1403

Druk nr 1403 Warszawa, 7 sierpnia 2008 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Prezes Rady Ministrów RM 10-184-07 Pan Bronis!aw Komorowski Marsza!ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy

- o zmianie ustawy - Prawo lotnicze wraz z projektami aktów wykonawczych. Projekt ustawy ma na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej. W za!"czeniu przedstawiam tak#e opini$ proponowanych regulacji z prawem Unii Europejskiej.

dotycz"c"

zgodno%ci

Jednocze%nie uprzejmie informuj$, #e do prezentowania stanowiska Rz"du w tej sprawie w toku prac parlamentarnych zosta! upowa#niony Minister Infrastruktury.

(-) Donald Tusk

Projekt

USTAWA z dnia............................

o zmianie ustawy – Prawo lotnicze1)

Art. 1. W ustawie z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z pó!n. zm.2)) wprowadza si" nast"puj#ce zmiany: 1) odno$nik nr 1 do tytu%u ustawy otrzymuje brzmienie: „1) Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdro&enia nast"puj#cych dyrektyw Wspólnot Europejskich: 1) dyrektywy Rady 89/629/EWG z dnia 4 grudnia 1989 r. w sprawie ograniczenia emisji ha%asu z cywilnych podd!wi"kowych samolotów odrzutowych (Dz. Urz. WE L 363 z 13.12.1989, str. 27; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 1, str. 284), 2) dyrektywy Rady 91/670/EWG z dnia 16 grudnia 1991 r. w sprawie wzajemnego uznawania licencji personelu pe%ni#cego okre$lone funkcje w lotnictwie cywilnym (Dz. Urz. WE L 373 z 31.12.1991, str. 21; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 1, str. 270),

2

3) dyrektywy Rady 94/56/WE z dnia 21 listopada 1994 r. ustanawiaj#cej podstawowe zasady reguluj#ce post"powanie w dochodzeniu przyczyn wypadków i zdarze' w lotnictwie cywilnym (Dz. Urz. WE L 319 z 12.12.1994, str. 14; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 2, str. 224), 4) dyrektywy Rady 96/67/WE z dnia 15 pa!dziernika 1996 r. w sprawie dost"pu do rynku us%ug obs%ugi naziemnej w portach lotniczych Wspólnoty (Dz. Urz. WE L 272 z 25.10.1996, str. 36, z pó!n. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 2, str. 496, z pó!n. zm.), 5) dyrektywy Rady 2000/79/WE z dnia 27 listopada 2000 r. dotycz#cej Europejskiego porozumienia w sprawie organizacji czasu pracy personelu pok%adowego w lotnictwie cywilnym, zawartego przez Stowarzyszenie Europejskich Linii Lotniczych (AEA), Europejsk#

Federacj"

Pracowników

Transportu

(ETF), Europejskie Stowarzyszenie Cockpit (ECA), Stowarzyszenie Linii Lotniczych Regionów Europy (ERA) i Mi"dzynarodowe Stowarzyszenie Przewo!ników Lotniczych (IATA) (Dz. Urz. WE L 302 z 01.12.2000, str. 57; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 4, str. 75), 6) dyrektywy 2002/30/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 marca 2002 r. w sprawie ustanowienia zasad i procedur w odniesieniu do wprowadzenia ogranicze' odnosz#cych si" do poziomu ha%asu w portach lotniczych Wspólnoty (Dz. Urz. WE L 85 z 28.03.2002, str. 40, z pó!n. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 6, str. 96, z pó!n. zm.),

3

7) dyrektywy 2003/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 czerwca 2003 r. w sprawie zg%aszania zdarze' w lotnictwie cywilnym (Dz. Urz. UE L 167 z 04.07.2003, str. 23; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 7, str. 331), 8) dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. dotycz#cej niektórych aspektów organizacji czasu pracy (Dz. Urz. UE L 299 z 18.11.2003, str. 9; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 4, str. 381), 9) dyrektywy 2004/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie bezpiecze'stwa trzeciego

statków

korzystaj#cych

powietrznych z

portów

pa'stwa lotniczych

Wspólnoty (Dz. Urz. UE L 143 z 30.04.2004, str. 76, z pó!n. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 8, str. 182, z pó!n. zm.), 10) dyrektywy 2004/82/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie zobowi#zania

przewo!ników

do

przekazywania

danych pasa&erów (Dz. Urz. UE L 261 z 06.08.2004, str. 24; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 19, t. 7, str. 74, z pó!n. zm.), 11) dyrektywy 2006/23/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie wspólnotowej licencji kontrolera ruchu lotniczego (Dz. Urz. UE L 114/22 z 27.04.2006, str. 22), 12) dyrektywy 2006/93/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie okre$lenia

zasad

wykonywania

operacji

przez

samoloty obj"te cz"$ci# II rozdzia% 3 tom I za%#cz-

4

nika 16 do Konwencji o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym, wydanie 2 (1988 r.) (Dz. Urz. UE L 374 z 27.12. 2006, str. 1 – 4), 13) dyrektywy 2004/82/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie zobowi#zania przewo!ników do przekazywania danych pasa&erów (Dz. Urz. UE L 261 z 06.08.2004).”; 2) w art. 1: a) ust. 3 otrzymuje brzmienie: „3.

Lotnictwo cywilne obejmuje wszystkie rodzaje lotnictwa, z wyj#tkiem lotnictwa pa'stwowego, to jest pa'stwowych statków powietrznych, za%óg tych statków oraz lotnisk pa'stwowych wykorzystywanych wy%#cznie do startów i l#dowa' pa'stwowych statków powietrznych.”,

b) ust. 4 otrzymuje brzmienie: „4.

Przepisów prawa lotniczego nie stosuje si" do lotnictwa pa'stwowego, z wyj#tkiem przepisów art. 1 ust. 6 i 7, art. 2 – 10, art. 12, art. 14, art. 33, art. 35 ust. 2, art. 43 i 44, art. 60, art. 74, art. 76 ust. 2, art. 89, art. 92, art. 119 – 126, art. 128, art. 130, art. 133, art. 140, art. 140a – 140d, art. 149 i 150 ustawy, z zastrze&eniem ust. 5.”;

3) w art. 2: a) pkt 5 otrzymuje brzmienie: „5)

l#dowiskiem jest obszar na l#dzie, wodzie lub innej powierzchni, który mo&e by( w ca%o$ci lub w cz"$ci wykorzystywany do startów i l#dowa' naziemnego

5

lub nawodnego ruchu statków powietrznych, uj"ty w ewidencji l#dowisk;”, b) po pkt 9 dodaje si" pkt 9a i 9b w brzmieniu: „9a) lotem handlowym oferowanym niepublicznie jest nieregularny lot handlowy niedost"pny, w sposób bezpo$redni lub po$redni, w ofercie publicznej oraz realizowany wy%#cznie na rzecz zamawiaj#cego i na trasie przez niego ustalonej; 9b) lotem lokalnym jest lot rozpoczynaj#cy si" i ko'cz#cy w tym samym miejscu, wykonywany bez mi"dzyl#dowania;”, c) w pkt 18 lit. b otrzymuje brzmienie: „b)

zarz#dzaj#cego lotniskiem do zapewnienia funkcjonowania lotniska z zachowaniem okre$lonych wymaga', których zarz#dzaj#cy lotniskiem nie spe%ni%by, kieruj#c si" jedynie interesem handlowym lub statutowym,”,

d)

dodaje si" pkt 20 i 21 w brzmieniu: „20) aktem bezprawnej ingerencji w lotnictwie cywilnym jest bezprawny i celowy akt polegaj#cy na: a) u&yciu w czasie lotu statku powietrznego przemocy przeciwko osobie znajduj#cej si" na jego pok%adzie, je&eli akt ten mo&e zagrozi( bezpiecze'stwu tego statku, b) zniszczeniu statku powietrznego albo spowodowaniu jego uszkodze', które uniemo&liwiaj# lot lub mog# stanowi( zagro&enie dla bezpiecze'stwa tego statku,

6

c) umieszczeniu na pok%adzie statku powietrznego przedmiotu, urz#dzenia lub substancji, które mog# zagrozi( zdrowiu lub &yciu pasa&erów lub za%ogi, lub zniszczy( statek powietrzny albo spowodowa(

jego

uszkodzenia,

mog#ce

uniemo&liwi( jego lot lub stanowi( zagro&enie dla bezpiecze'stwa tego statku w czasie lotu, d) porwaniu statku powietrznego z za%og# i pasa&erami na pok%adzie lub bez nich, równie& w celu u&ycia statku powietrznego jako narz"dzia ataku terrorystycznego z powietrza, e) zniszczeniu albo uszkodzeniu urz#dze' naziemnych lub pok%adowych, zak%óceniu ich dzia%ania lub u&yciu przemocy przeciwko osobie obs%uguj#cej te urz#dzenia, w przypadku gdy powoduje to znaczne zak%ócenie ruchu lotniczego lub zagro&enie bezpiecze'stwa lotnictwa cywilnego, f) przekazaniu

nieprawdziwej

informacji,

która powoduje zagro&enie osób i mienia w komunikacji lotniczej, g) zniszczeniu albo powa&nym uszkodzeniu urz#dze'

na

lotnisku,

zak%óceniu

ich

dzia%ania lub u&yciu przemocy przeciwko osobie

obs%uguj#cej

te

urz#dzenia,

w przypadku gdy powoduje to znaczne zak%ócenie ruchu lotniczego lub funkcjonowania lotniska lub zagro&enie bezpiecze'stwa lotnictwa cywilnego;

7

21) s%u&b# ochrony lotniska jest: a) w portach lotniczych – wewn"trzna s%u&ba ochrony, b) na pozosta%ych lotniskach – wewn"trzna s%u&ba

ochrony

albo

specjalistyczna

uzbrojona formacja ochronna –

dzia%aj#ce na podstawie ustawy z dnia

22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. z 2005 r. Nr 145, poz. 1221 oraz z 2006 r. Nr 104, poz. 708) realizuj#ce zadania na

rzecz

ochrony

lotnictwa

cywilnego

i podlegaj#ce zarz#dzaj#cemu lotniskiem.”; 4) w art. 16 po ust. 3 dodaje si" ust. 3a i 3b w brzmieniu: „3a. Minister w%a$ciwy do spraw transportu, po zasi"gni"ciu opinii Prezesa Urz"du Lotnictwa Cywilnego, mo&e opracowa(, w drodze rozporz#dzenia, wykaz inwestycji celu publicznego w rozumieniu przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w zakresie budowy lub przebudowy lotniska lub l#dowiska, maj#c na uwadze istniej#ce programy, strategie i decyzje w zakresie polityki transportowej oraz potrzeby podmiotów zak%adaj#cych, rozbudowuj#cych lub przebudowuj#cych lotniska lub l#dowiska. 3b. Wykaz, o którym mowa w ust. 3a, stanowi podstaw" do wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu

publicznego

zgodnie

z

przepisami

wskazanej w ust. 1.”; 5) w art. 17 w ust. 13 pkt 6 otrzymuje brzmienie:

ustawy

8

„6) lekarze specjali$ci z zakresu medycyny lotniczej, medycyny transportu lub medycyny s#dowej.”; 6) w art. 21: a) w ust. 2: – pkt 4 otrzymuje brzmienie: „4) sprawowanie nadzoru nad realizacj# zada' przez instytucje

zapewniaj#ce

s%u&by

&eglugi

powietrznej;”, – po pkt 4 dodaje si" pkt 4a w brzmieniu: „4a) wykonywanie zada' w imieniu i na rzecz organów i instytucji Unii Europejskiej zgodnie z prawem Unii Europejskiej, umowami mi"dzynarodowymi

oraz

innymi

porozumieniami

w zakresie lotnictwa cywilnego;”, – pkt 5 otrzymuje brzmienie: „5) sprawowanie nadzoru nad eksploatacj# statków powietrznych;”, – po pkt 5 dodaje si" pkt 5a w brzmieniu: „5a) certyfikacja podmiotów prowadz#cych dzia%alno$( w zakresie lotnictwa cywilnego;”, – pkt 10 otrzymuje brzmienie: „10) wspó%praca

z

organami,

którym

podlega

lotnictwo pa'stwowe, oraz innymi jednostkami organizacyjnymi, w szczególno$ci w zakresie zarz#dzania ruchem lotniczym oraz zabezpieczania i obs%ugi ruchu lotniczego, a tak&e zapewniania s%u&by poszukiwania i ratownictwa lotniczego;”,

9

– uchyla si" pkt 14, b) w ust. 2a dodaje si" pkt 25 – 38 w brzmieniu: „25) nr 488/2005/WE z dnia 21 marca 2005 r. dotycz#cym honorariów i op%at pobieranych przez Europejsk# Agencj" Bezpiecze'stwa Lotniczego (Dz. Urz. UE L 81 z 30.03.2005, str. 7); 26) nr 2096/2005/WE z dnia 20 grudnia 2005 r. ustanawiaj#cym

wspólne

wymogi

dotycz#ce

zapewnienia s%u&b &eglugi powietrznej (Dz. Urz. UE L 335 z 21.12.2005, str. 13); 27) nr 2111/2005/WE z dnia 14 grudnia 2005 r. w sprawie ustanowienia wspólnotowego wykazu przewo!ników lotniczych podlegaj#cych zakazowi wykonywania przewozów w ramach Wspólnoty i informowania pasa&erów korzystaj#cych z transportu lotniczego o to&samo$ci przewo!nika lotniczego wykonuj#cego przewóz oraz uchylaj#cym art. 9 dyrektywy 2004/36/WE (Dz. Urz. UE L 344 z 27.12.2005, str. 15); 28) nr 2150/2005/WE z dnia 23 grudnia 2005 r. ustanawiaj#cym wspólne zasady elastycznego u&ytkowania przestrzeni powietrznej (Dz. Urz. UE L 342 z 24.12.2005, str. 20); 29) nr 473/2006/WE z dnia 22 marca 2006 r. ustanawiaj#cym

przepisy

wykonawcze

dotycz#ce

wspólnotowego wykazu przewo!ników lotniczych podlegaj#cych zakazowi wykonywania przewozów w ramach Wspólnoty okre$lonemu w rozdziale II rozporz#dzenia (WE) nr 2111/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 84 z 23.03.2006, str. 8);

10

30) nr 474/2006/WE z dnia 22 marca 2006 r. ustanawiaj#cym

wspólnotowy

wykaz

przewo!-

ników lotniczych podlegaj#cych zakazowi wykonywania przewozów w ramach Wspólnoty okre$lonemu w rozdziale II rozporz#dzenia (WE) nr 2111/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 84 z 23.03.2006, str. 14); 31) nr 730/2006/WE z dnia 11 maja 2006 r. w sprawie klasyfikacji przestrzeni powietrznej i mo&liwo$ci wykonywania lotów z widoczno$ci# w przestrzeni powietrznej powy&ej poziomu lotu FL 195 (Dz. Urz. UE L 128 z 16.05.2006, str. 3); 32) nr 736/2006/WE z dnia 16 maja 2006 r. w sprawie metodyki prowadzenia inspekcji standaryzacyjnych przez

Europejsk#

Agencj"

Bezpiecze'stwa

Lotniczego (Dz. Urz. UE L 129 z 17.05.2006, str. 10); 33) nr 768/2006/WE z dnia 19 maja 2006 r. wprowadzaj#cym w &ycie dyrektyw" Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/36/WE w zakresie zbierania i wymiany informacji na temat bezpiecze'stwa statków powietrznych korzystaj#cych z portów lotniczych Wspólnoty oraz zarz#dzania systemem informacyjnym (Dz. Urz. UE L 134 z 20.05.2006, str. 16); 34) nr 1032/2006/WE z dnia 6 lipca 2006 r. ustanawiaj#cym wymagania dla automatycznych systemów wymiany danych lotniczych dla celów powiadamiania, koordynacji i przekazywania kontroli nad lotem pomi"dzy organami kontroli ruchu lotniczego (Dz. Urz. UE L 186 z 07.07.2006, str. 27);

11

35) nr 1033/2006/WE z dnia 4 lipca 2006 r. ustanawiaj#cym

wymogi

dla

procedur

w

zakresie

przetwarzania planów lotu w fazie poprzedzaj#cej lot dla Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej (Dz. Urz. UE L 186 z 07.07.2006, str. 46); 36) nr 1107/2006/WE z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie praw osób niepe%nosprawnych oraz osób o ograniczonej

sprawno$ci

ruchowej

podró&uj#cych

drog# lotnicz# (Dz. Urz. UE L 204 z 26.07.2006, str. 1); 37) nr 1794/2006/WE z dnia 6 grudnia 2006 r. ustanawiaj#cym wspólny schemat op%at za korzystanie ze s%u&b &eglugi powietrznej (Dz. Urz. UE L 341 z 07.12.2006, str. 3); 38) nr 633/2007/WE z dnia 7 czerwca 2007 r. ustanawiaj#cego wymagania w zakresie stosowania protoko%u przesy%ania komunikatów lotniczych do celów powiadamiania, koordynowania i przekazywania lotów pomi"dzy organami kontroli ruchu lotniczego (Dz. Urz. UE L 146 z 08.06.2007, str. 7).”; 7) art. 22a otrzymuje brzmienie: „Art. 22a.

Wydatki na dofinansowanie zakupu sprz"tu i urz#dze' niezb"dnych dla bezpiecze'stwa dzia%alno$ci lotniczej i nadzoru w tym zakresie, dofinansowanie obowi#zku u&yteczno$ci publicznej, o którym mowa w art. 183 i 197, oraz wydatki Urz"du ustala si" w ustawie bud&etowej do wysoko$ci planowanych wp%ywów z op%at, o których mowa w art. 25 ust. 1, z uwzgl"dnieniem przepisów mi"dzynarodowych, w tym przepisów prawa Unii Europej-

12

skiej, oraz wp%ywów z realizacji przez Urz#d umów mi"dzynarodowych.”; 8) po art. 22a dodaje si" art. 22b i 22c w brzmieniu: „Art. 22b.

Prezes Urz"du udziela dofinansowania zakupu sprz"tu i urz#dze' niezb"dnych dla bezpiecze'stwa dzia%alno$ci lotniczej i nadzoru w tym zakresie na wniosek podmiotu niezaliczanego na podstawie odr"bnych przepisów do sektora finansów publicznych, w formie dotacji celowej na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji.

Art. 22c. Minister w%a$ciwy do spraw transportu okre$li, w drodze rozporz#dzenia, z uwzgl"dnieniem zasad udzielania i rozliczania dotacji oraz przepisów mi"dzynarodowych: 1) szczegó%owe warunki i tryb oraz kryteria rozdzia%u $rodków bud&etowych przeznaczonych na dofinansowanie: a) zakupu sprz"tu i urz#dze' niezb"dnych dla bezpiecze'stwa dzia%alno$ci lotniczej i nadzoru w tym zakresie, o którym mowa w art. 22b, b) obowi#zku

u&yteczno$ci

publicznej,

o którym mowa w art. 183 i 197; 2) dokumenty,

które

nale&y

do%#czy(

do

wniosku o dofinansowanie; 3) terminy sk%adania i rozpatrywania wniosków o dofinansowanie; 4) wzór wniosku o dofinansowanie;

13

5) szczegó%owe warunki i tryb przekazywania i rozliczania dofinansowania.”; 9) w art. 24: a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1.

W Urz"dzie dzia%a Naczelny Lekarz Lotnictwa Cywilnego, zwany dalej „Naczelnym Lekarzem”, powo%ywany i odwo%ywany przez Prezesa Urz"du, spo$ród lekarzy b"d#cych specjalistami z zakresu medycyny

lotniczej

lub

medycyny

transportu

z do$wiadczeniem z zakresu medycyny lotniczej.”, b) uchyla si" ust. 3 i 4; 10) art. 25 otrzymuje brzmienie: „Art. 25. 1. Op%acie lotniczej podlegaj#: 1) prowadzone przez Prezesa Urz"du czynno$ci zwi#zane z nadzorem nad lotnictwem cywilnym oraz wykonywane w ramach porozumie' mi"dzynarodowych, w tym: a) czynno$ci w celu wydania koncesji, zezwole', licencji, certyfikatów, wyznacze', upowa&nie', $wiadectw, za$wiadcze' oraz innych dokumentów okre$lonych w niniejszej ustawie i jej przepisach wykonawczych, przepisach prawa Unii Europejskiej oraz przepisach mi"dzynarodowych, b) sprawowanie nadzoru nad instytucjami zapewniaj#cymi s%u&by &eglugi powietrznej,

14

c) sprawowanie nadzoru nad eksploatacj# lotnisk i l#dowisk oraz dzia%alno$ci# zarz#dzaj#cych lotniskami, d) sprawowanie nadzoru nad prowadzeniem innej dzia%alno$ci lotniczej ni& wymieniona w lit. b i c, 2) wydawane przez Prezesa Urz"du koncesje, zezwolenia, licencje, certyfikaty, $wiadectwa i inne dokumenty okre$lone w niniejszej ustawie i jej przepisach wykonawczych, przepisach prawa Unii Europejskiej oraz przepisach mi"dzynarodowych, 3) wydawane przez Prezesa Urz"du za$wiadczenia, 4) przeprowadzane przez Prezesa Urz"du egzaminy – chyba &e s# obj"te obowi#zkiem op%aty pobieranej przez EASA. 2. Op%aty za czynno$ci okre$lone: 1) w ust. 1 pkt 1 lit. a i pkt 2 – 4 – s# pobierane od podmiotów wyst"puj#cych o wymienione w tych przepisach dokumenty lub przyst"puj#cych do egzaminów; 2) w ust. 1 pkt 1 lit. b – s# pobierane od instytucji zapewniaj#cych s%u&by &eglugi powietrznej; 3) w ust. 1 pkt 1 lit. c – s# pobierane od zarz#dzaj#cych lotniskami lub l#dowiskami;

15

4) w ust. 1 pkt 1 lit. d – s# pobierane od podmiotów prowadz#cych dzia%alno$( lotnicz#. 3. Prezes Urz"du okre$la, na zasadzie wzajemno$ci, z wyj#tkiem przewo!ników lotniczych pochodz#cych z pa'stw cz%onkowskich Unii Europejskiej oraz pa'stw cz%onkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w stosunku do obcego przewo!nika lotniczego op%at" lotnicz# za zezwolenia eksploatacyjne lub ogólne w wysoko$ci stawki zerowej, w przypadku gdy odpowiednie przepisy

w

pa'stwie

ustanowienia

tego

przewo!nika tak# op%at" przewiduj#, a polscy przewo!nicy

nie

s#

zobowi#zani

do

jej

uiszczenia. 4. Nie pobiera si" op%at lotniczych od pracowników Urz"du, w przypadku gdy uzyskane przez nich w czasie zatrudnienia w Urz"dzie kwalifikacje lub uprawnienia do wykonywania czynno$ci lotniczych s# niezb"dne do realizowania przez nich zada' na zajmowanym stanowisku. Przepis ten stosuje si" tak&e do cz%onków Komisji. 5. Ulgi w op%atach lotniczych za egzaminy, o których mowa w ust. 1, przys%uguj#: 1) m%odzie&y, która nie uko'czy%a 21 lat; 2) m%odzie&y ucz#cej si", która nie uko'czy%a 24 lat;

16

3) &o%nierzom odbywaj#cym zasadnicz# s%u&b" wojskow#; 4) osobom niepe%nosprawnym. 6. Op%aty lotnicze, o których mowa w ust. 1, stanowi# dochód bud&etu pa'stwa. 7. )ci#gni"cie nale&no$ci z tytu%u op%at, o których mowa w ust. 1, nast"puje na podstawie przepisów o post"powaniu egzekucyjnym w administracji w zakresie egzekucji obowi#zków o charakterze pieni"&nym. 8. Minister w%a$ciwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrem w%a$ciwym do spraw finansów publicznych, kieruj#c si" konieczno$ci# zapewnienia realizacji zada' Urz"du okre$lonych w ustawie, prawie Unii Europejskiej

i

przepisach

mi"dzynarodowych,

w szczególno$ci na rzecz zapewnienia bezpiecze'stwa

&eglugi

powietrznej,

ochrony

pasa&erów oraz u&ytkowników lotnisk i l#dowisk oraz maj#c na uwadze wynikaj#ce z tego potrzeby i koszty Urz"du, okre$li w drodze rozporz#dzenia: 1) wykaz op%at lotniczych, o których mowa w ust. 1, wysoko$( lub sposób ustalania poszczególnych stawek op%at lotniczych oraz tryb ich wnoszenia, uwzgl"dniaj#c w szczególno$ci: a) nak%ad pracy niezb"dny dla realizacji zada' Urz"du okre$lonych w ustawie, a w szczególno$ci zwi#zanych z zapewnieniem bezpiecze'stwa ruchu lotni-

17

czego i realizacj# zobowi#za' mi"dzynarodowych, b) wielko$( ruchu pasa&erskiego na lotniskach i ich kod referencyjny, c) wykonan# prac" przewozow# w przyj"tym okresie rozliczeniowym, d) koszty zwi#zane z zapewnieniem s%u&b &eglugi powietrznej – w przypadku op%at za czynno$ci, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b, e) ulgi w op%atach za egzaminy, o których mowa w ust. 5; 2) rodzaje specjalno$ci personelu lotniczego i uprawnienia obj"te zwolnieniem z op%at, o których mowa w ust. 4.”; 11) w art. 31 ust. 2 otrzymuje brzmienie: „2. Wpis do rejestru cywilnych statków powietrznych skutkuje z mocy prawa przynale&no$ci# pa'stwow# statku powietrznego oraz poci#ga za sob# poddanie statku

powietrznego

obowi#zkowemu

nadzorowi

w%adz lotniczych pa'stwa przynale&no$ci, w zakresie okre$lonym w niniejszej ustawie.”; 12) art. 32 otrzymuje brzmienie: „Art. 32. 1. Je&eli

statek

w polskim

powietrzny

rejestrze

statków

zarejestrowany powietrznych

b"dzie u&ywany przez podmiot, którego g%ówna siedziba, miejsce sta%ego pobytu lub miejsce wykonywania dzia%alno$ci przy u&yciu tego statku

znajduje

si"

w

obcym

pa'stwie,

18

to nadzór, o którym mowa w art. 31 ust. 2, mo&e by( w ca%o$ci lub w cz"$ci przekazany, w drodze

porozumienia

zawartego

mi"dzy

Prezesem Urz"du a organami w%adz lotniczych pa'stwa

u&ytkownika

statku

powietrznego,

organowi pa'stwa, w którym ten statek b"dzie u&ywany. 2. Je&eli

statek

powietrzny

zarejestrowany

w obcym rejestrze statków powietrznych b"dzie u&ywany

przez

podmiot,

którego

g%ówna

siedziba, miejsce sta%ego pobytu lub miejsce wykonywania dzia%alno$ci przy u&yciu tego statku znajduje si" na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, to nadzór, o którym mowa w art. 31 ust. 2, mo&e by( w ca%o$ci lub w cz"$ci przekazany Prezesowi Urz"du, w drodze porozumienia zawartego mi"dzy Prezesem Urz"du a organami w%adz lotniczych pa'stwa rejestracji statku powietrznego. 3. O przekazaniu nadzoru, o którym mowa w ust. 1, Prezes Urz"du zawiadamia Sekretariat Organizacji Mi"dzynarodowego Lotnictwa Cywilnego

oraz

w%adze

lotnicze

za-

interesowanych pa'stw, zgodnie z zasadami okre$lonymi w art. 83 bis Konwencji o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym, o której mowa w art. 3 ust. 2.”; 13) w art. 34: a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:

19

„1. Rejestr cywilnych statków powietrznych, zwany dalej

„rejestrem

statków”,

prowadzi

Prezes

Urz"du.”, b) po ust. 1 dodaje si" ust. 1a w brzmieniu: „1a. Rejestr statków jest jawny. Dokumenty stanowi#ce podstaw" do dokonania wpisu w rejestrze podlegaj# ochronie zgodnie z przepisami o tajemnicach prawnie chronionych.”; 14) w art. 36 uchyla si" ust. 3; 15) w art. 37: a) w ust. 3: – pkt 1 otrzymuje brzmienie: „1)

wa&ne $wiadectwo zdatno$ci do lotu, pozwolenie na wykonywanie lotów dla statków powietrznych kategorii specjalnej albo inny równowa&ny o zgodno$ci

dokument wydane

lub

zgodnie

o$wiadczenie z

rozporz#-

dzeniem nr 1702/2003/WE;”, – pkt 4 otrzymuje brzmienie: „4)

wa&n# umow" ubezpieczenia odpowiedzialno$ci cywilnej za szkody powsta%e z tytu%u u&ytkowania statku powietrznego;”,

b) uchyla si" ust. 4; 16) w art. 40 ust. 4 otrzymuje brzmienie: „4.

W

przypadku

bezskutecznego

up%ywu

terminu,

o którym mowa w ust. 3, Prezes Urz"du wykre$la statek powietrzny z rejestru statków.”;

20

17) art. 41 otrzymuje brzmienie: „Art. 41. 1. Umowa o czasowym oddaniu polskiego statku powietrznego do u&ywania podmiotowi, którego g%ówna siedziba, miejsce sta%ego pobytu lub miejsce wykonywania dzia%alno$ci z u&yciem tego

statku

znajduje

Rzeczypospolitej

si"

Polskiej

poza

granicami

albo

umowa

o czasowym wzi"ciu w u&ytkowanie przez podmiot

polski

statku

powietrznego

niezarejestrowanego w polskim rejestrze statków wymaga zgody Prezesa Urz"du w cz"$ci dotycz#cej okre$lenia w%adz, które b"d# prowadzi%y nadzór. 2. Umowa, o której mowa w ust. 1, jest wa&na od dnia wykonalno$ci decyzji Prezesa Urz"du akceptuj#cej t" cz"$( umowy. 3. Prezes Urz"du mo&e odmówi( wydania zgody, o której mowa w ust. 1, je&eli nie zosta%o zawarte

porozumienie,

o

którym

mowa

w art. 32 ust. 1. 4. Prezes Urz"du mo&e okre$li( w decyzji, o której mowa w ust. 1, warunki bezpiecze'stwa eksploatacji statku powietrznego w zakresie, o którym mowa w art. 157 ustawy. 5. Umowa, o której mowa w ust. 1, jest ujawniana w rejestrze statków. 6. Przewo!nik udzielon#

lotniczy na

posiadaj#cy

podstawie

koncesj"

rozporz#dzenia

nr 2407/92/EWG, oddaj#cy, zgodnie z rozporz#dzeniami

nr

2407/92/EWG

oraz

21

nr 3922/91/EWG, z kompletn#

statek

za%og#

powietrzny

innemu

wraz

przewo!nikowi

posiadaj#cemu tak# koncesj", zachowuj#cy wszystkie funkcje i odpowiedzialno$( wynikaj#ce z obowi#zków posiadacza certyfikatu przewo!nika lotniczego (AOC), pozostaje nadal u&ytkownikiem tego statku. Umowy mi"dzy takimi

przewo!nikami

nie

podlegaj#

obo-

wi#zkowi okre$lonemu w ust. 1. W przypadku zawarcia takiej umowy przewo!nik polski ma obowi#zek zaewidencjonowania i zg%oszenia ka°o

takiego

przypadku

Prezesowi

Urz"du.”; 18) w dziale III rozdzia% 3 otrzymuje brzmienie: „Rozdzia% 3 Zdatno$( statków powietrznych do lotów Art. 45. Zabrania si" u&ywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej statku powietrznego, który nie posiada wa&nego $wiadectwa zdatno$ci do lotu, pozwolenia na wykonywanie lotów dla statków powietrznych kategorii specjalnej, zwanego dalej „pozwoleniem na wykonywanie lotów”, albo innego równowa&nego warunków

dokumentu

okre$lonych

w

lub

nie

spe%nia

certyfikacie

typu,

uzupe%niaj#cym certyfikacie typu, pozwoleniu lub innym równowa&nym dokumencie. Art.

46. 1.

Zdatno$(

statków

powietrznych

do

lotu

oraz zdatno$( ich silników, $migie%, cz"$ci sk%adowych i wyposa&enia jest sprawdzana przez

EASA

w

toku

produkcji eksploatacji

ich w

projektowania,

zakresie

i

na

22

zasadach

okre$lonych

w

rozporz#dzeniu

nr 592/2002/WE. 2. W zakresie niezastrze&onym dla EASA, Prezes Urz"du ocenia i sprawdza zdatno$( statków powietrznych

do

lotu

oraz

zdatno$(

ich

silników, $migie%, cz"$ci sk%adowych i wyposa&enia w toku ich projektowania, produkcji i eksploatacji zgodnie z przepisami rozporz#dze': nr 1592/2002/WE, nr 1702/2003/WE oraz nr 2042/2003/WE. Art. 47. W zakresie niezastrze&onym dla EASA, Prezes Urz"du w drodze decyzji administracyjnej wydaje, zgodnie z wymaganiami Za%#cznika 8 do Konwencji o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym, o której mowa w art. 3 ust. 2, dyrektywy zdatno$ci okre$laj#ce obowi#zki dla u&ytkowników i w%a$cicieli statków powietrznych w zakresie ci#g%ej zdatno$ci do lotu statku powietrznego. Art. 48. 1. W zakresie niezastrze&onym dla EASA, Prezes Urz"du stwierdza zgodno$( cz"$ci sk%adowych i wyposa&enia statków powietrznych z w%a$ciwymi przepisami prawa w zakresie ci#g%ej zdatno$ci do lotu statku powietrznego przez wydanie orzeczenia zdatno$ci. 2. Orzeczenia zdatno$ci wydawane s# bezterminowo. 3. Wydanie orzeczenia zdatno$ci nast"puje na wniosek osoby posiadaj#cej interes prawny, która przedstawi projekt typu oraz dokumentacj" wykazuj#c# spe%nienie w%a$ciwych

23

przepisów prawa w zakresie ci#g%ej zdatno$ci do lotu statku powietrznego. 4. W orzeczeniu zdatno$ci Prezes Urz"du okre$la warunki

u&ytkowania

i wyposa&enia

statku

cz"$ci

sk%adowych

powietrznego

oraz

ograniczenia ustalone ze wzgl"du na bezpiecze'stwo lotów. 5. Prezes Urz"du odmawia wydania orzeczenia zdatno$ci, je&eli cz"$ci sk%adowe i wyposa&enie statków powietrznych nie spe%niaj# wymaga' ustanowionych przepisami prawa w zakresie ci#g%ej zdatno$ci do lotu statku powietrznego. 6. Prezes Urz"du zawiesza orzeczenie zdatno$ci na okre$lony czas, je&eli cz"$ci sk%adowe i wyposa&enie statków powietrznych przesta%y spe%nia( wymagania ustanowione przepisami prawa w zakresie ci#g%ej zdatno$ci do lotu statku powietrznego. 7. Prezes Urz"du cofa orzeczenie zdatno$ci, je&eli w okresie zawieszenia tego orzeczenia nie zosta%a przywrócona zgodno$( z przepisami prawa w zakresie ci#g%ej zdatno$ci do lotu statku powietrznego. 8. Prezes Urz"du zmienia orzeczenie zdatno$ci, je&eli wnioskuj#cy wyka&e zgodno$( zg%oszonej zmiany z przepisami prawa w zakresie ci#g%ej zdatno$ci do lotu statku powietrznego. 9. Wydanie orzeczenia zdatno$ci, jego zawieszenie, jak równie& odmowa wydania, zmiana oraz cofni"cie nast"puje w drodze decyzji administracyjnej Prezesa Urz"du.

24

Art. 49. 1. W zakresie niezastrze&onym dla EASA, Prezes Urz"du stwierdza zgodno$( stanu technicznego danego statku powietrznego z wymaganiami okre$lonymi

w

certyfikacie

typu

oraz

ustanowionymi przepisami prawa w zakresie ci#g%ej zdatno$ci do lotu statku powietrznego przez wydanie $wiadectwa zdatno$ci do lotu. 2. )wiadectwo zdatno$ci do lotu wydaje si" na czas

okre$lony,

o

ile

rozporz#dzenie

nr 1702/2003/WE nie stanowi inaczej. 3. Prezes Urz"du odmawia wydania $wiadectwa zdatno$ci do lotu, je&eli statek powietrzny nie spe%nia wymaga', o których mowa w ust. 1. 4. Prezes Urz"du zawiesza $wiadectwo zdatno$ci do lotu na okre$lony czas, je&eli statek powietrzny

przesta%

spe%nia(

wymagania,

o których mowa w ust. 1. 5. Prezes Urz"du cofa $wiadectwo zdatno$ci do lotu, je&eli w okresie zawieszenia tego $wiadectwa nie zosta%a przywrócona zgodno$( z wymaganiami, o których mowa w ust. 1. 6. Dla statków powietrznych przeznaczonych na eksport Prezes Urz"du wydaje eksportowe $wiadectwo zdatno$ci do lotu. 7. Wydanie $wiadectwa zdatno$ci do lotu oraz eksportowego $wiadectwa zdatno$ci do lotu, odmowa ich wydania oraz ich zawieszenie i cofni"cie nast"puje w drodze decyzji administracyjnej Prezesa Urz"du. Art. 50. W zakresie niezastrze&onym dla EASA, statek powietrzny, dla którego nie wydano $wiadectwa

25

zdatno$ci do lotu, znajduj#cy si" w trakcie prób w locie, mo&e zosta( dopuszczony do lotów próbnych na podstawie wydanego przez Prezesa Urz"du, w drodze decyzji administracyjnej, $wiadectwa ogl"dzin stwierdzaj#cego spe%nienie wymaga' okre$lonych przepisami prawa w zakresie ci#g%ej zdatno$ci do lotu statku powietrznego. Art. 51. 1. W zakresie niezastrze&onym dla EASA, Prezes Urz"du mo&e, w drodze decyzji administracyjnej, zezwoli( na wykonanie lotu przez statek powietrzny

nieposiadaj#cy

wa&nego

$wia-

dectwa zdatno$ci do lotu, pozwolenia na wykonywanie lotów albo innego równowa&nego dokumentu lub w warunkach nieprzewidzianych w tych dokumentach lub dokumentach z nimi zwi#zanych w celu: przeprowadzenia prób w locie,

eksportu

przemieszczenia

statku

statku

powietrznego,

powietrznego

do

miejsca, gdzie ma by( naprawiony, a tak&e w innych okoliczno$ciach zwi#zanych ze sprawdzaniem

zdatno$ci

do

lotu

statku

po-

wietrznego (zezwolenie na wykonanie lotu w szczególnych okoliczno$ciach). 2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, jest zabronione wykonywanie lotu z pasa&erami. Art. 52. 1. U&ytkownik, dowódca i inni cz%onkowie za%ogi statku powietrznego s# obowi#zani do przestrzegania warunków i ogranicze' ustanowionych w $wiadectwie zdatno$ci do lotu, pozwoleniu na wykonywanie lotów lub innym równowa&nym

dokumencie

z nimi zwi#zanych.

i

dokumentach

26

2. U&ytkownik statku powietrznego i inne osoby wykonuj#ce na jego zlecenie zadania zwi#zane z

u&ytkowaniem,

naprawami

lub

obs%ug#

techniczn# statku powietrznego maj# obowi#zek zawiadamiania Prezesa Urz"du o wszelkich zdarzeniach i okoliczno$ciach mog#cych mie( istotne znaczenie dla zdatno$ci statku powietrznego do lotu. Art. 53. 1. Zgodnie

z

art.

8

rozporz#dzenia

nr 1592/2002/WE uznaje si" za wa&ne na równi z

odpowiednimi

dokumentami

wydanymi

w Rzeczypospolitej Polskiej, certyfikaty wydane lub potwierdzone przez w%a$ciwy organ pa'stwa

cz%onkowskiego

Konfederacji

Unii

Szwajcarskiej

Europejskiej, lub

pa'stwa

cz%onkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym. 2. Prezes Urz"du mo&e uzna(, zgodnie z art. 9 rozporz#dzenia nr 1592/2002/WE, za wa&ne na równi z odpowiednimi dokumentami wydanymi w

Rzeczypospolitej

Polskiej,

$wiadectwa

zdatno$ci do lotu, zezwolenia na lot statku powietrznego bez $wiadectwa zdatno$ci do lotu oraz certyfikaty, wydane lub potwierdzone przez w%a$ciwy organ obcego pa'stwa. 3. Uznanie, o którym mowa w ust. 2, nast"puje w drodze decyzji administracyjnej. Art. 53a. 1. Prezes Urz"du bada spe%nienie wymaga' w zakresie ochrony $rodowiska przed ha%asem i zanieczyszczeniami ziemi, wody i powietrza,

27

okre$lonych w przepisach mi"dzynarodowych oraz przepisach prawa Unii Europejskiej. 2. Prezes Urz"du stwierdza spe%nienie wymaga', o których mowa w ust. 1, w $wiadectwie zdatno$ci w zakresie ha%asu, wydawanym w drodze decyzji administracyjnej. 3. Je&eli statek powietrzny jest przeznaczony na eksport lub importowany, $wiadectwo zdatno$ci w zakresie ha%asu mo&e stwierdzi( zamiast spe%nienia wymaga', o których mowa w ust. 1, spe%nienie

odpowiadaj#cych

im

wymaga'

okre$lonych przez to pa'stwo. 4. )wiadectwo

zdatno$ci

w

zakresie

ha%asu

powinno, w czasie lotu statku powietrznego, znajdowa( si" na jego pok%adzie. 5. Minister w%a$ciwy do spraw transportu, maj#c na uwadze wymagania EASA w zakresie zdatno$ci statków powietrznych do lotu i ochrony $rodowiska oraz uwzgl"dniaj#c konieczno$(

zapewnienia

bezpiecznej

eksploatacji

statków powietrznych, okre$li, w drodze rozporz#dzenia,

wymagania,

jakie

powinny

spe%nia( statki powietrzne ze wzgl"du na ochron"

$rodowiska

przed

ha%asem

oraz

zanieczyszczeniami ziemi, wody i powietrza. Art. 53b. 1. W zakresie niezastrze&onym dla EASA, Prezes Urz"du

stwierdza

zdatno$(

statków

po-

wietrznych kategorii specjalnej do lotu oraz zdatno$( ich silników, $migie%, cz"$ci sk%adowych i wyposa&enia w toku ich projekto-

28

wania, produkcji i eksploatacji przez wydanie pozwolenia na wykonywanie lotów. 2. Wydanie pozwolenia na wykonywanie lotów nast"puje na wniosek osoby posiadaj#cej interes prawny, która przedstawi projekt oraz dokumentacj" wykazuj#c# spe%nienie w%a$ciwych przepisów technicznych. 3. W pozwoleniu na wykonywanie lotów okre$la si" warunki u&ytkowania statku powietrznego, ograniczenia ustalone ze wzgl"du na bezpiecze'stwo lotów oraz okres, na jaki zosta%o wydane. 4. Prezes Urz"du odmawia wydania pozwolenia na wykonywanie lotów, je&eli dany statek powietrzny, jego silnik lub $mig%o nie spe%nia wymaga' ustanowionych przepisami prawa w zakresie ci#g%ej zdatno$ci do lotu statku powietrznego. 5. Prezes Urz"du zawiesza pozwolenie na wykonywanie lotów na okre$lony czas, je&eli dany statek

powietrzny,

przesta%

spe%nia(

jego

silnik

wymagania

lub

$mig%o

ustanowione

przepisami prawa w zakresie ci#g%ej zdatno$ci do lotu statku powietrznego. 6. Prezes Urz"du cofa pozwolenie na wykonywanie lotów, je&eli w okresie zawieszenia tego

pozwolenia

nie

zosta%a

przywrócona

zgodno$( z przepisami prawa w zakresie ci#g%ej zdatno$ci do lotu statku powietrznego. 7. Wydanie pozwolenia na wykonywanie lotów, jego zawieszenie, jak równie& odmowa wydania

29

oraz cofni"cie nast"puje w drodze decyzji administracyjnej Prezesa Urz"du. 8. Projektowanie, produkcja i obs%uga statków powietrznych kategorii specjalnej jest prowadzona przez podmioty posiadaj#ce certyfikat, o którym mowa w art. 160 ust. 3 pkt 6. Pojedyncze egzemplarze statków powietrznych kategorii specjalnej mog# by( produkowane przez podmioty nieposiadaj#ce certyfikatu pod nadzorem Prezesa Urz"du. 9. Prezes Urz"du prowadzi ewidencje podmiotów produkuj#cych lub obs%uguj#cych statki powietrzne kategorii specjalnej lub ich cz"$ci sk%adowe posiadaj#cych certyfikat, o którym mowa w art. 160 ust. 3 pkt 6. Art. 53c. 1. Certyfikaty typu oraz uzupe%niaj#ce certyfikaty typu, wydane przez Prezesa Urz"du dla statków powietrznych nieobj"tych nadzorem EASA, Prezes Urz"du mo&e, w drodze decyzji administracyjnej: 1) zawiesi( na okre$lony czas – je&eli typ statku powietrznego, silnika lub $mig%a przesta% spe%nia( wymagania ustanowione przepisami

prawa

w

zakresie

ci#g%ej

zdatno$ci do lotu statku powietrznego; 2) cofn#( – je&eli w okresie zawieszenia tego certyfikatu nie zosta%a przywrócona zgodno$( z przepisami prawa w zakresie ci#g%ej zdatno$ci do lotu statku powietrznego; 3) zmieni( – je&eli wnioskuj#cy o zmian" w certyfikacie

typu

lub

uzupe%niaj#cym

30

certyfikacie typu wyka&e, &e statek powietrzny, silnik lub $mig%o spe%nia wymagania ustanowione przepisami prawa w zakresie projektu typu. Art. 53d. 1. Minister w%a$ciwy do spraw transportu, maj#c na uwadze wymagania EASA w zakresie zdatno$ci statków powietrznych do lotu oraz uwzgl"dniaj#c konieczno$( zapewnienia bezpiecznej eksploatacji statków powietrznych, okre$li, w drodze rozporz#dzenia, przepisy techniczne i eksploatacyjne dotycz#ce statków powietrznych

kategorii

specjalnej,

sposób

post"powania przy sprawdzaniu zdatno$ci do lotu tych statków oraz wzory dokumentów z tym zwi#zane, a w szczególno$ci: 1) rodzaje

statków

powietrznych

kategorii

specjalnej; 2) sposób i warunki prowadzenia budowy, odbudowy

lub

modyfikacji

statków

po-

wietrznych kategorii specjalnej; 3) sposób

post"powania

przy

wydawaniu

i odnawianiu wa&no$ci oraz zawieszaniu i cofaniu pozwole' na wykonywanie lotów; 4) sposób

prowadzenia

inspekcji

statków

powietrznych kategorii specjalnej; 5) wzór pozwolenia na wykonywanie lotów oraz wzór wniosku o jego wydanie; 6) zakres obs%ugi statków powietrznych kategorii specjalnej;

31

7) sposób post"powania przy certyfikowaniu podmiotów projektuj#cych, produkuj#cych i obs%uguj#cych statki powietrzne kategorii specjalnej; 8) sposób prowadzenia ewidencji podmiotów produkuj#cych i obs%uguj#cych statki powietrzne kategorii specjalnej lub ich cz"$ci sk%adowe. 2. Minister w%a$ciwy do spraw transportu, maj#c na uwadze wymagania EASA w zakresie zdatno$ci statków powietrznych do lotu oraz uwzgl"dniaj#c konieczno$( zapewnienia bezpiecznej eksploatacji statków powietrznych, okre$li, w zakresie niezastrze&onym dla EASA, w drodze rozporz#dzenia: 1) sposób post"powania przy zmianie, zawieszaniu i cofaniu certyfikatu typu, uzupe%niaj#cego certyfikatu typu oraz wzór tych dokumentów; 2) sposób

post"powania

przy

wydawaniu,

zmianie, zawieszaniu i cofaniu orzeczenia zdatno$ci

oraz

wzór

tego

orzeczenia

przy

wydawaniu,

i wniosku o jego wydanie; 3) sposób

post"powania

zawieszaniu i cofaniu $wiadectwa ogl"dzin oraz wzór tego $wiadectwa i wniosku o jego wydanie; 4) rodzaje prób w locie i lotów próbnych oraz sposób i warunki ich przeprowadzania, w tym wymagania dotycz#ce personelu

32

lotniczego

uczestnicz#cego

w

próbach

zdatno$ci

statków

w locie i lotach próbnych; 5) sposób

sprawdzania

powietrznych do lotu, w tym sposób: a) post"powania przy wydawaniu $wiadectwa zdatno$ci do lotu oraz eksportowego $wiadectwa zdatno$ci do lotu, okres wa&no$ci $wiadectwa zdatno$ci do lotu, wzór $wiadectwa zdatno$ci do lotu oraz wzór wniosku o jego wydanie, wzór eksportowego $wiadectwa zdatno$ci do lotu oraz wzór wniosku o jego wydanie, b) stwierdzania utrzymywania przez statek powietrzny jego zdatno$ci do lotu, c) post"powania przy zawieszaniu i cofaniu $wiadectwa zdatno$ci do lotu, d) post"powania przy wydawaniu zezwolenia na wykonywanie lotu w szczególnych okoliczno$ciach i termin jego wa&no$ci, wzór zezwolenia na wykonywanie

lotu

w

szczególnych

oko-

liczno$ciach oraz wzór wniosku o jego wydanie.”; 19) w dziale IV tytu% rozdzia%u 1 otrzymuje brzmienie: „Postanowienia ogólne, zak%adanie i rejestrowanie lotnisk”;

33

20) w art. 54: a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1.

Ze wzgl"du na dost"pno$( dla u&ytkowników wyró&nia si" lotniska u&ytku publicznego i lotniska u&ytku wy%#cznego.”,

b) ust. 3 otrzymuje brzmienie: „3.

Lotniskiem u&ytku wy%#cznego jest lotnisko wykorzystywane przez zarz#dzaj#cego tym lotniskiem, u&ytkowników lotniska wymienionych w dokumentacji rejestracyjnej tego lotniska oraz za zgod# zarz#dzaj#cego przez innych u&ytkowników lotniska.”,

c) dodaje si" ust. 4 – 8 w brzmieniu: „4. Dopuszcza si" wykonywanie z lotnisk u&ytku wy%#cznego nast"puj#cych lotów: 1) niehandlowych; 2) handlowych nieregularnych oferowanych niepublicznie – wykonywanych wy%#cznie statkami powietrznymi o maksymalnej masie startowej nieprzekraczaj#cej 10.000 kg lub posiadaj#cych mniej ni& 20 miejsc dla pasa&erów; 3) lokalnych. 5. W przypadku gdy lotnisko u&ytku wy%#cznego prowadzi nast"puj#c# dzia%alno$(: 1) zapewnia funkcjonowanie na lotnisku s%u&b pa'stwowych dzia%aj#cych na rzecz administracji publicznej lub s%u&b lotnictwa pa'stwowego, 2) zapewnia

starty

i

l#dowania

statków

po-

wietrznych wykonuj#cych loty w celu ratowania

34

&ycia lub zdrowia ludzi, poszukiwania i ratownictwa, przeciwdzia%ania skutkom kl"sk &ywio%owych lub loty humanitarne – stanowi to $wiadczenie us%ug w ogólnym interesie gospodarczym w rozumieniu prawa Unii Europejskiej. 6. Prezes

Urz"du,

na

wniosek

zarz#dzaj#cego,

zaopiniowany przez gminy, na których terytorium jest po%o&one lotnisko, maj#c na uwadze interes publiczny, mo&e wyrazi( zgod", w formie decyzji administracyjnej, na czasowe otwarcie lotniska u&ytku wy%#cznego do u&ytku publicznego dla okre$lonej

kategorii

statków

powietrznych

lub

w okre$lonych porach dnia. Do lotnisk tych stosuje si" odpowiednio przepisy dotycz#ce lotnisk u&ytku publicznego. 7. Minister w%a$ciwy do spraw transportu okre$li, w drodze

rozporz#dzenia,

warunki

i

procedury

wykonywania lotów, o których mowa w ust. 4 i 6, maj#c na uwadze wymagania wynikaj#ce z przepisów mi"dzynarodowych i prawa Unii Europejskiej oraz przepisów w zakresie bezpiecznego i nienaruszaj#cego regu% konkurencji wykonywania tych lotów. 8. Z uwagi na rol" w polityce rozwoju kraju, wyró&nia si" lotniska lokalne (gminne, powiatowe) oraz ponadlokalne (regionalne, krajowe).”; 21) w art. 55: a) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

35

„2.

Zezwolenie na za%o&enie lotniska u&ytku publicznego mo&e uzyska(: 1) organ administracji publicznej Rzeczypospolitej Polskiej; 2) pa'stwowa albo samorz#dowa jednostka organizacyjna; 3) spó%ka kapita%owa z siedzib# na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo innego pa'stwa cz%onkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej

lub

pa'stwa

cz%onkowskiego

Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA)

–

strony

Obszarze zarz#du

umowy

Gospodarczym, –

w

przypadku

o

Europejskim

której

cz%onek

zarz#du

jedno-

osobowego lub co najmniej dwóch cz%onków zarz#du

–

osobowego,

w

przypadku posiadaj#

zarz#du

wielo-

udokumentowan#

znajomo$( j"zyka polskiego; 4) stowarzyszenie, którego przedmiotem dzia%alno$ci

jest

dzia%alno$(

lotnicza,

utworzone

zgodnie z przepisami prawa polskiego; 5) osoba fizyczna posiadaj#ca miejsce sta%ego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo innego pa'stwa cz%onkowskiego Unii Europejskiej,

Konfederacji

Szwajcarskiej

lub

pa'stwa cz%onkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, a w przypadku gdy nie jest ona obywatelem polskim – równie& posiadaj#ca udokumentowan# znajomo$( j"zyka polskiego

36

lub zatrudniaj#ca co najmniej jedn# osob", upowa&nion# do jej reprezentowania, posiadaj#c#

udokumentowan#

znajomo$(

j"zyka

polskiego.”, b) po ust. 2 dodaje si" ust. 2a w brzmieniu: „2a. Lotnisko u&ytku wy%#cznego mo&e za%o&y( podmiot pobytu

posiadaj#cy lub

siedzib"

Rzeczypospolitej pa'stwa

miejsce na

sta%ego

terytorium

Polskiej

albo

innego

cz%onkowskiego

Unii

Euro-

pejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub pa'stwa cz%onkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.”, c) w ust. 3: – pkt 1 i 2 otrzymuj# brzmienie: „1)

dokumenty potwierdzaj#ce spe%nienie przez wnioskodawc" wymogów, o których mowa w ust. 2 i 2a;

2)

wypis i wyrys z planu zagospodarowania przestrzennego województwa i miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu lotniska oraz obszarów go otaczaj#cych, znajduj#cych si" w strefie jego oddzia%ywania, albo odpis decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu;”,

– po pkt 2 dodaje si" pkt 2a w brzmieniu: „2a) zatwierdzony przez ministra w%a$ciwego do spraw

transportu

plan

generalny

lotniska,

37

o którym mowa w ust. 4 – w przypadku lotnisk u&ytku publicznego;”, – pkt 10 otrzymuje brzmienie: „10) rozstrzygni"cie pa'stwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego odno$nie do wymaga' higienicznych i zdrowotnych zak%adanego lotniska;”, – dodaje si" pkt 11 w brzmieniu: „11) decyzj" o $rodowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizacj" przedsi"wzi"cia.”, d) dodaje si" ust. 4 – 9 w brzmieniu: „4.

Zak%adaj#cy

lotnisko

w przypadku

u&ytku

istniej#cych

publicznego

lotnisk

u&ytku

lub, pub-

licznego, zarz#dzaj#cy tym lotniskiem opracowuje plan

generalny

lotniska

u&ytku

publicznego,

stanowi#cy plan rozwoju tego lotniska wraz ze stref# ochronn# na okres nie krótszy ni& 20 lat, sporz#dzony przy uwzgl"dnieniu wymaga' mi"dzynarodowych, zwany dalej „planem generalnym”. 5. Plan

generalny,

po

zaopiniowaniu

go

przez

Prezesa Urz"du oraz po uzgodnieniu przez: 1) ministra w%a$ciwego do spraw budownictwa, gospodarki

przestrzennej

i

mieszkaniowej

– w zakresie zgodno$ci z koncepcj# przestrzennego zagospodarowania kraju, 2) Ministra Obrony Narodowej – w zakresie terenów zamkni"tych w rozumieniu przepisów o geodezji i kartografii

38

– podlega zatwierdzeniu przez ministra w%a$ciwego do

spraw

transportu

w

zakresie

zgodno$ci

z polityk# transportow# kraju. 6. Dla obszarów obj"tych planem generalnym sporz#dzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest obowi#zkowe z uwzgl"dnieniem przepisów dotycz#cych terenów zamkni"tych. Je&eli teren zamkni"ty obj"ty planem generalnym utraci status terenu zamkni"tego, sporz#dzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla tego terenu jest obowi#zkowe. 7. Plan generalny podlega aktualizacji w okresach pi"cioletnich lub cz"$ciej, je&eli istniej#ce lub projektowane

cechy

techniczno-eksploatacyjne

lotniska lub warunki ekonomiczne, operacyjne, $rodowiskowe oraz finansowe wymagaj# wprowadzenia zmian w tym planie. 8. Do zmiany planu generalnego przepis ust. 5 i 6 stosuje si" odpowiednio. 9. Prezes Urz"du udziela lub odmawia udzielenia zgody na odst"pstwo od przepisów technicznobudowlanych dla lotnisk na zasadach okre$lonych w art. 9 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z pó!n. zm.3).”; 22) w art. 58 ust. 2 otrzymuje brzmienie: „2. Rejestr lotnisk jest jawny. Dokumenty stanowi#ce podstaw" do dokonania wpisu w rejestrze podlegaj# ochronie zgodnie z przepisami o tajemnicach prawnie chronionych.”;

39

23) w art. 59: a) w ust. 3 dodaje si" pkt 3 i 4 w brzmieniu: „3)

zatwierdzony plan generalny;

4)

zatwierdzon# instrukcj" operacyjn#, o której mowa w art. 69.”,

b) ust. 6 otrzymuje brzmienie: „6.

Do rejestru lotnisk wpisuje si" jako zarz#dzaj#cego lotniskiem: 1) zak%adaj#cego lotnisko, 2) inny podmiot – na wniosek zak%adaj#cego lotnisko – je&eli spe%nia warunki okre$lone w art. 59a, a w przypadku lotniska u&ytku publicznego – równie& w art. 174 ust. 2 i 3.”;

24) po art. 59 dodaje si" art. 59a w brzmieniu: „Art. 59a. 1. Potwierdzenie spe%nienia wymaga' zwi#zanych z eksploatacj# i zarz#dzaniem lotniskiem nast"puje przez: 1) wydanie certyfikatu dla lotniska u&ytku publicznego: a) zgodnie z wymogami Za%#cznika 14 do Konwencji o mi"dzynarodowym lotnictwie

cywilnym,

o

której

mowa

w art. 3 ust. 2 – w stosunku do lotnisk, przeznaczonych do regularnego ruchu mi"dzynarodowego, b) zgodnie z wymaganiami okre$lonymi w rozporz#dzeniu, o którym mowa

40

w ust. 3 – w stosunku do lotnisk, dla których Prezes Urz"du wyda% decyzj" o ograniczonej certyfikacji, z uwagi na rodzaj wykonywanych lotów na tym lotnisku, por" dnia, w której loty te s# wykonywane, mas" statków powietrznych lub liczb" pasa&erów; 2) z%o&enie przez zak%adaj#cego lub zarz#dzaj#cego lotniskiem u&ytku wy%#cznego deklaracji

o

zgodno$ci

charakterystyk

technicznych i infrastruktury lotniska albo eksploatacji

i

zarz#dzania

lotniskiem

z wymaganiami okre$lonymi w rozporz#dzeniu, o którym mowa w ust. 3, oraz przeprowadzenie przez Urz#d z wynikiem pozytywnym inspekcji sprawdzaj#cej na lotnisku. 2. Certyfikat, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, wydaje si" zgodnie z przepisami art. 160 – 163a ustawy. 3. Minister w%a$ciwy do spraw transportu okre$li, w drodze rozporz#dzenia, wymagania w stosunku do lotnisk, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b i pkt 2, oraz sposób i tryb przeprowadzania

inspekcji

sprawdzaj#cej,

maj#c na uwadze konieczno$( zapewnienia bezpiecznej eksploatacji lotnisk oraz potrzeb" zró&nicowania kryteriów oceny lotnisk w zale&no$ci od ich typu, charakterystyk technicznych i rodzaju ruchu lotniczego.”;

41

25) art. 64 otrzymuje brzmienie: „Art. 64. 1. Kto zamierza naby( akcje lub udzia%y w spó%ce zak%adaj#cej lotnisko u&ytku publicznego albo spó%ce b"d#cej za%o&ycielem lub w%a$cicielem istniej#cego

lotniska

u&ytku

publicznego

w ilo$ci zapewniaj#cej mu osi#gni"cie lub przekroczenie odpowiednio 25 %, 33 % lub 49 %

ogólnej

liczby

g%osów

na

zebraniu

wspólników lub walnym zgromadzeniu lub podejmuje inne dzia%ania, których skutkiem mo&e by( osi#gni"cie pozycji dominuj#cej, w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego

systemu

obrotu

oraz

o

spó%kach

publicznych (Dz. U. Nr 184, poz. 1539 oraz z 2006 r. Nr 157, poz. 1119), w podmiocie zak%adaj#cym albo b"d#cym za%o&ycielem lub w%a$cicielem

lotniska

u&ytku

publicznego,

zawiadamia o tym ministra w%a$ciwego do spraw transportu – pod rygorem niewa&no$ci. 2. Nie zawiadamia si" ministra w%a$ciwego do spraw transportu, gdy dzia%ania, o których mowa

w

ust.

o wymiarze

1,

stanowi#

wspólnotowym

w

koncentracj" rozumieniu

rozporz#dzenia (WE) nr 139/2004 z dnia 20 stycznia

2004

r.

w

sprawie

kontroli

koncentracji przedsi"biorstw (Dz. Urz. UE L 024 z 29.01.2004). W takim przypadku, do dzia%a'

tych

rozporz#dzenia.

stosuje

si"

przepisy

tego

42

3. Zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, dokonuje si" przed zamierzonym podj"ciem dzia%a', o których mowa w ust. 1. Dzia%ania te mog# by( podj"te, je&eli w terminie 30 dni od dnia zawiadomienia minister w%a$ciwy do spraw transportu nie wyda zakazu, o którym mowa w ust. 4. 4. Minister w%a$ciwy do spraw transportu mo&e, w drodze decyzji administracyjnej, zakaza( – pod rygorem niewa&no$ci – nabycia akcji lub udzia%ów w ilo$ci zapewniaj#cej osi#gni"cie lub przekroczenie

progów,

o

których

mowa

w ust. 1, lub podj"cia innych dzia%a', o których mowa w ust. 1, ze wzgl"du na zagro&enie porz#dku publicznego i bezpiecze'stwa publicznego, a tak&e w przypadku niespe%niania wymaga' okre$lonych w art. 55 ust. 2.”; 26) po art. 64 dodaje si" art. 64a i 64b w brzmieniu: „Art. 64a. 1. Kto zamierza naby( akcje lub udzia%y w spó%ce zarz#dzaj#cej lotniskiem u&ytku publicznego w ilo$ci zapewniaj#cej mu osi#gni"cie lub przekroczenie, bezpo$rednio lub po$rednio przez inne podmioty, wi"kszo$ci g%osów na zebraniu wspólników lub walnym zgromadzeniu,

tak&e

na

podstawie

porozumie'

z innymi osobami lub podejmuje inne dzia%ania, których skutkiem mo&e by( osi#gni"cie pozycji dominuj#cej, w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca

2005

i warunkach finansowych

r.

o

ofercie

wprowadzania do

publicznej

instrumentów

zorganizowanego

systemu

43

obrotu

oraz

o

spó%kach

publicznych

w podmiocie zarz#dzaj#cym lotniskiem u&ytku publicznego,

zawiadamia

o

tym

ministra

w%a$ciwego do spraw transportu – pod rygorem niewa&no$ci. 2. Nie zawiadamia si" ministra w%a$ciwego do spraw transportu, gdy dzia%ania, o których mowa

w

o wymiarze

ust.

1,

stanowi#

wspólnotowym

w

koncentracj" rozumieniu

rozporz#dzenia (WE) nr 139/2004. W takim przypadku, do dzia%a' tych stosuje si" przepisy tego rozporz#dzenia. 3. Zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, dokonuje si" przed zamierzonym podj"ciem dzia%a', o których mowa w ust. 1. Dzia%ania te mog# by( podj"te, je&eli w terminie 30 dni od dnia zawiadomienia minister w%a$ciwy do spraw transportu nie wyda zakazu, o którym mowa w ust. 4. 4. Minister w%a$ciwy do spraw transportu mo&e, w drodze decyzji administracyjnej, zakaza( – pod rygorem niewa&no$ci – nabycia akcji lub udzia%ów w ilo$ci, o której mowa w ust. 1, lub podj"cia dzia%a', o których mowa w ust. 1, ze wzgl"du na zagro&enie porz#dku publicznego i bezpiecze'stwa publicznego, a tak&e w przypadku

niespe%nienia

wymaga'

okre$lonych

w art. 174 ust. 2 i 3. Art. 64b. 1. Minister w%a$ciwy do spraw transportu, po zasi"gni"ciu opinii Prezesa Urz"du, mo&e wyrazi(

sprzeciw,

w

drodze

decyzji

administracyjnej, wobec uchwa%y zarz#du

44

spó%ki b"d#cej za%o&ycielem lub w%a$cicielem ponadlokalnego lotniska u&ytku publicznego, lub nim zarz#dzaj#cej, wymienionej w rozporz#dzeniu wydanym na podstawie ust. 13, lub wobec innej dokonanej przez zarz#d tej spó%ki czynno$ci prawnej, której przedmiotem jest rozporz#dzenie sk%adnikiem mienia spó%ki podstawowym z punktu widzenia funkcjonowania lotniska. 2. Sprzeciw, o którym mowa w ust. 1, obejmuje równie& uchwa%y walnego zgromadzenia albo zgromadzenia wspólników dotycz#ce: 1) rozwi#zania spó%ki; 2) przeniesienia jej siedziby za granic"; 3) zmiany przedmiotu przedsi"biorstwa spó%ki; 4) zbycia albo wydzier&awienia przedsi"biorstwa lub jego zorganizowanej cz"$ci oraz ustanowienia na nich ograniczonego prawa rzeczowego. 3. Zarz#d spó%ki niezw%ocznie powiadamia ministra w%a$ciwego do spraw transportu o dokonaniu czynno$ci prawnej, o której mowa w ust. 1 lub 2, nie pó!niej jednak ni& w terminie 3 dni roboczych od dokonania tej czynno$ci. 4. Minister w%a$ciwy do spraw transportu wyra&a sprzeciw w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w ust. 3, jednak nie pó!niej ni& w terminie 21 dni roboczych od dokonania czynno$ci

45

prawnej, o której mowa w ust. 1 lub 2, je&eli czynno$(

ta

narusza

bezpiecze'stwo

publiczne lub porz#dek publiczny, w tym zagra&a bezpiecznej i ci#g%ej komunikacji lotniczej. 5. Skutki czynno$ci prawnej, o której mowa w ust. 1 lub 2, ulegaj# zawieszeniu: 1) na

czas

przys%uguj#cy

w%a$ciwemu

do

spraw

ministrowi

transportu

na

wyra&enie sprzeciwu; 2) w razie z%o&enia wniosku o ponowne rozpatrzenie

sprawy

lub

zaskar&enia

ostatecznej decyzji ministra w%a$ciwego do spraw transportu na drodze s#dowej do chwili zmiany decyzji, jej uchylenia albo stwierdzenia niewa&no$ci. 6. W przypadku z%o&enia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy termin do za%atwienia sprawy wynosi 14 dni roboczych od dnia otrzymania

wniosku,

za$

w

przypadku

zaskar&enia

ostatecznej

decyzji

w%a$ciwego

do

transportu

spraw

ministra s#d

wyznacza rozpraw" w terminie 14 dni od dnia wniesienia skargi przez stron". 7. Ostateczna decyzja ministra w%a$ciwego do spraw transportu, w stosunku do której nie z%o&ono wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, której nie zaskar&ono lub której nie uchylono, skutkuje niewa&no$ci# czynno$ci prawnej od chwili jej dokonania. Dokonana czynno$( prawna, o której mowa w ust. 1

46

lub 2, o której zarz#d spó%ki nie powiadomi% w terminie

okre$lonym

w

ust.

3,

jest

niewa&na. 8. W przypadku rzeczywistej zmiany przez spó%k"

wykonywanego

dzia%alno$ci,

a

tak&e

przedmiotu wydania

jej

uchwa%y

o zmianie przeznaczenia lub zaniechania eksploatacji

sk%adnika

mienia

spó%ki

podstawowego z punktu widzenia funkcjonowania

lotniska,

je&eli

zagra&a

to

porz#dkowi lub bezpiecze'stwu publicznemu, przepisy ust. 1 – 7 stosuje si" odpowiednio. Minister

w%a$ciwy

do

spraw

transportu

wyra&aj#c sprzeciw okre$la ponadto w decyzji zakres obowi#zku kontynuacji dotychczasowej dzia%alno$ci przez spó%k", a w razie potrzeby, tak&e odpowiedni termin przywrócenia

dotychczasowej

dzia%alno$ci

przez

spó%k". 9. W przypadkach, o których mowa w ust. 8, sprzeciw

mo&e

by(

wyra&ony

przed

zawiadomieniem przez zarz#d spó%ki o tych zdarzeniach. 10. Do

egzekucji

obowi#zków

okre$lonych

w decyzji, o której mowa w ust. 8, stosuje si" przepisy dzia%u III ustawy z dnia 17 czerwca 1966

r.

o

post"powaniu

egzekucyjnym

w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954, z pó!n. zm.4)). 11. Do roszcze' o odszkodowanie z tytu%u strat maj#tkowych

poniesionych

przez

spó%ki

wskutek wydania przez ministra w%a$ciwego

47

do spraw transportu zgodnych z prawem decyzji, o których mowa w ust. 1 i 8, stosuje si" odpowiednio przepisy ustawy z dnia 22 listopada 2002 r. o wyrównywaniu strat maj#tkowych wynikaj#cych z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolno$ci i praw cz%owieka i obywatela (Dz. U. Nr 233, poz. 1955). 12. Przepisy ust. 1 – 11 stosuje si" odpowiednio do innych podmiotów okre$lonych w art. 55 ust. 2 i art. 174 ust. 2. 13. Rada Ministrów okre$li, w drodze rozporz#dzenia, wykaz spó%ek, o których mowa w ust. 1, kieruj#c si" konieczno$ci# zapewnienia

porz#dku

publicznego

i

bezpie-

cze'stwa publicznego na ponadlokalnych lotniskach u&ytku publicznego, w tym zapewnienia bezpiecznego, ci#g%ego i efektywnego ruchu pasa&erskiego i towarowego na tych lotniskach.”; 27) po art. 65 dodaje si" art. 65a i 65b w brzmieniu: „Art. 65a. 1. Lotniska u&ytku publicznego mog# by( zak%adane na gruntach stanowi#cych wy%#cznie w%asno$(

Skarbu

Pa'stwa

lub

jednostki

samorz#du terytorialnego. Przepis ten nie narusza art. 65 i 225. 2. Nieruchomo$ci, o których mowa w ust. 1, mog# by( przedmiotem u&yczenia, najmu i dzier&awy na rzecz innego podmiotu zarz#dzaj#cego lotniskiem na cele lotnicze.

48

3. Przepis ust. 1 i 2 stosuje si" odpowiednio w przypadku istniej#cych

rozbudowy lotnisk

lub

u&ytku

rozwoju

publicznego,

zgodnie z ich planami generalnymi b#d! planami zagospodarowania przestrzennego, chyba &e rozbudowa lub rozwój lotniska nast"puje, za zgod# ministra w%a$ciwego do spraw transportu, na gruncie stanowi#cym w%asno$( zarz#dzaj#cego tym lotniskiem. 4. Przepisy ust. 1 – 3 dotycz# tak&e nieruchomo$ci zaj"tych pod lotniska, o których mowa w art. 60, przy czym zgod", o której mowa w ust. 3, minister w%a$ciwy do spraw transportu wyra&a w uzgodnieniu odpowiednio z Ministrem Obrony Narodowej lub ministrem w%a$ciwym do spraw wewn"trznych. Art. 65b. 1. Ze $rodków publicznych mog# by( finansowane

lub

wspó%finansowane,

zgodnie

z przepisami odr"bnymi i prawem Unii Europejskiej: 1) zadania okre$lone w art. 22b, 183 i 197; 2) inwestycje zak%adaj#cego lub zarz#dzaj#cego lotniskiem w zakresie budowy, rozbudowy, przebudowy, utrzymania i wyposa&enia lotnisk u&ytku publicznego lub lotnisk u&ytku wy%#cznego realizuj#cych us%ugi w ogólnym interesie gospodarczym, o których mowa w art. 54 ust. 7. 2. Minister

w%a$ciwy

do

spraw

transportu,

kieruj#c si" potrzeb# zapewnienia rozwoju infrastruktury transportowej, okre$li, w drodze

49

rozporz#dzenia, szczegó%owe przeznaczenie, warunki i tryb udzielania wsparcia finansowego, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, ze wskazaniem zada' inwestycyjnych podmiotów obj"tych wsparciem.”; 28) w art. 66 ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1.

Statki

powietrzne

mog#

startowa(

i

l#dowa(,

z zastrze&eniem art. 93, z lotnisk wpisanych do rejestru lotnisk cywilnych, których dane techniczne i eksploatacyjne s# opublikowane w Zintegrowanym Pakiecie Informacji Lotniczych, o którym mowa w art. 121 ust. 3. Aktualne dane techniczne i eksploatacyjne lotnisk s# przekazywane do publikacji w Zintegrowanym

Pakiecie

Informacji

Lotniczych

przez zarz#dzaj#cego lotniskiem.”; 29) art. 67 otrzymuje brzmienie: „Art. 67. 1. Statki powietrzne i ich u&ytkownicy maj# prawo korzystania z lotnisk u&ytku publicznego na równych zasadach. 2. Warunki korzystania z lotnisk u&ytku publicznego, w tym op%aty za to korzystanie, mog# by(

zró&nicowane

niepowoduj#cy

wy%#cznie

dyskryminacji

w

sposób

u&ytkowników

i zapewniaj#cy zachowanie zasad uczciwej konkurencji, w szczególno$ci ze wzgl"du na rodzaje i charakterystyki statków powietrznych oraz charakter wykonywanych operacji lotniczych. 3. W celu doradztwa i mediacji w sprawach dotycz#cych przydzielania czasów na start lub

50

l#dowanie na lotniskach u&ytku publicznego, na których

wprowadzono

koordynacj"

albo

organizacj" rozk%adów lotów, s# tworzone odpowiednio

komitety

koordynacyjne

albo

komitety organizacyjne, z udzia%em przedstawicieli: zarz#dzaj#cych lotniskami, instytucji zapewniaj#cych

s%u&by

ruchu

lotniczego,

u&ytkowników korzystaj#cych z lotniska regularnie lub reprezentuj#cych ich organizacji oraz podmiotów $wiadcz#cych obs%ug" naziemn#. 4. W celu doradztwa i konsultacji w sprawach zwi#zanych z us%ugami obs%ugi naziemnej oraz z op%atami lotniskowymi, na lotniskach u&ytku publicznego tworzy si" komitety przewo!ników lotniczych, z udzia%em przedstawicieli przewo!ników lotniczych wykonuj#cych w danym sezonie rozk%adowym loty regularne lub serie lotów nieregularnych do i z danego lotniska oraz

przedstawicieli

innych

u&ytkowników

u&ytkuj#cych regularnie dane lotnisko. 5. W celu zapewnienia konsultacji i w%a$ciwej reprezentacji interesów zarz#dzaj#cego i u&ytkowników

lotniska

w szczególno$ci

w

u&ytku

publicznego,

sprawach

infrastruktury

znajduj#cej si" na obszarze tego lotniska lub w jego otoczeniu oraz op%at za scentralizowan# infrastruktur"

lub

korzystanie

z

urz#dze'

i instalacji tego lotniska, tworzy si" komitet konsultacyjny z udzia%em w szczególno$ci: zarz#dzaj#cego lotniskiem, instytucji zapewniaj#cych s%u&by ruchu lotniczego, przedstawicieli przewo!ników lub ich komitetu oraz

51

innych u&ytkowników statków powietrznych, podmiotów $wiadcz#cych obs%ug" naziemn#, oraz innych zainteresowanych jednostek. 6. Komitety

finansuj#

swoj#

dzia%alno$(

ze

$rodków w%asnych. 7. Minister w%a$ciwy do spraw transportu okre$li, w drodze rozporz#dzenia, z uwzgl"dnieniem przepisów

prawa

Unii

Europejskiej

przepisów

mi"dzynarodowych,

oraz

szczegó%owy

sposób: 1) tworzenia i dzia%ania komitetów, o których mowa w ust. 3 – 5, oraz ich wspó%pracy mi"dzy sob# i z organizacjami u&ytkowników lotnisk, 2) wspó%dzia%ania oraz konsultacji komitetów z zarz#dzaj#cymi lotniskami – maj#c na uwadze popraw" funkcjonowania lotnisk u&ytku publicznego, w których zosta%y utworzone

oraz

zró&nicowane

zadania

komitetów ze wzgl"du na ich rodzaj. 8. Zarz#dzaj#cy lotniskiem u&ytku publicznego zapewnia rejestracj" i przechowywanie danych dotycz#cych deklarowanych przez przewo!ników rozk%adów lotów oraz ich realizacji. 9. Zarz#dzaj#cy lotniskiem u&ytku publicznego zapewnia, na sze$( miesi"cy przed ka&dym sezonem rozk%adowym, przeprowadzenie oceny przepustowo$ci lotniska przy u&yciu metody uzgodnionej z u&ytkownikami lotniska i przedstawienie ich Prezesowi Urz"du.

52

10. Wprowadzenie

oraz

zniesienie

w

porcie

lotniczym koordynacji albo organizacji rozk%adów lotów, o której mowa w rozporz#dzeniu nr 95/93/WE,

nast"puje

w

drodze

decyzji

administracyjnej Prezesa Urz"du, wydanej po zasi"gni"ciu opinii podmiotów, o których mowa w art. 3 ust. 4 tego rozporz#dzenia. 11. Prezes

Urz"du

organizacj"

znosi

rozk%adów

koordynacj" lotów,

je&eli

albo usta%y

okoliczno$ci uzasadniaj#ce jej wprowadzenie.”; 30) art. 67b – 67g otrzymuj# brzmienie: „Art. 67b. 1. W porcie lotniczym, w którym wprowadzono koordynacj", Prezes Urz"du wyznacza spó%k" prawa

handlowego

do

pe%nienia

funkcji

koordynatora. 2. Wyznaczenie koordynatora nast"puje w drodze decyzji administracyjnej wydanej na wniosek zarz#dzaj#cego lotniskiem, zawieraj#cy

nast"puj#ce dane dotycz#ce spó%ki

b"d#cej kandydatem do wyznaczenia jej na koordynatora: 1) firm" oraz siedzib" spó%ki; 2) odpis z w%a$ciwego rejestru; 3) o$wiadczenie o wyra&eniu zgody przez spó%k" na wyznaczenie jej jako koordynatora. 3. Do wniosku, o którym mowa w ust. 2, do%#cza si" dokumenty potwierdzaj#ce, &e nie wyst"puj# okoliczno$ci, o których mowa w ust. 4.

53

4. Prezes Urz"du odmawia wyznaczenia koordynatora, je&eli: 1) kandydat nie spe%nia wymogów, o których mowa w art. 4 ust. 1 i 2 rozporz#dzenia nr 95/93/WE; 2) osoba uprawniona do reprezentowania spó%ki lub maj#ca wykonywa( faktycznie zadania koordynacyjne: a) nie posiada zdolno$ci fizycznej lub psychicznej do pracy na stanowisku koordynatora, co zosta%o stwierdzone orzeczeniem lekarskim, b) by%a skazana prawomocnym wyrokiem s#du za umy$lne przest"pstwo: skarbowe, przeciwko bezpiecze'stwu w komunikacji, bezpiecze'stwu powszechnemu, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieni"dzmi i papierami warto$ciowymi, prawom osób wykonuj#cych prac" zarobkow# lub wiarygodno$ci dokumentów; 3) osoba maj#ca wykonywa( faktycznie zadania koordynacyjne nie posiada w%a$ciwego przygotowania do wykonywania tych zada' lub do$wiadczenia w zakresie koordynacji lub organizacji rozk%adów lotów; 4) spó%ka nie wyra&a zgody na pe%nienie obowi#zków koordynatora. Art. 67c. 1. W porcie lotniczym, w którym wprowadzono organizacj" rozk%adów lotów, zarz#dzaj#cy lotniskiem, po uzyskaniu zgody Prezesa

54

Urz"du, wyznacza osob" fizyczn# lub prawn# albo inn# jednostk" organizacyjn# do pe%nienia funkcji organizatora rozk%adów lotów. 2. Prezes Urz"du odmawia wydania zgody, o której mowa w ust. 1, je&eli kandydat na organizatora rozk%adów lotów: 1) nie spe%nia wymogów, o których mowa w art.

4

ust.

1

i

2

rozporz#dzenia

nr 95/93/WE; 2) w przypadku osoby fizycznej: a) nie posiada zdolno$ci fizycznej lub psychicznej do pracy na stanowisku organizatora

rozk%adów

lotów,

co

zosta%o stwierdzone orzeczeniem lekarskim, b) by% skazany prawomocnym wyrokiem s#du za umy$lne przest"pstwo: skarbowe,

przeciwko

bezpiecze'stwu

w komunikacji, bezpiecze'stwu powszechnemu, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieni"dzmi i papierami warto$ciowymi, prawom osób wykonuj#cych prac" zarobkow# lub wiarygodno$ci dokumentów; 3) w przypadku osoby prawnej albo innej jednostki organizacyjnej – je&eli osoba uprawniona do jej reprezentowania lub wykonuj#ca faktycznie zadania organizacyjne spe%nia przes%anki, o których mowa w pkt 2;

55

4) nie wyrazi% zgody na pe%nienie obowi#zków organizatora rozk%adów lotów. Art. 67d. 1. Koordynator

i

lotów realizuj#

organizator zadania

rozk%adów

okre$lone

odpo-

wiednio w art. 4 ust. 2 – 8 rozporz#dzenia nr 95/93/WE. 2. Koordynator i organizator rozk%adów lotów nie odpowiadaj# w zwi#zku

za z

szkod"

prowadzon#

wyrz#dzon# przez

siebie

dzia%alno$ci#, chyba &e szkoda ta wynik%a z ich winy umy$lnej lub ra&#cego niedbalstwa. Art. 67e. 1. Prezes Urz"du sprawuje nadzór nad dzia%alno$ci# koordynatora i organizatora rozk%adów lotów, w szczególno$ci pod wzgl"dem oceny ich dzia%a' w zakresie zachowania zasad niedyskryminacji, rzetelno$ci, niezale&no$ci, obiektywizmu i przejrzysto$ci. 2. Realizuj#c nadzór, o którym mowa w ust. 1, Prezes Urz"du mo&e &#da( udzielania przez koordynatora i organizatora rozk%adów lotów: 1) wszelkich wyja$nie' i informacji dotycz#cych jego dzia%alno$ci; 2) dost"pu do wszelkich pomieszcze', materia%ów, dokumentów oraz innych danych zwi#zanych z dzia%alno$ci# koordynatora i organizatora rozk%adów lotów, a tak&e wykonywa( ich kopie lub odpisy. Art. 67f. Prezes Urz"du, w drodze decyzji administracyjnej, odwo%uje koordynatora i organizatora rozk%adów lotów, je&eli:

56

1) koordynator i organizator rozk%adów lotów pe%ni# swoje obowi#zki w sposób niezgodny z warunkami, o których mowa w art. 4 ust. 1 i 2 rozporz#dzenia nr 95/93/WE, w szczególno$ci powoduj#cy utrudnienia dla dzia%alno$ci przewo!ników w porcie lotniczym; 2) w przypadku koordynatora – koordynator przesta% spe%nia( warunki wyznaczenia; 3) w przypadku organizatora rozk%adów lotów –

organizator

przesta%

spe%nia(

warunki

uzyskania zgody Prezesa Urz"du; 4) zosta%a zniesiona odpowiednio koordynacja albo organizacja rozk%adów lotów. Art. 67g. 1. Koszty koordynacji w porcie lotniczym s# pokrywane z op%at za koordynacj". 2. Op%ata za koordynacj" wnoszona jest przez: 1) przewo!nika lotniczego operuj#cego do i z danego portu lotniczego – w wysoko$ci 50 % tej op%aty; 2) zarz#dzaj#cego lotniskiem – w wysoko$ci 50 % tej op%aty. 3. Wysoko$( op%aty za koordynacj" podlega zatwierdzeniu przez Prezesa Urz"du. 4. Koszty organizacji rozk%adów lotów ponosi zarz#dzaj#cy danym lotniskiem.”; 31) po art. 67g dodaje si" art. 67h i 67i w brzmieniu: „Art. 67h. W przypadku gdy zadania koordynatora i organizatora rozk%adów lotów s# wykonywane przez podmiot prowadz#cy tak&e inn# dzia%alno$(, jest

57

on

obowi#zany

kowo$(

prowadzi(

dotycz#c#

odr"bn# rachun-

dzia%alno$ci

w

zakresie

koordynacji albo organizacji rozk%adów lotów od rachunkowo$ci dotycz#cej innej dzia%alno$ci. Art. 67i. Minister w%a$ciwy do spraw transportu, maj#c na uwadze przepisy prawa Unii Europejskiej oraz uwzgl"dniaj#c zasady przejrzysto$ci, obiektywizmu i niedyskryminacji, okre$li, w drodze rozporz#dzenia, szczegó%owe warunki i sposób: 1) ustalania parametrów przepustowo$ci lotniska i przeprowadzania oceny tej przepustowo$ci; 2) ustalania i pobierania op%at za koordynacj", a tak&e warunki ich zatwierdzania przez Prezesa Urz"du; 3) sprawowania nadzoru nad funkcjonowaniem koordynatora i organizatora rozk%adów lotów; 4) post"powania w przypadku odwo%ania koordynatora i organizatora rozk%adów lotów; 5) post"powania w przypadku zniesienia koordynacji i organizacji rozk%adów lotów.”; 32) w art. 68: a) uchyla si" ust. 1, b) w ust. 2 uchyla si" pkt 4, c) ust. 2b otrzymuje brzmienie: „2b. Zarz#dzaj#cy

lotniskiem

jest

obowi#zany,

na

wniosek komendanta placówki Stra&y Granicznej stwierdzaj#cy istnienie zagro&enia bezpiecze'stwa lotów, do bezzw%ocznego uniemo&liwienia wyko-

58

nywania

pracy

lub

innych

czynno$ci

osobie

realizuj#cej zadania zwi#zane z kontrol# bezpiecze'stwa w portach lotniczych.”, d) po ust. 2b dodaje si" ust. 2c w brzmieniu: „2c. Zarz#dzaj#cy lotniskiem nieposiadaj#cym lotniczego przej$cia granicznego mo&e udost"pni( lotnisko do wykonywania mi"dzynarodowych lotów niehandlowych, na zasadach okre$lonych w art. 73 ust. 5, po uzyskaniu zgody Komendanta G%ównego Stra&y Granicznej i w%a$ciwych organów s%u&b celnych. Zgoda ta jest udzielana na czas oznaczony.”, e) w ust. 3 dodaje si" pkt 3 – 7 w brzmieniu: „3)

posiada( system zarz#dzania bezpiecze'stwem na lotniskach – o ile jest wymagany;

4)

koordynowa( prace zespo%u ochrony lotniska;

5)

posiada( zaktualizowany plan generalny lotniska;

6)

okre$li( granic" cz"$ci lotniczej lotniska, podlegaj#c# zatwierdzeniu przez Prezesa Urz"du;

7)

posiada( zezwolenie, o którym mowa w art. 173 ust. 1.”;

33) w art. 73 ust. 5 otrzymuje brzmienie: „5.

W przypadku mi"dzynarodowych lotów niehandlowych, w szczególno$ci wykonywanych w ramach imprez sportowych i kulturalnych, starty i l#dowania statków

powietrznych

na

lotniskach

innych

ni&

okre$lone w ust. 1, mog# by( wykonywane z uwzgl"dnieniem art. 145 i 146 oraz po powiadomieniu instytucji zapewniaj#cej s%u&by ruchu lotniczego.”;

59

34) art. 74 otrzymuje brzmienie: „Art. 74. 1. S%u&by

publiczne

i

organy

administracji

publicznej korzystaj# z obiektów i urz#dze' lotniska w zakresie niezb"dnym do wykonywania ich zada'. 2. Zarz#dzaj#cy

lotniskiem

jest

obowi#zany

udost"pni( s%u&bom publicznym i organom administracji

publicznej

niezb"dne

obiekty

i urz#dzenia, o których mowa w ust. 1, za$ s%u&by publiczne i organy administracji publicznej s# obowi#zane pokry( koszty eksploatacji tych obiektów i urz#dze' w wysoko$ci kosztów faktycznie poniesionych z tego tytu%u przez zarz#dzaj#cego lotniskiem. 3. Obowi#zek pokrywania przez Stra& Graniczn# kosztów

eksploatacji

obiektów

i

urz#dze'

lotniska, o których mowa w ust. 2, w zakresie wynikaj#cym

ze

wspó%dzia%ania

Stra&y

Granicznej z Prezesem Urz"du sprawuj#cym nadzór nad wykonywan# przez zarz#dzaj#cego lotniskiem kontrol# bezpiecze'stwa w lotnictwie cywilnym, obejmuje wy%#cznie koszty: 1) zu&ycia energii elektrycznej i cieplnej, wody i gazu; 2) us%ug telekomunikacyjnych. 4. Szczegó%owe warunki udost"pnienia obiektów i urz#dze', o których mowa w ust. 1 – 3, okre$laj# umowy zawierane mi"dzy zarz#dzaj#cym lotniskiem a s%u&bami publicznymi i organami administracji publicznej.

60

5. Przepisy ust. 1 – 4 nie naruszaj# przepisów ustawy z dnia 12 pa!dziernika 1990 r. o ochronie granicy pa'stwowej (Dz. U. z 2005 r. Nr 226, poz. 1944 oraz z 2007 r. Nr 107, poz. 732 i Nr 140, poz. 982) oraz innych ustaw okre$laj#cych

zadania

s%u&b

i

organów,

o których mowa w ust. 1.”; 35) art. 75 otrzymuje brzmienie: „Art. 75. 1. Zarz#dzaj#cy lotniskiem mo&e pobiera( op%aty od u&ytkownika statku powietrznego z tytu%u $wiadczenia na jego rzecz na lotnisku us%ug zwi#zanych z obs%ug# startów, l#dowa' i postoju statków powietrznych, przylotem i odlotem pasa&erów oraz obs%ug# %adunków (op%aty lotniskowe). 2. Op%aty lotniskowe nie obejmuj# us%ug, o których mowa w art. 176 i art. 180 ust. 2.”; 36) w art. 76 ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1.

Nie pobiera si" op%at lotniskowych za starty, l#dowania i postój statków powietrznych: 1) wykonuj#cych loty w celu obrony przed skutkami kl"sk

&ywio%owych oraz ratowania &ycia lub

zdrowia

ludzkiego

–

chyba

&e

loty

te

s#

wykonywane w ramach prowadzonej dzia%alno$ci gospodarczej; 2) pa'stwowych statków powietrznych wykonuj#cych loty w przypadkach ochrony granic, zagro&enia bezpiecze'stwa pa'stwa lub porz#dku publicznego;

61

3) statków powietrznych Si% Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej na lotniskach, o których mowa w art. 60 ust. 3.”; 37) art. 77 otrzymuje brzmienie: „Art. 77. 1. Zarz#dzaj#cy lotniskiem u&ytku publicznego opracowuje projekt op%at lotniskowych zawieraj#cy w szczególno$ci ich wysoko$ci, zasady udzielania zni&ek i rabatów, zasady naliczania tych op%at oraz termin ich obowi#zywania. 2. Projekt op%at lotniskowych, o którym mowa w ust. 1, oraz zasady pobierania op%at ustala si" z zachowaniem zasady równego traktowania u&ytkowników lotniska u&ytku publicznego. 3. Projekt op%at lotniskowych, o którym mowa w ust. 1, zarz#dzaj#cy lotniskiem u&ytku publicznego przedstawia, do dnia 1 sierpnia roku poprzedzaj#cego wprowadzenie op%at, do zaopiniowania przedstawicielom przewo!ników lotniczych, którzy wykonuj# w danym sezonie rozk%adowym loty regularne lub serie lotów nieregularnych

do

i

z

danego

lotniska,

przedstawicielom innych u&ytkowników u&ytkuj#cym regularnie to lotnisko albo funkcjonuj#cemu na lotnisku komitetowi przewo!ników lotniczych. 4. W przypadku zawarcia porozumienia w sprawie ustalenia op%at lotniskowych mi"dzy zarz#dzaj#cym lotniskiem a podmiotami, o których mowa w ust. 3, zarz#dzaj#cy lotniskiem przed-

62

stawia ustalone op%aty lotniskowe do wiadomo$ci Prezesa Urz"du, w terminie do dnia 1 pa!dziernika roku poprzedzaj#cego rok wprowadzenia

op%at,

wraz

z

porozumieniem

dotycz#cym tych op%at. Okres obowi#zywania op%at, ustalonych w drodze porozumienia, nie mo&e by( d%u&szy ni& 3 lata. 5. Prezes Urz"du, w drodze decyzji administracyjnej,

nakazuje

zmian"

ustalonych

op%at

lotniskowych, o których mowa w ust. 4, w przypadku

gdy

naruszaj#

one

przepisy

prawa, interesy Rzeczypospolitej Polskiej lub zagra&aj# rozwojowi rynku przewozów lub us%ug lotniczych. 6. W

przypadku

niezawarcia

porozumienia,

o którym mowa w ust. 4, zarz#dzaj#cy lotniskiem przedstawia Prezesowi Urz"du, w terminie do dnia 1 pa!dziernika roku poprzedzaj#cego rok wprowadzenia op%at, projekt op%at lotniskowych wraz z uzasadnieniem. 7. Projekt op%at lotniskowych, o którym mowa w ust. 6, w przypadku lotnisk, na których liczba obs%u&onych pasa&erów w roku kalendarzowym poprzedzaj#cym rok przedstawienia projektu Prezesowi Urz"du przekroczy%a 1 milion, podlega zatwierdzeniu przez Prezesa Urz"du. 8. Prezes Urz"du, w drodze decyzji administracyjnej,

odmawia

zatwierdzenia

projektu

op%at lotniskowych, o którym mowa w ust. 6, na lotniskach,

o

których

mowa

w

ust.

7,

w przypadku gdy narusza on przepisy prawa, interesy Rzeczypospolitej Polskiej lub zagra&a

63

rozwojowi rynku przewozów lub us%ug lotniczych. 9. Prezes Urz"du w przypadku lotnisk, na których liczba obs%u&onych pasa&erów w roku kalendarzowym poprzedzaj#cym rok przedstawienia mu projektu nie przekroczy%a 1 miliona, mo&e, w drodze decyzji administracyjnej, w terminie miesi#ca od dnia otrzymania projektu, nakaza( zmian" projektu op%at, je&eli projekt narusza przepisy

prawa,

Polskiej

lub

interesy

zagra&a

Rzeczypospolitej rozwojowi

rynku

przewozów i us%ug lotniczych. W przypadku gdy Prezes Urz"du nie naka&e zmiany op%at w terminie

miesi#ca

od

dnia

otrzymania

projektu op%at, op%aty te wchodz# w &ycie w terminie okre$lonym w tym projekcie, jednak nie wcze$niej ni& po up%ywie miesi#ca od dnia otrzymania projektu przez Prezesa Urz"du. 10. Okres

obowi#zywania

op%at

lotniskowych,

o których mowa w ust. 7 i 9, ustala si" na 1 rok kalendarzowy. 11. Terminy, o których mowa w ust. 4 i 6, mog# by( za zgod# Prezesa Urz"du skrócone w uzasadnionych okoliczno$ciach. 12. W przypadkach, o których mowa w ust. 5, 8 i 9, Prezes Urz"du w decyzji administracyjnej wskazuje

termin

na

przed%o&enie

przez

zarz#dzaj#cego lotniskiem nowego projektu op%at lotniskowych zgodnego z obowi#zuj#cymi przepisami. Przepisy ust. 4 i 6 stosuje si" odpowiednio.

64

13. Do czasu ustalenia nowych op%at lotniskowych w trybie okre$lonym w ust. 12 obowi#zuj# op%aty stosowane w dniu wydania decyzji przez Prezesa Urz"du, za$ w przypadku ustalania op%at po raz pierwszy op%aty ustalone przez Prezesa Urz"du. 14. Op%aty lotniskowe s# og%aszane w Dzienniku Urz"dowym Urz"du Lotnictwa Cywilnego oraz publikowane w Zintegrowanym Pakiecie Informacji Lotniczych, o którym mowa w art. 121 ust. 3. 15. Minister w%a$ciwy do spraw transportu w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej, ministrem w%a$ciwym do spraw wewn"trznych i ministrem w%a$ciwym do spraw finansów publicznych, po zasi"gni"ciu opinii Prezesa Urz"du, okre$li, w drodze rozporz#dzenia, szczegó%owe wymagania dotycz#ce ustalania i zatwierdzania oraz nakazywania zmiany op%at lotniskowych, z uwzgl"dnieniem zasad ustalonych w art. 67 ust. 1 i 2 oraz zasad wynikaj#cych z przepisów mi"dzynarodowych. 16. Prezes Urz"du z uwzgl"dnieniem programu, o którym mowa w art. 16 ust. 3, programów rz#dowych

i

samorz#dowych

dotycz#cych

rozwoju regionalnego, na wniosek w%a$ciwej jednostki wyrazi(

samorz#du zgod",

aby

województwa, szczegó%owe

mo&e warunki

ustalenia op%at lotniskowych na lotniskach, o których mowa w ust. 9, znajduj#cych si" w danym województwie, by%y okre$lane przez w%a$ciwe organy samorz#du województwa.

65

W takim przypadku przepisów ust. 1 – 13 i rozporz#dzenia wydanego na podstawie ust. 15 nie stosuje si". 17. Prezes Urz"du mo&e cofn#( zgod", o której mowa w ust. 16, w sytuacji, kiedy szczegó%owe warunki ustanowienia op%at lotniskowych zagra&aj# rozwojowi rynku przewozów i us%ug lotniczych.”; 38) w art. 82 pkt 2 otrzymuje brzmienie: „2)

opracowuje i przedstawia do zatwierdzenia Prezesowi Urz"du program ochrony lotniska oraz wyznacza osob"

odpowiedzialn#

za

nadzór

nad

funkcjo-

nowaniem systemu przepustek na lotnisku;”; 39) po art. 83 dodaje si" art. 83a w brzmieniu: „Art. 83a. 1. Wszystkie osoby znajduj#ce si" na terenie lotniska s# obowi#zane do przestrzegania i stosowania si" do nakazów i zakazów zawartych w przepisach porz#dkowych ustalonych przez zarz#dzaj#cego tym lotniskiem, zgodnie

z

przepisami

rozporz#dzenia,

o którym mowa w ust. 2. 2. Minister

w%a$ciwy

do

spraw

transportu

w porozumieniu z ministrem w%a$ciwym do spraw wewn"trznych i ministrem w%a$ciwym do

spraw

finansów

publicznych

okre$li,

w drodze rozporz#dzenia, podstawowe przepisy porz#dkowe zwi#zane z zapewnieniem bezpiecze'stwa i ochrony lotów oraz porz#dku na lotnisku, obowi#zuj#ce w stosunku do wszystkich osób znajduj#cych si" na

66

terenie lotniska, uwzgl"dniaj#c warunki i wymagania

funkcjonowania

transportu

lot-

niczego.”; 40) w art. 84 w ust. 2: a) pkt 1 otrzymuje brzmienie: „1)

opracowa(, z uwzgl"dnieniem przepisów mi"dzynarodowych, plan dzia%ania w sytuacji zagro&enia uzgodniony z: a) w%a$ciwym terenowo komendantem wojewódzkim Pa'stwowej Stra&y Po&arnej – w przypadku portów lotniczych, b) komendantem

powiatowym

albo

miejskim

Pa'stwowej Stra&y Po&arnej – w przypadku pozosta%ych lotnisk;”, b) uchyla si" pkt 2, c) pkt 3 otrzymuje brzmienie: „3)

zorganizowa( i zapewni( w%asn# lotniskow# s%u&b" ratowniczo-ga$nicz#, wyposa&on# w sprz"t specjalistyczny – w przypadku portu lotniczego albo zapewni( na czas operacji lotniczych lotniskow# s%u&b" ratowniczo-ga$nicz# realizowan# przez jednostk" ochrony przeciwpo&arowej okre$lon# w przepisach o ochronie przeciwpo&arowej;”;

41) po art. 87 dodaje si" art. 87a w brzmieniu: „Art. 87a. 1. Zabrania si" emitowania lub powodowania emisji, w strefach przestrzeni powietrznej wykorzystywanej

do

&eglugi

powietrznej,

wi#zki lasera lub $wiat%a z innych !róde% w

67

kierunku

statku

powietrznego

w

sposób

mog#cy spowodowa( ol$nienie, o$lepienie lub wyst#pienie po$wiaty i mog#cy stworzy( zagro&enie

dla

bezpiecze'stwa

statku

powietrznego albo &ycia lub zdrowia za%ogi lub pasa&erów na jego pok%adzie. 2. Instytucja zapewniaj#ca s%u&b" ruchu lotniczego mo&e wyda( zgod" na u&ycie lasera lub $wiat%a z innych !róde% w strefach, o których mowa w ust. 1, je&eli u&ycie to nie b"dzie

zagra&a%o

bezpiecze'stwu

statku

powietrznego oraz &yciu i zdrowiu za%ogi i pasa&erów na jego pok%adzie. 3. Zgod", o której mowa w ust. 2, wydaje si" na wniosek z%o&ony w terminie 14 dni przed planowanym

u&yciem

lasera

lub

$wiat%a

z innych !róde%. 4. Minister w%a$ciwy do spraw transportu okre$li, w drodze rozporz#dzenia, z uwzgl"dnieniem przepisów mi"dzynarodowych: 1) strefy przestrzeni powietrznej wykorzystywanej do &eglugi powietrznej, o których mowa w ust. 1; 2) szczegó%owe warunki u&ycia lasera lub $wiat%a z innych !róde% w tych strefach; 3) tryb wydawania zgody na u&ycie lasera lub $wiat%a z innych !róde%.”; 42) w art. 88: a) ust. 1 – 3 otrzymuj# brzmienie:

68

„1.

Prezes Urz"du prowadzi rejestr lotniczych urz#dze' naziemnych, o których mowa w art. 86 ust. 1, wykorzystywanych do operacyjnego zabezpieczenia &eglugi powietrznej, zwany dalej „rejestrem urz#dze' naziemnych”.

2.

Rejestr

urz#dze'

naziemnych

jest

jawny.

Dokumenty stanowi#ce podstaw" do dokonania wpisu w rejestrze podlegaj# ochronie zgodnie z przepisami o tajemnicach prawnie chronionych. 3.

Wpisowi do rejestru urz#dze' naziemnych podlegaj# nast"puj#ce lotnicze urz#dzenia naziemne, wykorzystywane do operacyjnego zabezpieczenia &eglugi powietrznej: 1) urz#dzenia %#czno$ci; 2) urz#dzenia radiolokacyjne; 3) urz#dzenia radionawigacyjne; 4) wzrokowe pomoce nawigacyjne; 5) automatyczne systemy pomiarowe parametrów meteorologicznych; 6) urz#dzenia i systemy przetwarzania i zobrazowania danych.”,

b) ust. 5 i 6 otrzymuj# brzmienie: „5.

Do wniosku, o którym mowa w ust. 4, wnioskodawca jest obowi#zany do%#czy(: 1) informacj" o rodzaju urz#dzenia i celu, w jakim ma by( stosowane; 2) wspó%rz"dne

geograficzne

anteny

promie-

niuj#cej urz#dzenia – je&eli dotyczy danego urz#dzenia;

69

3) charakterystyk" techniczn# urz#dzenia; 4) odpis pozwolenia radiowego – je&eli takie pozwolenie jest wymagane; 5) dokument potwierdzaj#cy wybudowanie i oddanie do u&ytku urz#dzenia naziemnego zgodnie z przepisami prawa budowlanego i przepisami wydanymi na podstawie art. 92 pkt 2; 6) dokument potwierdzaj#cy prawo wnioskodawcy do korzystania z nieruchomo$ci, na której ma by( wykorzystywane urz#dzenie naziemne. 6.

Wymogi, o których mowa w ust. 5 pkt 2, 5 i 6, nie dotycz# przeno$nych lotniczych urz#dze' naziemnych.”,

c) po ust. 6 dodaje si" ust. 6a w brzmieniu: „6a. U&ytkownik lotniczych urz#dze' naziemnych jest obowi#zany

zg%asza(

naziemnych

wszelkie

do

rejestru

zmiany

urz#dze'

dotycz#ce

tych

urz#dze'.”, d) ust. 7 – 9 otrzymuj# brzmienie: „7. Prezes

Urz"du

urz#dzenia naziemnych,

odmawia

naziemnego je&eli

do

wpisania rejestru

za%#czone

do

lotniczego urz#dze' wniosku

dokumenty s# niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym albo lotnicze urz#dzenie naziemne nie odpowiada warunkom technicznym okre$lonym w tych dokumentach lub warunkom technicznym ustalonym na podstawie art. 92 pkt 2. 8. O

wpisie

urz#dzenia

oraz

odmowie

naziemnego

do

wpisania rejestru

lotniczego urz#dze'

naziemnych oraz o jego wykre$leniu z rejestru, jak

70

równie& o zmianie danych zawartych w rejestrze rozstrzyga

Prezes

Urz"du

w

drodze

decyzji

administracyjnej. 9. Lotnicze

urz#dzenie

naziemne

mo&e

by(

wykorzystywane do operacyjnego zabezpieczenia &eglugi powietrznej, je&eli jest wpisane do rejestru urz#dze' naziemnych.”; 43) art. 93 otrzymuje brzmienie: „Art. 93. 1. Statki powietrzne mog# wykonywa( starty i l#dowania tak&e z l#dowisk, których parametry techniczne

i

eksploatacyjne

pozwalaj#

na

bezpieczne wykorzystywanie ich przez statki powietrzne, w nast"puj#cych celach: 1) przeprowadzania imprez kulturalnych, sportowych, propagandowych, reklamowych; 2) wykonywania us%ug lotniczych nieobejmuj#cych przewozu lotniczego; 3) prowadzenia szkolenia – je&eli program szkolenia przewiduje nauk" w takim terenie, a lot odbywa si" wy%#cznie w tym celu; 4) wykonywania lotów lokalnych; 5) ratowania &ycia i zdrowia ludzkiego, poszukiwania i ratownictwa lub zwalczania kl"sk &ywio%owych; 6) wykonywania lotów statkami powietrznymi, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 33 ust. 2. 2. Za wybór terenu na l#dowisko i bezpieczn# jego

eksploatacj"

odpowiada

dysponent

71

l#dowiska, który uzgadnia lokalizacj" l#dowiska i

zasady

jego

eksploatacji

z

w%a$ciwymi

miejscowo organami gminy. 3. L#dowiska podlegaj# wpisowi do ewidencji l#dowisk, prowadzonej przez Prezesa Urz"du, na wniosek z%o&ony przez w%a$ciciela lub dysponenta terenu, uzgodniony z w%a$ciwymi miejscowo organami gminy oraz instytucjami zapewniaj#cymi s%u&by ruchu lotniczego. 4. Prezes Urz"du odmawia wpisu l#dowiska do ewidencji, o której mowa w ust. 3, je&eli funkcjonowanie tego l#dowiska mo&e zagrozi( bezpiecze'stwu ruchu lotniczego. 5. Starty i l#dowania statków powietrznych mog# by( wykonywane z l#dowisk tylko za zgod# dysponenta terenu i zgodnie z instrukcj# operacyjn# l#dowiska. 6. Odpowiedzialno$( za wybór l#dowiska jako miejsca startu, postoju i l#dowania statku powietrznego oraz za powstanie ewentualnych szkód

zwi#zanych

ze

startem,

postojem

i l#dowaniem oraz wykonywaniem lotu przez statek powietrzny ponosi organizator lotu lub osoba wykonuj#ca lot. 7. L#dowisko, na wniosek dysponenta terenu, mo&e

by(

czasowo

zarejestrowane

jako

lotnisko po wskazaniu zarz#dzaj#cego tym lotniskiem i spe%nieniu warunków okre$lonych w przepisach wydanych na podstawie ust. 8 pkt 2.

72

8. Minister w%a$ciwy do spraw transportu, maj#c na uwadze bezpiecze'stwo statków powietrznych i osób trzecich, okre$li, w drodze rozporz#dzenia: 1) szczegó%owe l#dowisk

warunki

przez

wykorzystywania

statki

powietrzne,

tryb

zg%aszania l#dowisk do ewidencji oraz sposób

prowadzenia

i

wzór

ewidencji

l#dowisk; 2) szczegó%owe

warunki

czasowego

zare-

jestrowania l#dowiska w rejestrze lotnisk.”; 44) po art. 93 dodaje si" art. 93a w brzmieniu: „Art. 93a. 1. Dopuszcza si" w sytuacjach szczególnych wykorzystanie do startu i l#dowania statku powietrznego, a w szczególno$ci balonu lub szybowca, innego terenu ni& lotnisko i l#dowisko, zwanego dalej „terenem przygodnym”, za zgod# w%a$ciciela lub dysponenta danego terenu, z zastrze&eniem ust. 2 i 3. 2. Start

i

l#dowanie

statku

powietrznego

z terenu przygodnego mo&e si" odby( po upewnieniu

si"

przez

dowódc"

statku

powietrznego, &e jest mo&liwe bezpieczne wykonanie takiej operacji zgodnie z instrukcj# u&ytkowania statku powietrznego. 3. W przypadkach: 1) konieczno$ci wykonania l#dowania zapobiegaj#cego znalezieniu si" statku powietrznego w sytuacji stanowi#cej po-

73

tencjalne zagro&enie jego bezpiecze'stwa, gdyby kontynuowa% lot, 2) transportu medycznego s%u&#cego ratowaniu &ycia lub zdrowia ludzkiego, 3) udzia%u

lotnictwa

w

zwalczaniu

kl"sk

&ywio%owych lub w innych nag%ych stanach zagro&enia bezpiecze'stwa i porz#dku publicznego, 4) lotów wykonywanych przez statki powietrzne bez nap"du – mo&liwe jest wykonanie l#dowania statku powietrznego

bez

zgody

w%a$ciciela

lub

dysponenta danego terenu z obowi#zkiem pó!niejszego

powiadomienia

go

o

tym

zdarzeniu. Przepis art. 93 ust. 6 stosuje si" odpowiednio.”; 45) w art. 94: a) ust. 5 otrzymuje brzmienie: „5. Licencj#, o której mowa w ust. 2, jest licencja wydana przez Prezesa Urz"du lub licencja wydana przez w%a$ciwy organ obcego pa'stwa i uznana przez Prezesa Urz"du, chyba &e jej uznanie nie jest wymagane.”, b) w ust. 6: –

pkt 1 otrzymuje brzmienie: „1) personel wchodz#cy w sk%ad za%óg statków powietrznych: a) pilot samolotowy turystyczny, b) pilot samolotowy zawodowy,

74

c) pilot samolotowy liniowy, d) pilot samolotowy w za%odze wieloosobowej, e) pilot $mig%owcowy turystyczny, f) pilot $mig%owcowy zawodowy, g) pilot $mig%owcowy liniowy, h) pilot wiatrakowcowy turystyczny, i) pilot wiatrakowcowy zawodowy, j) pilot sterowcowy liniowy, k) pilot sterowcowy zawodowy, l) pilot balonu wolnego, m) pilot szybowcowy, n) nawigator lotniczy, o) mechanik pok%adowy, p) radiooperator pok%adowy;”, –

uchyla si" pkt 2,

–

pkt 3 otrzymuje brzmienie: „3) mechanik

obs%ugi

technicznej

statku

po-

wietrznego;”, –

po pkt 4 dodaje si" pkt 4a w brzmieniu: „4a) praktykant kontroler ruchu lotniczego;”,

–

uchyla si" pkt 7,

c) po ust. 6 dodaje si" ust. 6a w brzmieniu: „6a. W odniesieniu do specjalno$ci, o których mowa w ust. 6 pkt 1 lit. a i m, licencja mo&e by( równie& wydana tylko na podstawie przepisów krajowych (licencja narodowa).”; 46) w art. 95: a) w ust. 2: –

uchyla si" pkt 5,

75

–

po pkt 5 dodaje si" pkt 5a w brzmieniu: „5a) operator bezza%ogowego statku powietrznego u&ywanego w celach innych ni& rekreacyjne lub sportowe;”,

b) w ust. 3: –

uchyla si" pkt 6,

–

dodaje si" pkt 7 w brzmieniu: „7) operator bezza%ogowego statku powietrznego u&ywanego w celach innych ni& rekreacyjne lub sportowe – uko'czone 18 lat, posiadanie co najmniej $redniego wykszta%cenia.”,

c) ust. 4a otrzymuje brzmienie: „4a. )wiadectwo kwalifikacji oraz inne dokumenty stwierdzaj#ce posiadane kwalifikacje wydane dla specjalno$ci, o których mowa w ust. 2, przez w%a$ciwy

organ

pa'stwa

obcego

wymagaj#

uznania przez Prezesa Urz"du, z zastrze&eniem ust. 4b.”, d) po ust. 4a dodaje si" ust. 4b w brzmieniu: „4b. )wiadectwo kwalifikacji oraz inne dokumenty stwierdzaj#ce posiadane kwalifikacje wydane dla specjalno$ci, o których mowa w ust. 2, przez w%a$ciwy organ pa'stwa cz%onkowskiego Unii Europejskiej,

Konfederacji

Szwajcarskiej

lub

pa'stwa cz%onkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o

Europejskim

Obszarze

Gospodarczym

nie

wymagaj# uznania przez Prezesa Urz"du, je&eli wymagania stawiane przy ich wydaniu nie by%y

76

%agodniejsze od stawianych w Rzeczypospolitej Polskiej.”; 47) po art. 95 dodaje si" art. 95a w brzmieniu: „Art. 95a. 1. Czynno$ci tankowania statków powietrznych o masie powy&ej 10.000 kg maksymalnej masy startowej mo&e wykonywa( osoba, która posiada $wiadectwo operatora tankowania statków powietrznych. 2. )wiadectwo operatora tankowania statków powietrznych jest wydawane kandydatowi na operatora tankowania statków powietrznych przez pracodawc" po przeszkoleniu.”; 48) w art. 96: a) w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie: „3) nie by%a skazana prawomocnym wyrokiem za przest"pstwo pope%nione umy$lnie;”, b) w ust. 2: –

po pkt 1 dodaje si" pkt 1a w brzmieniu: „1a) pilot szybowcowy z licencj# narodow# – uko'czone 15 lat, wykszta%cenie podstawowe oraz zgoda opiekunów prawnych;”,

–

po pkt 2 dodaje si" pkt 2a w brzmieniu: „2a) pilot turystyczny z licencj# narodow# – uko'czone 16 lat, wykszta%cenie co najmniej gimnazjalne albo równorz"dne oraz zgoda opiekunów prawnych;”,

–

pkt 6 otrzymuje brzmienie:

77

„6) mechanik

obs%ugi

technicznej

statku

po-

wietrznego – uko'czone 18 lat albo 21 lat w zale&no$ci

od

dodatkowych

uprawnie',

o których mowa w art. 94 ust. 7;”, –

uchyla si" pkt 6a,

–

po pkt 6a dodaje si" pkt 6b w brzmieniu: „6b) kontroler ruchu lotniczego – uko'czone 21 lat oraz co najmniej $rednie wykszta%cenie;”,

c) ust. 5 i 5a otrzymuj# brzmienie: „5. Licencja wydana lub potwierdzona przez w%a$ciwy organ pa'stwa obcego wymaga uznania przez Prezesa Urz"du, z zastrze&eniem ust. 5b. 5a. Licencja wydana lub potwierdzona przez w%a$ciwy organ pa'stwa cz%onkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub pa'stwa cz%onkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym dla specjalno$ci personelu lotniczego, o których mowa w art. 94 ust. 6 pkt 1 , jest uznawana w Rzeczypospolitej Polskiej za wa&n# na równi z licencj# polsk#, chyba &e wymagania

stawiane

przy

jej

wydaniu

by%y

%agodniejsze od stawianych w Rzeczypospolitej Polskiej.”, d) po ust. 5a dodaje si" ust. 5b w brzmieniu: „5b. Nie wymaga uznania przez Prezesa Urz"du licencja: 1) na podstawie której b"d# wykonywane niezarobkowe czynno$ci lotnicze, wydana lub potwierdzona przez w%a$ciwy organ pa'stwa

78

cz%onkowskiego ICAO, zgodnie z przepisami za%#cznika 1 do Konwencji o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym, o której mowa w art. 3 ust. 2; 2) wydana lub potwierdzona przez w%a$ciwy organ pa'stwa obcego, zgodnie z wymaganiami mi"dzynarodowymi Zrzeszenie

ustanowionymi

W%adz

Lotniczych

przez

(JAA)

albo

EASA.”; 49) w art. 98 dodaje si" ust. 3 w brzmieniu: „3. Wa&no$( uprawnie' wpisanych do licencji, o których mowa w art. 94 ust. 7, jest uzale&niona od wyniku okresowego sprawdzenia posiadanych wiadomo$ci i umiej"tno$ci, które powinny by( nie mniejsze ni& wymagane

do

uzyskania

wpisu

uprawnienia

do

licencji.”; 50) w art. 99 ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Warunkiem uzyskania licencji jest pozytywny wynik egzaminu pa'stwowego sk%adaj#cego si" z cz"$ci teoretycznej i praktycznej, z%o&onego przed komisj# egzaminacyjn#

albo

organizacj#

szkoleniow#,

uprawnion# do przeprowadzania egzaminów, zgodnie z rozporz#dzeniem nr 2042/2003/WE.”; 51) art. 100 otrzymuje brzmienie: „Art. 100. 1. Licencj" lub wynikaj#ce z niej niektóre uprawnienia mo&na cofn#( w przypadku stwierdzenia, &e cz%onek personelu lotniczego:

79

1) przesta%

spe%nia(

warunki

okre$lone

w art. 96 ust. 1 i 2; 2) utraci%

kwalifikacje

do

wykonywania

okre$lonych czynno$ci lotniczych; 3) wykonuj#c czynno$ci lotnicze, do których uprawnia go licencja, zagra&a bezpiecze'stwu ruchu lotniczego. 2. W przypadku badania prowadzonego przez Komisj" lub uprawnione organy pa'stwowe, w celu stwierdzenia, czy zaistnia%y przyczyny okre$lone w ust. 1 pkt 1 – 3, na czas prowadzenia badania Prezes Urz"du zawiesza licencj" oraz zatrzymuje j# – je&eli dalsze prowadzenie czynno$ci lotniczych zagra&a bezpiecze'stwu lotów. Przepis ten stosuje si" odpowiednio

do

zawieszenia

uprawnie'

wpisanych do licencji.”; 52) w art. 102 dotychczasow# tre$( oznacza si" jako ust. 1 i dodaje si" ust. 2 w brzmieniu: „2. Rejestr personelu lotniczego jest jawny. Dokumenty stanowi#ce podstaw" do dokonania wpisu w rejestrze podlegaj# ochronie zgodnie z przepisami o ochronie tajemnic prawnie chronionych.”; 53) w art. 104: a)

ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Minister w%a$ciwy do spraw transportu w porozumieniu

z

ministrem

w%a$ciwym

do

spraw

wewn"trznych i Ministrem Obrony Narodowej, uwzgl"dniaj#c

przepisy

mi"dzynarodowe

oraz

80

maj#c na uwadze zapewnienie bezpiecze'stwa lotów, okre$li, w drodze rozporz#dzenia: 1) wzory licencji i $wiadectw kwalifikacji w%a$ciwe dla specjalno$ci lotniczych; 2) uprawnienia przyznawane i wpisywane do licencji lub $wiadectw kwalifikacji; 3) szczegó%owe wymagania dla poszczególnych rodzajów

licencji

i

$wiadectw

kwalifikacji,

dotycz#ce kwalifikacji lotniczych w zakresie wiedzy, umiej"tno$ci i praktyki; 4) szczegó%owe warunki i sposób: a) wydawania, cofania, ograniczania, zawieszania i przywracania licencji i $wiadectw kwalifikacji

oraz

wynikaj#cych

z

nich

uprawnie', b) uznawania, zawieszania uznania, cofania uznania,

przywracania

uznania

obcych

licencji i $wiadectw kwalifikacji wydanych przez w%a$ciwy organ obcego pa'stwa, c) uzyskiwania

i

sprawdzania

kwalifikacji

lotniczych, d) prowadzenia rejestru personelu lotniczego, e) prowadzenia szkolenia lotniczego; 5) szczegó%owe warunki wykonywania uprawnie' wynikaj#cych z licencji i $wiadectw kwalifikacji; 6) zakres wiedzy i umiej"tno$ci wymaganych do otrzymania $wiadectwa operatora tankowania statków powietrznych oraz wzór takiego $wiadectwa, uwzgl"dniaj#c równorz"dno$( uko'czonych kursów i szkole'.”,

81

b) dodaje si" ust. 4 i 5 w brzmieniu: „4. W celu uzyskania, wznowienia, utrzymania licencji i $wiadectw kwalifikacji dla poszczególnych specjalno$ci lotniczych Prezes Urz"du mo&e uzna( kwalifikacje i uprawnienia nabyte w lotnictwie pa'stwowym. 5. Minister w%a$ciwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrem w%a$ciwym do spraw wewn"trznych i Ministrem Obrony Narodowej okre$li, w drodze rozporz#dzenia, szczegó%owe warunki uznawania kwalifikacji i uprawnie', o których mowa w ust. 4, uwzgl"dniaj#c równorz"dno$( uko'czonych kursów i szkole'.”; 54) w art. 105 w ust. 1a uchyla si" pkt 1; 55) w art. 108: a) w ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie: „2) jest specjalist# z zakresu medycyny lotniczej lub medycyny transportu z do$wiadczeniem z zakresu medycyny lotniczej;”, b) w ust. 6 uchyla si" pkt 5; 56) w art. 112 w ust. 1 uchyla si" pkt 7; 57) w art. 123 po ust. 1 dodaje si" ust. 1a i 1b w brzmieniu: „1a. Zabrania si" organizowania i prowadzenia lotniczych pokazów statków powietrznych lub skoków spadochronowych, z wyj#tkiem zorganizowanych pokazów w celu prezentacji:

82

1) sprz"tu lotniczego lub urz#dze' – dla celów handlowych; 2) sprz"tu lotniczego, urz#dze', umiej"tno$ci pilotów statków powietrznych lub skoczków spadochronowych – w ramach imprez lotniczych, sportowych, kulturalnych lub propagandowych. 1b. Minister w%a$ciwy do spraw transportu w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej i ministrem w%a$ciwym do spraw wewn"trznych okre$li, w drodze rozporz#dzenia, szczegó%owe warunki organizacji i prowadzenia pokazów, o których mowa w ust. 1a, uwzgl"dniaj#c

konieczno$(

zapewnienia

bezpie-

cze'stwa lotów oraz bezpiecze'stwa mienia i osób przebywaj#cych na pokazach.”; 58) w art. 125 ust. 2 otrzymuje brzmienie: „2. Zabrania si" u&ywania przez osoby nieuprawnione nadawczych urz#dze' radiowych dzia%aj#cych w pasmach

cz"stotliwo$ci

wyznaczonych

na

podstawie

przepisów prawa telekomunikacyjnego dla %#czno$ci lotniczej oraz radiolokacji i radionawigacji lotniczej.”; 59) art. 126 otrzymuje brzmienie: „Art. 126. 1. W polskiej przestrzeni powietrznej mog# by( wykonywane loty bezza%ogowych statków powietrznych

na

warunkach

okre$lonych

w przepisach wydanych na podstawie ust. 2. 2. Minister

w%a$ciwy

do

spraw

transportu

w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej okre$li, w drodze rozporz#dzenia, szczegó%owy sposób i warunki wykonywania

83

lotów przez bezza%ogowe statki powietrzne w polskiej przestrzeni powietrznej, ograniczenia dotycz#ce tych lotów w poszczególnych klasach przestrzeni powietrznej oraz procedury

wspó%pracy

operatorów

tych

statków z instytucjami zapewniaj#cymi s%u&by ruchu

lotniczego,

bezpiecznego

uwzgl"dniaj#c

korzystania

z

zasady

przestrzeni

powietrznej.”; 60) w art. 127 ust. 2 otrzymuje brzmienie: „2. Wyznaczenia, o którym mowa w ust. 1, dokonuje minister w%a$ciwy do spraw transportu w porozumieniu z Prezesem Urz"du, po zasi"gni"ciu opinii Ministra Obrony Narodowej, w drodze decyzji administracyjnej.”; 61) art. 128 otrzymuje brzmienie: „Art. 128.

Minister

w%a$ciwy

do

spraw

transportu

w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej oraz ministrem w%a$ciwym do spraw finansów publicznych, dla realizacji przepisów prawa Unii Europejskiej, okre$li, w drodze rozporz#dzenia, sposób wyznaczania instytucji zapewniaj#cych s%u&by &eglugi powietrznej, maj#c na uwadze w szczególno$ci zapewnienie bezpiecze'stwa i ci#g%o$ci ruchu lotniczego.”; 62) po art. 128 dodaje si" art. 128a w brzmieniu: „Art. 128a. 1.

Instytucje

zapewniaj#ce

s%u&by

&eglugi

powietrznej zapewniaj# pracownikom Urz"du nieodp%atne uczestnictwo w specjalistycznych szkoleniach i kursach oraz

84

w praktycznych

szkoleniach

zwi#zanych

z wprowadzaniem nowych systemów, urz#dze' i procedur niezb"dnych do realizacji przez Prezesa Urz"du jego uprawnie' i obowi#zków

jako

pa'stwowej

w%adzy

nadzoruj#cej. 2. Planowanie szkole' odbywa si" w systemie rocznym.”; 63) uchyla si" art. 129 i 129a; 64) w art. 130: a) ust. 3 otrzymuje brzmienie: „3. Op%aty nawigacyjne, w zakresie nieobj"tym aktami prawnymi okre$lonymi w ust. 2, s# zatwierdzane przez

Prezesa

Urz"du,

w

drodze

decyzji

administracyjnej.”, b) ust. 7 i 8 otrzymuj# brzmienie: „7. Udziela si" dotacji celowej z bud&etu pa'stwa na sfinansowanie instytucjom zapewniaj#cym s%u&by &eglugi powietrznej kosztów zwi#zanych z zapewnieniem s%u&b w przypadku lotów, o których mowa w ust. 6. Koszty te s# finansowane z cz"$ci bud&etu pa'stwa, której dysponentem jest minister w%a$ciwy do spraw transportu. 8. Minister w%a$ciwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrem w%a$ciwym do spraw finansów publicznych, maj#c na uwadze przepisy Unii Europejskiej

w

zakresie

op%at

nawigacyjnych,

okre$li, w drodze rozporz#dzenia, sposób i tryb

85

rozliczania i dokumentowania kosztów, o których mowa w ust. 7.”; 65) po art. 132 dodaje si" art. 132a w brzmieniu: „Art. 132a. 1.

Koszty $wiadczenia przez instytucj" zapewniaj#c# s%u&by meteorologiczne us%ug os%ony meteorologicznej lotnictwa cywilnego na lotniskach, na których zapewniana jest s%u&ba kontroli ruchu lotniczego (ATC), oraz w przestrzeni powietrznej kontrolowanej, pokrywane s# z op%at, o których mowa w art. 130.

2. Koszty,

o

których

mowa

w

ust.

1,

uwzgl"dnia si" w op%atach, o których mowa w art. 130. 3. Koszty $wiadczenia us%ug os%ony meteorologicznej lotnictwa cywilnego na lotniskach innych ni& okre$lone w ust. 1, s# pokrywane przez zarz#dzaj#cego lotniskiem. 4. Przepisy ust. 1 – 3 nie naruszaj# przepisów dotycz#cych zapewnienia s%u&by informacji powietrznej.”; 66) art. 133 otrzymuje brzmienie: „Art. 133.

Minister

w%a$ciwy

do

spraw

transportu

w porozumieniu z ministrem w%a$ciwym do spraw

gospodarki

Obrony

wodnej

Narodowej

oraz

okre$li,

Ministrem w

drodze

rozporz#dzenia, szczegó%owe warunki i sposób zapewniania os%ony meteorologicznej lotnictwa cywilnego,

maj#c

na

wzgl"dzie

umowy

86

i przepisy

mi"dzynarodowe

oraz

bezpie-

cze'stwo ruchu lotniczego.”; 67) w art. 134 po ust. 1 dodaje si" ust. 1a i 1b w brzmieniu: „1a. Wyniki bada' prowadzonych przez Komisj" lub pod jej nadzorem, w celach innych ni& okre$lone w ust. 1, mog#

by(

udost"pniane

post"powa'

s#dowych,

wy%#cznie

dla

celów

s#dowo-administracyjnych

i administracyjnych. 1b. Udost"pnianie, o którym mowa w ust. 1a, obejmuje: 1) ekspertyzy uzyskane w trakcie badania; 2) o$wiadczenia i zeznania uzyskane od osób w toku bada'; 3) korespondencj"

mi"dzy

osobami

maj#cymi

zwi#zek z operacj# statku powietrznego; 4) medyczne lub prywatne informacje dotycz#ce osób uczestnicz#cych w wypadku lub incydencie lotniczym; 5) zapisy pok%adowych rejestratorów mowy i ich kopie; 6) pogl#dy wyra&ane w trakcie analizy informacji, w%#cznie z zapisami rejestratorów pok%adowych.”; 68) w art. 135: a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Przewodnicz#cy Komisji po otrzymaniu zg%oszenia o zdarzeniu lotniczym kwalifikuje je jako: wypadek lotniczy,

powa&ny

incydent

lotniczy,

incydent

lotniczy albo inne zdarzenie, o którym mowa w art. 135a.”,

87

b) po ust. 2 dodaje si" ust. 2a w brzmieniu: „2a. Przewodnicz#cy Komisji mo&e przekaza( badanie wypadku lub powa&nego incydentu lotniczego statku powietrznego, którego maksymalny ci"&ar startowy nie przekracza 2.250 kg, u&ytkownikowi tego statku. W takim przypadku badanie jest prowadzone pod nadzorem Komisji.”, c) ust. 4 otrzymuje brzmienie: „4. Komisja mo&e podj#( badanie wypadku lub incydentu lotniczego statku powietrznego nieobj"tego obowi#zkiem wpisu do pa'stwowego rejestru cywilnych statków powietrznych, o ile zaistnia% on w okoliczno$ciach

uzasadniaj#cych

dokonanie

takiego badania. W przypadku niepodj"cia badania przez Komisj" raport ko'cowy z badania zdarzenia przygotowuje pod nadzorem Komisji u&ytkownik statku powietrznego.”; 69) w art. 136 po ust. 3 dodaje si" ust. 3a w brzmieniu: „3a. Upowa&nieni

przedstawiciele

u&ytkownika

statku

powietrznego, instytucji zapewniaj#cej s%u&by ruchu lotniczego lub zarz#dzaj#cego lotniskiem w celu przeprowadzenia bada' zdarze' lotniczych korzystaj# z uprawnie', o których mowa w ust. 1.”; 70) w art. 137 ust. 4 otrzymuje brzmienie: „4. Kto odnalaz% porzucony statek powietrzny lub jego szcz#tki

albo

by%

uczestnikiem

lub

$wiadkiem

nieszcz"$liwego wypadku lub przymusowego l#dowania

statku

powietrznego

poza

lotniskiem,

jest

obowi#zany niezw%ocznie zawiadomi( o tym najbli&szy

88

organ Policji lub administracji publicznej albo inne s%u&by bezpiecze'stwa i porz#dku publicznego lub poszukiwawczo-ratownicze, w szczególno$ci jednostki ochrony przeciwpo&arowej, mog#ce udzieli( pomocy.”; 71) w art. 140: a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1.

Badanie wypadków i powa&nych incydentów lotniczych w lotnictwie pa'stwowym prowadzi Komisja Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Pa'stwowego, zwana dalej „Komisj# Lotnictwa Pa'stwowego”,

powo%ywana

przez

Ministra

Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem w%a$ciwym ministrem

do

spraw

w%a$ciwym

wewn"trznych do

spraw

oraz

finansów

publicznych, na okres jednego roku.”, b) po ust. 1 dodaje si" ust. 1a – 1d w brzmieniu: „1a. Inne incydenty lotnicze podlegaj# badaniu przez u&ytkownika statku powietrznego pod nadzorem Komisji Lotnictwa Pa'stwowego, o ile Komisja ta nie podejmie si" ich badania. 1b. Komisja Lotnictwa Pa'stwowego prowadzi badania wypadków i powa&nych incydentów lotniczych w lotnictwie pa'stwowym zaistnia%ych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i w polskiej przestrzeni powietrznej. 1c. Komisja Lotnictwa Pa'stwowego mo&e prowadzi( badania

wypadków

i

powa&nych

incydentów

lotniczych zaistnia%ych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w których uczestniczy%y statki powietrzne lotnictwa pa'stwowego, je&eli prze-

89

widuj#

to

umowy

mi"dzynarodowe,

których

Rzeczpospolita Polska jest stron# albo je&eli w%a$ciwy organ obcego pa'stwa przeka&e Komisji uprawnienia do przeprowadzenia badania albo sam nie podj#% badania. 1d. Badanie wypadków i powa&nych incydentów lotniczych ma na celu ustalenie ich okoliczno$ci i przyczyn oraz wydanie zalece' i wniosków dla zapobie&enia podobnym wypadkom i incydentom w przysz%o$ci.”, c) po ust. 2 dodaje si" ust. 2a – 2c w brzmieniu: „2a. W sk%ad Komisji Lotnictwa Pa'stwowego wchodz# przedstawiciele

Ministra

Obrony

Narodowej,

ministra w%a$ciwego do spraw wewn"trznych oraz ministra

w%a$ciwego

publicznych,

do

spo$ród

spraw

których

finansów

wyznacza

si"

przewodnicz#cego, zast"pc" przewodnicz#cego i sekretarza. 2b. W sk%ad Komisji Lotnictwa Pa'stwowego powinni wchodzi(

specjali$ci

w

zakresie:

szkolenia

lotniczego, techniki lotniczej, nawigacji i ruchu lotniczego, ratownictwa lotniczego, meteorologii, %#czno$ci,

prawa

lotniczego

oraz

medycyny

lotniczej. Za specjalistów w danym zakresie uwa&a

si"

wykszta%cenie

osoby

posiadaj#ce

wy&sze

oraz

odpowiednie

udokumentowan#

minimum pi"cioletni# praktyk" w danej dziedzinie, a w przypadku lekarzy udokumentowan# specjalizacj". 2c. Ekspertom za udzia% w pracach Komisji oraz sporz#dzanie opinii lub ekspertyz przys%uguje

90

wynagrodzenie ustalone w umowie cywilnoprawnej.”, d) ust. 3 – 5 otrzymuj# brzmienie: „3. Minister Obrony Narodowej zapewnia z cz"$ci bud&etu pa'stwa, której jest dysponentem, $rodki na prowadzenie dzia%alno$ci Komisji Lotnictwa Pa'stwowego,

a

w

szczególno$ci

na

jej

wyposa&enie techniczne i obs%ug" administracyjn#, koszty ekspertyz, a tak&e na wynagrodzenia ekspertów. 4. Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem w%a$ciwym do spraw wewn"trznych oraz ministrem w%a$ciwym do spraw finansów publicznych okre$li, w drodze rozporz#dzenia, warunki i sposób powo%ywania, struktur" organizacyjn# oraz regulamin dzia%ania Komisji Lotnictwa Pa'stwowego, a tak&e tryb powo%ywania i odwo%ywania osób wchodz#cych w sk%ad Komisji, uwzgl"dniaj#c konieczno$( zapewnienia w badaniu wypadków i powa&nych incydentów lotniczych udzia%u przedstawicieli w%a$ciwych ministrów, których lotnictwa ten wypadek lub incydent dotyczy. 5. Koszty

ponoszone

Narodowej

zwi#zane

przez z

Ministra

dzia%alno$ci#

Obrony Komisji

Lotnictwa Pa'stwowego refunduje: 1) minister w%a$ciwy do spraw wewn"trznych, je&eli wypadki i powa&ne incydenty lotnicze zaistniej# z udzia%em statków powietrznych lotnictwa s%u&b porz#dku publicznego; 2) minister

w%a$ciwy

do

spraw

finansów

publicznych, je&eli wypadki i powa&ne incydenty

91

lotnicze

zaistniej#

z

udzia%em

statków

powietrznych s%u&by celnej.”, e) po ust. 5 dodaje si" ust. 5a i 5b w brzmieniu: „5a. Refundacja odbywa si" w pe%nej wysoko$ci na podstawie badania

zbiorczego wypadków

lotniczych

i

zestawienia powa&nych

przedstawionych

kosztów incydentów

przez

Komisj"

Lotnictwa Pa'stwowego. 5b. Minister

Obrony

Narodowej

w

porozumieniu

z ministrem w%a$ciwym do spraw wewn"trznych oraz ministrem w%a$ciwym do spraw finansów publicznych okre$li, w drodze rozporz#dzenia, tryb post"powania

i

ponoszonych

sposób przez

refundacji

kosztów

Ministerstwo

Obrony

Narodowej zwi#zanych z dzia%alno$ci# Komisji Lotnictwa

Pa'stwowego,

uwzgl"dniaj#c

w szczególno$ci zakres prac i sposób realizacji zada' wykonywanych przez Komisj" Lotnictwa Pa'stwowego.”; 72) po art. 140 dodaje si" art. 140a – 140d w brzmieniu: „Art. 140a. 1.

Poszukiwanie

i

ratowanie

statków

po-

wietrznych znajduj#cych si" w niebezpiecze'stwie, udzielanie pomocy za%ogom i pasa&erom statków powietrznych oraz innym osobom poszkodowanym w wyniku zdarze'

lotniczych,

bez

wzgl"du

na

przynale&no$( pa'stwow# tych statków i osób, nale&y do zakresu dzia%ania s%u&by poszukiwania

i

ratownictwa

zwanej dalej „s%u&b# ASAR”.

lotniczego,

92

2. S%u&ba

ASAR

i ratownictwo

zapewnia wszystkich

poszukiwanie statków

po-

wietrznych znajduj#cych si" w polskiej przestrzeni powietrznej oraz dzia%a na obszarze l#dowym w rejonie poszukiwania i ratownictwa lotniczego pokrywaj#cym si" z granicami odpowiadaj#cych mu rejonów informacji powietrznej. 3. Do zada' s%u&by ASAR nale&y prowadzenie dzia%a' polegaj#cych na przeszukaniu wyznaczonego obszaru w celu ustalenia miejsca po%o&enia statku powietrznego oraz osób poszkodowanych w zdarzeniach lotniczych, okre$lenia ich stanu oraz podejmowanie dzia%a' ratowniczych na

miejscu

zdarzenia,

zwanych

dalej

„dzia%aniami poszukiwawczo-ratowniczymi”, z zachowaniem uprawnie' Morskiej S%u&by Poszukiwania i Ratownictwa (SAR) oraz innych wyspecjalizowanych s%u&b ratowniczych. 4. W sk%ad s%u&by ASAR wchodz# nast"puj#ce jednostki: 1) cywilno-wojskowy o$rodek koordynacji poszukiwania i ratownictwa lotniczego; 2) lotnicze zespo%y poszukiwawczo-ratownicze; 3) punkty alarmowe. 5. Do zada' cywilno-wojskowego o$rodka koordynacji poszukiwania i ratownictwa

93

lotniczego, o którym mowa w ust. 4 pkt 1, nale&y, w szczególno$ci: 1) przyjmowanie informacji o zagro&eniu bezpiecze'stwa statków powietrznych i osób

obj"tych

zakresem

dzia%ania

s%u&by ASAR, o którym mowa w ust. 1; 2) analizowanie informacji o zagro&eniu bezpiecze'stwa statków powietrznych wykonuj#cych loty w polskiej przestrzeni powietrznej; 3) prowadzenie dzia%a' sprawdzaj#cych i wyja$niaj#cych informacje o zagro&eniu

bezpiecze'stwa

statków

po-

wietrznych wykonuj#cych loty w polskiej przestrzeni powietrznej; 4) nadzorowanie stanu i zdolno$ci do podejmowania dzia%a' poszukiwawczo-ratowniczych przez jednostki s%u&by ASAR, o których mowa w ust. 4 pkt 2 i 3; 5) kierowanie i koordynowanie dzia%a' jednostek s%u&by ASAR, a w szczególno$ci kierowanie dzia%aniami lotniczych zespo%ów poszukiwawczo-ratowniczych; 6) bie&#ca analiza i ocena sytuacji oraz korygowanie podj"tych dzia%a' poszukiwawczo-ratowniczych, a w tym podejmowanie decyzji o ich zawieszaniu i zako'czeniu;

94

7) zawiadamianie jednostek, o których mowa w art. 140d ust. 1; 8) informowanie wietrznej

i

organów instytucji

obrony

po-

zapewniaj#cej

s%u&by ruchu lotniczego o lotach cywilnych

i

wojskowych

wietrznych

statków

wykonuj#cych

po-

dzia%ania

poszukiwawczo-ratownicze. 6. Rol" punktów alarmowych, o których mowa w ust. 4 pkt 3, pe%ni# organy instytucji zapewniaj#cych s%u&by ruchu lotniczego w ramach wykonywania s%u&by alarmowej, przyjmuj#c informacje o zagro&eniu statków powietrznych wykonuj#cych loty w polskiej przestrzeni powietrznej i przekazuj#c je do cywilno-wojskowego o$rodka koordynacji poszukiwania i ratownictwa lotniczego. Art. 140b. 1.

Dzia%ania poszukiwawczo-ratownicze prowadz# lotnicze zespo%y poszukiwawczo-ratownicze, w których sk%ad wchodz# statki powietrzne, za%ogi i personel pok%adowy tych statków, przygotowane do prowadzenia

dzia%a'

poszukiwawczo-ratowni-

czych. 2. Lotnicze

zespo%y

poszukiwawczo-ratow-

nicze udost"pnia Minister Obrony Narodowej z zasobów Si% Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Minister Obrony Narodowej wyposa&a statki powietrzne oraz dokonuje przeszkolenia za%óg i personelu pok%adowego lotniczych zespo%ów poszuki-

95

wawczo-ratowniczych w zakresie niezb"dnym do wykonywania s%u&by ASAR. 3. Dora!nie do dzia%a' poszukiwawczo-ratowniczych mog# by( wezwane statki powietrzne s%u&b ratowniczych oraz s%u&b porz#dku publicznego, a tak&e inne ni& wskazane w ust. 2, wojskowe statki powietrzne. Art. 140c. 1.

Lotnicze

zespo%y

poszukiwawczo-ratow-

nicze oraz podmioty, o których mowa w art. 140b ust. 3, dzia%aj# w oparciu o plan operacyjny

poszukiwania

i

ratownictwa

lotniczego, zwany dalej „planem ASAR”, okre$laj#cy zadania

funkcjonowanie

tych

podmiotów

i i

bie&#ce jednostek

systemu oraz ich wspó%dzia%ania z innymi organami i jednostkami, o których mowa w art. 140d ust. 1. 2. Dzia%ania

lotniczych

zespo%ów

poszuki-

wawczo-ratowniczych koordynuje cywilno- wojskowy o$rodek koordynacji poszukiwania i ratownictwa lotniczego usytuowany w Polskiej Agencji *eglugi Powietrznej. 3. Obszar poszukiwania jest okre$lany przez cywilno-wojskowy

o$rodek

koordynacji

poszukiwania i ratownictwa lotniczego, jako obszar prawdopodobnego miejsca zdarzenia

lotniczego,

przebywania

osób

poszkodowanych w zdarzeniu lub miejsca po%o&enia zagin#%.

statku

powietrznego,

który

96

Art. 140d. 1.

Jednostki

organizacyjne

Marynarki

Wojennej, Pa'stwowej Stra&y Po&arnej, Stra&y Granicznej, Policji, zak%ady opieki zdrowotnej oraz inne podmioty b"d#ce w stanie

udzieli(

pomocy

w

zakresie

poszukiwania i ratownictwa lotniczego s# obowi#zane wspó%dzia%a( ze s%u&b# ASAR przy wykonywaniu jej zada'. 2. Minister w%a$ciwy do spraw transportu w porozumieniu

z

Ministrem

Obrony

Narodowej i ministrem w%a$ciwym do spraw wewn"trznych okre$li, w drodze rozporz#dzenia: 1)

sposób zorganizowania i funkcjonowania s%u&by ASAR,

2)

zakres planu ASAR i sposób jego opracowywania,

3)

szczegó%owe zadania cywilno-wojskowego o$rodka koordynacji poszukiwania i ratownictwa lotniczego,

4)

szczegó%owy

sposób

prowadzenia

dzia%a' poszukiwawczo-ratowniczych, 5)

sposób wspó%dzia%ania z innymi podmiotami i jednostkami

–

maj#c na uwadze przepisy mi"dzy-

narodowe oraz kompetencje w%a$ciwych podmiotów i jednostek.”; 73) w art. 145 w ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:

97

„2) mi"dzynarodowe nieregularne loty niehandlowe statków powietrznych pa'stw stron Konwencji o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym, o której mowa w art. 3 ust. 2, z zastrze&eniem art. 145a.”; 74) po art. 145 dodaje si" art. 145a w brzmieniu: „Art. 145a. 1.

Prezes Urz"du, na wniosek u&ytkownika statku

powietrznego,

mo&e,

w

drodze

decyzji administracyjnej, wyda( na czas okre$lony tymczasowe zezwolenie na lot dla obcego statku powietrznego, gdy statek: 1) nie posiada $wiadectwa zdatno$ci do lotu lub 2) wykonuje lot w warunkach nieprzewidzianych w $wiadectwie zdatno$ci do lotu – je&eli wykonanie lotu przez ten statek nie zagrozi bezpiecze'stwu. 2. Minister w%a$ciwy do spraw transportu, uwzgl"dniaj#c

konieczno$(

bezpiecze'stwa

zapewnienia

u&ytkowania

statków

powietrznych, okre$li, w drodze rozporz#dzenia: 1) sposób post"powania przy wydawaniu tymczasowego

zezwolenia

na

lot

i termin jego wa&no$ci; 2) wzór tymczasowego zezwolenia na lot i wzór wniosku o jego wydanie.”; 75) w art. 150 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

98

„1. Mi"dzynarodowe

loty

pa'stwowych

statków

po-

wietrznych s# wykonywane na zasadach okre$lonych w ustawie z dnia 12 pa!dziernika 1990 r. o ochronie granicy pa'stwowej oraz w umowach mi"dzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stron#.”; 76) po art. 153 dodaje si" art. 153a i 153b w brzmieniu: „Art. 153a. 1.

W

przypadku

mi"dzynarodowych

lotów

cywilnych statków powietrznych, a w szczególno$ci lotów tranzytowych, z materia%ami niebezpiecznymi

niedopuszczonymi

lub

warunkowo dopuszczonymi do przewozu na

pok%adzie

statku

powietrznego,

w rozumieniu za%#cznika 18 do Konwencji o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym, o której mowa w art. 3 ust. 2, Prezes Urz"du mo&e wyda( zgod" na taki lot w porozumieniu z ministrami w%a$ciwymi do spraw: transportu, spraw zagranicznych, $rodowiska i Ministrem Obrony Narodowej. 2. Zgoda, o której mowa w ust. 1, mo&e zosta( udzielona, je&eli lot nie spowoduje bezpo$redniego

zagro&enia

dla

&ycia

i zdrowia ludzkiego oraz bezpiecze'stwa lotów i b"dzie wykonywany z zachowaniem wymogów

okre$lonych

w

przepisach

wydanych na podstawie art. 153b. Art. 153b. Minister w%a$ciwy do spraw transportu okre$li, w drodze rozporz#dzenia, z uwzgl"dnieniem umów i przepisów mi"dzynarodowych oraz kieruj#c si" konieczno$ci# zapewnienia bezpiecze'stwa lotów, szczegó%owe warunki doty-

99

cz#ce wykonywania lotów z materia%ami niebezpiecznymi na pok%adzie.”; 77) w art. 160: a) w ust. 3: –

pkt 3 i 4 otrzymuj# brzmienie: „3) eksploatacja i zarz#dzanie lotniskami u&ytku publicznego w rozumieniu dzia%u IV ustawy; 4) obs%uga

naziemna

statków

powietrznych

wykonywana na rzecz przewo!ników lotniczych w zakresie: a) obs%ugi %adunków niebezpiecznych w rozumieniu

Za%#cznika

18

do

Konwencji

o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym, o której mowa w art. 3 ust. 2, b) zaopatrywania

statków

powietrznych

w paliwo – z wyj#tkiem wykonywanej przez przewo!ników lotniczych obs%ugi naziemnej w%asnych statków powietrznych i %adunków;”, –

uchyla si" pkt 5,

–

pkt 6 i 7 otrzymuj# brzmienie: „6) projektowanie, produkcja i obs%uga techniczna statków powietrznych i innego sprz"tu lotniczego, zgodnie z przepisami rozporz#dzenia nr 1592/2002/WE; 7) inne

rodzaje

wymagaj#

dzia%alno$ci

tego

umowy

lotniczej,

je&eli

mi"dzynarodowe,

przepisy mi"dzynarodowe lub przepisy prawa Unii Europejskiej;”,

100

–

dodaje si" pkt 9 i 10 w brzmieniu: „9) prowadzenie dzia%alno$ci gospodarczej w zakresie szkole' w dziedzinie ochrony lotnictwa cywilnego; 10) prowadzenie dzia%alno$ci gospodarczej w zakresie wykonywania zada' zarejestrowanego agenta.”,

b) w ust. 4 pkt 1 otrzymuje brzmienie: „1) organizacj" wykonywania okre$lonej dzia%alno$ci, z uwzgl"dnieniem bezpiecznej eksploatacji statków powietrznych, zawodowego przygotowania personelu kierowniczego, nadzoruj#cego i wykonawczego,

metod

programów

wykonywania

szkolenia

wykonawczych,

$rodków

dzia%alno$ci,

personelu,

instrukcji

technicznych

oraz

ubezpieczenia odpowiedzialno$ci cywilnej, którego obowi#zek posiadania wynika z niniejszej ustawy;”; 78) art. 161 otrzymuje brzmienie: „Art. 161. 1. Certyfikacj"

przeprowadza,

na

wniosek

zainteresowanego podmiotu, Prezes Urz"du, chyba &e przepisy Unii Europejskiej stanowi# inaczej. 2. W

przypadku

spe%nienia

przez

podmiot

wymaga' ustanowionych przepisami prawa, odpowiednich dla danego rodzaju dzia%alno$ci, Prezes Urz"du wydaje certyfikat, w którym okre$la nazw" podmiotu, zakres, warunki oraz termin, na jaki certyfikat jest wydawany. 3. Certyfikat wydaje si" na czas oznaczony, nie d%u&szy jednak ni& 12 miesi"cy, je&eli jest

101

wydawany po raz pierwszy, i nie d%u&szy ni& 36 miesi"cy – przy kolejnym przed%u&eniu, je&eli przepisy Unii Europejskiej nie stanowi# inaczej. 4. Prezes Urz"du odmawia wydania certyfikatu, je&eli stwierdzi, &e wnioskodawca nie spe%ni% wymaga' ustanowionych dla wnioskowanej dzia%alno$ci lotniczej. 5. W razie stwierdzenia, &e posiadacz certyfikatu przesta% spe%nia( wymagania przewidziane przepisami prawa do wydania lub utrzymania certyfikatu,

Prezes

zainteresowany stanu

podmiot

zgodnego

w okre$lonym zawieszenia

Urz"du

z

do

przywrócenia

przepisami

terminie, wa&no$ci

wzywa

pod

prawa, rygorem

certyfikatu,

ograni-

czenia uprawnie' wynikaj#cych z certyfikatu lub

cofni"cia

w zale&no$ci narusze'

wydanego od

certyfikatu,

stopnia

stwierdzonych

bezpiecze'stwa

prowadzonej

dzia%alno$ci lotniczej. 6. Po bezskutecznym up%ywie terminu, o którym mowa w ust. 5, Prezes Urz"du, w drodze decyzji administracyjnej, zawiesza wa&no$( certyfikatu, ogranicza uprawnienia wynikaj#ce z certyfikatu lub cofa certyfikat, w zale&no$ci od stopnia stwierdzonych narusze' bezpiecze'stwa prowadzonej dzia%alno$ci lotniczej. 7. W decyzji administracyjnej o zawieszeniu wa&no$ci

certyfikatu

lub

ograniczeniu

uprawnie' wynikaj#cych z certyfikatu, Prezes Urz"du okre$la termin, na jaki certyfikat

102

zostaje zawieszony lub ograniczony, rodzaj stwierdzonych nieprawid%owo$ci oraz termin ich usuni"cia.”; 79) w art. 162: a) ust. 2 otrzymuje brzmienie: „2. Certyfikat mo&e zosta( oddany Prezesowi Urz"du, co jest równoznaczne z jego zawieszeniem, i mo&e zosta( w ka&dym czasie zwrócony uprawnionemu podmiotowi na jego wniosek, chyba &e w okresie zawieszenia

up%yn#%

termin

wa&no$ci

tego

certyfikatu.”, b) uchyla si" ust. 3 i 4; 80) po art. 162 dodaje si" art. 162a w brzmieniu: „Art. 162a. 1.

W zakresie nieuregulowanym w przepisach prawa

Unii

Europejskiej, certyfikat lub

równowa&ny dokument wydany przez organ obcego

pa'stwa

lub

przez

w%a$ciw#

instytucj" wyspecjalizowan#, zwany dalej „certyfikatem zagranicznym”, jest przez Prezesa Urz"du uznawany za wa&ny na równi z certyfikatem polskim, je&eli: 1) wynika to z umowy mi"dzynarodowej lub przepisów mi"dzynarodowych, lub 2) wymagania stawiane przy jego wydaniu nie by%y %agodniejsze od stawianych w Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Certyfikat zagraniczny mo&e zosta( uznany przez Prezesa Urz"du, je&eli jego posiadanie jest wymagane przez umowy

103

mi"dzynarodowe, dowe

albo

przepisy

przepisy

mi"dzynaro-

prawa

polskiego

okre$laj#ce warunki prowadzenia dzia%alno$ci gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na rzecz podmiotów polskich. 3. Certyfikat zagraniczny podlega uznaniu w ca%o$ci wraz ze wszystkimi wpisanymi do niego

uprawnieniami,

i ograniczeniami.

zezwoleniami

Uznanie

certyfikatu

zagranicznego nie mo&e by( wydane na czas d%u&szy ni& okres wa&no$ci certyfikatu uznawanego. 4. Prezes Urz"du mo&e uzale&ni( uznanie certyfikatu

zagranicznego

od

wyniku

audytu, przeprowadzonego u posiadacza tego certyfikatu. 5. Prezes Urz"du cofa uznanie certyfikatu zagranicznego, je&eli stwierdzi, &e jego posiadacz przesta% spe%nia( wymagania przepisów

prawa

ustanowionych

dla

uznania certyfikatu. 6. Uznanie certyfikatu zagranicznego wygasa w przypadku cofni"cia, zawieszenia lub ograniczenia

uprawnie'

wynikaj#cych

z certyfikatu przez organ pa'stwa obcego lub przez w%a$ciw# instytucj" wyspecjalizowan#, która certyfikat wyda%a. 7. Uznanie certyfikatu zagranicznego, odmowa jego uznania i cofni"cie nast"puje w drodze decyzji administracyjnej.”;

104

81) w art. 163: a) pkt 1 otrzymuje brzmienie: „1) szczegó%owe warunki, tryb dokonywania, zakres oraz kryteria oceny czy dany podmiot spe%nia wymagania niezb"dne w procesie certyfikacji;”, b) uchyla si" pkt 2, c) po pkt 3 dodaje si" pkt 4 w brzmieniu: „4) szczegó%owe certyfikatów,

warunki

zawieszania

ograniczenia

uprawnie'

wa&no$ci z

nich

wynikaj#cych oraz cofania certyfikatów.”; 82) w art. 164: a) ust. 2 otrzymuje brzmienie: „2. Z obowi#zku uzyskania koncesji jest zwolniony przedsi"biorca

prowadz#cy

dzia%alno$(

gospo-

darcz# w zakresie: 1) lotów lokalnych; 2) przewozu lotniczego wykonywanego wy%#cznie przy u&yciu statków powietrznych bezsilnikowych lub o maksymalnej masie startowej do 495 kg.”, b) uchyla si" ust. 3; 83) w art. 167 w ust. 3 uchyla si" pkt 5 i 6; 84) po art. 167 dodaje si" art. 167a w brzmieniu: „Art. 167a. W przypadku, o którym mowa w art. 11 ust. 2 rozporz#dzenia nr 2407/92/EWG, Prezes Urz"du mo&e zobowi#za( koncesjonariusza do

105

przedstawienia dokumentów warunków

w

wyznaczonym

potwierdzaj#cych wymaganych

do

terminie spe%nianie uzyskania

koncesji.”; 85) w art. 173: a) w ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie: „2) obs%ugi naziemnej statków powietrznych, za%óg, pasa&erów i %adunku, wykonywanej na rzecz przewo!ników lotniczych i innych u&ytkowników statków powietrznych.”, b) po ust. 1 dodaje si" ust. 1a w brzmieniu: „1a. Obowi#zek uzyskania zezwolenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, nie dotyczy przewo!ników lotniczych

wykonuj#cych

w%asn#

obs%ug"

naziemn# w%asnych statków powietrznych, za%óg, pasa&erów i %adunku.”; 86) w art. 174: a) ust. 2 otrzymuje brzmienie: „2. Zezwolenie

na

zarz#dzanie

lotniskiem

u&ytku

publicznego mo&e uzyska(: 1) organ administracji publicznej Rzeczypospolitej Polskiej; 2) pa'stwowa

lub

samorz#dowa

jednostka

organizacyjna; 3) spó%ka kapita%owa z siedzib# na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo innego pa'stwa cz%onkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej

lub

pa'stwa

cz%onkowskiego

106

Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA)

–

strony

umowy

o

Europejskim

Obszarze Gospodarczym, której co najmniej dwóch

cz%onków

mentowan#

zarz#du

znajomo$(

posiada

j"zyka

udoku-

polskiego,

z zastrze&eniem ust. 3 pkt 6.”, b) w ust. 3: –

pkt 1 otrzymuje brzmienie: „1) siedziba

jego

znajduje

si"

na

terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej albo innego pa'stwa cz%onkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej

lub

pa'stwa

cz%onkowskiego

Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA)

–

strony

umowy

o

Europejskim

Obszarze Gospodarczym;”, –

w pkt 6 lit. a otrzymuje brzmienie: „a) w spó%ce tej przedsi"biorcy niezale&ni od osób zagranicznych zachowuj#: – nie mniej ni& 51 % udzia%ów lub akcji w ca%kowitym kapitale za%o&ycielskim spó%ki, – decyduj#cy wp%yw na ilo$( g%osów, sk%ad, decyzje i kontrol" organów zarz#dzaj#cych spó%ki, dysponowanie maj#tkiem spó%ki oraz na prowadzenie jej dzia%alno$ci,”,

c) dodaje si" ust. 4 w brzmieniu: „4. Przez osoby zagraniczne, o których mowa w ust. 3 pkt 6, rozumie si" osoby niemaj#ce siedziby na terytorium

Rzeczypospolitej

Polskiej

i

innych

pa'stw cz%onkowskich Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej oraz pa'stw cz%onkowskich

107

Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.”; 87) w art. 175: a) w ust. 1 pkt 4 otrzymuje brzmienie: „4) miejsce wykonywania dzia%alno$ci (lotnisko).”, b) w ust. 2: –

w pkt 1: –

lit. a otrzymuje brzmienie: „a) wykazuj#cy

w

przedsi"biorca

sposób jest

w

wiarygodny, &e stanie

wype%ni(

istniej#ce i prawdopodobne przysz%e zobowi#zania finansowe w okresie 24 miesi"cy od dnia rozpocz"cia dzia%alno$ci,”, – –

uchyla si" lit. c,

po pkt 1 dodaje si" pkt 1a w brzmieniu: „1a) zatwierdzone

sprawozdanie

finansowe

za

poprzedni rok obrotowy, je&eli przedsi"biorca prowadzi%

dzia%alno$(

gospodarcz#,

oraz

opini" bieg%ego rewidenta, je&eli obowi#zek badania sprawozdania finansowego wynika z przepisów o rachunkowo$ci;”, –

pkt 2 otrzymuje brzmienie: „2) projekt zabezpieczenia obs%ugi ruchu lotniczego,

systemu

ratownictwa

i

ochrony

przeciwpo&arowej lotniska, os%ony meteorologicznej lotnictwa cywilnego na lotnisku oraz zatwierdzony przez Prezesa Urz"du program

108

ochrony lotniska przed aktami bezprawnej ingerencji;”, c) w ust. 4 pkt 2 otrzymuje brzmienie: „2) przedsi"biorca nie rozpocz#% dzia%alno$ci obj"tej zezwoleniem zaprzesta%

w

oznaczonym

prowadzenia

terminie

dzia%alno$ci

albo obj"tej

zezwoleniem;”, d) ust. 5 – 7 otrzymuj# brzmienie: „5. Zezwole', o których mowa w art. 173 ust. 1, udziela si" na czas oznaczony: 1) nie krótszy ni& 5 lat i nie d%u&szy ni& 50 lat – w przypadku zezwole', o których mowa w art. 173 ust. 1 pkt 1; 2) zgodny z &#daniem strony wskazanym we wniosku – w przypadku zezwole', o których mowa w art. 173 ust. 1 pkt 2, z zastrze&eniem pkt 3; 3) zgodny z &#daniem strony wskazanym we wniosku,

jednak

nie

d%u&szy

ni&

7

lat

– w przypadku zezwole', o których mowa w art. 173

ust.

1

pkt

2,

udzielanych

w kategoriach us%ug okre$lonych w art. 176 pkt 3 – 5 i 7, je&eli wybór agenta obs%ugi naziemnej

nast#pi%

w

drodze

konkursu,

o którym mowa w art. 179 ust. 4. 6. W zezwoleniu, o którym mowa w art. 173 ust. 1, okre$la si": 1) osob" wnioskodawcy, jego adres oraz siedzib" lub miejsce zamieszkania; 2) przedmiot dzia%alno$ci;

109

3) struktur" kapita%ow# przedsi"biorcy – w przypadku zezwolenia na zarz#dzanie lotniskiem u&ytku publicznego; 4) miejsce wykonywania dzia%alno$ci; 5) termin rozpocz"cia dzia%alno$ci; 6) okres wa&no$ci zezwolenia; 7) szczególne warunki wykonywania dzia%alno$ci. 7. Podmiot

prowadz#cy

w zakresie

dzia%alno$(

zarz#dzania

gospodarcz#

lotniskiem

u&ytku

publicznego jest obowi#zany: 1) zachowywa( warunki prowadzenia dzia%alno$ci okre$lone

w

decyzjach

administracyjnych

Prezesa Urz"du; 2) zg%asza( Prezesowi Urz"du zmiany danych zawartych w wydanych przez Prezesa Urz"du decyzjach administracyjnych dotycz#cych tego podmiotu; 3) przekazywa( do wiadomo$ci Prezesa Urz"du sprawozdanie

z

dzia%alno$ci

oraz

roczne

sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy, wraz z opini# bieg%ego rewidenta, je&eli

obowi#zek

sporz#dzania

i

poddania

sprawozdania badaniu wynika z przepisów o rachunkowo$ci, a na &#danie Prezesa Urz"du – inne informacje i dokumenty istotne dla oceny dzia%alno$ci

przedsi"biorstwa

w

latach

nast"pnych; 4) zapewnia(

u&ycie

w%a$ciwego,

specja-

listycznego sprz"tu oraz powierza( czynno$ci

110

w zakresie prowadzonej dzia%alno$ci osobom posiadaj#cym odpowiednie kwalifikacje; 5) zawiadamia( Prezesa Urz"du o zamierzonym zawieszeniu lub zako'czeniu dzia%alno$ci; 6) umo&liwi( osobom uprawnionym przeprowadzanie kontroli dzia%alno$ci jego przedsi"biorstwa; 7) powiadamia(

Prezesa

Urz"du,

z

wyprze-

dzeniem, co najmniej 14 dni, o zamiarze nabycia akcji lub udzia%ów, o których mowa w art. 64.”; 88) art. 176 otrzymuje brzmienie: „Art. 176.

Obs%uga

naziemna

kategorie

us%ug

obejmuje

wykonywanych

nast"puj#ce w

porcie

lotniczym na rzecz przewo!ników lotniczych i innych u&ytkowników statków powietrznych, zwanych dalej „u&ytkownikami”: 1) ogólne us%ugi administracyjno-gospodarcze wykonywane w interesie u&ytkowników; 2) obs%ug" pasa&erów; 3) obs%ug" baga&u; 4) obs%ug" %adunków (towarów i poczty); 5) obs%ug" p%ytow#; 6) obs%ug" statków powietrznych; 7) obs%ug" w zakresie zaopatrzenia statków powietrznych

w

paliwo,

materia%y techniczne;

smary

i

inne

111

8) obs%ug" techniczn# i administracyjn# statków powietrznych; 9) obs%ug" operacyjn# lotu i administracyjn# za%óg statków powietrznych; 10) transport naziemny; 11) obs%ug" w zakresie zaopatrzenia pok%adowego statków powietrznych (catering).”; 89) po art. 176 dodaje si" art. 176a i 176b w brzmieniu: „Art. 176a. Prezes Urz"du wydaje zezwolenie na kategorie lub rodzaje us%ug w poszczególnych kategoriach, o których mowa w art. 176. Art. 176b. 1.

Podmioty

$wiadcz#ce

us%ugi

obs%ugi

naziemnej na rzecz osób trzecich oraz przewo!nicy lotniczy wykonuj#cy w%asn# obs%ug" naziemn# statków powietrznych, za%óg, pasa&erów i %adunku maj# swobodny dost"p

do

rynku

obs%ugi

naziemnej,

z zastrze&eniem ust. 2. 2. Ograniczenia o których

w

mowa

liczbie w

ust.

podmiotów, 1,

mo&e

wprowadzi(: 1) w portach lotniczych, w których roczna wielko$( ruchu jest równa lub wi"ksza ni&

2.000.000

pasa&erów

lub

50.000 ton %adunku – Prezes Urz"du; 2) w pozosta%ych portach lotniczych – zarz#dzaj#cy lotniskiem. 3. Do us%ug obs%ugi naziemnej, o której mowa w ust. 1, stosuje si" przepisy o ochronie

112

konkurencji i konsumentów, z zastrze&eniem przepisów niniejszej ustawy oraz przepisów mi"dzynarodowych. Przepisów art. 179 – 181 nie stosuje si" do portów lotniczych, o których mowa w ust. 2 pkt 2. 4. W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, zarz#dzaj#cy lotniskiem informuje Prezesa Urz"du o wprowadzonych ograniczeniach oraz dokonuje wyboru przedsi"biorcy maj#cego $wiadczy( us%ugi obs%ugi naziemnej, na podstawie obiektywnych, przejrzystych i niedyskryminuj#cych kryteriów.”; 90) w art. 177 w ust. 2: a) pkt 2 otrzymuje brzmienie: „2) przewo!nik lotniczy posiadaj#cy koncesj" udzielon# na podstawie rozporz#dzenia nr 2407/92/EWG;”, b) po pkt 2 dodaje si" pkt 2a w brzmieniu: „2a) przewo!nik udzielonej

lotniczy na

nieposiadaj#cy

podstawie

koncesji

rozporz#dzenia

nr 2407/92/EWG – je&eli wynika to z umowy mi"dzynarodowej;”, c) pkt 3 otrzymuje brzmienie: „3) przedsi"biorca, który posiada miejsce sta%ego pobytu lub siedzib" w pa'stwie cz%onkowskim Unii Europejskiej,

Konfederacji

Szwajcarskiej

lub

pa'stwie cz%onkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.”;

113

91) w art. 178 ust. 2 otrzymuje brzmienie: „2. W

przypadku

gdy

obs%ug"

naziemn#

wykonuje

zarz#dzaj#cy lotniskiem, w którym roczna wielko$( ruchu jest równa lub wi"ksza ni& 2.000.000 pasa&erów lub 50.000 ton %adunku, nie mo&e on subwencjonowa( dzia%alno$ci zwi#zanej z obs%ug# naziemn# z wp%ywów, które

osi#ga

z

pe%nienia

funkcji

zarz#dzaj#cego

lotniskiem.”; 92) art. 179 otrzymuje brzmienie: „Art. 179. 1. Prezes Urz"du, na wniosek zarz#dzaj#cego lotniskiem albo z urz"du, mo&e, w drodze decyzji administracyjnej, wprowadzi( ograniczenia

liczby

podmiotów

wykonuj#cych

obs%ug" naziemn# w porcie lotniczym na rzecz osób trzecich dla ka°o rodzaju us%ug w poszczególnych kategoriach us%ug obs%ugi naziemnej, o których mowa w art. 176 pkt 3 – 5 i 7, z zastrze&eniem ust. 2. 2. Nie

ogranicza

si"

liczby

podmiotów

$wiadcz#cych us%ugi obs%ugi naziemnej na rzecz

osób

trzecich

poni&ej

dwóch

dla

ka°o rodzaju us%ug w poszczególnych kategoriach

us%ug

obs%ugi

naziemnej,

o których mowa w ust. 1, przy czym co najmniej jeden z dzia%aj#cych podmiotów nie mo&e

by(

bezpo$rednio

lub

po$rednio

kontrolowany przez: 1) zarz#dzaj#cego lotniskiem; 2) u&ytkownika portu lotniczego przewo&#cego wi"cej ni& 25 % pasa&erów lub

114

%adunków odnotowanych w porcie lotniczym

w

roku

poprzedzaj#cym

rok,

w którym dokonano wyboru podmiotów $wiadcz#cych us%ugi obs%ugi naziemnej; 3) organ

kontroluj#cy

bezpo$rednio

lub

lub

kontrolowany

po$rednio

przez

zarz#dzaj#cego lotniskiem lub u&ytkownika, o którym mowa w pkt 2. 3. Prezes Urz"du, na wniosek zarz#dzaj#cego lotniskiem, mo&e, w drodze decyzji administracyjnej, wprowadzi( ograniczenia liczby podmiotów wykonuj#cych obs%ug" naziemn# na rzecz osób trzecich w porcie lotniczym w odniesieniu

do

ka°o

rodzaju

us%ug

w poszczególnych kategoriach us%ug obs%ugi naziemnej, o których mowa w art. 176, w którym wyst"puj# ograniczenia dysponowanej powierzchni lub przepustowo$ci. 4. W przypadku ograniczenia liczby podmiotów, o których mowa w ust. 1 – 3, wybór przedsi"biorcy jest dokonywany w drodze konkursu, o którym mowa w art. 181b.”; 93) w art. 180: a) ust. 2 otrzymuje brzmienie: „2. Zarz#dzaj#cy lotniskiem jest obowi#zany umo&liwi( korzystanie z urz#dze' i powierzchni lotniska oraz z jego

scentralizowanej

infrastruktury

przedsi"-

biorcom $wiadcz#cym obs%ug" naziemn# na rzecz osób trzecich na podstawie zezwolenia Prezesa Urz"du oraz u&ytkownikom wykonuj#cym w%asn#

115

obs%ug" naziemn# statków powietrznych, za%óg, pasa&erów i %adunku, na zasadach niepowoduj#cych

dyskryminacji

i

nieograniczaj#cych

uczciw# konkurencj".”, b) dodaje si" ust. 3 w brzmieniu: „3. Zezwolenie naziemnej

na

wykonywanie

statków

us%ug

powietrznych,

obs%ugi %adunków,

pasa&erów i ich baga&u uprawnia do $wiadczenia us%ug wykonywanych na okre$lonym w nim lotnisku na

rzecz

przewo!ników

lotniczych

i

innych

u&ytkowników statków powietrznych.”; 94) art. 181 otrzymuje brzmienie: „Art. 181. 1.

Prezes Urz"du mo&e, w drodze decyzji administracyjnej, wprowadzi( ograniczenia liczby podmiotów wykonuj#cych w%asn# obs%ug" naziemn# statków powietrznych, za%óg, pasa&erów i %adunku w odniesieniu do ka°o rodzaju us%ug w poszczególnych

kategoriach

us%ug

obs%ugi

naziemnej, o których mowa w art. 176 pkt 3 – 5 i 7. 2. Nie

ogranicza

liczby

si"

podmiotów

wykonuj#cych w%asn# obs%ug" naziemn# statków powietrznych, za%óg, pasa&erów i %adunku

poni&ej

dwóch

dla

ka°o

rodzaju us%ug w poszczególnych kategoriach us%ug obs%ugi naziemnej, o których mowa w ust. 1. 3. Prezes Urz"du, na wniosek zarz#dzaj#cego lotniskiem,

mo&e,

w

drodze

decyzji

116

administracyjnej, wprowadzi( ograniczenia liczby podmiotów wykonuj#cych w%asn# obs%ug" naziemn# statków powietrznych, za%óg, pasa&erów i %adunku w odniesieniu do ka°o rodzaju us%ug w poszczególnych

kategoriach

us%ug

obs%ugi

naziemnej, o których mowa w art. 176, w porcie lotniczym, w którym wyst"puj# ograniczenia

dysponowanej

powierzchni

lub przepustowo$ci. 4. W przypadku ograniczenia liczby podmiotów, o których mowa w ust. 1 i 3, wybór przedsi"biorcy jest dokonywany w drodze konkursu na podstawie kryteriów, o których mowa w art. 181b ust. 1.”; 95) po art. 181 dodaje si" art. 181a i 181b w brzmieniu: „Art. 181a. 1.

Prezes Urz"du mo&e odmówi( wydania zezwolenia, o którym mowa w art. 173 ust. 1

pkt

2,

albo

zawiesi(

wydane

zezwolenie, w odniesieniu do przedsi"biorcy pochodz#cego z pa'stwa innego ni& pa'stwo cz%onkowskie Unii Europejskiej, Konfederacja Szwajcarska lub pa'stwo cz%onkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, je&eli pa'stwo to, w zakresie dost"pu do rynku obs%ugi naziemnej: 1) nie

traktuje

u&ytkowników

wykonuj#cych

obs%ug"

pochodz#cych

z

lotniska naziemn#

Rzeczypospolitej

117

Polskiej w sposób porównywalny do tego, w jaki Rzeczpospolita Polska traktuje podmioty pochodz#ce z tego pa'stwa, 2) nie

traktuje

u&ytkowników

wykonuj#cych

obs%ug"

pochodz#cych

z

lotniska naziemn#

Rzeczypospolitej

Polskiej w sposób porównywalny do tego,

w

jaki

pa'stwo

to

traktuje

podmioty w%asne lub 3) traktuje

w

sposób

wykonuj#cych

uprzywilejowany

obs%ug"

naziemn#

u&ytkowników lotniska pochodz#cych z innych pa'stw trzecich ni& podmioty pochodz#ce

z

Rzeczypospolitej

Polskiej. 2. Prezes Urz"du mo&e cofn#( zawieszone zezwolenie, je&eli w okresie 6 miesi"cy od dnia jego zawieszenia nie usta%y przes%anki, o których mowa w ust. 1. 3. O ka&dym przypadku zawieszenia zezwolenia

i

jego

cofni"cia

Prezes

Urz"du

informuje Komisj" Europejsk#. Art. 181b. 1.

Zarz#dzaj#cy

lotniskiem

po

konsultacji

z komitetem przewo!ników portu lotniczego okre$la ka&dorazowo warunki konkursu oparte

na

obiektywnych,

przejrzystych

i niedyskryminacyjnych kryteriach, a nast"pnie przedstawia je Prezesowi Urz"du do

zatwierdzenia.

organizatorem

W

konkursu

przypadku jest

gdy

Prezes

118

Urz"du, warunki konkursu s# okre$lane przez

Prezesa

Urz"du

z komitetem

po

konsultacji

przewo!ników

portu

lotniczego oraz zarz#dzaj#cym lotniskiem. 2. Zespó% przeprowadzaj#cy konkurs dzia%a na podstawie

regulaminu

w szczególno$ci

jego

okre$laj#cego sk%ad,

sposób

wyboru przewodnicz#cego oraz sposób przeprowadzania g%osowania. W przypadku gdy organizatorem konkursu jest zarz#dzaj#cy lotniskiem, regulamin zatwierdza Prezes Urz"du. 3. Prezes

Urz"du

udziela

zezwolenia

przedsi"biorcy wybranemu w konkursie na wniosek

tego

przedsi"biorcy

z%o&ony

w terminie nie d%u&szym ni& okre$lony przez niego w zg%oszeniu o przyst#pieniu do konkursu.”; 96) art. 182 otrzymuje brzmienie: „Art. 182.

Minister w%a$ciwy do spraw transportu okre$li, w drodze rozporz#dzenia: 1) szczegó%owy

wykaz

rodzajów

us%ug

w poszczególnych kategoriach, o których mowa w art. 176, 2) szczegó%owe warunki i tryb udzielania zezwole' na wykonywanie obs%ugi naziemnej oraz dokumenty i informacje, jakie powinni przedstawi( ubiegaj#cy si" o zezwolenia, oraz warunki, jakie musi spe%nia( podmiot ubiegaj#cy si" o zezwolenie,

119

3) szczegó%owe

warunki

stosowane

przy

wprowadzaniu ogranicze', o których mowa w art. 179 ust. 1 i 3 i art. 181 ust. 1 i 3, 4) szczegó%owe warunki i sposób organizowania

i

przeprowadzania

konkursu,

o którym mowa w art. 179 ust. 4 i art. 181 ust. 4

–

w

przypadku

wprowadzenia

ogranicze', 5) szczegó%owe warunki udost"pniania i korzystania z infrastruktury lotniska oraz ustalania i pobierania op%at za dost"p do urz#dze' i powierzchni lotniska oraz op%at za

u&ytkowanie

scentralizowanej

infra-

struktury – maj#c na uwadze liczb" obs%ugiwanych, w ci#gu roku, w danym porcie lotniczym pasa&erów

i

%adunków,

z

uwzgl"dnieniem

umów i przepisów mi"dzynarodowych.”; 97) po art. 186a dodaje si" art. 186b – 186e w brzmieniu: „Art. 186b. 1. Zadania

zwi#zane

z

kontrol#

bezpie-

cze'stwa w lotnictwie cywilnym wykonuje: 1) zarz#dzaj#cy

lotniskiem

w

zakresie

kontroli osób, baga&u, %adunków oraz przesy%ek pocztowych: a) w zwi#zku z przewozem lotniczym, b) w obszarze przej$( ze strefy ogólnodost"pnej do strefy zastrze&onej lotniska; 2) zarejestrowany

agent

rozporz#dzenia dzia%aj#cy

przez

nr

w

rozumieniu

2320/2002/WE, podlegaj#c#

mu

120

specjalistyczn# ochronn#,

w

uzbrojon# zakresie

formacj" okre$lonym

w rozporz#dzeniu nr 622/2003/WE. 2. Zadania, o których mowa w ust. 1, s# wykonywane

pod

nadzorem

Prezesa

Urz"du, który w zakresie wykonywania zada', o których mowa w ust. 1 pkt 1, wspó%dzia%a ze Stra&# Graniczn#. 3. Stra& Graniczna w zakresie wspó%dzia%ania w nadzorze, o którym mowa w ust. 2, jest uprawniona do samodzielnego podejmowania dzia%a', polegaj#cych na: 1) obserwowaniu funkcjonowania punktu kontroli bezpiecze'stwa; 2) kontrolowaniu liczby pracowników s%u&by ochrony lotniska na stanowisku kontroli bezpiecze'stwa

oraz

niezw%ocznym

sygnalizowaniu zarz#dzaj#cemu ewentualnych w#tpliwo$ci odno$nie do stanu psychofizycznego pracowników s%u&by ochrony lotniska; 3) niezw%ocznym reagowaniu na naruszenia

przepisów

w

zakresie

ochrony

lotnictwa cywilnego ze strony pracowników s%u&by ochrony lotniska; 4) niezw%ocznym kierowaniu wniosków do zarz#dzaj#cego lotniskiem w sprawie usuni"cia

stwierdzonych

powa&nych

uchybie' oraz informowaniu o tych uchybieniach Prezesa Urz"du;

121

5) dokonywaniu kontroli posiadania certyfikatów, o których mowa w ust. 11, zwi#zanych z kwalifikacjami dokonuj#cych kontroli bezpiecze'stwa pracowników s%u&by ochrony lotniska; 6) potwierdzaniu zgodno$ci wyposa&enia stanowisk

kontroli

z obowi#zuj#cymi

bezpiecze'stwa

w

tym

zakresie

wymogami, w szczególno$ci z Krajowym Programem

Ochrony

Lotnictwa

Cywilnego, o którym mowa w art. 187; 7) niezw%ocznym reagowaniu na sygna%y o zak%óceniu

porz#dku

publicznego

w punkcie kontroli bezpiecze'stwa oraz przyleg%ym do niego rejonie. 4.

W

porcie

lotniczym

zarz#dzaj#cy

dla

realizacji zada', o których mowa w ust. 1 pkt 1, jest obowi#zany do powo%ania wewn"trznej pozosta%ych

s%u&by lotniskach

ochrony.

Na

zarz#dzaj#cy,

zadania te realizuje przez powo%an# przez siebie wewn"trzn# s%u&b" ochrony albo podlegaj#c# mu specjalistyczn# uzbrojon# formacj" ochronn#. 5.

S%u&ba ochrony lotniska wykonuje zadania w zakresie: 1) prowadzenia kontroli bezpiecze'stwa, o której mowa w ust. 1 pkt 1; 2) kontroli dost"pu do stref zastrze&onych lotniska; 3) kontroli przepustek wydawanych przez zarz#dzaj#cego lotniskiem;

122

4) uj"cia i przekazania Policji lub Stra&y Granicznej: a)

osoby

naruszaj#cej

bezpiecze'stwa

warunki

lotniska

oraz

pasa&era naruszaj#cego warunki przewozu, b)

osoby,

która

uzyska%a dost"p

lub do

bez

upowa&nienia

usi%owa%a strefy

uzyska(

zastrze&onej

lotniska, c)

osoby, która pope%ni%a lub usi%owa%a pope%ni( akt bezprawnej ingerencji;

5) ochrony strefy zastrze&onej lotniska; 6) czynno$ci, o których mowa w art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia. 6. S%u&ba ochrony lotniska przy wykonywaniu zada',

o

których

mowa

w

ust.

5,

wspó%dzia%a z w%a$ciwymi s%u&bami lub organami. 7. W przypadku realizacji zada' przekraczaj#cych

kompetencje

s%u&by

ochrony

lotniska w zakresie kontroli bezpiecze'stwa w lotnictwie cywilnym, o których mowa w ust. 5, zarz#dzaj#cy lotniskiem powiadamia Stra& Graniczn#. 8. Pracownicy realizuj#cy

s%u&by zadania,

ochrony o

lotniska,

których

mowa

w ust. 5 pkt 1 – 5, s# obowi#zani posiada( licencj"

pracownika

pierwszego

stopnia,

ochrony a

w

fizycznej przypadku

123

realizacji zada', o których mowa w ust. 5 pkt 6, licencj" pracownika zabezpieczenia technicznego w rozumieniu ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia. 9. Specjalistyczna uzbrojona formacja ochronna, o której mowa w ust. 1 pkt 2, dzia%a zgodnie

z

przepisami

ustawy

i

jest

powo%ywana na podstawie ustawy z dnia 22 sierpnia

1997

r.

o

ochronie

osób

niezale&nie

od

i mienia. 10. Stra&

Graniczna,

postanowie' odr"bnych przepisów, posiada prawo

do

sprawdzania

poprawno$ci

przeprowadzania kontroli bezpiecze'stwa przez podmioty, o których mowa w ust. 1. O wynikach przeprowadzonego sprawdzenia ka&dorazowo niezw%ocznie informuje Prezesa Urz"du. 11.

Kontrol", o której mowa w ust. 1, wykonuj# osoby wpisane do prowadzonego przez Prezesa

Urz"du

wykazu

kontroli

bezpiecze'stwa,

operatorów posiadaj#ce

certyfikat operatora kontroli bezpiecze'stwa wydany przez Prezesa Urz"du zgodnie z przepisami

wydanymi

na

podstawie

art. 189 ust. 3 lub odpowiedni certyfikat operatora kontroli bezpiecze'stwa wydany przez o$rodek szkoleniowy ICAO, ECAC, Unii Europejskiej. 12.

Prezes Urz"du dokonuje wpisu osoby do wykazu, o którym mowa w ust. 11, po

124

uzyskaniu od Stra&y Granicznej informacji o braku

negatywnych

wykonywania

przez

bezpiecze'stwa

przes%anek

t"

w

osob"

lotnictwie

do

kontroli cywilnym

w zakresie okre$lonym w rozporz#dzeniu nr 2320/2002/WE. 13.

Stra& Graniczna udziela informacji, o której mowa w ust. 12, w terminie 21 dni od dnia wyst#pienia Prezesa Urz"du.

14.

Organy w%adzy publicznej s# obowi#zane do udzielenia, na wniosek Komendanta G%ównego Stra&y Granicznej, informacji, o której

mowa

w

ust.

12,

o

osobie

ubiegaj#cej si" o wpis do wykazu, o którym mowa w ust. 11, w terminie 10 dni od dnia otrzymania wniosku. 15.

Komendant

G%ówny

Stra&y

Granicznej,

w szczególnie uzasadnionych przypadkach zwi#zanych z konieczno$ci# zapewnienia porz#dku publicznego i bezpiecze'stwa publicznego, mo&e, na wniosek Prezesa Urz"du, skierowa( funkcjonariuszy Stra&y Granicznej

do

wykonywania

kontroli

bezpiecze'stwa w lotnictwie cywilnym. 16.

Koszty zwi#zane z wykonywaniem przez Stra& Graniczn# kontroli bezpiecze'stwa w lotnictwie o których

cywilnym mowa

w

w ust.

sytuacjach, 15,

ponosi

zarz#dzaj#cy lotniskiem. Art. 186c. 1.

Prezes Urz"du wyznacza zarejestrowanych agentów, o których mowa w art. 186b ust. 1

125

pkt 2, w drodze decyzji administracyjnej, po sprawdzeniu spe%nienia wymaga' w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego oraz po uzyskaniu od Stra&y Granicznej informacji o braku

negatywnych

przes%anek

wydania

tej

Prezes

decyzji.

do

Urz"du

prowadzi rejestr zarejestrowanych agentów. 2. Wyznaczenia, o którym mowa w ust. 1, dokonuje si" na wniosek, do którego do%#cza si": 1) program

ochrony

podmiotu

przed

aktami bezprawnej ingerencji, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 189 ust. 1, uwzgl"dniaj#cy

wymogi,

w odr"bnych

o

których

przepisach

mowa

wspólno-

towych dotycz#cych ochrony lotnictwa cywilnego; 2) o$wiadczenie, &e podmiot ubiegaj#cy si" o wyznaczenie zobowi#zuje si" do przestrzegania wymaga' z zakresu ochrony lotnictwa cywilnego, w tym postanowie' programu, o którym mowa w

pkt

1,

oraz

do

niezw%ocznego

zg%aszania Prezesowi Urz"du wszelkich zmian w programie; 3) o$wiadczenie, &e podmiot ubiegaj#cy si"

o

wyznaczenie

czynno$ciom

poddaje

audytorskim

si"

realizowa-

nym zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 189 ust. 2.

126

3. Prezes

Urz"du

o których

weryfikuje

mowa

w

ust.

informacje, 2,

w

celu

potwierdzenia spe%nienia wymaga' w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego. 4. Stra& Graniczna udziela informacji, o której mowa w ust. 1, w terminie 21 dni od dnia wyst#pienia Prezesa Urz"du. 5. Prezes Urz"du wykre$la zarejestrowanego agenta z rejestru, je&eli stwierdzi, &e utraci% on zdolno$( do wyznaczenia, o którym mowa w ust. 1, oraz nie spe%nia on wymogów na%o&onych na niego w zakresie ochrony. Art. 186d. 1.

Pracownik s%u&by ochrony lotniska przy wykonywaniu zada' z zakresu kontroli bezpiecze'stwa w lotnictwie cywilnym oraz ochrony

osób

i

mienia

w

granicach

chronionych obszarów, obiektów i urz#dze' w

tym

na

pograniczu

strefy

ogólno-

dost"pnej ze stref# zastrze&on# lotniska, niezale&nie

od

uprawnie'

okre$lonych

w ustawie z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia, ma prawo do: 1) niedopuszczenia do wej$cia na obszar lub do obiektu podlegaj#cego ochronie osoby

nieposiadaj#cej

wymaganych

uprawnie'; 2) dokonywania kontroli manualnej i przegl#dania zawarto$ci baga&u; 3) sprawdzania pocztowych;

%adunków

i

przesy%ek

127

4) stosowania urz#dze' technicznych do wykrywania urz#dze', przedmiotów lub substancji,

których

posiadanie

jest

zabronione b#d! które mog# stanowi( przedmiot niebezpieczny. 2. Kontrol# manualn# jest zespó% czynno$ci kontroli

bezpiecze'stwa

r"cznie

bez

ingerencji

wykonywanych w

wewn"trzne

pow%oki cia%a oraz w sposób powoduj#cy w jak najmniejszym stopniu naruszenie intymno$ci, w celu wykrycia w odzie&y lub na ciele, oraz w przedmiotach osobistych kontrolowanej osoby zabronionych przedmiotów, urz#dze' lub substancji. Za zgod# kontrolowanej osoby, kontrola ta mo&e by( przeprowadzana przez osob" przeciwnej p%ci. 3. Za zgod# kontrolowanej osoby kontrola manualna

mo&e

obejmowa(

tak&e

dokonanie ogl#du powierzchni jej cia%a przez pracownika s%u&by ochrony lotniska tej samej p%ci, w warunkach gwarantuj#cych zachowanie intymno$ci. Za zgod# osoby kontrolowanej

czynno$(

ta

mo&e

by(

dokonana przez pracownika s%u&by ochrony lotniska przeciwnej p%ci ni& kontrolowana osoba. 4. Przepisy ust. 1 – 3 stosuje si" odpowiednio do zada' i uprawnie' specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej, o której mowa w art. 186b ust. 1 pkt 2.

128

Art. 186e. 1.

Prezes Urz"du prowadzi analiz" stanu zagro&enia

lotnictwa

cywilnego

aktami

publicznej,

s%u&by

bezprawnej ingerencji. 2. Organy

administracji

odpowiedzialne za bezpiecze'stwo publiczne oraz podmioty prowadz#ce lotnicz# dzia%alno$( gospodarcz# przekazuj# Prezesowi Urz"du informacje o wszelkich zdarzeniach mog#cych mie( wp%yw na poziom ochrony lotnictwa cywilnego przed aktami bezprawnej ingerencji. 3. Podmioty prowadz#ce lotnicz# dzia%alno$( gospodarcz# przekazuj# Prezesowi Urz"du w szczególno$ci informacje o zdarzeniach nosz#cych

znamiona

ingerencji

lub

aktu

mog#cych

bezprawnej by(

prób#

dokonania aktu bezprawnej ingerencji. 4. Prezes Urz"du, w drodze decyzji administracyjnej, po zasi"gni"ciu opinii Komendanta G%ównego Stra&y Granicznej wydanej w

terminie

Urz"du,

okre$lonym przez Prezesa

mo&e

w

sytuacji

dodatkowe

wprowadzi(

kryzysowej

$rodki

ochrony

bezpiecze'stwa pasa&erów, baga&u, %adunków oraz przesy%ek pocztowych. 5. Decyzji, o której mowa w ust. 4, nadaje si" rygor natychmiastowej wykonalno$ci. 6. Decyzj", o której mowa w ust. 4, dor"cza si" w formie pisemnej lub za pomoc# telefaksu,

poczty

wykorzystaniu

elektronicznej,

teleksowej

%#czno$ci

przy lot-

129

niczej albo, w uzasadnionych przypadkach, og%asza si" ustnie.”; 98) art. 187 otrzymuje brzmienie: „Art. 187.

Minister

w%a$ciwy

do

spraw

transportu

w porozumieniu z ministrem w%a$ciwym do spraw

wewn"trznych

ustala,

w

drodze

rozporz#dzenia, po zasi"gni"ciu opinii Rady Ochrony

i

Krajowy Cywilnego,

U%atwie'

Lotnictwa

Cywilnego,

Ochrony

Lotnictwa

Program okre$laj#cy

sposoby

realizacji

ochrony lotnictwa cywilnego, w tym dotycz#ce: 1) organizacji

ochrony,

dzia%a'

zapobie-

gawczych i dzia%a' w przypadkach aktów bezprawnej ingerencji, 2) wspó%pracy

w

tym

zakresie

organów

administracji publicznej i s%u&b odpowiedzialnych za bezpiecze'stwo publiczne, Prezesa Urz"du, zarz#dzaj#cych lotniskami,

przewo!ników

lotniczych,

innych

podmiotów prowadz#cych lotnicz# dzia%alno$( gospodarcz#, znanych nadawców w rozumieniu

przepisów

rozporz#dzenia

nr 2320/2002/WE, oraz innych organów i s%u&b publicznych, 3) wykonywania zada' zwi#zanych z kontrol# bezpiecze'stwa

w

lotnictwie

cywilnym

osób, baga&u, %adunków oraz przesy%ek pocztowych, prowadzon# przez podmioty, o których mowa w art. 186b ust. 1,

130

4) metod i $rodków sprawdzania poprawno$ci przeprowadzania kontroli bezpiecze'stwa, o którym mowa w art. 186b ust. 10, 5) sposobów wspó%dzia%ania, o których mowa w art. 186b ust. 6; 6) wymogów, jakie musz# by( spe%nione przy wykorzystaniu psów s%u&bowych podczas kontroli bezpiecze'stwa, 7) sposobów

przekazywania,

gromadzenia

i post"powania z informacjami, o których mowa w art. 186e ust. 2 i 3, 8) wzór decyzji, o której mowa w art. 186e ust. 4 – z uwzgl"dnieniem przepisów mi"dzynarodowych oraz rozporz#dzenia nr 2320/2002/WE.”; 99) w art. 188: a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Zadania ochrony s# realizowane zgodnie z programami ochrony poszczególnych lotnisk, przewo!ników lotniczych i innych podmiotów prowadz#cych lotnicz# dzia%alno$( gospodarcz#.”, b) po ust. 1 dodaje si" ust. 1a – 1e w brzmieniu: „1a. Wymogi dotycz#ce programów ochrony lotniska mog# by( zró&nicowane w zale&no$ci od rodzaju lotniska, rodzaju i cz"stotliwo$ci wykonywanych na nim operacji lotniczych oraz wyników analizy ryzyka lotniska.

zwi#zanego

z

funkcjonowaniem

tego

131

1b. W portach lotniczych zadania, o których mowa w ust. 1, s# realizowane przy pomocy zespo%ów ochrony

lotniska

oraz

centrum

koordynacji

antykryzysowej powo%anych przez zarz#dzaj#cego lotniskiem. 1c. Je&eli infrastruktura lub lokalizacja ma%ego portu lotniczego w rozumieniu przepisów rozporz#dzenia

nr

2320/2002/WE

lub

lotniska

nie

b"d#cego portem lotniczym nie pozwala na skuteczne

zastosowanie

i post"powa'

okre$lonych

$rodków, w

metod

przepisach

wydanych na podstawie art. 187, Prezes Urz"du, dzia%aj#c w zakresie okre$lonym w przepisach prawa

Unii

Europejskiej,

na

wniosek

zarz#dzaj#cego lotniskiem wyra&a, w drodze decyzji administracyjnej, zgod" na zastosowanie okre$lonych

przez

zarz#dzaj#cego

dzia%a'

zast"pczych, je&eli przeprowadzona dla tego portu lotniczego

analiza

ryzyka

wyka&e,

&e

nie

spowoduje to zmniejszenia poziomu ochrony przed aktami bezprawnej ingerencji. 1d. Operacje lotnicze realizowane z lotnisk, o których mowa w ust. 1c, nie mog# w szczególno$ci prowadzi( do zaistnienia sytuacji polegaj#cych na: 1) braku mo&liwo$ci skutecznej ochrony realizowanych w tym samym czasie kilku operacji lotniczych; 2) braku mo&liwo$ci skutecznej realizacji kontroli bezpiecze'stwa pasa&erów, baga&u, %adunku przesy%ek kurierskich i ekspresowych oraz poczty;

132

3) mieszaniu

si"

pasa&erów

przylatuj#cych

i odlatuj#cych w tym samym czasie; 4) mieszaniu si" osób postronnych z osobami poddanymi kontroli bezpiecze'stwa; 5) nieupowa&nionym dost"pie osób nieskontrolowanych do baga&u rejestrowanego i podr"cznego odlatuj#cych i przylatuj#cych pasa&erów oraz %adunku, przesy%ek kurierskich i ekspresowych oraz poczty. 1e. Decyzji, o której mowa w ust. 1c, mo&e by( nadany rygor natychmiastowej wykonalno$ci.”, c) dodaje si" ust. 3 w brzmieniu: „3. Instytucja zapewniaj#ca s%u&by &eglugi powietrznej jest

obowi#zana

urz#dze'

zapewni(

naziemnych

ochron" lotniczych

przy

u&yciu

barier

technicznych znajduj#cych si" odpowiednio pod kontrol# Stra&y Granicznej, Policji lub s%u&by ochrony lotniska albo specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej utworzonej na podstawie ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia, realizuj#cej

zadania

na

rzecz

podmiotów

prowadz#cych lotnicz# dzia%alno$( gospodarcz# poza terenem lotniska.”; 100) po art. 188 dodaje si" art. 188a – 188c w brzmieniu: „Art. 188a. 1.

Zarz#dzaj#cy lotniskiem wyznacza strefy zastrze&one lotniska oraz cz"$ci krytyczne tych stref, o których mowa w rozporz#dzeniu (WE) nr 1138/2004 z dnia 21 czerwca 2004 r. ustanawiaj#cym wspóln#

definicj"

zastrze&onych

cz"$ci w

krytycznych portach

stref

lotniczych

133

(Dz. Urz. WE L 221 z 21.06.2004), a tak&e przej$cia do tych stref. 2. Strefy i przej$cia, o których mowa w ust. 1, wyznacza si" w uzgodnieniu z: 1) Policj#; 2) Stra&# Graniczn#; 3) S%u&b# Celn#; 4) Prezesem Urz"du. 3. Strefy i przej$cia, o których mowa w ust. 1, zarz#dzaj#cy lotniskiem okre$la w programie ochrony lotniska. 4. W celu dopuszczenia osób, o których mowa w pkt 2.2.1. ii za%#cznika do rozporz#dzenia nr 2320/2002/WE, do strefy zastrze&onej lotniska, zarz#dzaj#cy lotniskiem w ramach sprawdzenia przesz%o$ci tych osób, zgodnie z pkt 1.5 za%#cznika do tego rozporz#dzenia, wyst"puje do Stra&y Granicznej o udzielenie stosownej informacji. 5. Strefy zastrze&one znajduj#ce si" poza terenem lotniska wyznacza si" w miejscach lokalizacji: 1) radaru; 2) lotniczych urz#dze' naziemnych, w tym w

szczególno$ci

wed%ug

wskaza'

radiolatarni (VOR),

systemu

l#dowania

przyrz#dów

(ILS),

ogólnokierunkowej

VHF

radiolatarni

bezkierunkowej

(NDB); 3) anteny radiowej wysokiej cz"stotliwo$ci;

134

4) generatorów pr#du; 5) stacji meteorologicznej; 6) magazynów paliw; 7) pomieszcze' producentów zaopatrzenia pok%adowego; 8) magazynów %adunków przeznaczonych do przewozu lotniczego; 9) baz technicznych przewo!ników lotniczych prowadz#cych dzia%alno$( z terenu danego lotniska. 6. Strefy

zastrze&one,

o

których

mowa

w ust. 5, wyznacza w%a$ciciel urz#dze' lub obiektów po%o&onych w tej strefie po uzyskaniu zgody: 1) w%a$ciciela terenu,

lub

na

innego

którym

posiadacza

znajduj#

si"

urz#dzenia lub obiekty; 2) zarz#dzaj#cego lotniskiem, na rzecz którego jest prowadzona dzia%alno$(; 3) Stra&y Granicznej; 4) Policji; 5) S%u&by Celnej; 6) Prezesa Urz"du. 7. Za ochron" stref zastrze&onych, o których mowa w ust. 5, odpowiada w%a$ciciel urz#dze'

lub

obiektów

wymienionych

w ust. 5. Art. 188b. 1.

Prezes

Urz"du

wydaje,

na

wniosek

polskiego przewo!nika lotniczego, certyfikat

135

cz%onka za%ogi statku powietrznego, zwany dalej „CMC”. 2. CMC uprawnia do przekraczania granicy pa'stwowej przej$cia

w

obszarze

granicznego

wykonywania

lotniczego w

obowi#zków

ramach s%u&bowych

cz%onka za%ogi statku powietrznego oraz potwierdza

to&samo$(

osoby

w

nim

wskazanej w zakresie danych, jakie ten dokument zawiera. 3. CMC wydaje si" cz%onkowi za%ogi statku powietrznego, po uzyskaniu od Stra&y Granicznej informacji o braku negatywnych przes%anek do jego wydania: 1) wykonuj#cemu

zadania

na

rzecz

polskiego przewo!nika lotniczego na podstawie umowy o prac" lub umowy cywilnoprawnej; 2) posiadaj#cemu kwalifikacje konieczne do wykonywania obowi#zków cz%onka za%ogi statku powietrznego. 4. W celu wydania CMC Prezes Urz"du, dokonuj#c sprawdzenia, o którym mowa w art. 188a ust. 4, wyst"puje do Stra&y Granicznej

o

udzielenie

stosownych

informacji. 5. CMC wydaje si" na czas okre$lony. 6. Prezes Urz"du cofa CMC w razie ustania okoliczno$ci uzasadniaj#cych jego wydanie.

136

7. Wydanie CMC, odmowa jego wydania oraz cofni"cie

nast"puje

w

drodze

decyzji

administracyjnej. 8. Prezes

Urz"du

prowadzi

rejestr

osób

posiadaj#cych CMC. Art. 188c.

Prezes Urz"du, w drodze decyzji administracyjnej, wprowadza odst"pstwa od wymaga' w

zakresie

o których

ochrony

lotnictwa

mowa

w

cywilnego,

rozporz#dzeniu

nr 2320/2002/WE.”; 101) w art. 189 ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Minister w%a$ciwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrem w%a$ciwym do spraw wewn"trznych okre$li, w drodze rozporz#dzenia, z uwzgl"dnieniem przepisów mi"dzynarodowych oraz Krajowego Programu Ochrony Lotnictwa Cywilnego, o którym mowa w art. 187, a tak&e bior#c pod uwag" rodzaje lotnisk: 1) szczegó%owe wymagania dotycz#ce programów ochrony, o których mowa w art. 188; 2) szczegó%owe

zadania

w

zakresie

nadzoru

lotniczego Prezesa Urz"du oraz innych s%u&b i organów, a tak&e zadania instytucji zapewniaj#cej s%u&by

&eglugi

powietrznej,

zarz#dzaj#cych

lotniskami i podmiotów prowadz#cych lotnicz# dzia%alno$(

gospodarcz#

w

zakresie

ochrony

lotnictwa cywilnego.”; 102) art. 189a otrzymuje brzmienie: „Art. 189a. 1.

Organy administracji publicznej i s%u&by odpowiedzialne za bezpiecze'stwo i porz#-

137

dek

publiczny,

Prezes

Urz"du,

zarz#-

dzaj#cy lotniskami, przewo!nicy lotniczy, instytucje

zapewniaj#ce

s%u&by

&eglugi

powietrznej oraz inne organy i s%u&by publiczne podejmuj# dzia%ania i wspó%pracuj#

w

wdro&enia u%atwie'

zakresie i

wypracowania,

nadzorowania

administracyjnych

i

systemu procedu-

ralnych w lotnictwie cywilnym zgodnie z Krajowym

Programem

U%atwie'

Lotnictwa Cywilnego. 2. Minister w%a$ciwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrem w%a$ciwym do spraw wewn"trznych ustala, w drodze rozporz#dzenia, Rady

po

Ochrony

Cywilnego,

i

Krajowy

zasi"gni"ciu U%atwie' Program

opinii

Lotnictwa U%atwie'

Lotnictwa Cywilnego, okre$laj#cy: 1) sposób i warunki realizacji systemu u%atwie' lotnictwa cywilnego, dotycz#ce w szczególno$ci: a) organizacji

systemu

u%atwie'

w portach lotniczych i na lotniskach oraz

na

pok%adzie

statków

powietrznych, b) wspó%pracy

w

tym

zakresie

organów

administracji

publicznej

i s%u&b

odpowiedzialnych

za

bezpiecze'stwo publiczne, Prezesa Urz"du, zarz#dzaj#cych lotniskami, przewo!ników lotniczych, instytucji zapewniaj#cej

s%u&by

&eglugi

138

powietrznej oraz innych organów i s%u&b publicznych, c) ponoszenia i rozliczania kosztów zapewniania w tym

systemu

kosztów

u%atwie',

odpowiedniego

wyposa&enia, 2) wzór wniosku o wydanie CMC, 3) okres wa&no$ci oraz wzór CMC, 4) szczegó%owy

sposób

post"powania

przy wydawaniu CMC, 5) szczegó%owy

sposób

post"powania

przy utracie CMC lub utracie wa&no$ci posiadanego CMC – z uwzgl"dnieniem przepisów Za%#cznika 9 do Konwencji o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym oraz przepisów mi"dzynarodowych.”; 103) art. 191 otrzymuje brzmienie: „Art. 191. 1.

Polski przewo!nik lotniczy mo&e wykonywa( przewozy lotnicze w zakresie i na warunkach

okre$lonych

w

certyfikacie

i koncesji, z zastrze&eniem ust. 2 i 3. 2. Wykonywanie przewozów regularnych lub serii

przewozów

nieregularnych

na

okre$lonych trasach lub obszarach przez polskiego przewo!nika lotniczego wymaga uzyskania

upowa&nienia

przez Prezesa Urz"du.

wydawanego

139

3. Je&eli wymagaj# tego umowy mi"dzynarodowe lub prawo pa'stwa, w którego granicach maj# by( wykonywane przewozy lotnicze, Prezes Urz"du dokonuje wyznaczenia,

niezale&nie

o którym

mowa

od

w

upowa&nienia,

ust.

2,

polskich

przewo!ników lotniczych uprawnionych do wykonywania przewozów na okre$lonych trasach

lub

obszarach

tego

pa'stwa,

informuj#c o tym jego w%a$ciwy organ. 4. Przy upowa&nianiu i wyznaczaniu polskich przewo!ników lotniczych uwzgl"dnia si" interes publiczny oraz potrzeby rozwoju polskiego transportu. 5. Prezes Urz"du mo&e odmówi( udzielenia upowa&nienia lub dokona( wyznaczenia ubiegaj#cemu

si"

o

nie

polskiemu

przewo!nikowi lotniczemu albo ograniczy( je – w szczególno$ci w odniesieniu do oferowanej zdolno$ci przewozowej – w przypadkach, gdy: 1) jest

to

konieczne

ze

wzgl"du

na

ograniczenia wynikaj#ce z umów lub przepisów mi"dzynarodowych; 2) jest to uzasadnione w celu unikni"cia powa&nego skutecznego

ograniczenia

mo&liwo$ci

konkurowania

polskich

przewo!ników lotniczych z przewo!nikami lotniczymi innymi ni& okre$leni w ust. 1 i art. 192a ust. 1;

140

3) jest to uzasadnione potrzeb# umo&liwienia op%acalno$ci regularnych przewozów na linii lotniczej ju& obs%ugiwanej, na której nie ma potrzeby zwi"kszenia oferowanej zdolno$ci przewozowej; 4) wykonywanie danej

lotów

linii

zosta%o

powierzone

innemu

lotniczemu

na

regularnych ju&

na

wcze$niej

przewo!nikowi

zasadzie

obowi#zku

u&yteczno$ci publicznej. 6. Je&eli o upowa&nienie, o którym mowa w ust. 2, wyst"puje dwóch lub wi"cej przewo!ników lotniczych ubiegaj#cych si" o upowa&nienie do wykonywania przewozów

lotniczych

na

tej

samej

trasie,

w przypadku ograniczonych praw przewozowych, Prezes Urz"du udziela upowa&nienia przewo!nikowi, po przeprowadzeniu konkursu, w którym jako kryteria oceny przyjmuje si" w szczególno$ci: 1) zdolno$(

do

zapewnienia

przez

przewo!nika w%a$ciwego poziomu us%ug i konkurencyjnego poziomu op%at za przewozy oraz skutecznego konkurowania

z

przewo!nikami

lotniczymi

innymi ni& okre$leni w ust. 1 i art. 192a ust. 1; 2) wcze$niej

poniesione

nak%ady

na

rozwój po%#czenia, b"d#cego przedmiotem konkursu, i dotychczas osi#gane przez niego wyniki ekonomiczne.

141

7. Prezes Urz"du, na uzasadniony wniosek zainteresowanego

przewo!nika,

mo&e

dokona( oceny efektywno$ci wykorzystywania ograniczonych praw przewozowych, cofn#(

upowa&nienie

i

przeprowadzi(

konkurs. 8. Upowa&nienie lub wyznaczenie mog# by( cofni"te, w przypadku gdy przewo!nik lotniczy nie stosuje si" do przepisów dotycz#cych przewozu lotniczego. 9. Upowa&nienie,

które

w wyniku

konkursu,

w ust. 6,

mo&e

zosta%o o

udzielone

którym

ponadto

by(

mowa cofni"te

w szczególno$ci, gdy przewo!nik lotniczy: 1) nie rozpocz#% wykonywania przewozów lotniczych do ko'ca sezonu rozk%adowego nast"puj#cego po sezonie, w którym upowa&nienie zosta%o mu przyznane, 2) przerwa%

wykonywanie

przewozów

lotniczych, do których zosta% upowa&niony, i nie wznowi% ich w czasie jednego

kolejnego

sezonu

rozk%a-

dowego – chyba &e udowodni, &e niewykonywanie przewozów lotniczych by%o nast"pstwem okoliczno$ci, na które nie mia% wp%ywu; 3) z%o&y% pisemny wniosek do Prezesa Urz"du, informuj#cy o zaprzestaniu korzystania

z

przewozowych;

przyznanych

praw

142

4) nie

stosuje

si"

do

przepisów

dotycz#cych przewozu lotniczego. 10. Upowa&nienie przyznane bez konieczno$ci przeprowadzenia konkursu, o którym mowa w ust. 6, lub wyznaczenie mog# by( ograniczone, w przypadku gdy przewo!nik lotniczy nie stosuje si" do przepisów dotycz#cych przewozu lotniczego. 11. Przewo!nik

lotniczy

jest

obowi#zany

zawiadomi( Prezesa Urz"du, z wyprzedzeniem co najmniej 30 dni, o planowanym zaprzestaniu

wykonywania

regularnego

przewozu na trasie, do obs%ugi której zosta% upowa&niony w wyniku konkursu, o którym mowa w ust. 6, podaj#c jego przyczyn". 12. Upowa&nienie, jego odmowa, ograniczenie i cofni"cie nast"puje w drodze decyzji administracyjnej.”; 104) po art. 191 dodaje si" art. 191a w brzmieniu: „Art. 191a. 1.

Prezes

Urz"du

odmawia

wydania

upowa&nienia do wykonywania przewozów regularnych

lub

serii

przewozów

nieregularnych na okre$lonych trasach lub obszarach, je&eli przewo!nik: 1) znajduje si" w wykazie, o którym mowa w rozporz#dzeniu nr 2111/2005/WE, lub 2) zamierza wykona( przewóz lotniczy na podstawie umowy dotycz#cej obs%ugi trasy przy u&yciu statku powietrznego

143

wynaj"tego

od

innego

przewo!nika

znajduj#cego si" w wykazie. 2. Prezes Urz"du zawiesza, na okres do 6 miesi"cy,

upowa&nienie

przewo!nikowi

udzielone

lotniczemu,

je&eli

przewo!nik spe%nia przes%anki, o których mowa w ust. 1. 3. Prezes

Urz"du

lotniczemu

cofa

przewo!nikowi

zawieszone

upowa&nienie,

je&eli po up%ywie okresu zawieszenia nie usta%a jego przyczyna.”; 105) w art. 192a w ust. 2 pkt 3 otrzymuje brzmienie: „3) zgodn# z przepisami polskimi i mi"dzynarodowymi polis" ubezpieczeniow# lub certyfikat ubezpieczeniowy stwierdzaj#cy

ubezpieczenie

odpowiedzialno$ci

cywilnej za szkody zwi#zane z eksploatacj# statków powietrznych,

przewozem

lotniczym

pasa&erów,

baga&u, towarów i poczty oraz w stosunku do osób trzecich;”; 106) w art. 193: a) ust. 1a otrzymuje brzmienie: „1a. Obcy przewo!nik lotniczy mo&e, z zastrze&eniem umów mi"dzynarodowych, wykonywa( przewozy lotnicze na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej pod warunkiem posiadania koncesji udzielonej na podstawie rozporz#dzenia nr 2407/92/EWG tylko w

zakresie

w zezwoleniu

i

na

warunkach

wydanym

na

okre$lonych

wniosek

przewo!nika przez Prezesa Urz"du.”,

obcego

144

b) w ust. 2 dodaje si" pkt 3 w brzmieniu: „3) w przypadku pojedynczych nieregularnych lotów handlowych wykonywanych przez przewo!ników lotniczych posiadaj#cych koncesj" udzielon# na podstawie rozporz#dzenia nr 2407/92/EWG przez pa'stwo

cz%onkowskie

Unii

Europejskiej,

Konfederacj" Szwajcarsk# lub pa'stwo cz%onkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron" umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.”, c) dodaje si" ust. 6 w brzmieniu: „6. W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 3, przewo!nik lotniczy jest obowi#zany poinformowa( Prezesa Urz"du o zamierzonym przewozie oraz, na &#danie Prezesa Urz"du, dostarczy( wskazane dokumenty, o których mowa w art. 194 ust. 3. W przypadku niewywi#zania si" przez przewo!nika z tego obowi#zku Prezes Urz"du mo&e zabroni(, w drodze

decyzji

administracyjnej,

wykonania

przewozu lotniczego. Do dor"czenia decyzji stosuje si" art. 195 ust. 5.”; 107) w art. 194: a) po ust. 1 dodaje si" ust. 1a w brzmieniu: „1a. W przypadkach niecierpi#cych zw%oki Prezes Urz"du

mo&e

wyda(

zezwolenie

mimo

niezachowania terminu, o którym mowa w ust. 1.”, b) w ust. 2 uchyla si" pkt 5, c) w ust. 3: –

pkt 4 otrzymuje brzmienie:

145

„4) polis" ubezpieczeniow# lub certyfikat ubezpieczeniowy stwierdzaj#cy ubezpieczenie odpowiedzialno$ci cywilnej za szkody zwi#zane z eksploatacj# statków powietrznych, przewozem lotniczym pasa&erów, baga&u, towarów i poczty oraz w stosunku do osób trzecich – na &#danie Prezesa Urz"du;”, –

pkt 9 otrzymuje brzmienie: „9) koncesj" lub równowa&ny dokument wydany przez w%a$ciwy organ obcego pa'stwa – na &#danie Prezesa Urz"du.”;

108) w art. 195: a) w ust. 1 pkt 4 otrzymuje brzmienie: „4) warunki

wykonywania

rozpoczynaj#cych

si"

i na

sposób

organizacji

terytorium

Rzeczy-

pospolitej Polskiej przewozów lotniczych w ramach imprez turystycznych oraz przewozów czarterowych s# zgodne z przepisami rozporz#dzenia wydanego na podstawie art. 202 pkt 6.”, b) po ust. 4 dodaje si" ust. 4a – 4d w brzmieniu: „4a. Prezes Urz"du odmawia wydania zezwolenia na przewozy, o których mowa w art. 194 ust. 1, lub cofa wydane zezwolenie na przewozy, o których mowa w art. 194 ust. 1 pkt 1 – 3, je&eli: 1) przewo!nik znajduje si" w wykazie, o którym mowa w rozporz#dzeniu nr 2111/2005/WE; 2) przewo!nik zamierza wykonywa( przewóz lotniczy na podstawie umowy dotycz#cej obs%ugi tras przy u&yciu statku powietrznego

146

wynaj"tego od przewo!nika znajduj#cego si" w wykazie, o którym mowa w pkt 1; 3) wprowadzi% zakaz, o którym mowa w art. 155a ust. 1 pkt 2. 4b. Prezes

Urz"du

zezwolenia

mo&e

na

przewozy,

odmówi( o

wydania

których

mowa

w art. 194 ust. 1, lub mo&e cofn#( wydane zezwolenie

na

przewozy,

o

których

mowa

w art. 194 ust. 1 pkt 1 – 3, je&eli: 1) przewo!nik narusza przepisy w zakresie bezpiecze'stwa

lotniczego

lub

ochrony

lotnictwa; 2) przewo!nik zamierza wykonywa( przewóz lotniczy na podstawie umowy dotycz#cej obs%ugi trasy przy u&yciu statku powietrznego wynaj"tego od innego przewo!nika, o którym mowa w pkt 1. 4c. Prezes Urz"du ogranicza zezwolenie na przewozy, o których mowa w art. 194 ust. 1 pkt 1 – 3, w odniesieniu do statków powietrznych spe%niaj#cych przes%anki okre$lone w ust. 4a albo mo&e ograniczy( zezwolenie na przewozy, o których mowa w art. 194 ust. 1 pkt 1 – 3, w odniesieniu do statków

powietrznych

spe%niaj#cych

przes%anki

okre$lone w ust. 4b. 4d. Prezes Urz"du zawiesza, na okres do 6 miesi"cy, zezwolenie

na

przewozy,

o

których

mowa

w art. 194 ust. 1 pkt 4, oraz cofa zawieszone zezwolenie po up%ywie okresu, na jaki zezwolenie zosta%o zawieszone, je&eli przewo!nik lotniczy spe%nia przes%anki okre$lone w ust. 4a.”,

147

c) ust. 5 otrzymuje brzmienie: „5. Decyzj" o wydaniu, odmowie wydania, ograniczeniu lub cofni"ciu zezwolenia na przewozy, o których mowa w art. 194 ust. 1, dor"cza si" w formie pisemnej lub za pomoc# telefaksu, poczty elektronicznej, %#czno$ci

przy

wykorzystaniu

lotniczej

albo,

w

teleksowej

uzasadnionych

przypadkach, og%asza si" ustnie.”; 109) po art. 195 dodaje si" art. 195a w brzmieniu: „Art. 195a. Przewo!nik

lotniczy

w Rzeczypospolitej

operuj#cy Polskiej

ma

do,

z

lub

obowi#zek

przekazywania Prezesowi Urz"du statystycznych

danych

wielko$ci

przewozowych

ruchu

lotniczego,

dotycz#cych przewozów

pasa&erskich i towarowych, w terminie 30 dni od zako'czenia badanego okresu, w uj"ciu miesi"cznym oraz sezonowym, a tak&e na ka&de &#danie Prezesa Urz"du.”; 110) w art. 196: a) uchyla si" ust. 1, b) ust. 2 otrzymuje brzmienie: „2. Przewo!nik lotniczy ustanowiony na terytorium pa'stwa innego ni& pa'stwo cz%onkowskie Unii Europejskiej,

Konfederacja

Szwajcarska

lub

pa'stwo cz%onkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym mo&e prowadzi(

sprzeda& przewozów lotniczych na

terytorium Rzeczypospolitej Polskiej po uzyskaniu

148

zezwolenia wniosek

Prezesa

tego

Urz"du

przewo!nika,

wydawanego, przy

na

zachowaniu

zasady wzajemno$ci.”, c) po ust. 2 dodaje si" ust. 2a w brzmieniu: „2a. Przewo!nik lotniczy z pa'stwa cz%onkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub pa'stwa cz%onkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym mo&e prowadzi( sprzeda& przewozów lotniczych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak przedsi"biorca polski.”, d) w ust. 3 pkt 4 otrzymuje brzmienie: „4) okre$laj#ce podmiot reprezentuj#cy obcego przewo!nika na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej: a) nazwisko i adres – w przypadku osoby fizycznej, b) nazw", siedzib" i adres oraz status – w przypadku osoby prawnej albo spó%ki prawa handlowego nieposiadaj#cej osobowo$ci prawnej.”; 111) po art. 196a dodaje si" art. 196b w brzmieniu: „Art. 196b. 1.

Przewo!nik

lotniczy

mo&e

wykonywa(

regularne przewozy lotnicze na trasach do, z oraz w Rzeczypospolitej Polskiej jako przewo!nik umowny, w zakresie nieobj"tym rozporz#dzeniem nr 2408/92/EWG, pod warunkiem uzyskania zezwolenia Prezesa Urz"du.

149

2. Do wniosku o udzielenie zezwolenia na przewozy, o których mowa w ust. 1, przewo!nik lotniczy do%#cza nast"puj#ce dokumenty: 1)

wyznaczenie przez w%a$ciwy organ obcego

pa'stwa

do

wykonywania

przewozów obj"tych wnioskiem, je&eli wymaga tego umowa mi"dzynarodowa – w przypadku przewo!nika obcego; 2)

certyfikat

wydawany

lotniczemu obcego

przez

pa'stwa

przewo!nikowi

w%a$ciwy –

w

organ

przypadku

przewo!nika obcego; 3)

koncesj"

wydan#

przez

w%a$ciwy

organ danego pa'stwa lub równowa&ny dokument; 4)

polis" ubezpieczeniow# lub certyfikat ubezpieczeniowy stwierdzaj#cy ubezpieczenie odpowiedzialno$ci cywilnej za szkody zwi#zane z eksploatacj# statków

powietrznych,

przewozem

lotniczym pasa&erów, baga&u, towarów i poczty oraz w stosunku do osób trzecich. 3. Wniosek o udzielenie zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, powinien by( z%o&ony przed zamierzonym w terminie

rozpocz"ciem

nie

krótszym

przewozów ni&

30

dni

roboczych. 4. Decyzj" o wydaniu, odmowie wydania, ograniczeniu

przedmiotu

lub

cofni"ciu

150

zezwolenia na przewozy, o którym mowa w ust. 1, dor"cza si" w formie pisemnej lub za pomoc# telefaksu, poczty elektronicznej lub przy wykorzystaniu teleksowej %#czno$ci lotniczej.”; 112) art. 197 otrzymuje brzmienie: „Art. 197. 1. Na wniosek wojewody lub w%a$ciwej jednostki samorz#du terytorialnego albo z w%asnej inicjatywy Prezes Urz"du mo&e, zgodnie z art. 4

ust.

1

lit.

a

rozporz#dzenia

nr 2408/92/EWG, na%o&y( na przewo!nika obowi#zek s%u&by publicznej polegaj#cy na $wiadczeniu us%ug publicznych, og%aszaj#c ten fakt w Dzienniku Urz"dowym Urz"du Lotnictwa Cywilnego. 2. Szczegó%owy tryb oraz kryteria ustanawiania obowi#zku u&yteczno$ci publicznej okre$la rozporz#dzenie nr 2408/92/EWG. 3. W przypadku gdy decyzja Prezesa Urz"du, o której mowa w ust. 1, jest podejmowana na wniosek wojewody lub w%a$ciwej jednostki samorz#du

terytorialnego,

wniosek

w

tej

sprawie powinien zawiera( zobowi#zanie do partycypowania

z

Prezesem

Urz"du

przynajmniej w 50 % w pokryciu kosztów stanowi#cych rekompensat" dla przewo!nika lotniczego z tytu%u wykonywania obowi#zku u&yteczno$ci

publicznej,

o

której

w rozporz#dzeniu nr 2408/92/EWG.”; 113) w art. 198:

mowa

151

a) ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Taryfy przewozu lotniczego okre$laj#ce wysoko$( op%at

za

terytorium

przewóz

lotniczy

wykonywany

Rzeczypospolitej

Polskiej

na albo

rozpoczynaj#cy si" lub ko'cz#cy na tym terytorium oraz zwi#zane z nim us%ugi, jak równie& warunki stosowania tych op%at, %#cznie z wynagrodzeniem i warunkami oferowanymi agentom sprzeda&y, s# ustalane przez przewo!ników lotniczych wed%ug zasad rynkowych.”, b) po ust. 1 dodaje si" ust. 1a – 1c w brzmieniu: „1a. Informacje

o

taryfach

przewozu

lotniczego

i stawkach za przewóz towarów oraz o warunkach ich stosowania przewo!nicy lotniczy udost"pniaj# we wszystkich miejscach rezerwacji i wystawiania lotniczych

dokumentów

przewozowych,

z uwzgl"dnieniem wszystkich dodatkowych op%at i podatków, które musi ponie$( pasa&er albo nadawca towaru dokonuj#c zakupu lotniczego dokumentu przewozowego. 1b. Do

publicznej

wiadomo$ci,

w

szczególno$ci

w reklamie, jest podawana cena biletu lotniczego obejmuj#ca op%aty za przewóz lotniczy oraz wszystkie elementy dodatkowe, w szczególno$ci op%aty dodatkowe, dop%aty i podatki (%#czna cena biletu lotniczego). 1c. Informacje, o których mowa w ust. 1a i 1b, powinny by(

uwzgl"dniane

tak&e,

w

przypadku

gdy

przewo!nicy lotniczy $wiadcz# us%ugi dla biur podró&y.”;

152

114) w art. 202 uchyla si" pkt 3; 115) po art. 202 dodaje si" art. 202a – 202d w brzmieniu: „Art. 202a. 1.

Przewo!nik lotniczy, który wykonuje loty mi"dzynarodowe

pasa&erskie

do

lub

z Rzeczypospolitej Polskiej jest obowi#zany do przekazywania informacji dotycz#cej pasa&erów znajduj#cych si" na pok%adzie

statku

powietrznego,

którym

nast"puje wjazd na terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej,

zwanej

dalej

„informacj#”. 2. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania do przewo!ników lotniczych, którzy wykonuj# loty pasa&erskie mi"dzy Rzecz#pospolit# Polsk# a innym pa'stwem cz%onkowskim Unii Europejskiej oraz mi"dzy Rzecz#pospolit# Polsk# a pa'stwami trzecimi traktowanymi na równi z pa'stwami Unii Europejskiej na podstawie umowy w sprawie w%#czenia tych pa'stw we wprowadzanie

w

&ycie,

stosowanie

i

rozwój

dorobku z Schengen. 3. Informacja obejmuje nast"puj#ce dane: 1) imi" lub imiona oraz nazwisko w pe%nym brzmieniu; 2) dat" urodzenia; 3) numer i rodzaj dokumentu podró&y; 4) obywatelstwo;

153

5) nazw" przej$cia granicznego, w którym nast#pi przekroczenie granicy pa'stwowej Rzeczypospolitej Polskiej; 6) numer lotu; 7) dat" i czas startu i l#dowania statku powietrznego; 8) liczb" pasa&erów statku powietrznego; 9) lotnisko wej$cia pasa&era na pok%ad statku pasa&erskiego w celu odbycia podró&y. 4. Przewo!nik lotniczy przekazuje informacj" na wniosek komendanta placówki Stra&y Granicznej, w%a$ciwego ze wzgl"du na miejsce przekroczenia granicy pa'stwowej Rzeczypospolitej Polskiej przez pasa&erów znajduj#cych

si"

na

pok%adzie

statku

powietrznego. Komendant placówki Stra&y Granicznej wyst"puje z wnioskiem, w przypadku gdy jest to konieczne do zwalczania nielegalnej

migracji

lub

usprawnienia

kontroli granicznej. 5. Wniosek

o

przekazanie

komendant

placówki

sporz#dza

w

Stra&y

formie

informacji Granicznej

pisemnej

lub

elektronicznej i przesy%a przewo!nikowi lotniczemu, co najmniej na jeden dzie' przed

planowanym

powietrznego pospolitej

na

Polskiej.

przylotem terytorium W

statku Rzeczy-

uzasadnionych

przypadkach wniosek mo&e by( przekazany pó!niej, jednak nie pó!niej ni& do

154

rozpocz"cia odprawy biletowo-baga&owej przed odlotem. Art. 202b. 1.

Przewo!nik

lotniczy,

w art. 202a

ust.

odprawy

1,

o

którym

po

mowa

zako'czeniu

biletowo-baga&owej

pasa&erów

danego lotu, jednak nie pó!niej ni& w chwili startu

statku

powietrznego,

przekazuje

informacj" komendantowi placówki Stra&y Granicznej w formie elektronicznej na adres poczty elektronicznej przez niego wskazany. Informacja powinna by( przekazywana w sposób spe%niaj#cy w zakresie transliteracji wymogi okre$lone w Za%#czniku 9 do Konwencji o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym, o której mowa w art. 3 ust. 2. 2. Do

przekazania

elektronicznej

informacji

stosuje

si"

w

formie

nast"puj#ce

formaty danych: 1) standard

uniwersalnego

tekstowego

s%u&#cego

formatu do

zapisu

danych w formie elektronicznej (XML); 2) standard

opisu

definicji

struktury

dokumentów zapisanych w formacie XML (XSD /schemat XML). 3. W przypadku braku mo&liwo$ci przekazania informacji w formie elektronicznej przewo!nik

lotniczy

przekazuje

j#

telefaksem

w terminie, o którym mowa w ust. 1. 4. W przypadku braku mo&liwo$ci przekazania informacji w sposób, o którym mowa

155

w ust. 1 – 3, lub w przypadku b%"du w przekazaniu

informacji,

przewo!nik

lotniczy, po uzgodnieniu z komendantem placówki

Stra&y

Granicznej,

mo&e

j#

przekaza( w inny sposób umo&liwiaj#cy otrzymanie informacji, nie pó!niej ni& przed rozpocz"ciem kontroli granicznej. 5. Przewo!nik lotniczy, nie pó!niej ni& w chwili wyl#dowania obowi#zany

statku

powietrznego,

powiadomi(

o przekazaniu

jest

pasa&erów

komendantowi

placówki

Stra&y Granicznej informacji oraz o prawie pasa&era

do

wgl#du

do

informacji

znajduj#cej si" w dyspozycji przewo!nika i poprawienia zawartych w niej danych dotycz#cych jego osoby. Art. 202c. 1.

Komendant placówki Stra&y Granicznej przechowuje informacje otrzymane w formie elektronicznej na pliku tymczasowym w systemie informatycznym placówki Stra&y Granicznej.

2. Komendant placówki Stra&y Granicznej usuwa

przechowywane

informacje

po

zako'czeniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

kontroli

granicznej

pasa&erów

danego lotu, jednak nie pó!niej ni& po up%ywie 24 godzin od chwili przekazania informacji przez przewo!nika lotniczego. 3. Przepisu ust. 2 nie stosuje si", w przypadku gdy dane obj"te informacj# s# niezb"dne do wykonywania przez Stra& Graniczn# lub inne organy pa'stwa zada' maj#cych na

156

celu ochron" bezpiecze'stwa pa'stwa albo ochron"

bezpiecze'stwa

publicznego

oraz

na

dzenia post"powania,

lub

porz#dku

potrzeby o

którym

prowamowa

w art. 209da. Art. 202d. Przewo!nik lotniczy w terminie do 24 godzin od wyl#dowania statku powietrznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej usuwa informacj" ze swojego systemu informatycznego.”; 116) w art. 205 ust. 3 otrzymuje brzmienie: „3. Polski przewo!nik lotniczy jest obowi#zany przedstawi( do wiadomo$ci Prezesa Urz"du regulamin okre$laj#cy typowe

warunki

przewozu

lotniczego

pasa&erów

i baga&u oraz %adunków. Obcy przewo!nik lotniczy wykonuj#cy

przewóz

Rzeczypospolitej dostosowania

do,

Polskiej

przepisów

z

lub

jest

na

terytorium

obowi#zany

regulaminu

do

okre$laj#cego

typowe warunki przewozu lotniczego pasa&erów i baga&u oraz %adunków do odpowiednich przepisów obowi#zuj#cych w tym zakresie w Rzeczypospolitej Polskiej.

Postanowienia

regulaminu

sprzeczne

z

przepisami prawa s# niewa&ne.”; 117) w art. 205a ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Prezes Urz"du kontroluje przestrzeganie przepisów: 1) rozporz#dzenia nr 2111/2005/WE, 2) rozporz#dzenia nr 261/2004/WE, 3) rozporz#dzenia nr 1107/2006/WE –

w

zakresie

przestrzegania

praw

pasa&erów

lotniczych, a w szczególno$ci rozpatruje skargi, o

157

których mowa w art. 16 ust. 2 rozporz#dzenia nr 261/2004/WE oraz w art. 15 ust. 2 rozporz#dzenia nr 1107/2006/WE.”; 118) w art. 205b: a) w ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie: „2) naruszenie prawa przez przewo!nika lotniczego, okre$laj#c zakres nieprawid%owo$ci, za$ w razie stwierdzenia naruszenia przepisu art. 7, art. 8 ust. 1 lit. a, art. 10 ust. 2 i art. 14 ust. 1 rozporz#dzenia nr 261/2004/WE oraz art. 12 ust. 2 rozporz#dzenia nr

2111/2005/WE

okre$la

równie&

obowi#zek

i termin ich usuni"cia.”, b) po ust. 1 dodaje si" ust. 1a w brzmieniu: „1a. Skarga, o której mowa w art. 16 ust. 2 rozporz#dzenia

nr

261/2004/WE

oraz

2111/2005/WE, mo&e by( z%o&ona w j"zyku polskim lub angielskim.”, c) ust. 2 otrzymuje brzmienie: „2. Do skargi, o której mowa w ust. 1, pasa&er powinien za%#czy( nast"puj#ce dokumenty: 1) kopi" reklamacji skierowanej do przewo!nika; 2) kopi" odpowiedzi przewo!nika na reklamacj", o której

mowa

w

pkt

1,

albo

o$wiadczenie pasa&era, &e nie zosta%a ona udzielona w terminie okre$lonym w umowie przewozu

lub

regulaminie

przewozu,

z zastrze&eniem ust. 2a; 3) kopi" potwierdzonej rezerwacji na dany lot;

158

4) o$wiadczenie o zgodno$ci kopii dokumentów, o których mowa w pkt 1 – 3 z orygina%ami.”, d) po ust. 2 dodaje si" ust. 2a w brzmieniu: „2a. Je&eli umowa przewozu lub regulamin przewozu nie okre$la terminu do rozpatrzenia reklamacji, skarg", o której mowa w ust. 1, mo&na z%o&y( nie wcze$niej ni& po up%ywie 30 dni od dnia z%o&enia reklamacji u przewo!nika.”, e) ust. 3 otrzymuje brzmienie: „3. Ci"&ar udowodnienia, &e uprawnienia przys%uguj#ce pasa&erowi na podstawie przepisów, o których mowa w art. 205a ust. 1, nie zosta%y naruszone obci#&a przewo!nika lotniczego.”, f)

dodaje si" ust. 4 w brzmieniu: „4. Do egzekucji nale&no$ci wynikaj#cych z decyzji, o której mowa w ust. 1 pkt 2, stosuje si" przepisy Kodeksu post"powania cywilnego.”;

119) w dziale XI tytu% rozdzia%u 3 otrzymuje brzmienie: „Ubezpieczenie odpowiedzialno$ci cywilnej”; 120) art. 209 otrzymuje brzmienie: „Art. 209. 1. Przewo!nicy lotniczy i u&ytkownicy statków powietrznych s# obowi#zani do zawarcia umowy

ubezpieczenia

odpowiedzialno$ci

cywilnej za szkody powsta%e w zwi#zku z prowadzon# lotnicz#

przez

zgodnie

nich z

dzia%alno$ci#

rozporz#dzeniem

nr 785/2004/WE, z zastrze&eniem przepisów wydanych na podstawie art. 33.

159

2. W

przypadku

niehandlowej

eksploatacji

statków powietrznych o maksymalnej masie startowej nieprzekraczaj#cej 2.700 kg, minimalna

suma

gwarancyjna

ubezpieczenia

odpowiedzialno$ci cywilnej w odniesieniu do ka°o pojedynczego pasa&era w ramach jednego lotu z tytu%u jednego zdarzenia, którego skutki s# obj"te ubezpieczeniem, z zastrze&eniem podstawie

przepisów

art.

33,

wydanych

wynosi

na

równowarto$(

100 000 SDR. 3. Przedsi"biorcy wykonuj#cy obs%ug" naziemn# oraz instytucje zapewniaj#ce s%u&by &eglugi powietrznej umowy

s#

obowi#zani

ubezpieczenia

do

zawarcia

odpowiedzialno$ci

cywilnej za szkody powsta%e w zwi#zku z prowadzon#

przez

siebie

dzia%alno$ci#

lotnicz#. 4. Spe%nienie

obowi#zku

ubezpieczenia

zawarcia

odpowiedzialno$ci

umowy cywilnej,

o którym mowa w ust. 1 i 3, ustala si" na podstawie

polisy

ubezpieczenia,

lub

innego

potwierdzaj#cego

dokumentu zawarcie

umowy tego ubezpieczenia, wystawionego ubezpieczaj#cemu przez zak%ad ubezpiecze'. 5. Minister

do

w%a$ciwy

spraw

instytucji

finansowych w porozumieniu z ministrem w%a$ciwym

do

spraw

transportu,

po

zasi"gni"ciu opinii podmiotów, o których mowa

w

ust.

3,

oraz

Polskiej

Izby

Ubezpiecze', okre$li, w drodze rozporz#dzenia, szczegó%owy zakres ubezpieczenia

160

obowi#zkowego, o którym mowa w ust. 3, termin powstania obowi#zku ubezpieczenia oraz minimaln# sum" gwarancyjn#, bior#c w szczególno$ci wykonywanej

pod

uwag"

dzia%alno$ci

specyfik"

oraz

zakres

realizowanych zada'.”; 121) tytu% dzia%u XIa otrzymuje brzmienie: „Administracyjne kary pieni"&ne”; 122) w art. 209a ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Prezes Urz"du mo&e, w drodze decyzji administracyjnej, bior#c pod uwag" uporczywe uchylanie si" od

obowi#zków

w zakresie

oraz

niezrealizowanie

stwierdzonych

uchybie',

zalece'

na%o&y(

kar"

pieni"&n# w wysoko$ci od 500 do 10 000 z% na podmiot dzia%aj#cy z naruszeniem obowi#zków lub warunków wynikaj#cych z przepisów: 1) rozporz#dzenia nr 2320/2002/WE; 2) rozporz#dzenia Komisji nr 622/2003/WE z dnia 4 kwietnia 2003 r. ustanawiaj#cego $rodki w celu wprowadzenia w &ycie wspólnych podstawowych standardów dotycz#cych bezpiecze'stwa lotnictwa cywilnego.”; 123) w art. 209b w ust. 1 dodaje si" pkt 3 w brzmieniu: „3) rozporz#dzenia nr 1107/2006/WE”; 124) po art. 209d dodaje si" art. 209da w brzmieniu: „Art. 209da. 1. Przewo!nik

lotniczy,

który

z

przyczyn

le&#cych po jego stronie nie przekaza%

161

informacji albo przekaza% j# niepe%n# lub nieprawdziw#, podlega karze pieni"&nej w wysoko$ci od 13 500 do 22 500 z% za ka&dy

lot,

informacji

w lub

którym

nieprzekazano

przekazano

informacj"

niepe%n# lub nieprawdziw#. 2. Wysoko$( kar pieni"&nych, o których mowa w ust. 1, ustala si" uwzgl"dniaj#c stopie' oraz okoliczno$ci naruszenia przepisów ustawy. 3. Kar" pieni"&n#, o której mowa w ust. 1, Prezes Urz"du wymierza na uzasadniony wniosek

komendanta

placówki

Stra&y

Granicznej, w której zasi"gu terytorialnym nast#pi%o przekroczenie granicy pa'stwowej przez pasa&erów statku powietrznego. Do wniosku tego komendant do%#cza akta sprawy.”; 125) w art. 209e ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Kary pieni"&ne, o których mowa w art. 209a – 209da, Prezes Urz"du wymierza w drodze decyzji administracyjnej.”; 126) w art. 210 w ust. 1: a) po pkt 5 dodaje si" pkt 5a w brzmieniu: „5a) wbrew obowi#zkowi okre$lonemu w art. 83a ust. 1 nie stosuje si" do nakazu lub zakazu zawartego w przepisach porz#dkowych obowi#zuj#cych na lotnisku,”, b) pkt 11 i 12 otrzymuj# brzmienie:

162

„11) wbrew art. 209 ust. 1 ustawy, nie dope%niaj#c ci#&#cego na nim obowi#zku – w szczególno$ci, dzia%aj#c za osob" prawn# – nie dokonuje ubezpieczenia odpowiedzialno$ci cywilnej w zakresie lotniczej dzia%alno$ci gospodarczej lub innego u&ywania statków powietrznych, 12) dzia%aj#c we w%asnym imieniu lub za osob" prawn# albo jednostk" organizacyjn# nieposiadaj#c#

osobowo$ci

prawnej

nie

zg%asza

zaistnia%ego zdarzenia, o którym mowa w art. 137 ust. 4,”, c) dodaje si" pkt 13 – 15 w brzmieniu: „13) wbrew obowi#zkowi okre$lonemu w art. 88 ust. 3 instaluje

lub

naziemne

u&ytkuje

niewpisane

lotnicze do

rejestru

urz#dzenie lotniczych

urz#dze' naziemnych, lub narusza obowi#zek w zakresie

bezpiecznego

u&ytkowania

tego

urz#dzenia; 14) wbrew obowi#zkowi okre$lonemu w art. 135a ust. 1, dzia%aj#c we w%asnym imieniu lub za osob" prawn# albo jednostk" organizacyjn# nieposiadaj#c# osobowo$ci prawnej, nie powiadamia Pa'stwowej Komisji Badania Wypadków Lotniczych o zaistnia%ym zdarzeniu lotniczym; 15) wbrew obowi#zkowi okre$lonemu w art. 137 ust. 4 nie zg%asza zaistnia%ego zdarzenia”;

127) w art. 211 w ust. 1: a) pkt 2 otrzymuje brzmienie:

163

„2) wbrew obowi#zkom okre$lonym w art. 45 oraz 53a wykonuje lot z naruszeniem wymaga' dotycz#cych ochrony $rodowiska przed nadmiernym ha%asem statków powietrznych i zanieczyszczeniami ziemi, wody i powietrza;”, b) uchyla si" pkt 11, c) dodaje si" pkt 12 w brzmieniu: „12) wbrew zakazom okre$lonym w art. 87a emituje lub powoduje emisj" wi#zki lasera lub $wiat%a z innych !róde% w kierunku statku powietrznego w sposób mog#cy spowodowa( ol$nienie, o$lepienie lub wyst#pienie po$wiaty i w rezultacie stworzy( zagro&enie dla bezpiecze'stwa statku powietrznego lub zdrowia za%ogi i pasa&erów na jego pok%adzie.”; 128) po art. 230 dodaje si" art. 230a w brzmieniu: „Art. 230a. 1.

Organem w%a$ciwym w zakresie notyfikacji w rozumieniu art. 18 ust. 2 rozporz#dzenia nr 1794/2006/WE jest zgodnie z art. 21 ust. 2a ustawy Prezes Urz"du.

2. W przypadku notyfikacji, o której mowa w ust. 1, minister w%a$ciwy do spraw transportu og%asza informacj" o jej dokonaniu w swoim dzienniku urz"dowym.”; 129) w za%#czniku nr 2 do ustawy dodaje si" pkt 3 w brzmieniu:

164

”

3.

Naruszenie przepisów rozporz#dzenia nr 1107/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie praw osób niepe%nosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawno$ci ruchowej podró&uj#cych drog# lotnicz#

3.1.

Naruszenie obowi#zku, o którym mowa w art. 3

od 200 4.800

do

3.2.

Naruszenie obowi#zku, o którym mowa w art. 4 ust. 3

od 200 4.800

do

3.3.

Naruszenie obowi#zku, o którym mowa w art. 4 ust. 4

od 200 4.800”

do

Art. 2. W ustawie z dnia 12 pa!dziernika 1990 r. o Stra&y Granicznej (Dz. U. z 2005 r. Nr 234, poz. 1997, z pó!n. zm.5)) wprowadza si" nast"puj#ce zmiany: 1)

w art. 1 w ust. 2 pkt 5a otrzymuje brzmienie: „5a) przeprowadzanie kontroli bezpiecze'stwa: a) w

$rodkach

transportu

w

komunikacji

mi"dzynarodowej, b) w zasi"gu terytorialnym drogowego, kolejowego,

morskiego i rzecznego przej$cia granicznego, c) w portach lotniczych na zasadach okre$lonych

w przepisach

dotycz#cych

ochrony

lotnictwa

cywilnego;”; 2)

w art. 11 w ust. 1 pkt 2a otrzymuje brzmienie: „2a) dokonywania kontroli bezpiecze'stwa w przej$ciach granicznych, w portach lotniczych oraz w $rodkach komunikacji lotniczej, drogowej, kolejowej i wodnej – w celu

wykluczenia

mo&liwo$ci

pope%nienia

przest"pstw lub wykrocze', zw%aszcza skierowanych

.”.

165

przeciwko nienaruszalno$ci granicy pa'stwowej lub bezpiecze'stwa w mi"dzynarodowej komunikacji;”.

Art. 3. W ustawie z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. z 2005 r. Nr 145, poz. 1221 oraz z 2006 r. Nr 104, poz. 708) wprowadza si" nast"puj#ce zmiany: 1) w art. 23a ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Minister w%a$ciwy do spraw wewn"trznych mo&e upowa&ni( Komendanta G%ównego Stra&y Granicznej do kontroli dzia%alno$ci gospodarczej w zakresie us%ug ochrony osób i mienia dotycz#cych prawid%owo$ci dokonywania kontroli bezpiecze'stwa przeprowadzanej w portach lotniczych.”; 2) art. 44a otrzymuje brzmienie: „Art. 44a. Komendant G%ówny Stra&y Granicznej, na zasadach okre$lonych w art. 43 oraz w przepisach dotycz#cych sprawuje

ochrony nadzór

lotnictwa nad

cywilnego,

specjalistycznymi

uzbrojonymi formacjami ochronnymi w zakresie wykonywania

zada'

bezpiecze'stwa lotniczych.

zwi#zanych

z

kontrol#

przeprowadzan#

w

portach

Przepis

art.

46

stosuje

si"

odpowiednio.”. Art. 4. W ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony $rodowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150) w art. 46 w ust. 4 dodaje si" pkt 11 w brzmieniu: „11) zezwolenia na za%o&enie lotniska – na podstawie ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z pó!n. zm.2)).”.

166

Art. 5. 1.

Ilekro( w obowi#zuj#cych przepisach jest mowa o lotnisku

u&ytku niepublicznego rozumie si" przez to lotnisko u&ytku wy%#cznego, o którym mowa w art. 54 ust. 3 ustawy wskazanej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejsz# ustaw#. 2. L#dowiska spe%niaj#ce w dniu wej$cia w &ycie ustawy wymagania okre$lone dla lotnisk mog# by( wpisane na wniosek do rejestru lotnisk cywilnych, bez uiszczania op%aty lotniczej, o której mowa w art. 25 ustawy wskazanej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejsz# ustaw#, po dostosowaniu

dokumentacji

ewidencyjnej

tego

l#dowiska

do

wymaga'

ustalonych dla dokumentacji rejestracyjnej lotniska. 3. Dotychczasowe inne miejsca przeznaczone do startów i l#dowa' statków powietrznych, spe%niaj#ce w dniu wej$cia w &ycie niniejszej ustawy wymagania okre$lone dla l#dowisk, wpisuje si" do ewidencji l#dowisk po uiszczeniu op%aty lotniczej, o której mowa w art. 25 ustawy wskazanej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejsz# ustaw#. 4. Zarz#dzaj#cy istniej#cymi w dniu wej$cia w &ycie niniejszej ustawy lotniskami u&ytku publicznego, s# obowi#zani okre$li( granice lotnisk, dla których jest wymagany plan generalny, w terminie roku od dnia wej$cia w &ycie ustawy, oraz opracowa( plany generalne tych lotnisk w terminie dwóch lat od dnia wej$cia w &ycie ustawy. Art. 6. 1.

Ustawa nie narusza, istniej#cych w dniu jej wej$cia w &ycie,

uprawnie' w%a$cicieli lub zarz#dzaj#cych lotniskami, wynikaj#cych z odr"bnych przepisów, do zarz#dzania tymi lotniskami. 2. W%a$ciciele i dysponenci nieruchomo$ci, zaj"tych pod istniej#ce w dniu wej$cia w &ycie ustawy lotniska u&ytku publicznego, prowadz# gospodark" tymi nieruchomo$ciami na zasadach okre$lonych w ustawie. Art. 7. 1.

Z zastrze&eniem art. 14, certyfikaty, licencje i $wiadectwa

kwalifikacji oraz inne dokumenty uprawniaj#ce do prowadzenia dzia%alno$ci

167

lotniczej, wydane przed dniem wej$cia w &ycie ustawy, zachowuj# wa&no$( na okres, na jaki zosta%y wydane. 2. Podmioty prowadz#ce dzia%alno$( lotnicz# na podstawie uprawnie', o których mowa w ust. 1, mog# prowadzi( t" dzia%alno$( w zakresie dotychczasowym przez okres, na jaki uprawnienia te zosta%y wydane. Art. 8. 1.

Do spraw wszcz"tych, a niezako'czonych przed dniem

wej$cia w &ycie niniejszej ustawy stosuje si" przepisy dotychczasowe, z tym &e do spraw zwi#zanych z uprawnieniami skoczka spadochronowego zawodowego wpisywanymi do licencji stosuje si" przepisy ustawy dotycz#ce $wiadectw kwalifikacji. 2. Licencje skoczka spadochronowego zawodowego, o których mowa w art. 94 ust. 6 pkt 2 ustawy, o której mowa w art. 1, zachowuj# wa&no$( przez okres, na jaki zosta%y wydane. Art. 9. 1.

Ilekro( w obowi#zuj#cych przepisach, decyzjach i innych

aktach prawnych jest mowa o mechaniku po$wiadczenia obs%ugi statku powietrznego rozumie si" przez to mechanika obs%ugi technicznej statku powietrznego, o którym mowa w art. 94 ust. 6 pkt 3 ustawy wskazanej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejsz# ustaw#. 2. Cz%onkowie personelu lotniczego posiadaj#cy w dniu wej$cia w &ycie niniejszej ustawy licencje mechanika po$wiadczenia obs%ugi statków powietrznych s# uprawnieni do wykonywania czynno$ci mechanika obs%ugi technicznej statków powietrznych, w tym równie& do po$wiadczania obs%ugi statków powietrznych, do dnia 28 wrze$nia 2008 r., chyba &e wa&no$( posiadanej licencji up%ywa wcze$niej. 3. Cz%onkom personelu lotniczego posiadaj#cym w dniu wej$cia w &ycie niniejszej ustawy licencj" mechanika po$wiadczenia obs%ugi statków powietrznych wydaje si" na ich wniosek licencj" Part-66, w ramach konwersji przeprowadzonej zgodnie z rozporz#dzeniem nr 2042/2003/WE.

168

Art. 10. 1. Podmioty zatrudniaj#ce, w dniu wej$cia w &ycie ustawy, osoby wykonuj#ce zadania w zakresie tankowania statków powietrznych o maksymalnej masie startowej powy&ej 10.000 kg s# obowi#zane do przeszkolenia tych osób, zgodnie z art. 95a ustawy wskazanej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejsz# ustaw#, i wydania im $wiadectw operatora tankowania statków powietrznych, w terminie 6 miesi"cy od dnia wej$cia w &ycie ustawy. 2. Podmioty

zatrudniaj#ce

osoby

posiadaj#ce

licencje

operatora tankowania statków powietrznych wydaj# tym osobom $wiadectwo operatora tankowania statków powietrznych. Art. 11. Osoby posiadaj#ce dokumenty, o których mowa w art. 95 ust. 4a i art. 96 ust. 5 ustawy wskazanej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejsz# ustaw#, s# obowi#zane przedstawi( je, z zastrze&eniem art. 95 ust. 4b, art. 96 ust. 5a i 5b tej ustawy, do uznania Prezesowi Urz"du w terminie 6 miesi"cy od dnia wej$cia w &ycie niniejszej ustawy. Art. 12. 1. Zadania zwi#zane z kontrol# bezpiecze'stwa w zwi#zku z przewozem lotniczym, o których mowa w art. 186b ust. 1 pkt 1 lit. a, do czasu ich przej"cia przez zarz#dzaj#cych lotniskami, jednak nie d%u&ej ni& do dnia 1 stycznia 2011 r., wykonuje Stra& Graniczna na dotychczasowych zasadach w zakresie liczby funkcjonariuszy Stra&y Granicznej wspólnie ze s%u&b# ochrony lotniska. Przej"cie przez zarz#dzaj#cego wykonywania zada' zwi#zanych z kontrol# bezpiecze'stwa odbywa si" na podstawie porozumienia zawartego, nie pó!niej ni& do dnia 1 lipca 2009 r., przez w%a$ciwego terytorialnie komendanta oddzia%u Stra&y Granicznej i zarz#dzaj#cego lotniskiem. 2. Funkcjonariusze Stra&y Granicznej wykonuj# kontrol" bezpiecze'stwa na podstawie przepisów dotychczasowych do dnia 1 stycznia 2011 r. Po tym dniu kontrol" bezpiecze'stwa mog# wykonywa( funkcjonariusze Stra&y Granicznej spe%niaj#cy wymagania, o których mowa w art. 186b ust. 11 ustawy – Prawo lotnicze.

169

3. Kontrola bezpiecze'stwa w utworzonych po wej$ciu w &ycie niniejszej

ustawy

portach

lotniczych

i

stanowiskach

kontrolnych

jest

prowadzona przez zarz#dzaj#cego lotniskiem. 4. Do czasu przej"cia przez zarz#dzaj#cego lotniskiem, o którym mowa w ust. 1, zada' zwi#zanych z kontrol# bezpiecze'stwa, Stra& Graniczna jest zwolniona z obowi#zku pokrywania kosztów, o których mowa w art. 74 ust. 1 i 2, wynikaj#cych z wykonywania przez ni# kontroli bezpiecze'stwa. 5. Osoby wpisane przed dniem wej$cia w &ycie niniejszej ustawy na list" operatorów kontroli bezpiecze'stwa prowadzon# przez Prezesa Urz"du wpisuje si" do wykazu, o którym mowa w art. 186b ust. 12. Art. 13. Do czasu zapewnienia przez Polsk# Agencj" *eglugi Powietrznej koordynacji dzia%a' poszukiwawczo-ratowniczych, o których mowa w art. 140a – 140c ustawy wskazanej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejsz# ustaw#, koordynacja ta jest realizowana na dotychczasowych zasadach. Art. 14. 1. Zezwolenia, udzielone agentom obs%ugi naziemnej przed dniem wej$cia w &ycie niniejszej ustawy w odniesieniu do kategorii us%ug, o których mowa w art. 176 ustawy wskazanej w art. 1, zachowuj# swoj# wa&no$( przez okres na jaki zosta%y wydane, nie d%u&szy jednak ni& 7 lat od dnia wej$cia w &ycie niniejszej ustawy. 2. W terminie, o którym mowa w ust. 1, podmioty prowadz#ce dzia%alno$( lotnicz# na podstawie zezwole', o których mowa w ust. 1, mog# prowadzi( t" dzia%alno$( w zakresie dotychczasowym. Art. 15. Przepis art. 191 ust. 7 ustawy wskazanej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejsz# ustaw#, w odniesieniu do praw przewozowych nabytych przed dniem wej$cia w &ycie ustawy stosuje si" od dnia 1 stycznia 2016 r. Art. 16. Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie:

170

1) art. 25 ust. 3 ustawy, o której mowa w art. 1, zachowuj# moc do dnia wej$cia w &ycie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 25 ust. 8 tej ustawy w brzmieniu nadanym niniejsz# ustaw#, nie d%u&ej jednak ni& przez 2 miesi#ce od dnia wej$cia w &ycie ustawy; 2) art. 47 ust. 10, art. 53, art. 67 ust. 6, art. 77 ust. 4, art. 93 ust. 5, art. 104 ust. 1, art. 112 ust. 1, art. 128, art. 130 ust. 8, art. 133, art. 140 ust. 4 i 5, art. 163, art. 182, art. 187, art. 189 ust. 1, art. 189a, art. 209 ust. 2 ustawy, o której mowa w art. 1, zachowuj# moc do dnia wej$cia w &ycie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie: art. 53a ust. 5, art. 53d, art. 67 ust. 7, art. 77 ust. 15, art. 93 ust. 8, art. 104 ust. 1, art. 112 ust. 1, art. 128, art. 130 ust. 8, art. 133, art. 140 ust. 4 i 5b, art. 163, art. 182, art. 187, art. 189 ust. 1, art. 189a ust. 2, art. 209 ust. 5 tej ustawy w brzmieniu nadanym niniejsz# ustaw#, nie d%u&ej jednak ni& przez 18 miesi"cy od dnia wej$cia w &ycie ustawy. Art. 17. Przepisy: 1) art. 230a ustawy, o której mowa w art. 1, stosuje si" od dnia wej$cia w &ycie rozporz#dzenia nr 1794/2006/WE z dnia 6 grudnia 2006 r. ustanawiaj#cego wspólny schemat op%at za korzystanie ze s%u&b &eglugi powietrznej; 2) art. 1 ust. 2 pkt 5a lit. c ustawy, o której mowa w art. 2, stosuje si" do dnia 31 grudnia 2010 r. Art. 18. Ustawa wchodzi w &ycie po up%ywie 30 dni od dnia og%oszenia, z wyj#tkiem: 1) art. 1 pkt 8 i pkt 63 – który wchodzi w &ycie z dniem og%oszenia;

171

2) art. 1 pkt 72 w zakresie art. 140c ust. 3 ustawy, o której mowa w art. 1 – który wchodzi w &ycie z dniem 1 stycznia 2009 r.; 3) art. 1 pkt 123 – który wchodzi w &ycie po up%ywie 7 dni od dnia og%oszenia.

1)

Niniejsz# ustaw# dokonuje si" zmiany ustaw: ustawy z dnia 12 pa!dziernika 1990 r. o Stra&y Granicznej, ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia oraz ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony $rodowiska.

2)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta%y og%oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz.708 i 711, Nr 141, poz. 1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829, z 2007 r. Nr 50, poz. 331 i Nr 82, poz. 558 oraz z 2008 r. Nr 77, poz. 625.

3)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta%y og%oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 170, poz. 1217 oraz z 2007 r. Nr 88, poz. 587, Nr 99, poz. 665, Nr 127, poz. 880 i Nr 191, poz. 1373.

4)

5)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta%y og%oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935, Nr 157, poz. 1119, Nr 187, poz. 1381 oraz z 2007 r. Nr 89, poz. 589, Nr 115, poz. 794 i Nr 176, poz. 1243. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta%y og%oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 170, poz. 1218, z 2007 r. Nr 57, poz. 390 i Nr 82, poz. 558 oraz z 2008 r. Nr 86, poz. 521.

07/02si

UZASADNIENIE Cel wydania ustawy i jej zakres Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo lotnicze realizuje, zgodnie z prawem i praktyk# Unii Europejskiej w obszarze lotnictwa cywilnego, opracowany na pocz#tku 2006 r. w resorcie transportu, program „Propozycje kierunkowych zmian legislacyjnych w zakresie lotnictwa cywilnego”. Program wskazywa% kierunki nowych, prorozwojowych dla lotnictwa cywilnego, rozwi#za' prawnych i legislacyjnych wzmacniaj#cych nadzór nad bezpiecze'stwem i ochron# w lotnictwie cywilnym, s%u&#cych budowie i rozwojowi infrastruktury lotniskowej i nawigacyjnej, podniesieniu efektywno$ci funkcjonowania podmiotów lotniczych na gwa%townie rozwijaj#cym si" krajowym rynku przewozów lotniczych, z zachowaniem kontroli pa'stwa w obszarze publicznym tej dzia%alno$ci oraz rozwojowi lotnictwa sportowego i rekreacyjnego. Przedmiotowa nowelizacja wprowadza tak&e mechanizmy prawne s%u&#ce realizacji przyj"tego przez Rad" Ministrów w 2007 r. „Programu Rozwoju Sieci Lotnisk i Lotniczych Urz#dze' Naziemnych” oraz innych programów rz#dowych. W celu uzyskania systemowej spójno$ci z uregulowaniami proponowanymi w przedmiotowej nowelizacji Prawa lotniczego równolegle zainicjowano prace legislacyjne nad ustaw# o Polskiej Agencji *eglugi Powietrznej (obowi#zuje od dnia 1 kwietnia 2007 r.), nad zmian# ustawy o gospodarowaniu niektórymi sk%adnikami mienia Skarbu Pa'stwa oraz o Agencji Mienia Wojskowego (skierowana do prac parlamentarnych), opracowano propozycje zmian do ustawy o gospodarce nieruchomo$ciami oraz innych ustaw zwi#zanych. Z uwagi na unijny wymiar wi"kszo$ci zagadnie' w zakresie lotnictwa cywilnego w projekcie m.in. implementuje si" dyrektyw" nr 2004/36/WE w sprawie bezpiecze'stwa statków powietrznych pa'stwa trzeciego korzystaj#cych z portów lotniczych Wspólnoty oraz dyrektyw" nr 2004/82/WE w sprawie zobowi#zania przewo!ników do przekazywania danych pasa&erów oraz dostosowuje do prawa UE niektóre inne przepisy Prawa lotniczego. Projekt powsta% w resorcie transportu przy aktywnym udziale innych zainteresowanych resortów, a w szczególno$ci ministerstw: Obrony Narodowej, Spraw

2

Wewn"trznych i Administracji oraz Finansów, a tak&e $rodowiska lotniczego, w tym przedstawicieli zarz#dzaj#cych lotniskami (Zwi#zek Regionalnych Portów Lotniczych, Przedsi"biorstwo Pa'stwowe „Porty Lotnicze”), krajowych i zagranicznych przewo!ników (PLL LOT S.A., BARIP) oraz innych jednostek dzia%aj#cych w lotnictwie cywilnym (m.in. Aeroklub Polski, AOPA Poland, Lotnicze Pogotowie Ratunkowe). Projekt obejmuje propozycje nowych rozwi#za' prawnych wynikaj#cych z do$wiadcze' stosowania istniej#cych przepisów krajowych i europejskich, g%ównie Ministerstwa Transportu (obecnie Ministerstwa Infrastruktury) i Urz"du Lotnictwa Cywilnego, s%u&#cych skutecznej realizacji polityki lotniczej oraz realizuj#cych kierunkowo postulaty $rodowiska lotniczego. Projekt zawiera regulacje prawne s%u&#ce: –

podniesieniu bezpiecze'stwa lotniczego i ochrony lotnictwa cywilnego oraz nadzoru lotniczego,

–

modernizacji i rozbudowie infrastruktury lotniskowej oraz nawigacyjnej, a tak&e usprawnieniu procesu zarz#dzania lotniskami,

–

rozwojowi rynku lotniczego i prowadzeniu innej dzia%alno$ci lotniczej, konkurencji oraz uwzgl"dnianiu praw pasa&erów, w tym osób niepe%nosprawnych.

Przedmiotowy projekt obejmuje swoim zakresem nast"puj#ce g%ówne grupy zagadnie': I.

Statki powietrzne, bezpiecze'stwo lotnicze, kompetencje Prezesa Urz"du Lotnictwa Cywilnego,

II.

Lotniska, l#dowiska, nieruchomo$ci, eksploatacja i zarz#dzanie lotniskami, obowi#zki zarz#dzaj#cego, wykonywanie zada' przez s%u&by pa'stwowe na lotniskach, op%aty lotniskowe, certyfikacja,

III.

Przewozy lotnicze, koordynacja (koordynacja i organizacja rozk%adów lotów, sprzeda& dokumentów przewozowych, zezwolenia, obs%uga naziemna, taryfy),

IV.

Personel lotniczy,

3

V.

Ochrona lotnictwa,

VI.

Badanie wypadków i zdarze' lotniczych,

VII. S%u&ba poszukiwania i ratownictwa, ASAR, VIII. Dofinansowanie obowi#zku s%u&by publicznej, zakupu sprz"tu i urz#dze' niezb"dnych dla bezpiecze'stwa dzia%alno$ci lotniczej i wydatki Urz"du Lotnictwa Cywilnego, op%aty lotnicze. Pozosta%e grupy zmian dotycz# m.in. lotniczych urz#dze' naziemnych, lotów próbnych i akrobacyjnych, lotów bezza%ogowych, urz#dze' radiowych. Nowym zagadnieniem jest wprowadzenie regulacji dotycz#cej ograniczenia wp%ywu emisji laserów na ruch statków powietrznych. Ustawa wprowadza zmian" dostosowuj#c# w ustawie – Prawo ochrony $rodowiska oraz zawiera przepisy dostosowuj#ce i przej$ciowe (m.in. plan generalny, obs%uga naziemna, ASAR, l#dowiska, uprawnienia). Ad I. Przyst#pienie Polski do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 r. zmieni%o stan prawny polskiego nadzoru lotniczego, który sta% si" cz%onkiem Europejskiej Agencji Bezpiecze'stwa Lotniczego. W zwi#zku z tym proponowane zmiany rozdzia%u 3 nowelizowanej ustawy – Prawo lotnicze w jej dziale III (statki powietrzne i inny sprz"t lotniczy) s%u&# harmonizacji polskiego systemu prawnego z rozporz#dzeniem (WE) nr 1592/2002, a tak&e rozporz#dzeniem (WE) nr 1702/2003 i rozporz#dzeniem (WE) nr 2042/2003, wprowadzaj#cymi zasady implementacji certyfikacji i utrzymania zdatno$ci do lotu produktów lotniczych. Pozostawiono, w zakresie niezastrze&onym ww. rozporz#dzeniami, kompetencje Prezesa Urz"du w sprawach sprawdzania zdatno$ci do lotu statków powietrznych oraz zdatno$ci ich $migie%, cz"$ci sk%adowych i wyposa&enia, wydawania, zawieszania i cofania certyfikatu typu lub równowa&nego dokumentu, wydawania $wiadectwa zdatno$ci do lotu. Projekt wprowadza równie& przepis upowa&niaj#cy ministra w%a$ciwego do spraw transportu do wydania jednolitego rozporz#dzenia dotycz#cego „kategorii

4

specjalnej” statków powietrznych, reguluj#cego przepisy w tym zakresie. Dotychczas do tej, nieobj"tej regulacjami EASA, kategorii statków powietrznych mia%a zastosowanie decyzja nr 5 Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 9 lutego 2001 r. W zwi#zku z przyst#pieniem Polski do struktur Unii Europejskiej w pkt 4a w art. 21 ust. 2 ustawy – Prawo lotnicze dodano do zada' i kompetencji Prezesa Urz"du Lotnictwa Cywilnego przepis o wykonywaniu przez Prezesa Urz"du zada' w imieniu i na rzecz instytucji Unii Europejskiej, zgodnie z prawem Unii Europejskiej, umowami mi"dzynarodowymi oraz innymi porozumieniami w zakresie lotnictwa cywilnego. Rozdzielenie pkt 5 w art. 21 w ust. 2 ustawy – Prawo lotnicze (na pkt 5 i 5a), tzn. zada' i kompetencji Prezesa Urz"du na sprawowanie nadzoru nad eksploatacj# statków powietrznych oraz na certyfikacj" podmiotów prowadz#cych dzia%alno$( w zakresie lotnictwa cywilnego jest spowodowane konieczno$ci# rozró&nienia tych zada', ze wzgl"du na sposób ich realizacji (ci#g%o$( nadzoru i okresowo$( procesu certyfikacji). Zmiany w art. 21 ust. 2 pkt 10 ustawy – Prawo lotnicze wynikaj# z przepisów za%#czników 10 (Telekomunikacja lotnicza) i 12 (Poszukiwanie i Ratownictwo) do ratyfikowanej przez Polsk" Konwencji o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisanej w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r. (Dz. U. z 1959 r. Nr 35, poz. 212 i 214, z pó!n. zm.). Pozosta%e zmiany w art. 21 ustawy – Prawo lotnicze maj# na celu uszczegó%owienie i doprecyzowanie zada' Prezesa Urz"du i maj# charakter porz#dkowy. Zmiana tre$ci art. 31 ust. 2, art. 32 oraz w konsekwencji art. 41 ustawy – Prawo lotnicze stanowi wykonanie art. 83 bis Konwencji o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisanej w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r. Od 1989 r. Europejska Wspólnota Gospodarcza, a pó!niej Unia Europejska, posiada status obserwatora w Organizacji Mi"dzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO). Wspó%praca Unii Europejskiej oraz ICAO zmierza do wspólnej realizacji celów okre$lonych w Konwencji o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym. Unia Europejska tworzy przepisy prawne zgodne z prawem ustanawianym przez ICAO.

5

Proponowane zmiany s# zwi#zane z w#tpliwo$ciami powstaj#cymi przy interpretacji powy&szych przepisów. Praktyka dowodzi, &e w swojej obecnej formie przepisy te powa&nie utrudniaj# sprawn# wymian" sprz"tu i us%ug lotniczych mi"dzy przewo!nikami unijnymi i stawiaj# podmioty polskie w niekonkurencyjnej i trudnej sytuacji operacyjnej. Przy obecnych przepisach ustawy – Prawo lotnicze nie jest mo&liwy krótkotrwa%y (ad hock do 5 dni) leasing statku powietrznego wraz za%og# (ACMI) ze wzgl"du na fakt, &e przepis art. 41 ustawy – Prawo lotnicze po pierwsze nie definiuje okre$lenia „oddanie statku w u&ytkowanie”, jak równie& zawiera przepis uwarunkowuj#cy wa&no$( takiej wymiany od jej zaakceptowania przez Prezesa Urz"du w cz"$ci dotycz#cej nadzoru nad eksploatacj# statku powietrznego. Przepis ten w aktualnym brzmieniu utrudnia równie& w znacz#cym stopniu wykonywanie art. 83 bis Konwencji Chicagowskiej dotycz#cego przekazania nadzoru nad bezpiecze'stwem eksploatacji polskiego statku powietrznego w%adzom lotniczym obcego pa'stwa oraz akceptacji umów dzier&awy i leasingu. Zmiana brzmienia art. 160 ustawy – Prawo lotnicze (certyfikacja), w szczególno$ci przez dodanie w ust. 3 pkt 9, ma na celu umo&liwienie realizacji szkoleniowej dzia%alno$ci gospodarczej w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego przez sprawowanie w%a$ciwego nadzoru przez Urz#d Lotnictwa Cywilnego (ULC) i w%#czenie ww. dzia%alno$ci w proces certyfikacyjny. Wdro&enie tych przepisów wi#&e si" $ci$le z realizacj# postanowie' pkt 12.1 rozporz#dzenia (WE) nr 2320/2002 i zapewnia efektywn# realizacj" Krajowego Programu Szkolenia w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego. W celu dostosowania przepisów ustawy – Prawo lotnicze dotycz#cych certyfikacji obs%ugi naziemnej do aktualnych przepisów Unii Europejskiej oraz uwzgl"dniaj#c zasad" ograniczenia procesów certyfikacji tylko do tych rodzajów obs%ugi, które maj# rzeczywisty i bezpo$redni wp%yw na bezpiecze'stwo operacji lotniczych, zmieniono brzmienie art. 160 ust. 3 pkt 4 i 5 ustawy – Prawo lotnicze, rezygnuj#c z obowi#zku certyfikacji niektórych kategorii obs%ugi naziemnej. Nowelizacja art. 161 oraz art. 162 ustawy – Prawo lotnicze wynika z konieczno$ci uwzgl"dnienia uprawnie' EASA do prowadzenia certyfikacji niektórych form dzia%alno$ci

w

lotnictwie

cywilnym

zgodnie

z

rozporz#dzeniami

(WE)

6

nr 1592/2002, 1702/2003 i 2042/2003 oraz w celu wyra!nego oddzielenia kompetencji Prezesa Urz"du w sprawach tych rodzajów certyfikacji, które nie podlegaj# kompetencji EASA, ale s# wymagane prawem krajowym i nale&# do jego kompetencji. W celu realizacji postanowie' rozporz#dzenia Rady (EWG) nr 3922/91 z dnia 16 grudnia 1991 r. w sprawie harmonizacji wymaga' technicznych i procedur administracyjnych w dziedzinie lotnictwa cywilnego (Dz. Urz. WE L 373 z 31.12.1991, str. 4, z pó!n. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 1, str. 348, z pó!n. zm.) i rozporz#dzenia (WE) nr 1592/2002 wprowadza si" zmiany w przepisach dotycz#cych certyfikacji podj"cia i wykonywania dzia%alno$ci w lotnictwie cywilnym. Certyfikacj" w dalszym ci#gu przeprowadza Prezes Urz"du, jednak&e tylko w przypadku, gdy przepisy Unii Europejskiej nie stanowi# inaczej lub nie wskazuj# innego organu jako uprawnionego i w%a$ciwego do wydania certyfikatu. Wprowadza si" równie& mo&liwo$( odmowy przez Prezesa Urz"du wydania, zawieszenia wa&no$ci, cofni"cia lub ograniczenia uprawnie' wynikaj#cych z certyfikatu. Art. 162 projektu ustawy – Prawo lotnicze dotyczy uznania przez Prezesa Urz"du certyfikatu zagranicznego za wa&ny na równi z certyfikatem polskim w drodze decyzji administracyjnej. W szczególno$ci certyfikaty wydane przez EASA, zgodnie z przepisami Unii Europejskiej, s# wa&ne na równi z certyfikatem polskim i nie podlegaj# obowi#zkowi ich uznawania przez Prezesa Urz"du. Dodanie art. 162a do ustawy – Prawo lotnicze jest konsekwencj# zmian wprowadzanych w art. 161 i 162, a w szczególno$ci uwzgl"dnienia faktu, &e certyfikaty wydawane przez EASA s# równowa&ne z certyfikatami polskimi i nie wymagaj# uznawania w Polsce. Zmiana zakresu upowa&nienia do wydania rozporz#dzenia na podstawie art. 163 ustawy – Prawo lotnicze wynika z faktu przyst#pienia do systemu certyfikacji Europejskiej Agencji Bezpiecze'stwa Lotniczego (EASA), która pos%uguje si" w%asnymi wzorami i rodzajami certyfikatów. Okre$lanie wzorów i rodzajów tych certyfikatów le&y w jej kompetencji i w zwi#zku z powy&szy bezzasadne by%oby okre$lanie tych certyfikatów w rozporz#dzeniu wydawanym przez ministra w%a$ciwego do spraw transportu.

7

Zmiana art. 209 ustawy – Prawo lotnicze (ubezpieczenia) ma na celu zniesienie obowi#zku ubezpieczenia OC w stosunku do niektórych o$rodków szkolenia lotniczego, organizacji obs%uguj#cych statki powietrzne, organizacji projektuj#cych, produkuj#cych statki powietrzne i ich cz"$ci, zarz#dzaj#cych lotniskami i poddaniu ich dzia%aj#cym mechanizmom rynkowym. Obecnie zgodnie z art. 209 ustawy – Prawo lotnicze i rozporz#dzeniem wykonawczym Ministra Infrastruktury z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie wymaga' dotycz#cych ubezpieczenia od odpowiedzialno$ci cywilnej u&ytkowników statków powietrznych, przewo!ników i innych przedsi"biorców prowadz#cych dzia%alno$( lotnicz# (Dz. U. Nr 110, poz. 1168) ubezpieczeniom obowi#zkowym od odpowiedzialno$ci cywilnej za szkody powsta%e w wyniku prowadzonej dzia%alno$ci lotniczej podlegaj#: –

u&ytkownicy statków powietrznych,

–

przewo!nicy,

–

inni przedsi"biorcy prowadz#cy dzia%alno$( lotnicz#, a wi"c m.in.: agenci obs%ugi naziemnej, zarz#dzaj#cy lotniskami, organizacje projektuj#ce, produkuj#ce i obs%ugowe.

Obowi#zuj#ce od dnia 1 maja 2005 r. rozporz#dzenie (WE) nr 785/2004 nak%ada obowi#zek ubezpieczenia OC wy%#cznie na przewo!ników i operatorów statków powietrznych (osoba lub jednostka posiadaj#ca dyspozycyjno$( u&ywania lub operowania statkiem powietrznym – zgodnie z rejestrem statków powietrznych), okre$laj#c jednocze$nie wysoko$( minimalnych sum gwarancyjnych ubezpiecze' w zakresie odpowiedzialno$ci cywilnej w stosunku do pasa&erów, baga&u i %adunku oraz wobec osób trzecich. W przypadku statków powietrznych o masie startowej mniejszej ni& 2 700 kg, w lotach niehandlowych, ka&de pa'stwo mo&e okre$li( w%asn# minimaln# sum" gwarancyjn# ubezpieczenia, z tym &e nie mo&e ona by( ni&sza ni& 100 000 SDR; st#d regulacja proponowana w ust. 2 w art. 209 projektu nowelizacji ustawy – Prawo lotnicze. Dyrektywa 96/67/WE daje pa'stwom cz%onkowskim mo&liwo$( uzale&nienia dzia%alno$ci w zakresie obs%ugi naziemnej podmiotu $wiadcz#cego us%ugi obs%ugi naziemnej lub u&ytkownika wykonuj#cego w%asn# obs%ug" naziemn# od

8

uzyskania zgody w%adz pa'stwowych niezale&nych od organu zarz#dzaj#cego portu lotniczego (art. 14 dyrektywy). Kryteria takiego zatwierdzenia musz# odnosi( si" do odpowiedniej sytuacji finansowej i odpowiedniego poziomu ubezpieczenia, do bezpiecze'stwa i ochrony urz#dze', statków powietrznych, wyposa&enia oraz osób, a tak&e do ochrony $rodowiska naturalnego. W polskim systemie prawnym wyst"puje obowi#zek uzyskania zezwolenia Prezesa Urz"du na wykonywanie obs%ugi naziemnej, dlatego te& proponowany przepis art. 209 projektu nowelizacji ustawy – Prawo lotnicze nak%ada na podmioty wykonuj#ce obs%ug" naziemn# obowi#zek ubezpieczenia si" – podobnie jak w ww. dyrektywie – bez okre$lania kwot ubezpieczeniowych i warunków. Jednocze$nie rozporz#dzenie (WE) nr 550/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 marca 2004 r. w sprawie zapewniania s%u&b nawigacji lotniczej w Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej (Dz. Urz. WE L 96 z 31.03.2004, str. 10; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 8, str. 31) w art. 6 wskazuje, &e opracowane zgodnie z rozporz#dzeniem ramowym wspólne wymogi dotycz#ce zapewniania s%u&b nawigacji lotniczej b"d# obejmowa( m.in. kwestie ubezpieczenia. W trakcie audytu Europejskiej Agencji Bezpiecze'stwa Lotniczego (EASA) audytorzy EASA zwrócili uwag" na fakt, &e z &adnego z rozporz#dze' Unii Europejskiej dotycz#cych EASA nie wynika obowi#zek posiadania ubezpieczenia OC przez organizacje produkuj#ce, projektuj#ce i obs%uguj#ce sprz"t lotniczy. Poniewa& dodatkowo $rodowisko lotnicze uwa&a obowi#zkowe ubezpieczenia OC w lotnictwie cywilnym jako ograniczaj#ce ich dzia%alno$( i uci#&liwe finansowo, wobec czego proponuje si" ograniczenie katalogu podmiotów zobowi#zanych do obowi#zkowego ubezpieczenia si" do tylko tych podmiotów, których obowi#zek ubezpieczenia wynika wprost z prawa Unii Europejskiej (nowy art. 209 projektu nowelizacji ustawy – Prawo lotnicze). Maj#c na uwadze obowi#zek na%o&ony na pa'stwa cz%onkowskie Unii Europejskiej rozporz#dzeniem (WE) nr 785/2004, a w szczególno$ci jego art. 8 ust. 1, dotycz#cym kontroli spe%nienia przez przewo!ników i operatorów statków powietrznych obowi#zku ubezpieczenia, w projekcie nowelizacji ustawy – Prawo lotnicze wprowadza si" nowe ust"py okre$laj#ce dokument, na podstawie któ-

9

rego kontrola b"dzie przeprowadzana. Przepis uprawniaj#cy pracowników Urz"du Lotnictwa Cywilnego do zastosowania sankcji w postaci uniemo&liwienia korzystania ze statku powietrznego w przypadku braku spe%nienia obowi#zku ubezpieczenia zosta% zawarty w art. 27 ustawy – Prawo lotnicze. Ad II. Przepisy dotycz#ce podzia%u lotnisk, zasad zak%adania i zarz#dzania lotniskami, eksploatacji lotnisk, ochrony gruntów pod lotniska u&ytku publicznego, u%atwie' w zakresie dost"pu do korzystania z lotnisk i dzisiejszych l#dowisk, certyfikacji lotnisk, a tym samym zapewnienia zasad bezpiecznej ich eksploatacji, zró&nicowania zasad nadzoru nad lotniskami w zale&no$ci od ich kwalifikacji i przeznaczenia, itp., s# odpowiedzi# na oczekiwania spo%eczne w zakresie zintensyfikowania dzia%a' pa'stwa dla zapewnienia bardziej dynamicznego, elastycznego, bezpiecznego i wydajnego wykorzystania infrastruktury lotniskowej oraz jej rozwoju, w celu sprostania gwa%townie rosn#cemu ruchowi lotniczemu z polskich lotnisk. W ustawie (art. 54 Prawa lotniczego) proponuje si" nowy podzia% lotnisk na lotniska u&ytku publicznego i lotniska u&ytku wy%#cznego (obecne lotniska u&ytku niepublicznego), przy czym katalog podmiotów uprawnionych do za%o&enia tych lotnisk, w przeciwie'stwie do obecnie obowi#zuj#cych przepisów Prawa lotniczego ró&nicuje si" (art. 55). W przypadku lotnisk wy%#cznego u&ytku dopuszcza si", aby lotnisko takie móg% za%o&y( ka&dy podmiot (a wi"c i z kraju trzeciego) posiadaj#cy miejsce sta%ego pobytu albo siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub innego pa'stwa cz%onkowskiego UE, Konfederacji Szwajcarskiej lub pa'stwa cz%onkowskiego EFTA – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym. Ponadto proponuje si" (art. 54 ust. 3 i 4), aby z lotnisk wy%#cznego u&ytku, za zgod# jego zarz#dzaj#cego, móg% by( wykonywany szerszy zakres lotów ni& przewiduj# to dzisiejsze regulacje, w tym np. niektóre loty handlowe. Rozwi#zanie to, obok zmiany formu%y funkcjonowania istniej#cych dzi$ l#dowisk i innych miejsc przeznaczonych do startów i l#dowa' statków powietrznych (zmiana art. 93), jest oczekiwane szczególnie ze strony lotnictwa ogólnego.

10

W przypadku lotnisk u&ytku publicznego – w art. 55 ust. 2 projektu – proponuje si", aby lotnisko takie móg% za%o&y( ka&dy podmiot wskazany w tym przepisie (tak&e z kraju trzeciego) posiadaj#cy miejsce sta%ego pobytu albo siedzib" na terytorium pa'stw cz%onkowskich UE, Konfederacji Szwajcarskiej lub pa'stwa cz%onkowskiego EFTA – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym. Jest to rozwi#zanie analogiczne jak przy zarz#dzaniu lotniskami u&ytku publicznego – art. 174. Art. 43 Traktatu Ustanawiaj#cego Wspólnot" Europejsk# dopuszcza mo&liwo$( ograniczenia swobody przedsi"biorczo$ci z uwagi na porz#dek publiczny, bezpiecze'stwo publiczne i zdrowie publiczne. Rozszerzenie mo&liwo$ci dost"pu do eksploatacji polskiej infrastruktury lotniskowej tak&e dla podmiotów z innych krajów, w tym z krajów trzecich (dzia%aj#cych w formach prawnych okre$lonych w ustawie), wi#&e si" jednocze$nie z obowi#zkiem pa'stwa do wprowadzenia innych instrumentów, ani&eli ograniczenia dotycz#ce w%asno$ci kapita%u, które zagwarantowa%yby realizacj" na lotniskach u&ytku publicznego obowi#zków pa'stwa zwi#zanych z zapewnieniem bezpiecze'stwa publicznego i porz#dku publicznego, w tym zapewnienia ci#g%ych, bezpiecznych i efektywnych po%#cze' komunikacyjnych wewn#trz kraju oraz z innymi pa'stwami Europy i $wiata. W niektórych krajach UE pa'stwo (instytucje rz#dowe lub samorz#dowe) posiada taki udzia% kapita%owy w podmiotach b"d#cych za%o&ycielami lub zarz#dzaj#cymi lotniskami publicznymi, &e daje mu to mo&liwo$( bezpo$redniego wp%ywu na dzia%alno$( takiego podmiotu. Osiem polskich lotnisk mi"dzynarodowych jest obj"tych transeuropejsk# sieci# transportow# TEN-T, której celem jest zapewnienie sprawnego funkcjonowania rynku wewn"trznego Unii Europejskiej i zwi"kszenie jej spójno$ci gospodarczej i spo%ecznej. Unia Europejska – na potrzeby zwi#zane z ochron# spo%ecze'stwa przed atakami terrorystycznymi (security) aktualnie podj"%a prace nad stworzeniem definicji infrastruktury krytycznej tak&e w obszarze lotnisk. Zgodnie z obowi#zuj#cymi regulacjami krajowymi w zakresie obronno$ci pa'stwa podmioty prowadz#ce dzia%alno$( gospodarcz# w zakresie eksploatacji lotnisk s# podmiotami o szczególnym znaczeniu dla obronno$ci pa'stwa.

11

Ponadto zgodnie z wytycznymi wspólnotowymi z 2005 r. (2005/C 312/01) dotycz#cymi finansowania portów lotniczych i pomocy pa'stwa na rozpocz"cie dzia%alno$ci przedsi"biorstw lotniczych oferuj#cych przeloty z regionalnych portów lotniczych istnieje tak&e mo&liwo$( wsparcia finansowego zak%adaj#cych i zarz#dzaj#cych lotniskami ze strony pa'stwa, co przewiduje tak&e proponowana regulacja (art. 16 ust. 3a, art. 22a, art. 65b). Wszystkie powy&sze okoliczno$ci uzasadniaj# potrzeb" ustawowego okre$lenia uprawnie' pa'stwa w tym obszarze, jako gwaranta zachowania spójno$ci transportowej kraju i wywi#zywania si" Rzeczypospolitej Polskiej ze zobowi#za' zwi#zanych z realizacj# europejskiej polityki transportowej. W art. 65a wprowadza si" regulacj" zapewniaj#c# Skarbowi Pa'stwa i jednostkom samorz#du terytorialnego utrzymanie integralno$ci infrastruktury niezb"dnej do realizacji zada' publicznych i „chroni#c#” grunty tak&e w strefie ochronnej lotnisk u&ytku publicznego, w celu zapewnienia ich dalszego rozwoju. Jest to rozwi#zanie analogiczne do rozwi#zania zawartego w art. 19 ustawy o gospodarce nieruchomo$ciami. U&yte w art. 65a sformu%owanie „nieruchomo$ci te mog# by( wy%#cznie w%asno$ci# Skarbu Pa'stwa albo jednostki samorz#du terytorialnego” nie oznacza wyw%aszczenia z mocy ustawy. Przepis ten b"dzie stosowany zgodnie z przepisami o wyw%aszczaniu nieruchomo$ci na cele publiczne w momencie zaistnienia okoliczno$ci w nim wskazanych. Obok przepisów dotycz#cych oceny przep%ywów kapita%owych w spó%kach zak%adaj#cych

i

zarz#dzaj#cych

tymi

lotniskami

pod

k#tem

koncentracji

(z uwzgl"dnieniem art. 65 i art. 222 Prawa lotniczego oraz rozporz#dzenia (WE) nr 139/2004 w sprawie koncentracji przedsi"biorstw) jednym z instrumentów niezb"dnej kontroli pa'stwa nad zachowaniem bezpiecznej, ci#g%ej i wydajnej eksploatacji lotnisk u&ytku publicznego jest instytucja sprzeciwu Ministra Infrastruktury wobec niektórych decyzji spó%ek zarz#dzaj#cych ponadlokalnymi lotniskami u&ytku publicznego, gdyby w efekcie tych decyzji mog%o nast#pi( zagro&enie bezpiecze'stwa pa'stwa, w tym zagro&enie dla bezpiecznego, ci#g%ego i efektywnego ruchu pasa&erskiego na tych lotniskach (art. 64b). Chodzi tu o sprzeciw wobec decyzji spó%ki, której przedmiotem jest rozporz#dzenie sk%adnikiem mienia spó%ki podstawowym z punktu widzenia funkcjonowania lotniska,

12

dotycz#cej rozwi#zania spó%ki, przeniesienia jej siedziby za granic", zmiany przedmiotu przedsi"biorstwa spó%ki, zbycia albo wydzier&awienia mienia spó%ki (art. 64b ust. 1 i 2) b#d! te& rzeczywistej zmiany przez spó%k" przedmiotu jej dzia%alno$ci, a tak&e wydania uchwa%y o zmianie przeznaczenia lub zaniechania eksploatacji sk%adnika mienia spó%ki podstawowego z punktu widzenia funkcjonowania lotniska (art. 64b ust. 8). Rada Ministrów, w drodze rozporz#dzenia, wskazywa%aby enumeratywnie te spó%ki, w stosunku do których instytucja sprzeciwu mia%aby zastosowanie. W celu zapewnienia optymalnych mo&liwo$ci dla rozwoju lotnisk u&ytku publicznego, ochrony gruntów pod te lotniska oraz uwzgl"dnienia tych obiektów w procesie planowania i zagospodarowania przestrzennego, wprowadza si" instytucj" planu generalnego lotniska (art. 55 ust. 4 – 7). Zgodnie z kierunkowymi pracami UE i tendencjami $wiatowymi dotycz#cymi zró&nicowania poj"( i wymaga' w stosunku do zak%adaj#cego lotnisko (owner) oraz do zarz#dzaj#cego lotniskiem (operator) w ustawie proponuje si" wprowadzenie zró&nicowanych wymaga' i procedur dla certyfikacji lotnisk, w tym podmiotów zak%adaj#cych i zarz#dzaj#cych lotniskami (art. 59a). W celu u%atwienia i rozszerzenia zakresu korzystania z lotnisk u&ytku niepublicznego, l#dowisk i terenów przygodnych, rozszerza si" katalog dost"pu do lotnisk u&ytku niepublicznego oraz stosownie przekwalifikowuje obecne l#dowiska i inne miejsca przeznaczone do startów i l#dowa' statków powietrznych. Zmiana dotycz#ca art. 93 wprowadza w szczególno$ci zmiany w przepisach dotycz#cych warunków wykorzystywania l#dowisk przez statki powietrzne. Zrezygnowano z okre$lenia, w drodze rozporz#dzenia, wymaga' technicznych dotycz#cych l#dowisk i w ust. 8 wprowadzono delegacj" dla ministra w%a$ciwego do spraw transportu do okre$lenia, w drodze rozporz#dzenia, jedynie warunków wykorzystywania l#dowisk przez statki powietrzne, trybu zg%aszania l#dowisk do ewidencji oraz jej wzoru. W przepisach ustawy zamieszcza si" regulacje dotycz#ce zasad korzystania przez s%u&by pa'stwowe z pomieszcze' lotniska i innych us%ug zarz#dzaj#cego lotniskiem, w tym kwestie odp%atno$ci (nowe brzmienie art. 74), gdy& obowi#-

13

zuj#ce w tym zakresie przepisy Prawa lotniczego (upowa&nienie do wydania aktu wykonawczego – art. 74) uznano za niewystarczaj#ce. Przepisy te nie naruszaj# istniej#cych regulacji prawnych, np. ustawy o ochronie granicy pa'stwowej. Ponadto z uwagi na regulacje zawarte w art. 186b dotycz#ce kontroli bezpiecze'stwa w lotnictwie cywilnym oraz nadzoru Prezesa Urz"du Lotnictwa Cywilnego, sprawowanym we wspó%dzia%aniu ze Stra&# Graniczn#, nad wykonywaniem przez zarz#dzaj#cego lotniskiem zada' w zakresie kontroli bezpiecze'stwa, w art. 74 dodano nowy ust. 3, zgodnie z którym Stra& Graniczna b"dzie obowi#zana do pokrywania jedynie niektórych kosztów eksploatacji obiektów i urz#dze' lotniska (wynikaj#cych ze wspó%dzia%ania Stra&y Granicznej z Prezesem Urz"du Lotnictwa Cywilnego). W $wietle do$wiadcze' z zakresu stosowania aktualnych przepisów ustawy – Prawo lotnicze i rozporz#dzenia Ministra Infrastruktury z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie op%at lotniskowych zaistnia%a konieczno$( zmiany przepisów ustawy reguluj#cych t" kwesti". Niezb"dne jest zachowanie kompetencji Prezesa ULC w zakresie nadzoru nad ustalaniem op%at lotniskowych. Wynika to z konieczno$ci zapewnienia niedyskryminacyjnego traktowania wszystkich u&ytkowników (zgodnie z art. 15 Konwencji o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym, sporz#dzonej w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r.) oraz zapobiegania nadu&ywaniu pozycji dominuj#cej przez zarz#dzaj#cego lotniskiem (przepisy wspólnotowe oraz krajowe o ochronie konkurencji). W szczególno$ci powinny zosta( zachowane kompetencje Prezesa ULC

do

odmówienia

zatwierdzenia

op%at

lub

nakazania

ich

zmiany,

w przypadku gdy naruszaj# one przepisy prawa, interesy pa'stwa lub sektora lotniczego. Zasadne jest zró&nicowanie procedury zatwierdzania op%at lotniskowych w zale&no$ci od wielko$ci ruchu obs%ugiwanego przez dane lotnisko. W przypadku mniejszych lotnisk, w szczególno$ci lotnisk regionalnych, procedura zatwierdzania op%at powinna zosta( skrócona i uproszczona. W przypadku korzystania przez port regionalny z funduszy publicznych zasadne jest stworzenie mo&liwo$ci okre$lenia szczegó%owych zasad ustalania op%at przez w%adze regionalne (sejmik województwa).

14

Zatwierdzone op%aty podlega%yby, podobnie jak jest to obecnie, publikacji w Dzienniku Urz"dowym ULC oraz w Zintegrowanym Pakiecie Informacji Lotniczych. W projekcie definiuje si" poj"cie „op%at lotniskowych” (art. 75) oraz proponuje si" regulacj" w zakresie ustalania i pobierania op%at lotniskowych (art. 77) na lotniskach u&ytku publicznego, ró&nicuj#c procedury i tryb w zale&no$ci od wielko$ci ruchu na lotnisku oraz uzale&niaj#c je od faktu, czy zosta%o zawarte porozumienie w tej sprawie mi"dzy zarz#dzaj#cym a przewo!nikami. Wprowadzenie w projekcie art. 77 pó%rocznego terminu na przedstawienie u&ytkownikom lotniska projektu op%at lotniskowych ma na celu zagwarantowanie odpowiedniej ilo$ci czasu dla zarz#dzaj#cego lotniskiem oraz u&ytkowników na uzgodnienie wysoko$ci op%at obowi#zuj#cych na danym lotnisku. Termin ten jest tak&e wyrazem d#&enia do urynkowienia zasad ustalania op%at lotniskowych w polskich portach lotniczych polegaj#cym na wprowadzeniu preferencji dla zawierania przez zarz#dzaj#cego lotniskiem porozumienia z u&ytkownikami lotniska dotycz#cego op%at lotniskowych (jako alternatywy dla obowi#zuj#cej aktualnie procedury zatwierdzania wysoko$ci op%at przez Prezesa Urz"du). Termin na przedstawienie przez zarz#dzaj#cego lotniskiem projektu op%at u&ytkownikom lotniska musi umo&liwia( przeprowadzenie stosownych konsultacji celem osi#gni"cia porozumienia co do op%at obowi#zuj#cych na danym lotnisku, a w przypadku braku takiego porozumienia – zastosowanie dotychczasowej procedury przedk%adania projektu do akceptacji Prezesa Urz"du. W zwi#zku z niejako dwustopniow# procedur#, termin na przedstawienie u&ytkownikom lotniska projektu op%at musi zosta( odpowiednio wyd%u&ony. Ponadto nale&y unika( sytuacji, w której op%aty b"d# obowi#zywa( niezw%ocznie po ich zatwierdzeniu/uzgodnieniu – zarz#dzaj#cy lotniskiem powinien dysponowa( odpowiedni# ilo$ci# czasu od momentu zatwierdzenia/uzgodnienia op%at do momentu ich wej$cia w &ycie celem nale&ytego poinformowania u&ytkowników lotniska o projektowanych zmianach (w tym na publikacj" nowego cennika op%at). Wprowadzenie cyklicznego (corocznego) aktualizowania wysoko$ci op%at jest zwi#zane z niezwykle dynamicznym rozwojem rynku lotniczego w Polsce (wysoki wzrost z roku na rok liczby operacji oraz pasa&erów w regionalnych por-

15

tach lotniczych) oraz z b"d#cymi wynikiem ww. dynamiki zmianami kosztów jednostkowych (na operacj" lub pasa&era) ponoszonych przez zarz#dzaj#cych lotniskami. Powy&sze zmiany powinny znale!( swoje odzwierciedlenie w wysoko$ciach op%at lotniskowych pobieranych na lotniskach. Regulacja proponowana w art. 68 ust. 2c upraszcza procedur" zwi#zan# z wykonywaniem lotów mi"dzynarodowych z lotnisk nieposiadaj#cych lotniczego przej$cia granicznego oraz procedur" uzyskiwania zgody na takie loty (art. 73 ust. 5). Propozycja dodania w art. 68 ust. 3 pkt 3, który nak%ada na zarz#dzaj#cego lotniskiem zorganizowanie systemu zarz#dzania bezpiecze'stwem na lotniskach, wynika z konieczno$ci wprowadzenia do polskiego systemu prawnego postanowie' za%#cznika 14 do Konwencji Chicagowskiej, w szczególno$ci pkt 1.5.3, zgodnie z którym pa'stwo ma zapewni( przez swoje ustawodawstwo, &e zarz#dzaj#cy lotniskiem ustanowi system zarz#dzania bezpiecze'stwem (SMS). Nale&y podkre$li(, &e koszty poniesione na wdro&enie SMS b"d# rekompensowane przejrzysto$ci# i jednoznaczno$ci# systemu, eliminuj#cego b%"dy dotycz#ce bezpiecze'stwa na lotniskach, pope%niane na ka&dym szczeblu zarz#dzania organizacj#.

Ad III. W $wietle nowelizacji rozporz#dzenia 95/93/WE z dnia 18 stycznia 1993 r. w sprawie wspólnych zasad przydzielania czasu na start lub l#dowanie w portach lotniczych Wspólnoty oraz nieprecyzyjno$ci niektórych przepisów ustawy – Prawo lotnicze (art. 67 – 67g) oraz problemów z ich praktycznym stosowaniem powsta%a konieczno$( nowelizacji dotychczas obowi#zuj#cych przepisów dotycz#cych koordynatora oraz organizatora rozk%adów lotów. Nowelizacja porz#dkuje przepisy dotycz#ce koordynatora i organizatora rozk%adów lotów. Przygotowanie analizy przepustowo$ci jest niezb"dnym elementem przy podejmowaniu decyzji o ewentualnej zmianie poziomu koordynacji portu lotniczego. Zgodnie z przepisami art. 3 ust. 3 rozporz#dzenia Rady nr 95/93, pa'stwo

16

cz%onkowskie jest zobowi#zane do zapewnienia, &e w porcie lotniczym z nieokre$lonym statusem lub w porcie lotniczym z organizacj# rozk%adów lotów zostanie przeprowadzona gruntowna analiza przepustowo$ci. Analiza przepustowo$ci jest niezwykle istotnym dokumentem, bowiem opisuje ona obecny stan przepustowo$ci portu lotniczego oraz wskazuje, jak ta przepustowo$( zmieni si" w przysz%o$ci. Jednocze$nie przedmiotowa analiza opisuje wszystkie wyst"puj#ce ograniczenia w przepustowo$ci w danym porcie lotniczym lub wskazuje na wyst#pienie ewentualnych ogranicze' w przysz%o$ci. Ponadto analiza przepustowo$ci zawiera propozycje rozwi#zania obecnych lub przysz%ych problemów z przepustowo$ci# oraz podaje ewentualny czas potrzebny na ich zniwelowanie. Wobec powy&szego analiza przepustowo$ci staje si" jedyn# podstaw# dla Prezesa ULC do podj"cia decyzji, czy dany port lotniczy powinien by( portem 1. kategorii, czy by( mo&e nale&y w nim wprowadzi( organizacj" rozk%adów lotów lub koordynacj". W zwi#zku z faktem, &e ruch lotniczy w Polsce ro$nie niezwykle dynamicznie, czego konsekwencj# jest wyczerpywanie si" dotychczasowej przepustowo$ci portów lotniczych (prognozy wzrostu ruchu wskazuj#, &e wysoka dynamika zostanie utrzymana w kolejnych latach), nale&y na bie&#co monitorowa( sytuacj" w zakresie przepustowo$ci portów lotniczych. W ustawie proponuje si", aby Prezes Urz"du Lotnictwa Cywilnego wyznacza% spó%k" prawa handlowego do pe%nienia funkcji koordynatora rozk%adów lotów, podczas gdy organizatora rozk%adów lotów wskazywa%by zarz#dzaj#cy, po uzyskaniu zgody Prezesa ULC. W projekcie proponuje si" uzupe%niaj#ce lub doprecyzowuj#ce przepisy w zakresie obs%ugi naziemnej na lotniskach. Zmiana w art. 173 ustawy – Prawo lotnicze wynika z uregulowa' dyrektywy Rady 96/67/WE z dnia 15 pa!dziernika 1996 r. w sprawie dost"pu do rynku us%ug obs%ugi naziemnej w portach lotniczych Wspólnoty (Dz. Urz. WE L 272 z 25.10.1996, str. 36, z pó!n. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 2, str. 496) – Prezes Urz"du skorzysta% z mo&liwo$ci liberalizacji rynku $wiadczenia us%ug w%asnej obs%ugi naziemnej (rezygnacja z wydawania zezwole' na powy&sz# dzia%alno$(). W celu przejrzysto$ci i jasno$ci przepisów ustawy zosta%o zaproponowane dodanie nowego ust"pu stanowi#cego

17

expressis verbis o mo&liwo$ci prowadzenia powy&szej dzia%alno$ci bez konieczno$ci uzyskiwania zezwolenia. Ponadto projektowane przepisy dokonuj# dalszej implementacji postanowie' dyrektywy 96/67/WE, przez w szczególno$ci: –

doprecyzowanie terminu, na jaki mo&e by( udzielane zezwolenie dla agenta obs%ugi naziemnej,

–

okre$lenie zakresu informacji i danych, które powinno zawiera( zezwolenie na wykonywanie obs%ugi naziemnej,

–

rozszerzenie katalogu podmiotów, które mog# ubiega( si" o zezwolenie na wykonywanie us%ug obs%ugi naziemnej (art. 177 ust. 2 lit. b projektu nowelizacji ustawy – Prawo lotnicze).

Ustanowiono mo&liwo$( zawieszenia przez Prezesa Urz"du postanowie' dotycz#cych swobodnego dost"pu do rynku obs%ugi naziemnej w stosunku do u&ytkowników wykonuj#cych w%asn# obs%ug" pochodz#c# z kraju trzeciego, który stosuje praktyki dyskryminuj#ce wobec podmiotów polskich. Jest to uprawnienie wynikaj#ce z prawa wspólnotowego. Postanowienia dyrektywy 96/67/WE nie ograniczaj# dost"pu do w%asnej obs%ugi naziemnej ze wzgl"du na wielko$( przewozów. Proponowane zniesienie zezwole' na obs%ug" w%asn# ma na celu dostosowanie do ww. dyrektywy oraz istniej#cego stanu faktycznego (zezwolenia nie s# wydawane) – zmiana w art. 173 projektu nowelizacji ustawy – Prawo lotnicze. Projektowana nowelizacja ustawy – Prawo lotnicze ma równie& zapewni(, zgodnie z postanowieniami dyrektywy 96/67/WE, przestrzeganie zasady wzajemno$ci, je&eli chodzi o dost"p do rynku us%ug obs%ugi naziemnej w portach lotniczych Wspólnoty. Dyrektywa 96/67/WE daje mo&liwo$( wprowadzenia przez pa'stwa cz%onkowskie do ustawodawstwa krajowego mechanizmu wzajemno$ci w zakresie traktowania przedsi"biorców wykonuj#cych czynno$ci obs%ugi naziemnej z pa'stw trzecich. Propozycja art. 181a projektu nowelizacji ustawy – Prawo lotnicze jest implementacj# postanowie' art. 20 dyrektywy 96/67/WE.

18

Przepis art. 176a – w wyniku praktyki stosowania przepisów UE w kraju i w innych pa'stwach europejskich – ustawowo okre$la zasady wprowadzania ogranicze' dost"pu do $wiadczenia us%ug obs%ugi naziemnej w zale&no$ci od wielko$ci ruchu pasa&erskiego w danym porcie lotniczym. Obowi#zuj#cy przepis art. 178a ma na celu zapewnienie uczciwej konkurencji mi"dzy agentami obs%ugi naziemnej a zarz#dzaj#cymi lotniskami wykonuj#cymi dzia%alno$( handlingow#. Nale&y jednak zwróci( uwag", &e wymóg ten w przypadku portów lotniczych o niewielkim ruchu nie znajduje uzasadnienia, gdy& bardzo cz"sto dla ma%ych portów lotniczych przychody uzyskiwane ze $wiadczenia us%ug obs%ugi naziemnej stanowi# znacz#c# pozycj" w bud&ecie i pozwalaj# na utrzymanie p%ynno$ci finansowej. Zupe%nie inna sytuacja ma miejsce w przypadku du&ych lotnisk, które s# w stanie w pe%ni sfinansowa( swoj# dzia%alno$( wy%#cznie z przychodów uzyskiwanych z podstawowej dzia%alno$ci lotniskowej (uzupe%nionej przychodami pozalotniczymi). Proponuje si" utrzymanie zakazu subsydiowania krzy&owego jedynie w odniesieniu do portów lotniczych obj"tych zakresem dyrektywy Rady 96/97 w sprawie dost"pu do rynku obs%ugi naziemnej w portach lotniczych wspólnoty, tj. jedynie tych o ruchu rocznym powy&ej 2 mln pasa&erów. Zapewni to zgodno$( ustawodawstwa polskiego z prawem wspólnotowym, przy jednoczesnym umo&liwieniu najmniejszym portom lotniczym uzyskiwania dodatkowych przychodów z dzia%alno$ci handlingowej, które b"d# mog%y by( przeznaczane na rozwój portu. Jest to niezwykle istotne dla m%odego, dynamicznie rozwijaj#cego si" polskiego rynku lotniczego, który potrzebuje znacz#cych inwestycji w infrastruktur" portow#, aby móc utrzyma( dotychczasowe tempo wzrostu. Art. 181b uzupe%nia brak w obowi#zuj#cej ustawie dotycz#cy procedury uzgadniania, zatwierdzania warunków i regulaminu konkursu, jak równie& udzielania zezwole' przedsi"biorcom wybranym w toku post"powania konkursowego. W art. 160 ust. 3 wy%#cza si" obowi#zek certyfikacji wobec przewo!ników wykonuj#cych w%asn# obs%ug" naziemn# ich statków powietrznych. W art. 195 ust. 5 Prawa lotniczego proponuje si" rozszerzenie katalogu form dor"czania zezwole' ogólnych i eksploatacyjnych. Aktualnie zezwolenia te s#

19

wydawane w formie decyzji administracyjnej, a w zwi#zku z faktem, &e ich adresatem s# spó%ki prawa obcego z siedzib# za granic# Rzeczypospolitej Polskiej, skuteczne dor"czanie tych zezwole' zgodnie z przepisami Kodeksu post"powania administracyjnego jest utrudnione i nieefektywne. Ww. przepis stanowi lex specialis w stosunku do przepisów K.p.a. Rozszerzenie katalogu form dor"czania ww. zezwole' znacznie u%atwi procedur" i przyspieszy skuteczne dor"czanie ww. decyzji. W art. 196 ust. 2 umo&liwia si" przewo!nikowi b"d#cemu cz%onkiem UE lub EFTA na prowadzenie sprzeda&y przewozów lotniczych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak przedsi"biorcy polscy. Zasada wzajemno$ci okre$lona w ust. 1 b"dzie wi"c dotyczy%a tylko przewo!ników pa'stw trzecich. Proponuje si" umieszczenie w ustawie przepisu art. 196a, który b"dzie mia% zastosowanie do wszystkich przewo!ników lotniczych (polskich, wspólnotowych, z krajów trzecich), wykonuj#cych regularne przewozy lotnicze na trasach do/z oraz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie nieobj"tym rozporz#dzeniem 2408/92 oraz planuj#cych wykonywanie operacji na podstawie umowy o podziale trasy (code-share) jako przewo!nik umowny b#d! faktyczny. Przepis ten: a) na%o&y na ww. przewo!ników obowi#zek: –

informowania Prezesa ULC o takich operacjach,

–

przedstawiania odpowiednich dokumentów (m.in. wyznaczenia, zgodnie z odpowiedni# umow# o komunikacji lotniczej, ubezpieczenia oraz certyfikatu przewo!nika lotniczego, oraz – w przypadku przewo!ników z krajów UE – koncesji),

b) wprowadzi nowy dokument wydawany przez Prezesa ULC w zwi#zku z akceptacj# takich operacji (lub odmow#) – decyzj" o wyra&eniu zgody na operacje code-share, dor"czan# w formie pisemnej, telefaksu, poczty elektronicznej lub przy wykorzystaniu teleksowej %#czno$ci lotniczej. Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 197 ustawy Prezes ULC mo&e – na wniosek w%a$ciwej jednostki samorz#du terytorialnego – zarz#dzi(, aby okre$lona

20

trasa o stosunkowo nieznacznym ruchu, lecz wa&na dla miasta lub regionu, by%a obs%ugiwana na zasadzie obowi#zku u&yteczno$ci publicznej. Przepisy nie wskazuj# jednak organu odpowiedzialnego za dofinansowanie nadwy&ki kosztów zwi#zanych z obs%ug# takiej trasy. Brak równie& odniesienia do ww. dofinansowania w art. 22a ustawy, co w praktyce uniemo&liwia nak%adanie takiego obowi#zku. Maj#c na uwadze przepisy rozporz#dzenia Rady nr 2408/92/EWG z dnia 23 lipca 1992 r. w sprawie dost"pu przewo!ników lotniczych Wspólnoty do wewn#trzwspólnotowych tras lotniczych, zasadne jest doprecyzowanie i uzupe%nienie przepisów okre$laj#cych mo&liwo$ci na%o&enia przez Prezesa ULC obowi#zku u&yteczno$ci publicznej na przewo!nika lotniczego w zwi#zku z obs%ug# okre$lonej trasy lotniczej o stosunkowo nieznacznym ruchu, lecz wa&nej dla miasta lub regionu. Szczegó%owy tryb oraz kryteria nak%adania przedmiotowego obowi#zku okre$lone zosta%y w ww. rozporz#dzeniu Rady. W przypadku na%o&enia tego obowi#zku na wniosek wojewody lub jednostki samorz#du terytorialnego, organ ten powinien partycypowa( w pokryciu kosztów stanowi#cych rekompensat" dla przewo!nika lotniczego (przynajmniej w 50 %). Zasadne jest wpisanie mo&liwo$ci na%o&enia obowi#zku nie tylko na wniosek jednostki samorz#du terytorialnego czy wojewody, ale równie& z inicjatywy Prezesa ULC. Obowi#zek u&yteczno$ci publicznej powinien by( nak%adany w drodze procedury konkursowej – informacja o decyzji w sprawie wyznaczenia trasy do obs%ugi na zasadzie obowi#zku u&yteczno$ci publicznej wraz z zaproszeniem do sk%adania ofert przez przewo!ników powinna zosta( – zgodnie z rozporz#dzeniem 2408/92/WE – podana do publicznej wiadomo$ci. Informacja ta by%aby publikowana w Dzienniku Urz"dowym ULC.

21

Taryfy Proponowany przepis art. 198 ma zapobiec praktykom stosowanym przez niektórych przewo!ników i biura podró&y w zakresie niepodawania pe%nej kwoty op%aty za lot. W chwili obecnej wysoko$( op%aty (dop%aty), jak# podaje przewo!nik lotniczy do publicznej wiadomo$ci, znacznie ró&ni si" od tej faktycznie pobieranej za wykonan# us%ug" lotnicz#. Szczególnie wyra!nie wida( to na przyk%adzie tzw. przewo!ników niskokosztowych, którzy niejednokrotnie w reklamach zamieszczaj# informacje o przewozach lotniczych np. za 1 z%, informuj#c jedynie, &e cena ta nie zawiera tzw. op%at lotniskowych i podatków, co w konsekwencji znacznie podnosi cen" biletu. Ponadto nale&y podkre$li(, &e bardzo cz"sto przedmiotowe op%aty (dop%aty) nazywane s# przez przewo!ników „op%atami lotniskowymi”, za$ w praktyce najcz"$ciej jedynie op%ata za pasa&era jest rzeczywist# op%at# lotniskow# przekazywan# na rzecz zarz#dzaj#cego lotniskiem. Ponadto równie& biura podró&y w swoich ofertach podaj# cen" za wyjazd zagraniczny bez tzw. „op%at lotniskowych”, z tym &e wysoko$( tych „op%at” nie zawsze jest zgodna z op%atami zatwierdzonymi przez Prezesa ULC i stosowanymi w rzeczywisto$ci przez porty lotnicze. Wobec powy&szego faktu proponuje si" doda( przepis w ustawie – Prawo lotnicze zobowi#zuj#cy przewo!ników lotniczych do podawania pe%nej wysoko$ci taryfy za przewóz lotniczy uwzgl"dniaj#cej wszystkie dodatkowe op%aty i dop%aty. Ad IV. Proponowane zmiany (art. 94 – 105) w cz"$ci dotycz#cej spraw personelu lotniczego wynikaj# z dotychczasowej praktyki stosowania przepisów ustawy, a zw%aszcza z konieczno$ci dostosowania przepisów ustawy do nowych wymaga' w zakresie licencjonowania wynikaj#cych z mi"dzynarodowych przepisów, Aneksu 1 Organizacji Mi"dzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) i JAR FCL Zrzeszenia W%adz Lotniczych. Dotychczasowe przepisy nie daj# tak&e pe%nej mo&liwo$ci nadzoru nad licencjonowaniem personelu lotniczego, a tak&e

22

uznawania kwalifikacji nabytych w innych pa'stwach, w których przepisy dotycz#ce licencjonowania znacznie ró&ni# si" od przepisów polskich. Zmiany dotycz#ce licencjonowania personelu lotniczego s# zwi#zane z potrzeb# poprawienia przepisów wdra&aj#cych do krajowego porz#dku prawnego wymaga' wynikaj#cych z dyrektywy Rady 91/670/EWG z dnia 16 grudnia 1991 r. w sprawie wzajemnego uznawania licencji personelu pe%ni#cego okre$lone funkcje w lotnictwie cywilnym (Dz. Urz. WE L 373 z 31.12.1991, str. 21; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 1, str. 270). Proponowana zmiana wp%ynie pozytywnie na ujednolicenie przepisów obowi#zuj#cych w Polsce z przepisami funkcjonuj#cymi na terenie pozosta%ych pa'stw cz%onkowskich Unii Europejskiej. Zaproponowane brzmienie tych przepisów ureguluje w sposób wyczerpuj#cy zagadnienie zwi#zane z uznawaniem licencji zarówno wydanych, jak i potwierdzonych przez w%a$ciwy organ pa'stwa cz%onkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub pa'stwa cz%onkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym zgodnie z Aneksem 1 oraz wymaganiami ustanowionymi przez Zrzeszenie W%adz Lotniczych (JAA). Proponowana zmiana zmieni równie& sytuacj" osób posiadaj#cych $wiadectwo kwalifikacji wydane przez w%a$ciwy organ pa'stwa obcego – tzn. b"d# one wymaga%y uznania Prezesa Urz"du (z wy%#czeniem $wiadectw kwalifikacji lub innych dokumentów potwierdzaj#cych posiadane kwalifikacje, wydanych przez w%a$ciwe organy Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub pa'stwa cz%onkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, o ile wymagania stawiane przy jego wydaniu nie by%y %agodniejsze od stawianych w Rzeczypospolitej Polskiej). Takie rozwi#zanie jest podyktowane faktem, &e w niektórych pa'stwach wymagania konieczne do uzyskania $wiadectwa kwalifikacji (dotychczas niewymagaj#cych uznania Prezesa Urz"du) s# o wiele ni&sze ni& te stawiane w Polsce, co przek%ada si" na ni&szy poziom umiej"tno$ci ich posiadaczy, co mo&e z kolei wp%yn#( negatywnie na bezpiecze'stwo wykonywanych przez nich czynno$ci lotniczych. Dla osób wykonuj#cych dotychczas operacje lotnicze na terytorium Polski na podstawie $wiadectw kwalifikacji lub innych równowa&nych dokumentów, niewyma-

23

gaj#cych dotychczas uznania Prezesa Urz"du, ustanowiono 6-miesi"czny okres, w trakcie którego maj# oni obowi#zek przedstawienia do uznania ww. dokumentów. Dodanie art. 95a w projekcie nowelizacji ustawy – Prawo lotnicze (i konsekwentnie dodanie pkt 6 w art. 104 ust. 1) ma na celu u%atwienie wykonywania dzia%alno$ci w zakresie tankowania statków powietrznych. Dodany przepis wskazuje, &e do wykonywania czynno$ci tankowania statków powietrznych jest wymagany jedynie dokument okre$lany jako „$wiadectwo operatora tankowania statków powietrznych” wydawany przez pracodawc". W dotychczasowym stanie prawnym dokumentem uprawniaj#cym jest licencja wydawana przez Prezesa Urz"du. Zmiana art. 96 ustawy – Prawo lotnicze wynika z faktu, &e po audycie LIST/MEST i otrzymaniu „mutual recognition” od JAA zgodnie z JAR FCL licencje i uprawnienia pilotów samolotowych i $mig%owcowych wydane przez pa'stwa cz%onkowskie JAA s# uznawane w innych pa'stwach JAA bez zb"dnych formalno$ci. Ma to na celu utrzymanie minimalnych warunków bezpiecze'stwa. Wprowadzenie do polskiego systemu licencjonowania licencji narodowej pilota samolotowego turystycznego oraz pilota szybowcowego jest wynikiem szerokich oczekiwa' spo%ecznych w kraju. Licencja narodowa jest licencj# wydawan# wed%ug wymaga' przepisów krajowych i jest wa&na tyko na terytorium kraju, który j# wyda%; aby wykona( lot do innego pa'stwa nale&y uzyska( zezwolenie od w%adz lotniczych tego pa'stwa – jest to wymóg wynikaj#cy z Konwencji Chicagowskiej. Rozwi#zania takie s# stosowane w innych pa'stwach Unii Europejskiej, np. w Wielkiej Brytanii. Wymagania do uzyskania licencji narodowej pilota samolotowego turystycznego s# ogólnie ni&sze ni& wymagania ICAO, i tak w Wielkiej Brytanii jest to wiek 16 lat zamiast 17 lat oraz mniejszy zakres szkolenia teoretycznego oraz praktycznego. Wymagana praktyka do uzyskania licencji narodowej w Wielkiej Brytanii wynosi 30 godzin, za$ wed%ug norm ICAO – 45 godzin. W przypadku licencji narodowej pilota szybowcowego wymagany wiek wed%ug ICAO to 16 lat (projekt przewiduje 15 lat).

24

Ponadto w art. 94 ust. 6 ca%o$ciowo porz#dkuje si" i uzupe%nia katalog cz%onków personelu lotniczego przez dodanie poz. „praktykant kontroler ruchu lotniczego”. Sprawy czasu pracy i innych warunków wykonywania pracy przez cz%onków za%óg statków powietrznych (art. 103) zostan# uregulowane kompleksowo w postaci odr"bnej ustawy o czasie pracy w lotnictwie cywilnym. Ad V. W projekcie wprowadza si" do ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze definicj" aktu bezprawnej ingerencji oraz s%u&by ochrony lotniska. Wprowadzenie w ustawie definicji aktu bezprawnej ingerencji w lotnictwie cywilnym stwarza mo&liwo$( zapewnienia podmiotom dzia%aj#cym w obszarze przepisów ustawy oraz jej aktów wykonawczych w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego w%a$ciwej interpretacji znaczenia aktu bezprawnej ingerencji, który do chwili obecnej nie zosta% zdefiniowany w materii ustawowej. Tre$( definicji opiera si" m.in. na art. 6 rozporz#dzenia nr 2320/2002/WE z dnia 16 grudnia 2002 r. ustanawiaj#cego wspólne zasady w dziedzinie ochrony lotnictwa cywilnego, jednak&e zawiera w sobie równie& elementy wyst"puj#ce w Dokumencie 30 Europejskiej Konferencji Lotnictwa Cywilnego (ECAC). Zdefiniowanie aktu bezprawnej ingerencji jest niezwykle istotne w kontek$cie odpowiedzialno$ci karnej za pope%nienie tego czynu. Natomiast okre$lenie definicji s%u&by ochrony lotniska jest konieczne, gdy& w aktualnym stanie prawnym brakuje tego poj"cia. Projekt nowelizacji w art. 186b – 186e precyzuje podzia% zada' i odpowiedzialno$ci mi"dzy Stra&# Graniczn# i zarz#dzaj#cym w zakresie procedury kontroli bezpiecze'stwa osób oraz pasa&erów i ich baga&u. Wprowadzone zmiany s# realizacj# zalece' pokontrolnych zespo%ów inspekcyjnych UE, ICAO oraz ECAC. Ponadto w zwi#zku z decyzj# o zniesieniu kontroli granicznej w obr"bie strefy Schengen, z dniem 30 marca 2008 r. równie& w lotniczych przej$ciach granicznych, prawo unijne przewiduje dwie kategorie ruchu lotniczego – loty zewn"trz-

25

ne i wewn"trzne – oznaczaj#ce loty w obr"bie terytorium pa'stwa cz%onkowskiego i do pa'stw cz%onkowskich, bez l#dowania na terytorium pa'stw trzecich. Aktualnie obowi#zuj#ce przepisy prawa krajowego stanowi#, &e pasa&erowie podró&uj#cy w relacjach krajowych i do pa'stw strefy Schengen, po kontroli bezpiecze'stwa mog# uda( si" do jednej strefy zastrze&onej, natomiast musz# by( kontrolowani przez dwie ró&ne s%u&by, przez Stra& Graniczn# w przypadku lotów wewn"trznych i przez s%u&by podleg%e zarz#dzaj#cemu lotniskiem w ruchu krajowym. Proponowane obecnie rozwi#zania zmierzaj# w kierunku wypracowania przejrzystego systemu ochrony lotnictwa cywilnego, zak%adaj#cego odpowiedzialno$( jednej instytucji za prowadzenie kontroli bezpiecze'stwa w komunikacji lotniczej, bez wzgl"du na jej rodzaj – krajowa, wewn"trzna w strefie Schengen, czy te& zewn"trzna. Proponowane zmiany maj# na celu przej"cie ca%o$ci obowi#zków w zakresie prowadzenia kontroli bezpiecze'stwa przez zarz#dzaj#cych lotniskami, którzy b"d# realizowa( to zadanie pod nadzorem Prezesa Urz"du Lotnictwa Cywilnego wspó%dzia%aj#cego w tym zakresie ze Stra&# Graniczn#. Zarz#dzaj#cy lotniskiem b"dzie odpowiedzialny za kontrol" bezpiecze'stwa osób, baga&u, %adunków oraz przesy%ek pocztowych w zwi#zku z przewozem lotniczym oraz osób korzystaj#cych z przej$( s%u&bowych. Ponadto zgodnie z projektowanym art. 186b ust. 15 w szczególnie uzasadnionych przypadkach zwi#zanych z konieczno$ci# zapewnienia porz#dku publicznego i bezpiecze'stwa publicznego, Komendant G%ówny Stra&y Granicznej mo&e, na wniosek Prezesa Urz"du Lotnictwa Cywilnego, skierowa( funkcjonariuszy Stra&y Granicznej do wykonywania kontroli bezpiecze'stwa w lotnictwie cywilnym. Jednocze$nie w art. 11 projektu ustawy zaproponowano, by powy&ej wskazane zadania zwi#zane z kontrol# bezpiecze'stwa w zwi#zku z przewozem lotniczym by%y realizowane, do czasu ich przej"cia przez zarz#dzaj#cych lotniskami (nie d%u&ej jednak ni& do dnia 1 stycznia 2011 r.), przez Stra& Graniczn# wspólnie ze s%u&b# ochrony lotniska. Szczegó%y dotycz#ce przej"cia przez zarz#dzaj#cego zada' zwi#zanych z kontrol# bezpiecze'stwa b"d# okre$lone w porozumieniu

26

zawartym mi"dzy w%a$ciwym terytorialnie komendantem oddzia%u Stra&y Granicznej i zarz#dzaj#cym lotniskiem. Kontrol" bezpiecze'stwa w rozumieniu przepisów w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego Unii Europejskiej oraz przepisów krajowych mo&e wykonywa( jedynie operator kontroli bezpiecze'stwa (tzw. „screener”) posiadaj#cy certyfikat Prezesa Urz"du Lotnictwa Cywilnego, w zwi#zku z czym w przypadku gdyby Stra& Graniczna zaprzesta%a realizacji zadania kontroli bezpiecze'stwa by%oby konieczne wyszkolenie oko%o 1.000 nowych pracowników s%u&by ochrony lotniska, którzy mogliby zast#pi( funkcjonariuszy Stra&y Granicznej wykonuj#cych te zadania w obecnie istniej#cych portach lotniczych. Aktualnie istniej#cy w Polsce jedyny cywilny o$rodek (tj. w Przedsi"biorstwie Pa'stwowym Porty Lotnicze) szkolenia operatorów kontroli bezpiecze'stwa, tzw. „screenerów” zwi"kszy% swoj# roczn# „przepustowo$(” w zakresie szkole' podstawowych do ok. 300 osób rocznie, z czego na potrzeby zewn"trzne (tj. szkolenie osób nieb"d#cych pracownikami PPL), jest w stanie przeznaczy( rocznie 150 miejsc. Ponadto w $wietle przepisów rozporz#dzenia (WE) nr 562/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiaj#cego wspólnotowy kodeks zasad reguluj#cych przep%yw osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) – nie ma podzia%u na loty $ci$le krajowe – s# loty wewn"trzne (w ramach strefy Schengen) i loty pozosta%e poza t" stref". Zarz#dzaj#cy lotniskiem nie ma obowi#zku w $wietle tych przepisów wydziela( w ramach lotów wewn"trznych dodatkowo lotów krajowych. Projektowany przepis ustanawia tak&e prawo zarejestrowanego agenta do prowadzenia przez niego kontroli bezpiecze'stwa, której zakres jest okre$lony w innych przepisach, w tym w aktach prawa unijnego. Takie uprawnienie jest konieczne w celu umo&liwienia podmiotowi prawid%owego wykonywania zada' na%o&onych na niego na podstawie odr"bnych przepisów. Bez mo&liwo$ci przeprowadzania przez niego kontroli bezpiecze'stwa niewykonalne jest stworzenie na terenie Rzeczypospolitej Polskiej instytucji zarejestrowanego agenta, która ju& funkcjonuje w innych pa'stwach Unii Europejskiej. S%u&ba ochrony lotniska musi by( utworzona w portach lotniczych, a na innych lotniskach w zale&no$ci od potrzeb i mo&liwo$ci finansowych zarz#dzaj#cego –

27

w ten sposób zostan# odci#&one niewielkie lotniska nieb"d#ce portami lotniczymi, gdy& powo%anie s%u&by ochrony lotniska wi#&e si" ze sporymi kosztami. Natomiast tam, gdzie taka s%u&ba funkcjonuje, b"dzie ona mia%a obowi#zek przeprowadzania w imieniu zarz#dzaj#cego kontroli bezpiecze'stwa, o której mowa powy&ej. W ust. 10 przyznano Stra&y Granicznej uprawnienie do przeprowadzania m.in. kontroli poprawno$ci dokonywania kontroli bezpiecze'stwa przez podmioty, o których mowa w ust. 1 pkt 2. Pozwoli to na wyeliminowanie ryzyka, &e podmiot prywatny dopu$ci si" nieprawid%owo$ci w wykonywaniu na%o&onych na niego zada'. W aktualnym stanie prawnym kontrol" manualn#, b"d#c# cz"$ci# kontroli bezpiecze'stwa, maj# prawo wykonywa( wy%#cznie funkcjonariusze s%u&b pa'stwowych na podstawie odr"bnych przepisów – w porcie lotniczym zwykle jest to Stra& Graniczna. W zwi#zku z na%o&eniem na zarz#dzaj#cego oraz zarejestrowanego agenta obowi#zku dokonywania kontroli bezpiecze'stwa pojawi% si" problem w%a$ciwego wype%niania przez niego tego zobowi#zania, gdy& podleg%a mu s%u&ba ochrony lotniska (lub specjalistyczna uzbrojona formacja obronna w przypadku zarejestrowanego agenta) nie mia%a uprawnie' do przegl#dania zawarto$ci baga&u, %adunku i poczty oraz sprawdzenia, czy osoba kontrolowana nie przenosi w okryciu wierzchnim przedmiotów zabronionych. Z drugiej strony niezgodne z prawem jest wpuszczenie do strefy zastrze&onej osób, baga&u, %adunku i poczty, którzy nie zostali wcze$niej poddani kontroli bezpiecze'stwa. St#d konieczno$( wype%nienia tej luki przez wprowadzenie w art. 186b ust. 1 przepisów ustawowych daj#cych podstaw" pracownikom s%u&by ochrony lotniska lub specjalnej uzbrojonej formacji ochronnej do w%a$ciwego wykonywania na%o&onych przez nich zada'. Natomiast art. 186d ust. 2 precyzuje, czym jest kontrola manualna, tak aby skutecznie odró&ni( j# od kontroli osobistej (obejmuj#cej m.in. bezpo$rednie sprawdzenie powierzchni cia%a), która mo&e by( wykonywana wy%#cznie przez funkcjonariuszy s%u&b pa'stwowych. Tak uregulowana kwestia kontroli manualnej gwarantuje prawid%owe wykorzystanie wprowadzonych prawem europejskim obligatoryjnych procedur zwi#zanych z zapewnieniem ochrony lotnictwa cywil-

28

nego przed aktami bezprawnej ingerencji. Ponadto prawid%owe przeprowadzenie kontroli manualnej nie narusza nietykalno$ci cielesnej osoby kontrolowanej oraz usprawni proces dokonywania kontroli bezpiecze'stwa (wprowadzono wymóg zgody kontrolowanej osoby na przeprowadzenie kontroli przez osob" przeciwnej p%ci; zgoda osoby kontrolowanej jest równie& wymagana na obj"cie kontrol# manualn# ogl#du powierzchni cia%a tej osoby). W projekcie uzupe%niono jednocze$nie w art. 187 upowa&nienie do wydania rozporz#dzenia w sprawie Krajowego Programu Ochrony Lotnictwa Cywilnego, tak aby mo&na by%o w nim uregulowa( szereg nowych kwestii wprowadzonych niniejsz# ustaw#. Jednocze$nie zmieniono rang" rozporz#dzenia, maj#c na uwadze niezwykle dynamiczny rozwój ustawodawstwa unijnego w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego i potrzeb" równoleg%ych, szybkich nowelizacji obowi#zuj#cego rozporz#dzenia. Zainteresowane resorty utrzymaj# mo&liwo$( zg%aszania uwag i czynnego udzia%u w pracach nad nowelizacj# przez wydanie opinii w ramach cz%onkostwa w Radzie Ochrony i U%atwie' Lotnictwa Cywilnego. W art. 188 – wychodz#c naprzeciw postulatom $rodowiska lotniczego – dotycz#cym zró&nicowania kryteriów ochrony w zale&no$ci od wielko$ci lotniska i wykonywanych na nim operacji. Szczegó%owe rozwi#zania zostan# umieszczone w rozporz#dzeniu dotycz#cym wymogów programów ochrony, jednak&e aby by%o mo&liwe zastosowanie tego mechanizmu, jest konieczne umieszczenie omawianego przepisu w akcie rangi ustawy. Obowi#zek z art. 188a dokonywania kontroli przesz%o$ci wynika z przywo%anych przepisów unijnych. W polskim prawie brak tego poj"cia i podstawy do dokonywania tych czynno$ci, st#d konieczno$( uzupe%nienia przepisów. Ponadto brak dokonania kontroli przesz%o$ci b"dzie skutkowa% niezaliczeniem audytów unijnych, a poza tym jest niezb"dnym elementem zachowania szczelno$ci systemu przepustkowego, co ma wp%yw na utrzymanie w%a$ciwego poziomu ochrony lotnictwa cywilnego przed aktami bezprawnej ingerencji. Kwestia dotycz#ca Certyfikatu Cz%onka Za%ogi (CMC), w tym procedura jego wydawania, by%a do tej pory uregulowana w zarz#dzeniu nr 12 Prezesa Urz"du Lotnictwa Cywilnego z dnia 24 sierpnia 2005 r. w sprawie procedur stosowanych przy wydawaniu Certyfikatu Cz%onka Za%ogi. Zagadnienia dotycz#ce wy-

29

dawania CMC maj# charakter powszechnie obowi#zuj#cy, tzn. nie mog# zosta( uregulowane aktem prawnym o charakterze wewn"trznym, np. w drodze zarz#dzenia Prezesa ULC, gdy& cz%onkowie personelu lotniczego oraz pok%adowego nie s# organizacyjnie podlegli organowi wydaj#cemu akt (Prezesowi ULC). Wobec niniejszego kompetencja Prezesa Urz"du Lotnictwa Cywilnego do wydania CMC powinna wynika( z ustawy – Prawo lotnicze. Aktualnie art. 189a ustawy – Prawo lotnicze wskazuje tylko, &e Rada Ministrów ustali Krajowy Program U%atwie' Lotnictwa Cywilnego z uwzgl"dnieniem przepisów za%#cznika 9 Konwencji Chicagowskiej. Takie brzmienie powa&nie ogranicza mo&liwo$( regulacji szeregu zagadnie', które nie s# uj"te w za%#czniku 9, a s# istotnymi kwestiami zwi#zanymi z u%atwieniami. Implementacja dyrektywy nr 2004/82/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie zobowi#zania przewo!ników do przekazywania danych pasa&erów (Dz. Urz. UE L 261 z 6.08.2004). Potrzeba nowelizacji ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z pó!n. zm.) wynika z konieczno$ci wdro&enia do polskiego porz#dku prawnego dyrektywy Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie zobowi#zania przewo!ników do przekazywania danych pasa&erów (Dz. Urz. UE L 261 z 6.08.2004). Akt ten zosta% przyj"ty jeszcze przed przyst#pieniem Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej. Celem dyrektywy jest zapewnienie przez pa'stwa cz%onkowskie skutecznego zwalczania nielegalnej migracji oraz usprawnienia kontroli granicznej. Z uwagi na to, &e dotychczas w polskim ustawodawstwie brak by%o podstaw prawnych do &#dania od przewo!nika lotniczego przekazywania danych osobowych pasa&erów, którzy zamierzaj# wjecha( na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zaistnia%a konieczno$( wprowadzenia nowych regulacji w ustawie – Prawo lotnicze, okre$laj#cej m.in. obowi#zki przewo!ników. Projekt ustawy, opracowany w tym zakresie przez resort spraw wewn"trznych i administracji, nak%ada na przewo!nika lotniczego przewo&#cego pasa&erów na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obowi#zek przekazywania danych pasa&erów i innych informacji zwi#zanych z wykonywanym lotem i przekroczeniem

30

granicy pa'stwowej Rzeczypospolitej Polskiej oraz okre$la enumeratywnie rodzaje przesy%anych informacji. Obowi#zek ten b"dzie dotyczy( przewo!ników wykonuj#cych loty mi"dzynarodowe pasa&erskie z pa'stw nieb"d#cych cz%onkami Unii Europejskiej i które nie s# traktowane na równi z pa'stwami Unii Europejskiej na podstawie umowy w sprawie w%#czenia tego pa'stwa we wprowadzanie w &ycie, stosowanie i rozwój dorobku Schengen. Przes%anie informacji nast"puje na wniosek komendanta placówki Stra&y Granicznej, wys%any w formie pisemnej lub elektronicznej przewo!nikowi, je&eli jest to konieczne do zwalczania nielegalnej migracji lub usprawnienia kontroli granicznej. Projekt okre$la terminy wysy%ania wniosku, przekazywania informacji przez przewo!nika oraz okresy, po up%ywie których przekazane informacje nale&y usun#( (zniszczy(). W przypadku gdy przekazane informacje s# niezb"dne do wykonywania przez Stra& Graniczn# lub inne organy pa'stwowe zada' maj#cych na celu ochron" bezpiecze'stwa pa'stwa albo bezpiecze'stwa lub porz#dku publicznego, jest dopuszczalne odst#pienie od nakazu usuni"cia informacji w terminie 24 godzin od ich otrzymania. Projekt ustanawia kary pieni"&ne nak%adane na przewo!ników w przypadku niewykonania obowi#zku ustawowego, tj. gdy nie zosta%y przekazane informacje albo przekazano informacj" nieprawdziw# lub zawieraj#c# niepe%ne dane. Post"powanie w sprawie na%o&enia kary pieni"&nej wszczyna si" na uzasadniony wniosek komendanta placówki Stra&y Granicznej kierowany do Prezesa Urz"du Lotnictwa Cywilnego, jako centralnego organu administracji rz#dowej w%a$ciwego w sprawach lotnictwa cywilnego. Projekt okre$la wysoko$( kar pieni"&nych od 13 500 z% do 22 500 z% za ka&dy lot, o którym nie przes%ano informacji lub przes%ano je niepe%ne lub nieprawdziwe. Tak okre$lona wysoko$( kar wi#&e si" z przewidzianym w dyrektywie obowi#zkiem okre$lenia wysoko$ci kary pieni"&nej jako ekwiwalentu nie mniej ni& 3 000 euro (kara minimalna) i nie mniej ni& 5 000 euro (kara maksymalna), po kursie wymiany opublikowanym w Dz. Urz. UE, obowi#zuj#cym w dniu wej$cia w &ycie dyrektywy (kurs opublikowany w Dz. Urz. UE C 222/1 z 4.09.2004, s. 1). Projekt jest spójny z polskim systemem prawnym – do zasad post"powania w sprawach nak%adania kar pieni"&nych i ich egzekwowania stosuje si" Kodeks

31

post"powania administracyjnego oraz ustaw" z dnia 17 czerwca 1966 r. o post"powaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 229, poz. 1954, z pó!n. zm.). Zasady ochrony danych osobowych, w tym prawo pasa&erów do dost"pu do danych, ich poprawiania, jak równie& odpowiedzialno$( za nieuprawnione przetwarzanie danych, nieusuni"cie danych w terminie okre$lonym ustaw#, brak powiadomienia pasa&erów przez przewo!nika o przetwarzaniu danych osobowych i odbiorcy tych danych s# okre$lone w przepisach ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926, z pó!n. zm.). Dyrektywa 2004/82/WE obowi#zuje od dnia 5 wrze$nia 2004 r. Jest ona w praktyce stosowana przez Stra& Graniczn#, niemniej ze wzgl"du na obowi#zuj#ce metody transpozycji dyrektyw niezb"dne jest wprowadzenie odpowiedniej regulacji w prawie krajowym. Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej – transponuje dyrektyw" Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie zobowi#zania przewo!ników do przekazywania danych pasa&erów (Dz. Urz. UE L 261 z 6.08.2004, str. 74). Projekt ustawy nie wymaga notyfikacji przepisów technicznych zgodnie z rozporz#dzeniem Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039, z pó!n. zm.). Ad VI. Pa'stwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych Propozycje zmian przepisów reguluj#cych dzia%alno$( Komisji s# podyktowane konieczno$ci# urealnienia procesu badawczego i dostosowania go do obowi#zuj#cego prawa krajowego, europejskiego i mi"dzynarodowego oraz do oczekiwa' w zakresie prowadzenia profilaktyki bezpiecze'stwa wykonywania lotów w lotnictwie cywilnym. Zmiany dotycz# nast"puj#cych przepisów: Art. 134 – odnosi si" do kwestii udost"pniania informacji uzyskanych podczas procesu badawczego. Jest odzwierciedleniem przepisu zawartego w punkcie

32

5.12 Aneksu 13 do Konwencji o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym. Celem wprowadzenia takiego przepisu jest zapobie&enie wykorzystywaniu w niew%a$ciwy sposób do celów post"powania dyscyplinarnego, cywilnego, administracyjnego lub karnego informacji dobrowolnie sk%adanych przez osoby przes%uchiwane w toku badania zdarzenia lotniczego prowadzonego przez Komisj". Brak tego typu informacji powoduje utrudnienia w procesie badania i negatywne nast"pstwa dla bezpiecze'stwa lotów. Wymieniony katalog informacji obj"tych szczególn# ochron# jest wzorowany na przepisach Aneksu 13. Wyniki bada' zdarze' lotniczych s# zawarte w raportach ko'cowych, które to raporty s# powszechnie dost"pne (raporty te sporz#dzane s# z uwzgl"dnieniem ochrony danych osobowych i nie zawieraj# informacji personalnych osób fizycznych). Tym samym dost"p do wyników przeprowadzonych bada', ró&nych podmiotów prowadz#cych w%asne post"powania, nie zostanie ograniczony. Nale&y zwróci( równie& uwag", &e w chwili obecnej ró&ne podmioty prowadz# w%asne, niezale&ne i odr"bne post"powania od tych, które prowadzi Komisja, a procedury w nich stosowane, zgodne z ró&nymi przepisami w zakresie post"powania (np. karnego, administracyjnego czy cywilnego), s# w niektórych sytuacjach odr"bne od procedur stosowanych przy badaniu zdarze' lotniczych prowadzonych wy%#cznie w celach profilaktycznych i nienakierowanych na okre$lenie winy czy odpowiedzialno$ci. Art. 135 – ma na celu doprecyzowanie rozumienia poj"cia „zdarzenie w lotnictwie”. Zgodnie z art. 135a ustawy – Prawo lotnicze oraz dyrektyw# 2003/42/WE z dnia 13 czerwca 2003 r., do krajowego systemu obowi#zkowego zg%aszania zdarze' podlegaj# równie& zdarzenia, które nie wyczerpuj# przes%anek zawartych w definicji wypadku, powa&nego incydentu czy incydentu lotniczego. Przyk%adem mo&e by( wymieniona w za%#czniku I do ww. dyrektywy, w cz"$ci „D. S%u&by nawigacji lotniczej, obiekty i s%u&by naziemne”, litera (ii) L#dowisko i obiekty l#dowiska, w lit. a) sytuacja: „Znaczne rozlewanie paliwa przy operacjach tankowania”. Wprowadzenie poprawki spowoduje jednoznaczn# interpretacj" zakresu zdarze' podlegaj#cych badaniu prowadzonemu przez Komisj".

33

Ponadto w przepisie tym proponuje si" umo&liwienie przekazania bada' niektórych wypadków u&ytkownikowi statku powietrznego. Granic# wyznaczaj#c# mo&liwo$( przekazania prowadzenia badania u&ytkownikowi przez Komisj" wyznacza maksymalny ci"&ar startowy statku powietrznego, okre$lony na 2250 kg. Mo&liwo$( ta dotyczy przede wszystkim lotnictwa sportowego i rekreacyjnego i decyduj#cy g%os w tej sprawie ma Przewodnicz#cy Komisji. Z za%o&enia zmiana ta ma dotyczy( zdarze' o niewielkich skutkach materialnych, charakterystycznych i wyst"puj#cych do$( cz"sto, których mimo prowadzenia wieloletniej profilaktyki bezpiecze'stwa w tym zakresie nie udaje si" unika(. Wprowadzenie poprawki mo&e w przysz%o$ci skutkowa( obni&eniem kosztów dzia%alno$ci Komisji, jednak&e ich wielko$( ze wzgl"du na pewien stopie' „losowo$ci” zdarze' lotniczych nie jest mo&liwe nawet do szacunkowego okre$lenia. W art. 135 – doprecyzowuje si" tak&e zasady post"powania przy zaistnieniu zdarzenia lotniczego dotycz#cego statków powietrznych nieobj"tych obowi#zkiem wpisu do pa'stwowego rejestru cywilnych statków powietrznych. Wskazuje si" jednoznacznie podmiot, na którym spoczywa obowi#zek okre$lenia przyczyny zdarzenia. Jednocze$nie nak%ada si" na Komisj" obowi#zek prowadzenia nadzoru nad prowadzonym badaniem. Art. 136 – zmiana zawarta w tym przepisie jest konsekwencj# upowa&nienia innych podmiotów ni& Komisja do prowadzenia bada' zdarze' lotniczych. Brak tego przepisu stawia% w bardzo trudnej sytuacji podmioty odpowiedzialne za przeprowadzenie badania – u&ytkownika statku powietrznego, pa'stwowy organ zarz#dzania ruchem lotniczym czy zarz#dzaj#cego lotniskiem – w zwi#zku z brakiem uregulowa' w tym zakresie. Przepisy ustawy reguluj# tak&e kwestie dotycz#ce Komisji Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Pa'stwowego w zakresie badania wypadków i powa&nych incydentów lotniczych w lotnictwie pa'stwowym. W aktualnym stanie prawnym powo%ywanie Komisji jest d%ugotrwa%e i nie zapewnia mo&liwo$ci niezw%ocznego przyst#pienia do bada'. Proponowane zmiany w art. 140 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. Nr 130, poz. 1112, z pó!n. zm.), dotycz#cym Komisji Badania Wypad-

34

ków Lotniczych Lotnictwa Pa'stwowego (KBWL LP), maj# na celu usprawnienie sposobu i trybu powo%ywania tej Komisji, a w szczególno$ci wyeliminowanie czasu oczekiwania na decyzj" Ministra Obrony Narodowej o powo%aniu Komisji. Zapewni to natychmiastowe i prawnie usankcjonowane rozpoczynanie przez KBWL LP bada' wypadków i powa&nych incydentów lotniczych w lotnictwie pa'stwowym. W dotychczasowych przepisach stanowi si" równie&, &e decyzj" o tym, &e incydent bada u&ytkownik statku powietrznego, podejmuje KBWL LP. Powoduje to, &e w przypadku zaistnienia incydentu nale&a%oby powo%a( Komisj" przez Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem w%a$ciwym do spraw wewn"trznych tylko w tym celu, aby Komisja orzek%a, &e zaistnia%e zdarzenie b"dzie bada% u&ytkownik statku powietrznego, a nast"pnie zosta%a rozwi#zana. Proponowana zmiana w rozporz#dzeniu MON, aby przewodnicz#cy Komisji by% uprawniony do klasyfikowania zdarze' lotniczych zaistnia%ych w lotnictwie pa'stwowym i decydowa%, przez kogo i w jakim zakresie maj# by( badane, upro$ci proces rozpoczynania bada'. Dotychczasowe przepisy nie pozwalaj# usprawni( tego systemu, z uwagi na brzmienie art. 140 ust. 4, które umo&liwia Ministrowi Obrony Narodowej okre$lenie, w drodze rozporz#dzenia, jedynie organizacji oraz szczegó%owych zasad funkcjonowania Komisji Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Pa'stwowego, liczby jej cz%onków, ich kwalifikacji oraz trybu powo%ywania i odwo%ywania, a tak&e szczegó%owych zasad wynagradzania ekspertów, bior#c pod uwag" specyfik" i uci#&liwo$( ich pracy. Proponowana zmiana dotyczy poszerzenia upowa&nienia dla Ministra Obrony Narodowej o okre$lenie, w drodze rozporz#dzenia, sposobu i warunków powo%ywania i odwo%ywania Komisji, wzoru legitymacji cz%onka, sposobu zg%aszania, ewidencjonowania oraz udost"pniania informacji o zdarzeniach zaistnia%ych w lotnictwie pa'stwowym, a tak&e czasu pracy i wynagradzania jej cz%onków oraz ekspertów. W propozycji art. 140 ust. 1c, powo%uj#c si" na przepisy mi"dzynarodowe dotycz#ce uprawnie' do przeprowadzenia bada' poza terytorium pa'stwa polskie-

35

go, opieramy si" o przepisy ICAO „Badanie wypadków i przes%anek wypadków lotniczych” Aneks 13 do Konwencji o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym. Pozytywne skutki proponowanych zmian to: 1) uproszczenie procesu klasyfikowania zdarze' i podejmowania decyzji o ich badaniu, 2) skrócenie do minimum czasu rozpocz"cia badania, 3) poprawa jako$ci wyników bada' przez w%#czenie do nich wi"kszej ilo$ci specjalistów, 4) bardziej efektywna wymiana wiedzy i do$wiadcze' mi"dzy cz%onkami Komisji, 5) mo&liwo$( prowadzenia nadzoru nad wynikami pracy Komisji przez szefa Inspektoratu oraz pozosta%ych cz%onków w celu unikni"cia b%"dów merytorycznych w opracowanym protokole. Ocenia si", &e proponowane zmiany nie spowoduj# konsekwencji finansowych dla Ministerstwa Obrony Narodowej i Ministerstwa Spraw Wewn"trznych i Administracji. W odniesieniu do Ministerstwa Finansów b"dzie konieczne zapewnienie niewielkich $rodków finansowych na sfinansowanie kosztów badania wypadków i powa&nych incydentów lotniczych w lotnictwie S%u&by Celnej przez Komisj" Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Pa'stwowego. Ad VII. Do organizacji i dzia%ania s%u&by poszukiwania i ratownictwa lotniczego ASAR (art. 140a – 140c) stosuje si" przepisy ratyfikowanej przez Polsk" Konwencji o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisanej w 1944 r. w Chicago, w szczególno$ci za%#cznik nr 12 „Poszukiwanie i Ratownictwo” oraz inne przepisy wykonawcze przyj"te przez Organizacj". Zgodnie z przepisami mi"dzynarodowymi oraz z praktyk# stosowan# w pa'stwach nale&#cych do ICAO, do zada' ich administracji nale&y zapewnienie s%u&by poszukiwania i ratownictwa lotniczego, a skuteczno$( stosowania mi"-

36

dzynarodowych praktyk i standardów ASAR podlega okresowo ocenie mi"dzynarodowej. W maju 2005 r., w ramach przedaudytowego $wiatowego przegl#du bezpiecze'stwa w lotnictwie cywilnym (ICAO Universal Safety Oversight Audit Programme) opracowywano odpowied! na ankiet" dotycz#c# tej sfery (State Aviation Activity Questionnaire 2005). Pytania dotycz#ce Search and Rescue stanowi%y

oddzielny

rozdzia%,

w

którym

nale&a%o

zadeklarowa(

prawno-

-organizacyjny stan tej s%u&by. W Polsce audyt ICAO mo&e by( przeprowadzony na prze%omie lat 2007/2008. Obecne funkcjonowanie systemu ASAR w Polsce normuj# przepisy, wydane na podstawie ustawy z dnia 31 maja 1962 r. – Prawo lotnicze, a w szczególno$ci zarz#dzenie Ministra Komunikacji z dnia 16 marca 1983 r. (M. P. z 1983 r. Nr 11, poz. 59). Ta podstawa prawna jest powszechnie kwestionowana, tym bardziej, &e zapisane tam rozwi#zania zupe%nie nie odpowiadaj# obecnym realiom ustrojowym i strukturom pa'stwa. Intencj# instytucji mi"dzynarodowych, a przede wszystkim ICAO, jest pokrycie dzia%aniem s%u&by poszukiwania i ratownictwa lotniczego ca%ego obszaru naszego globu przez powierzanie odpowiedzialno$ci za jej zorganizowanie i utrzymywanie poszczególnym pa'stwom w cz"$ciach przestrzeni powietrznej, w której wykonuj# funkcje wynikaj#ce ze zwierzchnictwa. Podstawowym obszarem, w którym taka s%u&ba powinna by( zorganizowana, jest Rejon Informacji Powietrznej – FIR (Flight Information Region). Dla ka°o Rejonu powinien by( ustanowiony organ koordynuj#cy (o$rodek koordynacji) oraz zapewniona dost"pno$( si% i $rodków przygotowanych do prowadzenia dzia%a' poszukiwawczo-ratowniczych. Zgodnie z ustaw# z dnia 8 grudnia 2006 r. o Polskiej Agencji *eglugi Powietrznej od dnia 1 stycznia 2009 r. zadania o$rodka koordynacji b"dzie wykonywa%a Agencja. S%u&b" poszukiwania i ratownictwa lotniczego organizuje si" jako s%u&b" lotnicz# przeznaczon# dla lotnictwa i wykonywan# przez lotnicze si%y i $rodki. Dzia%aniem s%u&by obejmuje si" wszystkie statki powietrzne, cywilne i pa'stwowe, bez wzgl"du na przynale&no$( pa'stwow#.

37

S%u&ba poszukiwania i ratownictwa lotniczego opiera si" o przepisy dotycz#ce lotnictwa cywilnego i ma charakter cywilny, mimo &e cz"sto jest wykonywana przez si%y wojskowe lub s%u&by pa'stwowe, takie jak: Policja, Stra& Graniczna, S%u&ba Ochrony Wybrze&a (Coast Guard). Aktualnie w naszym kraju s%u&ba poszukiwania i ratownictwa lotniczego jest niemal w ca%o$ci wykonywana przez jednostki podleg%e Ministrowi Obrony Narodowej. Ad VIII. Obecnie na realizacj" zada' okre$lonych w art. 22a, w tym wydatki Urz"du, Urz#d Lotnictwa Cywilnego otrzymuje $rodki pochodz#ce bezpo$rednio z bud&etu pa'stwa. Wysoko$( bud&etu Urz"du jest regulowana na poziomie do 10 % planowanych przychodów pa'stwowego organu zarz#dzania ruchem lotniczym, tj. Agencji Ruchu Lotniczego (PPL), i pokrywana w szczególno$ci z dochodów z tytu%u op%at nawigacyjnych, zgodnie z art. 129 ustawy – Prawo lotnicze. Zgodnie z rozporz#dzeniami UE w sprawie jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej ULC jest pa'stwow# w%adz# nadzoruj#c# instytucje zapewniaj#ce s%u&by &eglugi powietrznej, jednak&e zgodnie z tymi przepisami instytucje zapewniaj#ce s%u&by &eglugi powietrznej mog# ponosi( koszty pa'stwowej w%adzy nadzoruj#cej tylko w zakresie zwi#zanym z nadzorem nad t# instytucj#. Zmiana finansowania Urz"du Lotnictwa Cywilnego wi#&e si" tak&e z przyst#pieniem Polski w 2004 r. do Europejskiej Organizacji do Spraw Bezpiecze'stwa *eglugi Powietrznej (EUROCONTROL) i zadeklarowaniem przez Rzeczpospolit# Polsk# gotowo$ci w%#czenia si" w obowi#zuj#cy, w ramach tej organizacji, system CRCO. System ten okre$la zasady oraz sposób ustalania wysoko$ci op%at trasowych, pobieranych przez instytucj" zapewniaj#c# s%u&by ruchu lotniczego, wyra&onych w jednostce unit rate; jest on oparty na wielostronnej umowie w sprawie op%at trasowych oraz obowi#zuj#cym od dnia 1 stycznia 2007 r. rozporz#dzeniu nr 1794/2006/WE z dnia 6 grudnia 2006 r. ustanawiaj#cym wspólny schemat op%at za korzystanie ze s%u&b &eglugi powietrznej (Dz. Urz. UE L 341 z 7.12.2006, str. 3). Zarówno w systemie EUROCONTROL/CRCO, jak i zgodnie z ww. rozporz#dzeniem UE jest zasad#, &e do podstawy kosztowej

38

op%at nawigacyjnych mo&e by( wliczona tylko cz"$( kosztów finansowania w%adzy lotniczej (tj. koszty zwi#zane z &eglug# powietrzn#). Proponowany model finansowania w%adzy lotniczej zosta% oparty na $rodkach generowanych z op%aty lotniczej, o której mowa w art. 25 Prawa lotniczego, w tym na wycenie kosztów podstawowych rodzajów dzia%alno$ci ULC. Szczegó%owe zasady finansowania ULC zostan# okre$lone w drodze rozporz#dzenia dotycz#cego szczegó%owego sposobu okre$lania wielko$ci wydatków ULC, z uwzgl"dnieniem sposobu i trybu planowania bud&etowego. Stosowne niezb"dne zmiany zostan# dokonane tak&e w rozporz#dzeniu w sprawie op%at lotniczych. Podstawowe za%o&enia: –

zapewnienie dalszego, dynamicznego rozwoju lotnictwa cywilnego,

–

op%aty za czynno$ci ULC wnoszone do bud&etu pa'stwa, finansuj#cego dzia%alno$( ULC,

–

obci#&enie kosztami funkcjonowania systemu jego uczestników – korzystaj#cych z us%ug ULC,

–

zapewnienie przejrzysto$ci finansowania w%adzy lotniczej (powi#zanie kosztów operacyjnych z przychodami; konsultacje spo%eczne).

39

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Wp%yw na sektor finansów publicznych Ca%o$ciowy wp%yw ustawy na sektor finansów publicznych z uwagi na jej szeroki zakres przedmiotowy i podmiotowy jest w tej chwili trudny do oszacowania, z uwagi na niepewno$( co do skali zachowa' odbiorców przepisów ustawy. Ustawa przyczyni si" do absorpcji $rodków unijnych w obszarze lotnictwa cywilnego. W przypadku systemu poszukiwania i ratownictwa lotniczego projekt minimalizuje nak%ady ponoszone przez bud&et pa'stwa na t" s%u&b". Bazuje ona na istniej#cych zasobach zarówno po stronie cywilnej, jak i wojskowej. Nie powoduje to konieczno$ci tworzenia dodatkowych struktur obci#&aj#cych bud&et pa'stwa. Z cz"$ci bud&etu, któr# dysponuje minister w%a$ciwy do spraw transportu, b"d# mog%y by( ewentualnie refundowane koszty lotów na poszukiwanie i ratownictwo wykonywane przez zespo%y HEMS Lotniczego Pogotowia Ratunkowego (20 do 30 lotów w skali roku, ogólny koszt nie przekroczy%by 450 tys. z%). Koszty utrzymania o$rodka koordynacji poszukiwania i ratownictwa lotniczego (Polska Agencja *eglugi Powietrznej od dnia 1 stycznia 2009 r.) nie powinny przekroczy( 900 tys. z%. W przypadku finansowania Urz"du Lotnictwa Cywilnego zasada finansowania z bud&etu pa'stwa nie ulegnie zmianie; w odniesieniu do innych przychodów inaczej zostan# okre$lone limity wydatków na realizacj" zada' Urz"du. Ustawa ma wp%yw na podmioty dzia%aj#ce na polskim rynku, takie jak: -

przewo!nicy lotniczy,

40

-

operatorzy tzw. lotnictwa ogólnego, tj. prywatni operatorzy statków powietrznych, us%ugodawcy – wykonawcy prac lotniczych (opryski, gaszenie po&arów, fotografowanie itp.),

-

za%ogi statków powietrznych, w szczególno$ci piloci i ich zwi#zki zawodowe,

-

organizacje obs%ugi technicznej,

-

organizacje produkuj#ce, projektuj#ce statki powietrzne,

-

zarz#dzaj#cy lotniskami u&ytku publicznego,

-

podmioty $wiadcz#ce us%ugi obs%ugi naziemnej,

-

o$rodki szkolenia lotniczego,

-

ARL-PPL (a po dniu 1 kwietnia 2007 r. – Polska Agencja *eglugi Powietrznej).

Podmioty te aktualnie ponosz# cz"$( kosztów ULC przez uiszczanie op%at lotniczych za us%ugi, z których korzystaj#. Aktualnie – przez przyj"t# zasad" oparcia op%at lotniczych na kosztach ULC – nale&y si" spodziewa( wzrostu obci#&e' ww. podmiotów. W ustawie proponuje si" zniesienie konieczno$ci wnoszenia op%aty skarbowej za czynno$ci urz"dowe, za które nie jest pobierana op%ata lotnicza, gdy& za czynno$ci podlegaj#ce op%acie skarbowej jest pobierana op%ata lotnicza. 2. Ocena skutków dla samorz#du terytorialnego W wyniku wprowadzenia przepisów ustawy powinien nast#pi( rozwój lotnisk lokalnych i regionalnych i zwi"kszenie absorpcji $rodków unijnych. 3. Wskazanie podmiotów, na które oddzia%uje ustawa Z uwagi na charakter regulowanej materii ustawa ma wp%yw na podmioty polskie, z innych pa'stw cz%onkowskich UE oraz pa'stw trzecich, a tak&e na organy w%adzy publicznej.

41

W przepisach ustawy odchodzi si" od ogranicze' przy zak%adaniu lotnisk u&ytku niepublicznego w stosunku do podmiotów pochodz#cych z innych pa'stw cz%onkowskich UE. W celu u%atwienia i rozszerzenia zakresu korzystania z lotnisk u&ytku niepublicznego, l#dowisk i terenów przygodnych, rozszerza si" katalog dost"pu do lotnisk u&ytku niepublicznego oraz stosownie przekwalifikowuje obecne l#dowiska i inne miejsca przeznaczone do startów i l#dowa' statków powietrznych. Przepisy projektu ustawy w zakresie przekazywania danych dotycz#cych pasa&erów b"d# oddzia%ywa( na nast"puj#ce podmioty: 1) przewo!ników lotniczych, 2) komendantów w%a$ciwych terytorialnie placówek Stra&y Granicznej, 3) obywateli Rzeczypospolitej Polskiej i cudzoziemców, którzy przekraczaj# granic" pa'stwow#. 4. Konsultacje spo%eczne Ustawa powsta%a w ramach prac mi"dzyresortowego Zespo%u skupiaj#cego nie tylko przedstawicieli ró&nych resortów, ale tak&e przedstawicieli portów lotniczych, przewo!ników krajowych i zagranicznych, stowarzysze' i innych podmiotów dzia%aj#cych w lotnictwie. W ustawie w maksymalnym stopniu, w ramach polityki transportowej, starano si" uwzgl"dni( wszystkie zg%aszane wnioski i opinie, z odpowiednim uwzgl"dnieniem potrzeb tzw. ma%ego lotnictwa. Maj#c na uwadze postulat zwi#zku zawodowego pilotów liniowych, w ustawie nie zamieszczono regulacji dotycz#cej czasu i warunków pracy cz%onków za%óg statków powietrznych, gdy& jest planowana odr"bna ustawa w tym przedmiocie. Projekt ustawy zosta% przekazany do uzgodnie' mi"dzyresortowych. Do projektu ustawy nie zg%osi% uwag Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych.

42

Projekt ustawy zosta% przekazany do zaopiniowania przez podmioty zrzeszaj#ce przewo!ników lotniczych: IATA, Rada Przedstawicieli Linii Lotniczych w Polsce „BARIP”, AOPA POLAND, Aeroklub Polski. Uwagi do projektu zg%osi%a Rada Przedstawicieli Linii Lotniczych w Polsce „BARIP”. Uwagi te dotyczy%y doprecyzowania w art. 202a ust. 1 projektu, &e przepis ten dotyczy przekroczenia granic zewn"trznych pa'stw cz%onkowskich oraz u$ci$lenia art. 202a ust. 4 ze wzgl"du na to, &e coraz wi"cej przewo!ników lotniczych korzysta przy odprawie pasa&erów z firm zewn"trznych. BARIP podniós% równie&, &e przewo!nicy lotniczy celem gromadzenia danych pasa&erskich dokonuj# stosownych ustawie' w swoich systemach odpraw z wyprzedzeniem. Jednak nie jest mo&liwe dostarczenie danych dla wybranego rejsu, je&eli nie dokonano odpowiedniego ustawienia w systemie odpraw na danej trasie w momencie jej „uruchamiania”. Uwagi te nie zosta%y uwzgl"dnione w projekcie. Odnosz#c si" do ww. uwag, nale&y zauwa&y(, &e zgodnie z rozporz#dzeniem (WE) nr 562/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiaj#cym wspólnotowy kodeks zasad reguluj#cych przep%yw osób przez granice (kodeks graniczny Schengen), Stra& Graniczna jest organem w%a$ciwym do wykonywania kontroli na granicach zewn"trznych UE. Jednak&e do czasu stosowania pe%nego dorobku Schengen przez Rzeczpospolit# Polsk# jest utrzymana kontrola graniczna osób przekraczaj#cych granice tak&e z pa'stw UE, w tym pa'stw strefy Schengen. Tym samym z chwil# przyst#pienia naszego kraju do stosowania ca%ego dorobku Schengen i zniesienia kontroli granicznej na granicach (w ruchu) mi"dzy pa'stwami cz%onkowskimi UE, loty te strac# status lotów mi"dzynarodowych, a kontrola graniczna przestanie by( wykonywana wobec pasa&erów tych lotów. W takiej sytuacji wnioski o przekazanie danych osobowych pasa&erów odbywaj#cych loty mi"dzy pa'stwami strefy Schengen nie b"d# formu%owane. Odnosz#c si" do uwagi dotycz#cej art. 202a ust. 4 nowelizowanej ustawy, nale&y zauwa&y(, &e zgodnie z dyrektyw# obowi#zek przesy%ania danych spoczywa na przewo!nikach, tym samym w%a$ciwy komendant placówki mo&e wyst#pi( z wnioskiem o przekazanie informacji jedynie do przewo!nika, a nie do innego podmiotu wykonuj#cego czynno$ci odpraw na zlecenie przewo!nika. Natomiast kwestia

43

mo&liwo$ci dostarczania danych osobowych, z uwagi na stosowany system odprawy, ma charakter techniczny. System powinien umo&liwia( przesy%anie danych w przypadku wniosku uprawnionego organu. 5. Wp%yw na rynek pracy Ustawa wp%ynie pozytywnie na rynek pracy, gdy& rozwój i budowa nowych lotnisk oraz ich eksploatacja stworzy nowe miejsca pracy. 6. Wp%yw na konkurencyjno$( gospodarki i przedsi"biorczo$(, w tym na funkcjonowanie przedsi"biorstw Ustawa wywrze pozytywny wp%yw w tym zakresie, gdy& stworzenie uproszczonych, czytelnych warunków i procedur w zakresie inwestycji lotniskowych, zarz#dzania lotniskami, sprawowania nadzoru oraz wykonywania przewozów i us%ug lotniczych wp%ynie korzystnie na przedsi"biorców w bran&y lotniczej. 7. Wp%yw na sytuacj" regionów Jednym z celów podejmowanych dzia%a' legislacyjnych by%o stworzenie podstaw prawnych do uaktywnienia lotnisk regionalnych i przewozów z tych lotnisk, a tak&e wprowadzenie do systemu prawnego poj"cia lotniska lokalnego jako obiektu zaspokajaj#cego zbiorowe potrzeby ludno$ci. Nale&y si" wi"c spodziewa( rozwoju tych regionów na bazie dzia%alno$ci lotniczej. 8. Biuletyn Informacji Publicznej. Zgodnie z ustaw# z dnia 7 lipca 2005 r. o dzia%alno$ci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414) projekt ustawy zosta% udost"pniony na stronach urz"dowego informatora teleinformatycznego – Biuletynu Informacji Publicznej. Organizacje o charakterze lobbingowym wymienione w rejestrze podmiotów wykonuj#cych zawodow# dzia%alno$( lobbingow# (bip.mswia.gov.pl) nie zg%osi%y zainteresowania pracami nad projektem ustawy.

07/03si

Projekt ROZPORZ!DZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia ………………… 2008 r. w sprawie dofinansowania dzia"alno#ci w lotnictwie cywilnym Na podstawie art. 22c ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z pó&n. zm.2)) zarz"dza si$, co nast$puje:

§ 1. Rozporz"dzenie okre%la: 1) szczegó!owe warunki i tryb oraz kryteria rozdzia!u %rodków bud#etowych przeznaczonych na dofinansowanie: a) zakupu sprz$tu i urz"dze' niezb$dnych dla bezpiecze'stwa dzia!alno%ci lotniczej i nadzoru w tym zakresie, o którym mowa w art. 22b, b) obowi"zku u#yteczno%ci publicznej, o którym mowa w art. 183 i 197; 2) dokumenty, które nale#y do!"czy( do wniosku o dofinansowanie; 3) terminy sk!adania i rozpatrywania wniosków o dofinansowanie; 4) wzór wniosku o dofinansowanie; 5) szczegó!owe warunki i tryb przekazywania i rozliczania dofinansowania.

1) 2) 3) 4)

§ 2. Ilekro( w rozporz"dzeniu jest mowa o: ustawie – rozumie si$ przez to ustaw$ z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze; Prezesie Urz$du – rozumie si$ przez to Prezesa Urz$du Lotnictwa Cywilnego; dotacji – rozumie si$ dotacj$ celow" okre%lon" w ustawie z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104, z pó&n. zm.3)); podmiot – rozumie si$ przez to podmiot ubiegaj"cy si$ o %rodki dotacji.

§ 3. Dofinansowanie, o którym mowa w § 1, nie mo#e by( udzielone, je#eli podmiot, któremu dofinansowanie b$dzie udzielone, otrzyma! pomoc w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikuj"cych si$ do obj$cia pomoc" lub tego samego projektu, a !"czna kwota pomocy spowodowa!aby przekroczenie dopuszczalnej intensywno%ci pomocy. 1)

2)

Minister Infrastruktury kieruje dzia!em administracji rz"dowej – transport, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 4 rozporz"dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegó!owego zakresu dzia!ania Ministra Infrastruktury (Dz. U. Nr 216, poz. 1594).

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829, z 2007 r. Nr 50, poz. 331, Nr 82, poz. 558 oraz z 2008 r. Nr 97, poz. 625. 3) Zmiany wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1420, z 2006 r. Nr 45, poz. 319, Nr 104, poz. 708, Nr 170, poz. 1217 i 1218, Nr 187, poz. 1381 i Nr 249, poz. 1832 oraz z 2007 r. Nr 82, poz. 560, Nr 88, poz. 587, Nr 115, poz. 791 i Nr 140, poz. 984 .

§ 4. 1. Dofinansowanie, o którym mowa w art. 22b ustawy, na zakup sprz$tu i urz"dze' niezb$dnych dla bezpiecze'stwa dzia!alno%ci lotniczej i nadzoru w tym zakresie mo#e by( udzielone na: 1) zakup %rodków trwa!ych stanowi"cych sprz$t lub urz"dzenia; a) !"czno%ci: - systemy radiokomunikacyjne, nadajniki, odbiorniki, urz"dzenia nadawczo-odbiorcze, anteny, transpondery, - systemy VCS, - systemy rejestracji korespondencji, - systemy (urz"dzenia) przesy!ania i wymiany danych lotniczych, - rejestratory parametrów lotu, b) radionawigacyjne: - systemy ILS/MLS, - radiolatarnie VOR/DVOR, - radiodleg!o%ciomierze DME, - radiolatarnie NDB, - systemy (urz"dzenia) GBAS, c) radiolokacyjne, a tak#e podzespo!y lub dodatkowe elementy sk!adowe tych systemów i urz"dze': - radary pierwotne dozorowania, - radary pierwotne kontroli ruchu na p!ycie lotniska, - radary wtórne dozorowania, - multilateralne systemy radiolokacyjne, - urz"dzenia modu S radarów wtórnych, - urz"dzenia automatycznego zale#nego dozorowania, - systemy (urz"dzenia) przetwarzania i zobrazowania danych, d) zasilania w energi$ elektryczn": - systemy UPS, - agregaty pr"dotwórcze, - stacje transformatorowe, - rozdzielnie, - przewody i kable, e) meteorologiczne - systemy pomiarowe parametrów meteorologicznych, f) utrzymania i remontu sztucznych i naturalnych nawierzchni lotniskowych, g) !"czno%ci przewodowej i radiowej oraz sprz$t do odstraszania ptaków, h) wzrokowych pomocy nawigacyjnych, i) wykorzystywane w ratownictwie i ochronie przeciwpo#arowej, j) zwi"zany z ochron" %rodowiska, k) spadochronowy, l) symulatory lotów, 2

m) wykorzystywanych do kontroli bezpiecze'stwa: - pasa#erów, - personelu, - baga#u kabinowego, - baga#u rejestrowego, - !adunków, przesy!ek kurierskich i poczty, - innych osób wchodz"cych do strefy zastrze#onej lotniska lub strefy zastrze#onej znajduj"cej si$ poza terenem lotniska, n) wykorzystywane do ochrony strefy zastrze#onej lotniska lub strefy zastrze#onej znajduj"cej si$ poza terenem lotniskiem, o) wykorzystywane do ochrony cz$%ci ogólnodost$pnej terenu lotniska, p) wykorzystywane do rejestracji w systemie elektronicznym danych dotycz"cych baga#u rejestrowanego w celu zapewnienia po!"czenia go z pasa#erem; 2) koszty transportu i monta#u oraz inne koszty ponoszone w celu przekazania %rodków trwa!ych do u#ywania. 2. Dofinansowanie obowi"zku u#yteczno%ci publicznej, o którym mowa w art. 183 i 197 ustawy, mo#e by( udzielone na pokrycie kosztów wykonywania tego obowi"zku. 3. Wielko%( dofinansowania, o którym mowa w ust. 1, nie mo#e przekroczy( 75% ceny nabycia. 4. Cen$ nabycia i koszt ustala si$ zgodnie z przepisami o rachunkowo%ci. Cena nabycia i koszt nie obejmuje podatku od towarów i us!ug oraz podatku akcyzowego. § 5. Do dotacji udzielanych przez Prezesa Urz$du stosuje si$ przepisy: 1) ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych; 2) rozporz"dzenia Rady Ministrów z dnia 3 lipca 2006 r. w sprawie szczegó!owego sposobu i trybu finansowania inwestycji z bud#etu pa'stwa (Dz. U. Nr 120, poz. 831). § 6. Dofinansowania w formie dotacji udziela Prezes Urz$du na wniosek zainteresowanego podmiotu, o którym mowa w art. 22b, 183 albo 197 ustawy. § 7. 1. Wnioski o dofinansowanie podmioty sk!adaj" do Prezesa Urz$du w terminie do dnia 31 stycznia ka#dego roku kalendarzowego. 2. Prezes Urz$du rozpatruje wnioski w terminie do dnia 15 marca roku kalendarzowego, w którym wnioski zosta!y z!o#one, z zastrze#eniem ust. 3. 3. W przypadku gdy ustawa bud#etowa na rok, w którym wnioski zosta!y z!o#one, nie wejdzie w #ycie do dnia 1 lutego, Komisja rozpatruje wnioski w terminie 45 dni od dnia wej%cia w #ycie ustawy bud#etowej. 4. Po rozpatrzeniu wniosków Prezes Urz$du niezw!ocznie og!asza w Dzienniku Urz$dowym Urz$du Lotnictwa Cywilnego list$ podmiotów, którym zosta!o przyznane dofinansowanie wraz z wykazem przedmiotów obj$tych dofinansowaniem i ogóln" kwot" dofinansowania. 3

§ 8. 1. Wniosek o dofinansowanie musi spe!nia( kryteria okre%lone w przepisach, o których mowa w § 4, oraz zawiera( nast$puj"ce informacje: 1) oznaczenie wnioskuj"cego podmiotu, jego siedziby i adresu; 2) okre%lenie sposobu reprezentacji oraz osób uprawnionych do reprezentacji; 3) wskazanie rodzaju dofinansowania; 4) okre%lenie zakresu przedmiotowego wniosku, w tym wyliczenie zakupów i podanie szacowanych kosztów jakie zostan" poniesione na te zakupy; 5) okre%lenie wysoko%ci %rodków finansowych, o przyznanie których wnioskuje zainteresowany podmiot; 6) okre%lenie wysoko%ci %rodków w!asnych, które podmiot planuje przeznaczy( na zakup sprz$tu i urz"dze', uj$tych we wniosku; 7) uzasadnienie wskazuj"ce na zasadno%( przekazania przez Prezesa Urz$du %rodków finansowych na cel okre%lony we wniosku. 2. W przypadku wniosku o dofinansowanie obowi"zku u#yteczno%ci publicznej, o którym mowa w art. 183 ustawy, jednostka samorz"du terytorialnego zobowi"zana jest do!"czy( do wniosku informacje dotycz"ce: 1) aktualnego stanu finansowego zarz"dzaj"cego lotniskiem (w szczególno%ci sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrachunkowy, opini$ banku, w którym podmiot ma swój podstawowy rachunek bie#"cy, za%wiadczenia z Urz$du Skarbowego oraz Zak!adu Ubezpiecze' Spo!ecznych stwierdzaj"ce wysoko%( zobowi"za' publicznoprawnych), wraz z programem naprawczym oraz harmonogramem jego wdra#ania; 2) analizy wskazuj"ce na perspektywy funkcjonowania lotniska oraz jego znaczenie dla przysz!o%ci miasta lub regionu; 3) harmonogram pozyskiwania przez jednostk$ samorz"du terytorialnego lub zarz"dzaj"cego lotniskiem %rodków unijnych przeznaczonych na wspieranie rozwoju dzia!alno%ci zarz"dzaj"cego lotniskiem. 3. Ponadto wnioskuj"ca jednostka samorz"du terytorialnego zobowi"zania jest do!"czy( do wniosku nast$puj"ce informacje: 1) zwi$z!e okre%lenie na czym ma polega( obowi"zek u#yteczno%ci publicznej oraz zobowi"zanie przedmiotowego zarz"dzaj"cego portem lotniczym do jego realizacji; 2) okre%lenie, w sposób obiektywny i przejrzysty, metody obliczania wysoko%ci rekompensaty (zarówno wst$pnie deklarowanej przez jednostk$ samorz"du terytorialnego jak równie# tej, o któr" wnioskuje dana jednostka do Prezesa Urz$du); 3) okre%lenie podwy#szonych kosztów zarz"dzaj"cego portem lotniczym zwi"zanych z realizacj" obowi"zku u#yteczno%ci publicznej, z uwzgl$dnieniem racjonalnego zysku; 4) przedstawienie analizy mo#liwo%ci wykorzystania alternatywnych %rodków transportu w regionie; 5) inne potwierdzaj"ce twierdzenia zawarte we wniosku o dofinansowanie.

4

4. W przypadku wniosku o dofinansowanie obowi"zku u#yteczno%ci publicznej, o którym mowa w art. 197 ustawy, ust. 3 pkt 1-3 i 5 stosuje si$ odpowiednio, z tym, #e informacje, które powinna za!"czy( jednostka samorz"du terytorialnego lub wojewoda dotycz" przewo&nika lotniczego. 5. Wzór wniosku stanowi za!"cznik do rozporz"dzenia. § 9. Do wniosku podmiot za!"cza nast$puj"ce dokumenty: 1) wypis z odpowiedniego rejestru potwierdzaj"cy status prawny podmiotu, o ile taki posiada; 2) dokument potwierdzaj"cy sposób reprezentacji podmiotu i osoby uprawnione do reprezentacji. § 10. Wnioski z!o#one po terminie, nie zawieraj"ce informacji okre%lonych w § 5 oraz wnioski nieprawid!owo wype!nione Prezes Urz$du pozostawia bez rozpoznania. § 11. 1. Przy podejmowaniu decyzji o przyznaniu dofinansowania na zakup sprz$tu lub urz"dze', Prezes Urz$du bierze pod uwag$ nast$puj"ce kryteria: 1) wp!yw na zwi$kszenie bezpiecze'stwa w lotnictwie cywilnym, jego ochron$ przed zagro#eniami terrorystycznymi oraz popraw$ ruchu lotniczego; 2) wp!yw na realizacj$ zalece' pokontrolnych i certyfikacyjnych w zakresie lotnictwa cywilnego; 3) wp!yw na dostosowanie podmiotu do wymogów krajowych oraz unijnych, w zakresie lotnictwa cywilnego; 4) ilo%( i wysoko%( dofinansowania przyznanego w latach poprzednich, w przypadku ograniczonych mo#liwo%ci bud#etowych preferowane powinny by( podmioty nieobj$te dotychczas dofinansowaniem; 5) poprawno%( wype!niania obowi"zków wynikaj"cych z przyznanego wcze%niej dofinansowania, w tym realizacji postanowie' umów o dofinansowanie (obowi"zki sprawozdawcze, rozliczenia finansowe dotacji z uwzgl$dnieniem odpowiednich terminów). 2. W przypadku naruszenia przepisów o rozliczeniu dotacji z lat poprzedzaj"cych z!o#enie wniosku, w szczególno%ci w zakresie terminów ustawowych, Prezes Urz$du pozostawia wniosek bez rozpoznania § 12. 1. Podstaw" przyznania dotacji jest umowa zawarta mi$dzy Prezesem Urz$du a w!a%ciwym podmiotem. 2. Umowa, o której mowa w ust. 1, okre%la, w szczególno%ci, zobowi"zanie podmiotu do realizacji zada' okre%lonych w ustawie, wysoko%( dotacji, zasady rozliczania i przyczyny ewentualnego zwrotu dotacji oraz zasady wykonywania przez Prezesa Urz$du kontroli wykorzystania %rodków dotacji.

5

§ 13. 1. Podmiot, któremu przyznano i przekazano dotacj$, zobowi"zany jest do przedstawienia Prezesowi Urz$du sprawozdania z jej wykorzystania, na zasadach i w terminach okre%lonych w umowie. 2. Do sprawozda', o których mowa w ust. 1, podmiot dotowany zobowi"zany jest do!"czy( kserokopie rachunków op!aconych ze %rodków finansowych przekazanych w drodze dofinansowania. Kopie rachunków powinny by( potwierdzone za zgodno%( z orygina!em oraz opatrzone dat", podpisami i piecz$ci" g!ównego ksi$gowego oraz osób upowa#nionych do reprezentowania podmiotu dotowanego. 3. W przypadku dofinansowania, o którym mowa w art. 22b ustawy, podmiot zobowi"zany jest zapewni(, aby rachunki lub za!"czona dokumentacja uzupe!niaj"ca (np. protoko!y odbioru) zawiera!y informacje pozwalaj"ce zidentyfikowa( egzemplarz sprz$tu lub urz"dzenia zakupiony ze %rodków finansowych pochodz"cych z dotacji Prezesa Urz$du. 4. Sprz$t lub urz"dzenia, których zakup zosta! dofinansowany, podmiot zobowi"zany jest wprowadzi( do ewidencji %rodków trwa!ych. 5. )rodki finansowe niewykorzystane podmiot obowi"zany jest zwróci( na rachunek bankowy Urz$du Lotnictwa Cywilnego, w terminie okre%lonym w umowie. 6. Do %rodków dotacji, w szczególno%ci w przypadku wykorzystania dotacji niezgodnie z przeznaczeniem lub pobrania w nadmiernej wysoko%ci, stosuje si$ przepisy, o których mowa w § 4. § 14. Rozporz"dzenie wchodzi w #ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia.

MINISTER INFRASTRUKTUY

6

UZASADNIENIE Projekt rozporz"dzenia stanowi wykonanie delegacji zawartej w art. 22c ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z pó&n. zm). Niniejszy projekt reguluje szczegó!owe przeznaczenie, warunki oraz kryteria udzielania wsparcia ze %rodków publicznych na zadania realizowane przez podmioty sektora lotnictwa cywilnego dotycz"ce: a) zakupu sprz$tu i urz"dze' niezb$dnych dla bezpiecze'stwa dzia!alno%ci lotniczej i nadzoru w tym zakresie, b) obowi"zku u#yteczno%ci publicznej polegaj"cego na %wiadczeniu us!ug publicznych przez przewo&ników lub zarz"dzaj"cych lotniskami, o którym mowa w art. 183 i 197 ustawy Prawo lotnicze. W rozporz"dzeniu okre%lony zosta! tak#e tryb sk!adania i rozpatrywania wniosków o dofinansowanie, dokumenty, które nale#y do!"czy( do wniosku o dofinansowanie, szczegó!owe warunki i tryb przekazywania i rozliczania dofinansowania. Rozporz"dzenie to, wraz z poszczególnymi artyku!ami ustawy Prawo lotnicze stanowi( b$dzie program pomocowy, który zostanie przedstawiony Komisji UE do zaakceptowania. Szczegó!owe regulacje dotycz"ce ww. rodzajów wsparcia s" konieczne dla dostosowania ich do zasad udzielania pomocy publicznej. Z dniem 30 kwietnia 2007 r. sko'czy! si$ okres, w którym, zgodnie z Traktatem Akcesyjnym mo#liwym by!o udzielanie tzw. pomocy istniej"cej w transporcie. Komisja Europejska poinformowa!a stron$ polsk", #e od dnia 1 maja 2007 r. udzielanie wsparcia na dofinansowanie zakupu sprz$tu i urz"dze' niezb$dnych dla bezpiecze'stwa dzia!alno%ci lotniczej i nadzoru w tym zakresie nie jest zgodne z zasadami udzielania pomocy na wspólnym rynku i od tego momentu wymaga indywidualnych notyfikacji. W zwi"zku z tym koniecznym jest sprecyzowanie warunków udzielania pomocy w tym zakresie i dostosowanie do przepisów dotycz"cych pomocy publicznej. W zakresie natomiast wsparcia udzielanego na podstawie art. 183 i 197 niezb$dnym s" szczegó!owe regulacje dla wykazania, #e wsparcie to nie powinno stanowi( pomocy publicznej. OCENA SKUTKÓW REGULACJI (OSR) Podmioty, na które oddzia"uje akt normatywny Rozporz"dzenie oddzia!uje na podmioty prowadz"ce dzia!alno%( w zakresie Lotnictwa Cywilnego. Konsultacje spo"eczne. Projekt rozporz"dzenia zostanie skonsultowany m.in. z nast$puj"cymi partnerami spo!ecznymi: 7

!" Przedsi$biorstwo Pa'stwowe „Porty Lotnicze”, !" Polska Agencja *eglugi Powietrznej !" Zwi"zkiem Regionalnych Portów Lotniczych, !" Aeroklubem Polskim, !" %rodowiskiem lotniczym, !" przewo&nikami lotniczymi, !" Marsza!kami Województw, !" Polsk" Konfederacj" Pracodawców Prywatnych, !" Konfederacj" Pracodawców Polskich, !" Zwi"zkiem Województw RP, !" Uni" Metropolii Polskich. Wp"yw na sektor finansów publicznych, w tym bud$et pa%stwa i bud$ety jednostek samorz&du terytorialnego Wprowadzenie niniejszego rozporz"dzenia nie powoduje dodatkowych skutków finansowych dla sektora finansów publicznych. Wielko%( udzielanego wsparcia uzale#niona b$dzie od wielko%ci %rodków zaplanowanych na cele okre%lone w art. 22a ustawy Prawo lotnicze. Wp"yw na rynek pracy. Projektowane rozporz"dzenie nie wp!ynie na rynek pracy. Konkurencyjno#' gospodarki i przedsi(biorczo#', w tym na funkcjonowanie przedsi(biorstw. Projektowana regulacja stwarza warunki do podniesienia konkurencyjno%ci polskiej gospodarki, dzi$ki dofinansowaniu %rodkami publicznymi m.in. projektów rozwojowych, nie b$dzie mia!a negatywnego wp!ywu na rynek pracy i przedsi$biorczo%(, w tym na funkcjonowanie przedsi$biorstw. Rozporz"dzenie wp!ynie na popraw$ bezpiecze'stwa prowadzenia dzia!alno%ci w lotnictwie cywilnym. Wp"yw na sytuacj( i rozwój regionalny. Rozporz"dzenie mo#e mie( pozytywny wp!yw na popraw$ sytuacji regionów, w których ograniczony jest dost$p do przewozów lotniczych, a tak#e na rozwój lotnisk regionalnych. Wst(pna opinia o zgodno#ci projektu rozporz&dzenia z prawem Unii Europejskiej. Projektowane rozporz"dzenie jest zgodne z prawem Unii Europejskiej. Notyfikacja. Projekt rozporz"dzenia zostanie przedstawiony Komisji Europejskiej, zgodnie z art. 88 Traktatu WE, w celu oceny zgodno%ci warunków udzielania wsparcia okre%lonego w rozporz"dzeniu ze wspólnym rynkiem. Biuletyn Informacji Publicznej. Zgodnie z ustaw! z dnia 7 lipca 2005 r. o dzia"alno#ci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414) projekt rozporz"dzenia zostanie udost$pniony na stronach urz$dowego informatora teleinformatycznego - Biuletynu Informacji Publicznej. 9-08-aa

8

Projekt ROZPORZ!DZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY1) z dnia w sprawie wymaga%, jakie powinny spe"nia' statki powietrzne ze wzgl(du na ochron( #rodowiska Na podstawie art. 53a ust. 5 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z pó&n. zm.2)) zarz"dza si$, co nast$puje: § 1. Rozporz"dzenie okre%la wymagania, jakie powinny spe!nia( statki powietrzne ze wzgl$du na ochron$ %rodowiska przed ha!asem oraz zanieczyszczeniami ziemi, wody i powietrza. § 2. 1. Statki powietrzne, ze wzgl$du na ochron$ %rodowiska, powinny spe!nia( wymagania w zakresie ha!asu, odnosz"ce si$ w szczególno%ci do: 1)

miar oceny ha!asu;

2)

wzorcowych punktów pomiaru ha!asu;

3)

dopuszczalnych poziomów ha!asu;

4)

tolerancji przekroczenia dopuszczalnych poziomów ha!asu.

2. Statki powietrzne, ze wzgl$du na ochron$ %rodowiska, powinny spe!nia( wymagania w zakresie emitowanych przez silniki statków powietrznych zanieczyszcze' ziemi, wody i powietrza, odnosz"ce si$ do: 1)

emisji gazów spalinowych;

2)

drena#u paliwa z uk!adu paliwowego po zatrzymaniu silnika.

§ 3. 1. Spe!nienie przez statki powietrzne wymaga' ze wzgl$du na ochron$ %rodowiska przed ha!asem ocenia si$, z zastrze#eniem § 4 ust. 3, zgodnie z: 1)

tomem I Za!"cznika 16 do Konwencji o mi$dzynarodowym lotnictwie cywilnym,

podpisanej w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r. (Dz. U. z 1959 r. Nr 35, poz. 212 i 214, z 1)

Minister Infrastruktury kieruje dzia!em administracji rz"dowej – transport, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 4 rozporz"dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegó!owego zakresu dzia!ania Ministra Infrastruktury (Dz. U. Nr 216, poz. 1594). 2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829, z 2007 r. Nr 50, poz. 331, Nr 82, poz. 558 oraz z 2008 r. Nr 97, poz. 625.

pó&n. zm.3)), obowi"zuj"cego na podstawie o%wiadczenia rz"dowego z dnia 20 sierpnia 2003 r. (Dz. U. Nr 146, poz. 1413), z wy!"czeniem rozdzia!u 2; 2)

decyzj"

nr

2003/4/RM

Dyrektora

Wykonawczego

Europejskiej

Agencji

Bezpiecze'stwa Lotniczego z dnia 17 pa&dziernika 2003 r. w sprawie specyfikacji certyfikacyjnych zapewniaj"cych akceptowalne %rodki spe!nienia dla ha!asu statków powietrznych (CS-36) wydan" na podstawie rozporz"dzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1592/2002/WE z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie wspólnych zasad w zakresie lotnictwa cywilnego i utworzenia Europejskiej Agencji Bezpiecze'stwa Lotniczego (EASA) (Dz.Urz. WE L 240 z 7.09.2002) zmienionego rozporz"dzeniem nr 1643/2003/WE z dnia 22 lipca 2003 r. zmieniaj"cym rozporz"dzenie (WE) nr 1592/2002 (Dz. Urz. WE L 245 z 29.09.2003) oraz rozporz"dzeniem nr 1701/2003/WE z dnia 24 wrze%nia 2003 r. dostosowuj"cym art. 6 rozporz"dzenia (WE) nr 1592/2002 (Dz.Urz. WE L 243 z 27.09.2003). 2. Spe!nienie przez statki powietrzne wymaga' ze wzgl$du na ochron$ %rodowiska przed zanieczyszczeniami ziemi, wody i powietrza ocenia si$ zgodnie z: 1)

tomem II Za!"cznika 16 do Konwencji, o której mowa w ust. 1 pkt 1,

obowi"zuj"cego na podstawie o%wiadczenia rz"dowego, o którym mowa w ust. 1 pkt 1; 2)

decyzj"

nr

2003/3/RM

Dyrektora

Wykonawczego

Europejskiej

Agencji

Bezpiecze'stwa Lotniczego z dnia 17 pa&dziernika 2003 r. w sprawie specyfikacji certyfikacyjnych zapewniaj"cych akceptowalne %rodki spe!nienia dla emisji z silników lotniczych i drena#u paliwa (CS-34) wydan" na podstawie rozporz"dzenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 2. § 4. Traci moc rozporz"dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie wymaga', jakie powinny spe!nia( statki powietrzne ze wzgl$du na ochron$ %rodowiska (Dz. U. Nr 122, poz. 1271 oraz z 2005 r. Nr 189, poz. 1597). § 5. Rozporz"dzenie wchodzi w #ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia.

MINISTER INFRASTRUKTURY 3)

Zmiany wymienionej Konwencji zosta!y og!oszone w Dz. U. z 1963 r. Nr 24, poz. 137 i 138, z 1969 r. Nr 27, poz. 210 i 211, z 1976 r. Nr 21, poz. 130 i 131, Nr 32, poz. 188 i 189 i Nr 39, poz. 227 i 228, z 1984 r. Nr 39, poz. 199 i 200, z 2000 r. Nr 39, poz. 446 i 447, z 2002 r. Nr 58, poz. 527 i 528 oraz z 2003 r. Nr .8, po. 700 i 701.

2

Uzasadnienie Projekt rozporz"dzenia z art. 53 b ust. 5 ustawy Prawo lotnicze okre%la wymagania, jakie powinny spe!nia( statki powietrzne ze wzgl$du na ochron$ %rodowiska przed ha!asem oraz zanieczyszczeniami ziemi, wody i powietrza. Projektowana regulacja jest zgodna z rozporz"dzeniami unijnymi, a w szczególno%ci z: -

rozporz"dzeniem nr 1592/2002/WE z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie wspólnych

zasad w dziedzinie lotnictwa cywilnego oraz ustanowienia Europejskiej Agencji Bezpiecze'stwa Lotniczego (Dz. Urz. WE L 240 z 7.9.2002), -

rozporz"dzeniem nr 1702/2003/WE z dnia 24 wrze%nia 2003 r. ustanawiaj"cym

zasady wykonawcze dla certyfikacji statków powietrznych i zwi"zanych z nimi wyrobów, cz$%ci i akcesoriów w zakresie zdatno%ci do lotu i ochrony %rodowiska oraz dla certyfikacji organizacji projektuj"cych i produkuj"cych (Dz. Urz. WE L 243 z 27.09.2003). Ponadto projektowana regulacja b$dzie zgodna z decyzj" nr 2003/4/RM Dyrektora Wykonawczego Europejskiej Agencji Bezpiecze'stwa Lotniczego z dnia 17 pa&dziernika 2003 r. w sprawie specyfikacji certyfikacyjnych zapewniaj"cych akceptowalne %rodki spe!nienia dla ha!asu statków powietrznych (CS-36) oraz decyzj" nr 2003/3/RM Dyrektora Wykonawczego Europejskiej Agencji Bezpiecze'stwa Lotniczego z dnia 17 pa&dziernika 2003 r. w sprawie specyfikacji certyfikacyjnych zapewniaj"cych akceptowalne %rodki spe!nienia dla emisji z silników lotniczych i drena#u paliwa (CS-34). Ocena skutków regulacji (OSR) Regulacja zawarta w projekcie nie ustanawia wymogów surowszych ni# wynikaj"ce z obowi"zuj"cych przepisów UE. Regulacja zawarta w rozporz"dzeniu nie b$dzie mia!a wp!ywu na rynek pracy, rozwój regionalny oraz konkurencyjno%( wewn$trzn" i zewn$trzn" gospodarki. Rozporz"dzenie nie spowoduje równie# skutków finansowych dla bud#etu pa'stwa oraz bud#etów jednostek samorz"du terytorialnego. Projektowane rozporz"dzenie jest zgodne z prawem Unii Europejskiej. Projekt rozporz"dzenia nie podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach dotycz"cych sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych oraz nie wymaga przedstawienia w!a%ciwym instytucjom i organom Unii Europejskiej lub Europejskiemu Bankowi Centralnemu. 10-08-aa

3

Projekt ROZPORZ!DZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia .......................................2008 r.

w sprawie statków powietrznych kategorii specjalnej Na podstawie art. 53d ust. 1 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z pó&n. zm.2)) zarz"dza si$, co nast$puje: Rozdzia" 1 Przepisy ogólne § 1. Rozporz"dzenie okre%la:

1) rodzaje statków powietrznych kategorii specjalnej, o których mowa w Aneksie II rozporz"dzenia nr 1592/2002/WE z dnia 15 lipca 2002r. w sprawie wspólnych zasad w zakresie lotnictwa cywilnego i utworzenia Europejskiej Agencji Bezpiecze'stwa Lotniczego (EASA) (Dz. Urz. WE L 240 z 7.09.2002) zmienionego rozporz"dzeniem nr 1643/2003/WE z dnia 22 lipca 2003 r. zmieniaj"cym rozporz"dzenie (WE) nr 1592/2002 (Dz. Urz. WE L 245 z 29.09.2003) oraz rozporz"dzeniem nr 1701/2003/WE z dnia 24 wrze%nia 2003 r. dostosowuj"cym art. 6 rozporz"dzenia (WE) nr 1592/2002 (Dz. Urz. WE L 243 z 27.09.2003), z wy!"czeniem statków powietrznych, dla których przepisy o zdatno%ci od lotu s" okre%lone w rozporz"dzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 25 kwietnia 2005 r. w sprawie wy!"czenia zastosowania niektórych przepisów ustawy – Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz okre%lenia warunków i wymaga' dotycz"cych u#ywania tych statków (Dz. U. Nr 107 poz. 904); 2) przepisy techniczne i eksploatacyjne dotycz"ce statków powietrznych kategorii specjalnej sposób prowadzenia inspekcji i zakres obs!ugi tych statków; 3) sposób post$powania przy sprawdzaniu zdatno%ci do lotu, wydawania i odnawiania wa#no%ci pozwole' na wykonywanie lotów dla tych statków powietrznych; 4) sposób post$powania przy certyfikowaniu podmiotów projektuj"cych, produkuj"cych i obs!uguj"cych statki powietrzne kategorii specjalnej oraz sposób prowadzenia ewidencji tych podmiotów; 5) wzór pozwolenia na wykonywanie lotów statków powietrznych w kategorii specjalnej oraz wniosku o jego wydanie; 6) sposób, warunki prowadzenia budowy, odbudowy lub modyfikacji statków powietrznych kategorii specjalnej.

1)

2)

Minister Infrastruktury kieruje dzia!em administracji rz"dowej – transport, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 4 rozporz"dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegó!owego zakresu dzia!ania Ministra Infrastruktury (Dz. U. Nr 216, poz. 1594).

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829, z 2007 r. Nr 50, poz. 331, Nr 82, poz. 558 oraz z 2008 r. Nr 97, poz. 625.

1) 2) 3) 4)

5)

6) 7) 8) 9) 10) 11) 12)

§ 2. U#yte w rozporz"dzeniu okre%lenia oznaczaj" : ULC – Urz"d Lotnictwa Cywilnego; Prezes Urz$du – Prezes Urz$du Lotnictwa Cywilnego; zg!aszaj"cy – osoba fizyczna lub prawna b$d"ca w!a%cicielem statku powietrznego lub jego u#ytkownikiem, która z!o#y!a do Prezesa Urz$du wniosek o wydanie pozwolenia na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej; statki powietrzne kategorii specjalnej – rozumie si$ przez to statki powietrzne wymienione w § 1 pkt 1, które nie spe!niaj" wymaga' okre%lonych w Za!"czniku 8 do Konwencji o mi$dzynarodowym lotnictwie cywilnym (Dz. U. z 1959 r. Nr 35, poz. 212 i 214, z 1963 r. Nr 24, poz. 137 i 138, z 1969 r. Nr 27, poz. 210 i 211, z 1976 r. Nr 21, poz. 130 i 131, Nr 32, poz. 188 i 189 i Nr 39, poz. 227 i 228, z 1984 r. Nr 39, poz. 199 i 200, z 2000 r. Nr 39, poz. 446 i 447 oraz z 2002 r. Nr 58, poz. 527 i 528), a w zwi"zku z tym nie mog" s!u#y( do komercyjnego przewozu lotniczego, jednak#e mog" by( dopuszczone do u#ytkowania, po wprowadzeniu dodatkowych ogranicze', z przeznaczeniem w szczególno%ci do celów edukacyjnych, sportowych, rekreacyjnych, eksperymentalnych, demonstracyjnych oraz uczestnictwa w pokazach; pozwolenie na wykonywanie lotów – dokument, wydawany przez Prezesa Urz$du, potwierdzaj"cy zdatno%( do lotu statku powietrznego w kategorii specjalnej, wystawiany indywidualnie dla egzemplarza statku powietrznego. Pozwolenie nie jest %wiadectwem zdatno%ci do lotu w rozumieniu Za!"cznika nr 8 ICAO, a jedynie dokumentem dopuszczaj"cym do lotu dla tej kategorii, zawieraj"cym podstawowe dane o statku powietrznym, jego w!a%cicielu lub u#ytkowniku oraz obowi"zuj"cych ten statek powietrzny ograniczeniach, umo#liwiaj"cy wpisanie egzemplarza statku powietrznego do rejestru cywilnych statków powietrznych; dokument równowa#ny – wydany przez zagraniczny nadzór lotniczy lub Prezesa Urz$du dokument dopuszczaj"cy do u#ytkowania statek powietrzny, wydany zgodnie ze standardami EASA dla tej kategorii, równowa#ny do pozwolenia na wykonywanie lotów; podkategorie – rozumie si$ przez to wyodr$bnione z grupy statków powietrznych kategorii specjalnej podgrupy tych statków powietrznych; modyfikacja – ka#da wprowadzana przez zg!aszaj"cego zmiana powa#na do dokumentacji statku powietrznego, zgodnie z któr" jest on nast$pnie poddawany przebudowie. Ka#da taka przebudowa podlega obowi"zkowi zg!oszenia do nadzorowania Prezesowi Urz$du na podstawie wniosku; ustawa - ustawa z dnia 2 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze; rozporz"dzenie w sprawie wykonywania lotów próbnych-kontrolnych - rozporz"dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 29 sierpnia 2003 r. w sprawie wykonywania lotów próbnych oraz wydawania %wiadectwa ogl$dzin statków powietrznych (Dz. U. Nr 173, poz.1678). rozporz"dzenie – niniejsze rozporz"dzenie; EASA – Europejska Agencja Bezpiecze'stwa Lotniczego. Rozdzia" 2 Rodzaje statków powietrznych kategorii specjalnej

§ 3. 1. Wyró#nia si$ nast$puj"ce rodzaje statków powietrznych kategorii specjalnej: 1) statki powietrzne maj"ce czysto historyczne odniesienie wynikaj"ce z: - uczestnictwa w wa#nych wydarzeniach historycznych; lub - stanowi"ce wa#ny krok w rozwoju lotnictwa; lub - pe!ni"ce wa#n" rol$ w si!ach zbrojnych pa'stwa cz!onkowskiego oraz dodatkowo spe!niaj"ce jeden lub wi$cej z poni#ej wymienionych warunków: - ich projekt powsta! wi$cej ni# 40 lat temu; - ich produkcja zosta!a zako'czona przynajmniej 25 lat temu; - mniej ni# 50 egzemplarzy o tej samej podstawowej konstrukcji jest nadal zarejestrowanych w pa'stwie cz!onkowskim;

2

2) statki powietrzne specjalnie zaprojektowane lub zmodyfikowane do prowadzenia bada' rozwojowych, eksperymentów lub do celów naukowych, z zamiarem wyprodukowania ich w %ci%le ograniczonej liczbie egzemplarzy; 3) statki powietrzne, których co najmniej 51% zbudowane zosta!o przez amatora lub niedochodowe stowarzyszenie amatorów do ich w!asnych celów i bez #adnego celu komercyjnego; 4) statki powietrzne, których projekt pocz"tkowy by! przeznaczony wy!"cznie do celów wojskowych; 5) repliki statków powietrznych, spe!niaj"ce kryteria okre%lone w pkt 1 lub 4, których struktura konstrukcji jest podobna do oryginalnego statku powietrznego; 6) bezza!ogowe statki powietrzne o ci$#arze operacyjnym mniejszym ni# 150 kg. 2. Z grupy statków powietrznych kategorii specjalnej wyodr$bnia si$ nast$puj"ce podkategorie tych statków powietrznych: Oznaczenie S1 S2 S3 S4

S5 S6

Opis budowane wed!ug nowego, nie wypróbowanego uprzednio projektu budowane wed!ug dokumentacji b$d"cej ju# podstaw" do budowy statku powietrznego lub jego podzespo!u, który zosta! uprzednio dopuszczony do u#ytkowania budowane z zestawów, wed!ug których zbudowano ju# i wypróbowano statek powietrzny lub jego podzespó!, stare statki powietrzne lub ich podzespo!y budowane lub odbudowywane zgodnie z oryginaln" dokumentacj" techniczn" (zarówno cywilne jak i wojskowe), które by!y uprzednio dopuszczone do u#ytkowania jako cywilne lub wojskowe stare statki powietrzne lub ich podzespo!y budowane wed!ug odtworzonej –opracowanej na nowo dokumentacji konstrukcyjnej i eksploatacyjnej statki powietrzne lub ich podzespo!y do%wiadczalne lub nowatorskie, posiadaj"ce nietypowe cechy lub rozwi"zania konstrukcyjne lub aerodynamiczne

§ 4. Przekwalifikowanie statku powietrznego z kategorii normalnej lub u#ytkowej do kategorii specjalnej jest mo#liwe, gdy: 1) statek powietrzny spe!nia kryteria Aneksu II rozporz"dzenia nr 1592/2002/WE z dnia 15 lipca 2002r.; 2) certyfikat typu danego statku powietrznego nie zosta! wpisany na list$ certyfikatów typów uznanych przez EASA. Rozdzia" 3 Przepisy techniczne i eksploatacyjne dotycz&ce statków powietrznych kategorii specjalnej § 5. 1. Niniejsze przepisy techniczne przeznaczone s" dla osób podejmuj"cych w warunkach amatorskich budow$, odbudow$ oraz wprowadzanie do u#ytkowania statków powietrznych w pojedynczych egzemplarzach lub w ograniczonej liczbie egzemplarzy oraz dla zatwierdzonych podmiotów produkuj"cych, obs!uguj"cych lub naprawiaj"cych sprz$t lotniczy. 2. Niniejsze przepisy okre%laj" szczegó!owe wymagania techniczne i tryb post$powania w odniesieniu do samolotów, motoszybowców i szybowców. W odniesieniu do innych statków powietrznych, okre%lonych w Aneksie II rozporz"dzenia nr 1592/2002/WE z dnia 15 lipca 2002 r., w szczególno%ci balonów, sterowców, %mig!owców, wiatrakowców, bezza!ogowych statków powietrznych szczegó!owe przepisy techniczne i tryb post$powania przy certyfikacji Prezes Urz$du okre%la indywidualnie w drodze decyzji, z zastrze#eniem § 6 i 7. 3

§ 6. Wzorzec typu statku powietrznego przewidzianego do budowy lub produkcji seryjnej w oparciu o gotow" dokumentacj$, nie podlega dopuszczeniu do u#ytkowania w trybie przewidzianym przepisami technicznymi niniejszego rozporz"dzenia. § 7. Okre%lone w niniejszym rozdziale wymagania techniczne nie dotycz" statków powietrznych przeznaczonych do wykonywania akrobacji lotniczej. Warunki dopuszczenia sprz$tu budowanego amatorsko do wykonywania akrobacji lotniczej powinny by( ka#dorazowo uzgodnione z Prezesem Urz$du. W takich przypadkach wymagana jest zgodno%( wytrzyma!o%ci statku powietrznego z wymaganiami przepisów budowy odpowiadaj"cej mu kategorii. § 8. Wymagania szczegó!owe w zakresie obci"#e' konstrukcji, w!asno%ci na ziemi i w locie, wytrzyma!o%ci oraz zm$czenia konstrukcji zawarte s" w przepisach budowy sprz$tu, które odnosz" si$ do danej kategorii statku powietrznego. § 9. Silniki lotnicze samolotów i motoszybowców powinny posiada( certyfikat typu lub zatwierdzenie wed!ug CS-22 Podcz$%( H "Silniki". Dopuszcza si$ zastosowanie silników typu nielotniczego. Silniki nielotnicze powinny by( produkowane przez przemys! seryjnie, mie( potwierdzon", w innych zastosowaniach, zdatno%( do pracy i niezawodno%( oraz potwierdzony sposób zabudowy i zakres przystosowania do pracy w powietrzu co najmniej drog" prób naziemnych i w locie wykonanych zgodnie z programem uzgodnionym z Prezesem Urz$du. § 10. )mig!a powinny posiada( certyfikat typu lub zatwierdzenie wed!ug przepisów budowy CS22, Podcz$%( J ")mig!a". Dopuszcza si$ zastosowanie wytwarzanych amatorsko w pojedynczych egzemplarzach %migie! drewnianych o sta!ym skoku, wykonanych z monobloku (z jednej cz$%ci), osadzonych bezpo%rednio na wale silnika lub na wa!ku przek!adni. Zakres prób takiego %mig!a nale#y ka#dorazowo uzgodni( z Prezesem Urz$du. § 11. Silniki i %mig!a inne ni# omówione w § 9 i § 10 mog" by( dopuszczone do u#ytkowania po przeprowadzeniu prób zgodnie z programem uzgodnionym z Prezesem Urz$du. § 12. Spadochronowy system ratowniczy zabudowany na statku powietrznym powinien spe!nia( nast$puj"ce wymagania: 1) zabudowa spadochronowego systemu ratowniczego powinna by( zgodna z wymaganiami producenta systemu lub uzgodniona z producentem systemu ratunkowego dla konkretnego egzemplarza statku powietrznego; 2) struktura w miejscach zamocowania systemu ratunkowego powinna by( na tyle wytrzyma!a, aby w przypadku jego u#ycia w dopuszczalnym zakresie u#ytkowania statku powietrznego mog!a przej"( maksymalne spodziewane obci"#enie wyst$puj"ce podczas otwarcia (nape!nienia) spadochronu systemu ratunkowego; 3) ka#dy z punktów zaczepienia lin no%nych systemu ratowniczego do struktury powinien wytrzyma( obci"#enie odpowiadaj"ce 1,3 krotnemu udarowi pocz"tkowemu podczas otwarcia i nape!niania spadochronu w przypadku najbardziej niekorzystnego kierunku jego dzia!ania w stosunku do struktury; 4) wytrzyma!o%( zabudowy powinna by( zapewniona przy wspó!czynnikach obci"#e' jakie wyst$puj" w locie i na ziemi w!"cznie z warunkami l"dowania awaryjnego; 5) powinny by( spe!nione warunki funkcjonalne zabudowy uk!adu wyzwalania spadochronowego systemu ratowniczego, równie# w warunkach przeci"#e'; 6) powinno by( zapewnione w!a%ciwe oznakowanie wewn"trz jak i na zewn"trz samolotu informuj"ce o zabudowie spadochronowego systemu ratowniczego na samolocie oraz o sposobie jego u#ycia i zabezpieczenia; 7) zabudowa systemu ratunkowego z podaniem punktów jego mocowania oraz procedur u#ycia oraz obs!ugi musi by( podana w instrukcji u#ytkowania w locie i obs!ugi technicznej samolotu oraz odnotowana w ksi"#ce p!atowca.

4

§ 13. Maksymalna dopuszczalna masa w locie nie mo#e przekracza(: - dla samolotów z silnikami posiadaj"cymi certyfikat typu lub zatwierdzenie wed!ug CS-22, Podcz$%( H (lub JAR-22, Podcz$%( H) warto%ci okre%lonej przepisami budowy CS-VLA, CS-23, CS-25, (lub JAR-VLA, JAR-23, JAR-25) lub innymi równowa#nymi przepisami jak w szczególno%ci FAR-23, FAR-25; - dla samolotów z silnikami nie posiadaj"cymi certyfikatu typu lub zatwierdzenie wed!ug CS22, Podcz$%( H, lub JAR-22, Podcz$%( H: 750,0 kg; -dla szybowców i dla motoszybowców: warto%ci okre%lonej przepisami budowy CS-22, lub JAR-22 lub innymi równowa#nymi przepisami; - dla pozosta!ych kategorii statków powietrznych w szczególno%ci: balonów, %mig!owców, wiatrakowców maksymalna masa do startu/l"dowania powinna by( zgodna z obowi"zuj"cymi przepisami budowy dla danej kategorii lub podlega uzgodnieniu z nadzorem lotniczym, - dla bezza!ogowych statków powietrznych przyj$ty maksymalny ci$#ar operacyjny musi by( poni#ej 150 kg; - dla samolotów ultralekkich maksymalna masa powinna by( zgodna z przepisami w sprawie wymaga' zdatno%ci samolotów ultralekkich okre%lonych odr$bnymi przepisami. § 14. Je#eli szczegó!owe przepisy techniczne dla poszczególnych kategorii statków powietrznych nie stanowi" inaczej, maksymalna masa statku powietrznego (z niezb$dnym wyposa#eniem) powinna by( tak ustalona, aby zapewnia!a mo#liwo%( zabrania za!ogi o masie nie mniejszej ni# 80 kg na osob$. W przypadku statków powietrznych dopuszczonych do wykonywania akrobacji, masa za!ogi wliczana do masy maksymalnej w locie nie mo#e by( mniejsza ni# 90 kg na osob$ (cz!onek za!ogi ze spadochronem). § 15. Moc silników samolotu powinna by( dobrana tak, aby zapewni( na wysoko%ci H = 0 m MAW wznoszenie gwarantuj"ce spe!nienie wymaga' odnosz"cych si$ do danej kategorii statku powietrznego. Prób$ nale#y prowadzi( przy maksymalnej masie p!atowca i przy mocy startowej silnika, a pomiar nale#y rozpocz"( w momencie uzyskania ustalonego wznoszenia. § 16. Minimalne wymagane wyposa#enie obejmuje: a) dla wszystkich statków powietrznych- czteropunktowe pasy bezpiecze'stwa; b) dla samolotów i motoszybowców: -%cian$ ogniow" i elementy izoluj"ce zespó! nap$dowy od pozosta!ej konstrukcji, -pr$dko%ciomierz, -wysoko%ciomierz, -busol$ magnetyczn", -obrotomierz, -wska&nik ci%nienia i temperatury oleju (dla silników ze smarowaniem obiegowym), -wska&nik ilo%ci paliwa dla ka#dego zbiornika (je#eli kontrola ilo%ci paliwa jest mo#liwa wy!"cznie na ziemi to musi by( ustalony odpowiedni równowa#ny sposób informacji), -wska&nik ilo%ci oleju, -wska&nik temperatury g!owic dla silników ch!odzonych powietrzem (o ile konieczno%( zabudowy wska&ników wynika z rozwi"za' konstrukcyjnych lub z próby ch!odzenia). -wska&nik ci%nienia !adowania dla silnika t!okowego wyposa#onego w %mig!o o zmiennym skoku, gdy ci%nienie !adowania i skok %mig!a s" ustawione niezale#nie. § 17. 1. W przypadku szybowców wyposa#onych w silniki przeznaczone wy!"cznie do przeprowadzania startów, ograniczenie zakresu wymaganego wyposa#enia w przyrz"dy kontroli pracy silnika powinno by( ka#dorazowo uzgodnione Prezesem Urz$du. 2. W przypadku p!atowców bezkabinowych lub o ograniczonym czasie trwania lotu, zakres wymaganego wyposa#enia mo#e by( ograniczony i wymaga ka#dorazowego uzgodnienia z Prezesem Urz$du. 3. Minimalne wyposa#enie dla szybowców obejmuje: 5

- pr$dko%ciomierz, - wysoko%ciomierz. 4. Dla pozosta!ych statków powietrznych zakres minimalnego wymaganego wyposa#enia wymaga uzgodnienia z Prezesem Urz$du. § 18. 1. W celu zebrania niezb$dnych do%wiadcze' i umo#liwienia oceny zdatno%ci konstrukcji do normalnego u#ytkowania, ka#dy wymieniony ni#ej statek powietrzny powinien wylata( minimum: 1) 75,0 godzin - w przypadku samolotów i motoszybowców wyposa#onych w silniki nie posiadaj"ce certyfikatu typu lub zatwierdzenia wed!ug CS-22, Podcz$%( H lub JAR-22, Podcz$%( H; 2) 50,0 godzin- w przypadku samolotów i motoszybowców wyposa#onych w silniki lotnicze posiadaj"ce certyfikat typu lub zatwierdzenie wed!ug CS-22, Podcz$%( H lub JAR-22, Podcz$%( H; 3) 10,0 godzin-w przypadku szybowców; 4) dla innych statków - liczba godzin prób powietrznych podlega uzgodnieniu z Prezesem Urz$du. 2. O ile silnik nie posiadaj"cy certyfikatu typu lub zatwierdzenia wed!ug CS-22, Podcz$%( H lub JAR22, Podcz$%( H ma by( dopuszczony do u#ytku na konkretnym p!atowcu w oparciu o próby w locie, nale#y w ramach prób 75-godzinnych przeprowadzi( 50-godzinn" prób$ trwa!o%ci silnika obejmuj"c": -100 startów, -10 lotów trwaj"cych ponad 1 godzin$ ka#dy, -60 lotów do wysoko%ci co najmniej 600 m, w trakcie których moc startowa musi by( rozwijana nie krócej ni# 5 minut Program próby silnika powinien okre%la( ilo%( lotów wykonanych w warunkach letnich (z temperatur" na poziomie lotniska powy#ej +20°C) oraz ilo%( lotów wykonywanych w warunkach zimowych sprzyjaj"cych oblodzeniu (zakres niskich temperatur dodatnich). Nale#y przewidzie( odpowiedni" ilo%( rozruchów silnika gor"cego i zimnego. 3. W przypadku motoszybowca budowanego w oparciu o szybowiec pochodz"cy z produkcji przemys!owej, ilo%( godzin lotów próbnych mo#e by(, w porozumieniu Prezesem Urz$du, odpowiednio skrócona. Rozdzia" 4 Wykonanie warsztatowe i próby

1) 2) 3)

4) 5)

§ 19. 1. Zamiar rozpocz$cia budowy lub odbudowy statku powietrznego nale#y zg!osi( Prezesowi Urz$du. Zg!oszenie powinno zawiera(: imi$ i nazwisko oraz adres osoby zg!aszaj"cej, a w przypadku zespo!u konstruktorów - nazwisko i imi$ oraz adres osoby reprezentuj"cej zespó!; opis techniczny p!atowca z niezb$dnymi danymi geometrycznymi i masowymi, rysunkiem zestawieniowym w trzech rzutach oraz rysunkami lub szkicami g!ównych w$z!ów konstrukcji; co najmniej szacunkowe wielko%ci obci"#e' g!ównych w$z!ów konstrukcji (po!"czenie skrzyd!okad!ub, zawieszenia usterze' i lotek, !o#e silnika i jego zamocowanie do kad!uba, w$z!y po!"czenia podwozia z p!atowcem) oraz co najmniej szacunkow" ocen$ stateczno%ci i sterowno%ci (dopuszczalne zakresy po!o#e' %rodków masy w locie); w miar$ mo#liwo%ci - opini$ o konstrukcji wydan" przez osob$ lub instytucj$ miarodajn" (w szczególno%ci stowarzyszenie techniczne, biuro konstrukcyjne zak!adu lotniczego); w przypadku konstrukcji amatorskiej stwierdzenie, #e udzia! amatora w wykonaniu kompletnego statku powietrznego wynosi co najmniej 51%. 2. Zg!oszenie o zamiarze budowy lub odbudowy statku powietrznego nale#y przes!a( do Prezesa Urz$du za po%rednictwem w!a%ciwej delegatury ULC.

6

1) 2) 3) 4)

§ 20. Delegatura ULC po otrzymaniu zg!oszenia zapoznaje si$ z projektem, przeprowadza wizytacj$ na miejscu budowy sprz$tu oraz zapoznaje si$ z warunkami prowadzenia budowy, a nast$pnie przesy!a zg!oszenie do Prezesa Urz$du, wraz ze swoimi uwagami i opiniami dotycz"cymi: zg!oszonego projektu; kwalifikacji zg!aszaj"cego; zaplecza warsztatowego; mo#liwo%ci uzyskania przez zg!aszaj"cego materia!ów atestowanych lub mo#liwo%ci testowania materia!ów o niegwarantowanych w!a%ciwo%ciach fizyko-mechanicznych. § 21. Po zapoznaniu si$ ze zg!oszeniem i uwagami delegatury, Prezes Urz$du okre%la (w przypadku koniecznym - po ponownej wizji lokalnej u zg!aszaj"cego) warunki, na jakich mo#e by( budowany lub odbudowywany statek powietrzny oraz powo!uje zespó! roboczy do prowadzenia nadzoru. § 22. Zg!aszaj"cy obowi"zany jest uzgodni( z przewodnicz"cym zespo!u roboczego tryb nadzoru nad budow" lub odbudow" oraz sposób rejestracji przeprowadzonych kontroli i ich wyników. § 23. Zako'czeniem procesu budowy lub odbudowy statku powietrznego jest przeprowadzenie wa#enia p!atowca pustego i za!adowanego w celu okre%lenia rzeczywistych mas i po!o#e' %rodków masy. § 24. Po wykonaniu wa#e' i kontroli ko'cowej zmontowanego p!atowca (obejmuj"cej pomiary si! tarcia i sztywno%ci uk!adów nap$dowych) wykonuj"cy budow$ lub odbudow$ wydaje pisemne potwierdzenie budowy (odbudowy, modyfikacji), w którym stwierdza: zgodno%( zbudowanego sprz$tu ze zg!oszonym projektem, u#ycie w!a%ciwych materia!ów oraz stosowanie w trakcie budowy poprawnych procesów technologicznych. W sytuacjach koniecznych upowa#nieni inspektorzy Urz$du zamieszczaj" na potwierdzeniu swoje uwagi dotycz"ce ewentualnych ogranicze' w eksploatacji danego statku powietrznego. § 25. 1. Po zako'czeniu budowy, odbudowy lub modyfikacji oraz po przeprowadzeniu, w przypadku samolotów i motoszybowców, prób silnika na ziemi zg!aszaj"cy mo#e wyst"pi( do delegatury ULC z wnioskiem o dopuszczenie statku powietrznego do prób w locie. Do wniosku nale#y za!"czy(: 1) potwierdzenie budowy (odbudowy, modyfikacji) wydane przez buduj"cego wraz z protoko!em wa#e' i szkicem ustawienia p!atowca przy wa#eniu; 2) wykaz zespo!ów zabudowanych we w!asnym zakresie i wykaz zespo!ów pochodz"cych z produkcji przemys!owej; 3) o%wiadczenie zg!aszaj"cego o wykonaniu prób zespo!u nap$dowego na ziemi z wynikiem pozytywnym (o ile znajduje zastosowanie); 4) program prób w locie opracowany przez zg!aszaj"cego, zawieraj"cy mi$dzy innymi imi$ i nazwisko pilota lub pilotów, którzy b$d" wykonywali próby oraz opini$ tego pilota lub pilotów o programie prób (2 egzemplarze); 5) pisemn" zgod$ instytucji (cywilnej lub wojskowej) administruj"cej lotniskiem wskazanym przez zg!aszaj"cego na wykonywanie prób p!atowca w rejonie danego lotniska oraz zgod$ na kierowanie lotami w trakcie prób; 6) instrukcj$ u#ytkowania w locie zawieraj"c" niezb$dne dane, w tym ograniczenia warunków u#ytkowania (2 egzemplarze); 7) wniosek o wpisanie p!atowca do ewidencji znaków rozpoznawczych dla statków powietrznych przeznaczonych wy!"cznie do wykonywania lotów próbnych i do%wiadczalnych; 8) dowód ubezpieczenia sprz$tu. 2. Program prób w locie, o którym mowa w pkt 4, powinien by( zaopiniowany przez osob$ posiadaj"c" uprawnienia pilota do%wiadczalnego, który b$dzie wykonywa! oblot statku powietrznego oraz przeprowadza! pierwszy etap prób. Pierwszy etap prób w locie powinien obejmowa( swym zakresem wszystkie próby do wyznaczenia charakterystyk i w!asno%ci lotnych, oraz prób$ ciepln" silnika, wyznaczenie ogranicze' oraz podstawowych osi"gów. Zakres udzia!u w próbach w locie, 7

pilotów nie b$d"cych pilotami do%wiadczalnymi (pod warunkiem zakwalifikowania lotów do prób, które nie s" próbami do%wiadczalnymi np. próby trwa!o%ciowe zespo!u nap$dowego) o ile zostanie zg!oszony odpowiedni wniosek, b$dzie ustalony ka#dorazowo przez Prezesa ULC w zale#no%ci od wyników pierwszego etapu prób i w!a%ciwo%ci sprz$tu. § 26. Prezes Urz$du zatwierdza programy prób i instrukcje u#ytkowania w locie (w przypadkach niezb$dnych - po wprowadzeniu przez zg!aszaj"cego odpowiednich zmian). Zatwierdzony przez Prezesa Urz$du program prób i instrukcja u#ytkowania w locie stanowi podstaw$ przeprowadzania prób. § 27. Rejestr Cywilnych Statków Powietrznych, na pisemny wniosek zg!aszaj"cego rezerwuje i przekazuje informacje o znakach rozpoznawczych. § 28. 1. W trakcie prób zg!aszaj"cy obowi"zany jest prowadzi(: 1) rejestr wykonywanych lotów (rejestracja lot po locie) z podaniem czasu trwania (godzina startu i l"dowania) oraz celu lotu; 2) rejestracj$ czasu pracy silnika na ziemi; 3) wykaz usterek i uszkodze' sprz$tu w trakcie prób z podaniem ich przyczyny i sposobu usuni$cia. 2. Wszystkie wpisy powinny by( podpisane przez zg!aszaj"cego sprz$t do prób i potwierdzone przez pilota wykonuj"cego próby w locie. § 29. 1. Po zrealizowaniu z wynikiem pozytywnym programu prób na ziemi i w locie oraz wylataniu wymaganej ilo%ci godzin zg!aszaj"cy mo#e wyst"pi( z wnioskiem o zniesienie ogranicze' ustalonych na okres prób i wydanie pozwolenia na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej. 2. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1 nale#y do!"czy(: 1) wykaz lotów; 2) wykaz usterek i uszkodze' sprz$tu; 3) informacj$ o cechach specjalnych sprz$tu, które musz" by( uwzgl$dnione przy jego normalnej eksploatacji; 4) sprawozdanie z prób w locie, w tym z pomiarów wznoszenia, z zastrze#eniem § 15; 5) dokumentacj$ niezb$dn" dla normalnego u#ytkowania sprz$tu w postaci instrukcji, opisów lub tabliczek informacyjnych zawieraj"cych: a) krótki opis techniczny z rysunkiem w trzech rzutach lub fotografiami, b) ograniczenia warunków u#ytkowania (masy, po!o#enia %rodka masy, dopuszczalne pr$dko%ci, temperatury, obroty, warunki meteorologiczne), c) wykazy czynno%ci przy normalnym u#ytkowaniu dotycz"ce zakresu kontroli przed lotem, czynno%ci podczas startu, podej%cia do l"dowania oraz l"dowania, d) informacja o cechach specyficznych sprz$tu, e) uwagi o zachowaniu si$ w sytuacjach awaryjnych, f) wykaz niezb$dnego wyposa#enia, g) terminarz i zakresy prac technicznych niezb$dnych dla zapewnienia zdatno%ci do lotu p!atowca, silnika, %mig!a i osprz$tu. Rozdzia" 5 Tryb sprawdzania zdatno#ci do lotu, wydawania i odnawiania wa$no#ci pozwole% na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej § 30.1. Po z!o#eniu wniosku o wydanie pozwolenia statek powietrzny do ogl$dzin w celu oceny jego zdatno%ci do lotu przedstawia: 1) w!a%ciciel lub u#ytkownik, lub 2) organizacja obs!ugowa posiadaj"ca certyfikat na obs!ug$ techniczn" statków powietrznych, o którym mowa w art. 160 ust. 1 ustawy, lub 3) podmiot posiadaj"cy certyfikat w zakresie projektowania, produkcji i obs!ugi statków powietrznych kategorii specjalnej, 8

4) mechanik po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego - sk!adaj"c o%wiadczenie o przygotowaniu statku powietrznego do przeprowadzenia oceny jego zdatno%ci do lotu. 2 Wzór wniosku o wydanie pozwolenia oraz o obj$cie nadzorem prac lotniczych nad statkiem kategorii specjalnej albo o uznanie zdatno%ci do lotu importowanego statku powietrznego kategorii specjalnej okre%la za!"cznik nr 3 do rozporz"dzenia. § 31. Pozwolenie na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej wydawane jest po uprzednim: 1) zako'czeniu nadzoru jego budowy, odbudowy, modyfikacji lub uznaniu zdatno%ci importowanego statku powietrznego w oparciu o dokumenty obce; 2) po sprawdzeniu czy dany egzemplarz statku powietrznego jest zgodny z opisem zawartym w jego dokumentacji technicznej; 3) wykonaniu przegl"du zasadniczego statku powietrznego, przedstawieniu go do ogl$dzin i wykonaniu lotu próbnego- kontrolnego. 2. Wzór pozwolenia na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej okre%la za!"cznik nr 5 do rozporz"dzenia. § 32. Nadzór budowy, odbudowy, modyfikacji statku powietrznego kategorii specjalnej obejmuje: 1) ocen$ wniosku zg!oszenia oraz przekazanych z wnioskiem dokumentów; 2) inspekcj$ u zg!aszaj"cego podczas, której sprawdzane s" warunki lokalowe, wyposa#enie w przyrz"dy i narz$dzia wykonawcze i pomiarowe, warunki sk!adowania materia!ów i cz$%ci gotowych, zdolno%( do zapewnienia oceny jako%ci, zakres prac przewidzianych do wykonania w warunkach amatorskich i zakres prac przewidzianych do wykonania w warunkach profesjonalnych, poziom przygotowania i kwalifikacji wykonuj"cych prace; 3) powo!anie przez Prezesa Urz$du zespo!u roboczego certyfikacji, który przeprowadza u zg!aszaj"cego inspekcj$ w celu odbioru kolejnych etapów budowy, odbudowy lub modyfikacji; 4) zatwierdzenie przez Prezesa Urz$du programów prób naziemnych i w locie oraz instrukcji u#ytkowania w locie, instrukcji obs!ugi technicznej; 5) przegl"d wykonywany przez zespó! roboczy, po zako'czeniu budowy (odbudowy lub modyfikacji) gotowego statku powietrznego; 6) ogl$dziny oraz wydanie %wiadectwa ogl$dzin upowa#niaj"cego do prowadzenia prób w locie, 7) próby naziemne i w locie przeprowadzane na wniosek zg!aszaj"cego; 8) ko'cow" ocen$ sprawozda' z prób naziemnych i w locie oraz przedstawionej dokumentacji dowodowej. § 33. Uznawanie zdatno%ci importowanego statku powietrznego kategorii specjalnej obejmuje: 1) ocen$ wniosku zg!oszenia oraz przekazanych z wnioskiem dokumentów; 2) wyznaczenie przez Prezesa Urz$du zespo!u roboczego certyfikacji; 3) zatwierdzenie przez Prezesa Urz$du programu lotów próbnych kontrolnych, instrukcji u#ytkowania w locie oraz instrukcji obs!ugi technicznej (w wersji przet!umaczonej na j$zyk polski); 4) ogl$dziny i wydanie %wiadectwa ogl$dzin upowa#niaj"cego do prowadzenia lotów próbnych kontrolnych; 5) loty próbne kontrolne; 6) ko'cow" ocen$ sprawozdania z lotów próbnych kontrolnych oraz ocen$ obcej dokumentacji dowodowej. § 34. 1. Zg!aszaj"cy jest obowi"zany spe!ni( wymagania techniczne (odby( proces budowy, odbudowy, modyfikacji statku powietrznego, a w przypadku importowanego statku powietrznego – proces uznania zdatno%ci w oparciu o dokumenty obce) w terminie 3 lat od dnia z!o#enia wniosku. 2. Prezes Urz$du mo#e wyrazi( zgod$ na przed!u#enie terminu, o którym mowa w ust.1, na umotywowany wniosek zg!aszaj"cego. We wniosku zg!aszaj"cy obowi"zany jest poda( powody opó&nienia oraz przewidywany nowy termin zako'czenia procesu, o którym mowa w ust. 1.

9

3.Prezes Urz$du mo#e odmówi( przed!u#enia terminu, o którym mowa w ust.1 w przypadku, gdy wnioskuj"cy przerwa! proces oceny zdatno%ci na okres przekraczaj"cy 12 miesi$cy, bez uzasadnienia. § 35. W przypadku statków powietrznych, silników, %migie! lub podzespo!ów statków powietrznych o znacznym stopniu z!o#ono%ci Prezes Urz$du mo#e za#"da( od zg!aszaj"cego przeprowadzenia ich dok!adnej oceny technicznej lub przeprowadzenia prac przywracaj"cych zdatno%( do lotu przez uznan" instytucj$ badawcz" lub certyfikowan" organizacj$ obs!ugow". § 36. 1. Prezes Urz$du bada zdatno%( do lotu statku powietrznego, poprzez przeprowadzenie ogl$dzin, w miejscu i terminie uzgodnionym ze zg!aszaj"cym. 2. Ogl$dziny statku powietrznego obejmuj": 1) ocen$ dokumentacji dotycz"cej statku powietrznego; 2) ocen$ stanu technicznego; 3) próby funkcjonalne; 4) loty próbne kontrolne lub do%wiadczalne. § 37. 1. Zg!aszaj"cy jest obowi"zany przedstawi( Prezesowi Urz$du nast$puj"ce dokumenty: 1) dokument stwierdzaj"cy zgodno%( zbudowanego egzemplarza z wzorcem –projektem, w szczególno%ci „Po%wiadczenie zgodno%ci budowy/naprawy „Form 1” wydane przez buduj"cego (lub producenta) lub inny równowa#ny dokument stwierdzaj"cy zgodno%( z projektem (dokumentacj" techniczn"), zatwierdzony przez obcy nadzór lotniczy lub uprawniony organ nadzoru lotniczego w szczególno%ci stowarzyszenie lotnictwa, aeroklub; 2) wykaz materia!ów dowodowych w postaci oblicze', sprawozda' z prób i analiz, podpisanych przez zg!aszaj"cego lub wykonuj"cego; 3) materia!y dowodowe (ca!o%( - do wgl"du, wskazane dokumenty lub ich streszczenia – do z!o#enia jako za!"czniki); 4) protokó! wa#enia i za!adowania z przyk!adem wzorcowego za!adowania statku powietrznego; 5) instrukcja u#ytkowania w locie opracowana dla egzemplarza, dla którego zg!aszaj"cy wyst$puje z wnioskiem o wydanie pozwolenia na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej; 6) instrukcja obs!ugi technicznej wraz z informacj" o ograniczeniach zdatno%ci do lotu, je%li takie wyst$puj"; 7) wszelkie inne ni# podane w instrukcjach dodatkowe informacje, wprowadzaj"ce ograniczenia niezb$dne dla bezpiecznej eksploatacji statku powietrznego; 8) dodatkowe informacje, uznane za konieczne przez Prezesa Urz$du, w celu zapewnienia bezpiecze'stwa u#ytkowania i okre%lenia stosownych ogranicze' u#ytkowania; 9) o%wiadczenie zg!aszaj"cego (budowniczego statku powietrznego), #e statek ten zosta! zbudowany, odbudowany, zmodyfikowany wed!ug wskazanej przez niego dokumentacji technicznej oraz , #e w stosunku do tej dokumentacji wyst$puj" podane w osobnym wykazie odst$pstwa ( dla podkategorii S4 – o%wiadczenie co do zakresu wprowadzonych modyfikacji); 10) o%wiadczenie pilotów, #e sprawozdanie z prób w locie zawiera dane zgodne z prawd", kompletne i #e w czasie prób w locie nie wyst"pi!y #adne zjawiska, które wskazywa!yby na niebezpieczne cechy danego statku powietrznego, oraz #e wszelkie nietypowe w!asno%ci zosta!y w sposób pe!ny opisane w sprawozdaniu (dotyczy statków powietrznych, wyrobów, dla których wymaga si$ wykonania prób w locie); 2 Rodzaj dokumentacji i wymaga' w zale#no%ci od podkategorii okre%la za!"cznik nr 2 do rozporz"dzenia. § 38. 1. Prezes Urz$du wydaje %wiadectwo ogl$dzin w przypadku pozytywnego wyniku oceny ogl$dzin statku powietrznego, o której mowa w § 36 ust. 2 pkt 1-3, na podstawie którego dopuszcza si$ statek powietrzny do lotu próbnego – kontrolnego lub do%wiadczalnego 2. Prezes Urz$du zatwierdza program prób naziemnych i w locie oraz tymczasow" instrukcj$ u#ytkowania w locie.

10

3.Okres wa#no%ci %wiadectwa ogl$dzin do prób w locie, jego wycofanie lub zawieszenie okre%la rozporz"dzenie w sprawie wykonywania lotów próbnych -kontrolnych. § 39. 1. Loty próbne kontrolne, o których mowa w § 36 ust. 2 pkt 4, wykonuje w!a%ciciel lub u#ytkownik statku powietrznego zgodnie z zasadami okre%lonymi w rozporz"dzeniu o lotach próbnych -kontrolnych oraz po spe!nieniu nast$puj"cych warunków: 1) pierwszy lot próbny do%wiadczalny lub kontrolny statku powietrznego niezale#nie od podkategorii, a tak#e loty próbne do%wiadczalne statków powietrznych zaliczonych do podkategorii S1, S5 i S6 wykonuje pilot zawodowy posiadaj"cy stosowne uprawnienia pilota do%wiadczalnego; 2) pilot do%wiadczalny po wykonaniu lotów próbnych (lub kontrolnych) obowi"zany jest wyda( opini$ co do bezpiecze'stwa lotu i poprawnych w!asno%ci pilota#owych; 3) zg!aszaj"cy obowi"zany jest z!o#y( sprawozdanie z prób w locie. § 40. 1. Na kad!ubie statku powietrznego kategorii specjalnej zg!aszaj"cy obowi"zany jest umie%ci( w miejscu dobrze widocznym, w pobli#u drzwi lub innego otworu u#ywanego dla wsiadania do statku powietrznego, napis w kolorze czerwonym lub kontrastowym do t!a: SPECJALNY – SPECIAL (wersalikami, przy czym wysoko%( liter nie mo#e by( mniejsza od 25 mm), 2 W kabinie statku powietrznego kategorii specjalnej zg!aszaj"cy obowi"zany jest umie%ci( tabliczk$ o nast$puj"cej tre%ci: „Ten statek powietrzny otrzyma! pozwolenie na wykonywanie lotów w kategorii „SPECJALNEJ” i nie spe!nia wymaga' odnosz"cych si$ do szerokich i szczegó!owych przepisów na temat zdatno%ci do lotu, które s" oparte na Za!"czniku 8 do Konwencji o mi$dzynarodowym lotnictwie cywilnym”. § 41. Prezes Urz$du wydaje pozwolenie w przypadku pozytywnej oceny zdatno%ci do lotu statku powietrznego, o której mowa w § 36 ust. 2. § 42.1 Prezes Urz$du odmawia wydania pozwolenia w przypadku, stwierdzenia braku zdatno%ci do lotu, na którymkolwiek z etapów, o którym mowa w § 36 ust. 2. 2 Prezes Urz$du mo#e odmówi( wydania pozwolenia na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej, je#eli statek powietrzny znajduje si$ poza granicami kraju. § 43. 1. Pozwolenie wydaje si$ na okres nie d!u#szy ni# 12 miesi$cy od dnia, w którym zako'czono ocen$ zdatno%ci do lotu statku powietrznego, potwierdzon" w protokole z lotu próbnego kontrolnego oraz w %wiadectwie ogl$dzin. Dat$ zako'czenia oceny zdatno%ci do lotu statku powietrznego wpisuje si$ do pozwolenia na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej. 2. Pozwolenie powinno znajdowa( si$ na pok!adzie statku powietrznego w czasie wykonywania lotów. § 44. 1. Po up!ywie okresu wa#no%ci pozwolenie mo#e zosta( odnowione przez osob$ upowa#nion" przez Prezesa Urz$du na kolejne 12 miesi$cy pod warunkiem wykonania ponownej oceny zdatno%ci statku powietrznego zgodnie z § 36 ust. 2 pkt 1-4 po wykonaniu przegl"du statku powietrznego przez uprawniony licencjonowany personel lotniczy lub organizacj$ obs!ugow". 2. Odnowienie wa#no%ci pozwolenia na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej odbywa si$ na pisemny wniosek, z!o#ony do Prezesa Urz$du przez w!a%ciciela lub u#ytkownika statku powietrznego, zgodnie z wzorem okre%lonym w za!"czniku nr 4 do rozporz"dzenia. § 45. Prezes Urz$du sprawdza w drodze okresowych inspekcji, w okresie wa#no%ci pozwolenia, utrzymanie przez statek powietrzny jego zdatno%ci do lotu. O terminie inspekcji u#ytkownik statku powietrznego nie jest uprzedzany. § 46. Zakres inspekcji mo#e dotyczy( wszystkich lub niektórych etapów ogl$dzin statku powietrznego, o których mowa w § 36 ust. 2, bior"c pod uwag$ mo#liwo%( ich wykonania z uwagi na czas i miejsce przeprowadzania inspekcji.

11

§ 47. 1. Dokumentem potwierdzaj"cym wynik oraz zakres przeprowadzonej inspekcji jest %wiadectwo ogl$dzin. 2. Osoba przeprowadzaj"ca inspekcj$ jest obowi"zana przekaza( kopi$ %wiadectwa ogl$dzin do rejestru statków powietrznych. § 48. 1. Pozwolenie zawiesza si$ w razie: 1) zawieszenia lotów na podstawie dyrektywy zdatno%ci (AD) lub decyzji Prezesa Urz$du; 2) niewykonania wytycznych i instrukcji Prezesa Urz$du, 3) negatywnego wyniku okresowej inspekcji sprawdzenia utrzymania przez statek powietrzny jego zdatno%ci; 4) zg!oszenia przez u#ytkownika uszkodze' lub usterek technicznych statku powietrznego zagra#aj"cych bezpiecze'stwu; 5) up!ywu okresu mi$dzy-naprawczego statku powietrznego lub elementów jego wyposa#enia; 6) wykonania przegl"du strukturalnego statku powietrznego; 7) wykonania naprawy statku powietrznego przez nieuprawniony personel; 8) wykonania modyfikacji statku powietrznego lub jego wyposa#enia bez uzgodnienia z Prezesem Urz$du; 9) przeprowadzania prób lub bada' w trakcie lotu na danym statku powietrznym; 10) przymusowego l"dowania statku powietrznego z przyczyn technicznych; 11) wypadku lotniczego. 2. W przypadku zawieszenia pozwolenia, na drugiej stronie pozwolenia, w rubryce „ Pozwolenie wa#ne do: Permit valid till: ” odciska si$ piecz$( zawieraj"c" wyra#enie:: „Zawieszone –Suspended”. § 49.1. Odnowienie wa#no%ci pozwolenia nast$puje: 1) z urz$du, po ustaniu przyczyn jego zawieszenia – w przypadkach, o których mowa w § 48 ust. 1 pkt 1 i 2; 2) na wniosek w!a%ciciela lub u#ytkownika statku powietrznego – po przeprowadzeniu ogl$dzin statku powietrznego: a) w z przypadkach, o których mowa w § 48 ust. 1 pkt 3- 11 - po ustaniu przyczyn zawieszenia, b) w przypadku up!ywu okresu wa#no%ci pozwolenia, c) w okresie wa#no%ci pozwolenia, na kolejny okres, przepisy § 36 stosuje si$ odpowiednio. 2. Wzór wniosku o odnowienie pozwolenia okre%la za!"cznik nr 4 do rozporz"dzenia. § 50. W razie stwierdzenia braku zdatno%ci statku powietrznego do lotu, Prezes Urz$du przerywa ocen$ zdatno%ci statku powietrznego do lotu, wydaje %wiadectwo ogl$dzin, podaj"c przyczyny przerwania ogl$dzin, a nast$pnie: 1) odmawia odnowienia wa#no%ci pozwolenia; 2) zawiesza pozwolenie w przypadku, o którym mowa w § 49 ust. 1 pkt 2 lit. c. § 51. 1 Pozwolenie cofa si$ w przypadku stwierdzenia: 3) trwa!ej utraty zdatno%ci do lotu przez statek powietrzny; 4) nie odnowienia wa#no%ci pozwolenia w okresie dwóch lat od daty jego zawieszenia; 5) stwierdzenia nieodpowiedniego stanu technicznego statku powietrznego lub przypadku naruszenia zasad u#ytkowania statku powietrznego jak równie# u#ytkowania statku powietrznego przez osoby nieuprawnione; 6) pisemnego wniosku w!a%ciciela statku powietrznego. 2. Posiadacz pozwolenia na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej, któremu cofni$to to pozwolenie, obowi"zany jest zwróci( je Prezesowi Urz$du. § 52.1. Zg!aszaj"cy statki powietrzne, których budowa zosta!a uko'czona oraz które zako'czy!y pomy%lnie podstawowy etap prób, przed uzyskaniem pozwolenia, mog" otrzyma( „zezwolenie na loty w szczególnych okoliczno%ciach” w celu: 12

1) przemieszczenia statku powietrznego na lotnisko, gdzie wykonuje si$ naprawy, modyfikacje lub obs!ug$ techniczn", lub; 2) ewakuacji statku powietrznego z miejsca zagro#enia lub; 3) wykonania dodatkowych prób w locie lub; 4) wykonania lotów pokazowych. 2. Zasady wdawania zezwole' na loty w szczególnych okoliczno%ciach okre%laj" przepisy wydane na podstawie art. 53d ust. 2 ustawy. § 53. Statki powietrzne zarejestrowane w kategorii specjalnej, o maksymalnej masie startowej do 495 kg mog" by( wykorzystane do szkolenia w celu uzyskania %wiadectwa kwalifikacji pilota statku powietrznego ultralekkiego, pod warunkiem, #e: 1) s" zg!oszone z zamiarem prowadzenia na nich szkolenia, 2) s" zg!oszone jako nowobudowane lub u#ywane posiadaj"ce udokumentowany przebieg eksploatacji, których projekty posiadaj" znane i sprawdzone w!asno%ci, 3) posiadaj" wyposa#enie wymagane do prowadzenia na nich szkolenia, 4) w ich zatwierdzonej instrukcji u#ytkowania w locie znajduje si$ odpowiedni zapis. § 54. Po zweryfikowaniu przekazanych dokumentów (w przypadkach koniecznych - po wprowadzeniu zmian i uzupe!nie' przez zg!aszaj"cego) Prezes Urz$du wydaje pozwolenie na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej lub dokument równowa#ny. Dokument ten nie posiada wa#no%ci mi$dzynarodowej. § 55. Pozwolenie na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej wydawane jest na okres 1 roku. Po up!ywie tego okresu statek powietrzny przedstawia si$ do ogl$dzin w!a%ciwej miejscowo delegaturze ULC w celu przed!u#enia wa#no%ci pozwolenia na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej. § 56. Wa#no%( pozwolenia na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej przed!u#a si$ po: 1) sprawdzeniu wykonania przegl"dów technicznych i prac obs!ugowych zgodnie z instrukcj" obs!ugi technicznej statku powietrznego; 2) stwierdzeniu sprawno%ci technicznej statku powietrznego poprzez przegl"d; 3) sprawdzenie poprawno%ci i aktualno%ci jego dokumentacji; 4) wykonanie lotu próbnego kontrolnego przez uprawnionego pilota. § 57. Do przed!u#enia wa#no%ci pozwolenia na wykonywanie lotów uprawniona jest osoba upowa#niona przez Prezesa Urz$du. § 58. Wa#no%( pozwolenia na wykonywanie lotów ustaje w przypadku niespe!nienia wymaga' technicznych lub formalnych wymaganych przy wpisaniu statku powietrznego do rejestru. § 59. Podstawow" zasad" maj"c" zastosowanie w eksploatacji konstrukcji kategorii specjalnej jest eksploatacja wed!ug stanu technicznego, gdzie podstaw" dopuszczenia do lotu jest stwierdzenie pozytywnego bie#"cego stanu technicznego. § 60. 1. Przy ocenie zdatno%ci do lotu statku powietrznego i przed!u#eniu okresu jego u#ytkowania uwzgl$dnia si$ ustalony dla zespo!ów statku powietrznego limit ca!kowitej #ywotno%ci (okre%lony ilo%ci" cykli, godzin pracy lub okresem kalendarzowym). 2. P!atowiec lub podzespó! statku powietrznego, który osi"gn"! limit #ywotno%ci nie mo#e by( dopuszczony do u#ytkowania w kategorii specjalnej, bez przeprowadzenia szczegó!owej weryfikacji stanu technicznego i analizy zm$czeniowej, pozwalaj"cej na rozszerzenie jego #ywotno%ci oraz bez naprawy wykonanej pod nadzorem posiadacza certyfikatu typu lub innej wyspecjalizowanej instytucji bran#y lotniczej. § 61. Amatorsko zbudowane statki powietrzne kategorii specjalnej nie mog" by( wykorzystywane do celów zarobkowych (w szczególno%ci wypo#yczania za op!at", przewo#enia osób lub towarów). 13

§ 62. Podczas wykonywania lotów nale#y poinformowa(: 1) ka#d" osob$ znajduj"c" si$ na pok!adzie statku powietrznego kategorii specjalnej, #e konstrukcja statku powietrznego nie spe!nia wymaga' Za!"cznika 8 do Konwencji o mi$dzynarodowym lotnictwie cywilnym oraz o obowi"zuj"cych ten statek powietrzny ograniczeniach u#ytkowania; 2) s!u#b$ ruchu lotniczego o zarejestrowaniu statku powietrznego w kategorii specjalnej i nieposiadaniu przez statek powietrzny %wiadectwa zdatno%ci do lotu w rozumieniu Za!"cznika 8 do Konwencji o mi$dzynarodowym lotnictwie cywilnym oraz ograniczeniach w jego u#ytkowaniu. Rozdzia" 6 Modyfikacje § 63. Pozwolenie na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej uniewa#nia si$ w przypadku wprowadzenia ka#dej zmiany powa#nej lub modyfikacji statku powietrznego, w szczególno%ci zabudowy silnika lub %mig!a innego typu. W takiej sytuacji wymagane jest ponowne zg!oszenie statku powietrznego do prób. W przypadku, gdy zarówno silnik lub %mig!o pierwotne jak i nowo zabudowane s" typu lotniczego (zatwierdzonego), ilo%( godzin prób w locie podana w § 18 ust. 1 pkt 2 mo#e by( zmniejszona do 25 godzin. § 64. Wa#no%( pozwolenia na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej zawiesza si$ w przypadku zabudowy zamiast podwozia ko!owego nart lub p!ywaków niezatwierdzonych z danym typem statku powietrznego. W takiej sytuacji wymagane jest ponowne zg!oszenie statku powietrznego do prób. § 65. W celu zapewnienia nadzoru nad wprowadzan" modyfikacj" oraz przeprowadzenia po modyfikacji ponownych wa#e' i okre%lenia nowej masy oraz po!o#enia %rodka masy wymagane jest zg!oszenie do w!a%ciwej miejscowo delegatury ULC. § 66. W przypadku wymiernych zmian masy i po!o#enia %rodka masy, w!a%ciciel lub u#ytkownik statku powietrznego powinien opracowa( odpowiednie zmiany dotycz"ce stanów za!adowa' i warunków u#ytkowania i przes!a( je Prezesowi Urz$du do zatwierdzenia. § 67. Tryb post$powania przy innych rodzajach modyfikacji nale#y uzgadnia( ka#dorazowo z Prezesem Urz$du za po%rednictwem w!a%ciwej delegatury Urz$du. Rozdzia" 7 Zatwierdzone podmioty projektuj&ce, produkuj&ce i obs"uguj&ce statki powietrzne kategorii specjalnej § 68. Projektowanie, produkcja, naprawa i obs!uga statków powietrznych kategorii specjalnej mo#e by( prowadzona z zastrze#eniem § 69, 81 i 85 odpowiednio przez podmioty: 1) którym Prezes Urz$du zgodnie z niniejszymi przepisami wyda!: a) certyfikat dotycz"cy projektowania, produkcji i obs!ugi statków powietrznych kategorii specjalnej lub, b) certyfikat dotycz"cy obs!ugi statków powietrznych lub; 2) posiadaj"ce odpowiedni certyfikat wydany na podstawie przepisów odr$bnych - zwane dalej odpowiednio "zatwierdzonymi producentami" lub "zatwierdzonymi podmiotami". § 69. Pojedyncze egzemplarze statków powietrznych kategorii specjalnej mog" by( produkowane pod nadzorem Prezesa Urz$du przez podmioty inne ni# zatwierdzeni producenci, zwane dalej "niezatwierdzonymi producentami".

14

§ 70. W celu otrzymania na zasadach okre%lonych w niniejszych przepisach certyfikatu, o którym mowa w § 68, zainteresowany podmiot powinien z!o#y( do Prezesa Urz$du dokumenty okre%lone w § 71 i 72. § 71. Wniosek podmiotu ubiegaj"cego si$ o certyfikat powinien zawiera( nast$puj"ce dane: 1) oznaczenie podmiotu - firma (imi$ i nazwisko lub nazwa); 2) siedzib$; 3) zakres dzia!alno%ci; 4) miejsca wykonywania podstawowej dzia!alno%ci; 5) podstaw$ prawn" prowadzenia dzia!alno%ci gospodarczej lub o%wiadczenie o sposobie prowadzenia dzia!alno%ci podlegaj"cej certyfikacji, w innej formie; 6) w zale#no%ci od rodzaju podmiotu - numer identyfikacyjny w krajowym rejestrze urz$dowym podmiotów gospodarczych (REGON) lub numer ewidencyjny (PESEL), a dla cudzoziemców numer dokumentu stwierdzaj"cego to#samo%(; 7) sposób oznaczania produktów dopuszczonych do obrotu w przypadku wytwórcy; 8) miejsce przechowywania dokumentacji; 9) imi$ i nazwisko oraz kwalifikacje osoby odpowiedzialnej za zapewnienie kontroli jako%ci; 10) imiona i nazwiska oraz kwalifikacje osób wykonuj"cych prace przewidziane jako procesy specjalne, takie jak: - wytwarzanie i klejenie elementów z kompozytów; - spawanie; - odróbka cieplna metali; - wykonywanie pokry( galwanicznych. § 72. Do wniosku za!"cza si$: 1) informacje o sposobie zapewnienia niezb$dnych osób funkcyjnych podczas prób, odbioru sprz$tu, kontroli jako%ci i innych sytuacjach okre%lonych przez niniejsze przepisy, w zale#no%ci od rodzaju prowadzonej dzia!alno%ci; w przypadku procesów specjalnych, w tym w szczególno%ci wytwarzania elementów z kompozytów (szklanych, w$glowych itp.) wymagane jest zatwierdzenie procesu i wykazanie spe!nienia okre%lonych wymaga' technologicznych; 2) w przypadku podmiotów prowadz"cych w sk!adzie ponad pi$cioosobowym dzia!alno%( podlegaj"c" certyfikacji: a) schemat struktury organizacyjnej zwi"zanej z certyfikowan" dzia!alno%ci", b) informacje dotycz"ce zawodowego przygotowania personelu kierowniczego, nadzoruj"cego i wykonawczego, c) dane osób odpowiedzialnych za zapewnienie kontroli jako%ci, d) schemat systemu zapewnienia jako%ci; 3) w przypadku kooperacji z innymi podmiotami w zakresie certyfikowanej dzia!alno%ci informacje dotycz"ce: a) podstawowych kooperantów wykonuj"cych podzespo!y, ich podstawowych danych, charakterystyki oraz zakresu kooperacji, b) sposobów zapewnienia jako%ci lub odbioru podzespo!ów dostarczanych przez kooperantów nieb$d"cych zatwierdzonymi wytwórcami.

1) 2) 3) 4)

§ 73. W ramach procesu certyfikacji sprawdza si$ zgodno%( zg!oszonych danych ze stanem faktycznym oraz: zapewnienie co najmniej jednej osoby posiadaj"cej kwalifikacje mechanika po%wiadczenia obs!ugi w odpowiednim zakresie, umo#liwiaj"ce wykonywanie w szczególno%ci czynno%ci kontroli jako%ci, odbioru produkcji i dopuszczania sprz$tu; posiadanie uzgodnienia wzorów dokumentacji, o której mowa w § 89; posiadanie ubezpieczenia od odpowiedzialno%ci cywilnej w zwi"zku z prowadzon" dzia!alno%ci"; z!o#enie o%wiadczenia o zobowi"zaniu si$ do powiadomienia Prezesa Urz$du o zmianie danych zawartych we wniosku i za!"cznikach oraz innych danych maj"cych istotny zwi"zek z jako%ci" prowadzonej dzia!alno%ci;

15

5) posiadanie zatwierdzonych przez Prezesa Urz$du instrukcji obs!ugiwanych statków powietrznych, wydanych przez producentów lub przy ich braku - uzgodnionych z Prezesem Urz$du zasad post$powania. § 74. Na podstawie pozytywnego wyniku kontroli Prezes Urz$du wydaje odpowiedni certyfikat. § 75. Certyfikat wydaje si$ na czas okre%lony, nie d!u#szy ni# 3 lata. § 76. Zmiana danych, o których mowa w § 71 i § 72 powinna by( zg!oszona Prezesowi Urz$du w ci"gu 14 dni pod rygorem utraty wa#no%ci certyfikatu. § 77. Zmiana danych, o których mowa w § 72 pkt 1-3, powoduje obowi"zek odpowiednio: uzupe!nienia lub wymiany certyfikatu. 1) 2) 3) 4)

§ 78. Certyfikat traci wa#no%( w przypadku: zaprzestania dzia!alno%ci; rezygnacji z certyfikatu; nie zg!oszenia w terminie zmian, o których mowa w § 76; decyzji Prezesa Urz$du w przypadku niezapewnienia przez podmiot warunków, które by!y podstaw" wydania certyfikatu. Rozdzia" 8 Naprawa i obs"uga techniczna sprz(tu

§ 79. Naprawa i obs!uga techniczna statków powietrznych kategorii specjalnej i ich podzespo!ów w pe!nym zakresie oraz jej po%wiadczenie mo#e by( wykonywana przez mechaników po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego z wpisem dotycz"cym obs!ugi tych statków jako ca!o%ci lub jej cz$%ci, w zakresie posiadanych uprawnie' osobno dla: 1) p!atowca; 2) zespo!u nap$dowego; 3) wyposa#enia. § 80. Obs!uga techniczna mo#e by( wykonywana przez mechaników po%wiadczenia obs!ugi równie# w zakresie kompletacji, wymiany lub naprawy uszkodzonych cz$%ci statków powietrznych niepowoduj"cej zmiany w strukturze podzespo!ów. § 81. W zakresie dopuszczalnym przez instrukcj$ obs!ugi technicznej statku, obs!uga techniczna mo#e by( wykonywana równie# przez pilota statku powietrznego kategorii specjalnej poza certyfikowanym podmiotem. § 82. W przypadku konstrukcji amatorskich lub budowanych z zestawów i u#ytkowanych przez budowniczego obs!ug$ techniczn" sprz$tu wykonuje budowniczy w stosunku do podzespo!ów przez niego wykonanych lub adaptowanych, natomiast co do pozosta!ych powinien uzyska( odpowiednie uprawnienia do obs!ugi wydane przez producenta lub wytwórc$. § 83. W przypadkach pojedynczych egzemplarzy, gdy brak jest mo#liwo%ci przeszkolenia u#ytkownika w obs!udze statku powietrznego kategorii specjalnej przez producenta, wytwórc$ lub upowa#niony przez niego podmiot, za wystarczaj"ce mo#na uzna( samoprzeszkolenie u#ytkownika. § 84. Dzia!alno%(, o której mowa w § 79, wymaga uzyskania certyfikatu, o którym mowa w § 68. § 85. Dzia!alno%(, o której mowa w § 80, wymaga zg!oszenia Prezesowi Urz$du na pi%mie w terminie 14 dni przed jej rozpocz$ciem oraz dokonania uzgodnie', o których mowa w § 89 pkt 4. Zg!oszenie powinno zawiera( dane wymienione w § 71 odpowiednie do planowanej dzia!alno%ci. 16

§ 86. Dopuszcza si$ tak" organizacj$ podmiotów, o których mowa w § 68 i § 79, w której pod nadzorem osób, o których mowa w § 79 i § 80, odpowiednio prace obs!ugowe, naprawy i prace zwi"zane z produkcj" b$d" wykonywane przez inne osoby. Rozdzia" 9 Ewidencja podmiotów i osób produkuj&cych lub obs"uguj&cych statki powietrzne kategorii specjalnej i ich podzespo"y § 87. Prezes Urz$du prowadzi ewidencj$ podmiotów i osób, o których mowa w § 68, § 79 i § 80. § 88. Ewidencj$ udost$pnia si$ w siedzibie Urz$du Lotnictwa Cywilnego oraz w delegaturach Urz$du. 1) 2) 3) 4)

§ 89. Osoby, o których mowa w § 87, s" obowi"zane odpowiednio do: prowadzenia ewidencji wykonanych i nadzorowanych czynno%ci obs!ugowych; prowadzenia wykazu obs!ugiwanego sprz$tu dopuszczonego do lotów próbnych kontrolnych (do przed!u#enia pozwolenia na wykonywanie lotów); przechowywania protoko!ów z wykonanych czynno%ci obs!ugowych; uzgodnienia z Prezesem Urz$du sposobu prowadzenia ewidencji, wykazów, wzorów protoko!ów oraz piecz$ci u#ywanych do po%wiadcze'. § 90. Podmioty, o których mowa w § 68, § 79 i § 80, w przypadku zaprzestania dzia!alno%ci maj" obowi"zek niezw!ocznego przekazania Prezesowi Urz$du dokumentacji, o której mowa w § 89 pkt 1-3 oraz piecz$ci u#ywanych do po%wiadcze'. Rozdzia" 10 Przepisy ko%cowe § 91. Pozwolenia na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej wydane przed wej%ciem w #ycie niniejszego rozporz"dzenia zachowuj" swoj" wa#no%( do up!ywu terminu, na jaki zosta!y wydane. § 92. Rozporz"dzenie wchodzi w #ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia. MINISTER INFRASTRUKTURY

17

Za!"czniki do rozporz"dzenia Ministra Infrastruktury z dnia ………. (poz. …) Za"&cznik nr 1 1. Przepisy techniczne maj"ce zastosowanie przy ocenie zdatno%ci poszczególnych klas statków powietrznych (lub ich podzespo!ów) w kategorii Specjalnej: a) Dla bardzo lekkich samolotów o ci$#arze do startu powy#ej 450 kg (lub odpowiednio 495 kg dla statków powietrznych przystosowanych do startu i l"dowania na wodzie) maksymalnie do 750 kg – przepisy: CS-VLA, (lub JAR-VLA), lub uzgodnione z Prezesem Urz$du warunki techniczne zaproponowane przez zg!aszaj"cego, lecz nie ni#sze ni# wymagania okre%lone wg CS- VLA b) Dla pozosta!ych samolotów o ci$#arze wi$kszym ni# przyj$ty w pkt. a), dwusilnikowych, lub akrobacyjnych - ustalone z Prezesem Urz$du indywidualne warunki techniczne oparte o przepisy CS-23, lub JAR-23, lub FAR-23, c) Dla szybowców o maksymalnym ci$#arze do startu do 750 kg i motoszybowców o maksymalnym ci$#arze do startu do 850 kg – przepisy CS-22, (lub JAR 22) lub uzgodnione z Prezesem Urz$du warunki techniczne zaproponowane przez zg!aszaj"cego, lecz nie ni#sze ni# wymagania okre%lone wg CS-22 d) Dla wirop!atów: e) - o maksymalnym ci$#arze do startu do 600 kg – przepisy CS-VLR lub uzgodnione z Prezesem Urz$du warunki techniczne zaproponowane przez zg!aszaj"cego, lecz nie ni#sze ni# wymagania okre%lone wg CS- VLR f) - o maksymalnym ci$#arze do startu powy#ej 600 kg – odpowiednie do kategorii ci$#aru przepisy CS-25, CS-29, lub uzgodnione z Prezesem Urz$du warunki techniczne zaproponowane przez zg!aszaj"cego, lecz nie ni#sze ni# wymagania okre%lone wg CS dla kategorii ci$#aru do startu; g) Dla wiatrakowców o maksymalnym ci$#arze do startu do 560 kg – indywidualnie uzgodnione z Prezesem Urz$du warunki techniczne zaproponowane przez zg!aszaj"cego, lecz nie ni#sze ni# wymagania okre%lone w brytyjskich przepisach BCAR cz$%( T, wiatrakowce lekkie (CAP 643) h) W stosunku do podzespo!ów statków powietrznych, silników i %migie! - uzgodnione z Prezesem Urz$du indywidualne warunki techniczne zaproponowane przez zg!aszaj"cego, lecz nie ni#sze ni# wymagania okre%lone w przepisach stosowanych przy certyfikacji tych wyrobów wg przepisów CS, lub JAR, lub FAR. i) Dla bezza!ogowych statków powietrznych - uzgodnione z Prezesem Urz$du indywidualne warunki techniczne zaproponowane przez zg!aszaj"cego 2. W przypadku statków powietrznych budowanych amatorsko lub w ograniczonej liczbie egzemplarzy, szczegó!owy zakres wymaga' technicznych, w tym okre%lenie punktów wymaga', które mog" by( pomini$te (jak np punkty dotycz"ce prób niszcz"cych, rezonansowych, zm$czeniowych, dynamicznych itp) podlega zg!oszeniu i indywidualnemu uzgodnieniu z Prezesem Urz$du na pocz"tkowym etapie procesu certyfikacji.

18

Za"&cznik nr 2 Zestawienie dokumentacji i wymaga' dla dopuszczenia do lotu, uznania zdatno%ci statku powietrznego (silnika, %mig!a, podzespo!u statku powietrznego) kategorii „Specjalnej” w zale#no%ci od podkategorii X

dla dopuszczania do u#ytkowania statku powietrznego (silnika, %mig!a) zaprojektowanego i/lub

U

zbudowanego w Polsce dla uznawania zdatno%ci i dopuszczania do u#ytkowania statku powietrznego (silnika, %mig!a) zaprojektowanego lub zbudowanego za granicami Polski

lp S1 S2 S3 S4 S5 S6 1

X

X

X

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

X X X X X X X X X X

12

X

13

X

14

X U

X U

X U

15

U

U

U

X U

16

U

U

U

X U

17

U

U

U

X U X U

U

X U

X U

X

X

X

X

X

X

18

19

X U X U X U X U

X

X

X X X X X X X X X X U X U X U X U

X X X X X X X X X X

U

X U

20

U

U

U

U

U

21

U

U

U

U

U

X X X

RODZAJ DOKUMENTACJI I WYMAGA) ZALE*NIE OD PODKATEGORII Rysunki konstrukcyjne opisuj"ce projekt statku powietrznego (silnika, %mig!a, zespo!u statku powietrznego) Obliczenia charakterystyk aerodynamicznych Obliczenia stateczno%ci i sterowno%ci Obliczenia obci"#e' zewn$trznych ca!ego statku powietrznego Obliczenia obci"#e' wa#nych elementów konstrukcyjnych Obliczenia wytrzyma!o%ci wa#nych elementów konstrukcyjnych Dowody zabezpieczenia konstrukcji przed zjawiskami z zakresu aeroelastyczno%ci Dane materia!owe i ich uzasadnienie Próby statyczne do 100% obci"#enia dopuszczalnego dla wybranych zespo!ów Próby statyczne elementów konstrukcyjnych, wykonanych do tego celu Próby funkcjonalne – naziemne – zespo!u nap$dowego i wybranych uk!adów statku powietrznego (silnika, %mig!a) Próby w locie funkcjonowania zespo!u nap$dowego i wybranych uk!adów statku powietrznego (silnika, %mig!a) Próby w locie i pomiary wybranych charakterystyk statku powietrznego (silnika, %mig!a) Instrukcje statku powietrznego (silnika, %mig!a) w szczególno%ci: Instrukcja U#ytkowania w Locie, Obs!ugi Technicznej, Utrzymania Ci"g!ej Zdatno%ci, U#ytkowania Silnika/ Silników - w j$zyku polskim Dokumenty stwierdzaj"ce zgodno%( statku powietrznego (silnika, %mig!a) z oryginaln" dokumentacj" techniczn" i przebieg jego u#ytkowania (ksi"#ki p!atowca, silnika, %mig!a lub równowa#ne dokumenty, np. ksi"#ki obs!ugi itp.) Pe!na dokumentacja opisowa i obs!ugowa (biuletyny serwisowe, instrukcje napraw, opisy, katalogi), u#ywana w eksploatacji danego statku powietrznego (silnika, %mig!a), lub zagwarantowany formalnie dost$p do takiej dokumentacji, z uwzgl$dnieniem serii wyrobu i ewentualnych zmian, jakie wprowadzono na danym egzemplarzu. Ocena stanu technicznego statku powietrznego (silnika, %mig!a) dokonana przez instytucj$ uznan" przez Prezesa Urz"du (je%li wymagana) W przypadku statku powietrznego (silnika, %mig!a) o znacznym stopniu z!o#ono%ci, posiadanie kompletnego wyposa#enia diagnostycznego i obs!ugowego, stosowanego w normalnej eksploatacji danego statku powietrznego, albo zagwarantowany sta!y dost$p do takiego wyposa#enia. W przypadku statku powietrznego (silnika, %mig!a) o znacznym stopniu z!o#ono%ci, zagwarantowana formalnie (uzgodnieniami lub np. statutem organizacji spo!ecznej) wspó!praca personelu, posiadaj"cego kwalifikacje potrzebne do obs!ugi i u#ytkowania danego statku powietrznego. Certyfikat Typu statku powietrznego (silnika, %mig!a) pochodzenia zagranicznego, wydany przez obcy Nadzór Lotniczy lub dokument równowa#ny, wystawiony przez uprawnion" do tego instytucj$ zagraniczn", dopuszczaj"cy ten statek powietrzny (silnik, %mig!o) do u#ytkowania. Oryginalne instrukcje statku powietrznego (silnika, %mig!a) pochodzenia zagranicznego – Instrukcje U#ytkowania w Locie, Obs!ugi Technicznej /Utrzymania Ci"g!ej Zdatno%ci, U#ytkowania Silnika /Silników, )mig!a.

Za"&cznik nr 3 Wzór URZ!D LOTNICTWA CYWILNEGO WNIOSEK (zg"oszenie sprz(tu lotniczego) o wydanie pozwolenia na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej Prosz" o - obj"cie pa'stwowym nadzorem lotniczym prac i czynno$ci zwi#zanych z budow#* – przebudow#* – modyfikacj#* – odbudow#* przywróceniem do u&ytkowania* - zmian# kategorii na SPECJALN+* – uznanie zdatno$ci do lotu* ni&ej opisanej konstrukcji lotniczej: 1. Nazwisko, imi", adres, telefon (telefony), fax, e-mail zg%aszaj#cego / budowniczego (budowniczych) w celu utrzymywania kontaktu

2. Adres/adresy miejsca (miejsc)/warsztatu (warsztatów), gdzie prowadzone b"d# prace (je$li dotyczy)

3. Rodzaj sprz"tu

9. Rysunek w trzech rzutach, ew. zdj"cie

4. Oznaczenie – Nazwa

5. Pochodzenie sprz"tu (producent – je$li dotyczy)

6. Rok budowy (i ogólny czas pracy – je$li dotyczy)

7. Poprzednie znaki rejestracyjne (je$li dotyczy)

8. Przyczyna wycofania z eksploatacji (je$li dotyczy)

10. Podstawowa charakterystyka techniczna (rodzaj konstrukcji, wymiary, powierzchnie, ci"&ary, osi#gi, wyposa&enie-awionika)

* - niepotrzebne skre!li" Druk nr ULC-LTT-015a

Str.1/2

20

11. Posiadana dokumentacja do wykonania prac/uznania zdatno$ci do lotu (konstrukcyjna, obliczeniowa, eksploatacyjna...)

12. Prace/cz"$ci/podzespo%y wykonywane w warunkach profesjonalnych – wykonawcy, miejsca wykonania (je$li dotyczy)

13. Silnik/silniki (je$li dotyczy)

14. )mig%o/$mig%a (je$li dotyczy)

Liczba/Typ

Liczba/Typ

Rok budowy/produkcji

Rok budowy/produkcji

Czas pracy/Pozosta%y resurs (je$li dotyczy)

Czas pracy/Pozosta%y resurs (je$li dotyczy)

Nr fab./ seryjny

Nr fab./ seryjny

15. Podkategoria w Kategorii SPECJALNEJ: 15a) proponow. przez zg%asz.

15b) zatwierdzona przez Prezesa Urz"du

15c) Przewidywany sposób wykorzystania sprz"tu

16. Przepisy zdatno$ci sprz"tu 16a) proponowane przez zg%aszaj#cego

16b) zatwierdzone przez Prezesa Urz#du

............................................................ (miejscowo$() Opinia Prezesa Urz"du :

................................ (data)

......................................................... (podpis zg%aszaj#cego).

............................................................ (miejscowo$()

................................ (data)

......................................................... (podpis i piecz"( inspektora)

UWAGA: W razie potrzeby dodatkowe informacje mog# by( przekazane w postaci za%#czników do niniejszego zg%oszenia

Str.2/2

21

Za"&cznik nr 4 – wzór

Urz&d Lotnictwa Cywilnego Nr akt:

WNIOSEK o odnowienie wa$no#ci pozwolenia na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej Prosz( o odnowienie/ przed"u$enie wa$no#ci pozwolenia na wykonywanie lotów w kategorii specjalnej: 1.Nazwa (nazwisko i imi!) W"a#ciciela statku powietrznego:

2.Adres w"a#ciciela:

3.Nazwa (nazwisko i imi!) u$ytkownika

4.Adres u$ytkownika

5.Nr umowy / upowa$nienia

6.Dane statku powietrznego:

a. Znaki rozpoznawcze b. Typ

Ilo%( godzin lotu: c. Typ silnika

d. Typ %mig!a **

Seria od budowy

po ostatniej naprawie g!ównej

Seria i numer fabryczny

Numer fabryczny nalot w okresie wa#no%ci Pozwolenia:

Od budowy

Ilo%( godzin nalotu Po ost. napr. g!ównej

Pozostaje

Od budowy

Ilo%( godzin nalotu Po ost. napr. g!ównej

Pozostaje

Seria i numer fabryczny

** dla #mig"owca dane wirnika(ów) i #migie"ka ogonowego, zespo"ów no#nych

e. Wykonane obs!ugi techniczne w okresie wa#no%ci pozwolenia:

Druk nr ULC–LTT–015b

Str. 1

22

f. Wykonanie obowi"zuj"cych Dyrektyw Zdatno%ci (AD), Biuletynów:

g. Wyposa#enie elektroniczne (dodatkowo zbudowane w okresie wa$no#ci pozwolenia – wpisa% lub za"!czy% wykaz)

h. Wyposa#enie dodatkowe (dodatkowo zabudowane w okresie wa$no#ci pozwolenia):

i. Inne informacje ( poda% przyczyny utraty wa$no#ci pozwolenia oraz wykonane prace w celu odnowienia jego wa$no#ci, je$eli dotyczy):

8. Sprawozdanie z wa$enia i wyznaczania #rodka ci($ko#ci (Ci&$ar do startu, data wa$enia, kto wykona", numer certyfikatu):

9.Instrukcja u$ytkowania w locie (numer dokumentu, ostatnie wprowadzone zmiany):

10. Instrukcja obs"ugi technicznej, terminarz (numer dokumentu, ostatnie wprowadzone zmiany):

11. Nazwa i adres zatwierdzonej organizacji obs"ugowej lub licencjonowany personel techniczny (Nazwisko i imi(, numer licencji) przedstawiaj&cy do ogl(dzin:

Ja ni$ej podpisany(a) o#wiadczam, $e wszystkie dane zawarte we wniosku s& zgodne ze stanem faktycznym i prawnym. Jestem #wiadomy(a) odpowiedzialno#ci karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy. ............................ dnia ......................

Podpis zg!aszaj"cego:..........................................

Uwagi przyjmuj&cego wniosek:

Data, podpis Druk nr ULC–LTT–015b

Str. 2

23

Za"&cznik nr 5 Wzór Numer rejestru: Register Number

Klasa statku powietrznego: Class of aircraft:

RZECZPOSPOLITA POLSKA

REPUBLIC of POLAND

Urz!d Lotnictwa Cywilnego Civil Aviation Office

POZWOLENIE NA WYKONYWANIE LOTÓW W KATEGORII SPECJALNEJ Special Category Flight Permit NUMER

PLS –

Number

1.Znaki przynale#no%ci pa'stwowej i znaki rejestracyjne

2.Wytwórca: Manufacturer

3.Seria i nr fabryczny: Aircraft serial number

Nationality and registration marks

SP -

Rok budowy: Oznaczenie fabryczne:

Year of construction

Manufacturers designation

4.Podkategoria: Aircraft Subcategory

5.Zg!aszaj"cy (adres): Applicant (address)

6.Niniejszy dokument stwierdza, #e wy#ej wymieniony statek powietrzny zosta! uznany za zdatny do lotu w kategorii SPECJALNEJ, mo#e by( zarejestrowany w polskim rejestrze cywilnych statków powietrznych i dopuszczony do eksploatacji pod warunkiem, #e b$dzie utrzymany i eksploatowany zgodnie z obowi"zuj"cymi przepisami i ograniczeniami u#ytkowania. Dokument niniejszy nie jest %wiadectwem zdatno%ci do lotu w znaczeniu Za!"cznika 8 do Konwencji o mi$dzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisanej w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r (Dz. U. z 1959 r. Nr 35, poz. 212 i 214, z 1963 r. Nr 24, poz. 137 i 138, z 1969 r. Nr 27, poz. 210 i 211, z 1976 r. Nr 21, poz. 130 i 131, Nr 32, poz. 188 i 189 i Nr 39, poz. 227 i 228, z 1984 r. Nr 39, poz. 199 i 200, z 2000 r. Nr 39, poz. 446 i 447 oraz z 2002 r. Nr 58, poz. 527 i 528),) oraz art. 48 Prawa lotniczego z dnia 3 lipca 2002 (Dz. U. Nr 130 poz.1112 oraz z 2003 r. Nr 210, poz. 2036 oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959 oraz Nr 99 poz. 1002) i nie stanowi podstawy do wykonywania lotów mi$dzynarodowych ani lotów nad terytorium jakiegokolwiek innego pa'stwa bez pozwolenia nadzoru lotniczego tego pa'stwa. Okres wa#no%ci niniejszego dokumentu podany jest na drugiej stronie. This document certifies that the above- mentioned aircraft has been approved airworthy in the “Special Category”, is eligible for registration in Polish register of civil aircraft and may be operated when maintained and operated in accordance with the foregoing and the pertinent operating limitations. This document is not a certificate of airworthiness in compliance with Annex 8 of the Chicago Convention on International Civil Aviation of December 7, 1944 (Dz.U. No 35 item 212, of 1963 No 24, item 137 and 138, of 1969 r. No 27, item 210 and 211, of 1976 No 21, item 130 and 131, No 32, item 188 and 189 and No 39, item 227 and 228, of 1984 No 39, item 199 and 200, of 2000 r. No 39, item 446 and 447 and of 2002 No 58, item 527 and 528 ) and to Aviation Act of July 3, 2002 art .No 48 (Dz. U. No 130 item 1112, of 2003 No 210 item 2036 and of 2004 No96 item 959 and No 99, item 1002) and does not allow to conduct international flights or flights over the territory of any other state without permission of the Aviation Authority of this state. Validity period of this document is given overleaf. 7.Ograniczenia: Limitations

.

8.Przepisy zdatno%ci: Airworthiness requirements:

Data wydania: Date of issue

Druk nr ULC-LTT-015

z up. Prezesa ULC: for President of CAO

Str. 1/2

24

6. Stwierdzenie wa$no#ci Pozwolenia na Wykonywanie Lotów w Kategorii Specjalnej Validity Confirmation of the Special Category Flight Permit Dn.

1

)wiadectwo Ogl$dzin Nr: Dn.

2

z up. Prezesa ULC (for President of CAO) Pozwolenie wa$ne do: Permit valid till:

)wiadectwo Ogl$dzin Nr: Dn.

5

z up. Prezesa ULC (for President of CAO) Pozwolenie wa$ne do: Permit valid till:

)wiadectwo Ogl$dzin Nr: Dn.

4

z up. Prezesa ULC (for President of CAO) Pozwolenie wa$ne do: Permit valid till:

)wiadectwo Ogl$dzin Nr: Dn.

3

Pozwolenie wa$ne do: Permit valid till:

z up. Prezesa ULC (for President of CAO) Pozwolenie wa$ne do: Permit valid till:

)wiadectwo Ogl$dzin Nr: z up. Prezesa ULC (for President of CAO) Dn

6

)wiadectwo Ogl$dzin Nr: Dn.

7

z up. Prezesa ULC (for President of CAO) Pozwolenie wa$ne do: Permit valid till:

)wiadectwo Ogl$dzin Nr: Dn.

8

Pozwolenie wa$ne do: Permit valid till:

z up. Prezesa ULC (for President of CAO) Pozwolenie wa$ne do: Permit valid till:

)wiadectwo Ogl$dzin Nr: z up. Prezesa ULC (for President of CAO) Dn

9

Pozwolenie wa$ne do: Permit valid till:

)wiadectwo Ogl$dzin Nr: Dn.

z up. Prezesa ULC (for President of CAO) Pozwolenie wa$ne do: Permit valid till:

10 )wiadectwo Ogl$dzin Nr: z up. Prezesa ULC (for President of CAO) Dn.

Pozwolenie wa$ne do: Permit valid till:

11 )wiadectwo Ogl$dzin Nr: z up. Prezesa ULC (for President of CAO) Dn.

Pozwolenie wa$ne do: Permit valid till:

12 )wiadectwo Ogl$dzin Nr: z up. Prezesa ULC (for President of CAO) Dn.

Pozwolenie wa$ne do: Permit valid till:

13 )wiadectwo Ogl$dzin Nr: z up. Prezesa ULC (for President of CAO) Dn.

Pozwolenie wa$ne do: Permit valid till:

14 )wiadectwo Ogl$dzin Nr: z up. Prezesa ULC (for President of CAO)

25

UZASADNIENIE Przepisy projektowanego rozporz"dzenia dotycz" grupy statków powietrznych okre%lonych nazw" – statki powietrzne kategorii specjalnej. Do grupy tej zaliczone zosta!y statki powietrzne, dla których certyfikat typu lub %wiadectwo zdatno%ci do lotu nie zosta!o wydane lub, które nie spe!niaj" w pe!nym zakresie wymaga' Za!"cznika 8 do Konwencji o mi$dzynarodowym lotnictwie cywilnym (ICAO). Statki powietrzne kategorii specjalnej nie spe!niaj" obowi"zuj"cych w EASA szczegó!owych wymaga' technicznych, okre%lonych w specyfikacjach certyfikacyjnych (CS) lub mog" by( nimi nie obj$te. Jednak#e, ze wzgl$du na swoje zastosowanie nie zwi"zane z komercyjnym przewozem lotniczym, mog" zosta( dopuszczone do lotu do okre%lonych zastosowa', po wprowadzeniu dodatkowych ogranicze' w u#ytkowaniu, na podstawie spe!nienia przepisów zapewniaj"cych wymagany minimalny poziom bezpiecze'stwa. Ponadto statki powietrzne kategorii specjalnej w procesie uznania zdatno%ci do lotu s" traktowane w sposób szczególny, polegaj"cy na konieczno%ci indywidualnego podej%cia do oceny zdatno%ci do lotu ka#dego zg!oszonego do nadzoru egzemplarza statku powietrznego. W projektowanej regulacji, w oparciu o zapis art. 53d ust.1 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze, proponuje si$ wprowadzenie rozporz"dzenia dla kategorii specjalnej, które umo#liwi dopuszczenie tych statków powietrznych do u#ytkowania oraz wpisanie ich do Rejestru Cywilnych Statków Powietrznych. Rozporz"dzenie to okre%la: rodzaje statków powietrznych kategorii specjalnej, przepisy techniczne i eksploatacyjne dotycz&ce statków powietrznych kategorii specjalnej oraz tryb sprawdzania zdatno#ci do lotu, wydawania i odnawiania wa$no#ci pozwole% na wykonywanie lotów dla tych statków powietrznych, przy czym w nowej regulacji prawnej uwzgl$dniono mi$dzynarodowe wymagania rozporz"dzenia (WE) Nr 1592/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lipca 2002r. w sprawie wspólnych zasad w zakresie lotnictwa cywilnego i utworzenia Europejskiej Agencji Bezpiecze'stwa Lotniczego EASA, w tym zapisy dotycz"ce statków powietrznych zawarte w Aneksie II do tego rozporz"dzenia. Wobec braku innych mi$dzynarodowych uregulowa' w tym zakresie przyj$to klasyfikacj$ statków powietrznych kategorii specjalnej zgodn" z Aneksem II rozporz"dzenia (WE) Nr 1592/2002 z dnia 15 lipca 2002 r. : 1) statki powietrzne maj"ce czysto historyczne odniesienie wynikaj"ce z: - uczestnictwa w wa#nych wydarzeniach historycznych; lub - stanowi"ce wa#ny krok w rozwoju lotnictwa; lub - pe!ni"ce wa#na rol$ w si!ach zbrojnych pa'stwa cz!onkowskiego oraz dodatkowo spe!niaj"ce jeden lub wi$cej z poni#ej wymienionych warunków: - ich projekt powsta! wi$cej ni# 40 lat temu - ich produkcja zosta!a zako'czona przynajmniej 25 lat temu - mniej ni# 50 egzemplarzy o tej samej podstawowej konstrukcji jest nadal zarejestrowanych w pa'stwie cz!onkowskim; 2) statki powietrzne specjalnie zaprojektowane lub zmodyfikowane do prowadzenia bada' rozwojowych, eksperymentów lub do celów naukowych, z zamiarem wyprodukowania ich w %ci%le ograniczonej liczbie egzemplarzy; 3) statki powietrzne amatorskie, w których co najmniej 51% udzia!u w budowie posiada amator, lub stowarzyszenie non-profit amatorów, z przeznaczeniem na cele w!asne z wykluczeniem u#ycia komercyjnego; 4) statki powietrzne zaprojektowane do celów wy!"cznie militarnych; 5) repliki statków powietrznych, spe!niaj"ce kryteria okre%lone w pkt 1 lub 4, których struktura konstrukcji jest podobna do oryginalnego statku powietrznego 6) bezza!ogowe statki powietrzne o ci$#arze operacyjnym mniejszym ni# 150 kg Zgodnie z zapisami Aneksu II rozporz"dzenia (WE) Nr 1592/2002 z dnia 15 lipca 2002 r. statki powietrzne amatorskie s" przeznaczone wy!"cznie do u#ycia niekomercyjnego, na przyk!ad: do lotów sportowo-rekreacyjnych, uczestniczenia w pokazach lub zlotach, itp.

26

Dotychczasowe uregulowania prawne, tj rozporz"dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 16 czerwca 2005 r. w sprawie przepisów technicznych o zdatno%ci do lotu statków powietrznych kategorii specjalnej (Dz. U. Nr 124, poz. 1037) zostan" zast"pione projektowanym rozporz"dzeniem. Rozporz"dzenie pozwoli na rejestrowanie coroczne oko!o 40 konstrukcji lotniczych w%ród, których b$d": odbudowywane egzemplarze historyczne, repliki, konstrukcje budowane przez amatorów, konstrukcje jednostkowe do%wiadczalne, budowane przez wytwórnie lotnicze lub ma!e podmioty. Obecnie obserwujemy sta!y wzrost zainteresowania zg!oszeniami budowy lub odbudowy statków powietrznych w kategorii specjalnej. Ostatecznie nowa regulacja prawna w zakresie kategorii specjalnej obejmuje statki powietrzne okre%lone w Aneksie II do Rozporz"dzenia (WE) Nr 1592/2002, z wy!"czeniem: samolotów ultralekkich dwumiejscowych o maksymalnej masie do startu poni#ej 450 kg –l"dowych (495 kg – l"duj"cych na wodzie) oraz statków powietrznych tak zwanych „sportowych urz"dze' lataj"cych”, obj$tych rozporz"dzeniem na podstawie art. 33 ust. 2 ustawy. Ocena skutków regulacji a) Wp"yw na bud$et pa%stwa- wprowadzenie niniejszego rozporz"dzenia nie powoduje skutków finansowych dla bud#etu pa'stwa b) Wp"yw na rynek pracy – regulacja nie wp!ynie na rynek pracy c) Wp"yw na konkurencyjno#' gospodarki i przedsi(biorczo#', w tym na funkcjonowanie przedsi(biorstw – nie ma wp!ywu na konkurencyjno%( gospodarki i funkcjonowanie przedsi$biorstw. d) Wp"yw na sytuacj( i rozwój regionalny – regulacja nie ma bezpo%redniego wp!ywu na sytuacj$ i rozwój regionalny. e) Wskazanie +róde" finansowania - wprowadzenie niniejszego rozporz"dzenia nie wymaga %rodków finansowych z bud#etu pa'stwa f) Konsultacje spo"eczne - projekt b$dzie konsultowany z nast$puj"cymi jednostkami organizacyjnymi lotnictwa cywilnego: Aeroklub Polski, Krajowe Towarzystwo lotnicze AOPA, Stowarzyszenie Lotnictwa Eksperymentalnego Oddzia! EAA 991, Technika Aerotechnika, Centralna Szko!a Lotniczo –Techniczna Aeroklubu Polskiego w Kro%nie, Grupa Kama Eko S.A. oraz Aero Plane PL. Wymagania techniczne zawarte w rozporz"dzeniu b$d" przedmiotem oceny i zostan" zaopiniowane przez jednostki organizacyjne lotnictwa cywilnego, poddane konsultacjom spo!ecznym oraz notyfikacji Komisji WE. Projektowana regulacja przyczyni si$ do przywrócenia zdatno%ci do lotu wielu statkom powietrznym np. o historycznym znaczeniu, zarówno wojskowym jak i cywilnym, a tak#e konstrukcjom amatorskim oraz jednostkowym-do%wiadczalnym, umo#liwiaj"c ich eksploatacj$ i wykorzystywanie w celach g!ównie niekomercyjnych: edukacyjnych, pokazowych, do%wiadczalnych, w!asnych rekreacyjnych, itd. Rozporz"dzenie b$dzie podstaw" prawn" utrzymania w eksploatacji niektórych, starych typów samolotów i szybowców, przydatnych w dzia!alno%ci m.in. Aeroklubu Polskiego. Projektowana regulacja, poprzez zapis dopuszczaj"cy prowadzenie szkole' do uzyskania %wiadectwa kwalifikacji na statkach powietrznych w kategorii do 495 kg (MTOM), przyczyni si$ do unormowania kwestii szkolenia personelu na tego typu statkach powietrznych i poprawi bezpiecze'stwo u#ytkowania w tej grupie statków. Biuletyn Informacji Publicznej Zgodnie z ustaw! z dnia 7 lipca 2005 r. o dzia"alno#ci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414) projekt rozporz"dzenia zostanie udost$pniony na stronach urz$dowego informatora teleinformatycznego - Biuletynu Informacji Publicznej. 11-08-aa

27

Projekt ROZPORZ!DZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY1) z dnia

2008 r.

w sprawie certyfikatu typu i orzecze% zdatno#ci

Na podstawie art. 53 d ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. Nr 100, poz. 696, z pó&n. zm.2)) zarz"dza si$, co nast$puje: § 1. Rozporz"dzenie okre%la sposób post$powania przy wydawaniu zmianie zawieszaniu i cofaniu certyfikatu typu, uzupe!niaj"cego certyfikatu typu, orzeczenia zdatno%ci oraz wzory tych dokumentów, w zakresie niezastrze#onym dla Europejskiej Agencji Bezpiecze'stwa Lotniczego (EASA). § 2. Ilekro( w rozporz"dzeniu jest mowa o: 1) posiadaczu certyfikatu typu - rozumie si$ przez to podmiot, któremu wydano certyfikat typu; 2) orzeczeniu zdatno%ci - rozumie si$ przez to orzeczenie, o którym mowa w art. 48 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze; § 3. Post$powanie w sprawie wydania certyfikatu typu wszczyna si$ na wniosek z!o#ony do Prezesa Urz$du Lotnictwa Cywilnego, zwanego dalej „Prezesem Urz$du”. § 4. 1. Prezes Urz$du wyznacza Zespó! Roboczy Certyfikacji, w sk!ad którego wchodz" przewodnicz"cy oraz cz!onkowie. 2. Prezes Urz$du zawiadamia stron$ o sk!adzie Zespo!u Roboczego Certyfikacji. 3. W post$powaniu w sprawie wydania certyfikatu typu przeprowadza si$ czynno%ci certyfikacyjne wed!ug harmonogramu sporz"dzonego przez stron$ i zaakceptowanego przez przewodnicz"cego Zespo!u Roboczego Certyfikacji. § 5. 1. Zespó! Roboczy Certyfikacji dzia!a na posiedzeniach: 1) wst$pnym; 2) bie#"cym; 3) przed lotami; 4) ko'cowym.

1)

2)

Minister Infrastruktury kieruje dzia!em administracji rz"dowej – transport, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 4 rozporz"dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegó!owego zakresu dzia!ania Ministra Infrastruktury (Dz. U. Nr 216, poz. 1594).

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829, z 2007 r. Nr 50, poz. 331, Nr 82, poz. 558 oraz z 2008 r. Nr 97, poz. 625.

2. Z ka#dego z posiedze', o których mowa w ust. 1, sporz"dza si$ protokó!, którego kopi$ dor$cza si$ stronie. 1) 2)

1) 2)

§ 6. 1. Certyfikat typu jest wydawany po uprzednim: przeprowadzeniu prób w locie, zatwierdzeniu przez Prezesa Urz$du: a) instrukcji u#ytkowania w locie, b) odpowiednio instrukcji u#ytkowania silnika lub instrukcji u#ytkowania %mig!a, c) odpowiednio instrukcji zabudowy silnika lub %mig!a, d) instrukcji obs!ugi technicznej statku powietrznego w cz$%ci dotycz"cej zdatno%ci do lotu, e) odpowiednio instrukcji obs!ugi silnika lub %mig!a, f) instrukcji napraw. 2. Do certyfikatu typu za!"cza si$ arkusz danych technicznych, zawieraj"cy: warunki u#ytkowania statku powietrznego; ograniczenia ustalone ze wzgl$du na bezpiecze'stwo lotów. 3. W przypadku dokonania istotnych zmian w wyrobach, na które wydano certyfikat typu, na wniosek osoby zainteresowanej wydaje si$ uzupe!niaj"cy certyfikat typu. 4. Do post$powania w sprawie wydania uzupe!niaj"cego certyfikatu typu stosuje si$ odpowiednio przepisy dotycz"ce wydawania certyfikatu typu. § 7. 1. Wzory certyfikatu typu okre%la za!"cznik nr 1 do rozporz"dzenia. 2. Przepisy dotycz"ce certyfikatu typu stosuje si$ odpowiednio do orzeczenia zdatno%ci. 3. Wzór orzeczenia zdatno%ci okre%la za!"cznik nr 2 do rozporz"dzenia. § 8. Certyfikat typu mo#e by( wydany innemu ni# posiadacz certyfikatu typu podmiotowi, z zachowaniem tego samego numeru certyfikatu typu.

§ 9. 1. Prezes Urz$du cofa certyfikat typu, gdy: 1) nie jest mo#liwe usuni$cie przyczyny zawieszenia certyfikatu typu; 2) posiadacz certyfikatu typu wyst"pi z wnioskiem o rezygnacj$ z tego certyfikatu. 2. Cofni$cie certyfikatu typu jest skuteczne w stosunku do wszystkich statków powietrznych wyprodukowanych zgodnie z danym certyfikatem typu. § 10. 1. Posiadacz certyfikatu typu, któremu cofni$to ten certyfikat, jest obowi"zany zwróci( go Prezesowi Urz$du. 2. W certyfikacie, o którym mowa w ust. 1, zamieszcza si$: 1) nadruk albo piecz"tk$ o tre%ci: "cofni$to" - w przypadku, o którym mowa w § 9 ust. 1 pkt 1; 2) nadruk albo piecz"tk$ o tre%ci: "zwrócony w wyniku rezygnacji" - w przypadku, o którym mowa w § 9 ust. 1 pkt 2; 3) dat$ oraz podpis osoby zamieszczaj"cej nadruk albo piecz"tk$. 3. W arkuszu danych technicznych do certyfikatu typu zamieszcza si$ dat$ cofni$cia certyfikatu typu. 4. Oznaczenia, o których mowa w ust. 2 i 3, zamieszcza si$ równie# na egzemplarzu certyfikatu typu b$d"cym w posiadaniu Prezesa Urz$du. 5. Po zamieszczeniu oznacze', o których mowa w ust. 2 i 3, certyfikat typu podlega zwrotowi dotychczasowemu posiadaczowi certyfikatu typu. § 11. 1. Posiadacz certyfikatu typu, który utraci! jego orygina!, mo#e wyst"pi( do Prezesa Urz$du z wnioskiem o wydanie duplikatu tego certyfikatu.

2

2. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, posiadacz certyfikatu typu jest obowi"zany za!"czy( o%wiadczenie o utracie orygina!u certyfikatu typu wraz z informacj" o przyczynie jego utraty. 3. Duplikat certyfikatu typu wydaje Prezes Urz$du. 4. W duplikacie certyfikatu typu, pod oznaczeniem numeru certyfikatu typu, zamieszcza si$: 1) dat$ wydania duplikatu; 2) wpis o nast$puj"cej tre%ci: "Wydany celem zast"pienia oryginalnego certyfikatu typu, który zosta! utracony". 5. W razie odnalezienia orygina!u certyfikatu typu posiadacz jest obowi"zany do jego zwrotu Prezesowi Urz$du. § 12. Certyfikaty typu albo dokumenty równowa#ne, wydane na podstawie przepisów dotychczasowych, zachowuj" wa#no%( przez okres, na jaki zosta!y wydane. § 13. Rozporz"dzenie wchodzi w #ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia. MINISTER INFRASTRUKTURY

3

Za"&czniki do rozporz&dzenia Ministra Infrastruktury z dnia ………………. (poz. …) Za"&cznik nr 1

WZORY CERTYFIKATU TYPU

4

RZECZPOSPOLITA POLSKA

REPUBLIC of POLAND

Urz&d Lotnictwa Cywilnego Civil Aviation Office

CERTYFIKAT TYPU TYPE CERTIFICATE NUMER Reference

Na podstawie art. 47 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. Nr 100, poz. 696), wydaje si$ niniejszy certyfikat typu dla: (imi$, nazwisko lub nazwa, adres)

.................. In accordance with art. 47 of the Aviation Act dated July 3rd, 2002 (JL. No 100, item 696), the Civil Aviation Office has issued this type certificate to: (Name and Surname, or Company Name, Address)

.......................................................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................................................

i stwierdza, #e projekt typu nast$puj"cego wyrobu:

and confirms, that the type design of the following product:

.......................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................ wraz z warunkami jego u#ytkowania i ograniczeniami with the operating limitations and conditions zawartymi w arkuszu danych technicznych do certyfikatu typu, therefore, , contained in the Type Certificate spe!nia wymagania zdatno%ci do lotu, o których mowa w Data Sheet, meets the airworthiness przepisach stanowi"cych podstaw$ certyfikacji: requirements as specified in the regulations constituting the certification basis : .......................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................

Data zg!oszenia: ........................................................................... Date of Application:

z up. Prezesa Urz(du Lotnictwa Cywilnego

5

Data wydania: .............................................................................. Date of Issue:

for the President of the Civil Aviation Office

................................................................. Termin wa#no%ci: ......................................................... Expiration Date:

Druk nr ULC-LTT-012

6

RZECZPOSPOLITA POLSKA

REPUBLIC of POLAND

Urz&d Lotnictwa Cywilnego Civil Aviation Office

UZUPE,NIAJ!CY CERTYFIKAT TYPU SUPPLEMENTAL TYPE CERTIFICATE NUMER Reference ................... Na podstawie art. 47 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. Nr 100, poz. 696), wydaje si$ niniejszy certyfikat typu dla: (imi$, nazwisko lub nazwa, adres)

In accordance with art. 47 of the Aviation Act dated July 3rd, 2002 (JL No 100, item 696), the Civil Aviation Office has issued this Certificate to: (Name and Surname or Company Name, Address)

.......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... i stwierdza, #e poni#ej okre%lona zmiana w projekcie typu and states, that the described modification to nast$puj"cego wyrobu: type design for product: 1) wyrób podstawowy: - numer certyfikatu typu: ........................................................... - typ / wersja / wariant ............................................................... 2) tytu! zmiany:

1) Basic Product - type certificate number ...................................... - type / version / model: ....................................... 2) designation of the modification:

.......................................................................................................................................................................................... 3) dokument definiuj"cy zmian$: 3) document identifying the modification: .......................................................................................................................................................................................... spe!nia wymagania zdatno%ci do lotu wraz z warunkami jego with the operating limitations and conditions u#ytkowania zawartymi w arkuszu danych technicznych do therefore, as specified in the Type Certificate Uzupe!niaj"cego Certyfikatu Typu, o których mowa w Data Sheet to the Supplemental Type przepisach stanowi"cych podstaw$ certyfikacji: Certificate, meets the airworthiness requirements of the certification basis: .......................................................................................................................................................................................... Data zg!oszenia: ........................................................................... Date of Application

z up. Prezesa Urz(du Lotnictwa Cywilnego

Data wydania: ..............................................................................

for the President

7

Date of Issue

of the Civil Aviation Office

.................................................................. Termin wa#no%ci:......................................................... Expiration Date

Druk nr ULC-LTT-013

8

ZA,!CZNIK Nr 2

9

RZECZPOSPOLITA POLSKA

REPUBLIC of POLAND

Urz&d Lotnictwa Cywilnego Civil Aviation Office

ORZECZENIE ZDATNO-CI CERTIFICATE OF APPROVAL NUMER Reference 1. Na podstawie art. 47 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. Nr 100, poz. 696), wydaje si$ niniejsze orzeczenie zdatno%ci dla: (imi$, nazwisko lub nazwa, adres)

................... 1. In accordance with art. 47 of the Aviation Act dated rd July 3 , 2002 (JL No 100, item 696), the Civil Aviation Office has issued this Certificate to: (Name and Surname, or Company Name, Address)

.......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... 2. Typ – Nazwa: 2. Type – Name: .......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... 3. Oznaczenie: 3. Designation: .......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... 4. Charakterystyka ogólna 4. General Characteristics: ...........................................................................................

................................................................................................

...........................................................................................

................................................................................................

...........................................................................................

................................................................................................

5. Wykonawca prób:

5. Examination performed by:

.......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... 6. Podstawa certyfikacji 6. Certification Basis ..........................................................................................................................................................................................

10

.......................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................

Druk nr ULC-LTT-011

11

7. Dokumenty dowodowe:

7. Documents used for substantiation of compliance:

.......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... 8. Ocena ko'cowa 8. Final findings ...........................................................................................

.......................................................................................... .....

...........................................................................................

.......................................................................................... .....

...........................................................................................

.......................................................................................... .....

...........................................................................................

.......................................................................................... .....

...........................................................................................

.......................................................................................... .....

...........................................................................................

.......................................................................................... .....

...........................................................................................

.......................................................................................... .....

...........................................................................................

.......................................................................................... .....

...........................................................................................

.......................................................................................... .....

............................................................................................

...................................................................................................

9. Orzeczenie niniejsze stwierdza spe!nienie wymaga' zdatno%ci. 9. This Approval Certificate confirms compliance with the airworthiness requirements.

12

Prowadz"cy zagadnienie Project Manager

z up. Prezesa Urz(du Lotnictwa Cywilnego for the President of the Civil Aviation Office

………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………

Warszawa, dnia: .................................................................

Warsaw, date:

…………………………………………..

13

UZASADNIENIE Projekt rozporz!dzenia w sprawie w sprawie certyfikatu typu i orzecze' zdatno#ci, do wydania którego upowa#nia zmieniony art. 53d ust. 2 ustawy - Prawo lotnicze ma na celu zapewnienie zgodno%ci z rozporz"dzeniami unijnymi, a w szczególno%ci z : - Rozporz"dzeniem nr 1592/2002/WE z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie wspólnych zasad w dziedzinie lotnictwa cywilnego oraz ustanowienia Europejskiej Agencji Bezpiecze'stwa Lotniczego (Dz. Urz. WE L 240 z 7.9.2002), - Rozporz"dzeniem nr 1702/2003/WE z dnia 24 wrze%nia 2003 r. ustanawiaj"cym zasady wykonawcze dla certyfikacji statków powietrznych i zwi"zanych z nimi wyrobów, cz$%ci i akcesoriów w zakresie zdatno%ci do lotu i ochrony %rodowiska oraz dla certyfikacji organizacji projektuj"cych i produkuj"cych (Dz. Urz. WE L 243 z 27.09.2003), - Rozporz"dzeniem nr 2042/2003/WE z dnia 20 listopada 2003 r. w sprawie utrzymywania ci"g!ej zdatno%ci do lotu statków powietrznych oraz wyrobów lotniczych, cz$%ci i wyposa#enia, a tak#e w sprawie zezwole' udzielanych instytucjom i personelowi zaanga#owanym w takie zadania (Dz. Urz. WE L 315 z 28.11.2003), Rozporz"dzenie okre%la( b$dzie sposób post$powania przy wydawaniu, zawieszaniu i cofaniu certyfikatu typu, uzupe!niaj"cego certyfikatu typu, orzeczenia zdatno%ci oraz wzory tych dokumentów, w zakresie niezastrze#onym dla Europejskiej Agencji Bezpiecze'stwa Lotniczego (EASA). Projektowana regulacja dotyczy( b$dzie u#ytkowników statków powietrznych nie obj$tych nadzorem EASA, dla których Prezes Urz$du b$dzie wydawa! polski certyfikat typu. Ocena skutków regulacji (OSR) Regulacja zawarta w projekcie nie ustanawia wymogów surowszych ni# wynikaj"ce z obowi"zuj"cych przepisów UE. Regulacja zawarta w rozporz"dzeniu nie b$dzie mia!a wp!ywu na rynek pracy, rozwój regionalny oraz konkurencyjno%( wewn$trzn" i zewn$trzn" gospodarki. Rozporz"dzenie nie spowoduje równie# skutków finansowych dla bud#etu pa'stwa oraz bud#etów jednostek samorz"du terytorialnego. Projektowane rozporz"dzenie jest zgodne z prawem Unii Europejskiej. Projekt rozporz"dzenia nie podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach dotycz"cych sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych oraz nie wymaga przedstawienia w!a%ciwym instytucjom i organom Unii Europejskiej lub Europejskiemu Bankowi Centralnemu. 12-08-aa

14

Projekt ROZPORZ!DZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia

2008 r.

w sprawie wykonywania prób w locie i lotów próbnych oraz wydawania #wiadectwa ogl(dzin statku powietrznego w zakresie niezastrze$onym dla EASA Na podstawie art. 53d ust. 2 pkt 3 i 4 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. Nr 100, poz. 696, z pó&n. zm.2)) zarz"dza si$, co nast$puje: Rozdzia" 1 Przepisy ogólne § 1. Rozporz"dzenie okre%la: 1) rodzaje prób w locie i lotów próbnych oraz sposób i warunki ich przeprowadzania, w tym wymagania dotycz"ce personelu lotniczego uczestnicz"cego w próbach w locie i lotach próbnych; 2) sposób post$powania przy wydawaniu, zawieszaniu i cofaniu %wiadectwa ogl$dzin oraz wzór tego %wiadectwa i wniosku o jego wydanie w zakresie niezastrze#onym dla EASA.

Rozdzia" 2 Próby w locie § 2.1. Przez próby w locie rozumie si$ zespó! dzia!a' na ziemi i w powietrzu zmierzaj"cych do uzyskania informacji o jako%ciowych i ilo%ciowych charakterystykach statków powietrznych, ich zespo!ów i wyposa#enia w rzeczywistych warunkach lotu.

1)

2)

Minister Infrastruktury kieruje dzia!em administracji rz"dowej – transport, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 4 rozporz"dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegó!owego zakresu dzia!ania Ministra Infrastruktury (Dz. U. Nr 216, poz. 1594).

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829, z 2007 r. Nr 50, poz. 331, Nr 82, poz. 558 oraz z 2008 r. Nr 97, poz. 625.

2. Ustala si$ podzia! na nast$puj"ce rodzaje prób w locie: 1) badawczo-rozwojowe; 2) certyfikacyjne; 3) produkcyjne; 4) eksploatacyjne. § 3. 1. Próby w locie przeprowadza si$ zgodnie z programem prób w locie zawieraj"cym nast$puj"ce informacje: 1) opis przedmiotu próby zawieraj"cy w szczególno%ci: a)

podstawowe dane geometryczne oraz rysunek w trzech rzutach,

b)

projektowy ci$#ar i pole po!o#e' %rodka ci$#ko%ci,

c)

projektowe ograniczenia, opatrzone uwag": "W trakcie prób obowi"zuj" ograniczenia

potwierdzone przez Prezesa Urz$du Lotnictwa Cywilnego w tymczasowej instrukcji u#ytkowania w locie", d)

informacje o zespole nap$dowym,

e)

inne informacje w zakresie odpowiadaj"cym informacjom podawanym w instrukcji

u#ytkowania w locie w celu dostarczenia wskazówek prowadz"cemu próby; 2) cel prób; 3) podstaw$ prawn" przeprowadzenia prób; 4) zakres prób; 5) wykaz wyposa#enia przewidywanego do wykonania próby; 6) opis sposobu, w jaki wyposa#enie b$dzie skalowane i sprawdzane przed prób"; 7) opis sposobu, w jaki b$dzie wykazane spe!nianie wymaga' w niezb$dnym zakresie przed próbami w locie; 8) procedury realizowania prób z omówieniem zarówno niezb$dnych prób na ziemi, jak i w locie; 9) kolejno%( realizacji prób; 10) sposób organizacji prób; 11) %rodki bezpiecze'stwa w!a%ciwe dla rodzaju próby; 12) sposób dokumentowania prób; 13) warunki organizacji prób w celu zapewnienia w!a%ciwego poziomu bezpiecze'stwa lotów próbnych. 2. Program prób w locie zatwierdza Prezes Urz$du. 3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje si$ do lotów próbnych kontrolnych. 2

4. Przepisu ust. 1 pkt 13 nie stosuje si$ do zatwierdzonej organizacji projektuj"cej oraz do zatwierdzonej organizacji produkuj"cej. § 4. 1. Je#eli wnioskuj"cy przeprowadzenie prób w locie jest zatwierdzon" organizacj" projektuj"c" lub zatwierdzon" organizacj" produkuj"c", niezale#nie od postanowie' § 5, próby w locie przeprowadza si$ zgodnie z instrukcj" operacyjn" prób w locie organizacji. 2. W instrukcji operacyjnej prób w locie organizacji zamieszcza si$ nast$puj"ce dane: 1) schemat organizacyjny, obsad$ oraz zakres obowi"zków i odpowiedzialno%( osób pe!ni"cych poszczególne funkcje w odniesieniu do prób w locie, obs!ugi oraz wspó!pracy z biurem konstrukcyjnym i Prezesem Urz$du; 2) wymagania dla personelu lataj!cego, zasady utrzymywania kwalifikacji i kontroli kwalifikacji; 3) zasady formowania za!ogi do%wiadczalnej; 4) zasady obecno%ci na pok!adzie osób trzecich; 5) zasady oprzyrz"dowywania pomiarowego i przetwarzania danych; 6) wyposa#enie bezpiecze'stwa; 7) strefy prób w locie; 8) minimalne warunki pogodowe dla poszczególnych rodzajów prób w locie; 9) wzory dokumentów i zasady dokumentowania prób w locie, jak: a)

po%wiadczenie gotowo%ci technicznej do lotu,

b)

arkusz za!adowania,

c)

zlecenie lotu,

d)

sprawozdanie z lotu;

10) zasady przechowywania dokumentacji prób w locie; 11) zasady przeprowadzania lotów pokazowych i demonstracyjnych. 3. Instrukcj$ operacyjn" prób w locie organizacji zatwierdza Prezes Urz$du. § 5. 1. Próby w locie statku powietrznego i jego cz$%ci sk!adowych przeprowadza si$ przy uwzgl$dnieniu: 1) optymalnych metod przeprowadzania prób ze wzgl$du na posiadan" aparatur$ pomiarow"; 2) optymalnych metod przeprowadzania prób ze wzgl$du na budow$ statku powietrznego oraz jego elementów sk!adowych; 3) posiadanej struktury organizacyjnej, %rodków technicznych oraz zatrudnionego personelu. 2. Personel prób w locie sk!ada si$ z pilotów do%wiadczalnych posiadaj"cych licencje w!a%ciwe dla danej kategorii statków powietrznych z wpisanym w!a%ciwym uprawnieniem 3

pilota do%wiadczalnego dla odpowiedniej kategorii lotów próbnych, in#ynierów prób w locie oraz obserwatorów prób w locie. 3. Wymagania i warunki uczestniczenia w lotach próbnych in#ynierów prób w locie oraz obserwatorów prób w locie stanowi" cz$%( zatwierdzanej przez Prezesa Urz$du instrukcji operacyjnej prób w locie organizacji. 4. W lotach próbnych mog! uczestniczy% inne osoby wyznaczone przez Prezesa Urz&du. 5. Przed wydaniem dla statku powietrznego certyfikatu typu, w celu uzyskania rozszerzonej

oceny

statku

powietrznego

w

zastosowaniach

specjalistycznych,

do

wykonywania na nim lotów mog" zosta(, za zgod" Prezesa Urz$du, dopuszczeni równie# piloci posiadaj"cy odpowiedni" praktyk$ w tym zakresie, nieposiadaj"cy uprawnie' pilota do%wiadczalnego. § 6. 1. Wykonuj"cy próby w locie sporz"dza sprawozdanie z prób w locie, w którym zamieszcza nast$puj"ce dane: 1) opis przedmiotu próby; 2) chronologiczny wykaz wszystkich zmian przedmiotu prób, dokonywanych w trakcie prób i oznaczonych jako dokonane przez wnioskuj"cego albo wymagane przez Prezesa Urz$du w rezultacie prób certyfikacyjnych, które wykaza!y niespe!nienie wymaga' zawartych w przepisach stanowi"cych podstaw$ certyfikacji; 3) cel prób; 4) podstaw$ przeprowadzenia prób; 5) zakres prób; 6) przebieg prób; 7) opis techniki u#ytej dla danej próby; 8) szczegó!owe omówienie wyników prób; 9) wnioski ko'cowe; 10) o%wiadczenie prowadz"cego próby o niezaobserwowaniu zjawisk nietypowych lub niebezpiecznych; 11) szczegó!owe dane dotycz"ce ka#dej z przeprowadzanych prób oraz obliczenia niezb$dne do przeanalizowania tych danych w razie przeprowadzania lotów próbnych do%wiadczalnych. 2. Sprawozdanie, o którym mowa w ust. 1, podpisuj" piloci bior"cy udzia! w próbach oraz cz!onkowie personelu lotniczego, analizuj"cy wyniki prób i uczestnicz"cy w opracowaniu sprawozdania.

4

§ 7. 1. W sprawach nieuregulowanych w rozporz"dzeniu próby w locie przeprowadza si$ zgodnie z wymaganiami mi$dzynarodowymi wprowadzonymi do stosowania na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze. Rozdzia" 3 Loty próbne § 8. Lot próbny wykonuje si$ jako jeden z nast$puj"cych lotów: 1) lot próbny do%wiadczalny - lot próbny wykonywany dla lotniczych celów badawczych i rozwojowych lub w celu stwierdzenia spe!nienia przez projekt statku powietrznego, silnika lotniczego lub %mig!a odpowiednich wymaga' z zakresu zdatno%ci do lotu; 2) lot próbny kontrolny - lot próbny wykonywany dla sprawdzenia statku powietrznego w trakcie jego eksploatacji. § 9. Ze wzgl$du na stopie' z!o#ono%ci, poziom zagro#enia i wymagane kwalifikacje za!ogi, lot próbny do%wiadczalny wykonuje si$ jako jeden z nast$puj"cych lotów: 1) kategorii pierwszej, przez który rozumie si$ lot statku powietrznego, dla którego nie zosta! wydany certyfikat typu oraz lot statku powietrznego posiadaj"cego certyfikat typu wykonywany poza zakresem warunków lotu okre%lonym w jego instrukcji u#ytkowania w locie w celach badawczo rozwojowych oraz lot statku powietrznego posiadaj"cego certyfikat typu, którego %wiadectwo zdatno%ci do lotu zosta!o zawieszone ze wzgl$du na wprowadzone modyfikacje, wykonywany w celu: a)

sprawdzenia nowego typu statku powietrznego albo statku powietrznego, którego

w!asno%ci lotne mog!y zosta( znacz"co zmodyfikowane, b)

sprawdzenia nowatorskich lub niekonwencjonalnych statków powietrznych, cech

projektu statku powietrznego lub technik zastosowanych przy jego budowie, c)

okre%lenia

albo

rozszerzenia

zakresu

dopuszczalnych

warunków

lotu

statku

powietrznego, d)

okre%lenia wymaganych osi"gów, w!asno%ci lotnych i w!asno%ci sterowania w warunkach

ekstremalnych; 2) kategorii drugiej, przez który rozumie si$ lot statku powietrznego, dla którego nie zosta! wydany certyfikat typu oraz lot statku powietrznego posiadaj"cego certyfikat typu, którego %wiadectwo zdatno%ci do lotu zosta!o zawieszone ze wzgl$du na wprowadzone modyfikacje, wykonywany:

5

a)

w sprawdzonym zakresie warunków lotu, w których nie przewiduje si$ wyst"pienia

charakterystyk lotu lub sterowania znacz"co ró#ni"cych si$ od ju# znanych, b)

w celu pokazowym lub demonstracyjnym,

c)

w celu szkoleniowym, dla uzyskania uprawnie' pilota do%wiadczalnego klasy 1 lub 2,

d)

w celu sprawdzenia w!a%ciwego funkcjonowania statku powietrznego, silnika lotniczego,

%mig!a lub innego wyposa#enia; 3) kategorii trzeciej, przez który rozumie si$ lot statku powietrznego, dla którego zosta! wydany certyfikat typu: a)

wykonywany dla ka#dego egzemplarza statku powietrznego, po zako'czeniu jego

budowy i przed wydaniem %wiadectwa zdatno%ci do lotu tego statku, w celu stwierdzenia jego zgodno%ci z projektem typu (lot produkcyjny), b)

szkoleniowy, w celu uzyskania uprawnie' pilota do%wiadczalnego klasy 3;

4) kategorii czwartej, przez który rozumie si$ lot statku powietrznego, dla którego zosta! wydany certyfikat typu, wykonywany po dokonaniu modyfikacji jego wyposa#enia, która nie wymaga oceny zachowania si$ statku powietrznego lub jej wp!ywu na procedury post$powania za!ogi. § 10. Lot próbny kontrolny wykonuje si$ jako jeden z nast$puj"cych lotów: 1) kategorii pierwszej, przez który rozumie si$ lot wykonywany w celu wydania lub odnowienia %wiadectwa zdatno%ci do lotu statku powietrznego lub wydania po%wiadczenia przegl"du zdatno%ci do lotu ARC (Airworthiness Review Certificate) zgodnie z rozporz"dzeniem Komisji nr 2042/2003/WE z dnia 20 listopada 2003 r. w sprawie utrzymywania ci"g!ej zdatno%ci do lotu statków powietrznych oraz wyrobów lotniczych, cz$%ci i wyposa#enia, a tak#e w sprawie zezwole' udzielanych instytucjom i personelowi zaanga#owanym w takie zadania. 2) kategorii drugiej, przez który rozumie si$ lot wykonywany po dokonaniu czynno%ci obs!ugowych statku powietrznego, w wyniku których wymagane jest sprawdzenie tego statku w locie; 3) kategorii trzeciej, przez który rozumie si$ lot wykonywany po wydaniu %wiadectwa zdatno%ci do lotu statku powietrznego, w celu jego sprawdzenia w locie przez podmiot ubiegaj"cy si$ o nabycie tego statku. § 11. Lot próbny kontrolny, o którym mowa w § 10 pkt 1 wykonuje si$ zgodnie z programem lotu kontrolnego stanowi"cym cz$%( zatwierdzonej przez Prezesa Urz$du 6

instrukcji wykonywania lotów próbnych-kontrolnych, a w przypadku jej braku dokumentacji technicznej sporz"dzonej przez producenta. § 12. Osoby uczestnicz"ce w wykonywaniu lotów próbnych powinny by( zapoznane ze sposobem post$powania w przypadkach niebezpiecznych oraz sposobem u#ycia %rodków ratowniczych. § 13. 1. Dowódca statku powietrznego wykonuj"cy lot próbny kontrolny powinien posiada( wa#n" licencj$ pilota zawodowego lub liniowego z wypisem uprawnie' instruktorskich, uprawniaj"c" do wykonywania lotów i szkolenia na statku powietrznym danego typu, z zastrze#eniem ust. 2. 2. Dowódc" statku powietrznego wykonuj"cym lot próbny kontrolny mo#e by( pilot wpisany do wykazu pilotów upowa#nionych do wykonywania lotów próbnych kontrolnych zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du. 3. W wykonywaniu lotów próbnych kontrolnych, oprócz za!ogi statku powietrznego, mog" uczestniczy( wy!"cznie cz!onkowie personelu zatrudnionego przez przeprowadzaj"cego loty próbne oraz osoby wyznaczone przez Prezesa Urz$du. 4. Z wykonanego lotu próbnego kontrolnego dowódca statku powietrznego sporz"dza protokó!. Rozdzia" 4 -wiadectwo ogl(dzin statku powietrznego

§ 14. 1. )wiadectwo ogl$dzin statku powietrznego, dla którego nie zosta! wydany certyfikat typu, wydaje si$ na wniosek z!o#ony do Prezesa Urz$du Lotnictwa Cywilnego. 2. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, za!"cza si$: 1) o%wiadczenie o zgodno%ci statku powietrznego z dokumentacj" projektu; 2) protokó! wa#enia statku powietrznego; 3) tymczasow" instrukcj$ u#ytkowania w locie; 4) tymczasow" instrukcj$ obs!ugi technicznej. 3. Tymczasowa instrukcja u#ytkowania w locie, o której mowa w ust. 2 pkt 3, powinna zawiera(:

7

1) ograniczenia warunków lotu statku powietrznego, przy czym ograniczenia pr$dko%ci lotu, wspó!czynnika obci"#enia, ci$#aru i po!o#enia %rodka ci$#ko%ci zamieszcza si$ w formie tabeli; 2) wskazówki i informacje niezb$dne dla cz!onków za!ogi statku powietrznego do bezpiecznego przeprowadzania lotów próbnych. 4. Tymczasowa instrukcja obs!ugi technicznej, o której mowa w ust. 2 pkt 4, powinna zawiera(: 1) zasady dotycz"ce przygotowania statku powietrznego do lotów; 2) zakres i cz$stotliwo%( czynno%ci obs!ugowych statku powietrznego; 3) zakres i cz$stotliwo%( przegl"dów technicznych oraz czynno%ci konserwacyjnych statku powietrznego. 5. Ograniczenia pr$dko%ci lotu, o których mowa w ust. 3 pkt 1, powinny by( okre%lone odpowiednio jako ograniczenia pr$dko%ci cechowanej lub równowa#nej, w rozumieniu specyfikacji certyfikacyjnych CS - Definicje i skróty wydanych przez Dyrektora Wykonawczego Europejskiej Agencji Bezpiecze'stwa Lotniczego decyzj" nr 2003/11/RM wydanej na podstawie rozporz"dzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1592/2002/WE z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie wspólnych zasad w zakresie lotnictwa cywilnego i utworzenia Europejskiej Agencji Bezpiecze'stwa Lotniczego (EASA) (Dz.Urz. WE L 240 z 7.09.2002) zmienionego rozporz"dzeniem nr 1643/2003/WE z dnia 22 lipca 2003 r. zmieniaj"cym rozporz"dzenie (WE) nr 1592/2002 (Dz. Urz. WE L 245 z 29.09.2003) oraz rozporz"dzeniem nr 1701/2003/WE z dnia 24 wrze%nia 2003 r. dostosowuj"cym art. 6 rozporz"dzenia (WE) nr 1592/2002 (Dz.Urz. WE L 243 z 27.09.2003). 6. Wzór wniosku o wydanie %wiadectwa ogl$dzin statku powietrznego stanowi za!"cznik nr 1 do rozporz"dzenia. § 15. 1. )wiadectwo ogl$dzin statku powietrznego, o którym mowa w § 14 ust. 1, uprawnia do wykonania lotu próbnego do%wiadczalnego, je#eli stwierdza zdatno%( do lotu tego statku. 2. Po wykonaniu lotu próbnego, o którym mowa w ust. 1, Prezes Urz$du Lotnictwa Cywilnego wydaje %wiadectwo ogl$dzin uprawniaj"ce do wykonania lotów próbnych do%wiadczalnych w danym rejonie, je#eli wynik lotu, o którym mowa w ust. 1, uzasadnia jego wydanie. 3. )wiadectwo ogl$dzin, o którym mowa w ust. 2, wydaje si$ na podstawie wniosku, o którym mowa w § 14 ust. 1. 8

§ 16. 1. )wiadectwo ogl$dzin statku powietrznego, dla którego zosta! wydany certyfikat typu, wydaje si$ na podstawie: 1) wniosku o wydanie %wiadectwa zdatno%ci do lotu statku powietrznego, 2) wniosku o odnowienie %wiadectwa zdatno%ci do lotu statku powietrznego, 3) wniosku o wykonanie przegl"du zdatno%ci do lotu i wydanie po%wiadczenia przegl"du zdatno%ci do lotu ARC. 2. )wiadectwo ogl$dzin statku powietrznego, o którym mowa w ust. 1, uprawnia do wykonania lotów próbnych kontrolnych, je#eli stwierdza zdatno%( do lotu tego statku. § 17. 1. W toku post$powania o wydanie %wiadectwa ogl$dzin statku powietrznego: 1) sprawdza si$ dokumentacj$ statku powietrznego 2) przeprowadza si$ ogl$dziny statku powietrznego (ocen$ stanu technicznego); 3) dokonuje si$ sprawdzenia na ziemi pracy tego statku oraz elementów jego wyposa#enia (próby funkcjonalne przeprowadzane na ziemi). 2. Po dokonaniu ogl$dzin i sprawdzeniu, o którym mowa w ust. 1, Prezes Urz$du Lotnictwa Cywilnego wydaje %wiadectwo ogl$dzin statku powietrznego, w którym stwierdza zdatno%( do lotów albo brak zdatno%ci do lotów tego statku. 3. )wiadectwo ogl$dzin stwierdzaj"ce zdatno%( do lotu statku powietrznego wydaje si$ na czas oznaczony. 4. Wzór %wiadectwa ogl$dzin statku powietrznego stanowi za!"cznik nr 2 do rozporz"dzenia. § 18. 1. Prezes Urz$du Lotnictwa Cywilnego mo#e zawiesi( %wiadectwo ogl$dzin statku powietrznego w razie utraty przez statek powietrzny zdatno%ci do lotu, a w szczególno%ci w przypadku: 1) stwierdzenia uszkodze' lub innych usterek technicznych, mog"cych mie( wp!yw na prawid!ow" eksploatacj$ statku powietrznego lub bezpiecze'stwo lotu; 2) nieprzestrzegania przepisów w sprawie eksploatacji statków powietrznych lub warunków albo ogranicze' ustalonych w dokumentach statku powietrznego w stopniu mog"cym zagrozi( bezpiecze'stwu lotów; 2. Fakt zawieszenia %wiadectwa ogl$dzin statku powietrznego Prezes Urz$du Lotnictwa Cywilnego odnotowuje w tym %wiadectwie. 9

3. Je#eli usta!y przyczyny zawieszenia, o którym mowa w ust. 1, Prezes Urz$du Lotnictwa Cywilnego, na wniosek strony, wydaje nowe %wiadectwo ogl$dzin statku powietrznego. § 19. 1. Prezes Urz$du Lotnictwa Cywilnego mo#e cofn"( %wiadectwo ogl$dzin statku powietrznego w razie stwierdzenia, #e statek powietrzny utraci! trwale zdatno%( do lotu. 2. W przypadku utraty przez statek powietrzny trwa!ej zdatno%ci do lotu fakt ten Prezes Urz$du Lotnictwa Cywilnego odnotowuje w %wiadectwie ogl$dzin statku powietrznego. § 20. Traci moc rozporz"dzenie z dnia 29 sierpnia 2003 r. w sprawie wykonywania lotów próbnych oraz wydawania %wiadectwa ogl$dzin statku powietrznego (Dz. U. Nr 173, poz. 1678). § 21. Rozporz"dzenie wchodzi w #ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia.

MINISTER INFRASTRUKTURY

10

Za"&czniki do rozporz&dzenia Ministra Infrastruktury z dnia ………………. (poz. …) Za"&cznik nr 1

Urz&d Lotnictwa Cywilnego Numer akt:

WNIOSEK o wydanie !wiadectwa ogl"dzin statku powietrznego 1.Nazwa (nazwisko i imi") w#a!ciciela statku powietrznego:

2.Adres w#a!ciciela:

3.Nazwa (nazwisko i imi") u$ytkownika:

4.Adres u$ytkownika:

5.Numer umowy / upowa$nienia

Prosz" o wydanie %wiadectwa Ogl"dzin Statku Powietrznego dla: 5. Rodzaj statku powietrznego: Maksymalny ci"&ar do startu:

Liczba za%ogi:

Liczba miejsc pasa&erskich:

6. Przeznaczenie statku powietrznego do rodzaju operacji: znakiem X) przewóz pasa&erów ogólnego przeznaczenia przewóz %adunków rolniczy

(oznaczy" w$a!ciwy prywatny inne

7. Status statku powietrznego: 1. egzemplarz prototypowy, który jeszcze nie lata%

(oznaczy" w$a!ciwy znakiem X)

2. egzemplarz prototypowy w trakcie prób 3. egzemplarz, który ju& posiada% )wiadectwo Zdatno$ci do Lotu, i na którym maj# zosta( przeprowadzone dodatkowe okre$lone próby 4. inny (poda( jaki) 8. Cel wyst"powania o wydanie %wiadectwa ogl"dzin:

9. Znaki rozpoznawcze zarezerwowane przez Rejestr Statków Powietrznych: 10. Opis statku powietrznego: a. Typ statku powietrznego

Ilo$( godzin lotu b. Typ silnika

Seria

Numer fabryczny

od budowy:

Nazwa producenta, Pa'stwo

po ostatniej naprawie g%ównej:

Seria i numer fabryczny od budowy

Data produkcji

pozostaje: Ilo$( godzin lotu po ostatniej naprawie g%ównej

pozostaje

11

c. Typ $mig%a *

Seria i numer fabryczny od budowy

Ilo$( godzin lotu po ostatniej naprawie g%ównej

pozostaje

* dla !mig$owca - dane wirnika(ów) i !migie$ka ogonowego, zespo$y no!ne

Strona 1

d. Zabudowane wyposa&enie elektroniczne ( lub podanie dokumentu, w którym si# znajduje wykaz) :

e. Wyposa&enie dodatkowe ( lub podanie dokumentu, w którym si# znajduje wykaz):

f. Inne informacje:

11. O!wiadczenie o zgodno!ci (wg JAR 21.163, Formularz JAA 52) lub dokument równowa$ny (nazwa, numer i data):

12. Protokó# wa$enia i wyznaczania !rodka ci"$ko!ci (ci#%ar pustego, data wa%enia, kto wykona$):

13. Tymczasowa Instrukcja U$ytkowania w Locie (numer dokumentu, ostatnie wprowadzone zmiany):

14. Tymczasowa Instrukcja Obs#ugi Technicznej (numer dokumentu, ostatnie wprowadzone zmiany):

15. Nazwa, adres i nr certyfikatu Zatwierdzonej Organizacji Obs#ugowej lub licencjonowany personel techniczny (Nazwisko i imi", numer licencji), która przedstawi statek powietrzny do ogl"dzin i z#o$y o!wiadczenie o sprawno!ci statku powietrznego i przygotowaniu do sprawdzenia zdatno!ci do lotu:

12

Ja ni$ej podpisany dzia#aj&c z upowa$nienia w#a!ciciela / u$ytkownika o!wiadczam, $e wszystkie dane zawarte w niniejszym wniosku s& prawdziwe, poprawne i pe#ne, b"d&c uprzedzony o odpowiedzialno!ci karnej z art. 272 K.k., prawdziwo!' powy$szych danych stwierdzam w#asnor"cznym podpisem.*

............................. dnia .......................

Podpis zg%aszaj#cego.........................................

Uwagi przyjmuj&cego wniosek:

Data, Podpis * Niepotrzebne skre#li%

Strona 2

13

Za"&cznik 2

Prezes Urz(du Lotnictwa Cywilnego

Statek powietrzny Numer rejestru:

Znaki:

Cel Ogl(dzin

Dopuszczenie do lotów próbnych do#wiadczalnych

!

Klasa:

Wydanie ! Odnowienie wa$no#ci

!

Przed"u$enie !

............................................... u$ytkownik Inne !

A U#ytk ownik

-wiadectwa Zdatno#ci do Lotu

Typ

P"atowiec

............................................. w"a#ciciel

-WIADECTWO OGL.DZIN Nr

Nr fabryczny

od budowy

Ilo#' godzin lotu od ost. napr. g".

pozostaje

1

Silnik *

2 3 4

UWAGI, ZALECENIA, INFORMACJE, OGRANICZENIA *;

(c.d.

na

odwrocie)

Na podstawie ustawy Prawo Lotnicze z dnia 3 lipca 2002 (Dz.U Nr 100 poz. 696 z pó+n. zm.) art. 50 statek powietrzny o cechach okre#lonych powy$ej, (nie) zosta"* uznany za zdatny do lotu. Zezwalam na wykonanie lotów próbnych kontrolnych/do#wiadczalnych. * Loty próbne wykona' zgodnie ..................................................................................................................................................................................

z

Trasa/rejon lotów*: ......................................................................................................................................................................................................... Z upowa$nienia Prezesa ULC

Data wydania:..................................................... Wa$ne do:.................................................... Poprzednie (wiadectwo Ogl&dzin nr............... data:.........................................

*niepotrzebne

skre#li%;

Prezes Urzedu Lotnictwa Cywilnego

Statek powietrzny Numer rejestru:

Znaki:

Cel Ogl(dzin

Dopuszczenie do lotów próbnych do#wiadczalnych

Silnik *

!

Typ

P"atowiec

............................................. w"a#ciciel

-WIADECTWO OGL.DZIN Nr Klasa:

Wydanie ! Odnowienie wa$no#ci

!

.............................................. . u$ytkownik Przed"u$enie ! Inne !

B Dla ULC

-wiadectwa Zdatno#ci do Lotu Nr fabryczny

od budowy

Ilo#' godzin lotu od ost. napr. g".

pozostaje

1 2

14

3 4 UWAGI, ZALECENIA, INFORMACJE, OGRANICZENIA *

(c.d. na odwrocie)

Na podstawie ustawy Prawo Lotnicze z dnia 3 lipca 2002 (Dz.U Nr 100 poz. 696) art. 50 statek powietrzny o cechach okre#lonych powy$ej, (nie) zosta"* uznany za zdatny do lotu. Zezwalam na wykonanie lotów próbnych kontrolnych/do#wiadczalnych. * Loty próbne wykona' zgodnie z .................................................................................................................................................................................. Trasa/rejon lotów*: ......................................................................................................................................................................................................... Z upowa$nienia Prezesa ULC

Data wydania:.....................................................

Poprzednie (wiadectwo Ogl&dzin

Wa$ne do:....................................................

Próby w locie wynik pozytywny ! negatywny!

-wiadectwo Zdatno#ci wa$ne do :

Próby wykonano dnia:

..................................................... ...........................

nr............... data:.........................................

*niepotrzebne

skre#li%;

UWAGI, ZALECENIA, INFORMACJE, OGRANICZENIA *;

* niepotrzebne skre#li%

15

UZASADNIENIE Projekt rozporz"dzenia w sprawie wykonywania lotów próbnych oraz wydawania %wiadectwa ogl$dzin statku powietrznego w zakresie niezastrze#onym dla EASA do wydania którego upowa#nia art. 53d ust. 2 pkt 3 i 4 ustawy - Prawo lotnicze ma na celu zapewnienie zgodno%ci z rozporz"dzeniami unijnymi, a w szczególno%ci z : - Rozporz"dzeniem nr 1592/2002/WE z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie wspólnych zasad w dziedzinie lotnictwa cywilnego oraz ustanowienia Europejskiej Agencji Bezpiecze'stwa Lotniczego (Dz. Urz. WE L 240 z 7.9.2002), - Rozporz"dzeniem nr 1702/2003/WE z dnia 24 wrze%nia 2003 r. ustanawiaj"cym zasady wykonawcze dla certyfikacji statków powietrznych i zwi"zanych z nimi wyrobów, cz$%ci i akcesoriów w zakresie zdatno%ci do lotu i ochrony %rodowiska oraz dla certyfikacji organizacji projektuj"cych i produkuj"cych (Dz. Urz. WE L 243 z 27.09.2003), - Rozporz"dzeniem nr 2042/2003/WE z dnia 20 listopada 2003 r. w sprawie utrzymywania ci"g!ej zdatno%ci do lotu statków powietrznych oraz wyrobów lotniczych, cz$%ci i wyposa#enia, a tak#e w sprawie zezwole' udzielanych instytucjom i personelowi zaanga#owanym w takie zadania (Dz. Urz. WE L 315 z 28.11.2003), oraz z wymaganiami ustanowionymi przez Europejsk" Agencj$ Bezpiecze'stwa Lotniczego (przepisy CS specyfikacje certyfikacyjne).

Rozporz"dzenie okre%la( b$dzie rodzaje prób w locie i lotów próbnych oraz sposób i warunki ich przeprowadzania, w tym wymagania dotycz"ce personelu lotniczego uczestnicz"cego w próbach w locie i lotach próbnych oraz sposób post$powania przy wydawaniu, zawieszaniu i cofaniu %wiadectwa ogl$dzin oraz wzór tego %wiadectwa i wniosku o jego wydanie w zakresie niezastrze#onym dla EASA. )wiadectwa ogl$dzin wydawane b$d" dla u#ytkowników statków powietrznych, które nie s" obj$te nadzorem Europejskiej Agencji Bezpiecze'stwa Lotniczego (EASA). Proponowana w § 3 zmiana ma na celu uwzgl$dnienie w pierwszej i drugiej kategorii lotów próbnych do%wiadczalnych oprócz lotów na statku powietrznym, dla którego nie zosta! jeszcze wydany Certyfikat Typu tak#e: - loty statku powietrznego posiadaj"cego Certyfikat Typu wykonywany poza zakresem warunków lotu okre%lonym w jego Instrukcji U#ytkowania w Locie w celach badawczo rozwojowych oraz

16

- loty statku powietrznego posiadaj"cego Certyfikat Typu, którego )wiadectwo Zdatno%ci do Lotu zosta!o zawieszone ze wzgl$du na wprowadzone modyfikacje.

Ocena skutków regulacji (OSR) Regulacja zawarta w projekcie nie ustanawia wymogów surowszych ni# wynikaj"ce z obowi"zuj"cych przepisów UE. Regulacja zawarta w rozporz"dzeniu nie b$dzie mia!a wp!ywu na rynek pracy, rozwój regionalny oraz konkurencyjno%( wewn$trzn" i zewn$trzn" gospodarki. Rozporz"dzenie nie spowoduje równie# skutków finansowych dla bud#etu pa'stwa oraz bud#etów jednostek samorz"du terytorialnego. Projektowane rozporz"dzenie jest zgodne z prawem Unii Europejskiej.

Projekt rozporz"dzenia nie podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach dotycz"cych sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych oraz nie wymaga przedstawienia w!a%ciwym instytucjom i organom Unii Europejskiej lub Europejskiemu Bankowi Centralnemu.

13-08-aa

17

Projekt

ROZPORZ!DZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia

2008 r.

w sprawie zdatno#ci statków powietrznych do lotu w zakresie niezastrze$onym dla EASA

Na podstawie art. 53 d ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. Nr 100, poz. 696, z pó&n. zm.2)) zarz"dza si$, co nast$puje: Rozdzia" 1 Przepisy ogólne § 1. Rozporz"dzenie okre%la: 1) sposób sprawdzania zdatno%ci statków powietrznych do lotu, w zakresie niezastrze#onym dla EASA, w szczególno%ci sposób: a) post$powania przy wydawaniu %wiadectwa zdatno%ci do lotu, b) stwierdzania utrzymywania przez statek powietrzny jego zdatno%ci do lotu, c) post$powania przy zawieszaniu i cofaniu %wiadectwa zdatno%ci do lotu, d) post$powania przy wydawaniu zezwolenia na lot w szczególnych okoliczno%ciach; 2) okres wa#no%ci %wiadectwa zdatno%ci do lotu; 3) wzór %wiadectwa zdatno%ci do lotu oraz wzór wniosku o jego wydanie; 4) wzór wniosku o odnowienie wa#no%ci %wiadectwa zdatno%ci do lotu; 5) wzór eksportowego %wiadectwa zdatno%ci do lotu oraz wzór wniosku o jego wydanie; 6) wzór zezwolenia na wykonywanie lotu w szczególnych okoliczno%ciach oraz wzór wniosku o jego wydanie. § 2. Prezes Urz$du Lotnictwa Cywilnego zgodnie z niniejszymi przepisami wydaje %wiadectwa zdatno%ci do lotu dla statków powietrznych, dla których zosta! wydany polski certyfikat typu.

1)

2)

Minister Infrastruktury kieruje dzia!em administracji rz"dowej – transport, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 4 rozporz"dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegó!owego zakresu dzia!ania Ministra Infrastruktury (Dz. U. Nr 216, poz. 1594).

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829, z 2007 r. Nr 50, poz. 331, Nr 82, poz. 558 oraz z 2008 r. Nr 97, poz. 625.

Rozdzia" 2 -wiadectwa zdatno#ci do lotu § 3. 1. Po z!o#eniu wniosku o wydanie %wiadectwa zdatno%ci do lotu, statek powietrzny jest przedstawiony do oceny jego zdatno%ci do lotu przez: 1) podmiot posiadaj"cy certyfikat na obs!ug$ techniczn" statków powietrznych, o którym mowa w art. 160 ust. 1 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze, zwanej dalej "ustaw"", 2) mechanika po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego, wraz z o%wiadczeniem o przygotowaniu statku powietrznego do przeprowadzenia oceny jego zdatno%ci do lotu. 2. Wzór wniosku o wydanie %wiadectwa zdatno%ci do lotu okre%la za!"cznik nr 1 do rozporz"dzenia.

1) 2) 3) 4)

§ 4. 1. Prezes Urz$du Lotnictwa Cywilnego, zwany dalej "Prezesem Urz$du", przed wydaniem %wiadectwa zdatno%ci do lotu, przeprowadza ocen$ zdatno%ci statku powietrznego do lotu, o której mowa w art. 49 ust. 1 ustawy, w miejscu i w terminie uzgodnionymi z wnioskodawc". 2. Ocena zdatno%ci statku powietrznego do lotu obejmuje: ocen$ dokumentacji dotycz"cej statku powietrznego; ocen$ stanu technicznego; próby statku powietrznego przeprowadzane na ziemi (próby funkcjonalne); loty próbne kontrolne. 3. Loty próbne kontrolne, o których mowa w ust. 2 pkt 4, wykonuje u#ytkownik statku powietrznego zgodnie z wymaganiami okre%lonymi w przepisach o warunkach wykonywania lotów próbnych. 4. W przypadku w"tpliwo%ci co do wyników lotu próbnego kontrolnego wykonanego przez u#ytkownika statku powietrznego, lot próbny kontrolny zostaje wykonany powtórnie przez pilota do%wiadczalnego wyznaczonego przez Prezesa Urz$du Lotnictwa Cywilnego. 5. W przypadku wydawania %wiadectwa zdatno%ci do lotu dla statku powietrznego znajduj"cego si$ poza granicami kraju, u#ytkownik statku powietrznego jest obowi"zany uzyska( dodatkowo zezwolenie na wykonanie lotu próbnego kontrolnego, o którym mowa w ust. 2 pkt 4, zgodnie z wymaganiami danego kraju. § 5.1.Prezes Urz$du wydaje %wiadectwo zdatno%ci do lotu, w przypadku pozytywnego wyniku oceny zdatno%ci statku powietrznego do lotu, o której mowa w § 3 ust. 2. 2. Wzór %wiadectwa zdatno%ci do lotu okre%la za!"cznik nr 2 do rozporz"dzenia. § 6. Prezes Urz$du odmawia wydania %wiadectwa zdatno%ci do lotu, w przypadku stwierdzenia braku zdatno%ci statku powietrznego do lotu, na którymkolwiek z etapów, o których mowa w § 3 ust. 2. § .7. )wiadectwo zdatno%ci do lotu wydaje si$ na okres nie d!u#szy ni# 12 miesi$cy od dnia wydania %wiadectwa ogl$dzin. § 8. 1. Prezes Urz$du wydaje %wiadectwo zdatno%ci do lotu w dwóch egzemplarzach. 2. )wiadectwo zdatno%ci do lotu powinno znajdowa( si$ na pok!adzie statku powietrznego w czasie wykonywania lotów. § 9. W przypadku zmiany danych zawartych w %wiadectwie zdatno%ci do lotu, u#ytkownik statku powietrznego sk!ada wniosek o zmian$ %wiadectwa zdatno%ci do lotu. Przepisy § 2-7 stosuje si$ 2

odpowiednio. § 10. Prezes Urz$du kontroluje, w okresie wa#no%ci %wiadectwa zdatno%ci do lotu utrzymanie przez statek powietrzny jego zdatno%ci do lotu zgodnie z rozporz"dzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 2 wrze%nia 2003 r. w sprawie kontroli przestrzegania przepisów oraz decyzji z zakresu lotnictwa cywilnego (Dz.U. Nr 168, poz. 1640). § 11. Zakres kontroli mo#e dotyczy( wszystkich lub niektórych elementów oceny zdatno%ci statku powietrznego do lotu, o których mowa w § 3 ust. 2. § 12. 1. W celu utrzymania zdatno%ci statku powietrznego Prezes Urz$du co 5 lat przeprowadza pe!n" kontrol$ ka#dego statku powietrznego, jak dla wydania %wiadectwa zdatno%ci do lotu. 2. Podczas kontroli, o której mowa w ust. 1 lot próbny kontrolny wykonuje pilot do%wiadczalny wyznaczony przez Prezesa Urz$du. § 13. W przypadku obcych statków powietrznych dokument stwierdzaj"cy wynik kontroli przesy!a si$ równie# do w!adzy lotniczej pa'stwa rejestru statku powietrznego. § 14. 1. )wiadectwo zdatno%ci do lotu zawiesza si$ w przypadku stwierdzenia: 1) zawieszenia certyfikatu typu; 2) naruszenia przepisów dotycz"cych ci"g!ej zdatno%ci do lotu; 3) uszkodze' lub usterek technicznych statku powietrznego; 4) up!ywu okresu mi$dzynaprawczego elementów wyposa#enia statku powietrznego; 5) up!ywu okresu mi$dzynaprawczego statku powietrznego; 6) wykonania przegl"du generalnego struktury statku powietrznego; 7) wykonania naprawy statku powietrznego; 8) wykonania modyfikacji statku powietrznego lub elementów jego wyposa#enia; 9) przeprowadzenia prób lub bada' w locie na danym statku powietrznym; 10) przymusowego l"dowania statku powietrznego z przyczyn technicznych; 11) wypadku lotniczego. 2. W przypadku zawieszenia %wiadectwa zdatno%ci do lotu, o którym mowa w ust. 1 pkt 5-11, na drugiej stronie %wiadectwa zdatno%ci do lotu, w rubryce ")wiadectwo zdatno%ci do lotu wa#ne do: Certificate of Airworthiness valid to:" odciska si$ piecz$( tuszem koloru czerwonego zawieraj"c" wyra#enie "zawieszone - suspended". 3. Wzór piecz$ci, o której mowa w ust. 2, okre%la za!"cznik nr 3 do rozporz"dzenia. § 15. 1. Odnowienie wa#no%ci %wiadectwa zdatno%ci do lotu nast$puje: 1) z urz$du, po ustaniu przyczyn zawieszenia - w przypadkach, o których mowa w § 13 ust. 1 pkt 1-4; 2) na wniosek u#ytkownika statku powietrznego - po przeprowadzeniu oceny zdatno%ci statku powietrznego do lotu: a) w przypadkach, o których mowa w § 13 ust. 1 pkt 5-11 - po ustaniu przyczyn zawieszenia, b) w przypadku up!ywu okresu wa#no%ci %wiadectwa zdatno%ci do lotu, c) w okresie wa#no%ci %wiadectwa zdatno%ci do lotu, na kolejny okres, przepisy § 2-3 oraz § 9 stosuje si$ odpowiednio. 2. Wzór wniosku o odnowienie wa#no%ci %wiadectwa zdatno%ci do lotu okre%la za!"cznik nr 4 do rozporz"dzenia. § 16. W razie stwierdzenia braku zdatno%ci statku powietrznego do lotu, Prezes Urz$du: 1) odmawia odnowienia wa#no%ci %wiadectwa zdatno%ci do lotu; 2) zawiesza %wiadectwo zdatno%ci do lotu - w przypadku, o którym mowa w § 14 ust. 1 pkt 2 lit. c. § 17. 1. )wiadectwo zdatno%ci do lotu cofa si$ w przypadku stwierdzenia: 1) cofni$cia certyfikatu typu; 3

2) nieodpowiedniego stanu technicznego statku powietrznego, naruszenia zasad jego u#ytkowania lub u#ytkowania go przez osoby nieuprawnione. 2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, Prezes Urz$du wydaje %wiadectwo ogl$dzin, wpisuj"c przyczyn$ cofni$cia %wiadectwa zdatno%ci do lotu. 3. W przypadku cofni$cia %wiadectwa zdatno%ci do lotu, Prezes Urz$du wyst$puje niezw!ocznie do u#ytkownika statku powietrznego z #"daniem jego zwrotu. Rozdzia" 3 -wiadectwo zdatno#ci do lotu statku powietrznego przeznaczonego na eksport § 18. 1. Prezes Urz$du wydaje %wiadectwo zdatno%ci do lotu statku powietrznego przeznaczonego na eksport posiadaj"cego certyfikat typu, po sprawdzeniu, czy dany egzemplarz statku powietrznego jest zgodny z opisem zawartym w arkuszu danych do certyfikatu typu. 2. Wzór wniosku o wydanie %wiadectwa zdatno%ci do lotu statku powietrznego przeznaczonego na eksport okre%la za!"cznik nr 5 do rozporz"dzenia. § 19. 1. Przed wydaniem %wiadectwa zdatno%ci do lotu statku powietrznego przeznaczonego na eksport, Prezes Urz$du przeprowadza ocen$ zdatno%ci statku powietrznego do lotu, stosuj"c odpowiednio: 1) § 2 ust. 1 oraz § 3 ust. 1-3 - w przypadku nowego statku powietrznego; 2) § 14 ust. 1 pkt 2 lit. b - w przypadku u#ytkowanego statku powietrznego, w razie up!ywu okresu wa#no%ci %wiadectwa zdatno%ci do lotu; 3) § 3 ust. 1 oraz § 4 ust. 2 pkt 1-3 - w przypadku u#ytkowanego statku powietrznego, którego %wiadectwo zdatno%ci do lotu nie zosta!o zawieszone zgodnie z § 13 ust. 1, a do up!ywu okresu jego wa#no%ci pozosta!o wi$cej ni# 30 dni od dnia z!o#enia wniosku o wydanie %wiadectwa zdatno%ci do lotu statku powietrznego przeznaczonego na eksport. 2. W przypadku pozytywnego wyniku oceny zdatno%ci statku powietrznego do lotu, o której mowa w ust. 1, Prezes Urz$du wydaje %wiadectwo ogl$dzin na okres 30 dni od dnia przeprowadzenia oceny zdatno%ci statku powietrznego do lotu. )wiadectwo ogl$dzin stanowi podstaw$ do wydania %wiadectwa zdatno%ci do lotu statku powietrznego przeznaczonego na eksport. 3. Wzór %wiadectwa zdatno%ci do lotu statku powietrznego przeznaczonego na eksport okre%la za!"cznik nr 6 do rozporz"dzenia. 4. W przypadku negatywnego wyniku oceny zdatno%ci statku powietrznego do lotu, o której mowa w ust. 1, Prezes odmawia wydania %wiadectwa zdatno%ci do lotu statku powietrznego przeznaczonego na eksport, wydaje %wiadectwo ogl$dzin, a w sytuacji, o której mowa w ust. 1 pkt 3, zawiesza %wiadectwo zdatno%ci do lotu. § 20. )wiadectwo zdatno%ci do lotu statku powietrznego przeznaczonego na eksport nie uprawnia do u#ytkowania statku powietrznego w locie. § 21. 1. W!a%ciciel u#ytkowanego statku powietrznego mo#e otrzyma( %wiadectwo zdatno%ci do lotu statku powietrznego przeznaczonego na eksport, je#eli dokona zwrotu Prezesowi Urz$du %wiadectwa rejestracji i %wiadectwa zdatno%ci do lotu. Prezes Urz$du potwierdza zwrot tych dokumentów wydaniem decyzji o wykre%leniu statku powietrznego z rejestru statków powietrznych. 2.Prezes Urz$du prowadzi rejestr wydanych %wiadectw zdatno%ci do lotu statku powietrznego przeznaczonego na eksport.

4

Rozdzia" 4 Zezwolenie na loty w szczególnych okoliczno#ciach § 22. 1. Prezes Urz$du wydaje zezwolenie na loty, o których mowa w art. 50 ustawy, zwane dalej "zezwoleniem", na wniosek u#ytkownika statku powietrznego. 2. Wzór wniosku o wydanie zezwolenia okre%la za!"cznik nr 7 do rozporz"dzenia. § 23. 1. Przed wydaniem zezwolenia mo#e by( przeprowadzona ocena stanu technicznego statku powietrznego dla ustalenia dodatkowych ogranicze' eksploatacyjnych oraz oceny zdatno%ci statku powietrznego do wykonania lotu. 2. Ocen$, o której mowa w ust. 1 przeprowadza si$ po wydaniu przez Prezes Urz$du %wiadectwa ogl$dzin zgodnie z przepisami rozporz"dzenia w sprawie wydawania %wiadectw ogl$dzin statku powietrznego. § 24. 1. Zezwolenie jest wydawane na czas oznaczony, nie d!u#szy ni# 30 dni, albo na okre%lon" tras$. 2. Wzór zezwolenia okre%la za!"cznik nr 8 do rozporz"dzenia. 3. Zezwolenie jest wa#ne w polskiej przestrzeni powietrznej. 4. Zezwolenie powinno znajdowa( si$ na pok!adzie statku powietrznego przez ca!y czas lotu, na który zosta!o wydane. Rozdzia" 5 Przepisy ko%cowe § 25. Traci moc rozporz"dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie zdatno%ci statków powietrznych do lotu (Dz. U. Nr 117, poz. 1108). § 26. Rozporz"dzenie wchodzi w #ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia.

MINISTER INFRSTRUKTURY

5

Za!"cznik nr 1

Prezes Urz(du Lotnictwa Cywilnego WNIOSEK o wydanie #wiadectwa zdatno#ci do lotu

Nr akt:

Prosz( o wydanie #wiadectwa zdatno#ci do lotu : 1 Imi( .i nazwisko (nazwa) w"a#ciciela statku powietrznego:

2.Adres w"a#ciciela:

3.Imi( i nazwisko (nazwa) u$ytkownika

6.Dane statku powietrznego: a. Numer Certyfikatu Typu

4.Adres u$ytkownika

b. Stan statku powietrznego Nowy -

d. Wykre%lenie z rejestru

!

U#ywany -

5.Nr umowy / upowa$nie nia

c. Ostatnie znaki rozpoznawcze / Pa'stwo rejestracji

!

e. )wiadectwo Zgodno%ci lub Eksportowe )wiadectwo Zdatno%ci (numer, data, Pa'stwo)

f. Przyznane znaki rozpoznawcze w Rejestrze Statków Powietrznych 7. Opis statku powietrznego: a. Typ

Ilo%( godzin lotu: b. Typ silnika

c. Typ %mig!a *

Seria

Numer fabryczny

od budowy

Nazwa i adres producenta, Pa'stwo

po ostat. napr. g!ównej

Seria i numer fabryczny

Data produkcji

pozostaje

Od budowy

Ilo%( godzin nalotu Po ost. napr. g!ównej

Pozostaje

Od budowy

Ilo%( godzin nalotu Po ost. napr. g!ównej

Pozostaje

Seria i numer fabryczny

6

* #mig"owce dane wirnika(ów) i #migie"ka ogonowego , zespo"y no#ne

d. Przeznaczenie, ilo%( miejsc :

Str. 1

e. Zabudowane wyposa#enie elektroniczne ( lub podanie dokumentu w którym si& znajduje wykaz) :

f. Wyposa#enie dodatkowe ( lub podanie dokumentu w którym si& znajduje wykaz):

g. Inne informacje:

8. Sprawozdanie z wa$enia i wyznaczania #rodka ci($ko#ci (masa do startu, data wa$enia, kto wykona", numer certyfikatu):

9.Instrukcja U$ytkowania w Locie (numer dokumentu, ostatnie wprowadzone zmiany):

10.Instrukcja Obs"ugi Technicznej , Terminarz (numer dokumentu, ostatnie wprowadzone zmiany):

11. Nazwa i adres podmiotu ,o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 1 rozporz&dzenia, lub personelu lotniczego, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 2 rozporz&dzenia (nazwisko i imi( , numer licencji)

Ja ni$ej podpisany o#wiadczam, $e dane zawarte we wniosku s& zgodne z stanem faktycznym i prawnym. Jestem #wiadomy (a) odpowiedzialno#ci karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy. ............................. dnia .......................

Podpis zg!aszaj"cego.........................................

Uwagi przyjmuj&cego wniosek:

7

Data, Podpis Str. 2

8

Za!acznik nr 2 Numer rejestru:

Klasa statku powietrznego

Number register

RZECZPOSPOLITA POLSKA

REPUBLIC of POLAND

Class of aircraft

Urz&d Lotnictwa Cywilnego Civil Aviation Office

-WIADECTWO ZDATNO-CI DO LOTU Certificate of Airworthiness

1.Znaki przynale#no%ci

2.Wytwórca:

3.Seria i nr fabryczny:

Manufacturer

Aircraft serial number

pa'stwowej i znaki rejestracyjne Nationality and registration marks

Rok budowy:

SP -

Year of construction

Oznaczenie fabryczne: Manufacturers designation

4.Kategoria Category

5.Stwierdza si", &e niniejsze )wiadectwo Zdatno$ci do Lotu wydano zgodnie z Konwencj# o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisan# w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r (Dz.U. Nr 35 poz.212) oraz ustaw# Prawo lotnicze z dnia 3 lipca 2002 (Dz.U Nr 100 poz. 696 z pó!n. zm.).Okre$lony powy&ej statek powietrzny zosta% uznany za zdatny do lotu pod warunkiem, &e b"dzie utrzymany i eksploatowany zgodnie z Instrukcj# U&ytkowania w Locie, stanowi#c# za%#cznik do niniejszego $wiadectwa oraz obowi#zuj#cymi przepisami i ograniczeniami u&ytkowania. Okres wa&no$ci niniejszego $wiadectwa ustalony jest na stronie drugiej. This Certificate of Airworthiness is issued pursuant to the Chicago Convention on International Civil Aviation of December 7, 1944 (Dz. U. No 35, item 212) and to Statute Aviation of July 3, 2002 act. no 48 (Dz.U No 100 item 696 with changes ) in respect of the above- mentioned aircraft which is considered to be airworthy when maitained and operated in accordance with the foregoing and the pertinent operating limitations. Manual being included as appendix to this Certificate and also with the pertinent Regulations Validity Period of this Certificate is given overleaf. Data wydania : Date of issue

Z up. Prezesa ULC: Druk nr ULC – LTT - 002 for President of CAO

6.Stwierdzenie wa$no#ci -wiadectwa Zdatno#ci do Lotu Confirmation of the Certificate of Airworthiness validity period Dn.

1 2

-wiadectwo Zdatno#ci do Lotu wa$ne do: Certificate of Airworthiness valid to:

)wiadectwo Ogl$dzin Nr: Dn.

Z up. Prezesa ULC (for President of CAO) -wiadectwo Zdatno#ci do Lotu wa$ne do:

9

Certificate of Airworthiness valid to:

Dn.

3

)wiadectwo Ogl$dzin Nr: Dn.

4

Z up. Prezesa ULC (for President of CAO) -wiadectwo Zdatno#ci do Lotu wa$ne do: Certificate of Airworthiness valid to: Z up. Prezesa ULC (for President of CAO) -wiadectwo Zdatno#ci do Lotu wa$ne do: Certificate of Airworthiness valid to:

)wiadectwo Ogl$dzin Nr: Dn.

7

-wiadectwo Zdatno#ci do Lotu wa$ne do: Certificate of Airworthiness valid to:

)wiadectwo Ogl$dzin Nr: Dn

6

Z up. Prezesa ULC (for President of CAO)

)wiadectwo Ogl$dzin Nr: Dn.

5

-wiadectwo Zdatno#ci do Lotu wa$ne do: Certificate of Airworthiness valid to:

)wiadectwo Ogl$dzin Nr:

Z up. Prezesa ULC (for President of CAO) -wiadectwo Zdatno#ci do Lotu wa$ne do: Certificate of Airworthiness valid to: Z up. Prezesa ULC (for President of CAO)

10

Za"&cznik nr 3 WZÓR PIECZ.CI STOSOWANEJ PRZY ZAWIESZENIU -WIADECTWA ZDATNO-CI DO LOTU

11

Za"&cznik nr 4

Prezes Urz(du Lotnictwa Cywilnego WNIOSEK o odnowienie wa$no#ci #wiadectwa zdatno#ci do lotu

Nr akt:

Prosz( o odnowienie wa$no#ci #wiadectwa zdatno#ci do lotu : 1.Imi( i nazwisko (nazwa) w"a#ciciela statku powietrznego:

2.Adres w"a#ciciela:

3.Imi( i nazwisko (nazwa) u$ytkownika

4.Adres u$ytkownika

5.Nr umowy / upowa$nienia

6.Dane statku powietrznego:

a. Znaki rozpoznawcze b. Typ

Ilo%( godzin lotu: c. Typ silnika

d. Typ %mig!a *

Seria od budowy

po ostat. napr. g!ównej

Seria i numer fabryczny

Numer fabryczny nalot w okresie wa#no%ci %wiadectwa:

Od budowy

Ilo%( godzin nalotu Po ost. napr. g!ównej

Pozostaje

Od budowy

Ilo%( godzin nalotu Po ost. napr. g!ównej

Pozostaje

Seria i numer fabryczny

* #mig"owce - dane wirnika(ów) i #migie"ka ogonowego, zespo"ów no#nych

e. Wykonane obs!ugi techniczne w okresie wa#no%ci %wiadectwa:

12

S t r . 1

f. Wykonanie obowi"zuj"cych Dyrektyw Zdatno%ci (AD), Biuletynów :

g. Wyposa#enie elektroniczne (Dodatkowo zbudowane w okresie wa$no#ci #wiadectwa – wpisa%

lub za"!czy% wykaz)

h. Wyposa#enie dodatkowe (zabudowane dodatkowo w okresie wa$no#ci #wiadectwa):

i. Inne informacje (

poda% przyczyny utraty wa$no#ci swiadectwa oraz wykonane prace w celu odnowienia jego wa$no#ci –je$eli dotyczy)

8. Sprawozdanie z wa$enia i wyznaczania #rodka ci($ko#ci (masa do startu, data wa$enia, kto wykona", numer certyfikatu)

9.Instrukcja U$ytkowania w Locie (numer dokumentu, ostatnie wprowadzone zmiany):

10.Instrukcja Obs"ugi Technicznej , Terminarz (numer dokumentu, ostatnie wprowadzone zmiany):

11. Nazwa i adres podmiotu, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 1 rozporz&dzenia, lub personelu lotniczego, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 2 rozporz&dzenia (nazwisko i imi( , numer licencji).

13

Ja ni$ej podpisany, o#wiadczam, $e dane zawarte we wniosku s& zgodne ze stanem faktycznym i prawnym. Jestem #wiadomy (a) odpowiedzialno#ci karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy. ............................ dnia .......................

Podpis zg!aszaj"cego:............................

Uwagi przyjmuj&cego wniosek:

Data , Podpis S tr. 2

14

Za"&cznik nr 5 Prezes Urz"du Lotnictwa Cywilnego WNIOSEK o wydanie !wiadectwa zdatno!ci do lotu statku powietrznego przeznaczonego na eksport Prosz" o wydanie !wiadectwa zdatno!ci do lotu statku powietrznego przeznaczonego na eksport : 1. Imi" i nazwisko (nazwa) w#a!ciciela statku powietrznego:

2.Dane statku powietrznego: a. Numer Certyfikatu Typu , wydany przez (nazwa Nadzoru Lotniczego):

c. Znaki rozpoznawcze

b. Odst"pstwa od Certyfikatu Typu (je%eli wyst#puj&)

d. Numer rejestru

e. Po$wiadczenie Przegl#du Zdatno$ci do Lotu wa&ne: od

f. Stan statku powietrznego 3. Opis statku powietrznego: a. Typ

Nowy

c. Dane silnika: Typ:

Po naprawie g%ównej

Numer fabryczny

b. Czas pracy: Od pocz#tku eksploatacji:

Nr fabryczny

U&ytkowany

Nazwa producenta

Po naprawie g%ównej:

Nr fabryczny:

e. Dane $mig%a: Typ

do

Data produkcji

Pozostaje:

d. Czas pracy silnika: Od pocz#tku ekspl. Po naprawie g%ów.

f. Czas pracy $mig%a: Od pocz#tku ekspl. Po naprawie g%ów.

Pozostaje:

Pozostaje:

4. Wykonane Biuletyny Obowi&zkowe, Dyrektywy Zdatno!ci:

5. Imi" i nazwisko (nazwa), adres odbiorcy, data przejecia

6. Kraj eksportu:

Ja, ni$ej podpisany o!wiadczam, $e dane zawarte we wniosku s& zgodne ze stanem faktycznym i prawnym. Jestem !wiadomy (a) odpowiedzialno!ci karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy.

Podpis zg%aszaj#cego: Uwagi przyjmuj#cego wniosek:

15

Data wykre$lenia z rejestru: Data wydania i numer Eksportowego )wiadectwa Zdatno$ci: Uwaga: W pkt. 3e i f w przypadku !mig$owców poda" dane zespo$ów no!nych.

16

Za"&cznik nr 6

RZECZPOSPOLITA POLSKA

REPUBLIC OF POLAND

PREZES URZ"D LOTNICTWA CYWILNEGO President of Civil Aviation Office

EKSPORTOWE -WIADECTWO ZDATNO-CI DO LOTU Export Certificate of Airworthiness

Nr Niniejsze 'wiadectwo stwierdza, %e statek powietrzny wymieniony poni%ej, który jest dok$adniej opisany w Arkuszu Danych do Certyfikatu Typu / Certyfikatu Uznania Zdatno!ci* Numer: This certifies, that the Aircraft identified below, and described in detail in Type Certificate /Certificate of Airworthiness Approval* Data Sheet number:

zosta$ poddany badaniu zgodnie z wymaganiami na temat zatwierdzania obowi&zuj&cymi w Rzeczypospolitej Polskiej oraz wymaganiami specjalnymi Pa(stwa importuj&cego i – z wyj&tkiem podanych ni%ej odst#pstw – zosta$ uznany za zdatny do u%ytkowania w locie w dniu badania. Niniejsze 'wiadectwo nie uprawnia do u%ytkowania statku powietrznego, ani te% nie stanowi potwierdzenia spe$nienia warunków %adnych umów ani kontraktów pomi#dzy sprzedaj&cym i kupuj&cym. has been examined in accordance with the approval requirements applicable in the Republic of Poland and the special requirements of the importing State, except as noted below, and has been found airworthy as of the date of examination. This Certificate does not constitute authority to operate the aircraft , nor does it attest compliance with the agreements or contracts between the vendor and purchaser.

Typ statku powietrznego/Type of Aircraft Wytwórca/Manufacturer Numer seryjny/Serial Number Rok budowy/Year of Construction Typ silnika/Engine Type Typ %mig!a/Propeller Type Stan statku powietrznego/Condition of the Aircraft Nowy/New

Po naprawie g!ównej/Newly overhauled

U#ytkowany/Used

Odst$pstwa/Exceptions:

Niniejsze 'wiadectwo zosta$o wydane dla wywozu statku powietrznego z terenu Rzeczypospolitej Polskiej do: This Certificate has been issued to export the Aircraft from the territory of the Republic of Poland to:

17

Prezes Urz"du Lotnictwa Cywilnego Miejsce i data wydania

President of Civil Aviation Office Place and date of issue

*

niepotrzebne skre#li%

18

Za"&cznik nr 7 Prezes Urz(du Lotnictwa Cywilnego

Nr akt:

WNIOSEK o wydanie zezwolenia na loty w szczególnych okoliczno#ciach Prosz( o wydanie zezwolenia na loty w szczególnych okoliczno#ciach: 1.Imi( i nazwisko (nazwa) w"a#ciciela statku powietrznego:

2.Adres w"a#ciciela:

3.Imi( i nazwisko (nazwa) u$ytkownika / operatora:

6.Dane statku powietrznego: b. Wytwórca

d. Kategoria

4.Adres u$ytkownika / operatora

b. Typ

5.Nr umowy / upowa$nienia

c. Numer i seria

e. Znaki rozpoznawcze, pa'stwo rejestracji:

7. Cel lotu oraz proponowana trasa lotu.

8. Przyczyny utraty wa$no#ci #wiadectwa zdatno#ci do lotu lub powód jego niewydania:

19

Str. 1

9. Proponowane konieczne ograniczenia.

10. Informacje dodatkowe.

Ja ni$ej podpisany o#wiadczam, $e dane zawarte we wniosku s& zgodne ze stanem faktycznym i prawnym. Jestem #wiadomy (a) odpowiedzialno#ci karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy. ............................. dnia .......................

Podpis .........................................

Uwagi przyjmuj&cego wniosek:

Data, Podpis

20

Za"&cznik nr 8

RZECZPOSPOLITA POLSKA

REPUBLIC of POLAND

Urz&d Lotnictwa Cywilnego Civil Aviation Office

ZEZWOLENIE NA LOTY W SZCZEGÓLNYCH OKOLICZNO-CIACH Special Permit to Fly NUMER

SZL –

Number

Niniejszy dokument wydano zgodnie z art. 51 ustawy z dnia 3 lipca 2002 Prawo lotnicze (Dz.U. Nr 100 poz. 696 z pó!n. zm.) Stwierdza on, &e statek powietrzny zosta% uznany za zdatny do wykonania lotu w szczególnych okoliczno$ciach. Niniejszy dokument nie jest $wiadectwem zdatno$ci do lotu w znaczeniu Aneksu 8 do Konwencji o mi"dzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisanej w Chicago dnia 7 grudnia 1944r.(Dz. U. Z 1959r. Nr 35, poz. 212, z pó!n. zm.) i nie stanowi podstawy do wykonywania lotów mi"dzynarodowych ani lotów nad terytorium jakiegokolwiek innego Pa'stwa bez pozwolenia Nadzoru Lotniczego tego 1)

Dane statku powietrznego Information the aircraft

Producent:

Typ:

Manufacturer

Type

Kategoria: Category

Pa'stwa.Okres wa&no$ci niniejszego dokumentu podano poni&ej. This Special Permit to Fly issued to State Aviation of July 3, 2002 act. no 50 (Journal of Law No 100 item 696 with changes). This Special Permit to Fly states that the aircraft is airworthy to conduct special flight operations. The document is not a Certificate of Airworthiness in the understanding of Annex 8 of the Convention on International Civil Aviation of December 7, 1944 (Journal of Law No 35, item 212 with amendments) and does not allow to conduct the international flights over the territory of any other State without the permission of the Aviation Authority of this State. The validity of the Special Permit is stated below.

Numer i seria: Serial Number

Znaki przynale&no$ci pa'stwowej i znaki rejestracyjne: Nationality and Registration Marks

21

2)

Zezwolenia udzielono dla: Permission granted to:

3)

Zgoda na tras" lotu: In order to ferry flight:

4)

Dokument jest wa&ny od [..] do: ; This document is valid from [..] to::

5)

Dokumentacja zwi#zana z zezwoleniem: Documents associated with permit:

6)

Ograniczenia, specjalne ograniczenia: Limitations, specific restrictions: Ograniczona do terytorium polskiego: Zgoda na udzia% w pokazach: Limited to polish territory Air show authorized

tak

yes

nie

no

tak

yes

Nieodp%atny przewóz pasa&erów: Passenger authorized:

nie

no

7) Powy&sze zezwolenie na lot jest równocze$nie czasowym zezwoleniem na u&ywan radiostacji. This permit to flight is also valid for a temporary radio station usage. 8) Powy&sze zezwolenie na lot wydano po wykonaniu ogl"dzin statku powietrznego. This permit to flight issued following the aircraft inspection.

Data wydania : Date of issue

tak

yes

nie

no

tak

yes

nie

no

tak

yes

nie

no

Prezes Urz"du Lotnictwa Cywilnego President of Civil Aviation Office

……………………………………..

22

Uzasadnienie Projekt rozporz"dzenia w sprawie zdatno%ci statków powietrznych do lotu ma na celu zachowanie zgodno%ci z postanowieniami rozporz"dzenia nr 1702/2003/WE z dnia 24 wrze%nia 2003 r. ustanawiaj"cego zasady wykonawcze dla certyfikacji statków powietrznych i zwi"zanych z nimi wyrobów, cz$%ci i akcesoriów w zakresie zdatno%ci do lotu i ochrony %rodowiska oraz dla certyfikacji organizacji projektuj"cych i produkuj"cych (Dz. Urz. WE L 243 z 27.09.2003). Rozporz"dzenie okre%la( b$dzie sposób sprawdzania zdatno%ci statków powietrznych do lotu, w zakresie niezastrze#onym dla EASA, a w szczególno%ci sposób post$powania przy wydawaniu %wiadectwa zdatno%ci do lotu, stwierdzania utrzymywania przez statek powietrzny jego zdatno%ci do lotu, post$powania przy zawieszaniu i cofaniu %wiadectwa zdatno%ci do lotu, post$powania przy wydawaniu zezwolenia na lot w szczególnych okoliczno%ciach, okres wa#no%ci %wiadectwa zdatno%ci do lotu, wzór %wiadectwa zdatno%ci do lotu oraz wzór wniosku o jego wydanie, wzór wniosku o odnowienie wa#no%ci %wiadectwa zdatno%ci do lotu, wzór eksportowego %wiadectwa zdatno%ci do lotu oraz wzór wniosku o jego wydanie, wzór zezwolenia na wykonywanie lotu w szczególnych okoliczno%ciach oraz wzór wniosku o jego wydanie. Prezes Urz$du Lotnictwa Cywilnego zgodnie z projektowanym rozporz"dzeniem b$dzie wydawa! %wiadectwa zdatno%ci do lotu dla statków powietrznych, dla których zosta! wydany polski certyfikat typu. Ocena skutków regulacji (OSR) Regulacja zawarta w projekcie nie ustanawia wymogów surowszych ni# wynikaj"ce z obowi"zuj"cych przepisów UE. Regulacja zawarta w rozporz"dzeniu nie b$dzie mia!a wp!ywu na rynek pracy, rozwój regionalny oraz konkurencyjno%( wewn$trzn" i zewn$trzn" gospodarki. Rozporz"dzenie nie spowoduje równie# skutków finansowych dla bud#etu pa'stwa oraz bud#etów jednostek samorz"du terytorialnego. Projektowane rozporz"dzenie jest zgodne z prawem Unii Europejskiej. Projekt rozporz"dzenia nie podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach dotycz"cych sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych oraz nie wymaga przedstawienia w!a%ciwym instytucjom i organom Unii Europejskiej lub Europejskiemu Bankowi Centralnemu. 14-08-aa

23

Projekt

ROZPORZ!DZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY1) z dnia …………………………. 2008 r. w sprawie tworzenia i dzia"ania komitetów oraz wspó"dzia"ania i konsultacji w porcie lotniczym2) Na podstawie art. 67 ust. 7 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z pó&n. zm.3)) zarz"dza si$, co nast$puje: § 1. Rozporz"dzenie okre%la szczegó!owy sposób: 1) tworzenia, dzia!ania komitetów oraz ich wspó!pracy mi$dzy sob" i z organizacjami u#ytkowników lotnisk; 2) wspó!dzia!ania oraz konsultacji komitetów z zarz"dzaj"cymi lotniskami i koordynatorami. § 2. 1. W porcie lotniczym z koordynacj" rozk!adów lotów tworzony jest komitet koordynacyjny. 2. Komitet koordynacyjny tworzony jest dla portu lotniczego, w którym ma funkcjonowa(. 3. Nazwa komitetu koordynacyjnego wskazuje na port lotniczy, w którym ten komitet funkcjonuje. 4. Posiedzenie za!o#ycielskie komitetu koordynacyjnego zwo!uje Prezes Urz$du Lotnictwa Cywilnego, zwany dalej „Prezesem Urz$du”. O terminie posiedzenia za!o#ycielskiego przedstawiciel Prezesa Urz$du zawiadamia zainteresowane strony na 21 dni przed dniem tego posiedzenia. Wyboru przewodnicz"cego komitetu koordynacyjnego dokonuje si$ na pierwszym posiedzeniu. Do czasu wyboru przewodnicz"cego komitetu jego funkcj$ pe!ni przedstawiciel Prezesa Urz$du. 5. Po otrzymaniu pisemnego zawiadomienia od Prezesa Urz$du, przedstawiciele komitetu koordynacyjnego w terminie do 14 dni zobowi"zani s" do przedstawienia Prezesowi Urz$du kandydatur na stanowisko przewodnicz"cego komitetu koordynacyjnego. 6. Szczegó!owe przepisy okre%laj"ce zasady dzia!alno%ci komitetu koordynacyjnego nie uj$te w rozporz"dzeniu Rady nr 95/93 z dnia 18 stycznia 1993 r., w sprawie wspólnych zasad przydzielania czasu na start lub l"dowania w portach lotniczych Wspólnoty (Dz. U. WE L014 z 22 stycznia 1993 r., z pó&n. zm.), zwanym dalej „rozporz"dzeniem nr 95/93”, a b$d"ce w zgodzie z jego przepisami, sformu!owane zostan" w regulaminie dzia!ania komitetu. Projekt regulaminu opracowuje przewodnicz"cy komitetu. 1)

Minister Infrastruktury kieruje dzia!em administracji rz"dowej – transport, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 4 rozporz"dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegó!owego zakresu dzia!ania Ministra Infrastruktury (Dz. U. Nr 216, poz. 1594).

2)

Przepisy niniejszego rozporz"dzenia wdra#aj" postanowienia dyrektywy 96/67/WE z dnia 15 pa&dziernika 1996 r. w sprawie dost$pu do rynku us!ug obs!ugi naziemnej w portach lotniczych Wspólnoty (Dz. Urz. WE L 272 z dnia 25 pa&dziernika 1996 r., z pó&n. zm.). 3)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829, z 2007 r. Nr 50, poz. 331, Nr 82, poz. 558 oraz z 2008 r. Nr 97, poz. 625.

§ 3. 1. Obs!ug$ organizacyjn" i lokalow" komitetu koordynacyjnego niezb$dn" do jego dzia!ania w zakresie okre%lonym niniejszym rozporz"dzeniem zapewnia zarz"dzaj"cy lotniskiem, na obszarze którego utworzono ten komitet. Szczegó!owe warunki tej obs!ugi okre%la umowa zawarta z zarz"dzaj"cym. 2. W porcie lotniczym nie mo#e powsta( wi$cej ni# jeden komitet koordynacyjny 3. Komitet koordynacyjny nie mo#e prowadzi( dzia!alno%ci gospodarczej. 4. Komitet koordynacyjny finansuje swoj" dzia!alno%( jedynie z w!asnych %rodków. § 4. Zasady dzia!alno%ci komitetu koordynacyjnego okre%la rozporz"dzenie nr 95/93. § 5. 1. Z komitetem koordynacyjnym mog" wspó!pracowa( specjali%ci z zakresu lotnictwa wyznaczeni przez: 1) Prezesa Urz$du; 2) ministra w!a%ciwego do spraw transportu; 3) zarz"dzaj"cych lotniskami; 4) przewo&ników lotniczych; 5) w!a%ciwe organy mi$dzynarodowych organizacji zrzeszaj"cych przewo&ników lotniczych wykonuj"cych loty do i z danego portu lotniczego. 2. Specjali%ci z zakresu lotnictwa cywilnego wyznaczani s" jedynie w uzasadnionych przypadkach, w celu rozstrzygni$cia okre%lonej sytuacji spornej. 3. Wyznaczeni specjali%ci z zakresu lotnictwa cywilnego mog" uczestniczy( w spotkaniach komitetu koordynacyjnego. 4. W spotkaniach komitetu koordynacyjnego, wyznaczonym specjalistom z zakresu lotnictwa cywilnego przys!uguje g!os doradczy. § 6. W pracach komitetu koordynacyjnego bez prawa g!osu mog" uczestniczy( przedstawiciele Prezesa Urz$du oraz koordynatora. § 7. 1. W porcie lotniczym z organizacj" rozk!adów mo#e by( utworzony komitet organizacyjny. 2. Wpisu na list$ cz!onków komitetu organizacyjnego dokonuje przewodnicz"cy komitetu na pisemny wniosek podmiotu ubiegaj"cego si$ o cz!onkostwo. § 8. Nie mo#na odmówi( cz!onkostwa w komitecie organizacyjnym, gdy wnioskuj"cym s": 1) zarz"dzaj"cy lotniskiem; 2) organy s!u#b ruchu lotniczego; 3) przedstawiciele lotnictwa ogólnego regularnie u#ytkuj"cy lotnisko; 4) przewo&nicy lotniczy operuj"cy regularnie i organizacje ich reprezentuj"ce; 5) podmioty %wiadcz"ce obs!ug$ naziemn". § 9. 1. Komitet organizacyjny dzia!a na posiedzeniach, z których sporz"dza si$ protokó!. 2. W posiedzeniach komitetu organizacyjnego uczestnicz" przedstawiciele cz!onków tego komitetu, dzia!aj"cy na podstawie pisemnych upowa#nie' tych cz!onków. 3. Ka#dy cz!onek komitetu organizacyjnego uprawniony jest do jednego g!osu - z zastrze#eniem ust. 4. 4. W regulaminie swojego dzia!ania, komitet organizacyjny mo#e ustali( inny podzia! g!osów, ni# okre%lony w ust. 2, z tym #e liczba g!osów przys!uguj"cych jednemu cz!onkowi komitetu organizacyjnego nie mo#e by( wi$ksza ni# 49% ca!ej ustalonej liczby g!osów. § 10. 1. Uchwa!y komitetu organizacyjnego zapadaj" zwyk!" wi$kszo%ci" g!osów, przy udziale przedstawicieli co najmniej po!owy jego cz!onków, z zastrze#eniem § 9 ust. 4. 2. W przypadku uzyskania równej liczby g!osów decyduj"cy jest g!os przewodnicz"cego komitetu organizacyjnego. 2

3. Wyra#enie oficjalnego stanowiska komitetu mo#liwe jest jedynie w drodze uchwa!y podj$tej podczas g!osowania cz!onków tego komitetu. § 11. Dzia!alno%( komitetu organizacyjnego polega w szczególno%ci na opiniowaniu i przedstawianiu organizatorowi rozk!adów lotów lub Prezesowi Urz$du propozycji przedsi$wzi$( maj"cych na celu popraw$ wykorzystania portu lotniczego w zakresie jego przepustowo%ci, wyposa#enia technicznego, warunków ruchu oraz procedur, które maj" wp!yw na usprawnienie organizacji rozk!adów lotów. § 12. Do komitetu organizacyjnego stosuje si$ odpowiednio przepisy § 2 ust. 2-5, § 3, § 5, § 6 oraz § 13. § 13. 1. Pracami komitetu konsultacyjnego kieruje przewodnicz"cy wybrany przez ten komitet. 2. Do zada' przewodnicz"cego komitetu konsultacyjnego nale#y w szczególno%ci: 1) opracowanie projektu regulaminu dzia!ania komitetu konsultacyjnego; 2) zwo!ywanie, nie rzadziej ni# raz na 12 miesi$cy, posiedze' komitetu konsultacyjnego - z w!asnej inicjatywy lub na wniosek cz!onka tego komitetu; 3) prowadzenie posiedze' komitetu konsultacyjnego; 4) reprezentowanie komitetu konsultacyjnego na zewn"trz; 5) opracowywanie porz"dku obrad posiedze' komitetu konsultacyjnego; 6) opracowywanie rocznych raportów z prac komitetu konsultacyjnego wraz z wnioskami. 3. Je#eli, pomimo wniosku, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, przewodnicz"cy komitetu konsultacyjnego odmawia zwo!ania posiedzenia komitetu, posiedzenie to zwo!uje Prezes Urz$du. 4. Porz"dek obrad obejmuje sprawy przewidziane do rozpatrzenia przez komitet konsultacyjny, zg!oszone do przewodnicz"cego tego komitetu przez jego cz!onków. § 14. Komitet konsultacyjny przedstawia zarz"dzaj"cemu lotniskiem propozycje zmian zwi"zanych z funkcjonowaniem portu lotniczego w zakresie jego przepustowo%ci, wyposa#enia technicznego oraz procedur, które maj" wp!yw na usprawnienie dzia!alno%ci danego portu lotniczego, w zakresie dotycz"cym w szczególno%ci: 1) infrastruktury znajduj"cej si$ w porcie lotniczym, w tym warunków panuj"cych na p!ytach postojowych, drogach ko!owania i drogach startowych lotniska, warunków dost$pu do portu lotniczego i jego budynków; 2) infrastruktury znajduj"cej si$ wokó! portu lotniczego zwi"zanej z jego funkcjonowaniem; 3) ochrony %rodowiska naturalnego; 4) wysoko%ci op!at lotniskowych. § 15. 1. Cz!onkami komitetu konsultacyjnego mog" by( w szczególno%ci: 1) zarz"dzaj"cy lotniskiem; 2) organy s!u#b ruchu lotniczego; 3) przedstawiciele lotnictwa ogólnego; 4) podmioty %wiadcz"ce obs!ug$ naziemn"; 5) komitet przewo&ników lotniczych; 6) %rodowiska miejskie i samorz"dowe; 2. Komitet konsultacyjny tworzony jest dla jednego portu lotniczego. 3. Cz!onkostwo w komitecie konsultacyjnym jest dobrowolne. § 16. Do komitetu konsultacyjnego stosuje si$ odpowiednio przepisy § 2 ust. 4-5, §3, § 5, § 6, § 9 ust. 2-4 oraz § 10.

3

§ 17. W pracach komitetu przewo&ników lotniczych, bez prawa g!osu, mo#e uczestniczy( przedstawiciel: 1) przewo&nika lotniczego, nie wymienionego w ust. 1, w tym tak#e planuj"cego rozpocz$cie lotów do i z danego portu w najbli#szym sezonie rozk!adowym; 2) organizacji przewo&ników lotniczych reprezentuj"cej co najmniej dwóch przewo&ników lotniczych - cz!onków komitetu; 3) podmiotu %wiadcz"cego us!ugi obs!ugi naziemnej, nie b$d"cego przedstawicielem przewo&nika lotniczego w rozumieniu pkt 1 § 18. Dzia!alno%( komitetu przewo&ników lotniczych polega na: 1) inicjowaniu i opiniowaniu przedsi$wzi$( maj"cych na celu polepszenie jako%ci obs!ugi naziemnej w porcie lotniczym; 2) prowadzeniu dzia!alno%ci szkoleniowej w zakresie, o którym mowa w pkt 1; 3) uczestniczeniu w prowadzonych przez zarz"dzaj"cego lotniskiem konsultacjach maj"cych na celu: a) wybór agenta obs!ugi naziemnej, b) warunków %wiadczenia us!ug obs!ugi naziemnej – w przypadku zastrze#enia danej kategorii dla jednego podmiotu, c) okre%lenie warunków konkursu na agenta obs!ugi naziemnej. 4) usprawnianiu dzia!alno%ci danego portu lotniczego w zakresie op!at za scentralizowan" infrastruktur$ i korzystanie z urz"dze' i instalacji lotniska. § 19. Do komitetu przewo&ników lotniczych stosuje si$ odpowiednio przepisy § 2 ust. 2-5, §3, § 5, § 6, § 7 ust. 2, § 9 oraz § 10. § 20. 1. Komitety wspó!pracuj" ze sob" w celu poprawy funkcjonowania portu lotniczego, w którym dzia!aj", a w szczególno%ci w zakresie obowi"zuj"cych w tym porcie lotniczym zasad udost$pniania i korzystania z infrastruktury lotniska oraz ustalania i pobierania op!at za dost$p do urz"dze' i instalacji lotniska oraz op!at za u#ytkowanie scentralizowanej infrastruktury. 2.Wspó!praca polega w szczególno%ci na konsultacjach, które przeprowadzane s" na wniosek podmiotów, o których mowa w ust. 1. § 21. 1. W przypadku przekszta!cenia portu lotniczego z organizacj" rozk!adów lotów w port lotniczy z koordynacj" czasów operacji, dzia!aj"cy w tym porcie komitet organizacyjny staje si$ komitetem koordynacyjnym. 2. W przypadku przekszta!cenia portu lotniczego z koordynacj" czasów operacji w port lotniczy z organizacj" rozk!adów lotów, dzia!aj"cy w tym porcie komitet koordynacyjny staje si$ komitetem organizacyjnym. 3. W przypadku przekszta!cenia, o którym mowa w ust. 1, komitet koordynacyjny dzia!a w oparciu o regulamin swojego dzia!ania dostosowany do wymogów okre%lonych w rozporz"dzeniu nr 95/93. § 22. Traci moc rozporz"dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie tworzenia i dzia!ania komitetów oraz wspó!dzia!ania i konsultacji w porcie lotniczym (Dz. U. Nr 103, poz. 1088). § 23. Rozporz"dzenie wchodzi w #ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia.

MINISTER INFRASTRUKTURY

4

UZASADNIENIE Przedstawiony projekt rozporz"dzenia Ministra Infrastruktury w sprawie tworzenia i dzia!ania komitetów oraz wspó!dzia!ania i konsultacji w porcie lotniczym stanowi wykonanie upowa#nienia ustawowego zawartego w art. 67 ust. 7 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze, zmienionej ustaw" z dnia ………….. o zmianie ustawy – Prawo lotnicze. Zgodnie z nim minister w!a%ciwy do spraw transportu okre%li, w drodze rozporz"dzenia, z uwzgl$dnieniem przepisów prawa Unii Europejskiej oraz przepisów mi$dzynarodowych, szczegó!owy sposób: 1)

tworzenia i dzia!ania komitetów, o których mowa w ust. 3 - 5, oraz ich wspó!pracy

mi$dzy sob" i z organizacjami u#ytkowników lotnisk, 2)

wspó!dzia!ania oraz konsultacji komitetów z zarz"dzaj"cymi lotniskami

— maj"c na uwadze popraw$ funkcjonowania lotnisk u#ytku publicznego, w których zosta!y utworzone oraz zró#nicowane zadania komitetów ze wzgl$du na ich rodzaj. Obecnie ow" delegacj$ wype!nia rozporz"dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie tworzenia i dzia!ania komitetów oraz wspó!dzia!ania i konsultacji w porcie lotniczym (Dz. U z 2004 r. Nr 103, poz. 1088), które zostanie uchylone z dniem wej%cia w #ycie niniejszego rozporz"dzenia. Uregulowania dotycz"ce komitetu koordynacyjnego wyznaczaj"ce m.in. zakres jego dzia!alno%ci i kompetencje okre%lone zosta!y w Rozporz"dzeniu Rady Nr 95/93 z dnia 18 stycznia 1993r. w sprawie wspólnych zasad przydzielania czasu na start lub l"dowania w portach lotniczych Wspólnoty, zmienionego w szczególno%ci rozporz"dzeniem Nr 793/2004. Niniejsze rozporz"dzenie tworzy ramy organizacyjne dla jego sprawnego funkcjonowania. W porównaniu do Rozporz"dzenia Rady Nr 95/93, omawiane rozporz"dzenie reguluje w sposób bardziej szczegó!owy kwestie dotycz"ce komitetu koordynacyjnego. Ponadto omawiany projekt wprowadza nowe przepisy w porównaniu do ww. rozporz"dzenia unijnego m.in. nak!adaj"c obowi"zek na komitet, aby swoj" dzia!alno%( finansowa! z w!asnych %rodków nie prowadz"c przy tym dzia!alno%ci zarobkowej – § 3 ust. 3. Dodatkowo rozporz"dzenie okre%la tryb zwo!ywania posiedzenia za!o#ycielskiego komitetu, na którym uchwalany jest regulamin jego dzia!ania oraz: 1) definiuje jaka powinna by( nazwa komitetu – § 2 ust. 3, 2) okre%la podmiot odpowiadaj"cy za obs!ug$ organizacyjn" i lokalow" – § 3 ust.1, 3) wprowadza list$ osób, które wyznaczaj" specjalistów wspó!pracuj"cych z komitetem – § 5. W stosunku do tre%ci rozporz"dzenia Ministra Infrastruktury z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie tworzenia i dzia!ania komitetów oraz wspó!dzia!ania i konsultacji w porcie 5

lotniczym, w przedmiotowym rozporz"dzeniu w zwi"zku z uregulowaniami Unii Europejskiej usuni$to w ca!o%ci przepisy odnosz"ce si$ do podkomitetu mediacyjnego. Jednocze%nie usuni$to przepis mówi"cy o tym, #e dla wi$cej ni# jednego portu mo#e zosta( utworzony wspólny komitet koordynacyjny. Przepisy dotycz"ce komitetu u#ytkowników portu lotniczego znajduj" si$ w Dyrektywie Rady Nr 96/67 z dnia 15 pa&dziernika 1996 r., w sprawie dost$pu do rynku obs!ugi naziemnej w portach lotniczych Wspólnoty. Przepisy te zosta!y implementowane poprzez stworzenie komitetu przewo&ników (§ 17 projektu). Poza ww. komitetami, których obowi"zek tworzenia wynika bezpo%rednio z przepisów Unii Europejskiej, na mocy przedmiotowego rozporz"dzenia wprowadza si$ w #ycie przepisy dotycz"ce dwóch nowych podmiotów: komitetu konsultacyjnego i komitetu organizacyjnego. Komitet konsultacyjny powo!uje si$ w celu zapewnienia konsultacji oraz reprezentacji stron na lotniskach u#ytku publicznego. Jego dzia!alno%( polega przede wszystkim na doradztwie zarz"dzaj"cemu portem w sprawach warunków korzystania z lotniska, op!at lotniskowych oraz obs!ugi naziemnej. Ponadto komitet konsultacyjny przedstawia zarz"dzaj"cemu portem propozycje zmian zwi"zanych z jego funkcjonowaniem w zakresie przepustowo%ci, wyposa#enia technicznego oraz procedur, które maj" wp!yw na usprawnienie dzia!alno%ci portu w zakresie w szczególno%ci: - infrastruktury znajduj"cej si$ w porcie oraz wokó! niego, - op!at lotniskowych, - .ochrony %rodowiska naturalnego. Komitet organizacyjny mo#na powo!a( w porcie lotniczym, w którym ustanowiono organizacj$ rozk!adów lotów. Jego dzia!alno%( polega na opiniowaniu i przedstawianiu organizatorowi lotów lub Prezesowi Urz$du propozycji dzia!a' maj"cych na celu popraw$ wykorzystania przepustowo%ci w danym porcie lotniczym. Ponadto komitet ten pomaga w lepszym wykorzystaniu wyposa#enia technicznego oraz warunków ruchu i procedur, które maj" wp!yw na usprawnienie organizacji rozk!adów lotów.

Ocena skutków regulacji: a) Wp"yw na sektor finansów publicznych, w tym bud$et pa%stwa i bud$ety jednostek samorz&du terytorialnego – wprowadzenie niniejszego rozporz"dzenia nie spowoduje niekorzystnego wp!ywu na bud#et pa'stwa ani bud#ety jednostek samorz"du terytorialnego. 6

b) Wp"yw na rynek pracy – wprowadzenie zmian do niniejszego rozporz"dzenia nie wp!ynie na rynek pracy. c) Wp"yw na konkurencyjno#' gospodarki i przedsi(biorczo#', w tym na funkcjonowanie przedsi(biorstw – regulacja nie wp!ynie na konkurencyjno%( gospodarki. Przyczyni si$ jednak do usprawnienia dzia!alno%ci portów lotniczych, co wp!ynie korzystnie na rozwój przewozów lotniczych w Polsce. d) Wp"yw na sytuacj( i rozwój regionalny – regulacja nie ma bezpo%redniego prze!o#enia na sytuacj$ i rozwój regionalny. e) Wp"yw

na

podmioty

dzia"aj&ce

na

rynku

przewozów

lotniczych

–

rozporz"dzenie ma wp!yw g!ównie na porty lotnicze 2 poziomu koordynacji – port „schedules facilitated” (z organizacj" lotów) oraz 3 poziomu koordynacji– „schedules coordinated” (z koordynacj" lotów). Istnienie przedmiotowych komitetów pozwoli na usprawnienie dzia!alno%ci portu lotniczego i poprawy wykorzystania istniej"cej infrastruktury. f)

Projekt b(dzie przedmiotem konsultacji spo"ecznych w szczególno%ci z zarz"dzaj"cymi lotniskami, przewo&nikami lotniczymi, podmiotami %wiadcz"cymi obs!ug$ naziemn" oraz organami s!u#b ruchu lotniczego.

g) Zgodno#' z prawem UE Projektowane rozporz"dzenie jest zgodne z prawem Unii Europejskiej. Projekt rozporz"dzenia nie podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach dotycz"cych sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych poniewa# niniejszy akt nie zwiera przepisów technicznych. Niniejszy dokument rz"dowy nie zosta! przestawiony do opinii instytucjom lub organom Unii Europejskiej lub Europejskiemu Bankowi Centralnemu, gdy# opinia ww. instytucji nie by!a konieczna do dalszej realizacji procedury legislacyjnej. Biuletyn Informacji Publicznej. Zgodnie z ustaw! z dnia 7 lipca 2005 r. o dzia"alno#ci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414) projekt rozporz"dzenia zostanie udost$pniony na stronach urz$dowego informatora teleinformatycznego - Biuletynu Informacji Publicznej.

15-08-aa

7

Projekt

ROZPORZ!DZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY1) z dnia …………………..….….. 2008 r. w sprawie koordynacji i organizacji rozk"adów lotów Na podstawie art. 67i ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z pó&n. zm.2)) zarz"dza si$, co nast$puje: § 1. Rozporz"dzenie okre%la szczegó!owe warunki i sposób: 1) ustalania parametrów przepustowo%ci lotniska i przeprowadzania oceny tej przepustowo%ci; 2) ustalania i pobierania op!at za koordynacj$ a tak#e warunki ich zatwierdzania przez Prezesa Urz$du Lotnictwa Cywilnego, zwanego dalej „Prezesem Urz$du”; 3) sprawowania nadzoru nad funkcjonowaniem koordynatora i organizatora rozk!adów lotów; 4) post$powania w przypadku odwo!ania koordynatora i organizatora rozk!adów lotów; 5) post$powania w przypadku zniesienia koordynacji i organizacji rozk!adów lotów. § 2. U#yte w rozporz"dzeniu okre%lenia oznaczaj": 1) rozporz"dzenie nr 95/93 – rozporz"dzenie Rady (EWG) nr 95/93 z dnia 18 stycznia 1993 r. w sprawie w sprawie wspólnych zasad przydzielania czasu na start lub l"dowanie w portach lotniczych Wspólnoty (Dz.Urz. WE L 14 z 22.01.1993, s. 1 z pó&n. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 2 s. 3, z pó&n. zm.); 2) IATA - Zrzeszenie Mi$dzynarodowych Przewo&ników Lotniczych. 3) przepustowo%( - zmienny parametr okre%laj"cy mo#liwo%( danego systemu do obs!ugi i przyjmowania przep!ywu ruchu w odniesieniu do standardu %wiadczonej us!ugi; 4) poziom lub jako%( us!ugi - warunki i charakterystyki operacyjne danego podsystemu lub instalacji na lotnisku na okre%lonym poziomie popytu lub liczby u#ytkowników; z uwzgl$dnieniem ocen ilo%ciowych i jako%ciowych wzgl$dnej wygody; 5) ustawa – ustaw$ z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze; § 3. 1. Parametry przepustowo%ci portu lotniczego maj" na celu przedstawienie maksymalnej przepustowo%ci obiektów terminalowych danego portu lotniczego, jak równie# cz$%ci operacyjnej lotniska (drogi startowe, drogi ko!owania, p!yty postojowe) oraz parkingów, uk!adu komunikacyjnego i innych elementów znajduj"cych si$ wokó! lotniska, które maj" wp!yw na jego przepustowo%(. 1)

Minister Infrastruktury kieruje dzia!em administracji rz"dowej - transport, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 4 rozporz"dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegó!owego zakresu dzia!ania Ministra Infrastruktury (Dz. U. Nr 216, poz. 1594). 2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829, z 2007 r. Nr 50, poz. 331 i Nr 82, poz. 558 oraz z 2008 r. Nr 97, poz. 625.

1

2. Wyznaczenie parametrów przepustowo%ci odbywa sie na podstawie ogólnie uznanych modeli parametrycznych lub metod modelowania statystycznego, które pozwalaj" na zbadanie dynamicznej przepustowo%ci, jak" posiada system lotniskowy oraz umo#liwi" w!a%ciw" obs!ug$ i planowanie wyst$puj"cego popytu. § 4. Okre%lenie ilo%ciowej relacji mi$dzy dost$pn" powierzchni", czasem i poziomem us!ugi odbywa si$ na podstawie wzorców pomiaru powierzchni i czasu dla ka#dego poziomu us!ugi i ka#dego podsystemu, które umo#liwiaj" okre%lenie poziomu, na jakim znajduj" si$ instalacje danego lotniska. § 5. 1. Op!ata za koordynacj$ ponoszona jest w równych cz$%ciach przez przewo&ników lotniczych wykonuj"cych operacje lotnicze do/z portu lotniczego oraz zarz"dzaj"cego lotniskiem. 2. Op!at$ za koordynacj$ wnosi si$ !"cznie za ka#d" wykonan" operacj$ lotnicz" startu i l"dowania. 3. Op!aty za koordynacj$ gromadzone s" na odr$bnym rachunku bankowym koordynatora. § 6. Op!at$ za koordynacj$ oblicza si$ wed!ug nast$puj"cego wzoru: a#

m y

gdzie: a – oznacza wysoko%( op!aty za koordynacj$; m – oznacza !"czn" kwot$ kosztów zaplanowanych w bud#ecie koordynatora; y – oznacza !"czn" liczb$ wszystkich operacji lotniczych (startów i l"dowa') wykonanych w dwóch ostatnich sezonach rozk!adowych przez przewo&ników lotniczych do i z portu lotniczego lub portów lotniczych obj$tych wspóln" koordynacj". § 7. 1. Koordynator przedstawia Prezesowi Urz$du propozycj$ wysoko%ci op!at za koordynacj$ wraz z uzasadnieniem jej wysoko%ci. 2. Prezes Urz$du konsultuje wysoko%( proponowanej przez koordynatora op!aty za koordynacj$ z zainteresowanymi przewo&nikami lotniczymi albo z komitetem przewo&ników lotniczych, je%li dzia!a w danym porcie lotniczym oraz z zarz"dzaj"cym lotniskiem. § 8. 1. Prezes Urz$du zatwierdza wysoko%( op!aty za koordynacj$, je#eli: 1) nie przewiduje ona nadmiernych obci"#e' podmiotów finansuj"cych dzia!alno%( koordynatora; 2) daje gwarancj$ zachowania ci"g!o%ci wykonywania dzia!alno%ci przez koordynatora. 2. W przypadku odmowy zatwierdzenia op!aty za koordynacj$, koordynator przedk!ada Prezesowi Urz$du nowy projekt op!at. § 9. 1. Prezes Urz$du, sprawuj"c nadzór, o którym mowa w art. 67e ust. 1 ustawy, ocenia dzia!alno%( koordynatora i organizatora rozk!adów lotów w szczególno%ci pod wzgl$dem: 1) spe!niania warunków, o których mowa w art. 67b ust. 4 i 67c ust. 2 ustawy; 2) zgodno%ci dzia!a' z prawem; 3) niedyskryminacji, niezale#no%ci, neutralno%ci i przejrzysto%ci dzia!ania; 4) zgodno%ci wydatkowania %rodków zgodnie z celami wynikaj"cymi z bud#etu.

2

2. W zwi"zku z realizacj" nadzoru Prezes Urz$du mo#e w dowolnym czasie #"da( od organizatora rozk!adów lotów i koordynatora wszelkich informacji przedstawianych pisemnie b"d& ustnie dotycz"cych prowadzonych przez nich dzia!alno%ci i podejmowanych decyzji. 3. Prezes Urz$du mo#e w dowolnym czasie #"da( pe!nego dost$pu do ca!o%ci dokumentacji oraz wszystkich innych materia!ów znajduj"cych si$ w posiadaniu organizatora rozk!adów lotów i koordynatora. 4. Prezes Urz$du posiadaj"c dost$p do wszelkich pomieszcze' w siedzibie organizatora rozk!adów lotów i koordynatora, mo#e przegl"da(, kopiowa( oraz robi( odpisy dokumentów, o których mowa w ust. 3. Prezes Urz$du mo#e za#"da( przes!ania do Urz$du kopii stosownych dokumentów, o których mowa w ust. 3. § 10. 1. Prezes Urz$du odwo!uje koordynatora i organizatora rozk!adów lotów je#eli: 1) pe!ni" swoje obowi"zki w sposób niezgodny z warunkami, o których mowa w § 9 ust. 1 pkt 2 – 4; 2) koordynator przesta! spe!nia( warunki, o których mowa w art. 67 f pkt. 1-2 i 4 ustawy; 3) organizator rozk!adów lotów przesta! spe!nia( warunki, o których mowa w art. 67 f pkt. 3 ustawy; 4) nast"pi!a trwa!a utrata zdolno%ci fizycznej lub psychicznej do pracy na stanowisku koordynatora stwierdzona orzeczeniem lekarskim – w przypadku osoby fizycznej; 5) koordynator albo organizator rozk!adów lotów zrezygnowa! z pe!nienia swoich obowi"zków; 6) zosta!a zniesiona koordynacja lub organizacja rozk!adów lotów zgodnie z § 11. 2. W przypadku odwo!ania dotychczasowy koordynator i organizator rozk!adów lotów przekazuje niezw!ocznie dane i dokumenty niezb$dne do prowadzenia czynno%ci koordynacyjnych kolejnemu koordynatorowi. Przekazanie danych i dokumentów stwierdza si$ protoko!em zdawczo-odbiorczym, podpisywanym przez dotychczasowego koordynatora i nowo powo!anego. § 11. Prezes Urz$du znosi koordynacj$ albo organizacj$ rozk!adów lotów, je#eli usta!y okoliczno%ci uzasadniaj"ce jej wprowadzenie, a w szczególno%ci: 1) przepustowo%( portu lotniczego uleg!a zwi$kszeniu, co mia!o bezpo%redni wp!yw na wzrost punktualno%ci i regularno%ci operacji lotniczych wykonywanych do/z danego portu lotniczego; 2) wielko%( ruchu lotniczego w danym porcie lotniczym uleg!a zmniejszeniu. § 12. 1. W przypadku braku mo#liwo%ci wykonywania czynno%ci koordynacyjnych lub organizacyjnych, Prezes Urz$du wyznacza koordynatora zast$puj"cego lub organizatora rozk!adów lotów zast$puj"cego, pe!ni"cego obowi"zki do czasu powo!ania koordynatora lub organizatora rozk!adów lotów zgodnie z w!a%ciwymi przepisami albo do czasu ustania przeszkód uniemo#liwiaj"cych wykonywanie czynno%ci koordynacyjnych lub organizacyjnych. Koordynator zast$puj"cy pobiera op!at$ koordynacyjn" przedstawion" do zatwierdzenia Prezesowi Urz$du przez wcze%niej powo!anego koordynatora. 2. Koordynatorem lub organizatorem zast$puj"cym mo#e by( w szczególno%ci koordynator lub organizator rozk!adów lotów powo!any dla innego portu lotniczego. § 13. Rozporz"dzenie wchodzi w #ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia. MINISTER INFRASTRUKTURY

3

UZASADNIENIE

Projektowane rozporz"dzenie stanowi wykonanie upowa#nienia ustawowego, zawartego w art. 67i ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z pó&n.zm.), zgodnie z którym minister w!a%ciwy do spraw transportu zosta! zobowi"zany do okre%lenia, w drodze rozporz"dzenia, dla zapewnienia zasad przejrzysto%ci, obiektywizmu i niedyskryminacji koordynacji i organizacji rozk!adów lotów: 6) ustalania parametrów przepustowo%ci lotniska i przeprowadzania oceny tej przepustowo%ci; 7) ustalania i pobierania op!at za koordynacj$ a tak#e warunki ich zatwierdzania przez Prezesa Urz$du Lotnictwa Cywilnego, zwanego dalej Prezesem Urz$du; 8) sprawowania nadzoru nad funkcjonowaniem koordynatora i organizatora rozk!adów lotów; 9) post$powania w przypadku odwo!ania koordynatora i organizatora rozk!adów lotów; 10) post$powania w przypadku zniesienia koordynacji i organizacji rozk!adów lotów. W prawie wspólnotowym zasady dzia!ania koordynatora i organizatora rozk!adów lotów okre%la rozporz"dzenie nr 95/93 w sprawie wspólnotowych zasad przydzia!u czasów na start i l"dowanie w portach lotniczych Wspólnoty, wraz ze zmianami wprowadzonymi w szczególno%ci rozporz"dzeniem nr 793/2004. Rozporz"dzenia te nak!adaj" obowi"zek zagwarantowania koordynatorowi niezale#no%ci instytucjonalnej oraz finansowej od jakiejkolwiek ze stron mog"cej by( zainteresowan" wynikami prowadzonej przez niego dzia!alno%ci (art. 4 ust. 2 pkt b rozporz"dzenia 95/93/WE). Wymóg niezale#no%ci dzia!ania (ale nie niezale#no%ci instytucjonalnej) okre%lony jest równie# wzgl$dem organizatora rozk!adów lotów (art. 4 ust. 2 pkt a rozporz"dzenia 95/93/WE). Przyj$to, i# powinno oznacza( to zapewnienie formalnej niezale#no%ci s!u#bowej od jakiejkolwiek linii lotniczej, podmiotów zarz"dzaj"cych portami lotniczymi, agentów handlingowych lub organów administracji pa'stwowej, a tak#e niezale#no%ci finansowej – #adne ze &róde! finansowania dzia!alno%ci koordynatora nie mo#e przekroczy( 50% ca!o%ci potrzebnych %rodków na ten cel. Rozporz"dzenie wspólnotowe nak!ada równie# na Pa'stwo Cz!onkowskie obowi"zek zapewnienia dzia!alno%ci zarówno organizatora jak te# koordynatora rozk!adów lotów w sposób neutralny, niedyskryminacyjny i przejrzysty (art. 4 ust. 2 pkt a i c rozporz"dzenia 95/93/WE). Dlatego te# spe!nienie tych kryteriów jest przedmiotem oceny Prezesa Urz$du dokonywanej w ramach pe!nionego przez niego nadzoru (§ 10). §3 rozporzadzenia stanowi o parametrach przepustowo%ci portu lotniczego, które maj" na celu przedstawienie maksymalnej przepustowo%ci obiektów terminalowych danego portu lotniczego, jak równie# cz$%ci operacyjnej lotniska (drogi startowe, drogi ko!owania, p!yty postojowe) oraz parkingów, uk!adu komunikacyjnego i innych elementów znajduj"cych si$ wokó! lotniska, które maj" wp!yw na jego przepustowo%(. § 5 stanowi o op!atach za koordynacj$, które ponoszone s" w równych cz$%ciach przez przewo&ników lotniczych wykonuj"cych operacje lotnicze do/z portu lotniczego oraz zarz"dzaj"cego lotniskiem. W § 7. przedstawiono sposób naliczania op!aty za koordynacj$. Zgodnie z § 8 koordynator przedstawia do zaopiniowania Prezesowi Urz$du propozycj$ wysoko%ci op!at za koordynacj$ wraz z uzasadnieniem jej wysoko%ci. Zgodnie z § 9 Prezes Urz$du zatwierdza wysoko%( op!aty za koordynacj$, je#eli: 3) nie przewiduje ona nadmiernych obci"#e' podmiotów finansuj"cych dzia!alno%( koordynatora;

4) daje gwarancj$ zachowania ci"g!o%ci wykonywania dzia!alno%ci przez koordynatora. W przypadku odmowy zatwierdzenia op!aty za koordynacj$, koordynator przedk!ada Prezesowi Urz$du nowy projekt op!at. Rozporz"dzenie ustanawia szczegó!ow" procedur$ powo!ywania koordynatora/organizatora rozk!adów lotów (terminy, wymogi wzgl$dem sk!adanych dokumentów), spo%ród zg!oszonych kandydatur, w tym przedstawionych przez podmioty dzia!aj"ce na rynku transportu lotniczego, co daje im bezpo%redni wp!yw na osob$ koordynatora/organizatora. § 11 dotyczy przypadków odwo!ania koordynatora i organizatora rozk!adów lotów, w sytuacji kiedy w szczególno%ci przestali oni spe!nia( warunki przewidziane w ustawie albo zrezygnowali z pe!nienia swoich obowi"zków. W przypadku odwo!ania dotychczasowy koordynator i organizator rozk!adów lotów przekazuje niezw!ocznie dane i dokumenty niezb$dne do prowadzenia czynno%ci koordynacyjnych kolejnemu koordynatorowi. Przekazanie danych i dokumentów stwierdza si$ protoko!em zdawczo-odbiorczym, podpisywanym przez dotychczasowego koordynatora i nowo powo!anego. § 13 stanowi, i# w przypadku braku mo#liwo%ci wykonywania czynno%ci koordynacyjnych lub organizacyjnych, Prezes Urz$du wyznacza koordynatora zast$puj"cego lub organizatora rozk!adów lotów zast$puj"cego, pe!ni"cego obowi"zki do czasu powo!ania koordynatora lub organizatora rozk!adów lotów zgodnie z w!a%ciwymi przepisami albo do czasu ustania przeszkód uniemo#liwiaj"cych wykonywanie czynno%ci koordynacyjnych lub organizacyjnych. Koordynator zast$puj"cy pobiera op!at$ koordynacyjn" przedstawion" do zatwierdzenia Prezesowi Urz$du przez koordynatora. Koordynatorem lub organizatorem zast$puj"cym mo#e by( koordynator lub organizator rozk!adów lotów powo!any dla innego portu lotniczego Zgodnie z ustaw" z dnia 7 lipca 2005 r. o dzia!alno%ci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414) projekt rozporz"dzenia zostanie udost$pniony na stronach urz$dowego informatora teleinformatycznego - Biuletynu Informacji Publicznej. Ocena skutków regulacji a) skutki wprowadzenia regulacji – wprowadzenie rozporz"dzenia pozwoli Polsce wywi"za( si$ z zobowi"za' na!o#onych rozporz"dzeniem Rady (EWG) nr 95/93 z dnia 18 stycznia 1993 r. w sprawie w sprawie wspólnych zasad przydzielania czasu na start lub l"dowanie w portach lotniczych Wspólnoty (Dz.Urz. WE L 14 z 22.01.1993, s. 1 z pó&n. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 2 s. 3 z pó&n. zm.). Praktyczne wprowadzenie koordynacji lub organizacji rozk!adów lotów zgodnie z prawem wspólnotowym jest niemo#liwe bez okre%lenia szczegó!owych zasad powo!ywania i finansowania odpowiednio koordynatora lub organizatora. Regulacja nie spowoduje istotnych d!ugookresowych skutków spo!ecznych i gospodarczych. b) wp"yw regulacji na dochody i wydatki bud$etu i sektora publicznego – wprowadzenie niniejszego rozporz"dzenia nie powoduje skutków finansowych dla bud#etu pa'stwa ani bud#etów jednostek samorz"du terytorialnego. c) wp"yw na rynek pracy – regulacja nie wp!ynie na rynek pracy. d) wp"yw regulacji na konkurencyjno#' gospodarki i przedsi(biorstw, w tym na funkcjonowanie przedsi(biorstw – projektowana regulacja nie ma wp!ywu na konkurencyjno%( zewn$trzn" i wewn$trzn" gospodarki, mo#e jednak#e przyczyni( si$ do pozytywnego obrazu polskiej koordynacji/organizacji rozk!adów lotów poprzez zapewnienie pe!nej niezale#no%ci i obiektywizmu dzia!ania koordynatora/organizatora. 5

e) wp"yw na sytuacj( i rozwój regionalny – regulacja nie ma bezpo%redniego prze!o#enia na sytuacj$ i rozwój regionalny. f) podmioty, których dotyczy regulacja zawarta w akcie wykonawczym – rozporz"dzenie ma wp!yw na: - zarz"dzaj"cych lotniskami u#ytku publicznego, - przewo&ników lotniczych operuj"cych do portów z problemami przepustowo%ci. Rozwi"zanie, w którym dzia!alno%( koordynatora/organizatora rozk!adów lotów finansowana jest przez przewo&ników i zarz"dzaj"cych lotniskami przewiduje ustawa Prawo lotnicze. Rozporz"dzenie okre%la szczegó!owe zasady dokonywania wp!at, daj"c podmiotom finansuj"cym wp!yw na kszta!t bud#etu koordynatora/organizatora (konsultacje), a tak#e okre%laj"c obiektywny wzór, stanowi"cy podstaw$ do naliczania niedyskryminacyjnych obci"#e' dla poszczególnych podmiotów. g) konsultacje spo"eczne - projekt rozporz"dzenia b$dzie przedmiotem szerokich konsultacji spo!ecznych, w szczególno%ci z zarz"dzaj"cymi lotniskami, przewo&nikami lotniczymi oraz osob" obecnie czynno%ci organizacyjne albo koordynacyjne, je%li w czasie prac nad rozporz"dzeniem wprowadzona b$dzie organizacja rozk!adów lotów lub koordynacja. h) projektowane rozporz&dzenie jest zgodne z prawem Unii Europejskiej - nowelizowane rozporz"dzenie nie podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach dotycz"cych sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych poniewa# niniejszy akt nie zwiera przepisów technicznych. Niniejszy dokument rz"dowy nie zosta! przestawiony do opinii instytucjom lub organom Unii Europejskiej lub Europejskiemu Bankowi Centralnemu, gdy# opinia ww. instytucji nie by!a konieczna do dalszej realizacji procedury legislacyjnej.

16-08-aa

6

Projekt ROZPORZ!DZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY1) z dnia .............................. 2008 r. w sprawie op"at lotniskowych Na podstawie art. 77 ust. 15 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z pó&n. zm.2)) zarz"dza si$, co nast$puje: § 1. Rozporz"dzenie okre%la szczegó!owe wymagania dotycz"ce ustalania i zatwierdzania oraz nakazywania zmiany op!at lotniskowych, o których mowa w art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze, zwanej dalej „ustaw"”. § 2. 1. Zarz"dzaj"cy lotniskiem mo#e pobiera( w szczególno%ci nast$puj"ce op!aty lotniskowe: 1) za start lub l"dowanie – zwi"zan" z udost$pnieniem infrastruktury oraz wykonywaniem czynno%ci niezb$dnych dla zapewnienia wykonania operacji startu lub l"dowania statku powietrznego; 2) pasa#ersk" – zwi"zan" z udost$pnieniem i utrzymaniem budynków dworców pasa#erskich oraz urz"dze' w nich si$ znajduj"cych; 3) towarow" – zwi"zan" z udost$pnieniem i utrzymaniem budynków dworców towarowych oraz urz"dze' w nich si$ znajduj"cych, wykorzystywanych przy przewozie !adunków; 4) postojow" – zwi"zan" z udost$pnieniem miejsc parkingowych oraz z ich o%wietleniem. 2. W przypadku wyst$powania na lotnisku problemów z ochron" %rodowiska, zarz"dzaj"cy lotniskiem mo#e, poza op!atami, o których mowa w ust. 1, ustali( op!at$ za ochron$ %rodowiska – zwi"zan" w szczególno%ci z ochron" przed negatywnymi skutkami ha!asu spowodowanego przez statki powietrzne. 3. W przypadku znacznego wzrostu kosztów zwi"zanych z zapewnieniem ochrony przed aktami bezprawnej ingerencji w szczególno%ci wynikaj"cych ze zmiany przepisów, zarz"dzaj"cy mo#e pobiera(, poza op!atami o których mowa w ust. 1 i 2, op!at$ za zapewnienie ochrony pasa#erów, statków powietrznych, baga#u lub towarów i poczty. 4. Zarz"dzaj"cy lotniskiem mo#e pobiera( op!aty za us!ugi dodatkowe, których zakres wykracza poza us!ugi standardowe okre%lone w ust. 1, 2 i 3. § 3. 1. Op!aty lotniskowe okre%la si$ w walucie obowi"zuj"cej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Zarz"dzaj"cy lotniskiem okre%la i podaje do publicznej wiadomo%ci zakres, warunki i standardy %wiadczenia us!ug obj$tych op!atami lotniskowymi. 3. Op!aty lotniskowe wchodz" w #ycie z dniem 1 stycznia ka#dego roku kalendarzowego i obowi"zuj" do 31 grudnia tego samego roku, z zastrze#eniem § 14 ust. 1. § 4. 1. Op!aty lotniskowe na lotniskach u#ytku publicznego ustala si$ w sposób: 1)

Minister Infrastruktury kieruje dzia!em administracji rz"dowej – transport, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 4 rozporz"dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegó!owego zakresu dzia!ania Ministra Infrastruktury (Dz. U. Nr 216, poz. 1594).

2)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829, z 2007 r. Nr 50, poz. 331 i Nr 82, poz. 558 oraz z 2008 r. Nr 97, poz. 625.

1) zapewniaj"cy !atwo%( naliczenia nale#no%ci z tytu!u tych op!at; 2) umo#liwiaj"cy sprawdzenie przez u#ytkowników lotniska poprawno%ci naliczonej nale#no%ci, o której mowa w pkt 1; 3) zapewniaj"cy zachowanie zasady niedyskryminacyjnego dost$pu do infrastruktury i us!ug %wiadczonych przez zarz"dzaj"cego lotniskiem; 4) zapewniaj"cy nie nadu#ywanie przez zarz"dzaj"cego lotniskiem pozycji dominuj"cej; 5) zapewniaj"cy stabilno%( tych op!at w roku kalendarzowym, z wyj"tkiem uzasadnionych przypadków zaistnienia nieprzewidzianych zdarze', niezale#nych od zarz"dzaj"cego lotniskiem, a wp!ywaj"cych znacz"co na poziom kosztów jednostkowych %wiadczonych us!ug i udost$pnianej infrastruktury; 6) niezniech$caj"cy u#ytkowników lotniska do korzystania z us!ug i urz"dze' zapewniaj"cych ochron$ i bezpiecze'stwo; 7) uwzgl$dniaj"cy koszty us!ug i urz"dze' niezb$dnych do wykonania operacji lotniczych, z zapewnieniem odpowiedniego standardu bezpiecze'stwa i jako%ci obs!ugi; 8) uwzgl$dniaj"cy zarobkowy cel dzia!ania zarz"dzaj"cego lotniskiem u#ytku publicznego. 2. Zarz"dzaj"cy lotniskiem u#ytku publicznego, z zachowaniem zasad jawno%ci i dost$pno%ci oraz zasad, o których mowa w ust. 1, mo#e udziela( zni#ek od ustalonych op!at lotniskowych innych ni# okre%lone w § 8, je#eli nie spowoduje to podwy#szenia op!at lotniskowych ponoszonych przez podmioty nie korzystaj"ce z tych zni#ek. Zni#ki od op!at lotniskowych s" okre%lane w cenniku op!at lotniskowych. 3. Zarz"dzaj"cy lotniskiem, z zachowaniem zasad, o których mowa w ust. 1, mo#e ró#nicowa( wysoko%( op!at lotniskowych wy!"cznie ze wzgl$du na standard oferowanych us!ug lub rodzaje %wiadczonych us!ug, zakres udost$pnianej u#ytkownikom infrastruktury oraz rodzaj i jako%( %wiadczonych us!ug. 4. Ró#nicowanie op!at zgodnie z ust. 3 dotyczy wy!"cznie op!aty pasa#erskiej oraz op!aty towarowej. § 5. 1. Op!aty lotniskowe na lotniskach u#ytku publicznego ustala si$ wy!"cznie na podstawie planowanych ksi$gowych kosztów bezpo%rednich i po%rednich, okre%lonych w planie gospodarczym zgodnie z prawid!ow" ewidencj" i podzia!em kosztów na poszczególne rodzaje us!ug, za które pobierane s" op!aty lotniskowe oraz na pozosta!" dzia!alno%(, na rok w którym te op!aty maj" obowi"zywa(. 2. Koszty b$d"ce podstaw" do naliczenia przez zarz"dzaj"cego lotniskiem u#ytku publicznego jednego rodzaju op!at lotniskowych nie mog" równocze%nie stanowi( podstawy do naliczenia innego rodzaju op!at lotniskowych ani op!at za inne us!ugi zwi"zane z dzia!alno%ci" lotniska. 3. Przy ustalaniu wysoko%ci kosztów jednostkowych op!at lotniskowych na lotniskach u#ytku publicznego mo#na uwzgl$dni( konieczno%( zgromadzenia %rodków w!asnych na finansowanie d!ugoterminowych przedsi$wzi$( inwestycyjnych o du#ej skali, je#eli przedsi$wzi$cia te zosta!y skonsultowane z podmiotami, o których mowa w art. 77 ust. 3 ustawy. Ustalenie wysoko%ci %rodków nast$puje na podstawie informacji okre%laj"cych w szczególno%ci okres trwania inwestycji, oraz planowane nak!ady inwestycyjne w uj$ciu rocznym. Zgromadzone %rodki proporcjonalnie obni#aj" wykazywane w dokumentach finansowych koszty, b$d"ce podstaw" ustalania op!at lotniskowych w kolejnych latach. 4. Do op!at lotniskowych ustalonych zgodnie z niniejszym paragrafem, z wy!"czeniem op!at, o których mowa w § 2 ust. 2 i 3, mo#na doliczy( mar#$ zysku lub – bior"c pod uwag$ zasadno%( zapewnienia konkurencyjno%ci portu lotniczego – ustali( op!aty poni#ej kosztów %wiadczonych us!ug. § 6. 1. Op!at$ za start lub l"dowanie na lotniskach u#ytku publicznego ustala si$ w odniesieniu do maksymalnej masy startowej statku powietrznego podanej w %wiadectwie zdatno%ci do lotu lub innym równorz$dnym dokumencie, zwanej dalej „maksymaln" mas"”. 2

2. Zarz"dzaj"cy lotniskiem u#ytku publicznego mo#e ustali( sta!" op!at$ za start lub l"dowanie – w szczególno%ci dla statków powietrznych o maksymalnej masie mniejszej lub równej 2 tony. 3. Przy okre%laniu kosztów bezpo%rednich stanowi"cych podstaw$ do ustalania op!aty, o której mowa w ust. 1, uwzgl$dnia si$ uzasadnione koszty utrzymania cz$%ci lotniczej lotniska, a w szczególno%ci koszty: 1) sta!ego utrzymywania dróg startowych i dróg ko!owania wraz z systemem urz"dze' z nimi zwi"zanych w stanie pozwalaj"cym na ich bezpieczne wykorzystywanie oraz pozostawanie w stanie gotowo%ci %wiadczenia us!ug, za które pobierana jest op!ata; 2) zabezpieczenia pola wzlotów i pola manewrowego statków powietrznych obejmuj"cego w szczególno%ci utrzymanie, ogrodzenie, melioracj$, o%wietlenie, konserwacj$, 3) ochrony oraz zapewnienia bezpiecze'stwa – chyba #e stanowi" podstaw$ do ustalenia op!aty, o której mowa w § 2 ust. 3; 4) utrzymania i zabezpieczenia o%wietlenia p!yt postojowych dla statków powietrznych i ich udost$pnienia na czas niezb$dny do wykonania czynno%ci serwisowych i !adunkowych - w cz$%ci nie obj$tej op!at" postojow"; 5) zabezpieczenia przeciwpo#arowego i ratownictwa medycznego operacji lotniczych z uwzgl$dnieniem sta!ej gotowo%ci do podj$cia niezb$dnej akcji w sytuacjach awaryjnych, niezale#nie od rzeczywistego wykorzystania tych us!ug, s!u#b i urz"dze'; 6) o%wietlenia w nocy i podczas z!ej widoczno%ci dróg startowych i dróg ko!owania oraz udost$pnienia wzrokowych i radiowych urz"dze' podej%cia do l"dowania, z wy!"czeniem przypadków, gdy s" one udost$pniane przez instytucj$ zapewniaj"c" s!u#by #eglugi powietrznej; 7) ochrony %rodowiska naturalnego, w tym ochrony przed ha!asem – chyba #e stanowi" podstaw$ do ustalania op!aty, o której mowa w § 2 ust. 2; 8) funkcjonowania innych urz"dze' i systemów zapewniaj"cych bezpiecze'stwo operacji lotniczych; 9) zapewnienia lotniskowej os!ony meteorologicznej, w cz$%ci ponoszonej przez zarz"dzaj"cego lotniskiem - o ile nie stanowi" one podstawy do ustalenia op!at nawigacyjnych. 4. Zarz"dzaj"cy lotniskiem u#ytku publicznego mo#e zró#nicowa( wysoko%( op!at, o których mowa w ust. 1, w szczególno%ci ze wzgl$du na to, czy operacje wykonywane s" w porze dziennej i nocnej – niezale#nie od rzeczywistego wykorzystania pomocy radionawigacyjnych i %wietlnych, lub w okresach wyst$powania zró#nicowanego nat$#enia ruchu lotniczego (w godzinach szczytu i poza godzinami szczytu), z uwzgl$dnieniem przepisów § 4 ust. 2. § 7. 1. Op!at$ postojow" na lotniskach u#ytku publicznego ustala si$ w odniesieniu do maksymalnej masy lub wymiarów statku powietrznego (zajmowanej powierzchni) oraz czasu postoju tego statku na lotnisku. 2. Czasem postoju statku powietrznego jest czas od momentu l"dowania do momentu startu statku powietrznego. 3. Przy okre%laniu kosztów bezpo%rednich stanowi"cych podstaw$ do ustalania op!at, o których mowa w ust. 1, uwzgl$dnia si$ uzasadnione koszty utrzymania p!yty postojowej lotniska, a w szczególno%ci koszty: 1) sta!ego utrzymywania p!yty postojowej; 2) utrzymania i zabezpieczenia o%wietlenia p!yt postojowych dla statków powietrznych i ich udost$pnienia na czas niezb$dny do wykonania czynno%ci serwisowych i !adunkowych - w cz$%ci nie obj$tej op!at" za start lub l"dowanie; 3) ochrony parkuj"cych statków powietrznych – chyba #e stanowi" podstaw$ do ustalania op!aty, o której mowa w § 2 ust. 3. 4. Zarz"dzaj"cy lotniskiem u#ytku publicznego mo#e okre%li( czas wolny od op!aty postojowej. W przypadku okre%lenia czasu wolnego od op!aty postojowej na danym lotnisku, d!ugo%( tego czasu powinna by( okre%lona w cenniku op!at lotniskowych. 3

5. Zarz"dzaj"cy lotniskiem u#ytku publicznego mo#e ustali( specjaln", podwy#szon" op!at$ postojow" w przypadku uzasadnionego zatrzymania statku powietrznego na lotnisku zgodnie z art. 78 ust. 1 ustawy. § 8. 1. Przy okre%laniu kosztów bezpo%rednich stanowi"cych podstaw$ do ustalania op!aty pasa#erskiej na lotniskach u#ytku publicznego, uwzgl$dnia si$ uzasadnione koszty utrzymania infrastruktury udost$pnianej pasa#erom oraz %wiadczonych na ich rzecz us!ug, a w szczególno%ci koszty zwi"zane z: 1) udost$pnianiem pasa#erom budynku dworca lotniczego wraz z niezb$dnym wyposa#eniem, urz"dzeniami i systemem dróg dojazdowych, z wy!"czeniem kosztów zwi"zanych ze %wiadczeniem us!ug pozalotniczych; 2) zapewnianiem ochrony i kontroli bezpiecze'stwa pasa#erów i ich baga#u – chyba #e stanowi" podstaw$ do ustalania op!aty, o której mowa w § 2 ust. 3. 2. Zarz"dzaj"cy lotniskiem mo#e ustali( op!at$ pasa#ersk" pobieran" za obs!ug$ pasa#era: 1) odlatuj"cego lub przylatuj"cego, 2) tranzytowego, z uwzgl$dnieniem podzia!u na: a) pasa#era tranzytowego w tranzycie bezpo%rednim – w sytuacji gdy pasa#er nie opuszcza statku powietrznego, którym przylecia!, oraz b) pasa#era tranzytowego w transferze – w sytuacji gdy pasa#er opuszcza samolot, a nast$pnie kontynuuje podró# tym samym lub innym statkiem powietrznym. § 9. Op!at$ towarow" na lotniskach u#ytku publicznego ustala si$ z uwzgl$dnieniem kosztów bezpo%rednich ponoszonych przez zarz"dzaj"cego lotniskiem u#ytku publicznego, a w szczególno%ci zwi"zanych z: 1) udost$pnieniem i utrzymaniem dworców towarowych; 2) zapewnieniem ochrony i kontroli bezpiecze'stwa !adunków – chyba #e stanowi" podstaw$ do ustalania op!aty, o której mowa w § 2 ust. 3. § 10. 1. Na lotniskach u#ytku publicznego, na których wyst$puj" problemy zwi"zane z ochron" %rodowiska, w szczególno%ci z nadmiernym ha!asem, zarz"dzaj"cy lotniskiem mo#e ustali( op!at$ o której mowa w § 2 ust. 2 2. Wysoko%( op!aty za ochron$ %rodowiska, o której mowa w ust. 1, zarz"dzaj"cy lotniskiem uzale#nia od poziomu ha!asu lub emisji innych czynników szkodliwych wytwarzanych przez statek powietrzny. Op!ata ta powinna by( w miar$ mo#liwo%ci powi"zana z op!at" za l"dowanie i nie mo#e by( ustanowiona na poziomie znacznie ograniczaj"cym operacje niektórych statków powietrznych. 3. Op!at$ za ochron$ %rodowiska ustala si$ w oparciu o koszty, o których mowa w § 6 ust. 3 pkt 7. Koszty te ustala si$ na podstawie prowadzonej przez zarz"dzaj"cego ewidencji ksi$gowej lub pozaksi$gowej pozwalaj"cej na okre%lenie wysoko%ci kosztów zwi"zanych z zapewnieniem ochrony %rodowiska. 4. Przychody z op!aty za ochron$ %rodowiska mog" by( przeznaczone wy!"cznie na pokrycie kosztów dzia!a' zwi"zanych z pomiarem emisji czynników szkodliwych, prowadzeniem dzia!a' zapobiegawczych oraz usuwaniem skutków spowodowanych oddzia!ywaniem na %rodowisko. § 11. 1. Op!ata, o której mowa w § 2 ust. 3, ustalana jest wy!"cznie w oparciu o koszty, o których mowa w § 6 ust. 3 pkt 3, § 7 ust. 3 pkt 3, § 8 ust. 1 pkt 2 oraz § 9 pkt 2, w tym koszty ochrony stref zastrze#onych, systemów identyfikacyjnych, szkolenia personelu ochrony, i nie mo#e ich przewy#sza(. Koszty te ustala si$ na podstawie prowadzonej przez zarz"dzaj"cego ewidencji ksi$gowej lub pozaksi$gowej pozwalaj"cej na okre%lenie wysoko%ci kosztów zwi"zanych z zapewnieniem ochrony przed aktami bezprawnej ingerencji. 2. Przychody z op!aty za zapewnienie ochrony mog" by( przeznaczone wy!"cznie na dzia!ania zwi"zane z zapewnieniem ochrony pasa#erów, statków powietrznych, baga#u lub towarów i poczty. 4

§ 12. 1. Przed przed!o#eniem Prezesowi Urz$du Lotnictwa Cywilnego, zwanemu dalej „Prezesem Urz$du’’, projektu op!at lotniskowych, o których mowa w § 2, zarz"dzaj"cy lotniskiem u#ytku publicznego przedstawia go do konsultacji podmiotom, o których mowa w art. 77 ust. 3 ustawy, do dnia 1 sierpnia roku poprzedzaj"cego wprowadzenie op!at. 2. Do projektu, o którym mowa w ust. 1 zarz"dzaj"cy lotniskiem zobowi"zany jest do!"czy(: 1) zakres ,warunki i standardy %wiadczenia us!ug standardowych i dodatkowych, 2) wielko%( obs!u#onego ruchu towarowego i pasa#erskiego w ostatnich 2 latach dzia!alno%ci zarz"dzaj"cego lotniskiem u#ytku publicznego, a w przypadku krótszego okresu prowadzenia dzia!alno%ci – za okres, w którym dzia!alno%( jest prowadzona, 3) prognozy w zakresie ruchu towarowego i pasa#erskiego na okres przynajmniej trzech kolejnych lat – w uj$ciu rocznym, 4) informacje na temat planowanych przedsi$wzi$( inwestycyjnych o du#ej skali i potrzebach finansowych z nich wynikaj"cych, 5) opis wp!ywu planowanych inwestycji na zwi$kszenie przepustowo%ci portu i jako%ci us!ug oferowanych przez zarz"dzaj"cego, 6) informacje na temat sposobu wyliczania op!at lotniskowych oraz kosztów stanowi"cych podstaw$ ustalenia ka#dej z op!at, o których mowa w § 2, 7) opis aktualniej sytuacji finansowej zarz"dzaj"cego wraz z opisem wp!ywu zmiany op!at na t$ sytuacj$. § 13. 1. Na wniosek podmiotów, o których mowa w art. 77 ust. 3 ustawy, zarz"dzaj"cy lotniskiem u#ytku publicznego organizuje spotkanie konsultacyjne z tymi podmiotami w celu uzyskania ich opinii o projekcie op!at. W razie potrzeby spotkania s" kontynuowane w celu uzyskania porozumienia. 2. W celu w!a%ciwej oceny przysz!ych potrzeb inwestycyjnych podmioty, o których mowa w art. 77 ust. 3 ustawy, przekazuj" przynajmniej raz w roku zarz"dzaj"cemu lotniskiem informacje dotycz"ce: 1) prognoz operacyjnych na okres przynajmniej 2 lat, obejmuj"cych w szczególno%ci: rozwój siatki po!"cze', zmiany w licznie i typach u#ytkowanych statków powietrznych, prognozy przewozów pasa#erskich i towarowych, 2) projektów rozwojowych i modernizacyjnych zwi"zanych z danym lotniskiem, 3) potrzeb zwi"zanych w szczególno%ci z przepustowo%ci" terminali, pasów startowych, p!yty lotniska na danym lotnisku. § 14. 1. W przypadku uzyskania porozumienia pomi$dzy zarz"dzaj"cym lotniskiem u#ytku publicznego a podmiotami, o których mowa w art. 77 ust. 3 ustawy, dotycz"cego projektu op!at lotniskowych, zarz"dzaj"cy lotniskiem u#ytku publicznego przedk!ada do wiadomo%ci Prezesowi Urz$du uzgodniony projekt op!at lotniskowych do!"czaj"c porozumienie podpisane przez zainteresowane strony oraz informacje, o których mowa w § 12 ust. 2. 2. W celu zbadania zgodno%ci projektu op!at lotniskowych z przepisami prawa, Prezes Urz$du mo#e #"da( od zarz"dzaj"cego lotniskiem przedstawienia dodatkowych informacji, w szczególno%ci: 1) kalkulacji kosztów stanowi"cych podstaw$ ustalenia op!at lotniskowych, 2) planu dzia!alno%ci gospodarczej obejmuj"cego co najmniej 2 lata, zawieraj"cego w szczególno%ci prognozowany rachunek zysków i strat, bilans oraz rachunek przep!ywów pieni$#nych. § 15. 1. W przypadku braku porozumienia, o którym mowa w § 14 ust. 1, zarz"dzaj"cy lotniskiem u#ytku publicznego przedstawia Prezesowi Urz$du projekt op!at lotniskowych zawieraj"cy informacje, o których mowa w § 12 ust. 2 do dnia 1 pa&dziernika roku poprzedzaj"cego rok wprowadzenia op!at. 2. Do projektu op!at lotniskowych, o którym mowa w ust. 1, zarz"dzaj"cy lotniskiem do!"cza dokumentacj$ z przeprowadzonych konsultacji, w szczególno%ci kopi$ opinii zg!oszonych przez 5

podmioty, o których mowa w art. 77 ust. 3 ustawy, protokó! ze spotkania konsultacyjnego oraz uzasadnienie zawieraj"ce w szczególno%ci nast$puj"ce informacje: 1) aktualny poziom op!at lotniskowych obowi"zuj"cych w dniu z!o#enia wniosku, 2) kalkulacj$ kosztów stanowi"cych podstaw$ ustalenia op!at lotniskowych, 3) informacje o przeprowadzonych konsultacjach, o których mowa w §12 ust. 1, wraz z list" uwag zg!oszonych przez podmioty, o których mowa w art. 77 ust. 3 ustawy. 3. Prezes Urz$du mo#e #"da( od zarz"dzaj"cego lotniskiem przedstawienia dodatkowych informacji, po%wiadczaj"cych spe!nienie wymogów rozporz"dzenia. § 16. 1. Zarz"dzaj"cy lotniskiem u#ytku publicznego przekazuje do instytucji zapewniaj"cej s!u#by ruchu lotniczego odpis decyzji Prezesa Urz$du o zatwierdzeniu op!at lotniskowych lub cennik op!at lotniskowych, w odniesieniu do którego Prezes Urz$du nie nakaza! zmiany, celem ich publikacji w Zintegrowanym Pakiecie Informacji Lotniczych, o którym mowa w art. 121 ust. 3 ustawy, niezw!ocznie po otrzymaniu decyzji o zatwierdzeniu op!at albo up!ywie terminu, o którym mowa w art. 77 ust. 9 ustawy. 2. Zarz"dzaj"cy lotniskiem u#ytku publicznego przekazuje u#ytkownikom lotniska cennik op!at lotniskowych zawieraj"cy wysoko%ci op!at, zasady udzielania zni#ek, zasady naliczania op!at oraz termin obowi"zywania op!at niezw!ocznie po otrzymaniu decyzji Prezesa o ich zatwierdzeniu albo up!ywie terminu, o którym mowa art. 77 ust. 9 ustawy. § 17. 1. Op!aty lotniskowe na lotniskach u#ytku niepublicznego mog" by( zró#nicowane wy!"cznie ze wzgl$du na rodzaje i charakterystyki statków powietrznych, charakter wykonywanych operacji lotniczych oraz rodzaj i jako%( %wiadczonych us!ug. 2. Zarz"dzaj"cy lotniskiem u#ytku niepublicznego, z zachowaniem zasady niedyskryminacji oraz na warunkach jednakowych dla poszczególnych podmiotów, o których mowa w art. 54 ust. 3 ustawy, mo#e udziela( zni#ek od ustalonych op!at lotniskowych, je#eli nie powoduje to wzrostu op!at lotniskowych pobieranych od podmiotów nie korzystaj"cych z tych zni#ek. 3. Op!aty lotniskowe, o których mowa w ust. 1, wraz z warunkami stosowanych zni#ek podawane s" do wiadomo%ci podmiotów, o których mowa w art. 54 ust. 3 ustawy, przynajmniej na 1 miesi"c przed ich wej%ciem w #ycie. 4. Op!aty lotniskowe pobierane na lotniskach u#ytku niepublicznego udost$pnianego przez zarz"dzaj"cego lotniskiem innym u#ytkownikom ni# wpisani do dokumentacji rejestracyjnej lotniska, publikowane s" w Zintegrowanym Pakiecie Informacji Lotniczych, o którym mowa w art. 121 ust. 3 ustawy. § 18. 1. Do lotnisk u#ytku publicznego rozpoczynaj"cych dzia!alno%( na podstawie zezwolenia na zarz"dzanie lotniskiem, o którym mowa w art. 173 ust. 1 pkt 1 ustawy, przepisów § 12-14 nie stosuje si$. 2. Projekt op!at lotniskowych dla lotniska, o którym mowa w ust.1, zarz"dzaj"cy lotniskiem przedstawia do zaopiniowania przewo&nikom lotniczym planuj"cym prowadzi( regularny przewóz lotniczy na tym lotnisku. 3. Na lotniskach, o których mowa w ust. 1, zarz"dzaj"cy lotniskiem ustala wysoko%( op!at lotniskowych w odniesieniu do planowanych na rok rozpocz$cia dzia!alno%ci kosztów i planowanego ruchu lotniczego na lotnisku, przy czym op!aty wchodz"ce w #ycie w trakcie roku kalendarzowego mog" obowi"zywa( równie# w roku kolejnym, o ile do ich ustalenia uwzgl$dniono równie# koszty i ruch planowane na ten rok. 4. Projekt op!at lotniskowych na lotniskach u#ytku publicznego, o których mowa w ust. 1 wraz z informacj" o przeprowadzonych konsultacjach, o których mowa w ust. 2, przedk!adany jest do zatwierdzenia Prezesowi Urz$du do dnia 1 pa&dziernika roku poprzedzaj"cego rok wprowadzenia op!at, przy odpowiednim zastosowaniu § 15 ust. 2 pkt 2 i 3 oraz ust. 3. 6

5. Prezes Urz$du mo#e #"da( od zarz"dzaj"cego lotniskiem przedstawienia dodatkowych informacji, po%wiadczaj"cych spe!nienie wymogów rozporz"dzenia, a w szczególno%ci planu gospodarczego obejmuj"cego co najmniej 2 lata dzia!alno%ci. § 19. Do wniosków o zatwierdzenie op!at lotniskowych, z!o#onych przed dniem wej%cia w #ycie rozporz"dzenia stosuje si$ przepisy dotychczasowe. § 20. Op!aty lotniskowe na lotniskach u#ytku publicznego ustalone przed dniem wej%cia w #ycie rozporz"dzenia mog" by( pobierane na zasadach dotychczasowych nie d!u#ej ni# przez okres 12 miesi$cy od dnia wej%cia w #ycie rozporz"dzenia. § 21. Traci moc rozporz"dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie op!at lotniskowych (Dz. U. Nr 103, poz. 1083). § 22. Rozporz"dzenie wchodzi w #ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia. MINISTER INFRASTRUKTURY

W porozumieniu: MINISTER OBRONY NARODOWEJ MINISTER SPRAW WEWN.TRZNYCH I ADMINISTRACJI MINISTER FINANSÓW

7

UZASADNIENIE Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 160, poz. 696, z pó&n. zm.) zobowi"za!a w art. 77 ust. 4 ministra w!a%ciwego do spraw transportu, po zasi$gni$ciu opinii Prezesa Urz$du Lotnictwa Cywilnego oraz organizacji zarz"dzaj"cych lotniskami i u#ytkowników lotnisk, do wydania rozporz"dzenia wykonawczego okre%laj"cego szczegó!owe wymagania dotycz"cych ustalania op!at lotniskowych. Wype!nienie tej delegacji nast"pi!o poprzez wydanie rozporz"dzenia Ministra Infrastruktury z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie op!at lotniskowych (Dz. U. Nr 103, poz. 1083). Rozporz"dzenie to po raz pierwszy stworzy!o ramy prawne dla zatwierdzania przez organ administracji publicznej op!at lotniskowych pobieranych przez zarz"dzaj"cego lotniskiem – wcze%niej wysoko%( op!at i warunki ich stosowania okre%lane by!y przez zarz"dzaj"cych lotniskami i publikowane w Zintegrowanym Pakiecie Informacji Lotniczych w cz$%ci AIP Polska. Op!aty lotniskowe podlegaj" regulacji ze wzgl$du na charakter funkcjonowania portów lotniczych, które dzia!aj" w warunkach zliberalizowanego rynku przewozów lotniczych w ramach Unii Europejskiej, same natomiast cz$sto utrzymuj" status naturalnych monopolistów, zwi"zany z lokalizacj" portu lotniczego1). Z tego powodu dzia!aj" w warunkach ograniczonej konkurencji w regionie – op!aty lotniskowe pokrywaj" koszty us!ug, które w swojej specyfice mog" by( %wiadczone wy!"cznie przez zarz"dzaj"cego lotniskiem. Podstawowym aktem reguluj"cym dost$p do portów lotniczych jest Konwencja o mi$dzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisana w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r. (Dz. U. z dnia 26 czerwca 1959 r., Nr 35, poz. 212, z pó&n. zm.). Artyku! 15 tej umowy stanowi o op!atach za u#ywanie portów lotniczych i udogodnie' dla #eglugi powietrznej przez statki powietrzne, jakie Pa'stwo mo#e nak!ada( lub na których nak!adanie mo#e zezwoli(, ustalaj"c jednocze%nie podstawowe zasady jakie te op!aty powinny spe!nia(, a w szczególno%ci zasad$ równego traktowania u#ytkowników2). Tak wi$c obowi"zek szczegó!owego nadzoru nad op!atami lotniskowymi, w tym z mo#liwo%ci" ich zatwierdzania, wynika z ratyfikowanej przez Polsk$ Konwencji Chicagowskiej. Równie# Rada Organizacji Mi$dzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) w dokumencie „ICAO’s policies on charges for airports and air navigation services” (Doc 9082/7) ustala wytyczne dla Pa'stw ICAO ustalaj"cych niezale#ne mechanizmy regulacji ekonomicznej lotnisk, w tym dotycz"cej op!at lotniskowych. Tak#e Airport Council International Europe (ACI-EUROPE) w swoim opracowaniu „Building for the future – paying for the airports of tomorrow” (04. 2005) stwierdza, i# op!aty lotniskowe s" szczegó!owo uregulowane w krajowych systemach prawnych. Zdaniem ACI systemy dotycz"ce pobierania op!at lotniskowych w wi$kszo%ci przypadków s" narzucone lub uregulowane przez krajow" administracj$. W!adze te, niezale#nie od w!asno%ci lotniska (publiczne czy 1)

“The State is ultimately responsible for safety, security, and, in view of the monopolistic nature of airports and air navigation services, economic oversight of their operations.”, „ICAO’s policies on charges for airports and air navigation services” (Doc 9082/7). 2) Art. 15: “Ka#dy port lotniczy w Umawiaj"cym si$ Pa'stwie otwarty do u#ytku publicznego dla krajowych statków powietrznych b$dzie równie#, z zastrze#eniem postanowie' artyku!u 68, otwarty na jednakowych warunkach dla statków powietrznych wszystkich innych Umawiaj"cych si$ Pa'stw. Jednakowe równie# warunki b$d" stosowane w sprawie korzystania przez statki powietrzne ka#dego Umawiaj"cego si$ Pa'stwa ze wszelkich udogodnie' dla #eglugi powietrznej, oddanych do u#ytku publicznego dla zapewnienia bezpiecze'stwa i sprawno%ci #eglugi powietrznej, !"cznie z obs!ug" radiow" i meteorologiczn". Wszelkie op!aty za u#ywanie takich portów lotniczych i udogodnie' dla #eglugi powietrznej przez statki powietrzne jakiegokolwiek innego Umawiaj"cego si$ Pa'stwa, jakie Umawiaj"ce si$ Pa'stwo mo#e nak!ada( lub na których nak!adanie mo#e zezwoli(, nie mog" przewy#sza(: a) w odniesieniu do statków powietrznych nie u#ywanych do wykonywania regularnej mi$dzynarodowej s!u#by powietrznej - op!at uiszczanych przez krajowe statki powietrzne tego samego typu u#ywane do podobnej s!u#by, b) w odniesieniu do statków powietrznych u#ywanych do wykonywania regularnej mi$dzynarodowej s!u#by powietrznej op!at uiszczanych przez krajowe statki powietrzne u#ywane do podobnej s!u#by. (…)”.

8

prywatne) nie tylko okre%laj" procedur$, której port lotniczy musi przestrzega( przedk!adaj"c propozycj$ op!at, ale równie# cz$sto podejmuj" ostateczn" decyzj$ odno%nie wysoko%ci op!aty pobieranej od u#ytkowników. W zale#no%ci od krajowego prawodawstwa ta kontrola sprawowana jest przez w!adze lotnicze lub przez rz"d czy parlament3). Pomimo wprowadzenia regulacji w przedmiotowym zakresie, status lotnisk u#ytku publicznego jako niezale#nych i konkuruj"cych przedsi$biorstw, pozostaje niezmieniony. Zgodnie z planowanym rozporz"dzeniem spo!eczna i ekonomiczna spójno%( systemu transportu lotniczego b$dzie zapewniona poprzez uznanie ró#nic mi$dzy lotniskami dzia!aj"cymi na rynku regionalnym a mi$dzynarodowym. Ingerencja w!adzy lotniczej zostanie ograniczona jedynie do jej funkcji publicznej, któr" jest zapewnienie u#ytkownikowi lotniska niedyskryminacyjnego dost$pu do us!ug %wiadczonych przez zarz"dzaj"cego lotniskiem i zapewnienie – w miar$ mo#liwo%ci za pomoc" mechanizmów rynkowych, tj. porozumienia mi$dzy u#ytkownikami – nie nadu#ywania pozycji dominuj"cej przez ten podmiot. Obowi"zek wynikaj"cy z wi"#"cych aktów prawnych zosta! ju# zweryfikowany z praktyce – na mocy art. 77 ust. 1 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze oraz obowi"zuj"cego rozporz"dzenia zarz"dzaj"cy lotniskami przed!o#yli Prezesowi Urz$du Lotnictwa Cywilnego projekty nowych op!at lotniskowych. Prace maj"ce na celu wydanie decyzji administracyjnych, o których mowa w art. 77 ust. 3 ustawy, wskaza!y na zasadno%( wprowadzenia zmian, które u!atwi!yby zarz"dzaj"cym lotniskami proces zatwierdzania op!at lotniskowych w przysz!o%ci. Dlatego te# celem wydania nowego rozporz"dzenia (na podstawie art. 77 ust. 15 ustawy) reguluj"cego t$ materi$ jest uporz"dkowanie oraz usystematyzowanie mechanizmu konstruowania, zatwierdzania oraz pobierania op!at lotniskowych, w kontek%cie dotychczasowych do%wiadcze' w tym zakresie. Po przeprowadzeniu analizy sposobu funkcjonowania obowi"zuj"cego rozporz"dzenia uznano, i# konieczne jest wprowadzenie nast$puj"cych zmian do rozporz"dzenia: $" $" $" $"

%ci%lejsze okre%lenie w § 2 katalogu podstawowych op!at lotniskowych – aktualnie obowi"zuj"ce rozwi"zanie umo#liwia wprowadzanie dodatkowych op!at, których zakres oraz charakter nie zosta! ograniczony, co powoduje trudno%ci z ich ocen" oraz brak przejrzysto%ci na rynku; ustalenie, i# dodatkow" op!at$ za ochron$ %rodowiska zarz"dzaj"cy mo#e pobiera( wy!"cznie w przypadku wyst"pienia negatywnych skutków ha!asu spowodowanych przez statki powietrzne; ustalenie, i# dodatkow" op!at$ za zapewnienie bezpiecze'stwa zarz"dzaj"cy mo#e pobiera( wy!"cznie w przypadku zaistnienia wyj"tkowych zdarze' zwi$kszaj"cych koszty tych us!ug – w pozosta!ych przypadkach koszty z tego tytu!u powinny by( uwzgl$dniane op!acie za pasa#era; ustalenie w § 3 terminu wej%cia w #ycie op!at na 1 stycznia ka#dego roku, tak aby zwi$kszy( przewidywalno%( na rynku oraz wyeliminowa( mo#liwo%( dokonywania zmian w op!atach w ka#dym czasie. Przyj$te rozwi"zanie pozwoli na planowanie dzia!alno%ci zarówno zarz"dzaj"cym lotniskami jak te# przewo&nikom lotniczym, a przede wszystkim pozwoli poinformowa( o proponowanych zmianach z odpowiednim wyprzedzeniem. Ponadto wprowadzenie tego terminu powoduje konieczno%( cyklicznej weryfikacji op!at lotniskowych, w szczególno%ci wzgl$dem kosztów %wiadczenia us!ug, oraz stanowi przes!ank$ do regularnych spotka' zainteresowanych stron: zarz"dzaj"cego lotniskiem i przewo&ników lotniczych. Istnieje jednak#e mo#liwo%( wprowadzenia op!at lotniskowych obowi"zuj"cych nawet do 3 lat – okre%lona jest ona w § 77 ust. 4 projektu ustawy Prawo lotnicze i polega na zawarciu porozumienia z przewo&nikami;

3)

“Charging systems are, in most instances, imposed and regulated by national authorities. These authorities, irrespective of the public or private status of the airport, not only define the procedure that the airport has to follow for submitting proposals, but also have a final say on the amount that users are to be charged. Depending on national legislation, this control is exercised by the civil aviation authorities or the government (…)”; ACI EUROPE, „Building for the future – paying for the airports of tomorrow”, April 2005.

9

$" $"

$" $" $" $" $" $"

$" $"

zaktualizowanie zasad w § 4 na podstawie obowi"zuj"cych zalece' ICAO oraz rezygnacja z odniesienia do poziomu op!at w portach lotniczych Unii Europejskiej – ze wzgl$du na problemy z porównywalno%ci" danych; w § 5 wprowadzenie zasady, i# op!aty ustala si$ wy!"cznie na podstawie planowanych kosztów wykazywanych w dokumentach finansowych – przyj$te rozwi"zanie ma uniemo#liwi( uwzgl$dnianie przy opracowywaniu op!at innych pozaksi$gowych kosztów, w tym kosztu kapita!u – na rok w którym te op!aty maj" obowi"zywa(; okre%lenie w § 6 ujednoliconej formu!y pobierania op!aty za start lub l"dowanie, wraz z przedstawieniem katalogu kosztów które ta op!ata w szczególno%ci zawiera( powinna. w § 10 uszczegó!awia si$ zapisy odno%nie op!aty za ochron$ %rodowiska, powody jej ustalenia oraz cele na które przychody z tego tytu!u mog" by( przeznaczone; w § 11 wprowadza si$ zasady ustalania op!aty za ochron$ przed atakami bezprawnej ingerencji; ustalenie (§ 12), i# projekt op!at lotniskowych wraz z przedstawionym katalogiem dodatkowych informacji przed przed!o#eniem Prezesowi ULC, zarz"dzaj"cy przedstawia do konsultacji przedstawicielom przewo&nikom lotniczym wykonuj"cym loty regularne do i z danego lotniska; wprowadzenie (§ 13) mechanizmu spotka' konsultacyjnych mi$dzy zarz"dzaj"cym lotniskiem, a przedstawicielom przewo&nikom lotniczym wykonuj"cym loty regularne do i z danego lotniska; ustalenie zasady (§ 14), i# w przypadku uzgodnienia taryfy op!at z komitetem przewo&ników funkcjonuj"cym w danym porcie lotniczym lub operuj"cymi przewo&nikami, zarz"dzaj"cy przesy!a do wiadomo%ci Prezesa ULC zawarte porozumienie. Ma to na celu zmaksymalizowanie wp!ywu mechanizmów rynkowych na ustalane op!aty, poprzez promowanie zasad i systemów op!at lotniskowych ustalanych poprzez podmioty dzia!aj"ce bezpo%rednio na rynku transportu lotniczego. Porozumienie mi$dzy zainteresowanymi stronami b$dzie zawsze priorytetem, dlatego te# w przypadku zatwierdzenia porozumienia op!aty lotniskowe uwa#a si$ za zatwierdzone. W przypadku zawarcia porozumienia nie stosuje si$ przepisu wymagaj"cego coroczn" weryfikacj$ op!at – porozumienie mo#e ustali( op!aty na okres do 3 lat. Porozumienie to jednak#e nie mo#e by( wymagane do uznania wa#no%ci proponowanych przez zarz"dzaj"cego lotniskiem zmian op!at lotniskowych, dlatego te# w przypadku braku takiego porozumienia nast$puje procedura zatwierdzenia op!at, opisana w § 15; w § 20 wprowadzono uproszczone post$powanie w przypadku lotnisk u#ytku publicznego dopiero rozpoczynaj"cych dzia!alno%( na podstawie zezwolenia na zarz"dzanie lotniskiem; szereg zmian redakcyjnych, porz"dkuj"cych tre%( rozporz"dzenia.

Ocena skutków regulacji: a) Wp!yw na bud#et pa'stwa – wprowadzenie niniejszego rozporz"dzenia nie powoduje skutków finansowych dla bud#etu pa'stwa ani bud#etów jednostek samorz"du terytorialnego. b) Wp!yw na rynek pracy – regulacja nie wp!ynie na rynek pracy. c) Wp!yw na konkurencyjno%( gospodarki i przedsi$biorczo%(, w tym na funkcjonowanie przedsi$biorstw – projektowana regulacja zwi$kszy konkurencyjno%( portów lotniczych. Wi$ksza swoboda przy konstruowaniu op!at lotniskowych, w szczególno%ci poprzez przypisanie priorytetowej roli porozumieniu z u#ytkownikami lotniska oraz uproszczenie procedury dla lotnisk regionalnych (poni#ej 1 mln pasa#erów w ci"gu roku), spowoduje rozszerzenie oferty handlowej, a tym samym wp!ynie pozytywnie na rozwój efektywno%ci oraz konkurencyjno%ci portów lotniczych, jak równie# ca!ej gospodarki. d) Wp!yw na sytuacj$ i rozwój regionalny – poprzez skrócenie procedury zatwierdzania op!at lotniskowych obowi"zuj"cych w lotniskach regionalnych, o ruchu do 1 mln pasa#erów, projektowana regulacja umo#liwi bardziej dynamiczny rozwój po!"cze' lotniczych do tych portów, a tym samym wp!ynie pozytywnie na rozwój gospodarczy poszczególnych regionów. e) Wp!yw na podmioty dzia!aj"ce na rynku przewozów lotniczych – rozporz"dzenie ma wp!yw na zarz"dzaj"cych lotniskami, jak równie# przewo&ników lotniczych. Zgodnie z projektem ww. 10

rozporz"dzenia zarz"dzaj"cy lotniskami u#ytku publicznego, zobowi"zani na podstawie ustawy do uzyskania zatwierdzenia op!at lotniskowych przez Prezesa Urz$du, mog" je uzyska( poprzez: $" uzyskanie zatwierdzenia porozumienia z komitetem przewo&ników lotniczych albo projektu spe!niaj"cego wymogi rozporz"dzenia (zatwierdzenie poprzedzone procedur") – dotyczy lotnisk o ruchu powy#ej 1 mln pasa#erów; albo $" przed!o#enie do zatwierdzenia projektu spe!niaj"cego wymogi rozporz"dzenia: - zatwierdzenie poprzez brak odmowy lub nakazania zmiany – dotyczy lotnisk o ruchu poni#ej 1 mln pasa#erów, - zatwierdzenie zgodnie z procedur" weryfikacji op!at przez ULC – dotyczy lotnisk o ruchu powy#ej 1 mln pasa#erów rocznie. Przyj$cie bardziej elastycznego mechanizmu ustalania op!at lotniskowych przyczyni si$ do zwi$kszenia oferty handlowej przez porty lotniczy, wi$kszej konkurencyjno%ci, a tym samym do ponoszenia mniejszych obci"#e' z tego tytu!u przez przewo&ników lotniczych. Przypisanie kluczowej roli porozumieniu mi$dzy zarz"dzaj"cym lotniskiem a przewo&nikami daje u#ytkownikom wi$kszy wp!yw na ponoszone przez nich op!aty. f) Projektowane rozporz"dzenie nie jest przedmiotem uregulowa' prawa Unii Europejskiej. g) Konsultacje spo!eczne – projekt rozporz"dzenia b$dzie konsultowany ze %rodowiskiem lotniczym, w szczególno%ci z zarz"dzaj"cymi lotniskami i polskimi przewo&nikami lotniczymi (PPL, BARIP, ZRPL). h) Biuletyn informacji Publicznej - zgodnie z ustaw" z dnia 7 lipca 2005 r. o dzia!alno%ci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414) projekt rozporz"dzenia zostanie udost$pniony na stronach urz$dowego informatora teleinformatycznego - Biuletynu Informacji Publicznej.

17-08-aa

11

Projekt Rozporz&dzenie Ministra Infrastruktury1) z dnia ……………………………….. 2008 r. w sprawie podstawowych przepisów porz&dkowych zwi&zanych z zapewnieniem bezpiecze%stwa i ochrony lotów oraz porz&dku na lotnisku

Na podstawie art. 83a ust. 2 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z pó&n. zm.2)) zarz"dza si$ co nast$puje:

§ 1. Na terenie lotniska zabrania si$: 1) niszczenia, uszkadzania lub czynienia niezdatnym do u#ytku budynków lotniska, urz"dze', lub systemów lotniskowych; 2) dokonywania nieuprawnionych zmian w wyposa#eniu lotniska, urz"dzeniach lub systemach lotniskowych; 3) pos!ugiwania si$ urz"dzeniami alarmowymi i awaryjnymi bez uzasadnienia; 4) wnoszenia i przewo#enia rzeczy zabronionych na podstawie odr$bnych przepisów; 5) wprowadzania na teren terminali pasa#erskich psów, poza przypadkami nadawania ich do przewozu lotniczego; 6) pozostawiania bez opieki baga#y oraz innych przedmiotów; 7) wnoszenia i za#ywania %rodków odurzaj"cych; 8) sprzeda#y, podawania i spo#ywania napojów alkoholowych w zakresie okre%lonym w odr$bnych przepisach; 9) prowadzenia dzia!alno%ci gospodarczej, w tym prowadzenia akwizycji, handlu lub innej dzia!alno%ci zarobkowej, bez zgody zarz"dzaj"cego lotniskiem; 1)

2)

Minister Infrastruktury kieruje dzia!em administracji rz"dowej – transport, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 4 rozporz"dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegó!owego zakresu dzia!ania Ministra Infrastruktury (Dz. U. Nr 216, poz. 1594). Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829, z 2007 r. Nr 50, poz. 331 i Nr 82, poz. 558 oraz z 2008 r. Nr 97, poz. 625.

10) zak!ócania krzykiem, ha!asem lub innym wybrykiem porz"dku publicznego lub spokoju osób korzystaj"cych z us!ug lotniska; 11) fotografowania lub filmowania, bez stosownego zezwolenia stanowisk kontroli bezpiecze'stwa pasa#erów i baga#y oraz punktów kontroli paszportowej i kontroli dokumentów; 12) zak!ócania, uniemo#liwiania lub utrudniania dzia!ania personelowi lotniska; 13) zanieczyszczania i za%miecania.

§ 2. Rozporz"dzenie wchodzi w #ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia.

MINISTER INFRASTRUKTURY

W porozumieniu: MINISTER SPRAW WEWN.TRZNYCH I ADMINISTRACJI MINISTER FINANSÓW

2

UZASADNIENIE Projekt rozporz!dzenia Ministra Infrastruktury w sprawie przepisów porz!dkowych zwi!zanych z zapewnieniem bezpiecze'stwa i ochrony lotów oraz porz!dku na lotnisku jest wype!nieniem nowego upowa#nienia ustawowego zawartego w art. 83a ust. 2 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z pó&n. zm.). Powy#sza regulacja zwi"zana jest z wyrokiem Trybuna!u Konstytucyjnego z dnia 21 lipca 2006 r. (P33/05), który orzek! o niezgodno%ci art. 210 ust. 1 pkt 5 Prawa lotniczego z art. 42 ust. 1 Konstytucji. Kwestionowany przepis stanowi!, #e karze grzywny podlega ten, kto nie wykonuje zarz"dze' i polece' zarz"dzaj"cego lotniskiem zwi"zanych z zapewnieniem bezpiecze'stwa lotów lub porz"dkiem na lotnisku, o których mowa w art. 82 pkt 3 Prawa lotniczego. Przepis art. 210 ust. 1 pkt 5 Prawa lotniczego mia! zatem charakter blankietowy zupe!ny. Nie zawiera! znamion czynu zabronionego, odsy!aj"c w tym wzgl$dzie do innego aktu normatywnego zarz"dzenia nr 195 z 31 grudnia 2003 r. Naczelnego Dyrektora Przedsi$biorstwa Pa'stwowego „Porty Lotnicze”, wydanego na podstawie art. 82 pkt 3 Prawa lotniczego. Niniejsze zarz"dzenie okre%la!o, jakie zachowania by!y zabronione na terenie lotniska, stanowi!y wi$c podstaw$ okre%lenia znamion wykroczenia, za które – na mocy art. 210 ust. 1 pkt 5 Prawa lotniczego – sprawca móg! zosta( ukarany grzywn". Zgodnie z wyk!adni" prawa wyznaczenie znamion czynu zabronionego nast$puje w aktach prawnych powszechnie obowi"zuj"cych, którymi zgodnie z art. 87 Konstytucji s" wy!"cznie Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy mi$dzynarodowe, rozporz"dzenia oraz – na obszarze dzia!ania organów, które je ustanowi!y – akty prawa miejscowego. W zwi"zku z powy#szym ustawa Prawo lotnicze zosta!a uzupe!niona w art. 82 o ust. 2, na mocy którego nie zarz"dzaj"cy lotniskiem ale minister w!a%ciwy do spraw transportu zosta! upowa#niony do okre%lenia, w drodze rozporz"dzenia, przepisów porz"dkowych obowi"zuj"cych na terenie lotniska. W rozporz"dzeniu, o którym mowa na wst$pie zosta!y stypizowane znamiona poszczególnych czynów zabronionych – nakazy i zakazy, wykroczenie przeciwko którym sprawca podlega karze grzywny na podstawie nowego art. 210 ust. 1 pkt 5a Prawa lotniczego.

3

Ocena Skutków Regulacji (OSR) Podmioty, których dotyczy regulacja zawarta w akcie wykonawczym: 1) 2) 3) 4)

Porty lotnicze; zarz"dzaj"cy lotniskami; przewo&nicy lotniczy; podmioty wchodz"ce w sk!ad systemu ochrony lotnictwa cywilnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Konsultacje spo"eczne Projektowane rozporz"dzenie b$dzie przedmiotem konsultacji spo!ecznych z nast$puj"cymi podmiotami: 1) Zwi"zkiem Regionalnych Portów Lotniczych; 2) Przedsi$biorstwem Pa'stwowym „Porty Lotnicze” 3) przewo&nikami lotniczymi. Wp"yw regulacji na dochody i wydatki bud$etu i sektora publicznego Wprowadzenie nowej regulacji nie b$dzie wymaga!o dodatkowych %rodków finansowych uzyskiwanych z bud#etu i sektora publicznego, nie b$dzie mia!o równie# wp!ywu na dochody bud#etu. Wp"yw regulacji na rynek pracy Wprowadzenie do stosowania przedmiotowego rozporz"dzenia nie b$dzie mia!o wp!ywu na rynek pracy. Wp"yw regulacji na konkurencyjno#% gospodarki i przedsi&biorczo#%, w tym na funkcjonowanie przedsi&biorstw Niniejsze rozporz"dzenie nie b$dzie mia!o wp!ywu na konkurencyjno%( gospodarki i przedsi$biorstw w tym na funkcjonowanie przedsi$biorstw. Wp"yw na sytuacj& i rozwój regionalny Regulacja pozostaje bez wp!ywu na sytuacj$ i rozwój regionalny. Biuletyn Informacji Publicznej

4

Zgodnie z ustaw" z dnia 7 lipca 2005 r. o dzia!alno%ci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414) projekt rozporz"dzenia zostanie udost$pniony na stronach urz$dowego informatora teleinformatycznego – Biuletynu Informacji Publicznej.

18-08-aa

5

Projekt ROZPORZ!DZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia ……………… 2008 r.

w sprawie u$ycia lasera lub #wiat"a z innych +róde" w polskiej przestrzeni powietrznej

Na podstawie art. 87a ust. 4 ustawy z dnia 3 lipca 2002 – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z pó&n. zm.2)) zarz"dza si$, co nast$puje: § 1. Rozporz"dzenie okre%la: 1) strefy przestrzeni powietrznej wykorzystywanej do #eglugi powietrznej wraz ze szczegó!owymi warunkami u#ycia lasera lub %wiat!a z innych &róde! w tych strefach; 2) tryb wydawania zgody na u#ycie lasera lub %wiat!a z innych &róde!. § 2. Okre%lenia u#yte w zarz"dzeniu oznaczaj": 1) ARP - punkt odniesienia lotniska; 2) laser - urz"dzenie generuj"ce spójn", intensywn" i ukierunkowan" wi"zk$ %wiat!a monochromatycznego; 3) laser pracy ci&g"ej (CW) - laser pracuj"cy w trybie ci"g!ym a nie impulsowym, tj. jego czas impulsu %wietlnego jest d!u#szy ni# 0,25 sekundy; 4) na#wietlenie - miara g$sto%ci energii %wietlnej roz!o#onej na dan" powierzchni$, wyra#ona w Watach na centymetr kwadratowy (W/cm²); 5) ol#nienie - czasowa utrata wzroku spowodowana ekspozycj" oka na siln", impulsow" wi"zk$ %wiat!a o du#ej jasno%ci, powoduj"c" trudno%ci w wykryciu lub odró#nieniu celu; 6) o#lepienie - czasowe zmniejszenie lub ca!kowita utrata widoczno%ci spowodowana ekspozycj" oka na siln" wi"zk$ %wiat!a (np. samochodowe %wiat!a drogowe); 7) operator - osoba uprawniona do obs!ugi lasera, reflektorów lub %rodków pirotechnicznych, odpowiadaj"ca za wype!nienie wymaga' bezpiecze'stwa w trakcie ich stosowania; 8) po#wiata - zjawisko wyst$powania w polu widzenia ciemnych, jasnych lub kolorowych plamek u osób chwilowo o%wietlonych wi"zk" %wietln", mog"ce trwa( do kilku minut i powodowa( czasowe zak!ócenia lub utrat$ widzenia; 9) wi&zka - zbiór %wietlnych promieni równoleg!ych, rozbie#nych i zbie#nych; 10) +ród"o #wiat"a - dla niniejszego rozporz"dzenia za &ród!o %wiat!a uwa#a si$ urz"dzenia lub %rodki pirotechniczne generuj"ce wi"zki %wiat!a mog"ce stanowi( zagro#enie dla #eglugi powietrznej. § 3. Ze wzgl$du na ochron$ operacji lotniczych przed niebezpiecznym dzia!aniem &róde! %wiat!a i lasera ustanawia si$ nast$puj"ce strefy: 1) S – 1 - strefa lotów wolna od &róde! %wiat!a i lasera, w której u#ycie &róde! %wiat!a dla lasera o na%wietleniu powy#ej 50nW/cm², %wiat!a emitowanego z innych ni# laser &róde! o nat$#eniu powy#ej 1000 lx oraz pokazy ogni sztucznych na otwartej przestrzeni jest zakazane;

1)

2)

Minister Infrastruktury kieruje dzia!em administracji rz"dowej – transport, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 4 rozporz"dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegó!owego zakresu dzia!ania Ministra Infrastruktury (Dz. U. Nr 216, poz. 1594).

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829, z 2007 r. Nr 50, poz. 331 i Nr 82, poz. 558 oraz z 208 r. Nr 97, poz. 625.

2) S – 2 - strefa lotów krytyczna le#"ca poza stref" S1, w której u#ycie &róde! %wiat!a i lasera o na%wietleniu powy#ej 5µW/cm², %wiat!a emitowanego z innych ni# laser &róde! o nat$#eniu poni#ej 1500 lx oraz pokazy ogni sztucznych na otwartej przestrzeni s" dopuszczone po spe!nieniu dodatkowych wymaga' ograniczaj"cych zakres czasowy, poziomy i pionowy oraz odleg!o%ciowy emisji lub pokazu; 3) S – 3 - strefa lotów z ograniczeniami, w której u#ycie &róde! %wiat!a i lasera o na%wietleniu poni#ej 100 µW/cm², innych ni# laser &róde! %wiat!a o nat$#eniu poni#ej 2000 lx oraz pokazy ogni sztucznych na otwartej przestrzeni jest dopuszczone po spe!nieniu dodatkowych wymaga' ograniczaj"cych zakres czasowy, horyzontalny, pionowy i odleg!o%ciowy pokazu. § 4.1. Strefa S-1 (rysunek 1 w za!"czniku nr 1) obejmuje przestrze' w bezpo%rednim otoczeniu lotniska do wysoko%ci 600 m (2000 ft) nad powierzchni" terenu w!"cznie (AGL), ograniczon" p!aszczyznami bocznymi po!o#onymi na odleg!o%ci 3 700 m (2 NM) od linii centralnej drogi/dróg startowej/ych we wszystkich kierunkach oraz dodatkowo 5 600 m (3 NM) wzd!u# przed!u#enia linii centralnej drogi startowej i 750 m (2 500 ft) po obu jej stronach. 2. Strefa S-2 (rysunek 3 w za!"czniku nr 1) obejmuje przestrze' wokó! lotniska do 18 500 m od jego ARP oraz do 3050 m (10 000 ft) nad powierzchni" terenu w!"cznie (AGL). 3. Strefa S-3 obejmuje przestrze' poza strefami S1 i S2 i mo#e by( okre%lona przez zarz"dzaj"cego lotniskiem w porozumieniu z instytucj" zapewniaj"c" s!u#by ruchu lotniczego w zale#no%ci od potrzeb wynikaj"cych z profilów procedur podej%cia i nieudanego podej%cia do l"dowania. § 5. Osoba fizyczna lub prawna planuj"ca u#ycie lasera lub innego &ród!a %wiat!a du#ej intensywno%ci w przestrzeni powietrznej jest obowi"zana wyst"pi( do Prezesa Polskiej Agencji *eglugi Powietrznej o zgod$ na u#ycie lasera lub innego &ród!a %wiat!a o du#ej intensywno%ci w terminie 14 dni od planowanego u#ycia, na druku stanowi"cym za!"cznik nr 2 do niniejszego rozporz"dzenia oraz wyznaczy( operatora. § 6. Dowódca statku powietrznego nie mo#e wlecie( w wi"zk$ %wiat!a laserowego lub innego, bez wyra&nego zezwolenia s!u#b ruchu lotniczego na podstawie zezwolenia udzielonego przez Prezesa Polskiej Agencji #eglugi Powietrznej § 7. Informacje o ograniczeniach zwi"zanych z pokazami z u#yciem &róde!, %wiat!a i lasera s" publikowane w formie NOTAM, komunikatu ATIS oraz przekazywane za!ogom statków powietrznych przelatuj"cymi w pobli#u ogranicze' w ramach s!u#by informacji powietrznej. § 8. Zarz"dzaj"cy lotniskiem opracuje na podstawie niniejszego rozporz"dzenia i opublikuje w AIP Polska map$ stref dla lotniska pod jego zarz"dem, o których mowa w § 4. § 9. Rozporz"dzenie wchodzi w #ycie po up!ywie 14 dni od dnia og!oszenia.

MINISTER INFRASTRUKTURY

2

Za!"czniki do rozporz"dzenia Ministra Infrastruktury z dnia …………………… (poz. …) Za"&cznik nr 1

Rys. 1. Strefy ochronne lotów

Rys. 2. Strefy ochronne lotów dla kilku dróg startowych

3

3 050 m AGL

3 050 m AGL

Rys 3. Strefy ochronne lotu ze wskazaniem maksymalnych poziomów promieniowania dla widzialnych wi"zek %wiat!a laserowego

4

Konfiguracja lasera 1. Informacje o konfiguracji

2. Charakterystyka wi&zki i obliczenia

3. Maksymalna dopuszczalna dawka (moc promieniowania)

4. Ocena skutków emisji

5. Kierunek promieniowania wi&zki

6. Odleg"o#ci obliczone na podstawie powy$szych danych

7. Metoda oblicze%

5

Za"&cznik nr 2

Wniosek o udzielenie zgody na u#ycie lasera lub %wiat!a z innych &róde! Do: (odpowiednia w!adza)

Od: (Zg!aszaj"cy)

Data zg!oszenia

1. Informacje ogólne Nazwa przedsi$wzi$cia Klient

Adres miejsca

Lokalizacja geograficzna szeroko%( geogr..….stopni……..minut……sekund, d!ugo%( geogr…….stopni……..minut…….sekund Elewacja miejsca wydarzenia (n.p.m.)

Data i czas pokazu laserowego testowanie i ustawienie

Elewacja lasera (je%li np. na budynku)

Lokalizacja okre%lona przez: GPS…….., Mapa…….., Inne……..

dzia!anie (pokaz)

2. Krótki opis przedsi(wzi(cia

3. Informacja o miejscu przedsi(wzi(cia Operator (organizator) Telefon 1

Telefon 2

Krótki opis miar kontrolnych

4. Za"&czniki 1. liczba konfiguracji lasera (wype!ni( stron$ "konfiguracja" dla ka#dej konfiguracji laseru) 2. Lista dodatkowych za!"czników potrzebnych do oceny pokazu (przedsi$wzi$cia) - mog" zawiera( mapy, wykresy, itp.) 5. Upowa$niona osoba do kontaktu (je#li dalsze informacje s& potrzebne) Imi$ i nazwisko Stanowisko Telefon

Fax

E-mail

O%wiadczenie poprawno%ci i dok!adno%ci podanych informacji: Potwierdzam, #e wed!ug mojej najlepszej wiedzy informacje, które zamie%ci!em (am) powy#ej s" dok!adne i poprawne Imi$ i nazwisko (je%li inne ni# osoby upowa#nionej do kontaktu) Stanowisko Podpis

Data

6

UZASADNIENIE Wprowadzenie tej regulacji wynika z konieczno%ci zapewnienia bezpiecze'stwa statkom powietrznym w czasie coraz powszechniejszego wykorzystywania &róde! %wiat!a i lasera, o coraz wi$kszej mocy i zasi$gu, w czasie organizowanych imprez rozrywkowych, koncertowych, a tak#e sportowych zw!aszcza na lotniskach/l"dowiskach lub w ich otoczeniu w trakcie jednoczesnego wykonywania operacji lotniczych. OCENA SKUTKÓW REGULACJI (OSR) Wp"yw na bud$et pa%stwa – regulacja nie ma wp!ywu na bud#et pa'stwa. Wp"yw na rynek pracy – regulacja nie wp!ynie na rynek pracy. Wp"yw na konkurencyjno#' gospodarki i przedsi$biorczo%(, w tym na funkcjonowanie przedsi$biorstw – regulacja nie wp!ynie na konkurencyjno%( zewn$trzn" i wewn$trzn" gospodarki. Wp"yw na sytuacj( i rozwój regionalny – regulacja nie ma wp!ywu na sytuacj$ i rozwój regionalny. Zakres podmiotów Projektowane rozporz"dzenie obejmowa( b$dzie nast$puj"ce podmioty: 1) instytucj$ zapewniaj"c" s!u#by ruchu lotniczego, 2) zarz"dzaj"cych lotniskami, 3) podmioty zamierzaj"ce u#y( laser lub inne &ród!a %wiat!a o du#ej intensywno%ci. Konsultacje spo"eczne Projekt rozporz"dzenia zostanie konsultowany z nast$puj"cymi podmiotami: 1) Polsk" Agencj" *eglugi Powietrznej, 2) zarz"dzaj"cych lotniskami, 3) Zwi"zkiem Regionalnych Portów Lotniczych, 4) Aeroklubem Polskim, 5) %rodowiskiem lotniczym, 6) przewo&nikami lotniczymi. Biuletyn Informacji Publicznej. Zgodnie z ustaw& z dnia 7 lipca 2005 r. o dzia"alno#ci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414) projekt rozporz"dzenia zostanie udost$pniony na stronach urz$dowego informatora teleinformatycznego - Biuletynu Informacji Publicznej.

19-08-aa

7

projekt ROZPORZ!DZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY 1) z dnia …………………….. w sprawie licencjonowania personelu lotniczego Na podstawie art. 94 ust. 8 i 9 oraz art. 104 ust. 1 w zwi"zku z art. 94 ust. 3 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696, z pó&n. zm.2)) zarz"dza si$, co nast$puje: Rozdzia" 1 Przepisy ogólne § 1. Rozporz"dzenie okre%la: 1) wzory licencji i %wiadectw kwalifikacji w!a%ciwe dla specjalno%ci lotniczych; 2) uprawnienia przyznawane i wpisywane do licencji lub %wiadectw kwalifikacji; 3) szczegó!owe wymagania dla poszczególnych rodzajów licencji i %wiadectw kwalifikacji, dotycz"ce kwalifikacji lotniczych w zakresie wiedzy, umiej$tno%ci i praktyki; 4) szczegó!owe warunki i sposób: a) wydawania, cofania, ograniczania, zawieszania i przywracania licencji i %wiadectw kwalifikacji oraz wynikaj"cych z nich uprawnie', b) uznawania, zawieszania uznania, cofania uznania, przywracania uznania obcych licencji i %wiadectw kwalifikacji wydanych przez w!a%ciwy organ obcego pa'stwa, c) uzyskiwania i sprawdzania kwalifikacji lotniczych, d) prowadzenia rejestru personelu lotniczego, e) prowadzenia szkolenia lotniczego; 5) szczegó!owe warunki wykonywania uprawnie' wynikaj"cych z licencji i %wiadectw kwalifikacji; 6) zakres wiedzy i umiej$tno%ci wymaganych do otrzymania %wiadectwa operatora tankowania statków powietrznych oraz wzór takiego %wiadectwa. § 2. Ilekro( w rozporz"dzeniu jest mowa o: 1) Aneksie - rozumie si$ przez to za!"cznik do Konwencji o mi$dzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisanej w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r. (Dz. U. z 1959 r. Nr 35, poz. 212 i 214, z pó&n. zm.3)); 2) JAR - rozumie si$ przez to europejskie wymagania bezpiecze'stwa lotniczego JAR ustanowione przez Zrzeszenie W!adz Lotniczych (JAA), wprowadzone do stosowania rozporz"dzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie wprowadzenia do stosowania europejskich wymaga' bezpiecze'stwa lotniczego JAR (Dz. U. Nr 139, poz. 1329); 3) Konwencji o mi$dzynarodowym lotnictwie cywilnym - rozumie si$ przez to Konwencj$ o mi$dzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisana w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r.; 3) locie wed!ug wskaza' przyrz"dów (IFR) - rozumie si$ przez to lot wykonywany zgodnie z przepisami dla lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów; 4) ustawie - rozumie si$ przez to ustaw$ z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze; 5) orzeczeniu lotniczo-lekarskim - rozumie si$ przez to orzeczenie o braku przeciwwskaza' do wykonywania funkcji cz!onka personelu lotniczego, o którym mowa w art. 110 ustawy; 6) podr$czniku licencjonowania personelu lotniczego (PEL) - rozumie si$ przez to podr$cznik og!aszany w Dzienniku Urz$dowym Urz$du Lotnictwa Cywilnego, zawieraj"cy wytyczne i instrukcje dotycz"ce 1)

Minister Infrastruktury kieruje dzia!em administracji rz"dowej – transport, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 4 rozporz"dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegó!owego zakresu dzia!ania Ministra Infrastruktury (Dz. U. Nr 216, poz. 1594). 2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829 z 2007 r. Nr 50, poz. 331 i Nr 82, poz. 558 oraz z 2008 r. Nr 97, poz. 625. 3) Zmiany wymienionej umowy zosta!y og!oszone w Dz. U. z 1963 r. Nr 24, poz. 137 i 138, z 1969 r. Nr 27, poz. 210 i 211, z 1976 r. Nr 21, poz. 130 i 131, Nr 32, poz. 188 i 189 i Nr 39, poz. 227 i 228, z 1984 r. Nr 39, poz. 199 i 200, z 2000 r. Nr 39, poz. 446 i 447, z 2002 r. Nr 58, poz. 527 i 528 oraz z 2003 r. Nr 70, poz. 700 i 701.

licencjonowania personelu lotniczego; podr$cznik ten podlega bie#"cej aktualizacji zgodnie ze zmianami przepisów mi$dzynarodowych, o których mowa w art. 3 ust. 5 ustawy; 7) Prezesie Urz$du - rozumie si$ przez to Prezesa Urz$du Lotnictwa Cywilnego. § 3.1. Do spraw okre%lonych w rozporz"dzeniu stosuje si$ normy i zalecane metody post$powania zawarte w Aneksie 1 do Konwencji o mi$dzynarodowym lotnictwie cywilnym, z zastrze#eniem ust. 2 oraz przepisów niniejszego rozporz"dzenia. 2. Nie stosuje si$ zalecanych metod post$powania okre%lonych w punktach: 1.2.6.1.1., 4.2.1.4., 6.3.2.9.1. Aneksu 1 do Konwencji o mi$dzynarodowym lotnictwie cywilnym. § 4. Ze wzgl$du na wymagania niezb$dne do ich uzyskania wyró#nia si$ nast$puj"ce licencje: 1) pilota: samolotowego turystycznego, samolotowego zawodowego, samolotowego liniowego, %mig!owcowego turystycznego, %mig!owcowego zawodowego, %mig!owcowego liniowego – zgodnie z JAR- FCL 1 Licencjonowanie personelu lotniczego (samoloty), JAR-FCL 2 Licencjonowanie personelu lotniczego (%mig!owce), JAR-FCL 3 Licencjonowanie Personelu Lotniczego (wymagania medyczne) oraz Aneksem 1, a w zakresie nieuregulowanym przepisami mi$dzynarodowymi zgodnie z za!"cznikiem nr 1 do niniejszego rozporz"dzenia; 2) pilota szybowcowego oraz pilota balonu wolnego, nawigatora lotniczego, mechanika pok!adowego, kontrolera ruchu lotniczego, dyspozytora lotniczego – zgodnie z Aneksem 1, a w zakresie nieuregulowanym Aneksem zgodnie z za!"cznikiem nr 1 do niniejszego rozporz"dzenia; 3) mechanika po%wiadczenia obs!ugi statków powietrznych innych ni# samoloty i %mig!owce (szybowce, motoszybowce, wiatrakowce, sterowce, balony wolne), z zastrze#eniem § 4 ust. 1 pkt 2, a tak#e statków powietrznych, wymienionych w Za!"czniku II do rozporz"dzenia parlamentu Europejskiego i Rady (WE) z dnia 20 lutego 2008 r. nr 216/2008 w sprawie wspólnych zasad w zakresie lotnictwa cywilnego i utworzenia Europejskiej Agencji Bezpiecze'stwa Lotniczego, zwanym dalej „rozporz"dzeniem nr 216/2008” - zgodne z Aneksem 1 i za!"cznikiem nr 1 do niniejszego rozporz"dzenia; 4) pilota wiatrakowcowego turystycznego, pilota wiatrakowcowego zawodowego, skoczka spadochronowego zawodowego, pilota sterowcowego zawodowego, pilota sterowcowego liniowego, radiooperatora pok!adowego, operatora tankowania statków powietrznych i informatora s!u#by informacji powietrznej – zgodnie z za!"cznikiem 1 do niniejszego rozporz"dzenia; 5) licencje, o których mowa w § 4 ust. 1. § 5. 1. Wprowadza si$ wymóg posiadania nast$puj"cych licencji i %wiadectw kwalifikacji: 1) licencji praktykanta - kontrolera ruchu lotniczego - dla kandydatów na kontrolerów ruchu lotniczego, uprawniaj"cej do odbywania praktycznego szkolenia na stanowisku operacyjnym organu ruchu lotniczego wydawanej zgodnie za!"cznikiem nr 1 do rozporz"dzenia; 2) licencji pilota sterowcowego turystycznego – dla kandydatów na pilotów sterowcowych turystycznych wydawanej zgodnie z Aneksem 1; 3) licencji pilota pionowzlotu turystycznego, pilota pionowzlotu zawodowego, pilota pionowzlotu liniowego – dla kandydatów na pilotów pionowzlotu - wydawanej zgodnie z Aneksem 1; 4) licencji pilota samolotu w za!odze wieloosobowej –dla kandydatów na pilotów samolotu w za!odze wieloosobowej – wydawanej zgodnie z JAR- FCL 1 Licencjonowanie personelu lotniczego (samoloty), JARFCL 3 Licencjonowanie Personelu Lotniczego ( wymagania medyczne) oraz Aneksem 1; 5) %wiadectwa kwalifikacji - dla mechaników po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego wykonuj"cych czynno%ci lotnicze w zwi"zku z u#ywaniem nast$puj"cych statków powietrznych: a) lotni, motolotni, paralotni, paralotni z nap$dem, b) spadochronów, c) stanowi"cych konstrukcje amatorskie, d) budowanych z zestawów monta#owych, e) o maksymalnej masie startowej do 495 kg. 2. )wiadectwa kwalifikacji, o których mowa w art. 95 ust. 2 ustawy, oraz wpisywane do nich uprawnienia, wydaje si$ zgodnie z za!"cznikiem nr 3 do rozporz"dzenia. 3. Do %wiadectwa cz!onka za!ogi statku powietrznego (Crew Member Certificate - CMC) stosuje si$ Aneks 9. Rozdzia" 2 Prowadzenie szkolenia lotniczego w celu uzyskiwania kwalifikacji

2

§ 6. 1. Zakres szkolenia lotniczego, wymagany dla uzyskania licencji cz!onka personelu lotniczego lub uprawnie' lotniczych do niej wpisywanych, jest okre%lony w za!"czniku nr 1 do niniejszego rozporz"dzenia. 2. Szkolenie lotnicze sk!ada si$ z: 1) szkolenia teoretycznego - nauczania wiedzy lotniczej - dla wszystkich specjalno%ci cz!onków personelu lotniczego, 2) szkolenia praktycznego na ziemi i w locie - nauczania umiej$tno%ci praktycznych - dla pilotów wszystkich specjalno%ci, nawigatorów, mechaników pok!adowych, radiooperatorów pok!adowych i skoczków spadochronowych, 3) szkolenia praktycznego na ziemi - dla kontrolerów ruchu lotniczego, operatorów tankowania statków powietrznych, informatorów s!u#by informacji powietrznej, dyspozytorów lotniczych i mechaników po%wiadczenia obs!ugi, 4) uzupe!niaj"cego szkolenia praktycznego - w formie nadzorowanej praktyki lotniczej, w zakresie wymaganym do uzyskania: a) uprawnienia instruktora szkolenia praktycznego, o którym mowa w ust. 3.4.6.1.1, 3.4.6.1.3, 3.4.6.1.4, 3.4.6.2.1, 3.4.6.2.3, 3.4.6.3.1, 3.4.6.4.1, 3.4.6.5.1 i 3.4.6.6.1 za!"cznika nr 1 do rozporz"dzenia, wpisywanego do licencji pilota albo skoczka spadochronowego zawodowego, b) uprawnienia dotycz"cego rodzaju obs!ugi i typu statku powietrznego, wpisywanego do licencji po%wiadczenia obs!ugi, c) uprawnie' wymienionych w ust. 3.6 i 3.7 za!"cznika nr 1 do rozporz"dzenia, d) uprawnie' wymienionych w ust. 2.3 za!"cznika nr 3 do rozporz"dzenia - które prowadzone jest zgodnie z programami szkolenia lotniczego, opracowanymi przez prowadz"cego szkolenie i zatwierdzonymi przez Prezesa Urz$du, z zastrze#eniem ust. 3. 3. Dopuszcza si$ szkolenie osoby, która wykaza!a przed prowadz"cym szkolenie, #e posiada niektóre z wymaganych wiadomo%ci lub umiej$tno%ci, wed!ug indywidualnego toku szkolenia. Indywidualny tok szkolenia opracowuje, na podstawie zatwierdzonego programu szkolenia, prowadz"cy szkolenie i przedstawia Prezesowi Urz$du do zatwierdzenia. 4. Szkolenie praktyczne na ziemi i w locie prowadzi si$ wy!"cznie: 1) na statkach powietrznych: a) spe!niaj"cych wymagania okre%lone w art. 31 ust. 1 ustawy lub b) na statkach powietrznych, o których mowa w art. 33 ust. 2 ustawy, lub c) na polskich pa'stwowych statkach powietrznych - które odpowiadaj" rodzajowi i zakresowi szkolenia oraz s" do niego przystosowane zgodnie z wymaganiami, o których mowa w ust. 2.3.4 za!"cznika nr 1 do rozporz"dzenia; 2) przy zastosowaniu odpowiednich do rodzaju i zakresu szkolenia, naziemnych urz"dzeniach treningowych, spe!niaj"cych wymagania: a) JAR-STD 1A - Samolotowe symulatory lotu lub b) JAR-STD 2A - Samolotowe urz"dzenia do szkolenia lotniczego, lub c) JAR-STD 3A - Urz"dzenia do szkolenia procedur lotu i nawigacyjnych (samoloty), lub d) JAR-STD 4A - Urz"dzenia do podstawowego szkolenia w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów, e) JAR-STD 1H - )mig!owcowe symulatory lotu, lub f) JAR-STD 3H - Urz"dzenia do szkolenia procedur lotu i nawigacyjnych (%mig!owce) - chyba #e Prezes Urz$du, na wniosek prowadz"cego szkolenie i po stwierdzeniu, #e nie zostanie obni#ony poziom szkolenia, wyrazi zgod$ na zastosowanie urz"dze' treningowych niespe!niaj"cych tych wymaga'. § 7. Kandydat do szkolenia lotniczego i jego uczestnik powinien posiada( obywatelstwo polskie albo spe!nia( warunki okre%lone w rozporz"dzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 7 sierpnia 2003 r. w sprawie szkolenia lotniczego oraz uzyskiwania licencji przez cudzoziemców (Dz. U. Nr 156, poz. 1524). § 8. 1. Kandydat do szkolenia teoretycznego i jego uczestnik powinien: 1) posiada( wykszta!cenie okre%lone w ustawie dla danej licencji, z zastrze#eniem ust. 2; 2) spe!nia( wymagania, o których mowa w za!"czniku nr 1 do niniejszego rozporz"dzenia, je#eli zosta!y one okre%lone. 2. O%rodek szkolenia lotniczego albo organizacja wymieniona w § 9 ust. 5 mo#e dopu%ci( do szkolenia teoretycznego kandydata niespe!niaj"cego wymagania okre%lonego w ust. 1 pkt 1, je#eli pobiera on nauk$, po uko'czeniu której spe!ni to wymaganie, oraz po udokumentowanym stwierdzeniu, #e posiada on wiedz$ wystarczaj"c" do opanowania przedmiotów szkolenia teoretycznego.

3

§ 9. 1. Kandydat do szkolenia praktycznego i jego uczestnik powinien: 1) posiada( wykszta!cenie okre%lone w ustawie dla danej licencji; 2) spe!nia( wymagania, o których mowa w za!"czniku nr 1 do rozporz"dzenia, je#eli dla kandydatów do szkolenia do danej licencji lub uprawnienia lotniczego zosta!y one okre%lone; 3) posiada( odpowiednie orzeczenie lotniczo-lekarskie; 4) posiada( pisemn" zgod$ przedstawiciela ustawowego kandydata, je#eli nie uzyska! on pe!noletno%ci. 2. Spe!nianie przez kandydata oraz uczestnika szkolenia wymaga', o których mowa w ust. 1, stwierdza o%rodek szkolenia lotniczego albo organizacja, wymienione w § 9 ust. 5, przed rozpocz$ciem oraz w trakcie szkolenia. § 10. 1. Szkolenie lotnicze kandydatów do uzyskania licencji i uprawnie' lotniczych wpisywanych do licencji oraz %wiadectw kwalifikacji prowadzone jest w o%rodkach szkolenia lotniczego, z zastrze#eniem ust. 5. 2. W zale#no%ci od specjalno%ci personelu lotniczego szkolenie lotnicze prowadzi si$ w: 1) o%rodku szkolenia personelu lotniczego - wchodz"cego w sk!ad za!óg statków powietrznych oraz skoczków spadochronowych zawodowych: a) dla kandydatów na pilotów i pilotów, b) dla kandydatów ubiegaj"cych si$ o uzyskanie uprawnie' lotniczych na nowe typy statków powietrznych oraz o uzyskanie innych uprawnie' lotniczych - pilotów licencjonowanych, c) dla kandydatów ubiegaj"cych si$ o uzyskanie licencji cz!onków za!óg statków powietrznych nieb$d"cych pilotami i uprawnie' lotniczych wpisywanych do ich licencji, d) dla kandydatów ubiegaj"cych si$ o uzyskanie licencji skoczka spadochronowego zawodowego i uprawnie' lotniczych wpisywanych do ich licencji, e) dla kandydatów ubiegaj"cych si$ o wydanie %wiadectwa kwalifikacji i uprawnie' wpisywanych do %wiadectw kwalifikacji, z zastrze#eniem pkt 2 lit. c; 2) o%rodku szkolenia personelu lotniczego - niewchodz"cego w sk!ad za!óg lotniczych: a) dla kandydatów ubiegaj"cych si$ o uzyskanie licencji mechanika po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego i wpisywanych do niej uprawnie' lotniczych, b) dla kandydatów ubiegaj"cych si$ o uzyskanie licencji kontrolera ruchu lotniczego i informatora s!u#by informacji powietrznej oraz uprawnie' lotniczych wpisywanych do tych licencji, c) dla kandydatów ubiegaj"cych si$ o wydanie %wiadectwa kwalifikacji, o których mowa w § 4 ust. 1 pkt 2, oraz uprawnie' wpisywanych do tych %wiadectw kwalifikacji, d) dla kandydatów ubiegaj"cych si$ o wydanie licencji operatora tankowania statków powietrznych i wpisywanych do niej uprawnie' lotniczych. 3. Szkolenie kandydatów do uzyskania licencji dyspozytora lotniczego prowadzi si$ w o%rodku szkolenia, o którym mowa w ust. 2 pkt 1 lit. a albo b. 4. Szkolenie lotnicze prowadzi si$ w o%rodku szkolenia lotniczego b$d"cym samodzieln" organizacj" lotnicz" albo stanowi"cym cz$%( sk!adow" innego podmiotu. W tym drugim przypadku osoba kieruj"ca o%rodkiem szkolenia lotniczego musi by( bezpo%rednio podporz"dkowana s!u#bowo osobie kieruj"cej tym podmiotem, chyba #e kierownictwo tego podmiotu i jego o%rodka szkolenia sprawuje ta sama osoba. 5. Szkolenie lotnicze niezarobkowe prowadzi si$ w organizacjach lotniczych, nieb$d"cych o%rodkami szkolenia lotniczego, prowadz"cych w tym zakresie statutow" dzia!alno%( niezarobkow", wy!"cznie dla swych cz!onków. Organizacje te mog" prowadzi( szkolenie wy!"cznie: 1) na samolotach jednosilnikowych t!okowych i %mig!owcach jednosilnikowych z maksymaln" certyfikowan" liczb" miejsc siedz"cych nie wi$ksz" ni# dla 4 osób oraz na wiatrakowcach: a) do uzyskania licencji pilota turystycznego - teoretyczne lub praktyczne, b) do uzyskania, wpisywanych do licencji: – uprawnie' do lotów nocnych VFR, – uprawnie' dotycz"cych klasy samolotów jednosilnikowych t!okowych i motoszybowców turystycznych, – uprawnie' dotycz"cych typu %mig!owca jednosilnikowego z maksymaln" certyfikowan" liczb" miejsc siedz"cych nie wi$ksz" ni# dla 4 osób, c) rozszerzaj"ce umiej$tno%ci pilota, posiadaj"cego licencj$ pilota turystycznego, w zakresie przydatnym w jego lotniczej dzia!alno%ci sportowej, turystycznej lub rekreacyjnej w lotach VFR, w tym szkolenie specjalistyczne, o którym mowa w § 30 ust. 2; 2) do uzyskania licencji pilota szybowcowego oraz wpisywanych do niej uprawnie' lotniczych, dotycz"cych rodzaju startu szybowca i uprawnienia lotniczego do lotów na szybowcach z nap$dem umo#liwiaj"cym samodzielny start;

4

3) na statkach powietrznych kategorii innych ni# wymienione w pkt 1 i 2 w zakresie zwi"zanym z przedmiotem ich niezarobkowej dzia!alno%ci lotniczej: sportowej, turystycznej i rekreacyjnej do uzyskania licencji oraz uprawnie' wpisywanych do tych licencji, które nie uprawniaj" do zarobkowego wykonywania czynno%ci lotniczych oraz %wiadectw kwalifikacji. § 11. O%rodki szkolenia lotniczego i organizacje wymienione w § 9 ust. 5 mog" prowadzi( szkolenie lotnicze tylko w zakresie obj$tym posiadanym certyfikatem i tylko w okresie jego wa#no%ci oraz przy spe!nieniu warunków wymienionych w § 11. § 12. 1. Szkolenie lotnicze w o%rodku szkolenia lotniczego i organizacji lotniczej wymienionej w § 9 ust. 5 musi by( prowadzone: 1) zgodnie z zatwierdzonymi przez Prezesa Urz$du, do u#ytku w tym o%rodku albo organizacji, i wprowadzonymi w #ycie instrukcjami wykonawczymi oraz dokumentami regulaminowymi: a) instrukcj" szkolenia, a w przypadku o%rodka szkolenia mechaników po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego - charakterystyk" o%rodka okre%laj"c" organizacj$ i procedury szkolenia lotniczego oraz struktury zarz"dzania szkoleniem i jego nadzorowanie, b) instrukcj" wykonywania lotów lub odpowiednio instrukcj" wykonywania skoków spadochronowych albo instrukcj" operacyjn", okre%laj"c" zasady i procedury organizacji i wykonywania operacji lotniczych zwi"zanych ze szkoleniem w locie, kierowania tymi operacjami i sprawowania nad nimi bie#"cego nadzoru operacyjnego - w przypadku o%rodków prowadz"cych szkolenie podczas operacji statków powietrznych, c) instrukcj" zarz"dzania obs!ug" techniczn", okre%laj"c" zasady i procedury organizacji obs!ugi statków powietrznych - dla o%rodków szkolenia mechaników po%wiadczania obs!ugi, prowadz"cych szkolenie podczas obs!ugi statków powietrznych oraz pozosta!ych o%rodków, je#eli prowadz" obs!ug$ eksploatowanych w o%rodku statków powietrznych, d) instrukcj" systemu jako%ci, przy czym instrukcja ta nie jest wymagana dla organizacji wymienionej w § 9 ust. 5, je#eli nie prowadzi szkolenia do licencji lub uprawnie', o których mowa w § 3 pkt 1 lit. a, e) programami szkole', o których mowa w § 5 ust. 2, albo indywidualnym tokiem szkolenia, o którym mowa w § 5 ust. 3; 2) przez kadr$ dydaktyczn", posiadaj"c" kwalifikacje i uprawnienia odpowiednie do rodzaju i zakresu szkolenia oraz kierowania nim, której sk!ad jest imiennie wyszczególniony w instrukcji, o której mowa w pkt 1 lit. a; 3) przy wykorzystaniu bazy dydaktycznej, odpowiedniej do rodzaju szkolenia lotniczego; 4) przy wykorzystaniu odpowiednich do rodzaju szkolenia statków powietrznych albo urz"dze' treningowych; 5) zgodnie z przepisami ustawy w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego. 2. Szkolenie mechaników po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego, o którym mowa w § 30 ust. 3, dotycz"ce typu statku powietrznego, prowadzi si$ wy!"cznie w: 1) organizacji obs!ugi technicznej statków powietrznych, certyfikowanej do obs!ugi danego typu, w zakresie obs!ugi, której dotyczy szkolenie; 2) o%rodku szkolenia mechaników po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego, który ma odpowiedni" umow$ o wspó!pracy szkoleniowej, zawart" z organizacj", o której mowa w pkt 1. 3. O%rodek szkolenia lotniczego i organizacja lotnicza, o której mowa w § 9 ust. 5, s" obowi"zane do: 1) utrzymania materialnych %rodków oraz kadry, wymienionych w ust. 1 pkt 2-4, w stanie, który zosta! wykazany podczas certyfikacji; 2) aktualizacji instrukcji wykonawczych i dokumentów regulaminowych, stosownie do zmian przepisów lotniczych oraz zmian w funkcjonowaniu lub wyposa#eniu, i przedk!adania proponowanych zmian Prezesowi Urz$du do zatwierdzenia; 3) prowadzenia szkolenia wy!"cznie w zakresie okre%lonym w otrzymanym certyfikacie; 4) informowania Prezesa Urz$du o planowanych kursach szkoleniowych lub szkoleniach indywidualnych, z wyprzedzeniem co najmniej 7 dni roboczych w stosunku do planowanej daty rozpocz$cia szkolenia. § 13. Prezes Urz$du publikuje w PEL: 1) wytyczne w zakresie instrukcji wykonawczych i dokumentów regulaminowych okre%lonych w § 11 ust. 1 pkt 1; 2) wytyczne dotycz"ce prowadzenia szkolenia w o%rodkach szkolenia lotniczego oraz organizacji lotniczych, o których mowa w § 9 ust. 5; 3) list$ o%rodków szkolenia lotniczego z okre%leniem ich rodzaju, zgodnie z § 9 ust. 2, oraz zakresu prowadzonego szkolenia i terminu wa#no%ci certyfikatu na szkolenie;

5

4) list$ o%rodków szkolenia prowadz"cych sprawdzenie wiadomo%ci i umiej$tno%ci w celu przed!u#enia wa#no%ci %wiadectw kwalifikacji oraz uprawnie' lotniczych; 5) wzory dokumentów praktyki lotniczej, wymienionych w § 30 ust. 4 pkt 3, odpowiednie dla poszczególnych specjalno%ci cz!onków personelu lotniczego; 6) wytyczne i instrukcje techniczne, dotycz"ce wydawania dokumentów wymienionych w pkt 1 oraz dokonywania w nich wpisów i potwierdzania ich. § 14. 1. Organizacje, o których mowa w § 9 ust. 5, mog" opracowywa( wymagane dla ich dzia!alno%ci szkoleniowej jednolite instrukcje wykonawcze i dokumenty regulaminowe, o których mowa w § 11 ust. 1 pkt 1 lit. ad, oraz programy szkolenia dla potrzeb wszystkich swych placówek terenowych. 2. Instrukcje wykonawcze, dokumenty regulaminowe oraz programy szkolenia, o których mowa w ust. 1, zatwierdza Prezes Urz$du. Rozdzia" 3 Zasady sprawdzania kwalifikacji lotniczych, wiadomo#ci i umiej(tno#ci § 15. 1. Sprawdzanie wiadomo%ci i umiej$tno%ci lotniczych przeprowadza si$: 1) w procesie szkolenia lotniczego teoretycznego i praktycznego, zgodnie z zatwierdzonymi programami szkolenia lotniczego; 2) przed wydaniem licencji lub uprawnienia lotniczego wpisywanego do licencji; 3) w celu przed!u#enia albo wznowienia wa#no%ci uprawnienia lotniczego; 4) na podstawie decyzji Prezesa Urz$du, je#eli w wyniku badania wypadku albo incydentu lotniczego lub wykonywania czynno%ci nadzoru lotniczego powstanie uzasadnione przypuszczenie, #e cz!onek personelu lotniczego nie posiada wymaganych wiadomo%ci lub umiej$tno%ci. 2. Sprawdzenie wiadomo%ci i umiej$tno%ci lotniczych, o którym mowa w ust. 1 pkt 2-4, przeprowadzane jest w celu stwierdzenia spe!nienia przez cz!onka personelu lotniczego wymaga' niezb$dnych do wydania licencji lub uprawnienia lotniczego. § 16. 1. Sprawdzanie wiadomo%ci i umiej$tno%ci lotniczych w przypadkach, o których mowa w § 14 ust. 1 pkt 1, przeprowadza o%rodek szkolenia lotniczego albo organizacja wymieniona w § 9 ust. 5 w zakresie szkolenia obj$tego posiadanym certyfikatem. 2. Sprawdzenie wiadomo%ci i umiej$tno%ci lotniczych mo#e równie# przeprowadzi( osoba wykonuj"ca, w imieniu Prezesa Urz$du, kontrol$ przestrzegania przez o%rodek szkolenia lotniczego lub organizacj$ wymienion" w § 9 ust. 5 przepisów oraz decyzji z zakresu lotnictwa cywilnego. § 17. 1. Sprawdzenie wiadomo%ci i umiej$tno%ci lotniczych w przypadkach, o których mowa w § 14 ust. 1 pkt 2-4, przeprowadza komisja egzaminacyjna, o której mowa w art. 99 ustawy lub organizacja szkoleniowa uprawniona do przeprowadzania egzaminów zgodnie z rozporz"dzeniem Komisji (WE) nr 2042/2003 z dnia 20 listopada 2003 r. w sprawie nieprzerwanej zdatno%ci do lotu statków powietrznych oraz wyrobów lotniczych, cz$%ci i wyposa#enia, a tak#e w sprawie zezwole' udzielanych instytucjom i personelowi zaanga#owanym w takie zadania. 2. Sprawdzenie wiadomo%ci i umiej$tno%ci w celu przed!u#enia wa#no%ci uprawnienia lotniczego, którego wa#no%(, zgodnie z za!"cznikiem nr 1 do rozporz"dzenia, wynosi: 1) 12 albo 24 miesi"ce - jest przeprowadzane w okresie jego wa#no%ci, jednak nie wcze%niej ni# 3 miesi"ce przed jego up!ywem; 2) 3 lata albo 5 lat - jest przeprowadzane w okresie jego wa#no%ci, jednak nie wcze%niej ni# 12 miesi$cy przed jego up!ywem. 3. W razie niezachowania terminów, o których mowa w ust. 2, wznowienie wa#no%ci uprawnienia lotniczego mo#e nast"pi( po sprawdzeniu wiadomo%ci i umiej$tno%ci lotniczych, je#eli zostanie ono przeprowadzone nie pó&niej ni#: 1) przed up!ywem 3 miesi$cy od dnia wyga%ni$cia wa#no%ci uprawnienia, o którym mowa w ust. 2 pkt 1; 2) przed up!ywem 6 miesi$cy od dnia wyga%ni$cia wa#no%ci uprawnienia, o którym mowa w ust. 2 pkt 2. 4. W przypadkach, o których mowa w ust. 2 i 3, okresy przed!u#onej albo wznowionej wa#no%ci uprawnie' lotniczych liczone s" od dnia up!ywu poprzedniego okresu ich wa#no%ci. 5. W razie negatywnego wyniku sprawdzenia wiadomo%ci lub umiej$tno%ci lotniczych, o którym mowa w ust. 2 i 3: 1) Prezes Urz$du zawiesza wa#no%( uprawnienia przez dokonanie odpowiedniego wpisu do licencji;

6

2) w protokole sprawdzenia wiadomo%ci i umiej$tno%ci lotniczych wskazuje si$ zakres dodatkowego szkolenia niezb$dnego do przywrócenia uprawnienia. § 18.1. Piloci samolotów, sterowców, %mig!owców pionowzlotów, nawigatorzy lotniczy, kontrolerzy ruchu lotniczego oraz praktykanci-kontrolerzy ruchu lotniczego, jak równie# kandydaci na te specjalno%ci, którzy musz" pos!ugiwa( si$ radiotelefonem na pok!adzie statku powietrznego, podlegaj" obowi"zkowi sprawdzenia umiej$tno%ci mówienia i rozumienia w j$zyku angielskim zgodnie z wymaganiami Aneksu 1. 2. Wydanie licencji wraz z uprawnieniem do prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej w j$zyku angielskim, wpisanie do licencji uprawnienia do prowadzenia korespondencji w j$zyku angielskim lub potwierdzenie bieg!o%ci j$zyka angielskiego jest dokonywane po wykazaniu si$ przez kandydata umiej$tno%ci" mówienia i rozumienia w j$zyku angielskim na poziomie 4 operacyjnym wymaganym przez Aneks 1. 3. Poziom bieg!o%ci j$zyka angielskiego podlega sprawdzaniu w regularnych odst$pach czasu: 1) raz na trzy lata, w przypadku osób, które wyka#" si$ znajomo%ci" j$zyka angielskiego na poziomie 4 operacyjnym; 2) przynajmniej raz na sze%( lat, w przypadku osób, które wyka#" si$ znajomo%ci" j$zyka angielskiego na poziomie 5 rozszerzonym. 4. Nie wymaga si$ formalnego sprawdzenia bieg!o%ci j$zyka angielskiego u kandydatów, którzy wykazali si$ znajomo%ci" na poziomie eksperckim, okre%lonym w Aneksie 1. Rozdzia" 4 Zasady wydawania, cofania, zawieszania i przywracania licencji oraz wynikaj&cych z niej uprawnie% § 19. 1. Licencj$ lub wpisywane do niej uprawnienie lotnicze wydaje si$ kandydatowi, który: 1) spe!ni! wymagania okre%lone w ustawie do wydania tej licencji lub uprawnienia; 2) posiada %wiadectwo radiooperatora, odpowiednie dla danej licencji, o którym mowa w za!"czniku nr 1 do rozporz"dzenia. 2. Licencj$ wydaje si$ na okres 5 lat. 3. W przypadku gdy do wydania uprawnienia lotniczego wymagane jest odbycie z wynikiem pozytywnym nadzorowanej praktyki lotniczej, kandydat po z!o#eniu egzaminu praktycznego otrzymuje upowa#nienie Prezesa Urz$du do jej odbycia w oznaczonym zakresie i terminie. 4. Je#eli kandydat nie zaliczy nadzorowanej praktyki lotniczej w wyznaczonym terminie, Prezes Urz$du wydaje nowe upowa#nienie do jej odbycia, po z!o#eniu przez kandydata kontrolnego egzaminu teoretycznego i praktycznego w zakresie wymaganym do wydania uprawnienia lotniczego. 5. W uzasadnionym przypadku Prezes Urz$du, na wniosek kandydata, mo#e ograniczy( zakres egzaminu kontrolnego albo przed!u#y( termin odbycia nadzorowanej praktyki lotniczej. § 20. 1. Licencja cz!onka personelu lotniczego podlega wymianie w nast$puj"cych przypadkach: po up!ywie terminu 5 lat od dnia jej wydania; po uzyskaniu uprawnienia lotniczego wpisywanego do licencji; po wznowieniu wa#no%ci uprawnienia lotniczego, które uprzednio nie by!o wpisane do licencji; w razie zmiany danych osobowych wpisywanych do licencji; w razie sprostowania b!$du; po zape!nieniu miejsc na wpisy inne ni# wymienione w pkt 1-4; w razie uszkodzenia, zniszczenia albo utraty druku licencji. 2. Wymiany licencji dokonuje si$ na wniosek z!o#ony do Prezesa Urz$du. W licencji wydanej w wyniku wymiany wpisuje si$ uprawnienia lotnicze posiadane przez cz!onka personelu lotniczego w dniu wydania tej licencji. 3. Wydanie licencji przed up!ywem dwóch lat, a w przypadku licencji uprawniaj"cej do zarobkowego wykonywania czynno%ci lotniczych - przed up!ywem jednego roku od dnia up!ywu wa#no%ci poprzedniej licencji, nast$puje po sprawdzeniu wiadomo%ci i umiej$tno%ci lotniczych wnioskodawcy. 4. Po up!ywie terminów, o których mowa w ust. 3, wydanie licencji nast$puje po odbyciu szkolenia wznawiaj"cego w zakresie okre%lonym w programie szkolenia oraz po z!o#eniu egzaminu przed komisj" egzaminacyjn", o której mowa w art. 99 ustawy. 5. Z zastrze#eniem ust. 6, cz!onek personelu lotniczego mo#e korzysta( z licencji tylko w okresie jej wa#no%ci oraz w okresie wa#no%ci: 1) odpowiedniego orzeczenia lotniczo-lekarskiego, je#eli jest ono wymagane, chyba #e w licencji wpisane jest co najmniej jedno z uprawnie' specjalnych instruktora, wymienionych w za!"czniku nr 1 do rozporz"dzenia; 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7)

7

2) co najmniej jednego uprawnienia lotniczego, z tym #e: a) w przypadku pilota samolotowego, %mig!owcowego, wiatrakowcowego, sterowcowego, pilota balonu wolnego, nawigatora, mechanika pok!adowego, radiooperatora pok!adowego - uprawnienia lotniczego odnosz"cego si$ odpowiednio do klasy albo typu statku powietrznego, b) w przypadku pilota samolotowego i %mig!owcowego oraz dla licencji nawigatora i mechanika pok!adowego - uprawnienia specjalnego instruktora, wymienionego w za!"czniku nr 1 do rozporz"dzenia, c) w przypadku kontrolera ruchu lotniczego - do wykonywania okre%lonego rodzaju kontroli ruchu lotniczego albo uprawnienia specjalnego instruktora, wymienionego w za!"czniku nr 1 do rozporz"dzenia, d) w przypadku informatora s!u#by informacji powietrznej - do wykonywania czynno%ci informatora co najmniej na jednym lotnisku albo co najmniej w jednym sektorze rejonu informacji powietrznej. 6. Pilot szybowcowy, dyspozytor lotniczy i operator tankowania statków powietrznych mog" korzysta( z licencji tylko w okresie jej wa#no%ci oraz je#eli od dnia sprawdzenia wiadomo%ci lotniczych up!yn"! okres nie d!u#szy ni#: 1) 3 lata - w przypadku pilota szybowcowego; 2) 5 lat - w przypadku dyspozytora lotniczego i operatora tankowania statków powietrznych. 7. . Wzory licencji okre%la za!"cznik nr 2 do rozporz"dzenia. 8. Wzory wniosków o wydanie licencji i uprawnie' lotniczych, za%wiadcze' o uko'czeniu szkolenia lotniczego, upowa#nie' do odbycia praktyki nadzorowanej i za%wiadcze' o jej odbyciu i zaliczeniu oraz innych druków zwi"zanych z licencjonowaniem okre%la podr$cznik licencjonowania personelu lotniczego (PEL). § 21. 1. Licencj$, która zosta!a zawieszona, przywraca si$ na wniosek zainteresowanego, je#eli: 1) up!yn"! okres zawieszenia licencji; 2) zosta!y spe!nione warunki przywrócenia licencji, okre%lone w decyzji o jej zawieszeniu. 2. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, powinno by( za!"czone orzeczenie lotniczo-lekarskie, a w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 - równie# dokumenty potwierdzaj"ce spe!nienie warunków przywrócenia licencji. § 22. 1. Licencj$ wydaje si$ na wniosek, do którego za!"cza si$ dokumenty potwierdzaj"ce spe!nienie odpowiednich wymaga' dotycz"cych: 1) sprawno%ci psychicznej i fizycznej; 2) praktyki lotniczej; 3) szkolenia lotniczego teoretycznego i praktycznego. 2. Po utracie wa#no%ci poprzedniej licencji now" licencj$ wydaje si$ na wniosek o dopuszczenie do egzaminu i wznowienie wa#no%ci uprawnienia. 3. Do wniosku, o którym mowa w ust. 2, za!"cza si$ dokumenty, o których mowa w ust. 1, oraz dokumenty potwierdzaj"ce uko'czenie szkolenia lotniczego wznawiaj"cego wiadomo%ci lub umiej$tno%ci lotnicze. 4. Przepisy ust. 1 maj" odpowiednio zastosowanie do przywracania wa#no%ci uprawnienia lotniczego zawieszonego decyzj" Prezesa Urz$du, z tym #e do wniosku za!"cza si$ równie# dokumenty potwierdzaj"ce spe!nienie warunków przywrócenia uprawnienia lotniczego, je#eli zosta!y okre%lone w decyzji o zawieszeniu tego uprawnienia. § 23. 1. W decyzji o zawieszeniu licencji lub uprawnienia lotniczego wpisanego do licencji: 1) okre%la si$ okres zawieszenia; 2) mo#na okre%li( warunki przywrócenia zawieszonej licencji lub uprawnienia lotniczego. 2. W decyzji o cofni$ciu licencji mo#na okre%li( warunki ponownego wydania licencji. 3. Osoba, której licencja zosta!a cofni$ta albo zawieszona, ma obowi"zek niezw!ocznie przekaza( j" Prezesowi Urz$du, za pokwitowaniem, chyba #e licencja zosta!a ju# uprzednio zatrzymana. 4. W razie zawieszenia uprawnienia lotniczego wpisanego do licencji, jej posiadacz ma obowi"zek niezw!ocznego zwrotu licencji Prezesowi Urz$du w celu dokonania wpisu o zawieszeniu uprawnienia lotniczego. Rozdzia" 5 Uznawanie, cofanie oraz zawieszanie i przywracanie uznania licencji lotniczych lub równowa$nych dokumentów wydanych przez w"a#ciwy organ obcego pa%stwa § 24. 1. Osoba ubiegaj"ca si$ o uznanie licencji cz!onka personelu lotniczego, wydanej przez w!a%ciwy organ obcego pa'stwa, zwanej dalej "obc" licencj"", powinna z!o#y( wniosek oraz kserokopi$ licencji, a jej orygina! okaza( w celu po%wiadczenia zgodno%ci.

8

2. Prezes Urz$du mo#e #"da( od osoby, o której mowa w ust. 1, okazania dokumentu przebiegu praktyki lotniczej, je#eli: 1) obca licencja jest wydana niezgodnie ze standardami Aneksu 1 albo 2) obca licencja zosta!a wydana w pa'stwie, z którym Rzeczpospolita Polska nie zawar!a umowy o uznawaniu licencji cz!onków personelu lotniczego. 3. Je#eli wnioskodawca ubiega si$ o uznanie potwierdzenia szkolenia specjalistycznego, o którym mowa w § 30 ust. 2 i 3, Prezes Urz$du mo#e #"da( od wnioskodawcy okazania dokumentów potwierdzenia tego szkolenia w pa'stwie wydania licencji. 4. W przypadkach, o których mowa w ust. 2, Prezes Urz$du mo#e odmówi( uznania obcej licencji, je#eli przepisy, zgodnie z którymi zosta!a wydana, ustanawiaj" wymagania !agodniejsze, ni# wynikaj"ce z prawa polskiego. 5. Przepisu ust. 4 nie stosuje si$, je#eli osoba ubiegaj"ca si$ o uznanie obcej licencji wyrazi zgod$ na poddanie si$ sprawdzeniu wiadomo%ci i umiej$tno%ci przed komisj" egzaminacyjn", o której mowa w art. 99 ustawy. W takim przypadku Prezes Urz$du wyznacza termin sprawdzenia wiadomo%ci i umiej$tno%ci oraz okre%la jego zakres. 6. Warunkiem uznania obcej licencji oraz korzystania z niej jest posiadanie orzeczenia lotniczo-lekarskiego, spe!niaj"cego co najmniej jeden z nast$puj"cych warunków: 1) zosta!o wydane przez pa'stwo cz!onkowskie Zrzeszenia W!adz Lotniczych (JAA); 2) zosta!o wydane przez pa'stwo, z którym Rzeczpospolita Polska zawar!a umow$ o uznawaniu orzecze' lotniczo-lekarskich; 3) zosta!o wydane przez polskie centrum medycyny lotniczej albo polskiego lekarza orzecznika. 7. Uznanie obcej licencji wydaje si$ na okres nie d!u#szy ni# do dnia up!ywu jej wa#no%ci. § 25. 1. Prezes Urz$du stwierdza uznanie obcej licencji przez wydanie %wiadectwa uznania licencji, którego wzór jest okre%lony w za!"czniku nr 2 do rozporz"dzenia. 2. Uznanie obcej licencji kontrolera ruchu lotniczego wraz z wpisanymi do niej uprawnieniami lotniczymi jest warunkiem odbycia przez niego szkolenia lotniczego w Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie niezb$dnym do wykonywania czynno%ci lotniczych wynikaj"cych z licencji. § 26. 1. W przypadkach, o których mowa w art. 100 ustawy, Prezes Urz$du mo#e: 1) cofn"( lub zawiesi( uznanie obcej licencji lub uprawnienia lotniczego wynikaj"cego z licencji; 2) cofn"( lub zawiesi( obc" licencj$ albo uprawnienie lotnicze wynikaj"ce z licencji, je#eli takie prawo wynika z wi"#"cej Rzeczpospolit" Polsk" umowy mi$dzynarodowej lub przepisów mi$dzynarodowych. 2. Do cofni$cia oraz zawieszenia obcej licencji i uprawnienia z niej wynikaj"cego stosuje si$ odpowiednio przepisy § 21. § 27. Przepisy niniejszego rozdzia!u stosuje si$ odpowiednio do dokumentów równowa#nych licencjom personelu lotniczego, wydanym przez w!a%ciwe organy pa'stw obcych. Rozdzia" 6 Rejestr personelu lotniczego § 28. 1. Prezes Urz$du prowadzi rejestr personelu lotniczego, zwany dalej "rejestrem", na który sk!adaj" si$: 1) lista cz!onków personelu lotniczego; 2) karty osobowe cz!onków personelu lotniczego; 3) teczki osobowe cz!onków personelu lotniczego wraz z zawartymi w nich dokumentami. 2. W karcie osobowej cz!onka personelu lotniczego zamieszcza si$ nast$puj"ce dane ewidencyjne: 1) podstawowe dane osobowe cz!onka personelu lotniczego: a) imiona i nazwisko, b) nr PESEL i miejsce urodzenia, a w przypadku osób, które nie maj" przyznanego numeru PESEL, wpisuje si$ zamiast niego dat$ urodzenia, c) obywatelstwo, d) adres zamieszkania oraz, na #"danie cz!onka personelu lotniczego, adres dla korespondencji; 2) osobisty numer cz!onka personelu lotniczego, którym oznaczane s" wszystkie wydane mu licencje i %wiadectwa kwalifikacji; 3) wykaz wszystkich licencji oraz %wiadectw kwalifikacji z uwzgl$dnieniem: a) oznaczenia licencji lub %wiadectwa kwalifikacji,

9

b) daty wydania i okresu, na jaki zosta!a wydana licencja lub %wiadectwo kwalifikacji, c) wpisanych do licencji albo %wiadectwa kwalifikacji uprawnie' lotniczych, z oznaczeniem terminu ich wa#no%ci i przed!u#enia ich wa#no%ci, d) okresów zawiesze' licencji albo %wiadectw kwalifikacji i uprawnie' lotniczych wpisanych do tych dokumentów oraz dat przywrócenia ich wa#no%ci, e) oznaczenia oraz daty decyzji oraz prawomocnych orzecze' s"dowych dotycz"cych cofni$cia, zmiany, zawieszenia i przywrócenia licencji lub %wiadectwa kwalifikacji oraz wydania, wznowienia wa#no%ci i cofni$cia uprawnienia lotniczego wpisywanego do licencji. 3. Teczka osobowa cz!onka personelu lotniczego zawiera: 1) dokumenty z!o#one w zwi"zku z ubieganiem si$ o wydanie licencji lub %wiadectwa kwalifikacji oraz o wydanie albo wznowienie wa#no%ci wpisywanych do tych dokumentów uprawnie' lotniczych; 2) protoko!y zaliczonych egzaminów praktycznych, wymaganych do wydania licencji lub %wiadectw kwalifikacji albo do wydania lub wznowienia wa#no%ci wpisywanych do tych dokumentów uprawnie' lotniczych; 3) decyzje oraz prawomocne orzeczenia s"dowe dotycz"ce cofni$cia, zmiany, zawieszenia i przywrócenia licencji lub %wiadectwa kwalifikacji oraz wydania, wznowienia wa#no%ci i cofni$cia uprawnienia lotniczego wpisywanego do licencji. § 29. 1. Rejestr obejmuje odr$bnie prowadzony dzia! cz!onków personelu lotniczego, którym wydano za%wiadczenia o uznaniu obcych licencji lub równowa#nych im dokumentów wydanych przez w!a%ciwy organ obcego pa'stwa. 2. Do dzia!u rejestru, o którym mowa w ust. 1, stosuje si$ odpowiednio przepisy § 26 ust. 2. § 30. 1. Skre%lenie cz!onka personelu lotniczego z rejestru nast$puje: 1) w razie %mierci albo uznania za zmar!ego; 2) w razie cofni$cia wszystkich licencji albo %wiadectw kwalifikacji; 3) w razie up!ywu terminu 3 lat od dnia up!ywu terminu wa#no%ci licencji lub %wiadectwa kwalifikacji. 2. Kart$ ewidencyjn" i teczk$ osobow" cz!onka personelu lotniczego skre%lonego z rejestru przechowuje si$ w rejestrze w ci"gu: 1) 3 lat nast$puj"cych po roku, w którym nast"pi!a jego %mier(; 2) 10 lat nast$puj"cych po roku: a) w którym zosta! uznany za zmar!ego, b) w którym up!yn"! trzyletni termin okre%lony w ust. 1 pkt 3; 3) 5 lat nast$puj"cych po roku, w którym decyzja o cofni$ciu ostatniej licencji albo %wiadectwa kwalifikacji sta!a si$ ostateczna. 3. Po up!ywie terminów wymienionych w ust. 2 ponownie wykorzystuje si$ osobisty numer skre%lonego cz!onka personelu lotniczego. § 31. 1. Dane osobowe cz!onka personelu lotniczego, zawarte w rejestrze i teczce osobowej, podlegaj" ochronie danych osobowych zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych. 2. Do przetwarzania danych osobowych, o których mowa w ust. 1, nie jest wymagane uzyskanie zgody osoby, której te dane dotycz". Rozdzia" 7 Warunki wykonywania uprawnie% wynikaj&cych z licencji § 32. 1. Cz!onek personelu lotniczego mo#e wykonywa( czynno%ci lotnicze wy!"cznie w zakresie wynikaj"cym z: 1) licencji, z uwzgl$dnieniem ogranicze' wpisanych do licencji; 2) uprawnie' lotniczych, wpisanych do jego licencji; 3) potwierdze' szkolenia specjalistycznego, o którym mowa w ust. 2 i 3, wpisanych do osobistego dokumentu praktyki lotniczej; 4) upowa#nie' zamieszczonych w instrukcji operacyjnej albo instrukcji wykonywania lotów organizacji lotniczej %wiadcz"cej us!ugi lotnicze przy u#yciu statków powietrznych; 5) pisemnego upowa#nienia do wykonywania czynno%ci instruktora, zamieszczonego w odpowiedniej instrukcji wykonawczej o%rodka szkolenia lotniczego albo organizacji wymienionej w § 9 ust. 5, je#eli wykonuje czynno%ci lotnicze instruktora.

10

2. Wykonywanie w charakterze dowódcy statku powietrznego lotów, o których mowa w ust. 3.8 za!"cznika nr 1 oraz w ust. 2.6 za!"cznika nr 3 do rozporz"dzenia, wymaga uko'czenia z wynikiem pozytywnym szkolenia specjalistycznego w zakresie tych lotów oraz posiadania bie#"cej praktyki w tym zakresie. 3. Wykonywanie czynno%ci mechanika po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego, w odniesieniu do statku powietrznego, na który uprawnienia lotnicze dotycz"ce typu nie s" wpisywane do licencji, wymaga uko'czenia z wynikiem pozytywnym szkolenia specjalistycznego w zakresie tego typu statku powietrznego na zasadach okre%lonych w ust. 5.2.3.6.2 i 5.2.3.6.3 za!"cznika nr 1 do rozporz"dzenia oraz posiadania bie#"cej praktyki w tym zakresie. 4. Cz!onek personelu lotniczego podczas wykonywania czynno%ci lotniczych, do których uprawnia licencja, jest obowi"zany posiada( j" przy sobie wraz z nast$puj"cymi dokumentami: 1) orzeczeniem lotniczo-lekarskim, je#eli jest ono wymagane, 2) dokumentem to#samo%ci ze zdj$ciem, 3) aktualnie wype!nionym osobistym dokumentem praktyki lotniczej, do której uprawnia licencja - chyba #e instrukcja operacyjna, instrukcja wykonywania lotów lub instrukcja zarz"dzania obs!ug" techniczn" stanowi inaczej. § 33. Cz!onek personelu lotniczego przy wykonywaniu czynno%ci lotniczych ma obowi"zek stosowania si$ do dotycz"cych tych czynno%ci: 1) instrukcji u#ytkowania w locie oraz odpowiednio instrukcji obs!ugi statków powietrznych oraz równowa#nych im lub uzupe!niaj"cych te instrukcje dokumentów; 2) instrukcji wykonawczej dla organizacji lotniczej %wiadcz"cej us!ugi lotnicze przy u#yciu statków powietrznych, o%rodka szkolenia lotniczego i organizacji wymienionej w § 9 ust. 5, organizacji obs!ugi statków powietrznych oraz organów s!u#b ruchu lotniczego. § 34. 1. Cz!onek personelu lotniczego i kandydat na cz!onka personelu lotniczego, odbywaj"cy szkolenie w celu uzyskania licencji lub uprawnienia lotniczego, jest obowi"zany powstrzyma( si$ od wykonywania czynno%ci lotniczych w przypadku, gdy: 1) odczuwa dolegliwo%( fizyczn" lub psychiczn", która utrudnia mu wykonywanie tych czynno%ci w sposób bezpieczny; 2) znajduje si$ pod wp!ywem: a) leków ograniczaj"cych sprawno%( psychiczn" lub fizyczn", b) alkoholu, c) narkotyków albo innych %rodków odurzaj"cych. 2. Wykonywanie przez cz!onka personelu lotniczego czynno%ci lotniczych na statkach powietrznych z niehermetyczn" kabin" i bez instalacji tlenowej na wysoko%ci powy#ej 4.000 m nad poziomem morza wymaga posiadania przez niego orzeczenia lotniczo-lekarskiego wydanego w wyniku badania w komorze niskich ci%nie'. § 35. 1. Je#eli pilot zawodowy lub liniowy otrzyma! orzeczenie lotniczo-lekarskie z ograniczeniem do wykonywania czynno%ci pilota statku powietrznego wy!"cznie z innym pilotem, wchodz"cym w sk!ad za!ogi statku powietrznego, inny pilot: 1) powinien by( zaznajomiony z tym ograniczeniem; 2) nie mo#e posiada( orzeczenia lotniczo-lekarskiego z takim samym ograniczeniem; 3) nie mo#e mie( uko'czonych 60 lat; 4) powinien zna( instrukcj$ okre%laj"c" jego dodatkowe obowi"zki - je#eli ograniczenie dotyczy dowódcy statku powietrznego. 2. Je#eli pilot turystyczny lub szybowcowy otrzyma! orzeczenie lotniczo-lekarskie z ograniczeniem do wykonywania czynno%ci dowódcy statku powietrznego wy!"cznie z pilotem bezpiecze'stwa: 1) lot wykonuje si$ wy!"cznie na statku powietrznym ze zdwojonymi sterownicami; 2) pilot bezpiecze'stwa: a) nie mo#e posiada( licencji z takim samym ograniczeniem, b) powinien by( zaznajomiony z ograniczeniem dowódcy statku powietrznego, c) powinien zna( instrukcj$ okre%laj"c" jego dodatkowe obowi"zki, d) powinien zajmowa( w locie fotel, przy którym znajduj" si$ sterownice. 3. Przepis ust. 2 stosuje si$ odpowiednio, je#eli pilot zawodowy lub liniowy, który otrzyma! orzeczenie, o którym mowa w ust. 1, wykonuje lot na statku powietrznym, na którym nie jest wymagane wykonywanie czynno%ci drugiego pilota.

11

4. Przepisy ust. 2 pkt 2 lit. a-c stosuje si$ odpowiednio do pilota balonu wolnego, który otrzyma! orzeczenie, o którym mowa w ust. 2. 5. Instrukcj$, o której mowa w ust. 1 pkt 4 oraz ust. 2 pkt 2 lit. c, zatwierdza Prezes Urz$du. § 36. 1. Cz!onek personelu lotniczego ma obowi"zek stosowa( si$ przy wykonywaniu czynno%ci lotniczych do ogranicze' medycznych, zamieszczonych w orzeczeniu lotniczo-lekarskim. 2. Je#eli z ograniczenia, o którym mowa w ust. 1, wynika obowi"zek wykonywania czynno%ci lotniczych tylko przy u#yciu szkie! korekcyjnych, cz!onek personelu lotniczego ma obowi"zek posiadania, podczas wykonywania tych czynno%ci, zapasowych okularów korekcyjnych. 3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje si$ równie# do kandydata uczestnicz"cego w szkoleniu do licencji lub uprawnienia lotniczego. Ograniczenie wymienione w ust. 1 musi by( wpisane do dokumentu przebiegu szkolenia praktycznego. § 37. Przepisy § 5 ust. 2 i 3, § 6 i 8 ust. 1 pkt 3 i 4, § 11 ust. 1 pkt 1 lit. a-c i e oraz pkt 2-4, § 13 ust. 2, § 14-17 i 18 ust. 1-3 i 7, § 19-22 i 23 ust. 1, § 24 ust. 1, § 25 i 30 ust. 1 pkt 1-3 i 5 oraz ust. 2 i 4 oraz § 31-34 stosuje si$ odpowiednio do %wiadectw kwalifikacji wymienionych w art. 95 ustawy i w § 4 ust. 1 pkt 2 oraz do wpisywanych do nich uprawnie' lotniczych. Rozdzia" 8 Przepisy przej#ciowe i ko%cowe § 38. 1. Prezes Urz$du dokonuje, na wniosek cz!onka personelu lotniczego, wymiany jego licencji i uprawnie' lotniczych do nich wpisanych, wydanych na podstawie rozporz"dzenia Ministra Komunikacji z dnia 10 wrze%nia 1986 r. w sprawie personelu lotniczego (Dz. U. Nr 41, poz. 199 oraz z 2001 r. Nr 131, poz. 1476), zwanego dalej "rozporz"dzeniem", na licencje i uprawnienia lotnicze na zasadach okre%lonych w ust. 2-4. Wymiana mo#e nast"pi( najpó&niej w dniu up!ywu wa#no%ci dotychczasowych licencji. 2. Licencje i uprawnienia lotnicze, o których mowa w ust. 1, podlegaj" wymianie na odpowiadaj"ce im licencje i uprawnienia lotnicze o tych samych nazwach, z tym #e: 1) licencja pilota samolotowego zawodowego II klasy - na licencj$ pilota samolotowego zawodowego; 2) licencja pilota samolotowego zawodowego I klasy - na licencj$ pilota samolotowego zawodowego albo na licencj$ pilota samolotowego liniowego, stosownie do tre%ci wniosku o jej wymian$ i udokumentowanego spe!nienia wymaga' przez wnioskodawc$; 3) licencja mechanika lotniczego obs!ugi - na odpowiedni" licencj$ mechanika po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego; 4) uprawnienia lotnicze, dotycz"ce typu statku powietrznego, potwierdzone wpisem w osobistym dokumencie praktyki lotniczej lub uwiarygodnione w inny sposób: a) na uprawnienia wpisywane do licencji pilotów, dotycz"ce odpowiednio kategorii, klasy albo typu statku powietrznego, wymienione w ust. 2.5.1 za!"cznika nr 1 do rozporz"dzenia, z zachowaniem ewentualnych ogranicze' odnosz"cych si$ do klasy balonu wolnego, wymienionych w ust. 2.6.11.5 pkt 1 lit. a oraz b za!"cznika nr 1 do rozporz"dzenia, b) na uprawnienia lotnicze dotycz"ce typu statku powietrznego wpisywane do licencji nawigatora, mechanika pok!adowego i radiooperatora pok!adowego; 5) uprawnienie do lotów nocnych VFR, potwierdzone wpisem w osobistym dokumencie praktyki lotniczej pilota samolotowego lub %mig!owcowego albo w inny wiarygodny sposób - na uprawnienie do lotów nocnych VFR, wpisywane do licencji pilota samolotowego albo %mig!owcowego turystycznego; 6) uprawnienie instruktora samolotowego i %mig!owcowego klasy II - odpowiednio na uprawnienie instruktora samolotowego i %mig!owcowego szkolenia zasadniczego ograniczone - klasy 2; 7) uprawnienia instruktora samolotowego i %mig!owcowego klasy I - odpowiednio na uprawnienie instruktora samolotowego i %mig!owcowego szkolenia zasadniczego - klasy 1; 8) uprawnienie instruktora balonu wolnego i szybowcowego klasy II - odpowiednio na uprawnienie instruktora balonowego i szybowcowego ograniczone - klasy 2; 9) uprawnienia instruktora spadochronowego klasy II lub klasy I - na uprawnienie instruktora spadochronowego; 10) uprawnienia instruktora spadochronowego klasy II lub klasy I z ograniczeniem do wykonywania czynno%ci instruktora spadochronowego bez prawa wykonywania skoków spadochronowych - na uprawnienie specjalne instruktora spadochronowego bez prawa wykonywania czynno%ci instruktora spadochronowego na pok!adzie statku powietrznego i bez prawa wykonywania skoków;

12

11) uprawnienie do lotów ga%niczych lub agro, potwierdzone wpisem w osobistym dokumencie praktyki lotniczej lub w inny wiarygodny sposób - odpowiednio na uprawnienie do lotów ga%niczych lub agro; 12) nast$puj"ce uprawnienia kontrolera ruchu lotniczego: a) do kontroli zbli#ania - na uprawnienie do kontroli zbli#ania radarowej, b) do kontroli obszaru - na uprawnienie do kontroli obszaru proceduralnej, c) inne uprawnienia, ni# wymienione w lit. a i b - odpowiednio na uprawnienia: – do kontroli lotniska instrumentalnego, do kontroli zbli#ania radarowej lub do kontroli obszaru proceduralnej - na podstawie posiadanego przez wnioskodawc$ uprawnienia do kontroli radarowej, innych wpisów w jego licencji i posiadanych przez niego dokumentów dotycz"cych praktyki lotniczej, – instruktora szkolenia operacyjnego lub specjalne instruktora symulatorowego - na podstawie posiadanych przez niego dokumentów dotycz"cych praktyki lotniczej i uprawnie' instruktora wydanych przez pa'stwowy organ zarz"dzania ruchem lotniczym; 13) uprawnienia mechanika lotniczego obs!ugi, o których mowa w ust. 4.1.1.2.2, 4.1.1.2.3 i 4.1.1.2.4 za!"cznika do rozporz"dzenia, o którym mowa w § 36 ust. 1 - odpowiednio na uprawnienia lotnicze: a) okre%lone w wymaganiach, o których mowa w ust. 5.2.2 za!"cznika nr 1 do rozporz"dzenia, wpisywane do licencji mechanika po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego, b) okre%lone w ust. 5.2.3.6 za!"cznika nr 1 do rozporz"dzenia, wpisywane do licencji mechanika po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego; 14) uprawnienia instruktora, je#eli nie maj" odpowiedników o tych samych nazwach okre%lonych w niniejszym rozporz"dzeniu - odpowiednio na uprawnienia: a) instruktora samolotowego na klas$ samolotów jednosilnikowych t!okowych l"dowych albo wodnych albo jednosilnikowych z nap$dem turbo%mig!owym lub odrzutowym l"dowych albo wodnych - je#eli wnioskodawca posiada uprawnienie instruktora samolotowego innego rodzaju i spe!nia wymagania okre%lone w ust. 3.4.6.1.3 pkt 1 lit. a za!"cznika nr 1 do rozporz"dzenia, b) instruktora samolotowego na klas$ samolotów wielosilnikowych l"dowych albo wodnych albo na typ samolotu wielosilnikowego z za!og" jednoosobow" z nap$dem turbo%mig!owym albo odrzutowym - je#eli wnioskodawca posiada uprawnienie instruktora samolotowego innego rodzaju i spe!nia wymagania okre%lone w ust. 3.4.6.1.4 pkt 1 lit. a za!"cznika nr 1 do rozporz"dzenia, c) instruktora samolotowego na typ samolotu AN-2 - je#eli wnioskodawca spe!nia wymagania okre%lone w ust. 3.4.6.1.6 pkt 1 za!"cznika nr 1 do rozporz"dzenia, d) instruktora samolotowego w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów (IFR) - je#eli wnioskodawca posiada uprawnienie instruktora samolotowego innego rodzaju i spe!nia wymagania okre%lone w ust. 3.4.6.1.7 pkt 1 lit. a za!"cznika nr 1 do rozporz"dzenia, e) instruktora %mig!owcowego na typ %mig!owca z za!og" jednoosobow" - je#eli wnioskodawca posiada uprawnienie instruktora %mig!owcowego oraz spe!nia wymagania okre%lone w ust. 3.4.6.2.3 pkt 1 za!"cznika nr 1 do rozporz"dzenia, f) instruktora %mig!owcowego na typ %mig!owca z za!og" wieloosobow" - je#eli wnioskodawca posiada uprawnienie instruktora %mig!owcowego oraz spe!nia wymagania okre%lone w ust. 3.4.6.2.4 pkt 1 za!"cznika nr 1 do rozporz"dzenia, g) instruktora %mig!owcowego w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów (IFR) - je#eli wnioskodawca posiada uprawnienie instruktora %mig!owcowego innego rodzaju i spe!nia wymagania okre%lone w ust. 3.4.6.2.5 pkt 1 lit. a za!"cznika nr 1 do rozporz"dzenia - stosownie do tre%ci wniosku o ich wymian$ i udokumentowanego spe!nienia wymaga' przez wnioskodawc$. 3. Przy wymianie licencji pilota samolotowego turystycznego albo pilota %mig!owcowego turystycznego, w której nie by!o wpisane uprawnienie do lotów kontrolowanych VFR, wpisuje si$ ograniczenie do wykonywania lotów wy!"cznie w ruchu lotniczym niekontrolowanym, chyba #e posiadacz tej licencji odby! szkolenie do licencji pilota turystycznego wed!ug programu szkolenia samolotowego lub %mig!owcowego, obejmuj"cego wszystkie procedury wykonywania lotów VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym. 4. Przy wymianie licencji kontrolera ruchu lotniczego, która nie uprawnia!a do pos!ugiwania si$ j$zykiem angielskim w korespondencji radiotelefonicznej, do nowej licencji wpisuje si$ ograniczenie do prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej wy!"cznie w j$zyku polskim. Do licencji kontrolera ruchu lotniczego z takim ograniczeniem nie mo#e by( wpisane uprawnienie lotnicze operacyjne, dotycz"ce obszaru kontrolowanego oraz lotnisk wykorzystywanych do ruchu lotniczego mi$dzynarodowego i przestrzeni powietrznych zwi"zanych z tymi lotniskami, a tak#e uprawnienie instruktora. § 39. 1. Osobie, która przed wej%ciem w #ycie niniejszego rozporz"dzenia uzyska!a kwalifikacje w zakresie wiedzy, umiej$tno%ci i praktyki, a tak#e uzyska!a uprawnienia do wykonywania czynno%ci lotniczych wydane przez

13

upowa#nione organizacje lotnicze lub w!adz$ lotnicz", Prezes Urz$du, bez egzaminu pa'stwowego, wydaje odpowiednio do potwierdzonego zakresu kwalifikacji, wraz z w!a%ciwymi uprawnieniami lotniczymi: 1) licencje lotnicz", o której mowa w: a) art. 94 ust. 6 pkt 1 lit. g-j lub w pkt 6 ustawy, b) § 4 ust. 1 rozporz"dzenia; 2) %wiadectwo kwalifikacji, o którym mowa w: a) art. 95 ust. 2 ustawy, b) § 4 ust. 1 pkt 2 rozporz"dzenia; 3) uprawninie pilota do%wiadczalnego, o którym mowa w za!"czniku nr 1 ust. 3.5.1.1. pkt 3 lit. a i b. 2. Licencj$ i uprawnienia lotnicze, o których mowa w ust. 1, wydaje si$ na podstawie przedstawionych przez wnioskodawc$: 1) wpisów w licencji lotniczej albo w innych dokumentach równowa#nych; 2) wpisów w dokumentach praktyki lotniczej lub przebiegu szkolenia lotniczego; 3) innych wiarygodnych dokumentów, dotycz"cych uko'czonego przez niego szkolenia lotniczego lub praktyki lotniczej. § 40. Osoby podejmuj"ce po dniu 1 maja 2005 r. wykonywanie zada' okre%lonych dla operatora tankowania statków powietrznych mog" je wykonywa( po: 1) przeszkoleniu przez pracodawc$ lub 2) sprawdzeniu przez pracodawc$ posiadania przez te osoby odpowiednich kwalifikacji - zgodnie z wytycznymi Prezesa Urz$du og!oszonymi w Dzienniku Urz$dowym Urz$du Lotnictwa Cywilnego, jednak nie d!u#ej ni# do dnia 1 maja 2007 r. § 41. Osoby ubiegaj"ce si$ o licencj$ pilota pionowzlotu mog" do 10 marca 2011 r. wykonywa( czynno%ci pilota pionowzlotu po uzyskaniu wpisu do licencji pilota samolotu lub %mig!owca uprawnienia na typ pionowzlotu dokonanego po odbyciu zatwierdzonego szkolenia z uwzgl$dnieniem dotychczasowego do%wiadczenia kandydata na samolocie lub %mig!owcu. § 42. Traci moc rozporz"dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 wrze%nia 2003 r. w sprawie licencjonowania personelu lotniczego (Dz. U. Nr 165, poz. 1603 oraz z 2005 r. Nr 70, poz. 632 i Nr 210, poz. 1867 oraz z 2006 r. Nr 164, poz. 1160. § 43. Rozporz"dzenie wchodzi w #ycie po up!ywie 2 miesi$cy od dnia og!oszenia.

14

Za"&czniki do rozporz&dzenia Ministra Infrastruktury z dnia ………. 2008 r. (Dz. U. …., poz. …)

Za"&cznik Nr 1 SZCZEGÓ,OWE WYMAGANIA DLA POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW LICENCJI. RODZAJE UPRAWNIE) LOTNICZYCH WPISYWANYCH DO LICENCJI ORAZ WYMAGANIA DOTYCZ!CE ICH WYDAWANIA, PRZED,U*ANIA I WZNAWIANIA WA*NO-CI UPRAWNIE) LOTNICZYCH Rozdzia" 1 Okre#lenia i przepisy wspólne 1.1. Okre#lenia i skróty W niniejszym za!"czniku maj" zastosowanie nast$puj"ce okre%lenia i skróty zamieszczone w porz"dku alfabetycznym wraz z definicj" albo opisem znaczenia: - Akrobacja normalna. Akrobacja, w której nie wyst$puj" figury z przeci"#eniem ujemnym. - Akrobacja odwrócona. Akrobacja obejmuj"ca figury z obci"#eniem i przeci"#eniem ujemnym. - Aneks. Za!"cznik do Konwencji o mi$dzynarodowym lotnictwie cywilnym. - Balon wolny. Statek powietrzny utrzymuj"cy si$ w powietrzu na skutek wyporu aerostatycznego, który w czasie lotu nie jest po!"czony mechanicznie z ziemi". - Balon wolny z nap(dem - sterowiec turystyczny. Balon wolny z zabudowanym zespo!em nap$dowym, umo#liwiaj"cym mu lot poziomy wznosz"cy lub zni#anie w masie powietrza, z ilo%ci" miejsc dla pilota i pasa#erów nie wi$ksz" ni# 5. - Certyfikowana organizacja szkolenia lotniczego. Organizacja okre%lona w § 9 ust. 5 rozporz"dzenia, posiadaj"ca wa#ny certyfikat na prowadzenie szkolenia w oznaczonym zakresie. - Czas lotu balonu wolnego. Ca!kowity czas od momentu, gdy kosz balonu, który uzyska! zdolno%( do lotu, straci ca!kowicie kontakt z pod!o#em i zostanie uwolniony od lin cumowniczych do momentu, w którym kosz balonu zatrzyma si$ po ostatnim w danym locie zetkni$ciu z pod!o#em. - Czas lotu motoszybowca turystycznego albo samolotu, albo sterowca. Ca!kowity czas od momentu, kiedy ten statek powietrzny rozpocznie poruszanie si$ za pomoc" w!asnego nap$du w celu wykonania startu do lotu, do momentu zatrzymania si$ na miejscu postoju po zako'czonym locie. - Czas lotu szybowca. Ca!kowity czas od momentu, kiedy szybowiec rozpocznie poruszanie si$ za pomoc" w!asnego lub zewn$trznego nap$du w celu wykonania startu do lotu, do momentu zatrzymania si$ po l"dowaniu. - Czas lotu #mig"owca. Ca!kowity czas od momentu uruchomienia wirnika %mig!owca w celu wykonania startu do lotu, do momentu zatrzymania si$ wirnika %mig!owca po zako'czonym locie. - Czas lotu wiatrakowca. Ca!kowity czas od momentu, kiedy wiatrakowiec rozpocznie poruszanie si$ za pomoc" w!asnego nap$du w celu wykonania startu do lotu albo od momentu uruchomienia si$ jego wirnika, w zale#no%ci od tego, co na danym typie nast$puje wcze%niej, do momentu zatrzymania si$ na miejscu postoju po zako'czonym locie albo do momentu zatrzymania si$ wirnika wiatrakowca po zako'czonym locie, w zale#no%ci od tego, co na danym typie nast$puje pó&niej. - Czas lotu z widoczno#ci&. Czas lotu, w którym co najmniej pilotowanie statku powietrznego odbywa si$ wg zewn$trznych punktów odniesienia. - Czas lotu wed"ug wskaza% przyrz&dów. Czas lotu, w którym pilotowanie albo pilotowanie i nawigowanie statku powietrznego w powietrzu odbywa si$ wy!"cznie wg wskaza' przyrz"dów, bez wykorzystania zewn$trznych punktów odniesienia. - Czas lotu IFR. Czas, w którym lot wykonywany jest zgodnie z przepisami dla lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów. - Dowódca (pierwszy pilot). Pilot wyznaczony do pe!nienia czynno%ci dowódcy statku powietrznego. - Drugi pilot. Pilot wchodz"cy w sk!ad za!ogi wieloosobowej statku powietrznego, nieb$d"cy jego dowódc". - ECEAC. Europejska Konferencja Lotnictwa Cywilnego - European Civil Aviation Conference. - Egzamin praktyczny. Sprawdzenie umiej$tno%ci praktycznych, wymaganych na wydanie albo ponowne wydanie licencj, albo wydanie uprawnienia lotniczego, po!"czone ze sprawdzeniem wiadomo%ci, wymaganych na to uprawnienie, w zakresie, jaki egzaminator uzna za niezb$dny, kieruj"c si$ wymaganiami przepisów i programów szkolenia.

15

-

-

Europejska Organizacja do Spraw Bezpiecze%stwa *eglugi Powietrznej (EUROCONTROL). Organ Unii Europejskiej powo!any do zapewnienia bezpiecze'stwa #eglugi powietrznej - European Organisation For The Safety Of Air Navigation. EMPL-ATC. Europejski Podr$cznik Licencjonowania Personelu - Kontrolerzy Ruchu Lotniczego, wydany przez EUROCONTROL - European Personnel Licensing - Air Traffic Controllers HUM.ET1.ST08.10000-STD-01. ESARR. Wymagania EUROCONTROL w Zakresie Przepisów Bezpiecze'stwa - EUROCONTROL Safety Regulatory Requirement. ESARR-5. Wymagania ESARR - Personel S!u#b Zarz"dzania Ruchem Lotniczym - Air Traffic Services Personnel. ICAO. Organizacja Mi$dzynarodowego Lotnictwa Cywilnego - International Civil Aviation Organisation. IFR. Przepisy dla lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów - Instrument Flight Rules. IMC. Warunki meteorologiczne dla lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów - Instrument Meteorological Conditions. Instruktor szkolenia praktycznego. Cz!onek personelu lotniczego posiadaj"cy wpisane do licencji wa#ne uprawnienie instruktora, mechanik po%wiadczenia obs!ugi upowa#niony do prowadzenia szkolenia kandydatów na mechaników po%wiadczenia obs!ugi i mechaników po%wiadczenia obs!ugi. Instruktor szkolenia teoretycznego. Osoba upowa#niona do prowadzenia szkolenia teoretycznego w o%rodku szkolenia lotniczego albo w certyfikowanej organizacji szkolenia lotniczego. Instruktor balonowy. Pilot balonu wolnego, który posiada w swej licencji wpisane wa#ne uprawnienie instruktora. Instruktor-kontroler ruchu lotniczego. Kontroler ruchu lotniczego, który posiada w swej licencji wpisane wa#ne uprawnienie instruktora. Instruktor pilot. Pilot, który posiada w swej licencji wpisane wa#ne uprawnienie instruktora. Instruktor praktykant. Pilot posiadaj"cy wa#ne upowa#nienie wydane przez Prezesa Urz$du do odbywania praktyki instruktorskiej pod nadzorem uprawnionego instruktora. Instruktor samolotowy. Pilot samolotowy, który posiada w swej licencji wpisane wa#ne uprawnienie instruktora. Instruktor spadochronowy. Skoczek spadochronowy zawodowy, który posiada w swej licencji wpisane wa#ne uprawnienie instruktora. Instruktor sterowcowy. Pilot sterowcowy, który posiada w swej licencji wpisane wa#ne uprawnienie instruktora. Instruktor symulatorowy. Osoba, która posiada wa#ne uprawnienie instruktora symulatorowego, wpisane do licencji, uprawniaj"ce do prowadzenia szkolenia na okre%lonym urz"dzeniu treningowym i w oznaczonym zakresie. Mo#e to by( uprawnienie instruktora symulatorowego samolotowego, %mig!owcowego, instruktora symulatorowego nawigatora, mechanika pok!adowego albo instruktora symulatorowego-kontrolera ruchu lotniczego. Instruktor typu-mechanik pok"adowy. Mechanik pok!adowy, który posiada w swej licencji wpisane wa#ne uprawnienie instruktora szkolenia na typ statku powietrznego. Instruktor typu-nawigator. Nawigator, który posiada w swej licencji wpisane wa#ne uprawnienie instruktora szkolenia na typ statku powietrznego. Instruktor szybowcowy. Pilot szybowcowy, który posiada w swej licencji wpisane wa#ne uprawnienie instruktora. Instruktor #mig"owcowy. Pilot %mig!owcowy, który posiada w swej licencji wpisane wa#ne uprawnienie instruktora. Instruktor wiatrakowcowy. Pilot wiatrakowcowy, który posiada w swej licencji wpisane wa#ne uprawnienie instruktora. JAA. Zrzeszenie W!adz Lotniczych - Joint Aviation Authorities. JAR. Wspólne Wymagania Lotnicze - Joint Aviation Requirements. JAR-FCL-1. Wspólne Wymagania Lotnicze - Licencjonowanie za!ogi lotniczej - Samoloty - Flight Crew Licensing (Aeroplanes). JAR-FCL-2. Wspólne Wymagania Lotnicze - Licencjonowanie za!ogi lotniczej - )mig!owce - Flight Crew Licensing (Helicopters). JAR-FCL-3. Wspólne Wymagania Lotnicze - Licencjonowanie za!ogi lotniczej - Medycyna - Flight Crew Licensing (Medical).

16

-

-

-

JAR-FCL-4. Wspólne Wymagania Lotnicze - Licencjonowanie za!ogi lotniczej - Mechanicy pok!adowi Flight Crew Licensing (Flight Engineers). JAR-OPS-1. Wspólne Wymagania Lotnicze - Zarobkowy przewóz lotniczy - Samoloty - Commercial Air Transportation (Aeroplanes). JAR-STD 1A. Wspólne Wymagania Lotnicze - Samolotowe symulatory lotu - Aeroplane Flight Simulators. JAR-STD 2A. Wspólne Wymagania Lotnicze - Samolotowe urz"dzenia do szkolenia lotniczego Aeroplane Flight Training Devices. JAR-STD 3A. Wspólne Wymagania Lotnicze - Urz"dzenia do szkolenia procedur lotu i nawigacyjnych (samoloty) - Flight & Navigation Procedures Trainers. JAR-STD 4A - Urz"dzenia do podstawowego szkolenia w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów - Basic Instrument Training Devices. JAR-STD 1H - )mig!owcowe symulatory lotu - Helicopter Flight Simulators. JAR-STD 3H - Urz"dzenia do szkolenia procedur lotu i nawigacyjnych (%mig!owce) - Helicopter Flight & Navigation Procedures Trainers. JAR-23. Wspólne Wymagania Lotnicze - Samoloty kategorii normalnej, u#ytkowej, akrobacyjnej i ma!ego transportu (commuter) - Normal, Utility, Aerobatics and Commuter Category Aeroplanes. JAR-25. Wspólne Wymagania Lotnicze - Samoloty du#e - Large Aeroplanes. JAR-27. Wspólne Wymagania Lotnicze - Wirop!aty ma!e - Small Rotorcraft. JAR-29. Wspólne Wymagania Lotnicze - Wirop!aty du#e - Large Rotorcraft. JAR-66. Wspólne Wymagania Lotnicze - Personel po%wiadczaj"cy obs!ug$ techniczn" statków powietrznych - Certifying Staff Maintenance. JAR-145. Wspólne Wymagania Lotnicze - Zatwierdzone organizacje obs!ugi technicznej statków powietrznych - Approved Maintenance Organisations. JAR-147. Wspólne Wymagania Lotnicze - Zatwierdzone organizacje szkolenia i egzaminowania personelu po%wiadczenia obs!ugi technicznej statków powietrznych - Approved Maintenance Training/Examinations. Kategoria statku powietrznego. Rodzaj statków powietrznych o wspólnych cechach podstawowych, istotnie odró#niaj"cych go od innych rodzajów statków powietrznych. Na potrzeby licencjonowania wyró#nia si$ nast$puj"ce kategorie statków powietrznych: samoloty, motoszybowce turystyczne, %mig!owce, wiatrakowce, sterowce, balony wolne, szybowce, motoszybowce i spadochrony. Kategoria samolotu albo #mig"owca. Oznaczenie przeznaczenia u#ytkowego samolotu albo %mig!owca, okre%lone w certyfikacie typu i %wiadectwie zdatno%ci do lotu, np. kategoria samolotów transportowych. Licencja klasy wy$szej. Licencja cz!onka personelu lotniczego danej specjalno%ci, dla otrzymania której wymagania s" wy#sze ni# dla innej licencji danej specjalno%ci, np. licencja pilota liniowego jest licencj" klasy wy#szej ni# licencja pilota zawodowego albo turystycznego. Lot AGRO. Lot VFR wykonywany na wysoko%ci mniejszej ni# okre%lona przez przepisy dla lotów VFR, podczas którego ze statku powietrznego rozprzestrzeniane s" substancje dzia!aj"ce chemicznie lub biologicznie na biosfer$ ziemi lub wody. Do lotu AGRO zalicza si$ równie# dolot z miejsca za!adowania statku powietrznego do miejsca operacji, niezb$dne manewry wyprowadzania statku powietrznego na kierunki nalotów, podczas których jest rozprzestrzeniana substancja, i dolot do miejsca powtórnego za!adunku lub postoju statku powietrznego. Lot IFR. Lot wykonywany zgodnie z przepisami dla lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów. Lot przeciwpo$arowy ga#niczy. Lot, w którym ze statku powietrznego s" rozprzestrzeniane substancje ga%nicze. Lot doskonal&cy. Lot szkoleniowy, którego celem jest doskonalenie, utrwalenie lub utrzymanie umiej$tno%ci nabytych w wyniku wcze%niej zaliczonego szkolenia. Lot egzaminacyjny. Lot szkoleniowy, którego celem jest sprawdzenie i ocena opanowania wymaganych umiej$tno%ci umo#liwiaj"ce podj$cie decyzji w sprawie zaliczenie etapu lub ca!ego szkolenia. Lot próbny do#wiadczalny. Lot uznany za lot wykonywany w takim charakterze przez odr$bne przepisy wydane na podstawie art. 53 ust. 3 ustawy. Lot próbny kontrolny. Lot uznany za lot wykonywany w takim charakterze przez odr$bne przepisy wydane na podstawie art. 53 ust. 3 ustawy. Lot szkoleniowy. Wspólne okre%lenie, obejmuj"ce loty zwi"zane ze szkoleniem (lot szkolny, doskonal"cy i egzaminacyjny). Lot szkolny. Lot szkoleniowy, którego celem jest nauczanie umiej$tno%ci lotniczych. Lot VFR. Lot wykonywany wed!ug przepisów dla lotów z widzialno%ci".

17

-

-

-

-

Motoszybowiec turystyczny. Szybowiec silnikowy, z integralnie zabudowanym silnikiem niechowanym w locie i %mig!em niechowanym w locie, zdolny do wykonania startu i wznoszenia przy u#yciu w!asnego nap$du. Nawigowanie. Zespó! czynno%ci pilota albo ucznia-pilota lub nawigatora, których celem jest zapewnienie lotu statku powietrznego po okre%lonej trasie albo w rejonie okre%lonym granicami geograficznymi i poziomymi. Oblot. Pierwszy albo pierwszy i kilka nast$pnych lotów prototypu, obj$tych programem oblotu - cz$%ci" programu prób. Obs"uga naziemna (statku powietrznego). Obs!uga statku powietrznego, wykonywana przez za!og$ statku powietrznego lub pod jej nadzorem na ziemi, inna ni# obs!uga techniczna. Obs"uga techniczna (statku powietrznego). Obs!uga statku powietrznego i jego zespo!ów, której czynno%ci, metody oraz terminy albo okoliczno%ci wykonania okre%lone s" w instrukcji obs!ugi technicznej statku i jego zespo!ów lub w dokumentach uzupe!niaj"cych. Obs!uga techniczna jest wykonywana przez lub pod nadzorem uprawnionego mechanika po%wiadczenia obs!ugi i przez niego po%wiadczana. Operator tankowania statków powietrznych. Wykonuje prace zwi"zane z ca!ym procesem tankowania statków powietrznych o masie powy#ej 10 MTOW. PEL. Podr$cznik licencjonowania. Pilot. Osoba posiadaj"ca licencj$ pilota. Pilot do#wiadczalny. Pilot, do którego licencji wpisane jest uprawnienie pilota do%wiadczalnego. Pilot monitoruj&cy. Pilot za!ogi wieloosobowej, który zgodnie z decyzj" dowódcy statku powietrznego wykonuje czynno%ci lotnicze pilota, polegaj"ce g!ównie na monitorowaniu przebiegu lotu i czynno%ci pilota steruj"cego. Pilot steruj&cy. Pilot za!ogi wieloosobowej, który zgodnie z decyzj" dowódcy statku powietrznego wykonuje czynno%ci lotnicze pilota, polegaj"ce g!ównie na pilotowaniu statku powietrznego i nawigowaniu. Pilotowanie. Zespó! czynno%ci pilota albo ucznia-pilota, polegaj"cych na wykonywaniu manewrów statku powietrznego przy u#yciu sterownic, znajduj"cych si$ w kabinie za!ogi. W pilotowaniu mo#e uczestniczy( mechanik pok!adowy, w zakresie okre%lonym w instrukcji u#ytkowania statku powietrznego i decyzjami dowódcy statku powietrznego. Prototyp statku powietrznego. Pierwszy albo kilka pierwszych statków powietrznych nowego typu przeznaczonych do prób naziemnych lub w locie. Podlot. Manewr %mig!owca zast$puj"cy ko!owanie, polegaj"cy na wykonaniu lotu na wysoko%ci nieprzekraczaj"cej 10 m nad powierzchni" ziemi z pr$dko%ci" mniejsz" ni# 37 km/godz. - 20 w$z!ów - Air taxiing. Przelot. Lot, który przebiega w cz$%ci poza przestrzeniami powietrznymi, w których odbywa si$ ruch nadlotniskowy lub jest zwi"zany z l"dowaniem w innym miejscu, tj. na innym lotnisku albo l"dowisku, ni# wykonano start do tego lotu. Przelot mo#e by( równie# wykonany z l"dowaniem w miejscu, w którym odby! si$ start - Cross country flight. Radionawigacja. Prowadzenie nawigacji z wykorzystaniem sygna!ów radiowych. Ruch lotniczy kontrolowany. Ruch lotniczy, wobec którego zapewniona jest s!u#ba kontroli ruchu lotniczego. Ruch lotniczy niekontrolowany. Ruch lotniczy, wobec którego nie jest zapewniona s!u#ba kontroli ruchu lotniczego. Samolot. Statek powietrzny, ci$#szy od powietrza, nap$dzany silnikiem albo silnikami, uzyskuj"cy si!$ no%n", niezb$dn" do utrzymania si$ w powietrzu na skutek zjawisk aerodynamicznych, wyst$puj"cych podczas lotu na jego powierzchniach stanowi"cych nieruchome elementy jego konstrukcji. Skoczek spadochronowy. Osoba posiadaj"ca %wiadectwo kwalifikacji skoczka spadochronowego albo licencj$ skoczka spadochronowego zawodowego. Skoczek spadochronowy zawodowy. Skoczek spadochronowy posiadaj"cy licencj$ skoczka spadochronowego zawodowego. Skok egzaminacyjny. Skok spadochronowy szkoleniowy, którego celem jest sprawdzenie i ocena opanowania wymaganych umiej$tno%ci, umo#liwiaj"ce podj$cie decyzji w sprawie zaliczenia etapu lub ca!ego szkolenia. Skok doskonal&cy. Skok spadochronowy szkoleniowy, którego celem jest doskonalenie, utrwalenie lub utrzymanie umiej$tno%ci nabytych w wyniku szkolenia zaliczonego. Skok szkoleniowy. Wspólne okre%lenie, obejmuj"ce skoki spadochronowe zwi"zane ze szkoleniem (skok szkolny, doskonal"cy i egzaminacyjny).

18

-

-

-

Skok szkolny. Skok spadochronowy szkoleniowy, którego celem jest nauczanie umiej$tno%ci wymaganych od skoczka spadochronowego. Spadochron. Statek powietrzny ci$#szy od powietrza, który na skutek wyst$powania si!y aerodynamicznej na jego powierzchni, rozwijanej podczas swobodnego spadania, stabilizuje pr$dko%( opadania w!asnego do warto%ci umo#liwiaj"cej bezpieczne l"dowanie. Sprawdzian umiej(tno#ci. Sprawdzenie umiej$tno%ci praktycznych, wymaganych do przed!u#enia wa#no%ci uprawnienia lotniczego, po!"czone ze sprawdzeniem wiadomo%ci, wymaganych na to uprawnienie, w zakresie, jaki dokonuj"cy sprawdzenia uzna za w!a%ciwy. Statek powietrzny z za"og& jednoosobow&. Statek powietrzny dopuszczony zgodnie z jego certyfikatem typu lub innym równowa#nym dokumentem do u#ytkowania z minimaln" za!og" sk!adaj"c" si$ z jednego pilota. Statek powietrzny z za"og& wieloosobow&. Statek powietrzny dopuszczony zgodnie z jego certyfikatem typu lub innym równowa#nym dokumentem do u#ytkowania z minimaln" za!og" sk!adaj"c" si$ co najmniej z dwu pilotów. Sterowiec. Statek powietrzny l#ejszy od powietrza nap$dzany silnikiem, który w czasie lotu nie jest po!"czony mechanicznie z ziemi". Symulator lotu. Replika w pe!nej skali danego typu lub wyrobu, modelu i egzemplarza kabiny za!ogi lub pok!adu samolotu, w!"czaj"c w to pe!ne wyposa#enie i programy komputerowe, posiadaj"ca system wizualizacji, zapewniaj"cy obraz otoczenia widzianego z kabiny za!ogi lub pok!adu samolotu, a tak#e system kinematyczny, generuj"cy ruch kabiny pilota. Jako%( dzia!ania systemu powinna by( zgodna z minimalnymi standardami dla Kwalifikacji symulatorów. Szkolenie praktyczne. Szkolenie, którego celem jest nabycie umiej$tno%ci lotniczych praktycznego wykonywania czynno%ci lotniczych, wraz z niezb$dn" wiedz" stosowan" o zasadach ich wykonywania. Szkolenie praktyczne naziemne. Szkolenie praktyczne ucznia-pilota, ucznia-skoczka spadochronowego, pilota albo skoczka spadochronowego prowadzone na ziemi. Szkolenie praktyczne w locie. Szkolenie praktyczne ucznia-pilota albo pilota na pok!adzie statku powietrznego w czasie lotu. Szkolenie symulatorowe. Szkolenie praktyczne na symulatorze albo innym urz"dzeniu treningowym. Szkolenie teoretyczne. Szkolenie, którego celem jest nabycie wiadomo%ci lotniczych. Szybowiec. Statek powietrzny, ci$#szy od powietrza, uzyskuj"cy si!$ no%n", niezb$dn" do utrzymania si$ w powietrzu na skutek zjawisk aerodynamicznych wyst$puj"cych podczas lotu na jego powierzchniach pozostaj"cych w tym czasie w niezmiennym po!o#eniu, który podczas lotu swobodnego nie jest zale#ny od silnika. Szybowiec z nap(dem. Szybowiec z zespo!em nap$dowym, który stanowi jego integraln" cz$%( konstrukcyjn", inny ni# motoszybowiec turystyczny. -mig"owiec. Statek powietrzny uzyskuj"cy si!$ no%n", niezb$dn" do utrzymania si$ w powietrzu na skutek zjawisk aerodynamicznych wyst$puj"cych podczas lotu, g!ównie na jego nap$dzanych silnikiem albo silnikami wirnikach no%nych. Typ statku powietrznego. Wszystkie statki powietrzne zbudowane wed!ug tego samego, podstawowego projektu !"cznie z jego wszystkimi modyfikacjami, z wyj"tkiem takich modyfikacji, które powoduj" zmian$ w!a%ciwo%ci pilota#owych, sk!adu za!ogi, charakterystyk lotu. Ucze%-pilot. Osoba odbywaj"ca szkolenie teoretyczne lub praktyczne, nieposiadaj"ca licencji pilota. Ucze%-skoczek spadochronowy. Osoba odbywaj"ca szkolenie praktyczne w skokach spadochronowych, nieposiadaj"ca %wiadectwa kwalifikacji skoczka spadochronowego. Uko%czenie szkolenia (teoretycznego lub praktycznego). Spe!nienie przez uczestnika wymaga' programu szkolenia, dotycz"cych udzia!u w zaj$ciach szkoleniowych, przy ewentualnym uwzgl$dnieniu ustalonego dla niego indywidualnego toku szkolenia. Urz&dzenie treningowe. Urz"dzenie symuluj"ce cz$%ciowo %rodowisko kabiny lub pok!ad statku powietrznego i jego w!a%ciwo%ci oraz przebieg lotu, przeznaczone do szkolenia za!óg statków powietrznych. Uprawnienie instruktora symulatorowego. Uprawnienie lotnicze, instruktorskie wpisywane do licencji pilota, nawigatora lotniczego, mechanika pok!adowego albo kontrolera ruchu lotniczego do prowadzenia szkolenia w oznaczonym zakresie na okre%lonym rodzaju urz"dzenia treningowego lub w symulatorze lotu. Uprawnienie lotnicze. Uprawnienie wpisywane do licencji.

19

-

Uprawnienie wynikaj&ce z licencji. Ca!okszta!t i zakres uprawnie' cz!onka personelu lotniczego do wykonywania czynno%ci lotniczych, do których uprawnia go licencja i wpisane do niej wa#ne uprawnienia lotnicze, przy uwzgl$dnieniu wpisanych do niej ogranicze'. - VFR. Przepisy dla lotów z widzialno%ci" - Visual Flight Rules. - VMC. Warunki meteorologiczne dla lotów z widzialno%ci" - Visual Meteorological Flight Conditions. - Wiatrakowiec. Statek powietrzny ci$#szy od powietrza, nap$dzany silnikiem albo silnikami, uzyskuj"cy si!$ no%n", niezb$dn" do utrzymania si$ w powietrzu na skutek zjawisk aerodynamicznych wyst$puj"cych podczas lotu na jego nienap$dzanych (z wyj"tkiem pocz"tku rozruchu) wirnikach. - Zaliczenie szkolenia (teoretycznego lub praktycznego). Zdanie z wynikiem pozytywnym przez uczestnika szkolenia wszystkich wymaganych przez program lub instrukcje szkolenia egzaminów etapowych i ko'cowych, przy ewentualnym uwzgl$dnieniu udzielonych mu zwolnie' z tych egzaminów z tytu!u uznania posiadania przez niego wiadomo%ci lub umiej$tno%ci. - Za"oga jednoosobowa. Za!oga, w której sk!adzie jest jeden pilot. - Za"oga wieloosobowa. Za!oga, w której sk!adzie jest co najmniej dwóch pilotów - Part 66 – Za!"cznik III do rozporz"dzenia Komisji (WE) nr 2042/2003 z dnia 20 listopada 2003 r. w sprawie nieprzerwanej zdatno#ci do lotu statków powietrznych oraz wyrobów lotniczych, cz&#ci i wyposa$enia, a tak$e w sprawie zezwole' udzielanych instytucjom i personelowi zaanga$owanym w takie zadania, zwanym dalej „rozporz"dzeniem nr 2042/2003”, cz$%( 66, licencjonowany personel obs!ugi technicznej statków powietrznych. - Part 145 – za!"cznik II do rozporz"dzenia nr 2042/2003 cz$%( 145, zatwierdzone organizacje obs!ugi technicznej statków powietrznych. - Part 147 – za!"cznik IV do rozporz"dzenia nr 2042/2003 cz$%( 147, zatwierdzone organizacje szkolenia i egzaminowania personelu obs!ugi statków powietrznych. - Pionowzlot. Statek powietrzny ci$#szy od powietrza, który mo#e wykonywa( pionowy start, pionowe l"dowanie i lot przy ma!ej pr$dko%ci, co jest uzale#nione od urz"dze' wytwarzaj"cych si!$ no%n" nap$dzan" silnikiem lub ci"giem silnika podczas tych faz lotu, które nie posiadaj" wiruj"cych p!atów, wytwarzaj"cych si!$ no%n" niezb$dn" do lotu poziomego.. 1.2. Przepisy dotycz&ce spe"niania wymaga% mi(dzynarodowych i krajowych przez licencje lotnicze i uprawnienia lotnicze do nich wpisywane 1.2.1. Ogólne wymagania, którym mog& odpowiada' licencje i uprawnienia do nich wpisywane, zwane dalej uprawnieniami lotniczymi 1.2.1.1. Licencje i uprawnienia lotnicze musz" odpowiada( polskim przepisom licencjonowania, wynikaj"cym z ustawy oraz wydanego na jej podstawie art. 104 ust. 1 rozporz"dzenia. 1.2.1.2. Licencje i uprawnienia lotnicze, które odpowiadaj" nie tylko polskim przepisom licencjonowania, ale równie# wymaganiom mi$dzynarodowym, oznaczane s" przez umieszczenie na druku licencji informacji okre%laj"cej spe!nienie wymaga': 1) JAA albo JAR-66 - je#eli licencja lub uprawnienie odpowiada wymaganiom okre%lonym w odpowiednich JAR; 2) ICAO - je#eli licencja lub uprawnienie odpowiada wymaganiom okre%lonym w Aneksie 1. 1.2.1.3. Licencja lub uprawnienie lotnicze, wydane zgodnie z polskimi przepisami licencjonowania, mog" nie spe!nia( wymaga' mi$dzynarodowych w nast$puj"cych przypadkach: 1) brak wymaga' mi$dzynarodowych; 2) do licencji zosta!y wpisane ograniczenia nieprzewidziane w wymaganiach mi$dzynarodowych, powoduj"ce niespe!nienie tych wymaga'; 3) zamiany licencji, wydanej zgodnie z rozporz"dzeniem Ministra Komunikacji z dnia 10 wrze%nia 1986 r. w sprawie personelu lotniczego, na licencj$ wydan" zgodnie z niniejszym rozporz"dzeniem, je#eli posiadacz zamienianej licencji nie spe!nia wszystkich wymaga' odno%nie do kwalifikacji zawartych w niniejszym rozporz"dzeniu lub odpowiednich JAR, co powoduje wpisanie ogranicze' wymienionych w pkt 2 do licencji wydanej zgodnie z niniejszym rozporz"dzeniem. 1.2.1.3.1. W przypadku zamiany licencji wydanych zgodnie z rozporz"dzeniem Ministra Komunikacji z dnia 10 wrze%nia 1986 r. w sprawie personelu lotniczego albo wydanych zgodnie z niniejszym rozporz"dzeniem na odpowiednie licencje JAA albo JAR-66 maj" zastosowanie zasady wymiany zamieszczone w odpowiednich wymaganiach JAR. 1.2.1.4. W przypadkach okre%lonych w ust. 1.2.1.3. licencja jest wydawana bez oznacze' wymienionych w ust. 1.2.1.2. 1.3. Zasady ogólne maj&ce zastosowanie wobec uprawnie% dotycz&cych "&czno#ci oraz radiotelefonii i j(zyka radiotelefonii

20

1.3.1. Licencje: pilota, nawigatora i mechanika pok!adowego oraz kontrolera ruchu lotniczego, dyspozytora lotniczego i informatora s!u#by informacji powietrznej oraz uprawnienie instruktora spadochronowego, oraz uprawienie specjalne instruktora spadochronowego bez prawa wykonywania czynno%ci instruktora spadochronowego na pok!adzie statku powietrznego i bez prawa wykonywania skoków, mog" by( wydane, je#eli kandydat posiada %wiadectwo radiotelefonisty w s!u#bie lotniczej, o którym mowa w § 6 ust. 1 pkt 2 rozporz"dzenia Ministra +"czno%ci z dnia 28 maja 2001 r. w sprawie %wiadectw operatora urz"dze' radiowych (Dz. U. Nr 57, poz. 599) z zastrze#eniem ust. 1.3.2 i 1.3.3 poni#ej. 1.3.2. Licencja radiooperatora pok!adowego mo#e by( wydana, je#eli kandydat posiada %wiadectwo radiotelefonisty w s!u#bie lotniczej, o którym mowa w § 6 ust. 1 pkt 1 rozporz"dzenia Ministra +"czno%ci z dnia 28 maja 2001 r. w sprawie %wiadectw operatora urz"dze' radiowych (Dz. U. Nr 57, poz. 599). 1.3.3. Licencja pilota szybowcowego mo#e by( wydana, je#eli kandydat posiada co najmniej %wiadectwo radiotelefonisty w s!u#bie lotniczej, o którym mowa w § 6 ust. 1 pkt 3 rozporz"dzenia Ministra +"czno%ci z dnia 28 maja 2001 r. w sprawie %wiadectw operatora urz"dze' radiowych (Dz. U. Nr 57, poz. 599). 1.3.4. Licencje i uprawnienia lotnicze wymienione w ust. 1.3.1-1.3.3 uprawniaj" do prowadzenia lotniczej korespondencji radiotelefonicznej w j$zyku angielskim i polskim, je#eli w licencji nie zosta!o wpisane ograniczenie do prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej wy!"cznie w j$zyku polskim. 1.3.5. Licencje wymienione w ust. 1.3.1, zawieraj"ce ograniczenia do prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej wy!"cznie w j$zyku polskim nie s" licencjami spe!niaj"cymi wymagania mi$dzynarodowe JAR i Aneksu 1. 1.3.6. Uprawnienie do prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej w j$zyku angielskim mo#e by( wydane osobie, która wykaza!a w trakcie egzaminu przed komisj" wymienion" w § 16 ust. 1 rozporz"dzenia, #e posiada nast$puj"ce umiej$tno%ci odpowiednie dla licencji lub uprawnienia lotniczego, o które ubiega si$: 1) pos!ugiwania si$ j$zykiem angielskim w stopniu umo#liwiaj"cym jej porozumiewanie si$ w tym j$zyku w codziennych sytuacjach #yciowych w mowie oraz w pi%mie; 2) pos!ugiwania si$ angielsk" terminologi" lotnicz", umo#liwiaj"c" : a) korzystanie z lotniska i jego wyposa#enia, przygotowanie i wykonywanie operacji lotniczych, procedur ruchu lotniczego, porozumiewanie si$ za!ogi statku powietrznego, b) porozumiewanie si$ z personelem obs!ugi technicznej i naziemnej, administracji lotniska i s!u#by meteorologicznej, c) rozumienie tekstów wydawnictw informacji lotniczej, meteorologicznej i instrukcji lotniczych w zakresie niezb$dnym do bezpiecznego wykonywania czynno%ci lotniczych, d) wype!nianie planów lotu i innych formularzy oraz pisanie meldunków i wyja%nie', zwi"zanych z uczestnictwem w ruchu lotniczym lub dotycz"cych eksploatacji statków powietrznych; 3) poprawnego odbioru i interpretacji depesz radiotelefonicznych w j$zyku angielskim w warunkach zak!óce' wyst$puj"cych w ruchu lotniczym oraz prawid!owego formu!owania i nadawania depesz radiotelefonicznych w tym j$zyku w sposób zrozumia!y przez respondenta, w sytuacjach normalnych i awaryjnych, przy wykorzystaniu standardowych zwrotów radiotelefonicznych i prawid!owej terminologii lotniczej. Rozdzia" 2 Szczegó"owe wymagania dla poszczególnych licencji pilotów oraz skoczka spadochronowego zawodowego, dotycz&ce szkolenia lotniczego, kwalifikacji lotniczych w zakresie wiedzy, umiej(tno#ci i praktyki oraz uprawnienia z nich wynikaj&ce i uprawnienia lotnicze do nich wpisywane 2.1. Wymagania ogólne stawiane kandydatom do szkolenia na licencj( pilota albo skoczka spadochronowego zawodowego 2.1.1. Ucze'-pilot mo#e by( dopuszczony do szkolenia praktycznego, je#eli: 1) spe!nia wymagania okre%lone w § 6 i 8 rozporz"dzenia; 2) zaliczy! szkolenie teoretyczne do danej licencji, a zaliczenie jest nieprzedawnione albo zosta!o przeprowadzone sprawdzenie wiadomo%ci teoretycznych w wymaganym zakresie, chyba #e zatwierdzony program szkolenia dopuszcza równoleg!e prowadzenie szkolenia teoretycznego i praktycznego; 3) wymiary jego cia!a, przy uwzgl$dnieniu w!a%ciwo%ci kabiny pilota oraz mo#liwo%ci regulacyjnych fotela pilota i organów sterowania na statku powietrznym, który ma by( zastosowany w szkoleniu, umo#liwiaj" mu odpowiedni" obserwacj$ zewn$trzn" i wewn$trzn" oraz operowanie wszystkimi organami sterowania w pe!nym zakresie ich ruchu. 2.1.2. Ucze'-pilot mo#e by( dopuszczony do szkolenia praktycznego na ziemi, po!"czonego z wykonywaniem czynno%ci podczas pracuj"cego silnika statku powietrznego, wirnika %mig!owca, obs!ug" naziemnych urz"dze' s!u#"cych do startu szybowca oraz w lotach dwusterowych i samodzielnych, je#eli posiada wa#ne orzeczenie lotniczo-lekarskie, w!a%ciwe dla licencji lub uprawnienia, do którego prowadzone jest szkolenie.

21

2.1.3. Ucze'-pilot mo#e by( dopuszczony do lotów samodzielnych, je#eli uko'czy! 16 lat. 2.1.4. Pilot mo#e by( dopuszczony do szkolenia do licencji wy#szej klasy lub uprawnienia lotniczego, je#eli spe!nia wymagania okre%lone w ust. 2.1.1 oraz posiada licencj$ lub uprawnienia lotnicze i praktyk$ lotnicz", których posiadanie jest wymagane przez przepisy zamieszczone w niniejszym za!"czniku albo przez zatwierdzony program szkolenia. 2.2. Kwalifikacje instruktorów szkolenia teoretycznego 2.2.1. Szkolenie teoretyczne wraz z egzaminami na zaliczenie szkolenia teoretycznego wymaganego do licencji lub uprawnienia lotniczego mo#e by( powierzone osobom, które s" specjalistami w danej dziedzinie, co jest potwierdzone posiadaniem odpowiedniego wykszta!cenia i odpowiedniej praktyki zawodowej, licencji lotniczej, oraz które posiadaj" odpowiednie umiej$tno%ci dydaktyczne. 2.2.2. Prezes Urz$du, kieruj"c si$ wymaganiami przepisów mi$dzynarodowych oraz konieczno%ci" zapewnienia odpowiedniego poziomu szkolenia, publikuje w PEL szczegó!owe wytyczne w sprawie: 1) zasad doboru instruktorów szkolenia teoretycznego; 2) wymaga' kwalifikacyjnych dla instruktorów szkolenia teoretycznego. 2.3. Wykonywanie lotów i skoków szkoleniowych 2.3.1. Do lotów szkoleniowych uczniów-pilotów oraz pilotów mog" by( wykorzystane wy!"cznie: 1) statki powietrzne, okre%lone w § 5 ust. 4 pkt 1 tych typów, które s" odpowiednie do rodzaju i zakresu szkolenia; 2) urz"dzenia treningowe, spe!niaj"ce wymagania, o których mowa w § 5 ust. 4 pkt 2, zatwierdzone przez Prezesa Urz$du Lotnictwa Cywilnego, zwanego dalej Prezesem Urz$du, do stosowania w szkoleniu, odpowiednie dla rodzaju i zakresu szkolenia, wyszczególnione w instrukcji szkolenia o%rodka szkolenia albo organizacji okre%lonej w § 9 ust. 5. 2.3.2. Loty szkoleniowe uczniów-pilotów oraz pilotów szkol"cych si$ wykonuje si$ wy!"cznie zgodnie z w!a%ciwym, zatwierdzonym programem szkolenia oraz instrukcj" szkolenia, w formie lotów: 1) dwusterowych, z instruktorem uprawnionym do prowadzenia danego rodzaju szkolenia albo praktykanteminstruktorem, upowa#nionym przez Prezesa Urz$du do odbywania nadzorowanej praktyki instruktorskiej zgodnie z zatwierdzonym programem szkolenia instruktorów; 2) samodzielnych, w których ucze'-pilot albo pilot szkolony wykonuje czynno%ci dowódcy statku powietrznego, pod nadzorem instruktora albo praktykanta, wymienionego w pkt 1 i tylko w ruchu lotniczym niekontrolowanym, z wyj"tkiem tych stref i rejonów kontrolowanych lotnisk, w których loty samodzielne uczniów-pilotów s" dopuszczone. 2.3.3. Szkolenie praktyczne, w tym wykonywanie lotów szkoleniowych na dwusterze musi obejmowa( nauczanie, doskonalenie i sprawdzanie umiej$tno%ci wykonywania czynno%ci dowódcy statku powietrznego, chyba #e pilot jest szkolony wy!"cznie do wykonywania czynno%ci drugiego pilota. 2.3.4. Loty szkoleniowe na dwusterze na szybowcach, szybowcach z nap$dem, samolotach, motoszybowcach turystycznych, %mig!owcach i wiatrakowcach, sterowcach mog" by( wykonywane tylko, gdy s" one wyposa#one w zdwojony uk!ad sterowania, umo#liwiaj"cy instruktorowi czynn" ingerencj$ w sterowanie z jego fotela. Na statkach powietrznych ze sterownicami przek!adanymi nie mog" by( wykonywane dwusterowe loty szkoleniowe. W przypadkach uzasadnionych w!a%ciwo%ciami danego typu statku powietrznego, rodzajem i zakresem szkolenia w locie Prezes Urz$du mo#e zatwierdzi( program szkolenia, w którym dopu%ci stosowanie okre%lonego typu statku powietrznego ze sterownicami przek!adanymi do lotów dwusterowych, je#eli ten program b$dzie zawiera( odpowiednie postanowienia zapewniaj"ce bezpiecze'stwo tych lotów. 2.3.5. Lot szkoleniowy nie mo#e by( zaliczony jako samodzielny, je#eli na pok!adzie statku powietrznego w kabinie pilota znajduje si$ inny pilot, uprawniony do wykonywania lotów danego rodzaju na tym statku powietrznym, z wyj"tkiem samodzielnego lotu szkoleniowego wykonywanego na statku powietrznym, na którym wymagana jest obecno%( drugiego pilota. 2.3.6. Do skoków szkoleniowych mog" by( wykorzystywane wy!"cznie spadochrony odpowiadaj"ce wymaganiom, o których mowa w ust. 2.3.1. 2.4. Wymagania ogólne stawiane kandydatom ubiegaj&cym si( o wydanie licencji pilota albo skoczka spadochronowego zawodowego 2.4.1. Kandydat b$d"cy obywatelem polskim musi spe!nia( nast$puj"ce wymagania: 1) ogólne, okre%lone w art. 96 ust. 1 pkt 1-3 ustawy - Prawo lotnicze; 2) w zakresie wieku i wykszta!cenia, okre%lone w ustawie - Prawo lotnicze, art. 96 ust. 2; 3) w zakresie sprawno%ci psychicznej i fizycznej, okre%lone w odr$bnych przepisach, wydanych na podstawie ustawy - Prawo lotnicze, art. 96 ust. 2; 4) dotycz"ce uko'czenia szkolenia lotniczego, posiadania wiedzy i umiej$tno%ci lotniczych oraz praktyki lotniczej, zamieszczone w szczegó!owych wymaganiach w tym zakresie, okre%lonych w ust. 2.6.1-2.6.13.

22

2.4.2. Kandydat nieb$d"cy obywatelem polskim musi spe!ni( wymagania okre%lone w odr$bnych przepisach, wydanych na podstawie ustawy - Prawo lotnicze art. 104 ust. 3. 2.5. Wymagania szczegó"owe, dotycz&ce szkolenia lotniczego, posiadania wiedzy i umiej(tno#ci lotniczych oraz praktyki lotniczej, dla licencji pilotów i skoczków spadochronowych zawodowych oraz uprawnie% lotniczych wpisywanych do tych licencji 2.5.1. Uprawnienia pilota dotycz&ce statku powietrznego 2.5.1.1. Uprawnienia dotycz"ce statku powietrznego okre%la si$ w licencji pilota przez wpisanie uprawnienia lotniczego: 1) do licencji pilota samolotowego dotycz"cego: a) klasy samolotów z za!og" jednoosobow": – jednosilnikowych t!okowych l"dowych, – jednosilnikowych t!okowych wodnych, – motoszybowców turystycznych, – obejmuj"cej ka#dy typ samolotu jednosilnikowego turbo%mig!owego l"dowego, – obejmuj"cej ka#dy typ samolotu jednosilnikowego turbo%mig!owego wodnego, – wielosilnikowych t!okowych l"dowych, – wielosilnikowych t!okowych wodnych, b) ka#dego typu samolotu: – z za!og" wieloosobow", które mo#e by( ograniczone do wykonywania wy!"cznie czynno%ci drugiego pilota; – wielosilnikowego z za!og" jednoosobow", wyposa#onego w silniki turbo%mig!owe albo turboodrzutowe, – dla samolotu An-2, – je#eli Prezes Urz$du uzna to za konieczne dla zapewnienia bezpiecze'stwa, kieruj"c si$ szczególnymi jego w!a%ciwo%ciami; 2) do licencji pilota %mig!owcowego dotycz"cego: a) ka#dego typu %mig!owca, b) wiatrakowców; 3) do licencji pilota sterowcowego dotycz"cego: a) klasy sterowców z za!og" jednoosobow", b) ka#dego typu sterowca z za!og" wieloosobow", c) ka#dego typu sterowca z za!og" jednoosobow", je#eli Prezes Urz$du uzna to za konieczne dla zapewnienia bezpiecze'stwa, kieruj"c si$ szczególnymi jego w!a%ciwo%ciami; 4) do licencji pilota balonu wolnego - uprawnienia lotniczego dotycz"cego: a) klasy balonów na ogrzane powietrze, b) klasy balonów na gaz, c) klasy balonów wolnych z nap$dem - sterowców turystycznych, d) ka#dego typu balonu wolnego, je#eli Prezes Urz$du uzna to za konieczne dla zapewnienia bezpiecze'stwa, kieruj"c si$ szczególnymi jego w!a%ciwo%ciami. 2.5.1.2. Uprawnie' dotycz"cych statku powietrznego nie okre%la si$ wpisem uprawnienia lotniczego do licencji pilota wiatrakowcowego i szybowcowego. Uprawnienia te oraz uprawnienia dotycz"ce typu w ramach wpisanych do licencji uprawnie', dotycz"cych klas statków powietrznych, s" wydawane, potwierdzane, a ich wa#no%( jest przed!u#ana albo wznawiana zgodnie z zasadami i procedurami ustalonymi w szczegó!owych wytycznych Prezesa Urz$du, okre%lonych w ust. 3.8.2. Prezes Urz$du mo#e wprowadzi( obowi"zek wpisywania do licencji uprawnie' lotniczych na okre%lone typy szybowców i wiatrakowców, je#eli uzna to za konieczne dla zapewnienia bezpiecze'stwa, kieruj"c si$ szczególnymi w!a%ciwo%ciami tego typu. 2.5.1.3. Nie jest wymagane posiadanie uprawnienia na typ statku powietrznego od pilota posiadaj"cego uprawnienie lotnicze pilota do%wiadczalnego klasy 1 lub 2 dla wykonywania lotów próbnych kategorii pierwszej okre%lonych w odr$bnych przepisach wydanych na podstawie art. 53 ust. 3 ustawy - Prawo lotnicze, przeprowadzanych w ramach zatwierdzonego albo uzgodnionego programu prób. Czynno%ci pilota dowódcy lub czynno%ci drugiego pilota bez posiadania uprawnie' na typ mo#e wykonywa( przy realizacji tego programu pilot, którego do%wiadczenie jest: 1) zgodne z wymaganiami zamieszczonymi w instrukcji operacyjnej organizacji lotniczej prowadz"cej próby w locie, zatwierdzonej przez Prezesa Urz$du albo 2) imiennie akceptowane przez Prezesa Urz$du w zatwierdzonym lub uzgodnionym przez niego programie prób. 2.5.2. Szczegó"owe wytyczne dotycz&ce prowadzenia szkolenia lotniczego oraz egzaminów pa%stwowych na wydanie licencji i uprawnie% lotniczych oraz przed"u$enia i wznowienia ich wa$no#ci

23

Prezes Urz$du, kieruj"c si$ ogólnymi zasadami prowadzenia szkole' oraz zakresem wymaganych wiadomo%ci i umiej$tno%ci, okre%lonych ogólnie w niniejszym za!"czniku dla poszczególnych licencji i uprawnie', aktualnymi wymaganiami JAR i Aneksu 1 oraz zaleceniami Podr$cznika Szkoleniowego ICAO - Doc. 7192, a tak#e potrzebami bezpiecze'stwa lotów i wynikaj"cymi z rozwoju lotnictwa, ustala i og!asza w PEL szczegó!owe wytyczne: 1) dla programów szkolenia, dotycz"ce: a) stosowania szkolenia modu!owego i zintegrowanego oraz !"czenia szkolenia do licencji i uprawnie' lotniczych, a tak#e stosowania indywidualnego toku szkolenia przy wykazaniu przez kandydata posiadania odpowiednich wiadomo%ci lub umiej$tno%ci, nabytych w inny sposób, b) dopuszczalno%ci stosowania trybów szkolenia teoretycznego: stacjonarnego, zaocznego i mieszanego oraz wymaga' organizacyjnych i dydaktycznych dla tych trybów szkolenia, w tym wymaga' dotycz"cych okresów trwania poszczególnych rodzajów kursów szkoleniowych, c) tematyki szkole' teoretycznych w zakresie poszczególnych przedmiotów i minimalnego czasu zaj$( z tych przedmiotów, d) wymaganej liczby lub czasu lotów szkoleniowych na statkach powietrznych lub w urz"dzeniach treningowych, je#eli nie zosta!y okre%lone w niniejszym za!"czniku, e) zakresów umiej$tno%ci praktycznych nauczanych na ziemi i w locie, w tym zakresów praktyki instruktorskiej wymaganej na wydanie poszczególnych uprawnie' instruktora, f) szczegó!owego sposobu wykorzystania liczby lub czasu lotów szkoleniowych okre%lonych w niniejszym za!"czniku pod lit. d, dla nauczania poszczególnych wymaganych umiej$tno%ci, g) rodzajów i sposobów wykorzystania urz"dze' treningowych, wymaganych w danym rodzaju szkolenia lub podczas nauczania okre%lonych umiej$tno%ci, h) stosowania dopuszczalnego zmniejszania liczby i czasu lotów szkoleniowych, wymaganych w niniejszym za!"czniku lub wymienionych pod lit. d, w tym zasad zmniejszania zakresu praktyki instruktorskiej albo zwalniania z niej w przypadkach uzasadnionych posiadaniem przez kandydata innej praktyki lotniczej; 2) dotycz"ce egzaminów na wydanie lub ponowne wydanie licencji oraz wydanie, przed!u#enie lub wznowienie wa#no%ci uprawnie' lotniczych, okre%laj"ce: a) dla egzaminów teoretycznych: metod$ przeprowadzania egzaminu, jego zakres i poziom, liczb$ pyta' egzaminacyjnych oraz czas trwania egzaminu, b) dla egzaminów praktycznych: wymagany zakres i czas trwania egzaminu, w tym lotu egzaminacyjnego, oraz sposób jego wykorzystania dla sprawdzenia poszczególnych umiej$tno%ci, czas wykonywania czynno%ci praktycznych, sposób wykorzystania urz"dze' treningowych, dopuszczalno%( lub obowi"zek ich stosowania, zakres uzupe!niaj"cego sprawdzenia wiedzy teoretycznej. 2.5.3. Wymagania egzaminacyjne i kryteria zaliczeniowe stosowane podczas egzaminów na wydanie licencji, wydanie uprawnie% lotniczych oraz przed"u$anie i wznawianie ich wa$no#ci 2.5.3.1. Podstawowe, ogólne kryteria zaliczeniowe stosowane podczas egzaminu teoretycznego Kandydat powinien wykaza( si$ opanowaniem wiedzy z ka#dego przedmiotu teoretycznego w zakresie i na poziomie odpowiednim dla danej licencji albo uprawnienia lotniczego oraz w stopniu umo#liwiaj"cym mu zastosowanie wiedzy w dzia!aniu praktycznym lub do teoretycznego uzasadnienia zasad praktycznego dzia!ania. Kryteriami tymi powinni kierowa( si$ egzaminatorzy przy opracowywaniu testów egzaminacyjnych i pyta' egzaminów ustnych oraz przy ocenie wyników tych egzaminów. W przypadku egzaminu testowego zaliczenie jest uwarunkowane udzieleniem przez kandydata co najmniej 75 % prawid!owych odpowiedzi. 2.5.3.2. Podstawowe kryteria zaliczeniowe stosowane podczas egzaminu praktycznego 1) Kandydat na licencj$ pilota lub uprawnienie lotnicze musi wykaza( si$ nast$puj"cymi umiej$tno%ciami: a) wymaganym poziomem w wykonywaniu wszystkich czynno%ci lotniczych pilota, wyra#aj"cym si$ w sprawno%ci przygotowania do lotu, !"cznie z ocen" zdatno%ci statku powietrznego, wykonywania niezb$dnych analiz i oblicze' przed lotem i w trakcie lotu, b) prowadzeniem !"czno%ci radiowej w sposób dostosowany do rodzaju i intensywno%ci ruchu lotniczego oraz zapewniaj"cy uzyskanie i przekazanie informacji niezb$dnych do wykonywania lotu oraz zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpiecze'stwa lub u!atwie' lotu, c) u#ytkowaniem statku powietrznego w zakresie jego dopuszczalnych ogranicze' oraz w!a%ciw" ocen" jego bie#"cej zdatno%ci do lotu, d) p!ynnego i dok!adnego wykonywania wszystkich manewrów oraz procedur ruchu lotniczego, e) w!a%ciw" ocen" warunków, w których lot b$dzie lub jest wykonywany, a tak#e w!asnych umiej$tno%ci lotniczych oraz podejmowaniem prawid!owych decyzji lotniczych na ziemi i w locie, opartych na racjonalnych przes!ankach i wiedzy lotniczej, zapewniaj"cych bezpiecze'stwo i efektywno%( lotów,

24

f) panowaniem nad przebiegiem lotu w sposób niebudz"cy w"tpliwo%ci co do pomy%lnego zako'czenia ka#dego manewru czy procedury; 2) Kandydat do uprawnienia instruktora musi ponadto wykaza( si$ umiej$tno%ciami: a) wykonywania wszystkich czynno%ci pilota z fotela instruktora w sposób powtarzalny, zgodny z wcze%niej przedstawionym opisem manewru lub procedury i w granicach bezpiecze'stwa wymaganych przy pokazie i wspólnym sterowaniu, podczas nauczania manewrów oraz procedur normalnych i awaryjnych, b) w!a%ciwego instrukta#u przed lotem, w trakcie lotu i po locie oraz w!a%ciwej analizy nieprawid!owo%ci pope!nianych przez ucznia-pilota albo pilota szkolonego, c) nadzorowania samodzielnego (wiczenia ucznia-pilota albo szkolonego pilota w locie dwusterowym, d) w!a%ciwego, zgodnego z programem szkolenia kandydata do uprawnie' instruktora oraz bezpiecznego symulowania i inscenizowania sytuacji skomplikowanych i niebezpiecznych, e) bezpiecznego i nieograniczaj"cego nadmiernie inicjatywy ucznia-pilota albo szkolonego pilota post$powania podczas (wiczenia procedur normalnych i awaryjnych, w przypadku pojawiania si$ b!$dów prowadz"cych do zagro#e' lub bezpo%rednio je powoduj"cych, f) korygowania nieprawid!owych depesz radiotelefonicznych, nadawanych przez ucznia-pilota albo szkolonego pilota, g) w!a%ciwego wykonywania czynno%ci instruktora na ziemi, w tym nadzoru instruktorskiego nad lotem samodzielnym ucznia-pilota lub pilota szkolonego oraz kierowania lotami w ruchu lotniczym niekontrolowanym. 2.5.3.3. Szczegó"owe wymagania egzaminacyjne oraz kryteria zaliczeniowe Prezes Urz$du, kieruj"c si$ aktualnymi wymaganiami przepisów mi$dzynarodowych i aktualnym rozwojem techniki lotniczej, ustala wytyczne zawieraj"ce szczegó!owe wymagania egzaminacyjne oraz kryteria zaliczeniowe i og!asza je w PEL. 2.5.4. Zaliczanie czasu lotu przez kandydatów ubiegaj&cych si( o wydanie licencji lub uzyskanie uprawnienia lotniczego - zasady ogólne 2.5.4.1. Ucze'-pilot albo pilot ma prawo do zaliczenia w ca!o%ci czasu lotów wykonanych na statku powietrznym danej kategorii w charakterze dowódcy statku powietrznego i lotów dwusterowych lub lotów z instruktorem, wykonanych podczas szkolenia, odpowiednio do licencji pilota albo licencji klasy wy#szej, na poczet praktyki wymaganej dla tej licencji, która dotyczy danej kategorii statku powietrznego. 2.5.4.2. Pilot ma prawo do zaliczenia 50% czasu lotów wykonanych na statku powietrznym danej kategorii w charakterze drugiego pilota, je#eli wykonywanie czynno%ci drugiego pilota na tym statku jest wymagane, na poczet !"cznego czasu lotu wymaganego dla wydania licencji klasy wy#szej, która dotyczy danej kategorii statku powietrznego. 2.5.4.3. Pilot ma prawo do zaliczenia ca!o%ci czasu lotów na statku powietrznym danej kategorii, na którym wymagana jest za!oga wieloosobowa, wykonanych w charakterze drugiego pilota, pe!ni"cego obowi"zki dowódcy statku powietrznego pod nadzorem uprawnionego dowódcy statku powietrznego, na poczet !"cznego czasu lotu wymaganego dla wydania licencji klasy wy#szej, która dotyczy danej kategorii statku powietrznego, je#eli nadzór nad jego czynno%ciami by! sprawowany metodami zatwierdzonymi przez Prezesa Urz$du. 2.5.4.4. Szczegó!owe zasady i ograniczenia dotycz"ce zaliczania czasu lotu wymaganego do wydania poszczególnych licencji, równie# na statkach powietrznych innej kategorii ni# dotyczy licencja, zamieszczone s" w ust. 2.6 w wymaganiach dotycz"cych praktyki lotniczej poszczególnych licencji. 2.5.4.5. Przepisy ust. 2.5.4.1-2.5.4.4 maj" zastosowanie do zaliczania czasu lotów wymaganego do uzyskania uprawnie' lotniczych. 2.6. Wymagania dotycz&ce poszczególnych licencji 2.6.1. Licencja pilota samolotowego turystycznego 2.6.1.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( oraz zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego lub organizacji okre%lonej w § 9 ust. 5 rozporz"dzenia. 2.6.1.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów: 1) prawo lotnicze: podstawy prawa lotniczego mi$dzynarodowego i polskiego, przepisy licencjonowania odnosz"ce si$ do licencji pilota samolotowego turystycznego i uprawnie', które mog" zosta( do niej wpisane, przepisy i procedury ruchu lotniczego, s!u#by i organy ruchu lotniczego; 2) wiedza ogólna o samolocie: wiedza o konstrukcji i funkcjonowaniu p!atowca, zespo!ów nap$dowych, systemów i przyrz"dów pok!adowych oraz o ocenie zdatno%ci do lotu; 3) osi"gi i planowanie lotu: masa i wywa#enie, osi"gi przy starcie i l"dowaniu, podczas lotu poziomego, wznosz"cego i szybowego, operacyjny plan lotu i plan na potrzeby ruchu lotniczego;

25

4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków lotu, chorób, higieny, medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn" pilota, czynnik ludzki w lotnictwie; 5) meteorologia: wiedza o atmosferze, czynnikach meteorologicznych i zjawiskach atmosferycznych, szczególnie tych, które zagra#aj" bezpiecze'stwu lotu, organizacja os!ony meteorologicznej lotnictwa, informacje meteorologiczne na potrzeby lotnictwa, ich pozyskiwanie, interpretacja i wykorzystywanie, podstawy klimatologii; 6) nawigacja: kula ziemska i jej odwzorowania na mapach, odleg!o%ci i kierunki, plany, mapy i odwzorowania kartograficzne, ich odczytywanie i wykorzystanie w ró#nych rodzajach lotów, wysoko%( i poziom lotu, nastawianie wysoko%ciomierzy ci%nieniowych, nawigacja zliczeniowa, wykorzystanie kalkulatorów nawigacyjnych, czas - %redni lokalny i uniwersalny koordynowany, strefy czasowe, czasy wschodu i zachodu s!o'ca, radionawigacja, systemy radionawigacyjne, rodzaje pok!adowych urz"dze' radionawigacyjnych i ich wykorzystanie, nawigacja radarowa, transponder; 7) procedury operacyjne: przepisy mi$dzynarodowe i krajowe dotycz"ce eksploatacji statków powietrznych, poszukiwania i ratownictwa, badanie wypadków i incydentów lotniczych, procedury antyha!asowe, skutki naruszenia przepisów lotniczych; 8) zasady lotu: podstawy aerodynamiki, stery aerodynamiczne i ich dzia!anie, wywa#enia masowe i aerodynamiczne sterów, mechanizacja skrzyd!a, przeci"gni$cie, korkoci"g - unikanie, zapobieganie i wyprowadzanie, mechanika lotu, stateczno%( i sterowno%(, obci"#enia konstrukcji w locie, mechanika ruchu samolotu na ziemi i obci"#enia jego konstrukcji; 9) !"czno%(: frazeologia radiotelefoniczna w j$zyku polskim i angielskim, procedury radiotelefoniczne stosowane przy próbach naziemnych radiostacji, nawi"zywaniu !"czno%ci, w lotach nadlotniskowych i przelotach, zezwolenia, instrukcje, ostrze#enia i informacje, !"czno%( w niebezpiecze'stwie i sytuacjach nagl"cych, procedury post$powania w przypadku utraty !"czno%ci; 10) ogólne bezpiecze'stwo lotów: samolot - zasady bezpiecznego zachowania na pok!adzie, wykorzystanie wyposa#enia bezpiecze'stwa, wyposa#enia ratowniczego samolotu oraz osobistego za!ogi i pasa#erów - zasady jego u#ycia, zagro#enia bezpiecze'stwa ze strony samolotu i jego !adunku, zagro#enia zewn$trzne ze strony innych statków powietrznych, warunków pogodowych, stanu nawierzchni lotniska, operacje l"dowa' przymusowych. 2.6.1.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( si$ podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego posiadaniem umiej$tno%ci: 1) operacyjnego i nawigacyjnego przygotowania do lotu, oceny zdatno%ci i obs!ugi naziemnej samolotu; 2) zastosowania procedur ko!owania i lotów w przestrzeni powietrznej wokó! lotniska, 3) zachowania %rodków ostro#no%ci i procedur antykolizyjnych; 4) pilotowania samolotu wed!ug zewn$trznych punktów oceny po!o#enia w locie z widoczno%ci", 5) wykonania lotu z pr$dko%ciami minimalnymi, rozpoznawania i wyprowadzania z przeci"gni$cia, w fazie pocz"tkowej i po ca!kowitej utracie si!y no%nej, rozpoznawania autorotacji i wyprowadzania z korkoci"gu w fazie pocz"tkowej i ustalonej, 6) wykonania lotu z pr$dko%ci" zbli#on" do pr$dko%ci nieprzekraczalnej, rozpoznawania stromej, pog!$biaj"cej si$ spirali i wyprowadzania z niej, bez przekroczenia ogranicze' samolotu; 7) wykonania startu i l"dowania normalnego przy wietrze o kierunku i pr$dko%ci akceptowanej instrukcj" u#ytkowania samolotu w locie; 8) wykonania procedur krótkiego startu i stromego wznoszenia pocz"tkowego oraz stromego podej%cia i krótkiego l"dowania, operacji po!"czonej ze startem i l"dowaniem na l"dowiskach; 9) wykonania lotu wy!"cznie wed!ug wskaza' przyrz"dów, bez widoczno%ci zewn$trznych punktów odniesienia, sk!adaj"cego si$ z normalnych manewrów pilota#owych, oraz wyprowadzania z nienormalnych po!o#e' przy normalnym i ograniczonym zestawie przyrz"dów; 10) wykonania przelotu VFR z wykorzystaniem nawigacji wzrokowej, nawigacji zliczeniowej i radionawigacji; 11) wykonania procedur post$powania w sytuacjach awaryjnych i w przypadkach niesprawno%ci wyposa#enia !"cznie z symulowaniem awarii zespo!u nap$dowego oraz przymusowego i zapobiegawczego l"dowania i po#aru w locie; 12) wykonania przylotu na lotnisko kontrolowane i odlotu z lotniska kontrolowanego, przelotu VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym; 13) prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej w j$zyku polskim i angielskim w lotach VFR, w ruchu lotniczym kontrolowanym i niekontrolowanym. 2.6.1.4. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e w trakcie szkolenia lotniczego:

26

1) wykona! co najmniej 45 godzin lotu na samolotach zaliczonych do klasy samolotów jednosilnikowych, t!okowych, albo 95 godzin, je#eli szkolenie prowadzone jest na samolotach klasy samolotów wielosilnikowych t!okowych, w tym co najmniej: a) 25 godzin lotu szkoleniowego na dwusterze z instruktorem, b) 10 godzin lotu samodzielnego na samolotach klasy samolotów jednosilnikowych, t!okowych albo 70 godzin, je%li szkolenie jest prowadzone na samolotach klasy samolotów wielosilnikowych, t!okowych, c) 5 godzin przelotu samodzielnego, w!"czaj"c w to przelot na odleg!o%( nie mniejsz" ni# 270 km (150 NM), podczas którego zosta!y wykonane dwa l"dowania z ca!kowitym zatrzymaniem na dwu ró#nych lotniskach; te 5 godzin przelotu samodzielnego mog" mie%ci( si$ w ogólnym czasie lotów samodzielnych, wymienionym pod lit. b; 2) nie wi$cej ni# 5 godzin lotu, wykonanych przez niego na urz"dzeniu treningowym zosta!o zaliczone do czasów lotu, wymienionych w pkt 1. 2.6.1.4.1. Je#eli kandydat jest posiadaczem licencji pilota lub %wiadectwa kwalifikacji pilota statku powietrznego ultralekkiego o cechach samolotu albo %mig!owca, albo wiatrakowca, wówczas okre%lony w ust. 2.6.1.4 pkt 1 czas 45 godzin lotu mo#e by( zmniejszony o czas lotu wynosz"cy 10% czasu lotu wykonanego przez kandydata w charakterze dowódcy jednego z wy#ej wymienionych statków powietrznych, jednak nie wi$cej ni# o 10 godzin, pod warunkiem prowadzenia szkolenia wed!ug programu szkolenia zatwierdzonego dla tego rodzaju kandydatów. 2.6.1.4.2. Je#eli kandydat jest posiadaczem licencji pilota %mig!owcowego, wiatrakowcowego, szybowcowego, wówczas okre%lony w ust. 2.6.1.4 pkt 1 czas lotów szkolnych na dwusterze mo#e by( zmniejszony nie wi$cej ni# o 20 godzin, pod warunkiem prowadzenia szkolenia wed!ug programu szkolenia zatwierdzonego dla tego rodzaju kandydatów. 2.6.1.5. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji pilota samolotowego turystycznego, po spe!nieniu przez niego wymaga' okre%lonych dla tych uprawnie', mog" by( wpisane uprawnienia: 1) dotycz"ce ka#dej klasy samolotów, w tym motoszybowców turystycznych; 2) na ka#dy typ samolotu, które mo#e by( ograniczone do wykonywania czynno%ci drugiego pilota, je#eli uprawnienie to dotyczy samolotu z za!og" wieloosobow"; 3) do lotów nocnych VFR, po uko'czeniu szkolenia praktycznego obejmuj"cego co najmniej 10 godzin lotu w nocy, w tym nie mniej ni#: a) 5 godzin lotów szkoleniowych na dwusterze, w tym co najmniej 3 godziny przelotu, b) 5 godzin lotów szkoleniowych samodzielnych, w tym co najmniej 3 godziny przelotu w nocy i co najmniej 5 samodzielnych startów i l"dowa' z pe!nym zatrzymaniem; 4) do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR, pod dodatkowym warunkiem posiadania orzeczenia lotniczolekarskiego klasy wymaganej dla uzyskania licencji pilota zawodowego, albo wymaganego na licencj$ pilota turystycznego ze stwierdzeniem braku przeciwwskaza' do wykonywania lotów IFR. 2.6.1.6. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji pilota samolotowego turystycznego jest uprawniony do wykonywania bez wynagrodzenia czynno%ci dowódcy i drugiego pilota ka#dego samolotu nieu#ywanego odp!atnie, z ograniczeniem do lotów dziennych VFR, chyba #e posiada odpowiednie wa#ne uprawnienie, wymienione w ust. 2.6.1.5 pkt 3 lub 4. 2.6.1.6.1. Uprawnienia wymienione w ust. 2.6.1.6 dotycz" równie# samolotów okre%lonych w art. 33 ust. 2 i 3 ustawy - Prawo lotnicze, chyba #e jest wymagane odr$bne uprawnienie dotycz"ce typu. 2.6.2. Licencja pilota samolotowego zawodowego 2.6.2.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( i zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 2.6.2.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów: 1) prawo lotnicze: podstawy prawa lotniczego mi$dzynarodowego i polskiego, przepisy licencjonowania odnosz"ce si$ do licencji pilota samolotowego turystycznego, zawodowego i uprawnie', które mog" zosta( do nich wpisane, przepisy i procedury ruchu lotniczego, s!u#by i organy ruchu lotniczego oraz wspó!dzia!anie z nimi; 2) wiedza ogólna o samolocie: konstrukcja i funkcjonowanie p!atowca, zespo!ów nap$dowych, systemów i przyrz"dów pok!adowych, ograniczenia operacyjne samolotów i zespo!ów nap$dowych oraz ocena zdatno%ci do lotu samolotu, jego systemów i wyposa#e'; 3) osi"gi i planowanie lotu: masa i wywa#enie, wp!yw masy i wywa#enia na osi"gi i w!a%ciwo%ci pilota#owe, okre%lanie i praktyczne wykorzystanie danych o osi"gach przy starcie i l"dowaniu, podczas lotu poziomego, wznosz"cego i szybowego, opracowanie operacyjnego planu lotu i planu lotu na potrzeby ruchu lotniczego;

27

4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków lotu, chorób, higieny, medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn" pilota, czynnik ludzki w lotnictwie; 5) meteorologia: wiedza o atmosferze, czynnikach meteorologicznych i zjawiskach atmosferycznych, szczególnie zagra#aj"cych bezpiecze'stwu lotu, organizacja os!ony meteorologicznej lotnictwa, informacje meteorologiczne na potrzeby lotnictwa, ich pozyskiwanie, interpretacja i wykorzystywanie, wiedza z zakresu klimatologii i wykorzystanie na potrzeby lotnictwa, 6) nawigacja: kula ziemska i jej odwzorowania na mapach, odleg!o%ci i kierunki, plany, mapy i odwzorowania kartograficzne, ich odczytywanie i wykorzystanie w ró#nych rodzajach lotów, wysoko%( i poziom lotu, nastawianie wysoko%ciomierzy ci%nieniowych, nawigacja zliczeniowa, wykorzystanie kalkulatorów nawigacyjnych, czas - %redni lokalny i uniwersalny koordynowany, strefy czasowe, czas wschodu i zachodu s!o'ca, radionawigacja, systemy radionawigacyjne, rodzaje i wykorzystanie pok!adowych urz"dze' radionawigacyjnych, nawigacja radarowa, transponder, stosowanie metod nawigowania w profesjonalnych operacjach lotniczych; 7) procedury operacyjne: pos!ugiwanie si$ dokumentacj" operacyjn" i nawigacyjn", przepisy mi$dzynarodowe i krajowe o eksploatacji statków powietrznych, poszukiwaniu i ratownictwie, badaniu wypadków i incydentów lotniczych, procedury przeciwha!asowe, procedury operacyjne stosowane podczas przewozu !adunków, szczególnie niebezpiecznych, rodzaje !adunków niebezpiecznych, wymagania i praktyki dotycz"ce informowania pasa#erów o zasadach bezpiecze'stwa, !"cznie z zapewnianiem obserwacji zachowania pasa#erów podczas wchodzenia i wychodzenia oraz na pok!adzie, skutki naruszenia przepisów lotniczych; 8) zasady lotu: aerodynamika podstawowa, podd&wi$kowa, stery aerodynamiczne i ich dzia!anie, wywa#enie masowe i aerodynamiczne sterów, sterowanie przy asymetrii ci"gu wywo!anej awari" silnika samolotu wielosilnikowego, mechanizacja skrzyd!a, przeci"gni$cie, korkoci"g - unikanie, zapobieganie i wyprowadzanie, mechanika podstawowych elementów lotu, stateczno%( i sterowno%(, obci"#enia konstrukcji w locie, mechanika ruchu samolotu na ziemi i obci"#enia jego konstrukcji, przy uk!adach podwozia z ko!em przednim i ogonowym; 9) !"czno%(: frazeologia radiotelefoniczna w j$zyku polskim i angielskim, procedury radiotelefoniczne stosowane przy próbach naziemnych radiostacji, nawi"zywanie i prowadzenie !"czno%ci podczas lotu we wszystkich klasach przestrzeni powietrznej, zezwolenia, instrukcje, ostrze#enia i informacje, !"czno%( w niebezpiecze'stwie i sytuacjach nagl"cych, procedury w razie utraty !"czno%ci. 2.6.2.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada umiej$tno%ci: 1) operacyjnego i nawigacyjnego przygotowania do lotu, oceny zdatno%ci i obs!ugi naziemnej samolotu; 2) wykonania procedur ko!owania i lotów w przestrzeni powietrznej przylotniskowej, zachowania %rodków ostro#no%ci i procedur antykolizyjnych; 3) pilotowania samolotu wed!ug zewn$trznych punktów oceny po!o#enia w locie z widoczno%ci"; 4) wykonania lotu z pr$dko%ciami minimalnymi, rozpoznawania i wyprowadzania z przeci"gni$cia, w fazie pocz"tkowej i po utracie si!y no%nej, rozpoznawania i wyprowadzania z korkoci"gu w fazie pocz"tkowej i korkoci"gu ustalonego; 5) wykonania lotu z pr$dko%ci" zbli#on" do pr$dko%ci nieprzekraczalnej, rozpoznawania stromej, pog!$biaj"cej si$ spirali, odró#niania jej od korkoci"gu i wyprowadzania z niej bez przekroczenia ogranicze' samolotu; 6) wykonania startu i l"dowania normalnego przy wietrze o kierunku i pr$dko%ci okre%lonej w instrukcji u#ytkowania samolotu w locie; 7) wykonania procedur: krótkiego startu i stromego wznoszenia pocz"tkowego oraz stromego podej%cia i krótkiego l"dowania, operacji po!"czonych ze startem i l"dowaniem na l"dowiskach; 8) wykonania lotu wy!"cznie wed!ug wskaza' przyrz"dów, bez widoczno%ci ziemi, obejmuj"cego: a) wykonywanie normalnych manewrów pilota#owych przy normalnym i ograniczonym zestawie przyrz"dów, b) wyprowadzanie z nienormalnych po!o#e' przy normalnym i ograniczonym zestawie przyrz"dów, c) nawigowanie z wykorzystaniem radionawigacji; 9) wykonania przelotu VFR w oparciu o zewn$trzne punkty orientacyjne, nawigacj$ zliczeniow" i radionawigacj$; 10) wykonania procedur awaryjnych, !"cznie z symulowaniem: awarii zespo!u nap$dowego oraz przymusowego i zapobiegawczego l"dowania, niesprawno%ci wyposa#e' i po#aru w locie; 11) wykonania przylotu do lotniska kontrolowanego i odlotu z niego, przelotu VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym; 12) prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej w j$zyku polskim i angielskim w lotach VFR, w ruchu lotniczym kontrolowanym i niekontrolowanym; 13) wykonania lotów nocnych VFR, nadlotniskowych i przelotów.

28

2.6.2.4. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e: 1) wykona! jako pilot samolotu co najmniej 150 godzin lotu podczas szkolenia zintegrowanego albo 200 godzin lotu podczas szkolenia modu!owego, w tym co najmniej: a) 70 godzin lotu jako pilot dowódca samolotu podczas szkolenia zintegrowanego albo 100 godzin lotu podczas szkolenia modu!owego, b) 20 godzin przelotu jako pilot dowódca samolotu, w!"czaj"c w to przelot na odleg!o%( nie mniejsz" ni# 540 km (300 NM), podczas którego zosta!y wykonane dwa l"dowania z ca!kowitym zatrzymaniem na dwu ró#nych lotniskach, c) 10 godzin lotu na dwusterze wed!ug wskaza' przyrz"dów, z których nie wi$cej ni# 5 godzin mo#e by( czasem (wicze' na urz"dzeniu treningowym, d) 10 godzin lotu w nocy, w tym nie mniej ni#: – 5 godzin lotów szkoleniowych na dwusterze, w tym co najmniej 3 godziny przelotu, – 5 godzin lotów szkoleniowych samodzielnych, w tym co najmniej 3 godziny przelotu w nocy i 5 samodzielnych startów i l"dowa' z pe!nym zatrzymaniem; 2) nie wi$cej ni# ogó!em 10 godzin lotu, wykonanych na urz"dzeniu treningowym zosta!o zaliczone do czasów lotu, wymienionych w pkt 1. 2.6.2.4.1. Do czasu lotu: 200 albo 150 godzin, wymienionych w ust. 2.6.2.4. pkt 1, mog" by( zaliczone czasy lotów wykonane w charakterze dowódcy statku powietrznego: 1) podczas szkolenia zintegrowanego: 20 godzin lotu na %mig!owcach albo wiatrakowcach, albo na motoszybowcach turystycznych, przez posiadacza licencji pilota turystycznego na wymienione kategorie statków powietrznych; 2) podczas szkolenia modu!owego: a) 100 godzin lotu wykonanego na %mig!owcach albo wiatrakowcach przez posiadacza licencji pilota zawodowego, uprawniaj"cej do lotów na wymienionych kategoriach statków powietrznych, b) 30 godzin lotu wykonanego na %mig!owcach albo wiatrakowcach przez posiadacza licencji pilota turystycznego, uprawniaj"cej do lotów na wymienionych kategoriach statków powietrznych, c) 30 godzin lotu wykonanego na motoszybowcach turystycznych albo szybowcach przez posiadacza licencji pilota, uprawniaj"cej do lotów na wymienionych kategoriach statków powietrznych. 2.6.2.5. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji pilota samolotowego zawodowego, po spe!nieniu przez niego wymaga' okre%lonych dla tych uprawnie', mo#e by( wpisane uprawnienie: 1) dotycz"ce ka#dej klasy samolotów, w tym motoszybowców turystycznych; 2) dotycz"ce ka#dego typu samolotu, które mo#e by( ograniczone do wykonywania czynno%ci drugiego pilota, je#eli uprawnienie to dotyczy samolotu z za!og" wieloosobow"; 3) do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR; 4) instruktora samolotowego: a) szkolenia ogólnego: – ograniczone klasy 2, – klasy 1; b) szkolenia na klas$ samolotów z za!og" jednoosobow": – jednosilnikowych t!okowych l"dowych, – jednosilnikowych t!okowych wodnych, – wielosilnikowych t!okowych l"dowych, – wielosilnikowych t!okowych wodnych, – motoszybowców turystycznych; 5) dotycz"ce typu samolotu: a) jednosilnikowego turbo%mig!owego l"dowego, b) jednosilnikowego turbo%mig!owego wodnego; c) z za!og" wieloosobow", które mo#e by( ograniczone do wykonywania wy!"cznie czynno%ci drugiego pilota; d) wielosilnikowego z za!og" jednoosobow", wyposa#onego w silniki turbo%mig!owe albo turboodrzutowe, e) An 2, oraz szkolenia: f) na oznaczony typ samolotu z za!og" wieloosobow", g) w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR, h) do uprawnienia specjalnego instruktora symulatorowego, po spe!nieniu wymaga' okre%lonych w ust. 6.1.2 i 6.2.1.1; 6) pilota do%wiadczalnego klasy 3, 2 lub 1;

29

7) do wykonywania lotów AGRO; 8) do wykonywania lotów ga%niczych; 9) na wiatrakowce, je#eli odby! i zaliczy! szkolenie lotnicze wymagane dla kandydatów na licencj$ pilota wiatrakowcowego, a nie zamierza ubiega( si$ o wydanie licencji pilota wiatrakowcowego lub uprawnie', które mog" by( do niej wpisane. 2.6.2.6. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji pilota samolotowego zawodowego jest uprawniony do: 1) korzystania z wszystkich uprawnie', wynikaj"cych z licencji pilota samolotowego turystycznego i uprawnienia do lotów nocnych VFR; 2) wykonywania za wynagrodzeniem czynno%ci: a) pilota dowódcy i drugiego pilota na wszystkich samolotach podczas wykonywania operacji innych ni# przewóz lotniczy, b) pilota dowódcy na wszystkich samolotach certyfikowanych do lotów z za!og" jednoosobow" albo na samolocie An-2, podczas wykonywania operacji przewozu lotniczego, c) drugiego pilota na samolotach certyfikowanych do lotów z za!og" wieloosobow", podczas wykonywania operacji przewozu lotniczego; 3) korzystania z innych wa#nych uprawnie' lotniczych wpisanych do jego licencji. 2.6.3. Licencja pilota samolotowego liniowego 2.6.3.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( oraz zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 2.6.3.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów: 1) prawo lotnicze: podstawy prawa lotniczego mi$dzynarodowego i polskiego, przepisy licencjonowania odnosz"ce si$ do licencji pilotów samolotowych i uprawnie', które mog" zosta( do niej wpisane, przepisy i procedury ruchu lotniczego, s!u#by i organy ruchu lotniczego oraz wspó!dzia!anie z nimi; 2) wiedza ogólna o samolocie: konstrukcja i funkcjonowanie p!atowca, zespo!ów nap$dowych wszystkich stosowanych rodzajów, systemów i przyrz"dów pok!adowych, !"cznie z systemami kierowania lotem, ograniczenia operacyjne samolotów i zespo!ów nap$dowych, procedury operacyjne i u#ytkowania oraz ocena zdatno%ci do lotu samolotu, jego systemów i wyposa#enia; 3) osi"gi i planowanie lotu: wp!yw masy i wywa#enia na osi"gi i w!a%ciwo%ci pilota#owe, okre%lanie i praktyczne wykorzystanie danych o osi"gach przy starcie i l"dowaniu, podczas lotu poziomego, wznosz"cego i szybowego, opracowanie operacyjnego planu lotu i planu lotu na potrzeby ruchu lotniczego; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków lotu, chorób, higieny, medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn" pilota, czynnik ludzki w lotnictwie; 5) meteorologia: wiedza o atmosferze, czynnikach meteorologicznych i zjawiskach atmosferycznych, równie# wyst$puj"cych w górnych warstwach troposfery, zagra#aj"cych bezpiecze'stwu lotu, organizacja os!ony meteorologicznej lotnictwa, informacje meteorologiczne na potrzeby lotnictwa, ich pozyskiwanie, interpretacja i wykorzystywanie, wiedza z zakresu klimatologii i jej wykorzystanie na potrzeby lotnictwa; 6) nawigacja: kula ziemska i jej odwzorowania na mapach, odleg!o%ci i kierunki, plany, mapy i odwzorowania kartograficzne, ich odczytywanie i wykorzystanie w ró#nych rodzajach lotów, wysoko%( i poziom lotu, nastawianie wysoko%ciomierzy ci%nieniowych, nawigacja zliczeniowa, wykorzystanie kalkulatorów nawigacyjnych, czas - %redni lokalny i uniwersalny koordynowany, strefy czasowe, czas wschodu i zachodu s!o'ca, radionawigacja, systemy radionawigacyjne, wykorzystanie pok!adowych urz"dze' radionawigacyjnych oraz programowanych systemów kierowania lotem, nawigacja radarowa, transponder, stosowanie metod nawigowania w profesjonalnych operacjach lotniczych dalekiego zasi$gu; nawigowanie w strefach podbiegunowych; 7) procedury operacyjne: pos!ugiwanie si$ dokumentacj" operacyjn" i nawigacyjn"; przepisy mi$dzynarodowe i krajowe dotycz"ce eksploatacji statków powietrznych, poszukiwanie i ratownictwo, badanie wypadków i incydentów lotniczych; procedury bezpiecze'stwa i awaryjne w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów, procedury antyha!asowe, procedury operacyjne dotycz"ce przewo#enia !adunków niebezpiecznych, rodzaje !adunków niebezpiecznych, wymagania i praktyki dotycz"ce informowania pasa#erów o zasadach bezpiecze'stwa, !"cznie z zapewnianiem obserwacji zachowania pasa#erów podczas wchodzenia i wychodzenia oraz na pok!adzie, skutki naruszenia przepisów lotniczych; 8) zasady lotu: aerodynamika podstawowa, podd&wi$kowa i nadd&wi$kowa, skutki %ci%liwo%ci powietrza, stery aerodynamiczne i ich dzia!anie przy ró#nych zakresach liczby Mach'a, sterowanie przy asymetrii ci"gu, wp!yw

30

awarii silnika na osi"gi samolotu wielosilnikowego, wywa#enia masowe i aerodynamiczne sterów, mechanizacja skrzyd!a, przeci"gni$cie, korkoci"g - unikanie, zapobieganie i wyprowadzanie, mechanika podstawowych elementów lotu, stateczno%( i sterowno%(, obci"#enia konstrukcji w locie, mechanika ruchu samolotu na ziemi i obci"#enia jego konstrukcji; 9) !"czno%(: frazeologia radiotelefoniczna w j$zyku polskim i angielskim, procedury radiotelefoniczne stosowane przy próbach naziemnych radiostacji, nawi"zywanie i prowadzenie !"czno%ci podczas lotu we wszystkich klasach przestrzeni powietrznej, zezwolenia, instrukcje, ostrze#enia i informacje, !"czno%( w niebezpiecze'stwie i sytuacjach nagl"cych, procedury stosowane w razie utraty !"czno%ci. 2.6.3.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( si$ podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego posiadaniem umiej$tno%ci: 1) operacyjnego przygotowania do lotu, w tym okre%lania charakterystycznych pr$dko%ci i parametrów startu i pocz"tkowego wznoszenia, zastosowania procedur w razie awarii silnika we wszystkich fazach lotu oraz przygotowania nawigacyjnego, oceny zdatno%ci samolotu i sprawowania nadzoru nad obs!ug" naziemn"; 2) wykonywania wszystkich manewrów i procedur normalnych oraz procedur awaryjnych w sytuacjach niesprawno%ci silnika oraz p!atowca, instalacji, systemów monitorowania lotu i kierowania nim, na samolocie certyfikowanym z za!og" wieloosobow", pe!ni"c funkcj$ pilota steruj"cego i monitoruj"cego; 3) wykonywania na samolocie wymienionym w pkt 2 wszystkich manewrów i procedur lotu IFR w sytuacjach normalnych, nienormalnych i niebezpiecznych, !"cznie z symulowan" niesprawno%ci" silnika, przy wykorzystaniu wszystkich systemów nawigacji w!asnej i radarowej, w zakresie: a) przej%cia do lotu wed!ug wskaza' przyrz"dów natychmiast po oderwaniu, b) standardowego odlotu i przylotu oraz odlotu i przylotu wed!ug instrukcji kontrolera, d) procedur stosowanych podczas przelotu, !"cznie ze skierowaniem samolotu na lotnisko zapasowe, e) procedur oczekiwania, f) podej%cia wed!ug wskaza' przyrz"dów do obowi"zuj"cych wysoko%ci minimalnych, !"cznie z procedur" nieudanego podej%cia oraz podej%cia z okr"#enia, g) l"dowania po wykonanym podej%ciu wed!ug wskaza' przyrz"dów; 4) zarz"dzania za!og" lotnicz" w sytuacjach pe!nej jej sprawno%ci, obejmuj"cego podzia! czynno%ci, wspó!prac$ i wykorzystanie list kontrolnych czynno%ci oraz dzia!ania w razie niesprawno%ci cz!onka za!ogi podczas lotu. 2.6.3.4. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e: 1) posiada licencj$ pilota samolotowego zawodowego z wpisanymi do niej uprawnieniami: a) do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR, b) uprawnieniem na typ samolotu okre%lony w pkt 2 lit. a, chyba #e ubiega si$ o równoczesne wydanie brakuj"cych mu uprawnie' wymienionych pod lit. a oraz b; 2) wykona! co najmniej 1.500 godzin lotu jako pilot samolotu, w tym co najmniej: a) 500 godzin lotu na samolotach z za!og" wieloosobow" certyfikowanych zgodnie z przepisami JAR-25 albo przepisami równowa#nymi do kategorii samolotów transportowych lub zgodnie z przepisami JAR-23 albo przepisami równowa#nymi do kategorii samolotów transportu lokalnego, b) 250 godzin lotu jako pilot dowódca samolotu, lub 100 godzin lotu jako dowódca i 150 godzin lotu jako drugi pilot pe!ni"cy funkcj$ dowódcy pod nadzorem przy zachowaniu warunku zatwierdzenia nadzoru przez Prezesa Urz$du, c) 200 godzin przelotów jako pilot dowódca samolotu, w tym nie wi$cej ni# 100 godzin wykonanych w charakterze drugiego pilota, wykonuj"cego czynno%ci dowódcy samolotu pod nadzorem, którego metody s" zatwierdzone przez Prezesa Urz$du, d) 75 godzin lotu wed!ug wskaza' przyrz"dów, z których nie wi$cej ni# 30 godzin mo#e by( czasem (wicze' na urz"dzeniach treningowych, e) 100 godzin lotu w nocy w charakterze dowódcy albo drugiego pilota samolotu; 3) nie wi$cej ni# ogó!em 100 godzin lotu, wykonanych przez niego na urz"dzeniu treningowym, zosta!o zaliczone do czasów lotu, wymienionych w pkt 2. 2.6.3.4.1. Do wymaganej w ust. 2.6.3.4 pkt 2 praktyki Prezes Urz$du mo#e zaliczy(, na wniosek kandydata, czas lotów wykonanych przez niego w charakterze dowódcy statku powietrznego: 1) na %mig!owcach albo wiatrakowcach - czas lotu stanowi"cy nie wi$cej ni# 50 % czasu lotu, na tych statkach powietrznych; 2) na motoszybowcach albo na szybowcach - czas lotu stanowi"cy nie wi$cej ni# 25 % czasu lotu, na tych statkach powietrznych. 2.6.3.5. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji pilota samolotowego liniowego, po spe!nieniu przez niego wymaga' okre%lonych dla tych uprawnie', mo#e by( wpisane uprawnienie:

31

1) dotycz"ce ka#dej klasy samolotów, w tym motoszybowców turystycznych; 2) dotycz"ce typu samolotu, które mo#e by( ograniczone do wykonywania czynno%ci drugiego pilota, je#eli uprawnienie to dotyczy samolotu z za!og" wieloosobow"; 3) instruktora samolotowego: a) szkolenia ogólnego: – ograniczone klasy 2, – klasy 1, b) szkolenia dotycz"ce klasy samolotów z za!og" jednoosobow": – jednosilnikowych t!okowych l"dowych, – jednosilnikowych t!okowych wodnych, – wielosilnikowych t!okowych l"dowych, – wielosilnikowych t!okowych wodnych, – motoszybowców turystycznych, – typu samolotu jednosilnikowego turbo%mig!owego l"dowego, – typu samolotu jednosilnikowego turbo%mig!owego wodnego, c) szkolenia dotycz"ce typu samolotu z za!og" jednoosobow": – wielosilnikowego, wyposa#onego w silniki turbo%mig!owe albo turboodrzutowe, – An-2, d) szkolenia na oznaczony typ samolotu z za!og" wieloosobow", e) szkolenia w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów, f) specjalne instruktora symulatorowego, po spe!nieniu wymaga' okre%lonych w ust. 6.1.2 i 6.2.1.1; 4) pilota do%wiadczalnego klasy 3, 2 lub 1; 5) do wykonywania lotów AGRO; 6) do wykonywania lotów ga%niczych; 7) na wiatrakowce, je#eli odby! i zaliczy! szkolenie lotnicze wymagane dla kandydatów na licencj$ pilota wiatrakowcowego, a nie zamierza ubiega( si$ o wydanie licencji pilota wiatrakowcowego lub uprawnie', które mog" by( do niej wpisane. 2.6.3.6. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji pilota samolotowego liniowego jest uprawniony do: 1) korzystania z wszystkich uprawnie', wynikaj"cych z licencji pilota samolotowego turystycznego i zawodowego oraz uprawnienia lotniczego do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR; 2) wykonywania za wynagrodzeniem czynno%ci pilota dowódcy i drugiego pilota na wszystkich samolotach certyfikowanych do lotów z za!og" wieloosobow", podczas wykonywania operacji przewozu lotniczego; 3) korzystania z innych wa#nych uprawnie' lotniczych wpisanych do jego licencji. 2.6.4. Licencja pilota #mig"owcowego turystycznego 2.6.4.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( oraz zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego albo je#eli szkolenie jest prowadzone na %mig!owcach jednosilnikowych z maksymaln" certyfikowan" liczb" miejsc siedz"cych nie wi$ksz" ni# dla 4 osób - w organizacji okre%lonej w § 9 ust. 5 rozporz"dzenia, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 2.6.4.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada wiadomo%ci z nast$puj"cych przedmiotów: 1) prawo lotnicze: podstawy mi$dzynarodowego i polskiego prawa lotniczego, przepisy licencjonowania odnosz"ce si$ do licencji pilota %mig!owcowego turystycznego i uprawnie', które mog" zosta( do niej wpisane, przepisy i procedury ruchu lotniczego, s!u#by i organy ruchu lotniczego; 2) wiedza ogólna o %mig!owcu: konstrukcja i funkcjonowanie p!atowca, budowa i funkcjonowanie zespo!ów nap$dowych t!okowych i turbinowych, przek!adni, systemów i przyrz"dów pok!adowych oraz ocena zdatno%ci do lotu; 3) osi"gi i planowanie lotu: masa i wywa#enie, osi"gi przy starcie i l"dowaniu, podczas lotu poziomego, wznosz"cego i ze zni#aniem, operacyjny plan lotu i plan lotu na potrzeby ruchu lotniczego; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków lotu, chorób, higieny, medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn" pilota, czynnik ludzki w lotnictwie; 5) meteorologia: wiedza o atmosferze, czynnikach meteorologicznych i zjawiskach atmosferycznych, zagra#aj"cych bezpiecze'stwu lotu, organizacja os!ony meteorologicznej lotnictwa, informacje meteorologiczne na potrzeby lotnictwa, ich pozyskiwanie, interpretacja i wykorzystywanie, klimatologia i jej wykorzystanie na potrzeby lotnictwa;

32

6) nawigacja: kula ziemska i jej odwzorowania na mapach, odleg!o%ci i kierunki, plany, mapy i odwzorowania kartograficzne, ich odczytywanie i wykorzystanie w ró#nych rodzajach lotów, wysoko%( i poziom lotu, nastawianie wysoko%ciomierzy ci%nieniowych, nawigacja zliczeniowa, wykorzystanie kalkulatorów nawigacyjnych, czas - %redni lokalny i uniwersalny koordynowany, strefy czasowe, czas wschodu i zachodu s!o'ca, radionawigacja, systemy radionawigacyjne, rodzaje i wykorzystanie pok!adowych urz"dze' radionawigacyjnych, nawigacja radarowa, transponder; 7) procedury operacyjne: przepisy mi$dzynarodowe i krajowe dotycz"ce eksploatacji statków powietrznych, poszukiwania i ratownictwa, badanie wypadków i incydentów lotniczych, procedury antyha!asowe, skutki naruszenia przepisów lotniczych; 8) zasady lotu: aerodynamika podstawowa, aerodynamika wirnika, kinematyka i mechanika jego ruchu, lot z pr$dko%ci" post$pow" i zawis, zale#no%( wysoko%ci bezpiecznej od pr$dko%ci, autorotacja, mechanika podstawowych elementów lotu, sterowanie skokiem ogólnym i moc", sterowanie po!o#eniem przestrzennym, stateczno%(, obci"#enia konstrukcji w locie, wibracje i ich dzia!anie na konstrukcj$ %mig!owca, obci"#enia podwozia przy l"dowaniu, ko!owanie na %mig!owcu z podwoziem wyposa#onym w ko!a, specyficzne zagro#enia lotu %mig!owca; 9) !"czno%(: frazeologia radiotelefoniczna w j$zyku polskim i angielskim, procedury radiotelefoniczne stosowane przy próbach naziemnych radiostacji, nawi"zywanie i prowadzenie !"czno%ci, zezwolenia, instrukcje, ostrze#enia i informacje, !"czno%( w niebezpiecze'stwie i sytuacjach nagl"cych, procedury post$powania w przypadku utraty !"czno%ci; 10) ogólne bezpiecze'stwo lotów: zasady bezpiecznego zachowania na pok!adzie, wykorzystanie wyposa#enia bezpiecze'stwa, wyposa#enia ratowniczego %mig!owca oraz osobistego za!ogi i pasa#erów, zagro#enia bezpiecze'stwa ze strony %mig!owca i jego !adunku, zagro#enia zewn$trzne ze strony innych statków powietrznych, warunków pogodowych, stanu nawierzchni lotniska, operacji przymusowych l"dowa'. 2.6.4.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada umiej$tno%ci: 1) operacyjnego i nawigacyjnego przygotowania do lotu, oceny zdatno%ci i obs!ugi naziemnej %mig!owca; 2) wykonania lotów w przestrzeni powietrznej przylotniskowej, zachowania %rodków ostro#no%ci i procedur antykolizyjnych; 3) pilotowania %mig!owca wed!ug zewn$trznych punktów oceny po!o#enia, podczas wykonywania wszystkich manewrów normalnych, charakterystycznych dla %mig!owca; 4) wykonania startów i l"dowa' z zawisu oraz z rozbiegiem i dobiegiem (je#eli uk!ad podwozia na to pozwala) przy wietrze o kierunku i pr$dko%ci akceptowanych przez instrukcj$ u#ytkowania %mig!owca w locie, manewrów w zawisie, podlotów, zatrzyma', ko!owania (je#eli uk!ad podwozia na to pozwala); 5) wykonania operacji po!"czonych ze startem i l"dowaniem na l"dowiskach, równie# o nawierzchni pochy!ej; 6) zastosowania procedur w przypadkach awaryjnych: autorotacji !"cznie z l"dowaniem autorotacyjnym, symulowanej usterki silnika, instalacji, uk!adu sterowania i wyposa#e', wyprowadzania z rezonansu wskutek blisko%ci ziemi (je%li dotyczy to danego typu %mig!owca); 7) wczesnego rozpoznawania i wyprowadzania z pier%cienia wirowego; 8) wykonania lotu wy!"cznie wed!ug wskaza' przyrz"dów, bez widoczno%ci, obejmuj"cego wykonywanie: normalnych manewrów pilota#owych oraz wyprowadzania z nienormalnych po!o#e' przy normalnym i ograniczonym zestawie przyrz"dów; 9) przeloty VFR w oparciu o zewn$trzne punkty orientacyjne, nawigowanie zliczeniowe i radionawigacj$; 10) wykonanie l"dowa' przymusowych w efekcie symulowanego nieprawid!owego dzia!ania wyposa#enia %mig!owca, niesprawno%ci silników, sterów, uk!adów elektrycznych i hydraulicznych; 11) wykonania przylotu do lotniska i odlotu z lotniska kontrolowanego, przelotu VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym; 12) prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej w j$zyku polskim i angielskim w lotach VFR, w ruchu lotniczym kontrolowanym i niekontrolowanym. 2.6.4.4. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e w trakcie szkolenia lotniczego: 1) wykona! co najmniej 45 godzin lotu na %mig!owcu, w tym: a) co najmniej 10 godzin lotu samodzielnego, b) co najmniej 5 godzin przelotu samodzielnego, w!"czaj"c w to przelot na odleg!o%( nie mniejsz" ni# 185 km (100 NM), podczas którego zosta!y wykonane dwa l"dowania z ca!kowitym zatrzymaniem na dwu ró#nych lotniskach (5 godzin przelotu samodzielnego mo#e by( zawarte w ogólnym czasie lotów samodzielnych, wymienionym pod lit. a;

33

2) nie wi$cej ni# 5 godzin lotu, wykonanego przez niego na urz"dzeniu treningowym zosta!o zaliczone do czasów lotu, wymienionych w pkt 1. 2.6.4.4.1. Je#eli kandydat jest posiadaczem licencji pilota samolotowego, wiatrakowcowego, szybowcowego albo posiadaczem %wiadectwa kwalifikacji pilota statku powietrznego o cechach samolotu albo %mig!owca albo wiatrakowca, wówczas okre%lony w ust. 2.6.4.4 pkt 1 czas 45 godzin lotu mo#e by( zmniejszony o czas lotu wynosz"cy 30 % czasu lotu wykonanego przez kandydata w charakterze dowódcy jednego z wy#ej wymienionych statków powietrznych, jednak nie wi$cej ni# o 20 godzin, pod warunkiem prowadzenia szkolenia wed!ug programu szkolenia zatwierdzonego dla tego rodzaju kandydatów. 2.6.4.5. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji pilota %mig!owcowego turystycznego, po spe!nieniu przez niego wymaga' okre%lonych dla tych uprawnie', mog" by( wpisane uprawnienia: 1) na poszczególne typy %mig!owców, które mog" by( ograniczone do wykonywania czynno%ci drugiego pilota na %mig!owcu z za!og" wieloosobow"; 2) do lotów nocnych VFR, po uko'czeniu szkolenia praktycznego obejmuj"cego co najmniej 10 godzin lotu w nocy, w tym nie mniej ni#: a) 5 godzin lotów szkoleniowych na dwusterze, w tym co najmniej 3 godziny przelotu, b) 5 godzin lotów szkoleniowych samodzielnych, w tym co najmniej 3 godziny przelotu w nocy i 5 samodzielnych startów i l"dowa' z pe!nym zatrzymaniem; 3) do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR, pod warunkiem posiadania orzeczenia lotniczo-lekarskiego klasy wymaganej dla uzyskania licencji pilota zawodowego albo wymaganego na licencj$ pilota turystycznego, ze stwierdzeniem braku przeciwwskaza' do wykonywania lotów IFR. 2.6.4.6. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji pilota %mig!owcowego turystycznego jest uprawniony do wykonywania bez wynagrodzenia czynno%ci dowódcy i drugiego pilota ka#dego %mig!owca, z ograniczeniem do lotów dziennych VFR, chyba #e posiada odpowiednie wa#ne uprawnienie wymienione w ust. 2.6.4.5. pkt 2 lub 3. 2.6.4.6.1. Uprawnienia wymienione w ust 2.6.4.6 dotycz" równie# %mig!owców okre%lonych w art. 33 ust. 2 i 3 ustawy, chyba #e jest wymagane odr$bne uprawnienie dotycz"ce typu. 2.6.5. Licencja pilota #mig"owcowego zawodowego 2.6.5.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( i zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 2.6.5.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów: 1) prawo lotnicze: podstawy mi$dzynarodowego i polskiego prawa lotniczego, przepisy licencjonowania odnosz"ce si$ do licencji pilota %mig!owcowego turystycznego, zawodowego i uprawnie', które mog" zosta( do nich wpisane, przepisy i procedury ruchu lotniczego, s!u#by i organy ruchu lotniczego oraz wspó!dzia!anie z nimi; 2) wiedza ogólna o %mig!owcu: konstrukcja i funkcjonowanie p!atowca, budowa i funkcjonowanie zespo!ów nap$dowych t!okowego i turbinowego, przek!adni, systemów i przyrz"dów pok!adowych oraz ocena zdatno%ci do lotu; 3) osi"gi i planowanie lotu: wp!yw masy i wywa#enia na osi"gi i w!a%ciwo%ci pilota#owe, okre%lanie i praktyczne wykorzystanie danych o osi"gach podczas wszystkich faz lotu, opracowanie operacyjnego planu lotu i planu lotu na potrzeby ruchu lotniczego; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków lotu, chorób, higieny, medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn" pilota, czynnik ludzki w lotnictwie; 5) meteorologia: wiedza o atmosferze, czynnikach meteorologicznych i zjawiskach atmosferycznych, zagra#aj"cych bezpiecze'stwu lotu, organizacja os!ony meteorologicznej lotnictwa, informacje meteorologiczne na potrzeby lotnictwa, ich pozyskiwanie, interpretacja i wykorzystywanie, wiedza z zakresu klimatologii i wykorzystanie jej na potrzeby lotnictwa; 6) nawigacja: kula ziemska i jej odwzorowania na mapach, odleg!o%ci i kierunki, plany, mapy i odwzorowania kartograficzne, ich odczytywanie i wykorzystanie w ró#nych rodzajach lotów, wysoko%( i poziom lotu, nastawianie wysoko%ciomierzy ci%nieniowych, nawigacja zliczeniowa, wykorzystanie kalkulatorów nawigacyjnych, czas - %redni lokalny i uniwersalny koordynowany, strefy czasowe, czas wschodu i zachodu s!o'ca, radionawigacja, systemy radionawigacyjne, rodzaje i wykorzystanie urz"dze' radionawigacyjnych pok!adowych, nawigacja radarowa, transponder, stosowanie metod nawigowania w profesjonalnych operacjach lotniczych;

34

7) procedury operacyjne: pos!ugiwanie si$ dokumentacj" operacyjn" i nawigacyjn", mi$dzynarodowe i krajowe przepisy dotycz"ce eksploatacji statków powietrznych, poszukiwania i ratownictwa, badanie wypadków i incydentów lotniczych, procedury przeciwha!asowe, procedury operacyjne stosowane podczas przewo#enia !adunków niebezpiecznych, rodzaje !adunków niebezpiecznych, wymagania i praktyki dotycz"ce informowania pasa#erów o zasadach bezpiecze'stwa, !"cznie z zapewnianiem obserwacji zachowania pasa#erów podczas wchodzenia i wychodzenia oraz na pok!adzie, skutki naruszenia przepisów lotniczych; 8) zasady lotu: aerodynamika podstawowa, aerodynamika wirnika, kinematyka i mechanika jego ruchu, lot z pr$dko%ci" post$pow" i zawis, zale#no%( wysoko%ci bezpiecznej i pr$dko%ci, autorotacja, mechanika podstawowych elementów lotu, sterowanie skokiem ogólnym i moc", sterowanie po!o#eniem przestrzennym, stateczno%(, obci"#enia konstrukcji w locie, wibracje i ich dzia!anie na konstrukcj$ %mig!owca, obci"#enia podwozia przy l"dowaniu, ko!owanie na %mig!owcu z podwoziem wyposa#onym w ko!a, specyficzne zagro#enia lotu %mig!owca; 9) !"czno%(: frazeologia radiotelefoniczna w j$zyku polskim i angielskim, procedury radiotelefoniczne stosowane przy próbach naziemnych radiostacji, nawi"zywanie i prowadzenie !"czno%ci podczas lotu we wszystkich klasach przestrzeni powietrznej, zezwolenia, instrukcje, ostrze#enia i informacje, !"czno%( w niebezpiecze'stwie i sytuacjach nagl"cych, procedury w przypadku utraty !"czno%ci. 2.6.5.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada umiej$tno%ci: 1) operacyjnego i nawigacyjnego przygotowania do lotu, oceny zdatno%ci i obs!ugi naziemnej %mig!owca; 2) zastosowania procedury manewrów przyziemnych w!a%ciwych dla %mig!owca i lotów w przestrzeni powietrznej przylotniskowej, przestrzegania %rodków ostro#no%ci i procedur antykolizyjnych; 3) pilotowania %mig!owca wed!ug zewn$trznych punktów oceny po!o#enia w locie z widoczno%ci", podczas wykonywania wszystkich manewrów normalnych, charakterystycznych dla %mig!owca; 4) powrotu do normalnego stanu z pocz"tkowej fazy przeci"gni$cia wirnika na mocy, powrotu z niskich obrotów wirnika do normalnego ich zakresu; 5) wykonania: startów i l"dowa' z zawisu oraz z rozbiegiem i dobiegiem (je#eli uk!ad podwozia na to pozwala) przy wietrze o kierunku i pr$dko%ci akceptowanych przez instrukcj$ u#ytkowania %mig!owca w locie, manewrów w zawisie, podlotów, ko!owania (je#eli uk!ad podwozia na to pozwala), zatrzymania, operacji po!"czonych ze startem i l"dowaniem na l"dowiskach, równie# o nawierzchni pochy!ej, stromych podej%(; 6) wykonania: startów i l"dowa' z minimaln" niezb$dn" moc", pionowych oraz z rozbiegiem i dobiegiem, wykorzystywania maksymalnych osi"gów %mig!owca przy starcie i l"dowaniu, równie# w operacjach na l"dowiskach o ograniczonych rozmiarach, szybkiego przechodzenia od lotu z pr$dko%ci" post$pow" do zawisu; 7) wykonania zawisu %mig!owca bez wp!ywu ziemi, operacji z podwieszonym ci$#arem, lotu na du#ej wysoko%ci (zbli#enie do pu!apu praktycznego %mig!owca); 8) wykonania lotu wy!"cznie wed!ug wskaza' przyrz"dów, bez widoczno%ci, obejmuj"cego: a) wykonywanie normalnych manewrów pilota#owych przy normalnym i ograniczonym zestawie przyrz"dów, b) wyprowadzanie z nienormalnych po!o#e' przy normalnym i ograniczonym zestawie przyrz"dów, c) nawigowanie z wykorzystaniem radionawigacji; 9) wykonania przelotu VFR w oparciu o zewn$trzne punkty orientacyjne, nawigacj$ zliczeniow" i radionawigacj$; 10) zastosowania procedur awaryjnych: autorotacji !"cznie z l"dowaniem autorotacyjnym, post$powania w sytuacji symulowanych usterek silnika, instalacji, uk!adu sterowania i wyposa#enia, wyprowadzania z rezonansu powstaj"cego wskutek blisko%ci ziemi (je%li dotyczy to danego typu %mig!owca), post$powania w przypadku usterek uk!adów elektrycznych i hydraulicznych; 11) wykonania przylotu do lotniska kontrolowanego i odlotu z lotniska kontrolowanego, przelotów VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym; 12) prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej w j$zyku polskim i angielskim w lotach VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym i niekontrolowanym; 13) wykonania lotów nocnych VFR (nadlotniskowe i przeloty). 2.6.5.4. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e: 1) wykona! jako pilot %mig!owca co najmniej 135 godzin lotu, je#eli uko'czy! kurs szkolenia zintegrowanego, albo co najmniej 185 godzin lotu podczas szkolenia modu!owego, w tym nie mniej ni#: a) 35 godzin lotu jako pilot dowódca %mig!owca, je#eli uko'czy! kurs szkolenia zintegrowanego albo 50 godzin lotu jako pilot dowódca %mig!owca podczas szkolenia modu!owego, b) 10 godzin przelotu jako pilot dowódca %mig!owca, w!"czaj"c w to przelot na odleg!o%( nie mniejsz" ni# 185 km (100 NM), podczas którego zosta!y wykonane dwa l"dowania z ca!kowitym zatrzymaniem na dwu

35

ró#nych lotniskach (10 godzin przelotu, wykonanego w charakterze dowódcy %mig!owca, mo#e mie%ci( si$ w ogólnym czasie lotów w charakterze dowódcy %mig!owca, wymienionym pod lit. a), c) 10 godzin lotu na dwusterze wed!ug wskaza' przyrz"dów, z których nie wi$cej ni# 5 godzin lotu mo#e by( zaliczonych na urz"dzeniu treningowym, d) 10 godzin lotu w nocy, w tym nie mniej ni#: – 5 godzin lotów szkoleniowych na dwusterze, w tym co najmniej 3 godziny przelotu, – 5 godzin lotów szkoleniowych samodzielnych, w tym co najmniej 3 godziny przelotu w nocy i 5 samodzielnych startów i l"dowa' z pe!nym zatrzymaniem; 2) nie wi$cej ni# 10 godzin lotu, wykonanych przez niego na urz"dzeniu treningowym zosta!o zaliczone do czasów lotu wymienionych w pkt 1. 2.6.5.4.1. Do czasów lotu: 135 albo 185 godzin, wymienionych w ust. 2.6.5.4 pkt 1, mo#e by( zaliczone: 1) 15 godzin lotu wykonane na samolotach lub motoszybowcach turystycznych, podczas szkolenia zintegrowanego; 2) podczas szkolenia modu!owego: a) 50 godzin lotu na samolotach wykonanego w charakterze dowódcy statku powietrznego przez posiadacza licencji pilota samolotowego zawodowego, b) 20 godzin lotu wykonanego na samolotach przez posiadacza licencji pilota samolotowego turystycznego, c) 10 godzin lotu wykonanego na motoszybowcach turystycznych albo na szybowcach przez posiadacza licencji pilota samolotowego turystycznego. 2.6.5.5. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji pilota %mig!owcowego zawodowego, po spe!nieniu przez niego wymaga' okre%lonych dla uzyskania tych uprawnie', mo#e by( wpisane uprawnienie: 1) na poszczególne typy %mig!owców, które mog" by( ograniczone do wykonywania czynno%ci drugiego pilota na %mig!owcu z za!og" wieloosobow"; 2) do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR; 3) instruktora %mig!owcowego: a) szkolenia ogólnego: – ograniczone klasy 2, – klasy 1, b) szkolenia na oznaczony typ %mig!owca, c) szkolenia w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów, d) specjalne instruktora symulatorowego, po spe!nieniu wymaga' okre%lonych w ust. 6.1.2 i 6.2.2.1; 4) pilota do%wiadczalnego klasy 3, 2 lub 1; 5) do wykonywania lotów AGRO; 6) do wykonywania lotów ga%niczych; 7) na wiatrakowce, je#eli odby! i zaliczy! szkolenie lotnicze wymagane dla kandydatów na licencj$ pilota wiatrakowcowego a nie zamierza ubiega( si$ o wydanie licencji pilota wiatrakowcowego lub uprawnie', które mog" by( do niej wpisane. 2.6.5.6. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji pilota %mig!owcowego zawodowego jest uprawniony do: 1) korzystania z wszystkich uprawnie', wynikaj"cych z licencji pilota %mig!owcowego turystycznego i uprawnienia do lotów nocnych VFR; 2) wykonywania za wynagrodzeniem czynno%ci: a) pilota dowódcy i drugiego pilota na wszystkich %mig!owcach podczas wykonywania operacji innych ni# przewóz lotniczy oraz je#eli posiada odpowiednie uprawnienie - na wiatrakowcach, b) pilota dowódcy na wszystkich %mig!owcach certyfikowanych do lotów z za!og" jednoosobow" podczas wykonywania operacji przewozu lotniczego, c) drugiego pilota na %mig!owcach certyfikowanych do lotów z za!og" wieloosobow" podczas wykonywania operacji przewozu lotniczego; 3) korzystania z innych wa#nych uprawnie' lotniczych wpisanych do jego licencji w lotach za wynagrodzeniem i bez wynagrodzenia. 2.6.6. Licencja pilota #mig"owcowego liniowego 2.6.6.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( oraz zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 2.6.6.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów:

36

1) prawo lotnicze: podstawy mi$dzynarodowego i polskiego prawa lotniczego, przepisy licencjonowania odnosz"ce si$ do licencji pilotów %mig!owcowych i uprawnie', które mog" zosta( do nich wpisane, przepisy i procedury ruchu lotniczego, s!u#by i organy ruchu lotniczego oraz wspó!dzia!anie z nimi; 2) wiedza ogólna o %mig!owcu: konstrukcja i funkcjonowanie p!atowca, zespo!ów nap$dowych t!okowego i turbinowego, przek!adni, systemów i przyrz"dów pok!adowych oraz ocena zdatno%ci do lotu; 3) osi"gi i planowanie lotu: wp!yw masy i wywa#enia na osi"gi i w!a%ciwo%ci pilota#owe, okre%lanie i praktyczne wykorzystanie danych o osi"gach we wszystkich fazach lotu, opracowanie operacyjnego planu lotu i planu lotu na potrzeby ruchu lotniczego; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków lotu, chorób, higieny, medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn" pilota, czynnik ludzki w lotnictwie; 5) meteorologia: wiedza o atmosferze, czynnikach meteorologicznych i zjawiskach atmosferycznych, zagra#aj"cych bezpiecze'stwu lotu, organizacja os!ony meteorologicznej lotnictwa, informacje meteorologiczne na potrzeby lotnictwa, ich pozyskiwanie, interpretacja i wykorzystywanie, wiedza z zakresu klimatologii i wykorzystanie jej na potrzeby lotnictwa; 6) nawigacja: kula ziemska i jej odwzorowania na mapach, odleg!o%ci i kierunki, plany, mapy i odwzorowania kartograficzne, ich odczytywanie i wykorzystanie w ró#nych rodzajach lotów, wysoko%( i poziom lotu, nastawianie wysoko%ciomierzy ci%nieniowych, nawigacja zliczeniowa, wykorzystanie kalkulatorów nawigacyjnych, czas - %redni lokalny i uniwersalny koordynowany, strefy czasowe, czas wschodu i zachodu s!o'ca, radionawigacja, systemy radionawigacyjne, rodzaje i wykorzystanie pok!adowych urz"dze' radionawigacyjnych, nawigacja radarowa, transponder, metody nawigowania stosowane w profesjonalnych operacjach lotniczych; 7) procedury operacyjne: pos!ugiwanie si$ dokumentacj" operacyjn" i nawigacyjn", przepisy mi$dzynarodowe i krajowe dotycz"ce eksploatacji statków powietrznych, poszukiwanie i ratownictwo, badanie wypadków i incydentów lotniczych, procedury antyha!asowe, procedury operacyjne stosowane podczas przewo#enia !adunków niebezpiecznych, rodzaje !adunków niebezpiecznych, wymagania i praktyki dotycz"ce informowania pasa#erów o zasadach bezpiecze'stwa, !"cznie z zapewnianiem obserwacji zachowania pasa#erów podczas wchodzenia i wychodzenia oraz na pok!adzie, skutki naruszenia przepisów lotniczych; 8) zasady lotu: aerodynamika podstawowa, aerodynamika wirnika, kinematyka i mechanika jego ruchu, lot z pr$dko%ci" post$pow" i zawis, zale#no%( wysoko%ci bezpiecznej i pr$dko%(, autorotacja, mechanika podstawowych elementów lotu, sterowanie skokiem ogólnym i moc", sterowanie po!o#eniem przestrzennym, stateczno%(, obci"#enia konstrukcji w locie, wibracje i ich oddzia!ywanie na konstrukcj$ %mig!owca, obci"#enia podwozia przy l"dowaniu, ko!owanie na %mig!owcu z podwoziem wyposa#onym w ko!a, specyficzne zagro#enia lotu %mig!owca; 9) !"czno%(: frazeologia radiotelefoniczna w j$zyku polskim i angielskim, procedury radiotelefoniczne stosowane przy próbach naziemnych radiostacji, nawi"zywanie i prowadzenie !"czno%ci podczas lotu we wszystkich klasach przestrzeni powietrznej, zezwolenia, instrukcje, ostrze#enia i informacje, !"czno%( w niebezpiecze'stwie i sytuacjach nagl"cych, procedury post$powania w przypadku utraty !"czno%ci. 2.6.6.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada umiej$tno%ci: 1) operacyjnego i nawigacyjnego przygotowania do lotu, w tym okre%lania mo#liwo%ci i parametrów startu pionowego albo z rozbiegiem i pocz"tkowego wznoszenia, zastosowania procedur post$powania w przypadku wyst"pienia awarii silnika we wszystkich fazach lotu, oceny zdatno%ci %mig!owca i sprawowania nadzoru nad obs!ug" naziemn"; 2) wykonywania wszystkich manewrów i procedur normalnych oraz procedur awaryjnych w sytuacjach niesprawno%ci silnika oraz p!atowca, instalacji, systemów monitorowania lotu i kierowania nim, na %mig!owcu certyfikowanym z za!og" wieloosobow", w charakterze pilota steruj"cego i monitoruj"cego; 3) wykonania: startu i l"dowania z zawisu oraz rozbiegiem i dobiegiem (je#eli uk!ad podwozia na to pozwala) przy wietrze o kierunku i pr$dko%ci akceptowanej przez instrukcj$ u#ytkowania %mig!owca w locie, manewrów w zawisie, podlotu, ko!owania (je#eli uk!ad podwozia na to pozwala), zatrzymania, operacji po!"czonych ze startem i l"dowaniem na l"dowiskach, równie# o nawierzchni pochy!ej, stromego podej%cia; 4) wykonania: startów i l"dowa' z minimaln" niezb$dn" moc", pionowo oraz z rozbiegiem i dobiegiem, wykorzystywania maksymalnych osi"gów %mig!owca przy starcie i l"dowaniu, równie# w operacjach na l"dowiskach o ograniczonych rozmiarach, szybkiego przechodzenia od lotu z pr$dko%ci" post$pow" do zawisu, zawisu %mig!owca bez wp!ywu ziemi; 5) wykonania lotu wy!"cznie wed!ug wskaza' przyrz"dów, bez widoczno%ci, obejmuj"cego:

37

a) normalne manewry pilota#owe przy normalnym i ograniczonym zestawie przyrz"dów, b) wyprowadzanie z nienormalnych po!o#e' przy normalnym i ograniczonym zestawie przyrz"dów, c) nawigowanie z wykorzystaniem radionawigacji; 6) wykonania procedur awaryjnych, autorotacji !"cznie z l"dowaniem autorotacyjnym, post$powania w przypadku symulowanej usterki silnika, instalacji, uk!adu sterowania i wyposa#enia, wyprowadzanie z rezonansu powstaj"cego wskutek blisko%ci ziemi - je%li dotyczy to danego typu %mig!owca, symulowane nieprawid!owe dzia!anie wyposa#enia %mig!owca i procedury awaryjne w zwi"zku z niesprawno%ci" silników, sterów, uk!adów elektrycznych i hydraulicznych; 7) wykonania przylotu do lotniska i odlotu z lotniska kontrolowanego, przelotu VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym; 8) prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej w j$zyku polskim i angielskim w lotach i przelotach VFR, w ruchu lotniczym kontrolowanym i niekontrolowanym; 9) wykonania lotów nocnych VFR, nadlotniskowych i przelotów; 10) zarz"dzania za!og" lotnicz" w sytuacjach pe!nej jej sprawno%ci, obejmuj"cego podzia! czynno%ci, wspó!prac$ z wykorzystaniem list kontrolnych czynno%ci oraz dzia!ania w razie niesprawno%ci cz!onka za!ogi podczas lotu. 2.6.6.4. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e: 1) posiada licencj$ pilota %mig!owcowego zawodowego z wpisanym do niej uprawnieniem na typ %mig!owca okre%lony w pkt 2 lit. a, bez ograniczenia do wykonywania wy!"cznie czynno%ci drugiego pilota; 2) wykona! co najmniej 1.000 godzin jako pilot %mig!owca, w tym co najmniej: a) 350 godzin na %mig!owcach certyfikowanych do lotów IFR z za!og" wieloosobow" zgodnie z przepisami JAR-27 i 29 albo przepisami równowa#nymi lub na %mig!owcach certyfikowanych w tych kategoriach wed!ug innych równowa#nych przepisów, b"d& te# na %mig!owcach, na których zgodnie z przepisami JAROPS lub zgodnie z innymi równowa#nymi przepisami wymagana jest za!oga wieloosobowa, b) 250 godzin lotu jako pilot dowódca %mig!owca, w tym nie wi$cej ni# 150 godzin lotu jako drugi pilot pe!ni"cy funkcj$ dowódcy pod nadzorem, przy zachowaniu warunku zatwierdzenia nadzoru przez Prezesa Urz$du, c) 200 godzin przelotu jako pilot dowódca %mig!owca, w tym nie wi$cej ni# 100 godzin lotu jako drugi pilot pe!ni"cy funkcj$ dowódcy pod nadzorem, przy zachowaniu warunku zatwierdzenia nadzoru przez Prezesa Urz$du; wymagany czas 200 albo odpowiednio 100 godzin przelotu mo#e by( zawarty w ogólnym czasie lotów, wymienionym pod lit. b, d) 70 godzin lotu wed!ug wskaza' przyrz"dów, z których nie wi$cej ni# 30 godzin mo#e by( wykonanych na urz"dzeniu treningowym, e) 100 godzin lotu w nocy w charakterze dowódcy albo drugiego pilota %mig!owca; 3) nie wi$cej ni# ogó!em 10 godzin lotu, wykonanych przez niego na urz"dzeniu treningowym zosta!o zaliczone do czasów lotu, wymienionych w pkt 1. 2.6.6.4.1. Do wymaganej w ust. 2.6.2.4 pkt 2 praktyki Prezes Urz$du mo#e zaliczy(, na wniosek kandydata, czas lotów wykonanych przez niego w charakterze dowódcy statku powietrznego, jednak nie wi$cej ni#: 1) 50 % czasu lotu uzyskanego na samolotach; 2) 25 % czasu lotu uzyskanego na motoszybowcach albo na szybowcach. 2.6.6.5. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji pilota %mig!owcowego liniowego, po spe!nieniu przez niego wymaga' okre%lonych dla uzyskania tych uprawnie', mo#e by( wpisane uprawnienie: 1) na poszczególne typy %mig!owców, które mog" by( ograniczone do wykonywania czynno%ci wy!"cznie drugiego pilota na %mig!owcu z za!og" wieloosobow"; 2) do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR; 3) instruktora %mig!owcowego: a) szkolenia ogólnego: – ograniczone klasy 2, – klasy 1, b) szkolenia na oznaczony typ %mig!owca, c) szkolenia w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów, d) specjalne instruktora symulatorowego, po spe!nieniu wymaga' okre%lonych w ust. 6.1.2 i 6.2.2.1; 4) pilota do%wiadczalnego klasy 3, 2 lub 1; 5) do wykonywania lotów AGRO; 6) do wykonywania lotów ga%niczych;

38

7) do lotów na wiatrakowcach, je#eli odby! i zaliczy! szkolenie lotnicze wymagane dla kandydatów na licencj$ pilota wiatrakowcowego zawodowego, a nie zamierza ubiega( si$ o licencj$ pilota wiatrakowcowego zawodowego lub uprawnienia, które mog" by( do niej wpisane. 2.6.6.6. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji pilota %mig!owcowego liniowego jest uprawniony do: 1) korzystania z wszystkich uprawnie', wynikaj"cych z licencji pilota %mig!owcowego turystycznego i zawodowego; 2) wykonywania za wynagrodzeniem czynno%ci pilota dowódcy i drugiego pilota na wszystkich %mig!owcach podczas wykonywania operacji przewozu lotniczego; 3) korzystania z innych wa#nych uprawnie' lotniczych wpisanych do jego licencji. 2.6.7. Licencja pilota wiatrakowcowego turystycznego 2.6.7.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( oraz zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego albo organizacji okre%lonej w § 9 ust. 5 rozporz"dzenia, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 2.6.7.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów: 1) prawo lotnicze: podstawy mi$dzynarodowego i polskiego prawa lotniczego, przepisy licencjonowania odnosz"ce si$ do licencji pilota wiatrakowcowego turystycznego i uprawnie', które mog" zosta( do niej wpisane, przepisy i procedury ruchu lotniczego, s!u#by i organy ruchu lotniczego; 2) wiedza ogólna o wiatrakowcu: konstrukcja i funkcjonowanie p!atowca, zespo!ów nap$dowych t!okowego i turbinowego, piasty wirnika, systemów i przyrz"dów pok!adowych oraz ocena zdatno%ci do lotu; 3) osi"gi i planowanie lotu: masa i wywa#enie, osi"gi przy starcie i l"dowaniu, podczas lotu poziomego, wznosz"cego i ze zni#aniem, operacyjny plan lotu i plan lotu na potrzeby ruchu lotniczego; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków lotu, chorób, higieny, medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn" pilota, czynnik ludzki w lotnictwie; 5) meteorologia: wiedza o atmosferze, czynnikach meteorologicznych i zjawiskach atmosferycznych, zagra#aj"cych bezpiecze'stwu lotu, organizacja os!ony meteorologicznej lotnictwa, informacje meteorologiczne na potrzeby lotnictwa, ich pozyskiwanie, interpretacja i wykorzystywanie, klimatologia i jej wykorzystanie na potrzeby lotnictwa; 6) nawigacja: kula ziemska i jej odwzorowania na mapach, odleg!o%ci i kierunki, plany, mapy i odwzorowania kartograficzne, ich odczytywanie i wykorzystanie w ró#nych rodzajach lotów, wysoko%( i poziom lotu, nastawianie wysoko%ciomierzy ci%nieniowych, nawigacja zliczeniowa, wykorzystanie kalkulatorów nawigacyjnych, czas - %redni lokalny i uniwersalny koordynowany, strefy czasowe, czas wschodu i zachodu s!o'ca, radionawigacja, systemy radionawigacyjne, rodzaje i wykorzystanie pok!adowych urz"dze' radionawigacyjnych, nawigacja radarowa, transponder; 7) procedury operacyjne: przepisy mi$dzynarodowe i krajowe o eksploatacji statków powietrznych, poszukiwanie i ratownictwo, badanie wypadków i incydentów lotniczych, procedury antyha!asowe, skutki naruszenia przepisów lotniczych; 8) zasady lotu: aerodynamika podstawowa, aerodynamika wirnika, kinematyka i mechanika jego ruchu, autorotacja, lot z pr$dko%ci" post$pow", mechanika podstawowych elementów lotu, sterowanie po!o#eniem przestrzennym, stateczno%(, obci"#enia konstrukcji w locie, wibracje i ich dzia!anie na konstrukcj$ wiatrakowca, obci"#enia konstrukcji w locie, mechanika ruchu wiatrakowca na ziemi i obci"#enia jego konstrukcji, przy uk!adach podwozia z ko!em przednim i ogonowym, specyficzne zagro#enia lotu wiatrakowca; 9) !"czno%(: frazeologia radiotelefoniczna w j$zyku polskim i angielskim, procedury radiotelefoniczne stosowane przy próbach naziemnych radiostacji, nawi"zywanie i prowadzenie !"czno%ci, zezwolenia, instrukcje, ostrze#enia i informacje, !"czno%( w niebezpiecze'stwie i sytuacjach nagl"cych, post$powania w przypadku utraty !"czno%ci; 10) ogólne bezpiecze'stwo lotów: wiatrakowiec - zasady bezpiecznego zachowania na pok!adzie, wykorzystanie wyposa#enia bezpiecze'stwa, wyposa#enia ratowniczego wiatrakowca oraz osobiste za!ogi i pasa#erów zasady jego u#ycia, zagro#enia bezpiecze'stwa ze strony wiatrakowca i jego !adunku, zagro#enia zewn$trzne ze strony innych statków powietrznych, warunków pogodowych, stanu nawierzchni lotniska, operacje przymusowych l"dowa'. 2.6.7.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada nabyte podczas szkolenia umiej$tno%ci w zakresie: 1) operacyjnego i nawigacyjnego przygotowania do lotu, oceny zdatno%ci i obs!ugi naziemnej wiatrakowca;

39

2) procedur lotów w przestrzeni powietrznej przylotniskowej, %rodków ostro#no%ci i procedur antykolizyjnych; 3) pilotowania wiatrakowca wed!ug zewn$trznych punktów oceny po!o#enia w locie z widoczno%ci", podczas wykonywania wszystkich manewrów normalnych, charakterystycznych dla wiatrakowca; 4) ko!owania, startu i l"dowania przy wietrze o kierunku i pr$dko%ci akceptowanej instrukcj" u#ytkowania wiatrakowca w locie; 5) operacji po!"czonej ze startem i l"dowaniem na l"dowiskach; 6) operacji awaryjnych, !"cznie z symulowaniem awarii zespo!u nap$dowego oraz przymusowego i zapobiegawczego l"dowania, niesprawno%ci wyposa#e' i po#aru w locie; 7) przelotów VFR w oparciu o zewn$trzne punkty orientacyjne, nawigowania zliczeniowego i radionawigacji; 8) symulacji l"dowa' przymusowych, symulacji nieprawid!owego dzia!ania wyposa#enia wiatrakowca i procedur awaryjnych w zwi"zku z niesprawno%ci" silników, sterów, uk!adów elektrycznych i hydraulicznych; 9) przylotów do i odlotów z lotnisk kontrolowanych, przelotów VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym; 10) prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej w j$zyku polskim i angielskim w lotach VFR, w ruchu lotniczym kontrolowanym i niekontrolowanym. 2.6.7.4. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e w trakcie szkolenia lotniczego wykona! co najmniej 40 godzin lotu na wiatrakowcu, w tym: 1) co najmniej 10 godzin lotu samodzielnego; 2) co najmniej 5 godzin przelotu samodzielnego, w!"czaj"c w to przelot na odleg!o%( nie mniejsz" ni# 185 km (100 NM), podczas którego zosta!y wykonane dwa l"dowania z ca!kowitym zatrzymaniem na dwu ró#nych lotniskach; te 5 godzin przelotu samodzielnego mog" mie%ci( si$ w ogólnym czasie lotów samodzielnych, wymienionym w pkt 1. 2.6.7.4.1. Je#eli kandydat jest posiadaczem licencji pilota samolotowego, %mig!owcowego, szybowcowego albo posiadaczem %wiadectwa kwalifikacji pilota statku powietrznego o cechach samolotu albo %mig!owca, albo wiatrakowca, wówczas okre%lony w ust. 2.6.7.4 czas 40 godzin lotu mo#e by( zmniejszony o czas lotu wynosz"cy 30 % czasu lotu wykonanego przez kandydata w charakterze dowódcy jednego ze statków powietrznych, wy#ej wymienionych, jednak nie wi$cej ni# o 20 godzin pod warunkiem prowadzenia szkolenia wed!ug programu szkolenia zatwierdzonego dla tego rodzaju kandydatów. 2.6.7.5. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji pilota wiatrakowcowego turystycznego, po spe!nieniu przez niego wymaga' okre%lonych w zatwierdzonym programie szkolenia do tych uprawnie', mo#e by( wpisane uprawnienie do lotów nocnych VFR, z ewentualnym ograniczeniem do lotów nocnych nadlotniskowych. 2.6.7.6. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji pilota wiatrakowcowego turystycznego jest uprawniony do wykonywania bez wynagrodzenia czynno%ci dowódcy i drugiego pilota ka#dego wiatrakowca u#ywanego nieodp!atnie, z ograniczeniem do lotów dziennych VFR, chyba #e posiada odpowiednie wa#ne uprawnienie wymienione w ust. 2.6.7.5 i 2.6.7.6.1. 2.6.7.6.1. Uprawnienia wymienione w ust 2.6.7.6 dotycz" równie# wiatrakowców okre%lonych w art. 33 ust. 2 i 3 ustawy - Prawo lotnicze, chyba #e jest wymagane odr$bne uprawnienie dotycz"ce typu. 2.6.8. Licencja pilota wiatrakowcowego zawodowego 2.6.8.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( oraz zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 2.6.8.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów: 1) prawo lotnicze: podstawy mi$dzynarodowego i polskiego prawa lotniczego, przepisy licencjonowania odnosz"ce si$ do licencji pilotów wiatrakowcowych i uprawnie', które mog" zosta( do nich wpisane, przepisy i procedury ruchu lotniczego, s!u#by i organy ruchu lotniczego oraz wspó!dzia!anie z nimi; 2) wiedza ogólna o wiatrakowcu: konstrukcja i funkcjonowanie p!atowca, zespo!ów nap$dowych t!okowego i turbinowego, piasty wirnika, systemów i przyrz"dów pok!adowych oraz ocena zdatno%ci do lotu; 3) osi"gi i planowanie lotu: wp!yw masy i wywa#enia na osi"gi i w!a%ciwo%ci pilota#owe, okre%lanie i praktyczne wykorzystanie danych o osi"gach podczas wszystkich faz lotu, opracowanie operacyjnego planu lotu i planu lotu na potrzeby ruchu lotniczego; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków lotu, chorób, higieny, medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn" pilota, czynnik ludzki w lotnictwie; 5) meteorologia: wiedza o atmosferze, czynnikach meteorologicznych i zjawiskach atmosferycznych, zagra#aj"cych bezpiecze'stwu lotu, organizacja os!ony meteorologicznej lotnictwa, informacje meteorologiczne

40

na potrzeby lotnictwa, ich pozyskiwanie, interpretacja i wykorzystywanie; klimatologia i jej wykorzystanie na potrzeby lotnictwa; 6) nawigacja: kula ziemska i jej odwzorowania na mapach, odleg!o%ci i kierunki, plany, mapy i odwzorowania kartograficzne, ich odczytywanie i wykorzystanie w ró#nych rodzajach lotów, wysoko%( i poziom lotu, nastawianie wysoko%ciomierzy ci%nieniowych, nawigacja zliczeniowa, wykorzystanie kalkulatorów nawigacyjnych, czas - %redni lokalny i uniwersalny koordynowany, strefy czasowe, czas wschodu i zachodu s!o'ca, radionawigacja, systemy radionawigacyjne, rodzaje i wykorzystanie pok!adowych urz"dze' radionawigacyjnych, nawigacja radarowa, transponder, metody nawigowania stosowane w profesjonalnych operacjach lotniczych; 7) procedury operacyjne: korzystanie z dokumentacji operacyjnej i nawigacyjnej, przepisy mi$dzynarodowe i krajowe o eksploatacji statków powietrznych, poszukiwanie i ratownictwo, badanie wypadków i incydentów lotniczych, procedury antyha!asowe, procedury operacyjne stosowane podczas przewozu !adunków niebezpiecznych, rodzaje !adunków niebezpiecznych, wymagania i praktyki dotycz"ce informowania pasa#erów o zasadach bezpiecze'stwa, !"cznie z zapewnianiem obserwacji zachowania pasa#erów podczas wchodzenia i wychodzenia oraz na pok!adzie, skutki naruszenia przepisów lotniczych; 8) zasady lotu: aerodynamika podstawowa, aerodynamika wirnika, kinematyka i mechanika jego ruchu, autorotacja, lot z pr$dko%ci" post$pow", mechanika podstawowych elementów lotu, sterowanie po!o#eniem przestrzennym, stateczno%(, obci"#enia konstrukcji w locie, wibracje oraz ich wp!yw na konstrukcj$ wiatrakowca, obci"#enia konstrukcji w locie, mechanika ruchu wiatrakowca na ziemi i obci"#enia jego konstrukcji, przy uk!adach podwozia z ko!em przednim i ogonowym, specyficzne zagro#enia lotu wiatrakowca; 9) !"czno%(: frazeologia radiotelefoniczna w j$zyku polskim i angielskim, procedury radiotelefoniczne stosowane przy próbach naziemnych radiostacji, nawi"zywanie i prowadzenie !"czno%ci podczas lotu we wszystkich klasach przestrzeni powietrznej, zezwolenia, instrukcje, ostrze#enia i informacje, !"czno%( w niebezpiecze'stwie i sytuacjach nagl"cych, procedury post$powania w przypadku utraty !"czno%ci. 2.6.8.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada umiej$tno%ci w zakresie: 1) operacyjnego i nawigacyjnego przygotowania do lotu, oceny zdatno%ci i obs!ugi naziemnej wiatrakowca; 2) wykonania procedur lotów w przestrzeni powietrznej przylotniskowej, zachowania %rodków ostro#no%ci i procedur antykolizyjnych; 3) pilotowania wiatrakowca wed!ug zewn$trznych punktów oceny po!o#enia w locie z widoczno%ci", podczas wykonywania wszystkich manewrów normalnych, charakterystycznych dla wiatrakowca; 4) wykonania: startów i l"dowa' przy wietrze o kierunku i pr$dko%ci akceptowanej przez instrukcj$ u#ytkowania %mig!owca w locie, operacji po!"czonych ze startem i l"dowaniem na l"dowiskach, stromego podej%cia do l"dowania; 5) wykonania symulowanych l"dowa' przymusowych, post$powania w sytuacji symulowanej niesprawno%ci wyposa#enia wiatrakowca i niesprawno%ci silników, sterów, uk!adów elektrycznych i hydraulicznych; 6) wykonania lotu wy!"cznie wed!ug wskaza' przyrz"dów, bez widoczno%ci, obejmuj"ce: a) normalne manewry pilota#owe przy normalnym i ograniczonym zestawie przyrz"dów, b) wyprowadzanie z nienormalnych po!o#e', tak#e przy ograniczonym zestawie przyrz"dów, c) nawigowanie z wykorzystaniem radionawigacji; 7) wykonania przelotu VFR w oparciu o zewn$trzne punkty orientacyjne, nawigowanie zliczeniowe i radionawigacj$; 8) wykonania przylotu do lotniska i odlotu z lotniska kontrolowanego, przelotu VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym; 9) prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej w j$zyku polskim i angielskim w lotach VFR, w ruchu lotniczym kontrolowanym i niekontrolowanym; 10) wykonywania lotów nocnych VFR. 2.6.8.3.1. Wymagania odno%nie do umiej$tno%ci wymienionych w ust. 2.6.8.3 pkt 6 mog" by( ograniczone przez Prezesa Urz$du, w zale#no%ci od wyposa#enia w przyrz"dy wiatrakowców, które s" u#ytkowane w Polsce. 2.6.8.4. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e wykona! co najmniej 150 godzin lotu na wiatrakowcu, w tym co najmniej: 1) 50 godzin jako pilot dowódca wiatrakowca; 2) 10 godzin przelotu jako pilot dowódca wiatrakowca; 3) co najmniej 10 godzin lotu na dwusterze wed!ug wskaza' przyrz"dów; 4) 10 godzin lotu w nocy, w tym nie mniej ni#: a) 5 godzin lotów szkoleniowych na dwusterze, w tym co najmniej 3 godziny przelotu,

41

b) 5 godzin lotów szkoleniowych samodzielnych, w tym co najmniej 3 godziny przelotu w nocy i 5 samodzielnych startów i l"dowa' z pe!nym zatrzymaniem. 2.6.8.4.1. W celu spe!nienia wymogu wykonania 150 godzin lotu na wiatrakowcu, wymienionego w ust. 2.6.8.4, kandydat mo#e zaliczy(: 1) 100 godzin lotu na %mig!owcach, wykonane przez posiadacza licencji pilota %mig!owcowego zawodowego lub liniowego albo 50 godzin lotu na samolotach, wykonane przez posiadacza licencji pilota samolotowego zawodowego lub liniowego; 2) 50 godzin lotu na %mig!owcach, wykonane przez posiadacza licencji pilota %mig!owcowego turystycznego albo 20 godzin lotu na samolotach, wykonane przez posiadacza licencji pilota samolotowego turystycznego; 3) 10 godzin lotu na motoszybowcach turystycznych albo na szybowcach. 2.6.8.5. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji pilota wiatrakowcowego zawodowego, po spe!nieniu przez niego wymaga' okre%lonych dla tych uprawnie', mog" by( wpisane uprawnienia: 1) instruktora wiatrakowcowego: a) ograniczone klasy 2, b) klasy 1. 2) pilota do%wiadczalnego klasy 3, 2 lub 1. 2.6.8.6. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji pilota wiatrakowcowego zawodowego jest uprawniony do: 1) korzystania z wszystkich uprawnie', wynikaj"cych z licencji pilota wiatrakowcowego turystycznego i uprawnienia lotniczego do lotów nocnych VFR; 2) wykonywania za wynagrodzeniem czynno%ci pilota dowódcy i drugiego pilota na wszystkich wiatrakowcach; 3) korzystania z innych wa#nych uprawnie' lotniczych wpisanych do jego licencji. 2.6.8.a. Licencja pilota sterowcowego turystycznego 2.6.8.a. 1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( oraz zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 2.6.8.a.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów: 1) prawo lotnicze: podstawy mi$dzynarodowego i polskiego prawa lotniczego, przepisy licencjonowania odnosz"ce si$ do licencji pilota sterowcowego turystycznego i uprawnie', które mog" zosta( do niej wpisane, przepisy i procedury ruchu lotniczego, s!u#by i organy ruchu lotniczego; 2) wiedza ogólna o sterowcu: konstrukcje szkieletowe i mi$kkie, rodzaje pow!ok, mocowanie, konstrukcja i wyposa#enie kabiny, zespo!y nap$dowe, systemy i instalacje sterowca, system nape!niania i opró#niania pow!oki sterowca wykorzystuj"cego gaz, w!a%ciwo%ci fizyczne gazów u#ywanych do nape!niania sterowca, systemy grzewcze sterowców na ogrzewane powietrze, przyrz"dy pok!adowe i systemy kierowania lotem, podwozie, system cumowniczy, %rodki bezpiecze'stwa, ochrona przed skutkami zawilgocenia, nadmiernej wysoko%ci lotu, ograniczenia u#ytkowe sterowca, okre%lone w instrukcji u#ytkowania w locie; 3) osi"gi i planowanie lotów: obliczanie masy, zmian wyporu, balastowanie, wp!yw masy, temperatury, wysoko%ci i wiatru na osi"gi, wykorzystanie danych o osi"gach i ograniczenia u#ytkowania, procedury awaryjne, planowanie lotów i przelotów VFR; 4) cz!owiek: mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków lotu, w tym lotów d!ugotrwa!ych i wysoko%ciowych, chorób, higieny, medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn" pilota, czynnik ludzki w lotnictwie; 5) meteorologia: stosowanie podstawowej meteorologii lotniczej, wykorzystywanie i procedury otrzymywania informacji meteorologicznej, pomiar wysoko%ci, niebezpieczne warunki pogodowe; 6) nawigacja: praktyczne aspekty nawigacji lotniczej i technik obliczeniowych; wykorzystywanie map lotniczych; 7) procedury operacyjne: przepisy mi$dzynarodowe i krajowe dotycz"ce eksploatacji statków powietrznych, poszukiwania i ratownictwa, badanie wypadków i incydentów lotniczych, procedury antyha!asowe, skutki naruszenia przepisów lotniczych; 8) zasady lotu: podstawy aerodynamiki, stery aerodynamiczne i ich dzia!anie, wywa#enia masowe i aerodynamiczne sterów, mechanizacja skrzyd!a, przeci"gni$cie, korkoci"g - unikanie, zapobieganie i wyprowadzanie, mechanika lotu, stateczno%( i sterowno%(, obci"#enia konstrukcji w locie, mechanika ruchu sterowca na ziemi i obci"#enia jego konstrukcji; 9) !"czno%( radiotelefoniczna: frazeologia radiotelefoniczna w j$zyku polskim i angielskim minimum na poziomie operacyjnym (poziom 4), procedury radiotelefoniczne stosowane przy próbach naziemnych radiostacji, nawi"zywaniu !"czno%ci, w lotach nadlotniskowych i przelotach, zezwolenia, instrukcje, ostrze#enia i informacje, !"czno%( w niebezpiecze'stwie i sytuacjach nagl"cych, procedury post$powania w przypadku utraty !"czno%ci.

42

2.6.8.a.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada umiej$tno%ci w zakresie: 1) operacyjnego i nawigacyjnego przygotowania do lotu, oceny zdatno%ci i obs!ugi naziemnej sterowca; 2) manewrowania na ziemi, przed startem i po l"dowaniu, startu i pocz"tkowego wznoszenia, wykonania podstawowych manewrów w locie z wykorzystaniem systemów sterowania sterowcem, zachowania %rodków ostro#no%ci i procedur antykolizyjnych, podej%cia do l"dowania i l"dowania; 3) wykorzystywania zewn$trznych punktów odniesienia oraz przyrz"dów pok!adowych w lotach z widoczno%ci"; 4) wykonania przelotu VFR z wykorzystaniem nawigowania wzrokowego, zaliczeniowego i radionawigacji; 5) zastosowania procedur awaryjnych w razie niesprawno%ci zespo!u nap$dowego, systemów, instalacji, przyrz"dów pok!adowych. 2.6.8.a.4. Praktyka. Kandydat powinien wykona( co najmniej 25 godzin lotu jako pilot sterowca, w tym: 1) trzygodzinny nawigacyjny lot szkolny na sterowcu, z lotem nawigacyjnym o !"cznej d!ugo%ci nie mniejszej ni# 45 km (25NM); 2) 5 startów oraz 5 l"dowa' z pe!nym zatrzymaniem na lotnisku; ka#de l"dowanie z lotem po kr$gu nadlotniskowym; 3) 3 godziny lotu wg wskaza' przyrz"dów; 4) 5 godzin jako pilot wykonuj"cy czynno%ci pilota dowódcy pod nadzorem pilota dowódcy. 2.6.8.a.5. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji pilota sterowcowego turystycznego, po spe!nieniu przez niego wymaga' okre%lonych dla tych uprawnie', mog" by( pisane uprawnienia: 1) dotycz"ce klasy sterowców z za!og" jednoosobow"; 2) na rz"dy typ sterowca z za!og" wieloosobow", które mo#e by( ograniczone do wykonania czynno%ci drugiego pilota; 3) uprawnienie do lotów nocnych VFR po wykonaniu 10 godzin lotu szkoleniowego, w tym co najmniej 5 samodzielnych startów i l"dowa' z pe!nym zatrzymaniem zespo!u nap$dowego lub zakotwiczenia sterowca. 2.6.8.a.6. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji pilota sterowcowego turystycznego jest uprawniony do wykonywania bez wynagrodzenia czynno%ci dowódcy i drugiego pilota ka#dego sterowca, z ograniczeniem do lotów dziennych VFR, chyba, #e posiada odpowiednie wa#ne uprawnienie do wykonywania lotów nocnych VFR. 2.6.9. Licencja pilota sterowcowego zawodowego 2.6.9.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( oraz zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 2.6.9.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów: 1) prawo lotnicze: podstawy mi$dzynarodowego i polskiego prawa lotniczego, przepisy licencjonowania odnosz"ce si$ do licencji pilota sterowcowego zawodowego i uprawnie', które mog" zosta( do niej wpisane, przepisy i procedury ruchu lotniczego, s!u#by i organy ruchu lotniczego; 2) ogólna wiedza o sterowcu: konstrukcje szkieletowe i mi$kkie, rodzaje pow!ok, mocowanie, konstrukcja i wyposa#enie kabiny, zespo!y nap$dowe, systemy i instalacje sterowca, system nape!niania i opró#niania pow!oki sterowca wykorzystuj"cego gaz, w!a%ciwo%ci fizyczne gazów u#ywanych do nape!niania sterowca, systemy grzewcze sterowców na ogrzewane powietrze, przyrz"dy pok!adowe i systemy kierowania lotem, podwozie, system cumowniczy, %rodki bezpiecze'stwa, ochrona przed skutkami zawilgocenia, nadmiernej wysoko%ci lotu, ograniczenia u#ytkowe sterowca, okre%lone w instrukcji u#ytkowania w locie; 3) osi"gi i planowanie lotów: obliczanie masy, zmian wyporu, balastowanie, wp!yw masy, temperatury, wysoko%ci i wiatru na osi"gi, wykorzystanie danych o osi"gach i ograniczenia u#ytkowania, procedury awaryjne, planowanie lotów i przelotów VFR; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków lotu, w tym lotów d!ugotrwa!ych i wysoko%ciowych, chorób, higieny, medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn" pilota, czynnik ludzki w lotnictwie; 5) meteorologia: wiedza o atmosferze, czynnikach meteorologicznych i zjawiskach atmosferycznych, zagra#aj"cych bezpiecze'stwu lotu, pionowe pr"dy atmosferyczne, wiatry na ró#nych wysoko%ciach, organizacja os!ony meteorologicznej lotnictwa, informacje meteorologiczne na potrzeby lotu sterowca, ich pozyskiwanie, interpretacja i wykorzystywanie, podstawy klimatologii; 6) nawigacja: kula ziemska i jej odwzorowania na mapach, odleg!o%ci i kierunki, plany, mapy i odwzorowania kartograficzne, ich odczytywanie i wykorzystanie w ró#nych rodzajach lotów, wysoko%( i poziom lotu, nastawianie wysoko%ciomierzy ci%nieniowych, nawigacja zliczeniowa, wykorzystanie kalkulatorów nawigacyjnych, czas - %redni lokalny i uniwersalny koordynowany, strefy czasowe, czas wschodu i zachodu

43

s!o'ca, radionawigacja, systemy radionawigacyjne, rodzaje i wykorzystanie radionawigacyjnych urz"dze' pok!adowych, nawigacja radarowa, transponder; 7) procedury operacyjne: pos!ugiwanie si$ dokumentacj" operacyjn" i nawigacyjn", przepisy mi$dzynarodowe i krajowe o eksploatacji statków powietrznych, poszukiwaniu i ratownictwie, badaniu wypadków i incydentów lotniczych, przewo#enie !adunków niebezpiecznych, rodzaje !adunków niebezpiecznych, wymagania i praktyki dotycz"ce informowania pasa#erów o zasadach bezpiecze'stwa, !"cznie z zapewnianiem obserwacji zachowania pasa#erów podczas wchodzenia i wychodzenia oraz na pok!adzie, skutki naruszenia przepisów lotniczych; 8) zasady lotu: aerostatyka, aerodynamika podstawowa, stery aerodynamiczne i ich dzia!anie, sterowanie przy asymetrii ci"gu wywo!anej awari" silnika sterowca wielosilnikowego, mechanika podstawowych elementów lotu, sterowno%(, obci"#enia konstrukcji w locie, mechanika ruchu sterowca na ziemi podczas manewrowania i obci"#enia jego konstrukcji; 9) !"czno%(: frazeologia radiotelefoniczna w j$zyku polskim i angielskim, procedury radiotelefoniczne stosowane przy próbach naziemnych radiostacji, nawi"zywanie i prowadzenie !"czno%ci podczas wszystkich faz lotu , we wszystkich klasach przestrzeni powietrznej, zezwolenia, instrukcje, ostrze#enia i informacje, !"czno%( w niebezpiecze'stwie i sytuacjach nagl"cych, procedury post$powania w przypadku utraty !"czno%ci; 10) ogólne bezpiecze'stwo lotów: zasady bezpiecznego zachowania na pok!adzie sterowca w ró#nych fazach lotu, wyposa#enie ratownicze sterowca oraz osobiste pilota i pasa#erów - zasady jego u#ycia, technika ratowniczego skoku spadochronowego, zagro#enia zewn$trzne ze strony innych statków powietrznych, warunków pogodowych, operacje przymusowych l"dowa', bez naziemnej s!u#by manewrowej. 2.6.9.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada umiej$tno%ci w zakresie: 1) operacyjnego i nawigacyjnego przygotowania do lotu, oceny zdatno%ci i obs!ugi naziemnej sterowca; 2) manewrowania na ziemi, przed startem i po l"dowaniu, startu i pocz"tkowego wznoszenia, wykonania podstawowych manewrów w locie z wykorzystaniem systemów sterowania sterowcem, zachowania %rodków ostro#no%ci i procedur antykolizyjnych, podej%cia do l"dowania i l"dowania; 3) wykorzystywania zewn$trznych punktów odniesienia oraz przyrz"dów pok!adowych w lotach z widoczno%ci"; 4) wykonania przelotu VFR z wykorzystaniem nawigowania wzrokowego, zliczeniowego i radionawigacji; 5) zastosowania procedur awaryjnych w razie niesprawno%ci zespo!u nap$dowego, systemów, instalacji, przyrz"dów pok!adowych. 2.6.9.4. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e w trakcie szkolenia lotniczego wykona! co najmniej 60 lotów w !"cznym czasie 40 godzin na sterowcu, w tym nie mniej ni#: a) 40 lotów w !"cznym czasie 25 godzin jako pilot dowódca sterowca, b) 3 godziny przelotów samodzielnych w charakterze dowódcy sterowca, w!"czaj"c w to jeden lot na odleg!o%( nie mniejsz" ni# 50 km. 2.6.9.4.1. Je#eli kandydat posiada licencj$ pilota balonu wolnego i wykona! co najmniej 60 godzin lotu na balonach jako pilot dowódca, okre%lone w ust. 2.6.9.4 wymagania, mo#e spe!ni( po wykonaniu, zgodnie z programem szkolenia praktycznego dla tego rodzaju kandydatów, nie mniej ni# 6 godzin lotu jako dowódca sterowca, przy zachowaniu wymaga' okre%lonych w lit. b. 2.6.9.5. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji pilota sterowcowego zawodowego, po spe!nieniu przez niego wymaga' okre%lonych dla tych uprawnie', mo#e by( wpisane uprawnienie: 1) dotycz"ce klasy sterowców z za!og" jednoosobow"; 2) na ka#dy typ sterowca z za!og" wieloosobow", które mo#e by( ograniczone do wykonywania czynno%ci drugiego pilota; 3) do lotów nocnych VFR po wykonaniu 3 godzin lotu szkoleniowego w nocy, w tym co najmniej: a) 2 godzin lotów szkolnych na dwusterze, w tym co najmniej 1 godziny przelotu, b) 2 samodzielnych startów i l"dowa' z pe!nym zatrzymaniem zespo!u nap$dowego lub zakotwiczeniem sterowca: 4) instruktora sterowcowego: a) szkolenia ogólnego: – ograniczone klasy 2, – klasy 1, b) szkolenia na oznaczony typ sterowca z za!og" wieloosobow"; 5) pilota do%wiadczalnego. 2.6.9.6. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji pilota sterowcowego zawodowego jest uprawniony do:

44

1) wykonywania za wynagrodzeniem czynno%ci: a) pilota dowódcy i drugiego pilota na wszystkich sterowcach podczas wykonywania operacji innych ni# przewóz lotniczy, b) pilota dowódcy na wszystkich sterowcach certyfikowanych do lotów z za!og" jednoosobow", c) drugiego pilota na sterowcach certyfikowanych do lotów z za!og" wieloosobow", podczas wykonywania operacji przewozu lotniczego; 2) korzystania z innych wa#nych uprawnie' lotniczych wpisanych do jego licencji. 2.6.10. Licencja pilota sterowcowego liniowego 2.6.10.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( oraz zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 2.6.10.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów: 1) prawo lotnicze: podstawy mi$dzynarodowego i polskiego prawa lotniczego, przepisy licencjonowania odnosz"ce si$ do licencji pilotów sterowcowych i uprawnie', które mog" zosta( do nich wpisane, przepisy i procedury ruchu lotniczego, s!u#by i organy ruchu lotniczego; 2) ogólna wiedza o sterowcu: konstrukcje szkieletowe i mi$kkie, rodzaje pow!ok, mocowanie, konstrukcja i wyposa#enie kabiny, zespo!y nap$dowe, systemy i instalacje sterowca, system nape!niania pow!oki sterowca wykorzystuj"cego gaz, w!a%ciwo%ci fizyczne gazów u#ywanych do nape!niania sterowca, systemy ogrzewcze sterowców na ogrzewane powietrze, przyrz"dy pok!adowe i systemy kierowania lotem, podwozie, system cumowniczy, %rodki bezpiecze'stwa, ochrona przed skutkami zawilgocenia, ograniczenia u#ytkowe sterowca, okre%lone w instrukcji u#ytkowania w locie; 3) osi"gi i planowanie lotów: obliczanie masy, zmian wyporu, balastowanie, wp!yw masy, temperatury, wysoko%ci i wiatru na osi"gi, wykorzystanie danych o osi"gach i ograniczenia u#ytkowania, procedury awaryjne, planowanie lotów i przelotów VFR w dzie' i w nocy; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków lotu, w tym lotów d!ugotrwa!ych i wysoko%ciowych, chorób, higieny, medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn" pilota, czynnik ludzki w lotnictwie; 5) meteorologia: wiedza o atmosferze, czynnikach meteorologicznych i zjawiskach atmosferycznych, równie# wyst$puj"cych w górnych warstwach troposfery, zagra#aj"cych bezpiecze'stwu lotu, organizacja os!ony meteorologicznej lotnictwa, informacje meteorologiczne na potrzeby lotnictwa, ich pozyskiwanie, interpretacja i wykorzystywanie, wiedza z zakresu klimatologii i wykorzystanie na potrzeby lotnictwa, odnosz"ca si$ do uk!adów ci%nienia i frontów, ich struktury i przemieszczania si$; 6) nawigacja: kula ziemska i jej odwzorowania na mapach, odleg!o%ci i kierunki, plany, mapy i odwzorowania kartograficzne, ich odczytywanie i wykorzystanie w ró#nych rodzajach lotów, wysoko%( i poziom lotu, nastawianie wysoko%ciomierzy ci%nieniowych, nawigacja zliczeniowa, wykorzystanie kalkulatorów nawigacyjnych, czas - %redni lokalny i uniwersalny koordynowany, strefy czasowe, czas wschodu i zachodu s!o'ca, radionawigacja, systemy radionawigacyjne, rodzaje i wykorzystanie pok!adowych urz"dze' radionawigacyjnych oraz programowanych systemów kierowania lotem, nawigacja radarowa, transponder, metody nawigowania stosowane w profesjonalnych operacjach lotniczych dalekiego zasi$gu; nawigowanie w strefach podbiegunowych; 7) procedury operacyjne: korzystanie z dokumentacji operacyjnej i nawigacyjnej, przepisy mi$dzynarodowe i krajowe o eksploatacji statków powietrznych, poszukiwaniu i ratownictwie, badaniu wypadków i incydentów lotniczych, procedury bezpiecze'stwa i awaryjne, procedury antyha!asowe, procedury operacyjne odnosz"ce si$ do przewo#enia !adunków niebezpiecznych, rodzaje !adunków niebezpiecznych, wymagania i praktyki dotycz"ce informowania pasa#erów o zasadach bezpiecze'stwa, !"cznie z zapewnianiem obserwacji zachowania pasa#erów podczas wchodzenia i wychodzenia oraz na pok!adzie, skutki naruszenia przepisów lotniczych; 8) zasady lotu: aerostatyka, aerodynamika podstawowa, stery aerodynamiczne i ich dzia!anie, sterowanie przy asymetrii ci"gu wywo!anej awari" silnika sterowca wielosilnikowego, mechanika podstawowych elementów lotu, stateczno%( i sterowno%(, obci"#enia konstrukcji w locie, mechanika ruchu sterowca na ziemi podczas manewrowania i obci"#enia jego konstrukcji; 9) !"czno%(: frazeologia radiotelefoniczna w j$zyku polskim i angielskim, procedury radiotelefoniczne stosowane przy próbach naziemnych radiostacji, nawi"zywanie i prowadzenie !"czno%ci podczas lotu we wszystkich klasach przestrzeni powietrznej, zezwolenia, instrukcje, ostrze#enia i informacje, !"czno%( w niebezpiecze'stwie i sytuacjach nagl"cych, procedury post$powania w przypadku utraty !"czno%ci.

45

2.6.10.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( si$ podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego posiadaniem umiej$tno%ci w zakresie: 1) operacyjnego i nawigacyjnego przygotowania do lotu, oceny zdatno%ci i obs!ugi naziemnej sterowca przy wykorzystaniu odpowiednich s!u#b; 2) manewrowania na ziemi, wykonania podstawowych manewrów w locie z wykorzystaniem systemów sterowania sterowcem, zachowania %rodków ostro#no%ci i procedur antykolizyjnych, wykonania podej%cia do l"downia i l"dowania, na sterowcu z za!og" wieloosobow", pe!ni"c funkcj$ pilota steruj"cego i monitoruj"cego z obu foteli sterowca; 3) wykonania przelotu VFR z wykorzystaniem nawigowania wzrokowego, zliczeniowego i radionawigacji; 4) wykonania lotów nocnych VFR, nadlotniskowych i nawigacyjnych; 5) zastosowania procedur awaryjnych w razie niesprawno%ci zespo!u nap$dowego, systemów, instalacji i przyrz"dów pok!adowych; 6) zarz"dzania za!og" lotnicz" w sytuacjach pe!nej jej sprawno%ci, wykorzystania list kontrolnych czynno%ci oraz dzia!ania w razie niedyspozycji cz!onka za!ogi podczas lotu. 2.6.10.4. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e w trakcie praktyki lotniczej pilota sterowcowego zawodowego i szkolenia lotniczego do licencji pilota sterowcowego liniowego: 1) uzyska! uprawnienia: a) do lotów nocnych VFR, b) uprawnienie na typ sterowca z za!og" wieloosobow" bez ograniczenia do wykonywania wy!"cznie czynno%ci drugiego pilota, - chyba #e ubiega si$ o równoczesne wydanie brakuj"cych mu uprawnie' wymienionych pod lit. a oraz b; 2) wykona! co najmniej 200 godzin lotu na sterowcu, wykonuj"c co najmniej 60 lotów, w tym co najmniej: a) 40 lotów jako pilot dowódca sterowca w !"cznym czasie 100 godzin, b) 5 godzin jako pilot dowódca sterowca z za!og" wieloosobow", c) 20 godzin przelotów w charakterze dowódcy sterowca, w!"czaj"c w to jeden na odleg!o%( nie mniejsz" ni# 200 km (czas 20 godzin przelotu samodzielnego mo#e zawiera( si$ w ogólnym czasie lotów samodzielnych, wymienionym pod lit. a), d) 3 godziny lotu w nocy, w tym co najmniej: – 2 godziny lotów szkolnych na dwusterze, w tym co najmniej 1 godzin$ przelotu, – 2 samodzielne starty i l"dowania z pe!nym zatrzymaniem zespo!u nap$dowego lub zakotwiczeniem sterowca. 2.6.10.5. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji pilota sterowcowego liniowego, po spe!nieniu przez niego wymaga' okre%lonych dla tych uprawnie', mo#e by( wpisane uprawnienie: 1) dotycz"ce klasy sterowców z za!og" jednoosobow"; 2) dotycz"ce ka#dego typu sterowca z za!og" wieloosobow", które mo#e by( ograniczone do wykonywania czynno%ci drugiego pilota; 3) instruktora sterowcowego: a) szkolenia ogólnego: – ograniczone klasy 2, – klasy 1, b) szkolenia na oznaczony typ sterowca z za!og" wieloosobow"; 4) pilota do%wiadczalnego. 2.6.10.6. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji pilota sterowcowego liniowego jest uprawniony do: 1) korzystania z wszystkich uprawnie', wynikaj"cych z licencji pilota sterowcowego zawodowego oraz uprawnienia lotniczego do lotów nocnych VFR; 2) wykonywania za wynagrodzeniem czynno%ci pilota dowódcy i drugiego pilota na wszystkich sterowcach certyfikowanych do lotów z za!og" wieloosobow"; 3) korzystania z innych wa#nych uprawnie' lotniczych wpisanych do jego licencji. 2.6.10.a. Licencja pilota pionowzlotu turystycznego 2.6.10.a.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( oraz zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 2.6.10.a.2. Do kandydata ubiegaj"cego si$ o licencj$ pilota pionowzlotu turystycznego, w zakresie wiadomo%ci, umiej$tno%ci oraz praktyki, stosuje si$ odpowiednio przepisy, okre%lone dla kandydata na licencj$ pilota %mig!owcowego turystycznego, o których mowa w ust. 2.6.4.1.- 2.6.4.4. rozporz"dzenia.

46

2.6.10.a.3. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji pilota pionowzlotu turystycznego, po spe!nieniu przez niego wymaga' okre%lonych w Aneksie 1 dla poszczególnych uprawnie', mo#e by( wpisane uprawnienie: 1) na poszczególne typy pionowzlotów, które mo#e by( ograniczone do wykonywania czynno%ci drugiego pilota na pionowzlocie z za!og" wieloosobow"; 2) do lotów nocnych VFR, po uko'czeniu szkolenia praktycznego obejmuj"cego co najmniej 5 godzin lotu szkoleniowego w nocy, z których przynajmniej 3 godziny to loty szkoleniowe na dwusterze: a) co najmniej 1 godzina przelotu w nocy, b) 5 samodzielnych kr$gów w nocy, z czego ka#dy kr"g musi obejmowa( start i l"dowanie; 3) do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów IFR, pod warunkiem posiadania orzeczenia lotniczo-lekarskiego klasy wymaganej dla uzyskania licencji pilota zawodowego, albo wymaganego na licencj$ pilota turystycznego ze stwierdzeniem braku przeciwwskaza' do wykonywania lotów IFR. 2.6.10.a.4. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji pilota pionowzlotu turystycznego jest uprawniony do wykonywania bez wynagrodzenia czynno%ci dowódcy i drugiego pilota ka#dego pionowzlotu, z ograniczeniem do lotów dziennych VFR, chyba #e posiada odpowiednie wa#ne uprawnienie, wymienione w ust. 2.6.10.a.3 pkt 2 lub 3. 2.6.10.b. Licencja pilota pionowzlotu zawodowego 2.6.10.b.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( oraz zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 2.6.10.b.2. Do kandydata ubiegaj"cego si$ o licencj$ pilota pionowzlotu zawodowego, w zakresie wiadomo%ci, umiej$tno%ci oraz praktyki, stosuje si$ odpowiednio przepisy okre%lone dla kandydata na licencj$ pilota sterowcowego zawodowego, o których mowa w ust. 2.6.9.2-2.6.9.4. rozporz"dzenia. 2.6.10.b.3. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji pilota pionowzlotu zawodowego, po spe!nieniu przez niego wymaga' okre%lonych w Aneksie 1 dla poszczególnych uprawnie', mo#e by( wpisane uprawnienie: 1) na poszczególne typy pionowzlotów, które mog" by( ograniczone do wykonywania czynno%ci drugiego pilota na pionowzlocie z za!og" wieloosobow"; 2) do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów – IFR; 3) instruktora pionowzlotu: a) szkolenia ogólnego, b) szkolenia na oznaczony typ pionowzlotu, c) szkolenia w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów. 4) pilota do%wiadczalnego klasy 3, 2 lub 1; 5) do wykonywania lotów AGRO; 6) do wykonywania lotów ga%niczych. 2.6.10.b.4. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji pilota pionowzlotu zawodowego jest uprawniony do korzystania z wszystkich uprawnie', wynikaj"cych z licencji pilota pionowzlotu turystycznego i uprawnienia do lotów nocnych VFR; 1) wykonywania za wynagrodzeniem czynno%ci: a) pilota dowódcy i drugiego pilota na wszystkich pionowzlotach podczas wykonywania operacji innych ni# przewóz lotniczy, b) pilota dowódcy na wszystkich pionowzlotach certyfikowanych do lotów z za!og" jednoosobow" podczas wykonywania operacji przewozu lotniczego, c) drugiego pilota na pionowzlotach certyfikowanych do lotów z za!og" wieloosobow", podczas wykonywania operacji przewozu lotniczego; 3) korzystania z innych wa#nych uprawnie' lotniczych wpisanych do jego licencji w lotach za wynagrodzeniem i bez wynagrodzenia. 2.6.10.c. Licencja pilota pionowzlotu liniowego 2.6.10.c.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( oraz zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 2.6.10.c.2. Do kandydata ubiegaj"cego si$ o licencj$ pilota pionowzlotu liniowego, w zakresie wiadomo%ci, umiej$tno%ci oraz praktyki, stosuje si$ odpowiednio przepisy okre%lone dla kandydata na licencj$ pilota sterowcowego liniowego, o których mowa w ust. 2.6.10.2.-2.6.9.4. rozporz"dzenia.

47

2.6.10.c.3. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji pilota pionowzlotu liniowego, po spe!nieniu przez niego wymaga' okre%lonych w Aneksie 1 dla poszczególnych uprawnie', mo#e by( wpisane uprawnienie: 1) na poszczególne typy pionowzlotów, które mog" by( ograniczone do wykonywania czynno%ci drugiego pilota na pionowzlocie z za!og" wieloosobow"; 2) do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów – IFR; 3) instruktora pionowzlotu: a) szkolenia ogólnego, b) szkolenia na oznaczony typ pionowzlotu, c) szkolenia w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów. 4) pilota do%wiadczalnego klasy 3, 2 lub 1; 5) do wykonywania lotów AGRO; 6) do wykonywania lotów ga%niczych. 2.6.10.c.4. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji pilota pionowzlotu liniowego jest uprawniony do: 1) korzystania z wszystkich uprawnie', wynikaj"cych z licencji pilota pionowzlotu turystycznego i zawodowego; 2) wykonywania za wynagrodzeniem czynno%ci pilota dowódcy i drugiego pilota na wszystkich pionowzlotach podczas wykonywania operacji przewozu lotniczego; 3) korzystania z innych wa#nych uprawnie' lotniczych wpisanych do jego licencji. 2.6.10.d. Licencja pilota w za"odze wieloosobowej Do kandydata ubiegaj"cego si$ o licencj$ pilota w za!odze wieloosobowej, w zakresie szkolenia, wiadomo%ci, umiej$tno%ci oraz praktyki stosuje si$ odpowiednio przepisy okre%lone w JAR-FCL 1 Cz$%( K. 2.6.11. Licencja pilota balonu wolnego 2.6.11.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( oraz zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego lub w organizacji wymienionej w § 9 ust. 5 rozporz"dzenia, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 2.6.11.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów: 1) prawo lotnicze: podstawy mi$dzynarodowego i polskiego prawa lotniczego, przepisy licencjonowania odnosz"ce si$ do licencji pilota balonu wolnego i uprawnie', które mog" zosta( do niej wpisane, przepisy i procedury ruchu lotniczego, s!u#by i organy ruchu lotniczego; 2) ogólna wiedza o balonie wolnym: konstrukcja pow!oki, olinowania i kosza, system nape!niania i opró#niania pow!oki balonu wykorzystuj"cego gaz, system grzewczy balonu wykorzystuj"cego ogrzewane powietrze, %rodki bezpiecze'stwa, ochrona przed skutkami zawilgocenia, nadmiernej wysoko%ci lotu, naprawy pow!oki, przyrz"dy pok!adowe; 3) osi"gi i planowanie lotów: obliczanie masy, zmian wyporu, balastowanie, wp!yw masy, temperatury, wysoko%ci i wiatru na osi"gi, wykorzystanie danych o osi"gach, ograniczenia u#ytkowania, procedury awaryjne, planowanie lotów i przelotów VFR; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków lotu, lotów d!ugotrwa!ych i wysoko%ciowych, chorób, higieny, medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn" pilota, czynnik ludzki w lotnictwie; 5) meteorologia: wiedza o atmosferze, czynnikach meteorologicznych i zjawiskach atmosferycznych, zagra#aj"cych bezpiecze'stwu lotu, pr"dy pionowe atmosfery, ich rodzaje, wiatry na ró#nych wysoko%ciach, organizacja os!ony meteorologicznej lotnictwa, informacje meteorologiczne na potrzeby lotu balonu wolnego, ich pozyskiwanie, interpretacja i wykorzystywanie, podstawy klimatologii; 6) nawigacja: kula ziemska i jej odwzorowania na mapach, odleg!o%ci i kierunki, plany, mapy i odwzorowania kartograficzne, ich odczytywanie i wykorzystanie w ró#nych rodzajach lotów, wysoko%( i poziom lotu, nastawianie wysoko%ciomierzy ci%nieniowych, nawigacja zliczeniowa - poj$cie pr$dko%ci podró#nej balonu wolnego, wykorzystanie kalkulatorów nawigacyjnych, czas - %redni lokalny i uniwersalny koordynowany, strefy czasowe, czas wschodu i zachodu s!o'ca, radionawigacja, systemy radionawigacyjne stosowane w balonach wolnych i ich wykorzystanie, nawigacja radarowa, transponder; 7) procedury operacyjne: przepisy mi$dzynarodowe i krajowe o eksploatacji statków powietrznych, dotycz"ce balonów wolnych, procedury operacyjne dotycz"ce startów balonów wolnych, l"dowa' poza lotniskami, procedury stosowane w poszukiwaniu i ratownictwie, badaniu wypadków i incydentów lotniczych, skutki naruszenia przepisów lotniczych;

48

8) zasady lotu: aerostatyka, obci"#enia konstrukcji balonu na ziemi i w locie; 9) !"czno%(: frazeologia radiotelefoniczna w j$zyku polskim i angielskim, procedury radiotelefoniczne stosowane przy próbach naziemnych radiostacji, prowadzenie !"czno%ci podczas wszystkich faz lotu VFR, zezwolenia, instrukcje, ostrze#enia i informacje, !"czno%( w niebezpiecze'stwie i sytuacjach nagl"cych, procedury post$powania w przypadku utraty !"czno%ci; 10) ogólne bezpiecze'stwo lotów: zasady zachowania na pok!adzie balonu w ró#nych fazach jego lotu, wykorzystanie wyposa#enia do lotów wysoko%ciowych, spadochron ratowniczy - wiadomo%ci i zasady jego u#ycia, zagro#enia zewn$trzne ze strony innych statków powietrznych, warunków pogodowych, procedury standardowe i awaryjne. 2.6.11.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada umiej$tno%ci w zakresie: 1) przygotowania balonu do lotu: monta#, u!o#enie olinowania, nape!nianie lub wst$pne operacje ogrzewania powietrza, przygotowanie kosza, rozmieszczenie wyposa#enia, baga#u i balastu, ocena zdatno%ci balonu i spadochronów oraz operacyjne: analiza informacji meteorologicznych i planowanie lotu; 2) wykonania startu i pocz"tkowego wznoszenia przy zastosowaniu uznanych technik, procedur i ogranicze', znajomo%( i umiej$tno%( stosowania procedur awaryjnych i alarmowych; 3) wykonania podstawowych manewrów w locie, stosowania %rodków ostro#no%ci i procedur antykolizyjnych; 4) przelotu z wykorzystaniem nawigacji wzrokowej, zliczeniowej i radionawigacji; 5) podej%cia do l"dowania i l"dowania; 6) czynno%ci po l"dowaniu; 7) procedur awaryjnych, w tym procedury rozpoznawania szybkiego opadania i przeciwdzia!ania mu. 2.6.11.4. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e w trakcie szkolenia lotniczego wykona! co najmniej 16 godzin lotu na balonie wolnym, w tym co najmniej 2 godziny lotów samodzielnych, wykonuj"c: 1) 16 lotów z instruktorem, w tym co najmniej dwa loty do wysoko%ci 1.500 m nad poziom startu; 2) 3 loty samodzielne jako dowódca balonu. 2.6.11.5. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji pilota balonu, po spe!nieniu przez niego wymaga' okre%lonych dla tych uprawnie', mo#e by( wpisane uprawnienie: 1) dotycz"ce klasy balonów wolnych: a) na ogrzane powietrze, uprawnienie to jest pocz"tkowo ograniczone do wykonywania lotów niezarobkowych i nieodp!atnych, b) na gaz, które jest pocz"tkowo ograniczone do wykonywania lotów niezarobkowych i nieodp!atnych, c) balonów wolnych z nap$dem - sterowców turystycznych; 2) instruktora balonowego: a) ograniczone klasy 2, b) klasy 1, które mog" by( wykorzystywane na balonach tej klasy, na które posiada uprawnienia wymienione w pkt 1, je#eli nie s" one ograniczone do wykonywania lotów niezarobkowych i nieodp!atnych; 3) pilota do%wiadczalnego. 2.6.11.5.1. Ograniczenia, o których mowa w ust. 2.6.11.5, znosi si$ po spe!nieniu przez pilota warunków okre%lonych w ust. 3.2.5 pkt 3. 2.6.11.6. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji pilota balonu wolnego jest uprawniony do: 1) wykonywania bez wynagrodzenia czynno%ci pilota-dowódcy balonu tej klasy, na któr" posiada uprawnienie wpisane do licencji, wymienione w ust. 2.6.11.5 pkt 1, !"cznie z prawem nieodp!atnego przewo#enia pasa#erów; 2) wykonywania za wynagrodzeniem czynno%ci pilota-dowódcy balonu: a) w lotach odp!atnych z pasa#erami i w innych rodzajach lotów odp!atnych, do których nie jest wymagane jedno z uprawnie' wymienionych w ust. 2.6.11.5 pkt 2 albo 3, je#eli posiada uprawnienie wymienione w ust. 2.6.11.5 pkt 1 lit. a albo b, odpowiednie dla klasy balonu, który ma by( u#yty do lotów odp!atnych, b) w lotach szkoleniowych, je#eli posiada odpowiednie uprawnienie instruktora, c) we wszystkich lotach próbnych, je#eli posiada uprawnienie pilota do%wiadczalnego. 2.6.12. Licencja pilota szybowcowego 2.6.12.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( i zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego lub w organizacji wymienionej w § 9 ust. 5 rozporz"dzenia, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 2.6.12.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów:

49

1) prawo lotnicze: podstawy mi$dzynarodowego i polskiego prawa lotniczego, przepisy licencjonowania odnosz"ce si$ do licencji pilota szybowcowego i uprawnie', które mog" zosta( do niej wpisane, przepisy i procedury ruchu lotniczego, s!u#by i organy ruchu lotniczego; 2) ogólna wiedza o szybowcu: p!atowiec i jego instalacje - systemy, zespó! nap$dowy motoszybowca, przyrz"dy pok!adowe, zdatno%( do lotu, urz"dzenia startowe szybowców i liny holownicze, wozy transportowe; 3) osi"gi i planowanie lotów: masa, balastowanie i wywa#enie, osi"gi w locie prostym i kr"#eniu, teoria lotów wyczynowych, osi"gi szybowca z w!asnym nap$dem; plan lotu szybowcowego na potrzeby ruchu lotniczego; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków lotu, w tym lotów d!ugotrwa!ych i wysoko%ciowych, chorób, higieny, medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn" pilota, czynnik ludzki w lotnictwie; 5) meteorologia: wiedza o atmosferze, czynnikach meteorologicznych i zjawiskach atmosferycznych, zagra#aj"cych bezpiecze'stwu lotu, wiatr i pr"dy pionowe atmosfery, ich rodzaje, okoliczno%ci wyst$powania, wykorzystywanie do lotów szybowcowych, organizacja os!ony meteorologicznej lotnictwa, informacje meteorologiczne na potrzeby szybownictwa, ich pozyskiwanie, interpretacja i wykorzystywanie, podstawy klimatologii; 6) nawigacja: kula ziemska i jej odwzorowania na mapach, odleg!o%ci i kierunki, plany, mapy i odwzorowania kartograficzne, ich odczytywanie i wykorzystanie w ró#nych rodzajach lotów, wysoko%( i poziom lotu, nastawianie wysoko%ciomierzy ci%nieniowych, nawigacja zliczeniowa - poj$cie pr$dko%ci przelotowej szybowca, wykorzystanie kalkulatorów nawigacyjnych, czas - %redni lokalny i uniwersalny koordynowany, strefy czasowe, czas wschodu i zachodu s!o'ca, radionawigacja, systemy radionawigacyjne stosowane w szybowcach i ich wykorzystanie, nawigacja radarowa, transponder; 7) procedury operacyjne: przepisy mi$dzynarodowe i krajowe o eksploatacji statków powietrznych, dotycz"ce szybowców i statków powietrznych holuj"cych, procedury operacyjne dotycz"ce stosowanych startów szybowców, l"dowa' poza lotniskami, wykorzystywania ró#nych rodzajów pr"dów pionowych, lotów wysoko%ciowych, procedury stosowane w poszukiwaniu i ratownictwie, badaniu wypadków i incydentów lotniczych, procedury przeciwha!asowe, skutki naruszenia przepisów lotniczych; 8) zasady lotu: aerodynamika podstawowa, stery aerodynamiczne i ich dzia!anie, wywa#enia masowe i aerodynamiczne sterów, mechanizacja skrzyd!a, przeci"gni$cie, korkoci"g - unikanie, zapobieganie i wyprowadzanie, mechanika podstawowych elementów lotu, stateczno%( i sterowno%(, obci"#enia konstrukcji w locie, mechanika ruchu szybowca na ziemi i obci"#enia jego konstrukcji; 9) !"czno%(: frazeologia radiotelefoniczna w j$zyku polskim i angielskim, procedury radiotelefoniczne stosowane przy próbach naziemnych radiostacji, nawi"zywaniu !"czno%ci, w lotach nadlotniskowych i przelotach; 10) ogólne bezpiecze'stwo lotów: zasady bezpiecznego zachowania na pok!adzie szybowca, wykorzystanie wyposa#enia do lotów wysoko%ciowych i unikanie zagro#enia bezpiecze'stwa z jego strony, wyposa#enia ratownicze szybowca oraz osobiste pilota i pasa#era - zasady jego u#ycia, technika ratowniczego skoku spadochronowego, zagro#enia zewn$trzne ze strony innych statków powietrznych, warunków pogodowych, stanu nawierzchni lotniska, operacji przymusowych l"dowa'. 2.6.12.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada umiej$tno%ci w zakresie: 1) przygotowania do lotu: !"cznie z okre%leniem masy i wywa#enia szybowca; ocena jego bie#"cej zdatno%ci, obs!uga naziemna, transport naziemny (r$czny i holowanie), demonta# i za!adunek na wóz transportowy oraz wy!adunek z wozu transportowego i monta# do lotu; przygotowania i oceny zdatno%ci spadochronu ratowniczego, (wicze' naziemnych w opuszczaniu szybowca ze spadochronem, przygotowania operacyjnego i nawigacyjnego; 2) wykonywania podstawowych elementów pilota#u normalnego w locie z widoczno%ci": lot prosty, zakr$ty, ze%lizgi oraz podstawowych zaj%( do l"dowania, w tym z esowaniem; 3) wytracania nadmiaru wysoko%ci na prostej do l"dowania przy u#yciu mechanizacji skrzyd!a (hamulce aerodynamiczne i klapy) i przy zastosowaniu ze%lizgów; l"dowania z wymagan" dok!adno%ci" przyziemienia przy wietrze o kierunku i pr$dko%ci w granicach akceptowanych instrukcj" u#ytkowania w locie; 4) wykonywania lotu #aglowego z widoczno%ci", przy wykorzystywaniu pr"dów pionowych, co najmniej termicznych, unikania kolizji z innymi statkami powietrznymi; l"dowania w terenie przygodnym (pozorowanym lub rzeczywistym); 5) stosowania procedur awaryjnych w locie swobodnym: wyprowadzania z przeci"gni$cia w locie prostym i zakr$tach, z pocz"tkowej fazy autorotacji i ustalonego korkoci"gu, przerywania rozwoju sytuacji korkoci"gowej oraz spirali pog!$biaj"cej si$; 6) startu szybowca:

50

a) za wyci"gark" przy wietrze dopuszczalnym, procedury normalne, w tym wzrokowa kontrola odczepienia liny holowniczej i awaryjne, w przypadku przerwanego ci"gu, nieodczepienia liny wyci"garki, !"cznie z symulowanym lotem z nieodczepion" i obci$t" lin", lub b) za samolotem przy wietrze dopuszczalnym, procedury normalne stosowane podczas lotu wznosz"cego poziomego i zni#ania, wymiana sygna!ów optycznych mi$dzy szybowcem holowanym a samolotem holuj"cym; procedury awaryjne, stosowane w sytuacjach podczas startu i lotu holowanego, obejmuj"ce wyprowadzanie z nienormalnych pozycji, lub c) z wykorzystaniem nap$du w!asnego szybowca: procedury normalne i awaryjne - w przypadku szkolenia na dwusterze; 7) prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej w j$zyku polskim i angielskim w lotach VFR, stosowania si$ do procedury i frazeologii, obowi"zuj"cych w ruchu lotniczym niekontrolowanym, z uwzgl$dnieniem sytuacji zwi"zanych z lotami szybowcowymi. 2.6.12.2.1. Dopuszcza si$ ograniczenie szkolenia w zakresie rodzajów startu szybowca do co najmniej jednego z rodzajów wymienionych w ust. 2.6.12.3 pkt 6. )wiadectwo uko'czenia szkolenia praktycznego do licencji musi zawiera( potwierdzenie uko'czenia i zaliczenia szkolenia, odr$bnie dla ka#dego z rodzajów startu wymienionych w ust. 2.6.12.3 pkt 6, w zakresie wymaganym programem szkolenia. 2.6.12.4. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e w trakcie szkolenia lotniczego wykona! co najmniej 35 godzin lotu na szybowcach lub na szybowcach z w!asnym nap$dem, w tym co najmniej: 1) 15 godzin lotu samodzielnego co najmniej w 40 lotach; 2) 1 przelot na dwusterze lub samodzielny na odleg!o%( nie mniejsz" ni# 50 km. 2.6.12.4.1. Je#eli kandydat jest posiadaczem licencji pilota %mig!owcowego, samolotowego, wiatrakowcowego albo posiadaczem %wiadectwa kwalifikacji pilota statku powietrznego o cechach samolotu, %mig!owca albo wiatrakowca, wówczas okre%lony w ust. 2.6.12.4 czas lotu 35 godzin mo#e by( zmniejszony o czas lotu wynosz"cy 30 % czasu lotu w charakterze dowódcy jednego ze statków powietrznych, wy#ej wymienionych, jednak nie wi$cej ni# o 15 godzin pod warunkiem prowadzenia szkolenia wed!ug programu szkolenia zatwierdzonego dla tego rodzaju kandydatów. 2.6.12.5. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji pilota szybowcowego, po spe!nieniu przez niego wymaga' okre%lonych dla tych uprawnie', mo#e by( wpisane uprawnienie: 1) instruktora szybowcowego: a) ograniczone klasy 2, b) klasy 1; 2) pilota do%wiadczalnego klasy 3, 2 lub 1. 2.6.12.6. Uprawnienia posiadacza licencji. Z uwzgl$dnieniem zastrze#enia, o którym mowa w ust. 2.6.12.6.1., posiadacz licencji pilota szybowcowego jest uprawniony: 1) do wykonywania czynno%ci pilota dowódcy ka#dego typu szybowca bez wynagrodzenia, przy czym mo#e przewozi( pasa#era na typie szybowca, na którym wykona! co najmniej 10 lotów w charakterze dowódcy szybowca, w tym co najmniej 5 lotów przy wykorzystaniu rodzaju startu, który ma by( zastosowany w locie z pasa#erem; 2) do wykonywania czynno%ci pilota dowódcy ka#dego typu szybowca za wynagrodzeniem, je#eli posiada uprawnienie instruktora szybowcowego albo pilota do%wiadczalnego, przy zachowaniu odpowiednich wymaga' okre%lonych w pkt 1. 2.6.12.6.1. Je#eli szkolenie praktyczne do licencji nie obejmowa!o uko'czenia i zaliczenia szkolenia do wszystkich rodzajów startu, wymienionych w ust. 2.6.12.3 pkt 6, wówczas do licencji wpisuje si$ ograniczenie do wykonywania wy!"cznie tych rodzajów startu, które by!y wyszczególnione w %wiadectwie szkolenia zgodnie z wymaganiami ust. 2.6.12.2.1. Ograniczenie to zostaje zniesione lub odpowiednio zmienione, je#eli posiadacz licencji przedstawi %wiadectwo uko'czenia i zaliczenia szkolenia w rodzaju startu, który nie by! obj$ty szkoleniem do licencji. 2.6.12.7. Wa#no%( uprawnienia wynosi 36 miesi$cy i mo#e by( przed!u#ana na podstawie sprawdzenia umiej$tno%ci, przy odpowiednim zastosowaniu przepisów ust. 3.1.3 i 3.2.1.2. 2.6.13. Licencja skoczka spadochronowego zawodowego 2.6.13.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( oraz zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego. Szkolenie to musi by( prowadzone równolegle lub w po!"czeniu ze szkoleniem do jednego z uprawnie' lotniczych wpisywanych do licencji skoczka spadochronowego zawodowego, wymienionych w ust. 2.6.13.5. 2.6.13.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów:

51

1) prawo lotnicze: podstawy mi$dzynarodowego i polskiego prawa lotniczego, przepisy licencjonowania odnosz"ce si$ do licencji skoczka spadochronowego zawodowego i uprawnie', które mog" zosta( do niej wpisane, przepisy i procedury ruchu lotniczego, maj"ce zastosowanie podczas lotów po!"czonych ze zrzucaniem skoczków spadochronowych, przepisy dotycz"ce wykonywania skoków; 2) ogólna wiedza o spadochronach: konstrukcja ró#nych rodzajów spadochronów oraz ich zasadniczych zespo!ów, wyposa#enie spadochronu i skoczka spadochronowego, przyrz"dy spadochronowe, automaty otwieraj"ce spadochron, ich dzia!anie i programowanie, sprz$t ochrony osobistej skoczka, wyposa#enie do skoków wysoko%ciowych, zdatno%( spadochronu i wyposa#enia do skoku, wyposa#enie i przygotowanie statku powietrznego, przeznaczonego do wywo#enia skoczków; 3) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków lotu i skoku, w tym lotów i skoków wysoko%ciowych, d!ugotrwa!ego opadania z zamkni$tym i otwartym spadochronem, obci"#enia organizmu skoczka przy otwarciu spadochronu i l"dowaniu, wp!ywie chorób, higieny, medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn" skoczka spadochronowego, czynnik ludzki w lotnictwie, elementy pedagogiki; 4) meteorologia: podstawowa wiedza o atmosferze, czynnikach meteorologicznych i zjawiskach atmosferycznych, pionowy rozk!ad ci%nienia atmosferycznego i pomiar wysoko%ci wysoko%ciomierzem barycznym, pr"dy pionowe atmosfery i wiatr, organizacja os!ony meteorologicznej lotnictwa, informacje meteorologiczne na potrzeby spadochroniarstwa, ich pozyskiwanie i interpretacja; 5) teoria i technika skoku spadochronowego: aerodynamika podstawowa oraz aerodynamika cia!a skoczka spadaj"cego z zamkni$tym spadochronem z zastosowaniem ró#nych uk!adów sylwetki, sterowanie swobodnym spadaniem, aerodynamika czaszy spadochronu, w tym spadochronu szybuj"cego, sterowanie opadaniem na spadochronie otwartym, mechanika lotu skoczka spadochronowego, obci"#enia konstrukcji spadochronu podczas otwarcia w zale#no%ci od pr$dko%ci opadania, procedury awaryjne podczas spadania przed otwarciem spadochronu oraz podczas otwarcia spadochronu lub otwarcia nieprawid!owego, u#ycie spadochronu zapasowego i ratowniczego, techniki l"dowania na spadochronie; 6) !"czno%(: frazeologia radiotelefoniczna stosowana podczas kierowania skokami spadochronowymi; 7) ogólne bezpiecze'stwo lotów i skoków: zasady bezpiecznego zachowania si$ skoczka spadochronowego na pok!adzie statku powietrznego, wykorzystanie wyposa#enia do lotów wysoko%ciowych i unikanie zagro#enia bezpiecze'stwa z jego strony, czynno%ci bezpiecze'stwa przed skokiem, unikanie urazów podczas opuszczania pok!adu statku powietrznego, procedury bezpiecze'stwa l"dowania. 2.6.13.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien zaliczy( praktyczny egzamin pa'stwowy do wydania uprawnienia lotniczego, które ma by( wydane !"cznie z licencj", oraz w prawid!owy sposób zademonstrowa(: 1) przygotowanie do skoku spadochronowego: u!o#enie spadochronu g!ównego, uporz"dkowanie i dopasowanie uprz$#y, przygotowanie niezb$dnego wyposa#enia i ubioru, ocen$ zdatno%ci spadochronów i wyposa#enia, ocen$ pogody, zajmowanie miejsca na pok!adzie statku powietrznego, bezpo%rednie przygotowanie do skoku, wyznaczenie punktu zrzutu i naprowadzenie samolotu na ten punkt; 2) wykonywanie nast$puj"cych elementów skoku: a) opuszczenie statku powietrznego, b) kontrolowane swobodne spadanie podczas skoku z opó&nionym otwarciem spadochronu, c) otwarcie spadochronu i manewrowanie spadochronem do momentu l"dowania w terenie ograniczonym. 2.6.13.4. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e w trakcie uprzedniej praktyki i szkolenia lotniczego wykona! co najmniej tak" liczb$ i rodzaje skoków spadochronowych, jakie s" wymagane dla uprawnienia wydawanego !"cznie z licencj". 2.6.13.5. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji skoczka spadochronowego zawodowego, po spe!nieniu przez niego wymaga' okre%lonych dla tych uprawnie', mo#e by( wpisane uprawnienie: 1) instruktora spadochronowego; 2) pilota tandemu, pod warunkiem posiadania równocze%nie uprawnienia instruktora spadochronowego; 3) specjalne instruktora spadochronowego bez prawa wykonywania skoków, po spe!nieniu wymaga' okre%lonych w ust. 6.1 i 6.3; 4) skoczka spadochronowego do%wiadczalnego; 5) AFF - pod warunkiem posiadania równocze%nie uprawnienia instruktora spadochronowego. 2.6.13.6. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji skoczka spadochronowego zawodowego jest uprawniony do zarobkowego wykonywania czynno%ci skoczka spadochronowego. Rozdzia" 3 Szczegó"owe wymagania dla uprawnie% lotniczych wpisywanych do licencji pilotów i skoczków spadochronowych zawodowych

52

3.1. Wymagania i zasady dotycz&ce wszystkich uprawnie% lotniczych 3.1.1. Kandydat musi uko'czy( i zaliczy( szkolenie lotnicze teoretyczne i praktyczne, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami, odpowiednio do rodzaju uprawnienia, w o%rodku szkolenia lotniczego lub organizacji wymienionej w § 9 ust. 5 rozporz"dzenia. 3.1.2. Kandydat musi spe!nia( wymagania dotycz"ce: 1) posiadania odpowiedniej licencji, chyba #e dopuszczone jest równoczesne ubieganie si$ o t$ licencj$ i dane uprawnienie; 2) odbycia i zaliczenia szkolenia lotniczego teoretycznego i praktycznego, potwierdzonego odpowiednimi %wiadectwami, przeprowadzonego, odpowiednio do rodzaju uprawnienia, w o%rodku szkolenia lotniczego lub organizacji wymienionej w § 9 ust. 5 rozporz"dzenia; 3) posiadania wiadomo%ci i umiej$tno%ci lotniczych, wymaganych dla danego uprawnienia; 4) posiadania praktyki wymaganej dla danego uprawnienia; 5) zaliczenia pa'stwowego egzaminu teoretycznego i praktycznego na uprawnienie, w zakresie wiadomo%ci i umiej$tno%ci wymienionych w pkt 3. 3.1.3. Uprawnienia lotnicze wydawane s" z wa#no%ci" na oznaczony okres, wa#no%( ich mo#e by( przed!u#ona, je#eli ich posiadacz spe!nia warunki wymagane do przed!u#enia wa#no%ci i zaliczy z wynikiem pozytywnym sprawdzenie wiadomo%ci i umiej$tno%ci, w terminie okre%lonym w § 16 ust. 3 rozporz"dzenia. 3.1.4. Z zastrze#eniem § 16 ust. 4 rozporz"dzenia, wznowienie wa#no%ci uprawnienia lotniczego, które wygas!o albo zosta!o zawieszone, mo#e nast"pi( po spe!nieniu przez kandydata warunków jego wznowienia, ustalonych przez Prezesa Urz$du, po uwzgl$dnieniu przerwy w wykonywaniu czynno%ci lotniczych kandydata, jego do%wiadczenia lotniczego, posiadanych przez niego innych wa#nych uprawnie' lotniczych oraz innych okoliczno%ci maj"cych znaczenie dla bezpiecze'stwa. 3.2. Uprawnienia lotnicze dotycz&ce statku powietrznego 3.2.1. Wymagania ogólne 3.2.1.1. Wymagania do wydania uprawnienia. Kandydat musi posiada( odpowiedni" licencj$ pilota i spe!nia( nast$puj"ce dodatkowe wymagania odno%nie do: 1) posiadania wiadomo%ci lotniczych, dotycz"cych klasy albo typu statku powietrznego, w zakresie tematyki okre%lonej w szczegó!owych wytycznych Prezesa Urz$du, opublikowanych w PEL: a) budowy statków powietrznych danej klasy albo typu, b) ogranicze', c) osi"gów, planowania lotu i kontroli (monitorowania) jego przebiegu, d) za!adowania i wywa#enia oraz obs!ugi naziemnej, e) procedur awaryjnych, f) wymaga' specjalnych dla rozszerzenia uprawnienia pilota do wykonywania podej%( precyzyjnych wed!ug wskaza' przyrz"dów przy wysoko%ciach decyzji ni#szych ni# 60 m, w tym wymaga' dotycz"cych wyposa#enia pok!adowego, procedur i ogranicze', je#eli dotycz" danego typu statku powietrznego, g) wymaga' specjalnych dla statków powietrznych wyposa#onych w system wska&ników elektronicznych, h) elektronicznych systemów zarz"dzania lotem, je#eli s" stosowane na statkach powietrznych danej klasy albo typu, i) wspó!pracy w za!odze wieloosobowej, je#eli uprawnienie ma dotyczy( typu z za!og" wieloosobow" albo statku powietrznego, na którym wymagana jest obecno%( równie# cz!onka za!ogi, innego ni# pilot; 2) posiadania umiej$tno%ci w zakresie wykonywania procedur normalnych i awaryjnych, w!a%ciwych dla klasy lub typu statku powietrznego, w zakresie tematyki okre%lonej w szczegó!owych wytycznych Prezesa Urz$du opublikowanych w PEL. 3.2.1.1.1. Uprawnienie lotnicze dotycz"ce typu statku powietrznego jest wpisywane do odpowiedniej licencji pilota do%wiadczalnego 1 albo 2 klasy, który naby! niezb$dne kwalifikacje okre%lone w ust. 3.2.1. pkt 1 i 2 podczas prób certyfikacyjnych tego typu, co jest potwierdzone za%wiadczeniem wydanym przez organizacj$ lotnicz", w której te próby zosta!y przeprowadzone. 3.2.1.1.2. Uprawnienie lotnicze dotycz"ce typu statku powietrznego, wydane zgodnie z ust. 3.2.1.1.1. zostaje ograniczone do wykonywania wy!"cznie czynno%ci drugiego pilota, je#eli pilot do%wiadczalny podczas prób certyfikacyjnych w locie wykonywa! tylko te czynno%ci. 3.2.1.2. Wymagania do przed"u$enia wa$no#ci uprawnienia 1) kandydat musi zaliczy( sprawdzenie umiej$tno%ci w zakresie: a) wiadomo%ci teoretycznych dotycz"cych odpowiednio klasy albo typu statku powietrznego, b) wiedzy dotycz"cej stosowania procedur awaryjnych, równie# tych, których opanowanie nie zostanie sprawdzone w locie na statku powietrznym lub odpowiednim urz"dzeniu treningowym,

53

c) umiej$tno%ci lub wiedzy dotycz"cej oceny zdatno%ci statku powietrznego do lotu i jego obs!ugi naziemnej, d) umiej$tno%ci wykonywania czynno%ci w locie pilota dowódcy statku powietrznego albo drugiego pilota, je#eli uprawnienie jest ograniczone do takich czynno%ci, podczas wykonywania procedur normalnych i awaryjnych; 2) szczegó!owy zakres sprawdzenia, wymienionego w pkt 1, okre%la egzaminator, kieruj"c si$: a) wytycznymi Prezesa Urz$du, opublikowanymi w PEL, lub zatwierdzonym programem szkolenia do tych uprawnie', b) ogóln" praktyk" lotnicz" kandydata jako pilota i dotycz"c" uprawnienia, którego wa#no%( jest przed!u#ana, c) wykazywanymi podczas sprawdzianu wiadomo%ciami i umiej$tno%ciami. 3.2.2. Wymagania dotycz&ce szkolenia i praktyki niezb(dnych do wydawania uprawnie% lotniczych, dotycz&cych klasy i typu samolotu oraz ich wa$no#' 3.2.2.1. Uprawnienie dotycz&ce klasy samolotów: 1) jednosilnikowych t!okowych l"dowych Wymagane szkolenie mo#e by( przeprowadzone i zaliczone w o%rodku szkolenia lotniczego jako szkolenie po!"czone ze szkoleniem do licencji pilota turystycznego, zawodowego albo przeprowadzone odr$bnie dla pilota posiadaj"cego licencj$. Wymagana praktyka musi by( nie mniejsza ni# okre%lona w programie szkolenia na licencj$ lub uprawnienie; 2) wielosilnikowych t!okowych l"dowych Wymagane szkolenie musi by( przeprowadzone i zaliczone w o%rodku szkolenia lotniczego jako szkolenie po!"czone ze szkoleniem do licencji pilota turystycznego, zawodowego albo przeprowadzone odr$bnie dla pilota posiadaj"cego licencj$. W przypadku kandydata, posiadaj"cego licencj$ pilota co najmniej turystycznego, praktyka niezb$dna do uzyskania uprawnienia na samoloty tej klasy nie mo#e by( mniejsza ni#: - 70 godzin lotu ogó!em na samolotach w charakterze dowódcy, - na samolocie wielosilnikowym l"dowym: co najmniej 8 godzin lotu szkoleniowego, w tym na dwusterze: nie mniej ni# 2 godziny 30 minut lotu z wszystkimi silnikami pracuj"cymi i co najmniej 3 godziny 30 minut lotu w procedurach maj"cych zastosowanie w razie niesprawno%ci jednego silnika oraz co najmniej 2 godziny lotu szkoleniowego samodzielnego, które mog" mie%ci( si$ w wymaganych 70 godzinach lotu w charakterze dowódcy samolotu; W przypadku szkolenia po!"czonego ze szkoleniem do licencji pilota turystycznego wymagana praktyka nie mo#e by( mniejsza ni# okre%lona dla tego rodzaju kandydatów w ust. 2.6.1.4 pkt 1 oraz nie mniejsza ni# wyspecyfikowana we w!a%ciwym programie szkolenia na samolotach tej klasy do licencji pilota turystycznego. W przypadku szkolenia po!"czonego ze szkoleniem do licencji pilota zawodowego wymagana praktyka nie mo#e by( mniejsza ni# okre%lona pod liter" b oraz nie mniejsza ni# wyspecyfikowana we w!a%ciwym programie szkolenia na samolotach tej klasy do licencji pilota zawodowego; 3) motoszybowców turystycznych Wymagane szkolenie mo#e by( przeprowadzone i zaliczone w o%rodku szkolenia lotniczego albo w organizacji wymienionej w § 9 ust. 5 rozporz"dzenia, dla pilota posiadaj"cego licencj$. Wymagana praktyka musi by( nie mniejsza ni# okre%lona w programie szkolenia na to uprawnienie; 4) jednosilnikowych i wielosilnikowych t!okowych wodnych oraz jednosilnikowych turbo%mig!owych l"dowych i wodnych: Wymagane szkolenie musi by( przeprowadzone i zaliczone w o%rodku szkolenia lotniczego, dla pilota posiadaj"cego licencj$, Wymagana praktyka na samolotach tych klas musi by( nie mniejsza ni#: - okre%lona w programie szkolenia na ka#d" z tych klas samolotów, - w przypadku uprawnienia na klas$ samolotów wielosilnikowych t!okowych wodnych, nie mniejsza ni# okre%lona w pkt 2 lit. b, dla klasy samolotów wielosilnikowych t!okowych l"dowych. 3.2.2.2. Uprawnienie dotycz&ce typu samolotu z za"og& wieloosobow& 1) wymagane szkolenie musi: a) by( przeprowadzone w o%rodku szkolenia lotniczego, b) obejmowa( szkolenie teoretyczne okre%lone w ust. 3.2.1.1 pkt 1 oraz je#eli szkolenie dotyczy uprawnienia na pierwszy typ samolotu z za!og" wieloosobow", szkolenie teoretyczne w zakresie wymaganym do licencji pilota samolotowego liniowego, c) obejmowa( szkolenie praktyczne wed!ug programu okre%laj"cego minimalne wymagane liczby lotów i minimalny czas lotów szkoleniowych, z uwzgl$dnieniem wyj%ciowej praktyki lotniczej kandydata, w!a%ciwo%ci samolotu, rodzaju jego nap$du i wyposa#enia, zastosowania symulatora lotu i jego rodzaju;

54

2) minimalna praktyka kandydata wymagana przed rozpocz$ciem szkolenia praktycznego obejmuje: - posiadanie licencji pilota samolotowego z wpisanym wa#nym uprawnieniem lotniczym do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR na samolotach wielosilnikowych, chyba #e szkolenie ma by( prowadzone !"cznie ze szkoleniem do uzyskania uprawnienia do lotów IFR, - posiadanie co najmniej 100 godzin lotu jako pilot dowódca samolotu. 3.2.2.2.1. Kolejne uprawnienie dotycz"ce typu samolotu z nap$dem turboodrzutowym, z za!og" wieloosobow", wydawane jest w wyniku szkolenia symulatorowego. Szkolenie mo#e by( prowadzone zgodnie z aktualnymi wymaganiami JAR FCL 1. 3.2.2.2.2. Ograniczenie uprawnienia dotycz"ce typu samolotu z za!og" wieloosobow" do wykonywania wy!"cznie czynno%ci drugiego pilota mo#e by( wpisane do licencji, je#eli: 1) szkolenie do tego uprawnienia by!o prowadzone tylko do wykonywania czynno%ci drugiego pilota, co jest stwierdzone w %wiadectwie szkolenia, lub egzamin praktyczny by! przeprowadzony tylko w tym zakresie; 2) taki wniosek postawi! egzaminator, po przyj$ciu egzaminu praktycznego na to uprawnienie. 3.2.2.2.3. Uprawnienie dotycz&ce typu samolotu An-2 Wymagane szkolenie musi by( przeprowadzone, uko'czone i zaliczone w o%rodku szkolenia lotniczego. Wymagania dla szkolenia dotycz"ce typu samolotu An-2 s" nast$puj"ce: 1) szkolenie po!"czone ze szkoleniem do licencji pilota samolotowego turystycznego: a) kandydat musi wykona( z ogólnej ilo%ci lotów przewidzianych na samolotach jednosilnikowych w ust. 2.6.1.4, na samolocie An-2 co najmniej: – 75 % czasu lotów dwusterowych; – 75 % czasu lotów samodzielnych w charakterze dowódcy samolotu z drugim uprawnionym cz!onkiem za!ogi nieposiadaj"cym uprawnienia instruktora samolotowego, b) szkolenie musi by( prowadzone wed!ug programu szkolenia do licencji pilota samolotowego turystycznego, uwzgl$dniaj"cego zastosowanie samolotu An-2 oraz obejmuj"cego dodatkowo: – szkolenie teoretyczne w zakresie tematyki wymienionej w ust. 2.6.1.2 i 3.2.1.1 pkt 1 lit. a-e oraz musi by( zaliczone przed rozpocz$ciem szkolenia praktycznego na samolocie An-2, – szkolenie praktyczne w wykonywaniu czynno%ci dowódcy samolotu z lewego fotela i czynno%ci drugiego pilota, w wariantach pilota steruj"cego i pilota monitoruj"cego oraz wykonywania czynno%ci pilota dowódcy, je#eli drugim cz!onkiem za!ogi jest mechanik pok!adowy; 2) szkolenie po!"czone ze szkoleniem zintegrowanym do licencji pilota samolotowego zawodowego, kandydatów nieposiadaj"cych licencji pilota samolotowego turystycznego, musz" by( okre%lone w programie teoretycznego i praktycznego szkolenia, uwzgl$dniaj"cego zastosowanie samolotu An-2; 3) szkolenie kandydata, który posiada co najmniej licencj$ pilota samolotowego turystycznego mo#e by( prowadzone pod warunkiem, #e posiada on praktyk$ lotnicz" w wymiarze co najmniej 30 godzin lotu jako pilot dowódca samolotu, a szkolenie musi obejmowa(: a) szkolenie teoretyczne okre%lone w ust. 3.2.1.1 pkt 1, które musi by( zaliczone przed rozpocz$ciem szkolenia praktycznego, b) szkolenie praktyczne w wykonywaniu czynno%ci dowódcy samolotu z lewego fotela i czynno%ci drugiego pilota, w wariantach pilota steruj"cego i pilota monitoruj"cego oraz w wykonywaniu czynno%ci pilota dowódcy, je#eli drugim cz!onkiem za!ogi jest mechanik pok!adowy, obejmuj"ce nie mniej ni# 6 godzin lotu szkoleniowego, w tym co najmniej 3 godziny 30 minut lotu na dwusterze i 2 godziny 30 minut lotów samodzielnych. 3.2.2.3. Wa$no#' uprawnie% dotycz&cych klasy i typu samolotu 1) na klasy samolotów jednosilnikowych i klas$ motoszybowców turystycznych wynosi 24 miesi"ce; 2) na typy samolotów i klas$ samolotów wielosilnikowych wynosi 12 miesi$cy; 3) na typ samolotu An-2 wynosi 24 miesi$ce. 3.2.3. Wymagania dotycz&ce szkolenia i praktyki na wydawanie uprawnie% lotniczych dotycz&cych typu #mig"owca oraz ich wa$no#' Wymagane szkolenie musi by( przeprowadzone i zaliczone w o%rodku szkolenia lotniczego lub organizacji wymienionej w § 9 ust. 5 rozporz"dzenia - je#eli jest prowadzone na typie %mig!owca jednosilnikowego t!okowego z maksymaln" certyfikowan" liczb" miejsc siedz"cych nie wi$ksz" ni# dla 4 osób. 3.2.3.1. Typ #mig"owca jednosilnikowego z za"og& jednoosobow& Szkolenie do licencji pilota na danym typie mo#e by( zaliczone jako szkolenie na ten typ, je#eli obejmowa!o nauczenie wszystkich procedur normalnych i awaryjnych, zgodnie z instrukcj" u#ytkowania w locie tego typu %mig!owca.

55

Szkolenie posiadacza licencji pilota %mig!owcowego do uprawnienia na dany typ %mig!owca musi by( przeprowadzone zgodnie z programem szkolenia na ten typ, obejmuj"cym wszystkie procedury normalne i awaryjne, zgodnie z instrukcj" u#ytkowania w locie tego typu %mig!owca w czasie lotów szkoleniowych dwusterowych i samodzielnych w liczbie i czasie lotów przewidzianych w programie dostosowanym do w!a%ciwo%ci danego typu. 3.2.3.2. Typ #mig"owca wielosilnikowego z za"og& jednoosobow& Szkolenie do licencji pilota na danym typie mo#e by( zaliczone jako szkolenie na ten typ, je#eli obejmowa!o nauczenie wszystkich procedur normalnych i awaryjnych, zgodnie z instrukcj" u#ytkowania w locie tego typu %mig!owca, !"cznie z procedurami lotu z jednym silnikiem niepracuj"cym. Szkolenie posiadacza licencji pilota %mig!owcowego do uprawnienia na dany typ %mig!owca musi by( przeprowadzone zgodnie z programem szkolenia na ten typ, obejmuj"cym wszystkie procedury normalne i awaryjne, !"cznie z procedurami lotu z jednym silnikiem niepracuj"cym, zgodnie z instrukcj" u#ytkowania w locie tego typu %mig!owca w czasie lotów szkoleniowych dwusterowych i samodzielnych w liczbie i czasie lotów przewidzianych w programie dostosowanym do w!a%ciwo%ci danego typu. 3.2.3.3. Typ #mig"owca z za"og& wieloosobow& Kandydat do uprawnienia musi posiada( licencj$ pilota %mig!owcowego oraz co najmniej 100 godzin wylatanych w charakterze dowódcy %mig!owca. Szkolenie musi obejmowa(: 1) szkolenie teoretyczne okre%lone w ust. 3.2.1.1 pkt 1, oraz je#eli szkolenie dotyczy uprawnienia na pierwszy typ %mig!owca z za!og" wieloosobow", szkolenie teoretyczne w zakresie wymaganym do licencji pilota %mig!owcowego liniowego; 2) szkolenie praktyczne wed!ug programu okre%laj"cego minimalne wymagane liczby lotów i minimalny czas lotów szkoleniowych, z uwzgl$dnieniem wyj%ciowej praktyki lotniczej kandydata, w!a%ciwo%ci %mig!owca, rodzaju jego nap$du i wyposa#enia, zastosowanie symulatora lotu i jego rodzaje. 3.2.3.3.1. Ograniczenie uprawnienia na typ %mig!owca z za!og" wieloosobow" do wykonywania wy!"cznie czynno%ci drugiego pilota mo#e by( wpisane do licencji, je#eli: 1) szkolenie do tego uprawnienia by!o prowadzone tylko do wykonywania czynno%ci drugiego pilota, co jest stwierdzone w %wiadectwie szkolenia, lub egzamin praktyczny by! przeprowadzony tylko w tym zakresie; 2) taki wniosek postawi! egzaminator, po przyj$ciu egzaminu praktycznego na to uprawnienie. 3.2.3.4. Wa#no%( uprawnienia na typ %mig!owca wynosi 12 miesi$cy. 3.2.3.5. Wymagania dotycz&ce szkolenia i praktyki do wydania uprawnienia lotniczego, dotycz&cego wiatrakowców, wpisywanego do licencji pilota #mig"owcowego: 1) wymagane szkolenie mo#e by( przeprowadzone i zaliczone w o%rodku szkolenia lotniczego albo w organizacji wymienionej w § 9 ust. 5 rozporz"dzenia; 2) program szkolenia powinien zawiera( nauczanie wiadomo%ci okre%lonych w ust. 2.6.4.2 pkt 2, 3, 8, i 10, oraz nauczanie umiej$tno%ci okre%lonych w ust. 2.6.4.3 pkt 1, 3, 4, 5 i 6, z uwzgl$dnieniem wiedzy i umiej$tno%ci pilota %mig!owcowego; 3) wymagana praktyka, uzyskana w trakcie szkolenia, musi by( nie mniejsza ni# okre%lona w programie szkolenia pilotów %mig!owcowych na wiatrakowcach, uwzgl$dniaj"ca praktyk$ kandydata na %mig!owcach, i nie mo#e by( mniejsza ni# 2 godziny lotu na dwusterze z instruktorem i 1 godzina lotu samodzielnego. 3.2.4. Wymagania dotycz&ce szkolenia i praktyki do wydawania uprawnie% lotniczych dotycz&cych klasy i typu sterowca oraz ich wa$no#' 3.2.4.1. Klasa sterowców z za"og& jednoosobow& Wymagane szkolenie mo#e by( przeprowadzone i zaliczone w o%rodku szkolenia lotniczego jako szkolenie po!"czone ze szkoleniem do licencji pilota zawodowego albo liniowego. Wymagana praktyka, uzyskana w trakcie szkolenia, nie mo#e by( mniejsza ni# okre%lona w programie szkolenia do licencji lub uprawnienia. 3.2.4.2. Typ sterowca z za"og& wieloosobow& 1) wymagane szkolenie musi: a) by( przeprowadzone i zaliczone w o%rodku przeszkalania pilotów licencjonowanych na uprawnienia na typ statku powietrznego, b) obejmowa( szkolenie teoretyczne okre%lone w ust. 3.2.1.1 pkt 1, c) obejmowa( szkolenie praktyczne wed!ug programu okre%laj"cego minimalne wymagane liczby lotów i minimalny czas lotów szkoleniowych, z uwzgl$dnieniem wyj%ciowej praktyki lotniczej kandydata, w!a%ciwo%ci sterowca, rodzaju jego nap$du i wyposa#enia; 2) minimalne wymagania przed rozpocz$ciem szkolenia praktycznego: a) posiadanie licencji pilota zawodowego,

56

b) posiadanie co najmniej 50 godzin lotu jako pilot dowódca sterowca. 3.2.4.2.1. Ograniczenie uprawnienia na typ sterowca z za!og" wieloosobow" do wykonywania wy!"cznie czynno%ci drugiego pilota mo#e by( wpisane do licencji, je#eli: 1) szkolenie do tego uprawnienia by!o prowadzone tylko do wykonywania czynno%ci drugiego pilota, co jest stwierdzone w %wiadectwie szkolenia, lub egzamin praktyczny by! przeprowadzony tylko w tym zakresie; 2) taki wniosek postawi! egzaminator, po przyj$ciu egzaminu praktycznego na to uprawnienie. 3.2.4.3. Wa$no#' uprawnie% dotycz&cych klasy i typu sterowca: 1) wynosi 24 miesi"ce na klas$ sterowców z za!og" jednoosobow"; 2) wynosi 12 miesi$cy na typ sterowca z za!og" wieloosobow". 3.2.5. Wymagania dotycz&ce szkolenia i praktyki do wydawania uprawnie% lotniczych, dotycz&cych klasy balonu wolnego, zniesienia ograniczenia tych uprawnie% do wykonywania lotów niezarobkowych i nieodp"atnych oraz ich wa$no#' s& nast(puj&ce: 1) wymagane jest odr$bne szkolenie na ka#d" z klas lub na obie klasy !"cznie. Mo#e by( przeprowadzone i zaliczone w o%rodku szkolenia lotniczego albo w organizacji wymienionej w § 9 ust. 5 rozporz"dzenia jako szkolenie po!"czone ze szkoleniem do licencji pilota balonu wolnego albo przeprowadzone odr$bnie dla kandydata posiadaj"cego licencj$ pilota balonowego; 2) wymagana praktyka, uzyskana w trakcie szkolenia, nie mo#e by( mniejsza ni# okre%lona w programie szkolenia na licencj$ lub to uprawnienie i nie mo#e by( mniejsza ni# 1 godzina lotu na balonie ka#dej z klas wymienionych w ust. 2.6.11.5 pkt 1 lit. a oraz b, o których wpisanie ubiega si$ kandydat, w tym co najmniej 2 loty z instruktorem i jeden samodzielny; 3) ograniczenie do wykonywania lotów niezarobkowych i nieodp!atnych, ka#dego z uprawnie' wymienionych w ust. 2.6.11.5 pkt 1 lit. a oraz b, znosi si$, je#eli kandydat: a) wyka#e, #e wykona! co najmniej 75 godzin lotu jako pilot-dowódca balonu, w tym co najmniej 50 godzin lotu na balonach klasy, której ma dotyczy( zniesienie ograniczenia uprawnienia, b) zaliczy! z wynikiem pozytywnym sprawdzian umiej$tno%ci, przeprowadzony w zakresie okre%lonym w ust. 3.2.1.2, wykazuj"c si$ poziomem wiedzy i umiej$tno%ci, niezb$dnym do zarobkowego wykonywania czynno%ci pilota-dowódcy balonu wolnego; 4) wymagane szkolenie do uzyskania uprawnienia na typ balonu wolnego z nap$dem-sterowca turystycznego okre%la ka#dorazowo program szkolenia na ten typ, obejmuj"cy co najmniej 2 loty samodzielne pod nadzorem instruktora; 5) wa#no%( ka#dego z uprawnie' wynosi 36 miesi$cy. 3.3. Uprawnienie do lotów wed"ug wskaza% przyrz&dów - IFR 3.3.1. Szkolenie. Kandydat musi uko'czy( i zaliczy( szkolenie lotnicze teoretyczne i praktyczne, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami w o%rodku szkolenia lotniczego. Szkolenie to mo#e by( prowadzone równolegle ze szkoleniem do licencji pilota zawodowego albo ze szkoleniem na klas$ samolotów wielosilnikowych, albo ze szkoleniem na typ %mig!owca. 3.3.2. Wymagania stawiane kandydatom. Kandydat musi spe!nia( nast$puj"ce wymagania: 1) posiada( licencj$: a) pilota turystycznego samolotowego albo %mig!owcowego z uprawnieniem do lotów w nocy i wa#ne orzeczenie lotniczo-lekarskie, wymagane na licencj$ pilota zawodowego albo na licencj$ pilota turystycznego, zawieraj"ce informacj$ o braku przeciwwskaza' do wykonywania lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów oraz co najmniej 50 godzin przelotów wykonanych w charakterze dowódcy %mig!owca albo samolotu, z których co najmniej 10 godzin musi by( wykonane na samolocie albo na %mig!owcu, odpowiednio do rodzaju licencji, do której ma by( wpisane uprawnienie, albo b) pilota zawodowego samolotowego albo %mig!owcowego; 2) posiada( wiadomo%ci i umiej$tno%ci lotnicze, w!a%ciwe dla uprawnienia dotycz"cego samolotów albo %mig!owców w zakresie wymienionym w ust. 3.3.5 i 3.3.6; 3) posiada( umiej$tno%( pos!ugiwania si$ j$zykiem angielskim w nast$puj"cych sytuacjach i okoliczno%ciach: a) prowadzenia !"czno%ci radiotelefonicznej we wszystkich fazach lotu, w tym w sytuacjach awaryjnych, b) pos!ugiwania si$: instrukcj" operacyjn", instrukcj" u#ytkowania w locie statku powietrznego i innymi niezb$dnymi dokumentami w j$zyku angielskim, c) korzystania z informacji meteorologicznych i nawigacyjnych dotycz"cych planowania lotu, d) korzystania z publikowanych informacji lotniczych wraz z mapami lotniczymi trasy, odlotu, zbli#ania, podej%cia, ko!owania lub podlotu i parkowania, sporz"dzonych w j$zyku angielskim, e) porozumiewania si$ z wszystkimi cz!onkami za!ogi we wszystkich fazach lotu, !"cznie z faz" przygotowania lotu, je#eli szkolenie dotyczy statku powietrznego z za!og" wieloosobow";

57

4) zaliczy( egzamin teoretyczny i praktyczny na uprawnienie, w zakresie wiadomo%ci i umiej$tno%ci wymienionych w pkt 2 oraz 3, je#eli egzamin w tym zakresie nie zosta! uprzednio zaliczony. 3.3.3. Wymagania odno#nie do licencji. Uprawnienia do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR mog" by( wydawane tylko posiadaczom licencji pilota samolotowego turystycznego, zawodowego albo licencji pilota %mig!owcowego turystycznego, zawodowego lub liniowego, i do tych licencji wpisywane. 3.3.4. Wa$no#' uprawnienia lotniczego do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR wynosi 12 miesi$cy i mo#e by( przed!u#ona na kolejne okresy, je#eli jego posiadacz zaliczy z wynikiem pozytywnym egzamin z wiadomo%ci i umiej$tno%ci w terminie okre%lonym w § 16 ust. 2 rozporz"dzenia. 3.3.5. Szkolenie teoretyczne obejmuje nast$puj"ce przedmioty: 1) prawo lotnicze; 2) ogólna wiedza o samolocie albo %mig!owcu; 3) osi"gi i planowanie lotu; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia; 5) meteorologia; 6) nawigacja; 7) procedury operacyjne; 8) !"czno%( radiowa. 3.3.6. Szkolenie praktyczne 3.3.6.1. Szkolenie praktyczne obejmuje nauczanie nast$puj"cych umiej$tno%ci: 1) przygotowanie do lotu: analiza informacji meteorologicznych, ocena mo#liwo%ci wykonania lotu, uwzgl$dniaj"ca istniej"cy i przewidywany stan pogody oraz wyposa#enie statku powietrznego, jego osi"gi i ograniczenia, minimalne warunki atmosferyczne za!ogi, planowanie lotu operacyjne i nawigacyjne, ocena zdatno%ci statku powietrznego do lotu IFR; 2) pilota# i nawigowanie w locie wg wskaza' przyrz"dów bez widoczno%ci zewn$trznej obejmuj"cy wykonanie procedur normalnych i awaryjnych, w!a%ciwych dla klasy lub typu statku powietrznego, którego ma dotyczy( uprawnienie; 3) wykonanie lotu wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR w dzie' i w nocy, obejmuj"ce wszystkie fazy lotu IFR, przy wykorzystaniu systemów radionawigacji aktywnej i radarowej, oraz ko!owanie statku powietrznego i podlot %mig!owca wed!ug IFR; 4) wykonanie procedur awaryjnych w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR, w tym: procedury utraty !"czno%ci, lotu z ograniczonym zestawem przyrz"dów pok!adowych, przymusowego zni#ania lub l"dowania na lotnisku zapasowym, procedury post$powania w sytuacji awaryjnej spowodowanej usterk" zespo!u nap$dowego statku wielosilnikowego, je#eli uprawnienie ma jego dotyczy(; 5) wspó!dzia!anie z organami ruchu lotniczego, wykorzystanie s!u#by informacji powietrznej, równie# jej stacji automatycznego rozg!aszania; 6) monitorowanie lotu i czynno%ci za!ogi, szczególnie podczas przestawiania wysoko%ciomierza oraz dostrajania urz"dze' radiowych i programowania systemów kierowania lotem; 7) prowadzenie korespondencji radiotelefonicznej w j$zyku polskim i angielskim zgodnie z wymaganiami aprobowanej procedury i frazeologii. 3.3.6.2. Szkolenie praktyczne do uzyskania uprawnienia: 1) na jednosilnikowe statki powietrzne: a) samoloty - musi obejmowa( co najmniej 50 godzin lotu wg wskaza' przyrz"dów na samolotach, z których 35 godzin mo#e by( wykonane na odpowiednim urz"dzeniu treningowym zgodnie z zatwierdzonym programem szkolenia, b) %mig!owce - musi obejmowa( co najmniej 50 godzin lotu wg wskaza' przyrz"dów na %mig!owcach, z których 25 godzin mo#e by( wykonane na odpowiednim urz"dzeniu treningowym, zgodnie z zatwierdzonym programem szkolenia; 2) na wielosilnikowe statki powietrzne: a) samoloty - musi obejmowa( co najmniej 55 godzin lotu wg wskaza' przyrz"dów na samolotach, w tym nie mniej ni# 15 godzin na samolocie wielosilnikowym, z których do 40 godzin mo#e by( wykonane na odpowiednim urz"dzeniu treningowym, a je#eli kandydat posiada uprawnienie do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów IFR na samoloty jednosilnikowe, szkolenie mo#e obejmowa( nie mniej ni# 5 godzin lotu na samolocie wielosilnikowym, z czego nie wi$cej ni# 3 godziny na odpowiednim urz"dzeniu treningowym, zgodnie z zatwierdzonym programem szkolenia, b) %mig!owce - musi obejmowa( co najmniej 55 godzin lotu wg wskaza' przyrz"dów na %mig!owcach, w tym nie mniej ni# 15 godzin na %mig!owcu wielosilnikowym, z których do 30 godzin mo#e by( wykonane na

58

odpowiednim urz"dzeniu treningowym, a je#eli kandydat posiada uprawnienie do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów IFR na %mig!owce jednosilnikowe, szkolenie mo#e obejmowa( nie mniej ni# 5 godzin lotu na %mig!owcu wielosilnikowym, z czego nie wi$cej ni# 3 godziny na odpowiednim urz"dzeniu treningowym, zgodnie z zatwierdzonym programem szkolenia. 3.3.6.3. Szkolenie w locie na samolotach i %mig!owcach mo#e by( prowadzone wy!"cznie na dwusterze z instruktorem uprawnionym do prowadzenia szkolenia w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR, na samolotach albo na %mig!owcach odpowiednio do rodzaju szkolenia. 3.3.6.4. Szkolenie mo#e by( skrócone o 5 godzin lotu na samolotach albo na %mig!owcach dla posiadacza licencji pilota zawodowego samolotowego albo %mig!owcowego. 3.3.7. Uprawnienia do lotów wed"ug wskaza% przyrz&dów - IFR s& wydawane i wpisywane do licencji: 1) pilota samolotowego turystycznego i zawodowego jako: a) uprawnienia do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów na samolotach jednosilnikowych, b) uprawnienia do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów na samolotach wielosilnikowych, uprawniaj"ce równie# do korzystania z uprawnienia wymienionego pod lit. a; 2) pilota %mig!owcowego turystycznego, zawodowego i liniowego jako: a) uprawnienia do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów na %mig!owcach jednosilnikowych, b) uprawnienia do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów na %mig!owcach wielosilnikowych, uprawniaj"ce równie# do korzystania z uprawnienia wymienionego pod lit. a. 3.3.8. Ka#de z uprawnie' wymienionych w ust. 3.3.7 uprawnia jego posiadacza do wykonywania podej%( do l"dowania wed!ug wskaza' przyrz"dów przy minimalnej wysoko%ci decyzji wynosz"cej 60 m (200 stóp). Uprawnienie do wykonywania podej%( do l"dowania wed!ug wskaza' przyrz"dów przy wysoko%ci decyzji mniejszej ni# 60 m (200 stóp) mo#e by( wydane pilotowi posiadaj"cemu licencj$ pilota zawodowego albo liniowego na oznaczony typ samolotu z za!og" wieloosobow", po odbyciu odpowiedniego szkolenia wed!ug zasad okre%lonych w przepisach wydanych na podstawie art. 159 ust. 1 ustawy, oraz zdania egzaminu teoretycznego i praktycznego w zakresie ustalonym w szczegó!owych wytycznych Prezesa Urz$du, wydanych na podstawie aktualnie obowi"zuj"cych przepisów mi$dzynarodowych i opublikowanych w PEL. 3.3.9. Uprawnienia okre%lone w ust. 3.3.7 mog" by( ograniczone do wykonywania lotu wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR, wy!"cznie w za!odze wieloosobowej, je#eli podczas szkolenia i egzaminu praktycznego albo tylko samego egzaminu praktycznego kandydat korzysta! ze wspó!pracy innego pilota, znajduj"cego si$ w za!odze. Ograniczenie to mo#e by( zniesione, je#eli kandydat zaliczy odr$bny egzamin praktyczny na statku powietrznym z wymagan" za!og" jednoosobow", podczas którego b$dzie wykonywa! wszystkie czynno%ci pilota bez niczyjej pomocy. 3.4. Uprawnienia lotnicze instruktora pilota i instruktora spadochronowego 3.4.1. Rodzaje uprawnie% lotniczych instruktora, wpisywanych do licencji pilotów i skoczka spadochronowego zawodowego oraz wynikaj&ce z nich uprawnienia do prowadzenia szkolenia lotniczego 3.4.1.1. Zasady ogólne 1) Szkolenie lotnicze praktyczne: a) w locie, na dwusterze i w lotach samodzielnych - mo#e by( prowadzone wy!"cznie przez uprawnionego instruktora-pilota, b) na ziemi - mo#e by( prowadzone przez uprawnionego instruktora lub pod jego bezpo%rednim nadzorem; 2) Uprawnionym instruktorem jest: a) osoba, która spe!nia wymagania wymienione w pkt 4-5, w odniesieniu do danego rodzaju szkolenia, b) instruktor-praktykant podczas szkolenia w ramach praktyki instruktorskiej, posiadaj"cy wa#ne upowa#nienie do odbywania praktyki instruktorskiej; 3) Uprawnionym instruktorem jest równie# osoba niespe!niaj"ca wymaga' okre%lonych w pkt 2 lit. a, w odniesieniu do typu statku powietrznego, ale posiadaj"ca upowa#nienie Prezesa Urz$du, wydawane w odniesieniu do typu statku powietrznego, który: a) jest wprowadzany do eksploatacji, b) jest statkiem powietrznym historycznym lub specyficznej produkcji, w odniesieniu do którego nikt nie posiada uprawnienia instruktora; 4) Instruktor mo#e prowadzi( szkolenie w zakresie: a) posiadanej przez niego licencji, b) uprawnie' lotniczych wpisanych do jego licencji, do której wpisane jest uprawnienie instruktora, z wyj"tkiem szkolenia do tych uprawnie', do których wymagane jest odr$bne uprawnienie instruktora, tj. uprawnie' lotniczych, dotycz"cych typu lub klasy statku powietrznego, oraz do uprawnienia do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR,

59

c) posiadanych potwierdze' szkolenia specjalistycznego, o których mowa w § 30 ust. 2 rozporz"dzenia, je#eli jest to dopuszczalne na podstawie posiadanego przez niego uprawnienia instruktora, d) okre%lonym w upowa#nieniu wydanym przez Prezesa Urz$du; 5) Instruktor mo#e prowadzi( egzaminy praktyczne na ziemi i w locie, na zaliczenie szkolenia w granicach okre%lonych w pkt 4, chyba #e posiada uprawnienie instruktora klasy 2; 6) Instruktor szkolenia lotniczego prowadz"cy szkolenie w o%rodku szkolenia lotniczego albo w organizacji wymienionej w § 9 ust. 5 rozporz"dzenia mo#e wykonywa( czynno%ci instruktorskie wymienione w pkt 1, 3 i 4 tylko w zakresie wyszczególnionym dla niego w instrukcji organizacji szkolenia tej organizacji, obejmuj"cym równie# typy statków powietrznych i urz"dze' treningowych; 7) Prezes Urz$du, kieruj"c si$ aktualnymi wymaganiami JAR i Aneksu 1, a tak#e potrzebami bezpiecze'stwa lotów wynikaj"cymi z rozwoju lotnictwa, w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu szkolenia instruktorów ustala i og!asza w PEL szczegó!owe wytyczne, dotycz"ce wymaga', które musz" spe!nia( instruktorzy prowadz"cy szkolenie: a) do licencji pilota zawodowego albo skoczka spadochronowego zawodowego, b) na typ statku powietrznego z za!og" wieloosobow", c) na typy %mig!owców, d) na typy samolotów z za!og" jednoosobow" i nap$dem turboodrzutowym, e) kandydatów na instruktorów w poszczególnych specjalno%ciach, f) kandydatów na pilotów do%wiadczalnych oraz skoczków spadochronowych do%wiadczalnych. 3.4.1.2. Uprawnienia instruktora samolotowego Do licencji pilota samolotowego zawodowego lub liniowego mog" by( wpisane nast$puj"ce uprawnienia instruktora: 1) szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2 - uprawniaj"ce do prowadzenia szkolenia do uzyskania: - licencji pilota samolotowego turystycznego, - uprawnie' lotniczych: na klas$ samolotów jednosilnikowych t!okowych l"dowych, - uprawnie' do lotów nocnych, - uprawnie' dodatkowych, pozosta!ych uprawnie' lotniczych, niewymagaj"cych odr$bnego uprawnienia instruktora i uprawnie' uzupe!niaj"cych, z wy!"czeniem prawa decydowania o pierwszym locie i pierwszym przelocie ucznia-pilota oraz przyjmowania egzaminów praktycznych na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do licencji pilota samolotowego; 2) szkolenia ogólnego klasy 1 - uprawniaj"ce do korzystania z wszystkich uprawnie' przys!uguj"cych instruktorowi szkolenia klasy 2 oraz do uzyskania uprawnienia do: a) prowadzenia szkolenia do: – licencji pilota samolotowego zawodowego, – instruktora szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2, – lotów AGRO, – lotów ga%niczych – uprawnie' dodatkowych, które s" wykorzystywane na samolotach jednosilnikowych t!okowych l"dowych, – uprawnie' lotniczych, niewymagaj"cych odr$bnego uprawnienia instruktora i uprawnie' uzupe!niaj"cych, b) decydowania o pierwszym locie i pierwszym przelocie ucznia-pilota, c) przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do licencji pilota samolotowego turystycznego i zawodowego; 3) na klas$ samolotów jednosilnikowych t!okowych l"dowych albo wodnych, albo turbinowych l"dowych albo wodnych - uprawniaj"ce do: a) szkolenia w celu uzyskania: – uprawnienia na samoloty tej klasy, – uprawnienia do lotów nocnych, – uprawnienia instruktora na klas$ samolotów jednosilnikowych t!okowych, – uprawnienia do lotów AGRO, – uprawnienia do lotów ga%niczych, – uprawnie' dodatkowych, które s" wykorzystywane na samolotach tych klas, b) przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do uprawnie' lotniczych, niewymagaj"cych odr$bnego uprawnienia instruktora i uprawnie' dodatkowych;

60

4) na klas$ samolotów wielosilnikowych t!okowych l"dowych albo wodnych - uprawniaj"ce do szkolenia do tej klasy samolotów oraz do: - uprawnienia lotniczego do lotów nocnych, - uprawnienia lotniczego instruktora na klas$ samolotów wielosilnikowych t!okowych, - uprawnienia lotniczego do lotów AGRO, - uprawnienia lotniczego do lotów ga%niczych, - przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do uprawnie' lotniczych, niewymagaj"cych odr$bnego uprawnienia instruktora i uprawnie' dodatkowych; 5) dotycz"ce typu samolotu - uprawniaj"ce do szkolenia do tej klasy samolotów oraz do: - uprawnienia lotniczego instruktora na ten typ samolotu, - uprawnienia lotniczego do lotów AGRO, - uprawnienia lotniczego do lotów ga%niczych, - przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do uprawnie' lotniczych, niewymagaj"cych odr$bnego uprawnienia instruktora i uprawnie' dodatkowych; 6) w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR - uprawniaj"ce do szkolenia w tych lotach oraz: - szkolenia do uprawnienia lotniczego instruktora w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR, - przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do tego uprawnienia; 7) specjalne instruktora symulatorowego, okre%lone w ust. 6.2.1. 3.4.1.2.1. Uprawnienia instruktora samolotowego szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2 i klasy 1 oraz na klas$ samolotów jednosilnikowych mog" by( wykorzystywane przez ich posiadaczy do szkolenia: 1) na motoszybowcach turystycznych, je#eli jest posiadacz uprawnienia instruktora posiada równie# wpisane do swej licencji uprawnienie na klas$ motoszybowców turystycznych; 2) na samolotach wymienionych w art. 33 ust. 2 i 3 ustawy, chyba #e jest wymagane odr$bne uprawnienie instruktora dotycz"ce typu, je#eli jest uprawniony do wykonywania lotów na danym typie samolotu i spe!nia wymagania okre%lone w wytycznych Prezesa Urz$du; 3) na wiatrakowcach, je#eli posiadacz uprawnienia instruktora posiada równie# wpisane do swej licencji uprawnienie na klas$ wiatrakowców lub posiada licencje pilota wiatrakowcowego. 3.4.1.3. Uprawnienia instruktora #mig"owcowego Do licencji pilota %mig!owcowego zawodowego lub liniowego mog" by( wpisane nast$puj"ce uprawnienia instruktora: 1) szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2 - uprawniaj"ce do prowadzenia szkolenia do: - licencji pilota %mig!owcowego turystycznego, - uprawnie' lotniczych na typ %mig!owca zastosowanego w szkoleniu, je#eli posiada uprawnienie instruktora na ten typ, - uprawnie' lotniczych, niewymagaj"cych odr$bnego uprawnienia instruktora i uprawnie' dodatkowych; z wy!"czeniem prawa decydowania o pierwszym locie i pierwszym przelocie ucznia-pilota oraz przyjmowania egzaminów praktycznych na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do licencji pilota %mig!owcowego turystycznego 2) szkolenia ogólnego klasy 1 - uprawniaj"ce do korzystania z wszystkich uprawnie' przys!uguj"cych instruktorowi szkolenia klasy 2 oraz do: - szkolenia do licencji pilota %mig!owcowego zawodowego, - szkolenia do uprawnie' lotniczych: na typ %mig!owca zastosowanego w szkoleniu, je#eli posiada uprawnienie instruktora na ten typ, - szkolenia do lotów nocnych, - szkolenia do instruktora szkolenia ogólnego klasy 2, - szkolenia do lotów AGRO, - szkolenia do lotów ga%niczych, - przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do licencji pilota %mig!owcowego turystycznego i zawodowego, - szkolenia do uprawnie' lotniczych, niewymagaj"cych odr$bnego uprawnienia instruktora i uprawnie' dodatkowych; 3) dotycz"ce typu %mig!owca - uprawniaj"ce do: - szkolenia na ten typ %mig!owca, - szkolenia instruktora na ten typ %mig!owca, - szkolenia do lotów AGRO na tym typie %mig!owca, - szkolenia do lotów ga%niczych na tym typie %mig!owca,

61

-

przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do uprawnie' lotniczych, niewymagaj"cych odr$bnego uprawnienia instruktora; 4) w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR, - uprawniaj"ce do: - szkolenia do uzyskania uprawnienia do wykonywania lotów IFR, - szkolenia do uprawnienia lotniczego instruktora w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR, je#eli równie# posiada uprawnienie instruktora na typ zastosowany w szkoleniu, - przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do tego uprawnienia; 5) specjalne instruktora symulatorowego, okre%lone w ust. 6.2.2. 3.4.1.3.1. Uprawnienia instruktora %mig!owcowego szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2 i klasy 1 mog" by( wykorzystywane przez ich posiadaczy podczas szkolenia: 1) na %mig!owcach wymienionych w art. 33 ust. 2 i 3 ustawy, je#eli posiada uprawnienie do wykonywania lotów na danym typie %mig!owca i spe!nia wymagania okre%lone w wytycznych Prezesa Urz$du; 2) na wiatrakowcach, je#eli posiadacz uprawnienia instruktora posiada równie# wpisane do swej licencji uprawnienie na klas$ wiatrakowców lub posiada licencje pilota wiatrakowcowego. 3.4.1.4. Uprawnienia instruktora wiatrakowcowego Do licencji pilota wiatrakowcowego zawodowego mog" by( wpisane nast$puj"ce uprawnienia instruktora: 1) ograniczone klasy 2 - uprawniaj"ce do prowadzenia szkolenia do: - licencji pilota wiatrakowcowego turystycznego, - uprawnienia lotniczego do lotów nocnych, z wy!"czeniem prawa decydowania o pierwszym locie i pierwszym przelocie ucznia-pilota oraz przyjmowania egzaminów praktycznych na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do licencji pilota wiatrakowcowego turystycznego oraz szkolenia do uprawnie' lotniczych i uprawnie' dodatkowych; 2) klasy 1 - uprawniaj"ce do: - korzystania z wszystkich uprawnie' instruktora wiatrakowcowego klasy 2, - szkolenia do licencji pilota zawodowego, - szkolenia do uprawnie' instruktora wiatrakowcowego klasy 2, - przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do licencji pilota wiatrakowcowego turystycznego i zawodowego oraz szkolenia do uprawnie' lotniczych i uprawnie' dodatkowych. 3.4.1.4.1. Uprawnienia instruktora wiatrakowcowego mog" by( wykorzystywane przez ich posiadaczy przy szkoleniu na wiatrakowcach wymienionych w art. 33 ust. 2 i 3 ustawy, je#eli posiadacz uprawnienia instruktora jest uprawniony do wykonywania lotów na danym typie wiatrakowca i spe!nia wymagania okre%lone w wytycznych Prezesa Urz$du. 3.4.1.5. Uprawnienia instruktora sterowcowego Do licencji pilota sterowcowego zawodowego i liniowego mog" by( wpisane nast$puj"ce uprawnienia instruktora: 1) szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2 - uprawniaj"ce do prowadzenia szkolenia do: - licencji pilota sterowcowego zawodowego, - uprawnie' lotniczych na klas$ sterowców z za!og" jednoosobow", - lotów nocnych, z wy!"czeniem prawa decydowania o pierwszym locie i pierwszym przelocie ucznia-pilota oraz przyjmowania egzaminów praktycznych na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do licencji pilota sterowcowego zawodowego oraz szkolenia do uprawnie' lotniczych, wymagaj"cych odr$bnego uprawnienia instruktora; 2) szkolenia ogólnego klasy 1 - uprawniaj"ce do: - korzystania z wszystkich uprawnie' instruktora sterowcowego klasy 2, - szkolenia do licencji pilota sterowcowego liniowego, - szkolenia do uprawnienia lotniczego do lotów nocnych, - szkolenia do uprawienia instruktora sterowcowego szkolenia ogólnego, ograniczonego klasy 2, - przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do licencji pilota sterowcowego zawodowego i liniowego oraz szkolenia do uprawnie' lotniczych, niewymagaj"cych odr$bnego uprawnienia instruktora; 3) na typ sterowca z za!og" wieloosobow" - uprawniaj"ce do szkolenia do uprawnie' lotniczych: - na ten typ sterowca, - do uprawnienia instruktora na typ sterowca z za!og" wieloosobow" - przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia, - niewymagaj"cych odr$bnego uprawnienia instruktora; 3.4.1.6. Uprawnienia instruktora balonowego Do licencji pilota balonu mog" by( wpisane nast$puj"ce uprawnienia instruktora:

62

1) ograniczone klasy 2 - uprawniaj"ce do prowadzenia szkolenia do: - licencji pilota balonu wolnego, - uprawnie' lotniczych na klasy balonów wolnych, - uprawnienia do lotów nocnych, z wy!"czeniem prawa decydowania o pierwszym locie i pierwszym przelocie ucznia-pilota oraz przyjmowania egzaminów praktycznych na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do licencji pilota balonu wolnego; 2) klasy 1 - uprawniaj"ce do: - korzystania z wszystkich uprawnie' instruktora balonowego klasy 2, - szkolenia instruktora balonowego ograniczonego klasy 2, - przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do licencji pilota balonowego i uprawnie' lotniczych, - decydowanie o pierwszym locie samodzielnym. 3.4.1.7. Uprawnienia instruktora szybowcowego Do licencji pilota szybowcowego mog" by( wpisane nast$puj"ce uprawnienia instruktora: 1) ograniczone klasy 2 - uprawniaj"ce do prowadzenia szkolenia: - do licencji pilota szybowcowego, - do uprawnie' pilota do%wiadczalnego klas od 1 do 3 w zakresie w!asnych uprawnie', z wy!"czeniem prawa decydowania o pierwszym locie i pierwszym przelocie ucznia-pilota oraz przyjmowania egzaminów praktycznych na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do licencji pilota szybowcowego oraz szkolenia do uprawnie' lotniczych; 2) klasy 1 - uprawniaj"ce do: - korzystania z wszystkich uprawnie' instruktora szybowcowego klasy 2, - prowadzenia szkolenia do uprawnienia instruktora szybowcowego ograniczonego klasy 2, - przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i ca!o%ci szkolenia do licencji pilota szybowcowego oraz uprawnie' lotniczych do niej wpisywanych. 3.4.1.8. Uprawnienia instruktora spadochronowego Do licencji skoczka spadochronowego zawodowego mog" by( wpisane nast$puj"ce uprawnienia instruktora: 1) instruktora spadochronowego - uprawniaj"ce do prowadzenia szkolenia do: - %wiadectwa kwalifikacji skoczka spadochronowego, - licencji skoczka spadochronowego zawodowego, - uprawnienia instruktora spadochronowego, - skoczka spadochronowego do%wiadczalnego po spe!nieniu dodatkowych wymaga' okre%lonych w ust. 3.4.1.1 pkt 7 lit. a, e oraz f; 2) specjalne instruktora spadochronowego bez prawa wykonywania czynno%ci instruktora spadochronowego na pok!adzie statku powietrznego, bez prawa wykonywania skoków, okre%lone w ust. 6.3. 3.4.2. Wymagania ogólne do wydania uprawnienia instruktora pilota albo instruktora spadochronowego Kandydat do uprawnienia instruktora musi posiada( odpowiedni" licencj$ pilota albo skoczka spadochronowego zawodowego i spe!nia( nast$puj"ce wymagania: 1) posiada( orzeczenie lotniczo-lekarskie kategorii wymaganej dla licencji zawodowej, je#eli posiada licencje pilota balonu wolnego albo pilota szybowcowego; 2) posiada( wymagan" praktyk$ lotnicz"; 3) zaliczy( wst$pny egzamin teoretyczny i praktyczny kwalifikuj"cy do rozpocz$cia szkolenia; 4) uko'czy( szkolenia lotnicze, teoretyczne oraz w zakresie wymaganym do przyst"pienia do pa'stwowego egzaminu praktycznego, szkolenie praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami; 5) wykaza( si$ podczas egzaminu pa'stwowego posiadaniem wiadomo%ci lotniczych oraz umiej$tno%ciami wymienionymi w pkt 4; 6) uko'czy( i zaliczy( z wynikiem pozytywnym praktyk$ instruktorsk" w szkoleniu praktycznym, odpowiednim do uprawnienia instruktora, o które ubiega si$, pod nadzorem uprawnionego instruktora, je#eli jest wymagana. 3.4.3. Szkolenie teoretyczne kandydata na instruktora pilota albo instruktora spadochronowego musi obejmowa( nast$puj"ce przedmioty: 1) prawo lotnicze: przepisy dotycz"ce licencjonowania pilotów i skoczków spadochronowych w zakresie dotycz"cym danego uprawnienia oraz kierowania lotami w ruchu lotniczym niekontrolowanym, je#eli uprawnienie dotyczy szkolenia w tym rodzaju ruchu; 2) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: zasady higieny lotniczej w szkoleniu lotniczym, rozpoznawanie osób b$d"cych pod wp!ywem %rodków ograniczaj"cych sprawno%( fizyczn" lub psychiczn", procesy psychiczne,

63

psychomotoryka, psychologiczne w!a%ciwo%ci poszczególnych rodzajów lotów, psychologia przyswajania wiedzy i umiej$tno%ci, racjonalizacja procesu szkolenia lotniczego z punktu widzenia psychologii, czynnik ludzki w lotnictwie; 3) pedagogika - podstawy: wychowanie, nauczanie, metody i ich dostosowanie do wieku i innych cech szkol"cych si$, podstawowe zasady dydaktyki i ich zastosowanie w szkoleniu lotniczym, ró#nice w nauczaniu i uczeniu si$ wiadomo%ci i umiej$tno%ci, rola i pozycja instruktora w szkoleniu lotniczym; 4) metodyka i organizacja szkolenia kandydatów na pilotów i pilotów oraz odpowiednio kandydatów na skoczków spadochronowych i skoczków spadochronowych: cykl szkolenia, szkolenie teoretyczne, czynno%ci pilota wykonywane w locie i odpowiednio - skoczka spadochronowego, wykonywane podczas skoku, szkolenie praktyczne na ziemi oraz w locie i podczas skoku spadochronowego, organizacja procesu szkolenia, bezpiecze'stwo lotów i skoków szkoleniowych oraz przygotowanie do bezpiecznej samodzielnej praktyki lotniczej, kszta!towanie postaw i dyscypliny lotniczej, szczegó!owe zasady metodyki szkolenia w zakresie dotycz"cym rodzaju uprawnienia instruktora, o które kandydat ubiega si$; 5) pierwsza pomoc osobom z obra#eniami cia!a i w nag!ym rozstroju zdrowia; 6) zasady pilota#u albo odpowiednio, wykonywania skoku i wykonywania innych czynno%ci pilota albo skoczka spadochronowego, dotycz"ce rodzajów lotów albo skoków, w których nauczanie jest obj$te danym uprawnieniem instruktora; 7) organizacja lotów i skoków szkolnych w ruchu lotniczym niekontrolowanym i kierowanie nimi; 8) !"czno%( w lotach VFR niekontrolowanych. 3.4.3.1. Szkolenie w przedmiocie wymienionym w ust. 3.4.3 pkt 6 musi mie( form$ zaj$( metodycznych prowadzonych przez uczestników szkolenia do uprawnienia instruktora. 3.4.3.2. Szkolenie wymienione w ust. 3.4.3 pkt 8 nie wchodzi w zakres szkolenia teoretycznego do uprawnienia instruktora: a) w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów, b) na typ statku powietrznego, na którym szkolenie nie mo#e by( prowadzone w ruchu lotniczym niekontrolowanym. 3.4.4. Szkolenie praktyczne kandydata na instruktora 3.3.4.1. Szkolenie praktyczne kandydata na instruktora musi by( prowadzone w o%rodku szkolenia, który posiada wa#ny certyfikat na szkolenie lotnicze instruktorów, i obejmuje: 1) szkolenie w o%rodku szkolenia lotniczego, posiadaj"cym wa#ny certyfikat na szkolenie instruktorów w zakresie tego uprawnienia; 2) praktyk$ lotnicz" w szkoleniu uczniów-pilotów albo uczniów-skoczków spadochronowych lub pilotów albo skoczków spadochronowych, odpowiedni" do rodzaju uprawnienia instruktora, o które kandydat ubiega si$, nadzorowan" przez instruktora aprobowanego przez Prezesa Urz$du. 3.3.4.2. Szkolenie praktyczne kandydata na instruktora pilota samolotowego, %mig!owcowego, wiatrakowcowego, sterowcowego i szybowcowego w o%rodku szkolenia lotniczego musi obejmowa(: 1) szkolenie w zakresie pilotowania statku powietrznego i wykonywania innych czynno%ci lotniczych pilota z fotela instruktora oraz praktyk$ wymienion" w ust. 3.3.4.1. pkt 2; 2) szkolenie praktyczne w kierowaniu lotami w ruchu lotniczym niekontrolowanym, prowadzone w o%rodku szkolenia lotniczego, które nie obowi"zuje w szkoleniu do uprawnienia instruktora w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów oraz do uprawnienia instruktora dotycz"cego typu statku powietrznego, na którym szkolenie nie mo#e by( prowadzone w ruchu lotniczym niekontrolowanym. 3.3.4.3. Szkolenie praktyczne kandydata na instruktora balonowego w o%rodku szkolenia lotniczego musi obejmowa(: 1) szkolenie w zakresie wykonywania czynno%ci instruktora na pok!adzie balonu wolnego podczas przygotowania balonu do lotu, lotu i czynno%ci po locie oraz praktyk$ wymienion" w ust. 3.3.4.1. pkt 2; 2) szkolenie praktyczne w kierowaniu z ziemi startami balonów wolnych w lotach szkoleniowych. 3.4.4.4. Szkolenie praktyczne kandydata na instruktora spadochronowego w o%rodku szkolenia lotniczego musi obejmowa( nauk$ czynno%ci instruktora spadochronowego: 1) wykonywanych podczas skoków uczniów-skoczków i skoczków spadochronowych, w po!"czeniu z kierowaniem skokami spadochronowymi; 2) wykonywanych na pok!adzie statku powietrznego, z którego wykonywane s" skoki szkoleniowe lub podczas skoku instruktorskiego przy zastosowaniu metody przyspieszonego nauczania swobodnego spadania; 3) odbycie praktyki wymienionej w ust. 3.3.4.1. pkt 2. 3.4.5. Wa$no#' uprawnie% lotniczych instruktora 1) Wa#no%( ka#dego z uprawnie' lotniczych instruktora pilota albo instruktora spadochronowego wynosi 3 lata;

64

2) Przed!u#enie wa#no%ci ka#dego z uprawnie' instruktora wymaga zaliczenia sprawdzenia umiej$tno%ci oraz spe!nienia szczegó!owych wymaga', okre%lonych dla ka#dego z tych uprawnie' w ust. 3.4.6. 3.4.6. Wymagania dotycz&ce praktyki i szkolenia lotniczego na poszczególne uprawnienia instruktora oraz na przed"u$anie ich wa$no#ci 3.4.6.1. Uprawnienia instruktora samolotowego 3.4.6.1.1. Uprawnienie instruktora samolotowego szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) posiada( licencj$ pilota zawodowego albo liniowego, b) posiada( co najmniej 200 godzin nalotu na samolotach, w tym co najmniej 100 godzin jako pilot dowódca samolotu, w tym nie mniej ni# 30 godzin na samolotach jednosilnikowych t!okowych, w tym przynajmniej 5 godz. w okresie ostatnich 6 miesi$cy poprzedzaj"cych egzamin kwalifikacyjny na szkolenie, c) wykaza(, #e posiada wyszkolenie w akrobacji co najmniej normalnej, d) zaliczy( teoretyczny egzamin kwalifikacyjny z zakresu wiadomo%ci wymaganych na licencj$ pilota zawodowego w o%rodku szkolenia lotniczego, który b$dzie prowadzi! szkolenie teoretyczne, e) zaliczy( egzamin praktyczny w zakresie umiej$tno%ci wymaganych na licencj$ pilota zawodowego przed egzaminatorem pa'stwowym; 2) Przed wpisaniem uprawnienia kandydat ubiegaj"cy si$ o wydanie uprawnienia musi uko'czy( i zaliczy( w o%rodku szkolenia lotniczego: a) szkolenie teoretyczne w wymiarze czasu przewidzianego programem, b) szkolenie praktyczne w wymiarze czasu przewidzianego programem, jednak nie mniej ni# 12 godzin lotów z instruktorem na dwusterze, c) praktyk$ instruktorsk" w wymiarze co najmniej 40 godzin lotów instruktorskich z uczniami-pilotami, d) praktyk$ w nadzorowaniu lotów samodzielnych, wykonywanych przez uczniów pilotów. 3.4.6.1.1.1. Przed"u$anie wa$no#ci uprawnienia instruktora samolotowego ograniczonego klasy 2 Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona po zaliczeniu sprawdzenia umiej$tno%ci instruktorskich oraz spe!nieniu jednego z dwóch ni#ej wymienionych warunków: 1) wykonanie w okresie wa#no%ci uprawnienia co najmniej 30 godzin lotów szkolnych na samolocie jako instruktor, 2) odbycie i zaliczenie, w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskiego przeprowadzonego w o%rodku certyfikowanym do szkolenia instruktorów samolotowych, przeprowadzonego wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du. Procedura okre%lona w pkt 1 nie ma zastosowania, je#eli kandydat w ci"gu okresu wa#no%ci uprawnienia uzyska! praktyk$ wymienion" w ust. 3.4.6.1.2 pkt 1 i wyst"pi! z wnioskiem o wydanie uprawnienia lotniczego instruktora szkolenia ogólnego klasy 1. 3.4.6.1.2. Uprawnienie instruktora samolotowego szkolenia ogólnego klasy 1 Kandydat do wydania uprawnienia musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) wykona( co najmniej 100 godzin lotów instruktorskich z uczniami-pilotami i pilotami podczas szkolenia, z czego co najmniej 30 godzin w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wniosek o wydanie uprawnienia, b) prowadzi( nadzór instruktorski nad lotami samodzielnymi szkoleniowymi uczniów-pilotów i pilotów szkolonych w wymiarze co najmniej 15 dni, w tym co najmniej 5 dni w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wniosek o wydanie uprawnienia. 3.4.6.1.2.1. Przed"u$anie wa$no#ci uprawnienia instruktora samolotowego szkolenia ogólnego klasy 1 Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona po spe!nieniu jednego z dwóch ni#ej wymienionych warunków: 1) wykonanie w okresie wa#no%ci uprawnienia co najmniej 30 godzin lotów szkoleniowych na samolocie jako instruktor, w tym co najmniej 5 godzin w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia; 2) odbycie i zaliczenie, w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskiego przeprowadzonego w o%rodku certyfikowanym do szkolenia instruktorów samolotowych, przeprowadzonego wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du. 3.4.6.1.3. Uprawnienie instruktora samolotowego dotycz&ce klasy samolotów jednosilnikowych t"okowych albo klasy samolotu jednosilnikowego z nap(dem turbo#mig"owym albo dotycz&ce typu samolotu z nap(dem odrzutowym l&dowego lub wodnego 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia, musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) posiada( licencj$ pilota zawodowego albo liniowego i wylatanych na samolotach co najmniej 300 godzin, w tym co najmniej 200 godzin jako pilot dowódca samolotu, w tym nie najmniej ni# 30 godzin na samolotach

65

jednosilnikowych, których ma dotyczy( uprawnienie, z których przynajmniej 10 godzin w okresie ostatnich 12 miesi$cy, poprzedzaj"cych egzamin kwalifikacyjny na szkolenie, b) zaliczy( egzamin kwalifikacyjny teoretyczny i praktyczny w zakresie wiadomo%ci i umiej$tno%ci wymaganych na licencj$ pilota zawodowego w o%rodku szkolenia lotniczego, który b$dzie prowadzi! szkolenie teoretyczne; 2) Przed wpisaniem uprawnienia kandydat ubiegaj"cy si$ o wydanie uprawnienia musi uko'czy( i zaliczy( w o%rodku szkolenia lotniczego: a) szkolenie teoretyczne i praktyczne wymagane programem w wymiarze co najmniej 3 godzin lotów z instruktorem na dwusterze lub symulatorze typu, b) praktyk$ instruktorsk", wymagan" programem w wymiarze co najmniej 7 godzin lotów instruktorskich z pilotami szkolonymi na odpowiedni" klas$ lub odpowiedni typ samolotu, c) wymagan" programem praktyk$ w nadzorowaniu lotów samodzielnych szkolonych pilotów. 3.4.6.1.3.1. Przed!u#anie wa#no%ci uprawnie' instruktora samolotowego dotycz"cych klasy samolotów jednosilnikowych t!okowych albo klasy samolotów jednosilnikowych z nap$dem turbo%mig!owym, albo dotycz"cych typów samolotów z nap$dem odrzutowym l"dowych i wodnych Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona, po spe!nieniu jednego z dwóch nast$puj"cych warunków: 1) wykonaniu co najmniej 8 godzin lotów szkoleniowych na dwusterze jako instruktor w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia, a je#eli uprawnienie dotyczy klasy samolotu jednosilnikowego z nap$dem turbo%mig!owym albo z nap$dem odrzutowym, który nie posiada wersji dwusterowej, prowadzenie nadzoru instruktorskiego nad lotami samodzielnymi szkoleniowymi pilotów szkolonych co najmniej w ci"gu 5 dni; 2) odbyciu i zaliczeniu, w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych termin up!ywu wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskiego przeprowadzonego w o%rodku certyfikowanym do szkolenia instruktorów samolotowych, przeprowadzonego wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du. 3.4.6.1.4. Uprawnienie instruktora samolotowego dotycz&cego klasy samolotów wielosilnikowych t"okowych albo typu samolotu wielosilnikowego z za"og& jednoosobow& z nap(dem turbo#mig"owym albo odrzutowym l&dowego lub wodnego 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia, musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) posiada( licencj$ pilota zawodowego albo liniowego i wylatanych na samolotach co najmniej 500 godzin, w tym co najmniej 300 godzin jako pilot dowódca samolotu, w tym nie mniej ni# 30 godzin na samolotach wielosilnikowych, których ma dotyczy( uprawnienie, z których przynajmniej 10 godzin w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych egzamin kwalifikacyjny na szkolenie, b) zaliczy( egzamin kwalifikacyjny teoretyczny i praktyczny w zakresie wiadomo%ci i umiej$tno%ci wymaganych na licencj$ pilota zawodowego w o%rodku szkolenia lotniczego, który b$dzie prowadzi! szkolenie teoretyczne; 2) Kandydat do wydania uprawnienia musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) uko'czy( w o%rodku szkolenia lotniczego wymagane programem szkolenie teoretyczne i praktyczne w wymiarze co najmniej 3 godzin lotów z instruktorem na dwusterze lub symulatorze lotu typu, b) uko'czy( i zaliczy( praktyk$ instruktorsk" wymagan" programem, w wymiarze co najmniej 12 godzin lotów instruktorskich z pilotami szkolonymi na odpowiedni" klas$ lub odpowiedni typ samolotu, c) uko'czy( i zaliczy( wymagan" programem praktyk$ w nadzorowaniu lotów samodzielnych szkolonych pilotów. 3.4.6.1.4.1. Przed!u#anie wa#no%ci uprawnie' instruktora samolotowego na klas$ samolotów wielosilnikowych t!okowych albo na typ samolotu wielosilnikowego z za!og" jednoosobow" z nap$dem turbo%mig!owym albo odrzutowym l"dowych i wodnych. Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona, po spe!nieniu jednego z dwóch nast$puj"cych warunków: 1) wykonaniu w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia co najmniej 10 godzin lotów szkoleniowych na dwusterze jako instruktor; 2) odbyciu i zaliczeniu, w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskiego przeprowadzonego w o%rodku certyfikowanym do szkolenia instruktorów samolotowych, przeprowadzonego wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du. 3.4.6.1.5. Uprawnienie instruktora samolotowego dotycz&ce typu samolotu z za"og& wieloosobow& 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia, musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) posiada( licencj$ pilota zawodowego albo liniowego i wylatanych na samolotach z za!og" wieloosobow" co najmniej 1.500 godzin, w tym co najmniej 500 godzin jako pilot dowódca samolotu, w tym w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych egzamin kwalifikacyjny na szkolenie nie mniej ni# 30 przelotów na

66

typie samolotu z za!og" wieloosobow", którego ma dotyczy( uprawnienie, z których przynajmniej nie wi$cej ni# 15 przelotów mo#e by( przelotami na typie okre%lonym w programie szkolenia jako podobny, a je#eli ubiega si$ o uprawnienie instruktora na kolejny typ samolotu z za!og" wieloosobow", wymienione liczby przelotów mog" by( zmniejszone odpowiednio do: 15 i 7, b) zaliczy( egzamin kwalifikacyjny teoretyczny i praktyczny w zakresie wiadomo%ci i umiej$tno%ci wymaganych na uprawnienie na ten typ samolotu z za!og" wieloosobow" w o%rodku szkolenia lotniczego, który b$dzie prowadzi! szkolenie teoretyczne; 2) Kandydat do wydania uprawnienia musi uko'czy( w o%rodku szkolenia lotniczego wymagane programem szkolenie teoretyczne i praktyczne w wymiarze co najmniej 3 godzin lotów z instruktorem na dwusterze albo na symulatorze typu, obejmuj"ce wykonywanie czynno%ci instruktora z obu foteli pilota. 3.4.6.1.5.1. Przed"u$anie wa$no#ci uprawnienia instruktora samolotowego na typ samolotu z za"og& wieloosobow&. Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona, po spe!nieniu, w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia, jednego z trzech ni#ej wymienionych warunków: 1) wykonanie co najmniej 2 lotów w czasie nie krótszym ni# 1 godzina lotu instruktorskiego na dwusterze; 2) wykonywanie czynno%ci instruktora w czasie co najmniej 3 godzin lotu szkoleniowego na symulatorze; 3) zaliczenie odpowiedniego szkolenia w o%rodku szkolenia lotniczego, wznawiaj"cego wiadomo%ci i umiej$tno%ci instruktorskie. 3.4.6.1.6. Uprawnienie instruktora samolotowego dotycz&ce typu samolotu An-2 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia, musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) posiada( licencj$ pilota zawodowego albo liniowego wraz z wpisanymi uprawnieniami: – na typ samolotu An-2, – instruktora samolotowego szkolenia ogólnego klasy 1, b) posiada( praktyk$: – co najmniej 300 godzin wylatanych na samolotach, w tym co najmniej 200 godzin jako pilot dowódca samolotu, – co najmniej 50 godzin na samolocie An-2 w charakterze dowódcy samolotu, z których przynajmniej 5 godzin w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych egzamin kwalifikacyjny na szkolenie; 2) Kandydat do wydania uprawnienia musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) zaliczy( egzamin kwalifikacyjny teoretyczny i praktyczny w zakresie wiadomo%ci i umiej$tno%ci wymaganych do wydania uprawnienia dotycz"cego typu samolotu An-2 w o%rodku szkolenia lotniczego, który b$dzie prowadzi! szkolenie teoretyczne, b) uko'czy( w o%rodku szkolenia lotniczego wymagane programem szkolenie teoretyczne i praktyczne w wymiarze co najmniej 2 godzin lotów z instruktorem na samolocie An-2, obejmuj"ce wykonywanie czynno%ci instruktora z obu foteli pilota. 3.4.6.1.6.1. Przed!u#anie wa#no%ci uprawnienia instruktora samolotowego na typ samolotu An-2 Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona, je#eli posiadacz uprawnienia w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci wykona! co najmniej 2 loty w czasie nie krótszym ni# 1 godzina lotu instruktorskiego na samolocie An-2 albo odby! i zaliczy!, w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych termin wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskie przeprowadzone w o%rodku certyfikowanym do szkolenia instruktorów samolotowych, przeprowadzone wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du. 3.4.6.1.7. Uprawnienie instruktora samolotowego w lotach wed"ug wskaza% przyrz&dów - IFR 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia, musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) posiada( licencj$ pilota samolotowego zawodowego albo liniowego i co najmniej 800 godzin lotu IFR, w tym co najmniej 400 godzin na samolotach, z czego jako pilot dowódca samolotu nie mniej ni# 200 godzin, a je#eli jest instruktorem samolotowym szkolenia ogólnego 1 klasy - posiada( nalot co najmniej 200 godzin w lotach IFR, w tym nie wi$cej ni# 50 godzin na urz"dzeniu treningowym, b) zaliczy( egzamin kwalifikacyjny teoretyczny i praktyczny w zakresie wiadomo%ci i umiej$tno%ci wymaganych do wydania uprawnienia do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR w o%rodku szkolenia lotniczego, który b$dzie prowadzi! szkolenie; 2) Kandydat do wydania uprawnienia musi uko'czy( w o%rodku szkolenia lotniczego szkolenie teoretyczne i praktyczne w wymiarze co najmniej 10 godzin lotów z instruktorem na dwusterze lub na odpowiednim urz"dzeniu treningowym, w liczbie godzin nie mniejszej ni# dopuszczona przez program. 3.4.6.1.7.1. Przed!u#anie wa#no%ci uprawnienia instruktora samolotowego w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona po spe!nieniu jednego z dwóch ni#ej wymienionych warunków:

67

1) wykonaniu w okresie wa#no%ci uprawnienia co najmniej 30 godzin lotów szkoleniowych na dwusterze jako instruktor w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR, w tym co najmniej 5 godzin w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia; 2) odbyciu i zaliczeniu, w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskiego przeprowadzonego w o%rodku certyfikowanym do szkolenia instruktorów samolotowych, przeprowadzonego wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du. 3.4.6.2. Uprawnienia instruktora #mig"owcowego 3.4.6.2.1. Uprawnienie instruktora #mig"owcowego szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia, musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) posiada( licencj$ pilota zawodowego albo liniowego i wylatanych na %mig!owcach co najmniej 300 godzin, w tym co najmniej 100 godzin jako pilot dowódca %mig!owca, oraz uprawnienie na typ %mig!owca z za!og" jednoosobow", na którym b$dzie odbywa( szkolenie wymienione w pkt 2 i praktyk$ instruktorsk" wymienion" w pkt 3, b) zaliczy( egzamin kwalifikacyjny teoretyczny w zakresie wiadomo%ci wymaganych na licencj$ pilota zawodowego w o%rodku szkolenia lotniczego, który b$dzie prowadzi! szkolenie teoretyczne; 2) Kandydat do wydania uprawnienia, musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) uko'czy( w o%rodku szkolenia lotniczego wymagane programem szkolenie teoretyczne i praktyczne w wymiarze co najmniej 12 godzin lotów z instruktorem na dwusterze, b) uko'czy( i zaliczy( praktyk$ instruktorsk" wymagan" programem w wymiarze co najmniej 40 godzin lotów instruktorskich z uczniami-pilotami, c) uko'czy( i zaliczy( wymagan" programem praktyk$ w nadzorowaniu lotów samodzielnych szkolonych pilotów. 3.4.6.2.1.1. Uprawnienie instruktora %mig!owcowego ogólnego ograniczone klasy 2 jest wydawane !"cznie z uprawnieniem instruktora %mig!owcowego dotycz"cym typu %mig!owca z za!og" jednoosobow", na którym kandydat: 1) uko'czy! i zaliczy! szkolenie praktyczne wymienione w ust. 3.4.6.2.1 pkt 2 lit a; 2) zda! z wynikiem pozytywnym egzamin na uprawnienie instruktora %mig!owcowego szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2; 3) uko'czy! i zaliczy! praktyk$ instruktorsk" wymienion" w ust. 3.4.6.2.1 pkt 2. lit b. 3.4.6.2.1.2. Przed!u#anie wa#no%ci uprawnienia instruktora %mig!owcowego szkolenia ogólnego ograniczonego klasy 2 1) wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona po zaliczeniu sprawdzenia umiej$tno%ci instruktorskich oraz spe!nieniu jednego z dwóch ni#ej wymienionych warunków: a) wykonaniu w okresie wa#no%ci uprawnienia co najmniej 30 godzin lotów szkolnych na dwusterze jako instruktor, w tym co najmniej 5 godzin w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych termin wa#no%ci uprawnienia, b) odbyciu i zaliczeniu, w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskiego przeprowadzonego w o%rodku certyfikowanym do szkolenia instruktorów %mig!owcowych, przeprowadzonego wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du; 2) procedura okre%lona w pkt 1 nie ma zastosowania, je#eli kandydat w okresie wa#no%ci uprawnienia uzyska! praktyk$ wymienion" w ust. 3.4.6.2.2 pkt 1 i wyst"pi! z wnioskiem o wydanie uprawnienia lotniczego instruktora szkolenia ogólnego klasy 1. 3.4.6.2.2. Uprawnienie instruktora #mig"owcowego szkolenia ogólnego klasy 1 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia, musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) wykona( co najmniej 100 godzin lotów instruktorskich z uczniami-pilotami i pilotami podczas szkolenia, z czego co najmniej 30 godzin w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wniosek o wydanie uprawnienia; b) prowadzi( nadzór instruktorski nad lotami samodzielnymi szkoleniowymi uczniów-pilotów i pilotów szkolonych w ci"gu co najmniej 15 dni, w tym co najmniej 5 dni w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wniosek o wydanie uprawnienia; 2) Kandydat do wydania uprawnienia musi zda( egzamin pa'stwowy teoretyczny w zakresie wymaganym na uprawnienie instruktora, je#eli w dniu z!o#enia wniosku up!yn$!o 5 lat od daty zaliczenia egzaminu teoretycznego na uprawnienie instruktora szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2. 3.4.6.2.2.1. Przed!u#anie wa#no%ci uprawnienia instruktora %mig!owcowego szkolenia ogólnego klasy 1 Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona, po spe!nieniu jednego z dwóch ni#ej wymienionych warunków:

68

1) wykonaniu w okresie wa#no%ci uprawnienia co najmniej 30 godzin lotów szkoleniowych na %mig!owcu jako instruktor, w tym co najmniej 5 godzin w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych termin wa#no%ci uprawnienia; 2) odbyciu i zaliczeniu, w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych termin up!ywu wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskiego przeprowadzonego w o%rodku certyfikowanym na szkolenie instruktorów %mig!owcowych, przeprowadzonego wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du. 3.4.6.2.3. Uprawnienie instruktora #mig"owcowego dotycz&cego typu #mig"owca z za"og& jednoosobow& 1) Kandydat do wydania uprawnienia przed rozpocz$ciem szkolenia, musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) posiada( licencj$ pilota zawodowego albo liniowego i posiada( nalot na %mig!owcach nie mniejszy ni# 500 godzin, w tym co najmniej 200 godzin jako pilot dowódca %mig!owca, w tym w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych egzamin kwalifikacyjny na szkolenie, nie mniej ni# 30 godzin na typie %mig!owca, którego ma dotyczy( uprawnienie, z których nie wi$cej ni# 15 godzin mo#e by( wykonane na symulatorze lotu typu, b) zaliczy( egzamin kwalifikacyjny teoretyczny i praktyczny w zakresie wiadomo%ci i umiej$tno%ci wymaganych na uprawnienie na ten typ samolotu w o%rodku szkolenia lotniczego, który b$dzie prowadzi! szkolenie teoretyczne; 2) Kandydat do wydania uprawnienia musi uko'czy( i zaliczy( w o%rodku szkolenia lotniczego: a) szkolenie teoretyczne i praktyczne wymagane programem w wymiarze co najmniej 3 godzin lotów z instruktorem na %mig!owcu, b) praktyk$ instruktorsk" w wymiarze co najmniej 7 godzin lotów instruktorskich z pilotami szkolonymi na ten typ %mig!owca, c) wymagan" programem praktyk$ w nadzorowaniu lotów samodzielnych szkolonych pilotów. 3.4.6.2.3.1. Przed!u#anie wa#no%ci uprawnienia instruktora %mig!owcowego dotycz"cego typu z za!og" jednoosobow" Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona, po spe!nieniu jednego z trzech ni#ej wymienionych warunków: 1) wykonaniu co najmniej 2 lotów w czasie nie krótszym ni# 1 godzina lotu instruktorskiego na dwusterze; 2) wykonaniu czynno%ci instruktora w czasie co najmniej 3 godzin lotu szkoleniowego na symulatorze; 3) zaliczeniu odpowiedniego szkolenia w o%rodku szkolenia lotniczego wznawiaj"cego wiadomo%ci i umiej$tno%ci instruktorskie. 3.4.6.2.4. Uprawnienie instruktora #mig"owcowego dotycz&cego typu #mig"owca z za"og& wieloosobow& 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia, musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) posiada( licencj$ pilota zawodowego albo liniowego i wylatanych na %mig!owcach co najmniej 500 godzin, w tym co najmniej 200 godzin jako pilot dowódca %mig!owca, w tym w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych egzamin kwalifikacyjny na szkolenie, nie mniej ni# 30 godzin oraz co najmniej 10 startów i l"dowa' na %mig!owcu typu, którego ma dotyczy( uprawnienie, z których nie wi$cej ni# 15 godzin mo#e by( wykonane na symulatorze lotu tego typu, b) zaliczy( egzamin kwalifikacyjny teoretyczny i praktyczny w zakresie wiadomo%ci i umiej$tno%ci wymaganych na uprawnienie na ten typ %mig!owca z za!og" wieloosobow" w o%rodku szkolenia lotniczego, który b$dzie prowadzi! szkolenie teoretyczne; 2) Kandydat do wydania uprawnienia musi: a) zaliczy( egzamin kwalifikacyjny teoretyczny i praktyczny w zakresie wiadomo%ci i umiej$tno%ci wymaganych na uprawnienie na ten typ %mig!owca w o%rodku szkolenia lotniczego, który b$dzie prowadzi! szkolenie teoretyczne, b) uko'czy( w o%rodku szkolenia lotniczego szkolenie teoretyczne i praktyczne w wymiarze co najmniej 3 godzin lotów z instruktorem na dwusterze. 3.4.6.2.4.1. Przed!u#anie wa#no%ci uprawnienia instruktora %mig!owcowego dotycz"cego typu z za!og" wieloosobow" Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona po spe!nieniu w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia jednego z trzech ni#ej wymienionych warunków: 1) wykonaniu co najmniej 2 lotów w czasie nie krótszym ni# 1 godzina lotu instruktorskiego na %mig!owcu; 2) wykonywaniu czynno%ci instruktora w czasie co najmniej 3 godzin lotu szkoleniowego na urz"dzeniu treningowym; 3) zaliczeniu odpowiedniego szkolenia w o%rodku szkolenia lotniczego, wznawiaj"cego wiadomo%ci i umiej$tno%ci instruktorskie. 3.4.6.2.5. Uprawnienie instruktora #mig"owcowego w lotach wed"ug wskaza% przyrz&dów - IFR 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia, musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania:

69

a) posiada( licencj$ pilota %mig!owcowego zawodowego albo liniowego i co najmniej 500 godzin lotu IFR, w tym na %mig!owcach co najmniej 250 godzin, a je#eli jest instruktorem %mig!owcowym szkolenia ogólnego 1 klasy - posiada( nalot co najmniej 200 godzin lotów IFR, w tym nie wi$cej ni# 50 godzin na urz"dzeniu treningowym, b) zaliczy( egzamin kwalifikacyjny teoretyczny i praktyczny w zakresie wiadomo%ci i umiej$tno%ci wymaganych na uprawnienie do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR w o%rodku szkolenia lotniczego, który b$dzie prowadzi! szkolenie; 2) Kandydat do wydania uprawnienia musi uko'czy( w o%rodku szkolenia lotniczego szkolenie teoretyczne i praktyczne wymagane programem w wymiarze co najmniej 10 godzin lotów z instruktorem na %mig!owcu lub na odpowiednim urz"dzeniu treningowym. 3.4.6.2.5.1. Przed!u#anie wa#no%ci uprawnienia instruktora %mig!owcowego w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona po spe!nieniu jednego z dwóch ni#ej wymienionych warunków: 1) wykonaniu w okresie wa#no%ci uprawnienia co najmniej 30 godzin lotów szkoleniowych na %mig!owcu jako instruktor w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów - IFR, w tym co najmniej 5 godzin w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych termin wa#no%ci uprawnienia; 2) odbyciu i zaliczeniu, w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu terminu wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskiego przeprowadzonego w o%rodku certyfikowanym na szkolenie instruktorów %mig!owcowych, przeprowadzonego wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du. 3.4.6.3. Uprawnienia instruktora wiatrakowcowego 3.4.6.3.1. Uprawnienie instruktora wiatrakowcowego ograniczone klasy 2 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia, musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) posiada( licencj$ pilota zawodowego wiatrakowcowego i co najmniej 200 godzin wylatanych , w tym co najmniej 100 godzin jako pilot dowódca wiatrakowca, w tym nie mniej ni# 30 godzin na wiatrakowcach w ci"gu 6 miesi$cy poprzedzaj"cych egzamin kwalifikacyjny na szkolenie, b) zaliczy( egzamin kwalifikacyjny teoretyczny w zakresie wiadomo%ci wymaganych na licencj$ pilota zawodowego w o%rodku szkolenia lotniczego, który b$dzie prowadzi! szkolenie teoretyczne; 2) Przed wpisaniem uprawnienia kandydat ubiegaj"cy si$ o wydanie uprawnienia musi uko'czy( i zaliczy( w o%rodku szkolenia lotniczego: a) szkolenie teoretyczne w wymiarze czasu przewidzianego programem, b) szkolenie praktyczne w wymiarze czasu przewidzianego programem, jednak nie mniej ni# 8 godzin lotów z instruktorem na dwusterze, c) praktyk$ instruktorsk" w wymiarze co najmniej 20 godzin lotów instruktorskich z uczniami-pilotami, d) praktyk$ w nadzorowaniu lotów samodzielnych, wykonywanych przez uczniów pilotów. 3.4.6.3.1.1. Przed!u#anie wa#no%ci uprawnienia instruktora wiatrakowcowego ograniczonego klasy 2 Wa#no%( uprawnienia mo#e by( wznowiona po zaliczeniu sprawdzenia umiej$tno%ci instruktorskich oraz spe!nieniu jednego z dwóch ni#ej wymienionych warunków: 1) wykonaniu w okresie wa#no%ci uprawnienia co najmniej 30 godzin lotów szkolnych na dwusterze jako instruktor, w tym co najmniej 5 godzin w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych termin wa#no%ci uprawnienia; 2) odbyciu i zaliczeniu, w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskiego przeprowadzonego w o%rodku certyfikowanym na szkolenie instruktorów wiatrakowcowych, przeprowadzonego wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du. Procedura okre%lona w pkt 1 nie ma zastosowania, je#eli kandydat w okresie wa#no%ci uprawnienia uzyska! praktyk$ wymienion" w ust. 3.4.6.3.2 pkt 1 i wyst"pi! z wnioskiem o wydanie uprawnienia lotniczego instruktora wiatrakowcowego klasy 1. 3.4.6.3.2. Uprawnienie instruktora wiatrakowcowego klasy 1 Kandydat musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: 1) przed przyst"pieniem do egzaminu pa'stwowego praktycznego na uprawnienie instruktora: a) wykona( co najmniej 100 godzin lotów instruktorskich z uczniami-pilotami i pilotami podczas szkolenia, z czego co najmniej 30 godzin w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wniosek o wydanie uprawnienia, b) prowadzi( nadzór instruktorski nad lotami samodzielnymi szkoleniowymi uczniów-pilotów i pilotów szkolonych w ci"gu co najmniej 15 dni, w tym co najmniej 5 dni w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wniosek o wydanie uprawnienia; 2) zda( egzamin pa'stwowy teoretyczny w zakresie wymaganym na uprawnienie instruktora wiatrakowcowego klasy 1, je#eli w dniu z!o#enia wniosku up!yn$!o 5 lat od zaliczenia egzaminu teoretycznego na uprawnienie instruktora wiatrakowcowego ograniczonego klasy 2.

70

3.4.6.3.2.1. Przed!u#anie wa#no%ci uprawnienia instruktora wiatrakowcowego klasy 1 Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona po spe!nieniu jednego z dwóch ni#ej wymienionych warunków: 1) wykonaniu w okresie wa#no%ci uprawnienia co najmniej 30 godzin lotów szkoleniowych na dwusterze jako instruktor, w tym co najmniej 5 godzin w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych termin wa#no%ci uprawnienia; 2) odbyciu i zaliczeniu, w okresie 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskiego w o%rodku certyfikowanym do szkolenia instruktorów wiatrakowcowych, przeprowadzonego wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du. 3.4.6.4. Uprawnienia instruktora sterowcowego 3.4.6.4.1. Uprawnienie instruktora sterowcowego szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia, musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) posiada( licencj$ pilota zawodowego i wylatanych na sterowcach co najmniej 75 godzin, w tym co najmniej 50 godzin jako pilot dowódca sterowca, z wpisanym wa#nym uprawnieniem do lotów nocnych VFR albo liniowego oraz wylata( nie mniej ni# 10 godzin w okresie 6 miesi$cy poprzedzaj"cych egzamin kwalifikacyjny na szkolenie, b) zaliczy( egzamin kwalifikacyjny: – teoretyczny w zakresie wiadomo%ci wymaganych na licencj$ pilota zawodowego w o%rodku szkolenia lotniczego, który b$dzie prowadzi! szkolenie teoretyczne, – praktyczny w zakresie umiej$tno%ci wymaganych na licencj$ pilota zawodowego przed egzaminatorem pa'stwowym; 2) Przed wpisaniem uprawnienia kandydat ubiegaj"cy si$ o wydanie uprawnienia musi uko'czy( i zaliczy( w o%rodku szkolenia lotniczego: a) szkolenie teoretyczne i praktyczne w wymiarze co najmniej 6 godzin lotów z instruktorem na dwusterze, b) uko'czy( i zaliczy( praktyk$ instruktorsk" w wymiarze co najmniej 10 godzin lotów instruktorskich z uczniem-pilotem oraz podczas nadzorowania ich lotów samodzielnych. 3.4.6.4.1.1. Przed!u#anie wa#no%ci uprawnienia instruktora sterowcowego szkolenia ogólnego, ograniczonego klasy 2 Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona po zaliczeniu sprawdzenia umiej$tno%ci instruktorskich oraz spe!nieniu jednego z trzech warunków: 1) wykonaniu w okresie wa#no%ci uprawnienia co najmniej 10 godzin lotów szkolnych na dwusterze jako instruktor; 2) sprawowaniu nadzoru instruktorskiego nad samodzielnymi lotami szkoleniowymi na sterowcach w wymiarze co najmniej 15 godzin lotu; 3) odbyciu i zaliczeniu, w okresie 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskiego w o%rodku certyfikowanym do szkolenia instruktorów sterowcowych, przeprowadzonego wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du. Procedura okre%lona w pkt 1 nie ma zastosowania, je#eli kandydat w ci"gu okresu wa#no%ci uprawnienia uzyska! praktyk$ wymienion" w ust. 3.4.6.4.2 pkt 1 i wyst"pi! z wnioskiem o wydanie uprawnienia lotniczego instruktora klasy 1. 3.4.6.4.2. Uprawnienie instruktora sterowcowego klasy 1 Kandydat musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: 1) przed przyst"pieniem do egzaminu pa'stwowego praktycznego na uprawnienie: a) wykona( co najmniej 25 godzin lotów instruktorskich z uczniami-pilotami i pilotami podczas szkolenia, z czego co najmniej 10 godzin w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wniosek o wydanie uprawnienia, b) prowadzi( nadzór instruktorski nad lotami samodzielnymi szkoleniowymi uczniów-pilotów i pilotów szkolonych w ci"gu co najmniej 10 dni, w tym co najmniej 3 dni w okresie 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wniosek o wydanie uprawnienia; 2) zda( egzamin pa'stwowy teoretyczny w zakresie wymaganym na uprawnienie instruktora klasy 1 - je#eli w dniu z!o#enia wniosku up!yn$!o 3 lata od zaliczenia egzaminu teoretycznego na uprawnienie instruktora szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2. 3.4.6.4.2.1. Przed"u$anie wa$no#ci uprawnienia instruktora sterowcowego szkolenia ogólnego klasy 1 Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona po spe!nieniu jednego z dwóch ni#ej wymienionych warunków: a) wykonaniu w okresie wa#no%ci uprawnienia co najmniej 10 godzin lotów szkolnych na dwusterze jako instruktor, b) sprawowaniu nadzoru instruktorskiego nad samodzielnymi lotami szkoleniowymi na sterowcach w wymiarze co najmniej 15 godzin lotu,

71

c) odbyciu i zaliczeniu, w okresie 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskiego w o%rodku certyfikowanym na szkolenie instruktorów sterowcowych, przeprowadzonego wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du. 3.4.6.4.3. Uprawnienie instruktora sterowcowego dotycz&ce szkolenia na oznaczony typ sterowca z za"og& wieloosobow& 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia, musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) posiada( licencj$ pilota zawodowego albo liniowego wraz z wpisanym uprawnieniem na ten typ sterowca i wylatanych na sterowcach co mniej 250 godzin, w tym co najmniej 150 godzin jako pilot dowódca sterowca, w tym nie mniej ni# 30 godzin na typie sterowca, którego ma dotyczy( uprawnienie, z których przynajmniej 10 godzin w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych egzamin kwalifikacyjny na szkolenie, b) zaliczy( egzamin kwalifikacyjny teoretyczny i praktyczny w zakresie wiadomo%ci i umiej$tno%ci wymaganych na uprawnienie na ten typ samolotu w o%rodku szkolenia lotniczego, który b$dzie prowadzi! szkolenie teoretyczne; 2) Kandydat do wydania uprawnienia musi uko'czy( w o%rodku szkolenia lotniczego szkolenie teoretyczne i praktyczne w wymiarze co najmniej 3 godzin lotów z instruktorem na dwusterze, obejmuj"ce wykonywanie czynno%ci instruktora z obu foteli pilota. 3.4.6.4.3.1. Przed"u$anie wa$no#ci uprawnienia instruktora dotycz&cego typu sterowca z za"og& wieloosobow& Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona po spe!nieniu w okresie 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia jednego z dwóch ni#ej wymienionych warunków: 1) wykonaniu co najmniej 2 lotów w czasie nie krótszym ni# 1 godzina lotu instruktorskiego na dwusterze; 2) zaliczeniu odpowiedniego szkolenia w o%rodku szkolenia lotniczego, wznawiaj"cego wiadomo%ci i umiej$tno%ci instruktorskie. 3.4.6.5. Uprawnienia instruktora balonowego 3.4.6.5.1. Uprawnienie instruktora balonowego ograniczone klasy 2 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia, musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) posiada( licencj$ pilota balonowego przez okres nie krótszy ni# 2 lata, wykonanych co najmniej 50 godzin lotu jako dowódca balonu wolnego, w tym przynajmniej 10 godzin wykonane w okresie 6 miesi$cy poprzedzaj"cych egzamin kwalifikacyjny na szkolenie, b) zaliczy( egzamin kwalifikacyjny: – teoretyczny w zakresie wiadomo%ci wymaganych na licencj$ pilota balonu wolnego w o%rodku szkolenia lotniczego, uprawnionym do szkolenia teoretycznego, – teoretyczny i praktyczny w zakresie umiej$tno%ci wymaganych na licencj$ pilota balonu wolnego przed Lotnicz" Komisj" Egzaminacyjn"; 2) Przed wpisaniem uprawnienia kandydat ubiegaj"cy si$ wydanie uprawnienia musi w o%rodku szkolenia lotniczego: a) uko'czy( szkolenie teoretyczne oraz praktyczne w wymiarze co najmniej 4 lotów z instruktorem, b) uko'czy( i zaliczy( praktyk$ instruktorsk", polegaj"c" na wyszkoleniu co najmniej 2 kandydatów do licencji pilota balonu wolnego, z których tylko jeden mo#e by( pilotem innej specjalno%ci; praktyka instruktorska musi obejmowa( loty z uczniami-pilotami oraz nadzorowanie ich lotów samodzielnych. 3.4.6.5.1.1. Przed!u#anie wa#no%ci uprawnienia instruktora balonowego ograniczonego klasy 2 1) wa#no%( uprawnienia mo#e by( wznowiona po zaliczeniu sprawdzenia umiej$tno%ci instruktorskich oraz spe!nieniu jednego z dwóch ni#ej wymienionych warunków: a) wykonaniu w okresie wa#no%ci uprawnienia co najmniej 5 godzin lotów szkolnych jako instruktor albo b) odbyciu i zaliczeniu, w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskiego w o%rodku certyfikowanym na szkolenie instruktorów balonowych, przeprowadzonego wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du; 2) procedura okre%lona w pkt 1 nie ma zastosowania, je#eli kandydat w okresie wa#no%ci uprawnienia uzyska! praktyk$ wymienion" w ust. 3.4.5.5.2 pkt 1 i wyst"pi! z wnioskiem o wydanie uprawnienia lotniczego instruktora balonowego klasy 1. 3.4.6.5.2. Uprawnienie instruktora balonowego klasy 1 Kandydat musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: 1) przed przyst"pieniem do egzaminu pa'stwowego praktycznego na uprawnienie: a) posiada( licencj$ pilota balonowego przez okres nie krótszy ni# 3 lata, uprawnienie do lotów nocnych VFR oraz wykonanych co najmniej 50 godzin lotu jako dowódca balonu wolnego,

72

b) wykona( co najmniej 30 lotów instruktorskich z uczniami-pilotami i pilotami podczas szkolenia, z czego co najmniej 10 godzin w okresie 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wniosek o wydanie uprawnienia, c) prowadzi( nadzór instruktorski nad lotami samodzielnymi szkoleniowymi uczniów-pilotów i pilotów szkolonych w ci"gu co najmniej 6 dni, w tym 3 dni w okresie 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wniosek o wydanie uprawnienia; 2) zda( egzamin pa'stwowy teoretyczny w zakresie wymaganym na uprawnienie instruktora, je#eli w dniu z!o#enia wniosku up!yn$!o 3 lata od zaliczenia egzaminu teoretycznego na uprawnienie instruktora ograniczone klasy 2. 3.4.6.5.2.1. Przed!u#anie wa#no%ci uprawnienia instruktora balonowego klasy 1 Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona po spe!nieniu jednego z dwóch ni#ej wymienionych warunków: 1) wykonaniu w okresie wa#no%ci uprawnienia co najmniej 10 godzin lotów szkoleniowych jako instruktor, w tym co najmniej 2 godziny obejmuj"ce równie# przeprowadzanie sprawdzianów umiej$tno%ci, w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych termin wa#no%ci uprawnienia, albo 2) odbyciu i zaliczeniu, w okresie 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskiego w o%rodku certyfikowanym na szkolenie instruktorów balonowych, przeprowadzonego wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du. 3.4.6.5.3. Dodatkowe ograniczenia uprawnie% instruktora balonowego klasy 2 albo 1 Je#eli kandydat na instruktora balonowego nie posiada wszystkich uprawnie' lotniczych wymaganych na uprawnienie instruktora balonowego ograniczone klasy 2 albo kandydat na instruktora balonowego klasy 1, wymienionych w ust. 3.4.6.5.1 pkt 1 lit. a, wówczas uprawnienie instruktora balonowego mo#e by( wydane z odpowiednim ograniczeniem do szkolenia tylko na balonach jednej z klas lub tylko w lotach wykonywanych w dzie'. 3.4.6.6. Uprawnienia instruktora szybowcowego 3.4.6.6.1. Uprawnienie instruktora szybowcowego ograniczone klasy 2 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia, musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: a) posiada( licencj$ pilota szybowcowego bez ogranicze' dotycz"cych rodzaju startu oraz nalot na szybowcach co najmniej 200 godzin, w tym co najmniej 150 godzin jako pilot dowódca szybowca, z tego nie mniej ni# 30 godzin na szybowcach dwumiejscowych, z tego przynajmniej 10 godzin w okresie 6 miesi$cy poprzedzaj"cych egzamin kwalifikacyjny na szkolenie, oraz wykaza(, #e posiada wyszkolenie w akrobacji normalnej, b) zaliczy( egzamin kwalifikacyjny: – teoretyczny, w zakresie wiadomo%ci wymaganych do wydania licencji pilota szybowcowego w o%rodku szkolenia lotniczego, który b$dzie prowadzi! szkolenie teoretyczne, – praktyczny, w zakresie umiej$tno%ci wymaganych do wydania licencji pilota szybowcowego, przed egzaminatorem pa'stwowym, – praktyczny, w zakresie akrobacji normalnej w o%rodku szkolenia lotniczego, który b$dzie prowadzi! szkolenie praktyczne; 2) Przed wpisaniem uprawnienia kandydat ubiegaj"cy si$ o wydanie uprawnienia musi w o%rodku szkolenia lotniczego: a) uko'czy( szkolenie teoretyczne oraz praktyczne w wymiarze co najmniej 10 lotów za wyci"gark", 8 lotów za samolotem, 8 godzin lotów z instruktorem na dwusterze, b) uko'czy( i zaliczy( praktyk$ instruktorsk" obejmuj"c" wyszkolenie co najmniej 3 pocz"tkuj"cych uczniówpilotów w zakresie lotów %lizgowych dwusterowych i samodzielnych, wykonywanych przy wzlocie za wyci"gark" lub samolotem lub na szybowcu z w!asnym nap$dem, umo#liwiaj"cym samodzielny start, z których co najmniej 2 uczniów-pilotów nie mo#e by( posiadaczem licencji pilota samolotowego, %mig!owcowego lub wiatrakowcowego. 3.4.6.6.1.1. O%rodek szkolenia mo#e dopu%ci( do szkolenia do uprawnienia instruktora szybowcowego kandydata, który posiada ograniczenie do startu wy!"cznie przy zastosowaniu wyci"garki i za samolotem, je#eli spe!nia on pozosta!e wymagania okre%lone w ust. 3.4.6.6.1 pkt 1. W tym przypadku: 1) szkolenie okre%lone w ust. 3.4.6.6.1 pkt 2 zostaje ograniczone do lotów przy starcie za wyci"gark" i samolotem; 2) praktyka instruktorska okre%lona w ust. 3.4.6.6.1 pkt 3 mo#e by( przeprowadzona wy!"cznie w lotach za wyci"gark" lub samolotem; 3) uzyskane uprawnienie instruktora zostaje ograniczone zgodnie z ust. 3.4.6.6.3. 3.4.6.6.1.2. Przed!u#anie wa#no%ci uprawnienia instruktora szybowcowego ograniczonego klasy 2 Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona po zaliczeniu sprawdzenia umiej$tno%ci instruktorskich oraz spe!nieniu jednego z dwóch ni#ej wymienionych warunków:

73

a) wykonaniu w okresie wa#no%ci uprawnienia co najmniej 30 godzin lotów szkolnych na dwusterze jako instruktor, b) odbyciu i zaliczeniu, w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskiego w o%rodku certyfikowanym na szkolenie instruktorów szybowcowych, przeprowadzonego wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du. Procedura okre%lona w pkt 1 nie ma zastosowania, je#eli kandydat w ci"gu okresu wa#no%ci uprawnienia uzyska! praktyk$ wymienion" w ust. 3.4.6.6.2 pkt 1 i wyst"pi! z wnioskiem o wydanie uprawnienia lotniczego instruktora szybowcowego klasy 1. 3.4.6.6.2. Uprawnienie instruktora szybowcowego klasy 1 Kandydat musi spe!ni( nast$puj"ce wymagania: 1) przed przyst"pieniem do egzaminu pa'stwowego praktycznego na uprawnienie instruktora: a) wykona( co najmniej 100 godzin lotów instruktorskich z uczniami-pilotami i pilotami podczas szkolenia, z czego co najmniej 20 godzin w ci"gu 24 miesi$cy poprzedzaj"cych wniosek o wydanie uprawnienia, b) prowadzi( nadzór instruktorski nad lotami samodzielnymi szkoleniowymi uczniów-pilotów i pilotów szkolonych w ci"gu co najmniej 15 dni, w tym co najmniej 5 dni w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wniosek o wydanie uprawnienia; 2) zda( egzamin pa'stwowy teoretyczny w zakresie wymaganym na uprawnienie instruktora, je#eli w dniu z!o#enia wniosku up!yn$!o 5 lat od zaliczenia egzaminu teoretycznego na uprawnienie instruktora ograniczone klasy 2. 3.4.6.6.2.1. Przed"u$anie wa$no#ci uprawnienia instruktora szybowcowego klasy 1 Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona po spe!nieniu jednego z dwóch ni#ej wymienionych warunków: 1) wykonaniu w okresie wa#no%ci uprawnienia co najmniej 30 godzin lotów szkoleniowych na dwusterze jako instruktor, w tym co najmniej 5 godzin w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych termin wa#no%ci uprawnienia; 2) odbyciu i zaliczeniu, w okresie 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskiego przeprowadzonego w o%rodku certyfikowanym na szkolenie instruktorów szybowcowych, przeprowadzonego wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du. 3.4.6.6.3. Dodatkowe ograniczenia uprawnie% instruktora szybowcowego klasy 2 albo 1 Je#eli kandydat na instruktora szybowcowego posiada w swej licencji ograniczenie do startu za wyci"gark" i za samolotem oraz zgodnie z ust. 3.4.6.6.1.1 zaliczy! szkolenie ograniczone do uprawnienia instruktora szybowcowego, wówczas uprawnienie instruktora szybowcowego mo#e by( wydane z ograniczeniem do szkolenia tylko przy zastosowaniu startu za wyci"gark" i samolotem. Ograniczenie mo#e by( zniesione po uzyskaniu przez instruktora szybowcowego uprawnienia lotniczego, oraz po: 1) odbyciu i zaliczeniu w o%rodku szkolenia lotniczego uzupe!niaj"cego szkolenia instruktorskiego na szybowcu z w!asnym nap$dem umo#liwiaj"cym samodzielny start, okre%lonego w ust. 3.4.6.6.1 pkt 2; 2) zaliczeniu uzupe!niaj"cego egzaminu praktycznego przed egzaminatorem pa'stwowym. 3.4.6.7. Uprawnienie instruktora spadochronowego 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia, musi posiada(: a) licencj$ skoczka spadochronowego zawodowego albo by( uczestnikiem równoleg!ego szkolenia do tej licencji i tego uprawnienia, b) praktyk$ - co najmniej 500 skoków na ró#nych typach spadochronów; 2) Przed wpisaniem uprawnienia kandydat ubiegaj"cy si$ o wydanie uprawnienia musi uko'czy( i zaliczy( w o%rodku szkolenia lotniczego: a) szkolenie teoretyczne, w zakresie wymienionym w ust. 3.4.3 dostosowanym do wiadomo%ci odpowiednich dla instruktora spadochronowego i przy zastosowaniu przepisów ust. 3.4.3.1, dotycz"cych wy!"cze' tematycznych, b) szkolenie praktyczne obejmuj"ce wykonywanie czynno%ci instruktora spadochronowego wykonywanych na ziemi przed skokami i podczas skoków uczniów-skoczków i skoczków spadochronowych, c) pod nadzorem instruktora nadzoruj"cego praktyk$ instruktorsk" obejmuj"c" przeprowadzenie 50 godzin wyk!adów teoretycznych, 30 godzin szkolenia naziemnego dla uczniów-skoczków spadochronowych przed pierwszym skokiem i wyszkolenie co najmniej 5 uczniów-skoczków spadochronowych do poziomu obejmuj"cego: - wykonanie przez ucznia-skoczka 25 skoków na opó&nienie, - posiadanie przez ucznia-skoczka minimum 5 minut swobodnego spadania, - umiej$tno%( kontrolowania przez ucznia-skoczka po!o#enia cia!a we wszystkich p!aszczyznach, - umiej$tno%( uk!adania czaszy g!ównej, - umiej$tno%( l"dowania w wyznaczonym rejonie o wymiarach 50 x 50 m.

74

3.4.6.7.1. Uprawnienie AFF 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia, musi posiada(: a) licencj$ skoczka spadochronowego zawodowego i uprawnienia instruktora spadochronowego, b) praktyk$ - co najmniej 1.000 skoków, !"czny czas wolnego spadania co najmniej 8 godz., wykonane w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych przyst"pienie do szkolenia nie mniej ni# 50 skoków oraz wysoki poziom umiej$tno%ci w akrobacji zespo!owej (RW); 2) Przed wpisaniem uprawnienia kandydat ubiegaj"cy si$ o wydanie uprawnienia musi uko'czy( i zaliczy( w o%rodku szkolenia lotniczego szkolenie teoretyczne i praktyczne, w zakresie dostosowanym do wiadomo%ci odpowiednich dla instruktora spadochronowego prowadz"cego szkolenie metod" AFF zgodnie z zatwierdzonym przez organ nadzoru programem szkolenia; 3) Wpisu uprawnienia dokonuje si$ po: a) zaliczeniu uzupe!niaj"cego egzaminu teoretycznego przed egzaminatorem pa'stwowym w zakresie wiedzy obj$tej uprawnieniem; b) zaliczeniu uzupe!niaj"cego egzaminu praktycznego przed egzaminatorem pa'stwowym z zakresu umiej$tno%ci praktycznych obejmuj"cych szkolenie uczniów-skoczków metod" AFF. 3.4.6.7.2. Uprawnienie pilota tandemu 1) Kandydat do wydania uprawnienia, przed rozpocz$ciem szkolenia, musi posiada(: a) licencj$ skoczka spadochronowego zawodowego i uprawnienia instruktora spadochronowego, b) praktyk$ - !"czny czas wolnego spadania co najmniej 7 godz., wykonane w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych przyst"pienie do szkolenia nie mniej ni# 50 skoków; 2) Przed wpisaniem uprawnienia kandydat ubiegaj"cy si$ o wydanie uprawnienia musi uko'czy( i zaliczy( w o%rodku szkolenia lotniczego szkolenie teoretyczne i praktyczne, w zakresie dostosowanym do wiadomo%ci odpowiednich dla instruktora spadochronowego wykonuj"cego skoki z pasa#erem zgodnie z zatwierdzonym przez organ nadzoru programem szkolenia; 3) Wpisu uprawnienia dokonuje si$ po: a) zaliczeniu uzupe!niaj"cego egzaminu teoretycznego przed egzaminatorem pa'stwowym w zakresie wiedzy obj$tej uprawnieniem; b) zaliczeniu uzupe!niaj"cego egzaminu praktycznego przed egzaminatorem pa'stwowym z zakresu umiej$tno%ci praktycznych obejmuj"cych skoki z pasa#erem; 3.4.6.7.3. Przed"u$anie wa$no#ci uprawnienia instruktora spadochronowego Wa#no%( uprawnienia mo#e by( przed!u#ona po spe!nieniu nast$puj"cych warunków: 1) posiadaniu praktyki instruktorskiej obejmuj"cej wyszkolenie 3 skoczków do %wiadectwa kwalifikacji skoczka spadochronowego albo pe!nienie nadzoru instruktorskiego podczas szkolenia uczniów skoczków spadochronowych i skoczków spadochronowych zawodowych nad wykonaniem przez nich co najmniej 200 skoków szkoleniowych, albo 2) odbyciu i zaliczeniu, w okresie ostatnich 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia, seminarium instruktorskiego w o%rodku certyfikowanym do szkolenia instruktorów spadochronowych, przeprowadzonego wed!ug programu zatwierdzonego przez Prezesa Urz$du. 3.5. Uprawnienia lotnicze pilota do#wiadczalnego i skoczka spadochronowego do#wiadczalnego 3.5.1. Klasy uprawnie% lotniczych pilota do#wiadczalnego, wpisywane do licencji pilotów, oraz uprawnienia skoczka spadochronowego do#wiadczalnego, wpisywane do licencji skoczka spadochronowego zawodowego, oraz wynikaj&ce z nich uprawnienia do wykonywania lotów i skoków do#wiadczalnych 3.5.1.1. Zasady ogólne dotycz&ce wszystkich klas uprawnie% Wykonywanie czynno%ci pilota albo skoczka spadochronowego odpowiednio w lotach próbnych do%wiadczalnych albo w skokach próbnych do%wiadczalnych wymaga posiadania uprawnienia pilota do%wiadczalnego albo skoczka spadochronowego do%wiadczalnego klasy w!a%ciwej do kategorii lotów próbnych, z zastrze#eniem ust. 3.5.1.2; ponadto 1) pilot do%wiadczalny albo skoczek do%wiadczalny jest uprawniony: a) do wydawania opinii dotycz"cych etapu prób albo po zako'czeniu programu na potrzeby konstruktora albo producenta statku powietrznego, na którym przeprowadza próby, oraz dla Prezesa Urz$du, b) w razie prowadzenia prób pierwowzoru statku powietrznego, do zg!aszania wraz z uzasadnieniem wniosków dotycz"cych zmian programu prób albo zmian konstrukcyjnych w statku powietrznym poddawanym próbom w locie, a je#eli niewprowadzenie tych zmian uznaje za zagra#aj"ce bezpiecze'stwu dalszych lotów próbnych - skutecznych #"da' w tym zakresie; 2) pilot do%wiadczalny albo skoczek do%wiadczalny ma obowi"zek:

75

a) stosowania si$ do odpowiednich postanowie' instrukcji operacyjnej organizacji lotniczej prowadz"cej próby w locie albo odpowiednio podczas skoków spadochronowych albo operatora lotniczego organizuj"cego lot albo skok próbny kontrolny, b) stosowania si$ do ustale' instrukcji u#ytkowania w locie statku powietrznego albo tymczasowej instrukcji u#ytkowania w locie statku powietrznego, albo innego równowa#nego dokumentu, c) zg!aszania organizatorowi prób ka#dego przypadku zagro#enia bezpiecze'stwa lotu albo skoku do%wiadczalnego i okoliczno%ci jego wyst"pienia; 3) uprawnienie pilota do%wiadczalnego mo#e by( wpisane do licencji: a) pilota samolotowego zawodowego albo liniowego, b) %mig!owcowego zawodowego albo liniowego, c) pilota wiatrakowcowego zawodowego, d) pilota sterowcowego zawodowego albo liniowego, e) pilota balonu wolnego, f) pilota szybowcowego, i odnosi si$ wy!"cznie do lotów na statkach powietrznych tej kategorii, której dotyczy ta licencja, z wyj"tkiem uprawnienia pilota do%wiadczalnego %mig!owcowego i samolotowego, które mo#e by( odpowiednio do klasy uprawnienia wykorzystywane w odniesieniu do wiatrakowców; 4) uprawnienie skoczka spadochronowego do%wiadczalnego mo#e by( wpisane do licencji skoczka spadochronowego zawodowego. 3.5.1.2.1. Klasy uprawnie% pilota do#wiadczalnego oraz skoczka spadochronowego Uprawnienia lotnicze pilota do%wiadczalnego, z wyj"tkiem uprawnie' pilota do%wiadczalnego sterowcowego i balonowego oraz skoczka spadochronowego do%wiadczalnego, s" wydawane jako uprawnienia nast$puj"cych trzech klas odpowiadaj"cych trzem pierwszym kategoriom lotów próbnych do%wiadczalnych okre%lonym w § 3 Rozporz"dzenia Ministra Infrastruktury z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykonywania lotów próbnych oraz wydawania %wiadectwa ogl$dzin statku powietrznego (Dz. U. Nr 173, poz. 1678). 1) klasy 3 - uprawniaj"ce do wykonywania lotów próbnych-do%wiadczalnych w charakterze dowódcy statku powietrznego lub drugiego pilota, przed wydaniem indywidualnego %wiadectwa zdatno%ci do lotu, w celu okre%lenia zgodno%ci konkretnego egzemplarza nowo wyprodukowanego statku powietrznego z warunkami okre%lonymi w certyfikacie typu albo w innym równorz$dnym dokumencie i które mo#e by( wykorzystywane, je#eli do licencji pilota s" wpisane uprawnienia odnosz"ce si$ do klasy albo typu statku powietrznego lub z niej wynikaj"; 2) klasy 2 - uprawniaj"ce do: a) korzystania z uprawnienia pilota do%wiadczalnego klasy 3, b) wykonywania lotów próbnych-do%wiadczalnych kategorii drugiej i pierwszej w charakterze drugiego pilota na statkach powietrznych z za!og" wieloosobow", c) wykonywania lotów próbnych do%wiadczalnych kategorii drugiej na statkach powietrznych z za!oga jednoosobow", je#eli posiadacz uprawnienia pilota do%wiadczalnego klasy 2 spe!nia dodatkowe warunki kwalifikacyjne okre%lone w instrukcji operacyjnej organizacji lotniczej prowadz"cej próby w locie, zatwierdzonej przez Prezesa Urz$du, albo prowadzenie przez niego tych prób jest imiennie akceptowane w zatwierdzonym lub uzgodnionym przez Prezesa Urz$du programie prób. 3) klasy 1 - uprawniaj"ce do wykonywania lotów próbnych kontrolnych i do%wiadczalnych, bez ograniczenia ich zakresu. 3.5.1.2.2. Uprawnienia pilota do#wiadczalnego balonowego i sterowcowego oraz uprawnianie skoczka spadochronowego do#wiadczalnego s" wydawane bez okre%lenia ich klasy i uprawniaj" do wykonywania odpowiednio lotów do%wiadczalnych i skoków próbnych, w tym do%wiadczalnych ka#dego rodzaju. 3.5.2. Wymagania na wydanie uprawnienia pilota do#wiadczalnego albo skoczka do#wiadczalnego 1. Kandydat powinien posiada( nast$puj"c" praktyk$ lotnicz" odpowiednio do rodzaju licencji, do której ma by( wpisane uprawnienie pilota albo skoczka do%wiadczalnego. a) jako pilot samolotowy - na uprawnie klasy 3, co najmniej 700 godzin jako dowódca samolotu na co najmniej 6 typach samolotów. - na uprawnienie klasy 2. co najmniej 1000 godzin jako dowódca samolotu na co najmniej 10 typach samolotów, - na uprawnienie klasy 1, uprawnienie klasy 2, co najmniej 1 500 godzin jako dowódca samolotu co najmniej 12 typach samolotów, w tym na 1 typie samolotu wielosilnikowego oraz co najmniej 400 godzin jako pilot do%wiadczalny, w tym co najmniej 300 godzin w lotach kategorii drugiej. b) jako pilot %mig!owcowy

76

- na uprawnienie klasy 3: co najmniej 500 godzin jako dowódca %mig!owca na co najmniej 2 typach %mig!owców,' - na uprawnienie klasy 2: co najmniej 800 godzin jako dowódca %mig!owca na co najmniej 3 typach %mig!owców, - na uprawnienie klasy 1: uprawnienie klasy 2, co najmniej 1 200 godzin jako dowódca %mig!owca na co najmniej 4 typach %mig!owców, w tym na 1 typie %mig!owca wielosilnikowego z za!og" wieloosobow", oraz co najmniej 300 godzin jako pilot do%wiadczalny, w tym co najmniej 200 godzin w lotach kategorii drugiej, c) jako pilot wiatrakowcowy: - na uprawnienie klasy 3: co najmniej 200 godzin jako dowódca wiatrakowca, - na uprawnienie klasy 2: co najmniej 300 godzin jako dowódca wiatrakowca na co najmniej 2 typach wiatrakowców. - na uprawnienie klasy 1: uprawnienie klasy 2, co najmniej 500 godzin jako dowódca wiatrakowca na co najmniej 3 typach wiatrakowców oraz co najmniej 100 godzin jako pilot do%wiadczalny. d) jako pilot sterowcowy: co najmniej 250 godzin jako dowódca sterowca na co najmniej 2 typach sterowców. e) jako pilot balonu wolnego: uprawnienia dotycz"ce obu klas balonów wolnych, uprawnienie do lotów nocnych VFR, co najmniej 130 godzin lotów jako dowódca balonu wolnego na obu klasach balonów wolnych, w tym na ka#dej z klas co najmniej 10 godzin, stosuj"c przepis ust. 3 4.6.5.3 odpowiednio. f) jako pilot szybowcowy: - na uprawnienie klasy 3: co najmniej 300 godzin jako dowódca szybowca na co najmniej 6 typach szybowców przy zastosowaniu co najmniej dwu rodzajów startów, na które s" wymagane uprawnienia lotnicze, - na uprawnienie klasy 2: co najmniej 700 godzin jako dowódca szybowca na co najmniej 10 typach szybowców, z zastosowaniem wszystkich rodzajów startów, na które s" wymagane uprawnienia lotnicze, oraz co najmniej, - na uprawnienie klasy 1: uprawnienie klasy 2, co najmniej 1 000 godzin jako dowódca szybowca na co najmniej 15 typach szybowców, oraz co najmniej 300 godzin jako pilot do%wiadczalny, w tym co najmniej 200 godzin w lotach kategorii drugiej. g) jako skoczek spadochronowy co najmniej 1 500 skoków spadochronowych, 2) kandydat na pilota do%wiadczalnego klasy 1, z wyj"tkiem pilota do%wiadczalnego sterowcowego i balonowego oraz skoczka spadochronowego do%wiadczalnego, musi posiada( wy#sze wykszta!cenie techniczne-lotnicze albo techniczne w dziedzinie pokrewnej technice lotniczej; Prezes ULC w szczególnych uzasadnionych przypadkach mo#e odst"pi( od tego wymogu. 3) przed rozpocz$ciem szkolenia do uprawnienia klasy 3 kandydat musi zaliczy( wst$pny egzamin teoretyczny i praktyczny przeprowadzony w o%rodku szkolenia lotniczego wymienionym w ust. 3.4.6 w zakresie wiadomo%ci i umiej$tno%ci wymaganych na licencj$, do której ma by( wpisane uprawnienie; 4) podczas egzaminu praktycznego, wymienionego w pkt 3, pilot musi wykaza( si$ poziomem umiej$tno%ci pilota#owych w górnym zakresie skali ocen stosowanej przy egzaminach na posiadane przez niego licencje i uprawnienia lotnicze; ponadto piloci samoIotów i szybowców musz" si$ wykaza( umiej$tno%ci" wykonywania akrobacji normalnej i odwróconej; 5) kandydat do uprawnie' klasy 3 i 2 musi uko'czy( i zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w zakresie wymienionym w ust. 3.5.4 oraz wykaza( podczas egzaminu pa'stwowego, #e posiada wymagane wiadomo%ci i umiej$tno%ci na poziomie odpowiednim do klasy uprawnienia; 6) kandydat do uprawnienia klasy 1 musi wykaza( podczas egzaminu pa'stwowego, #e posiada wymagane wiadomo%ci i umiej$tno%ci na poziomie odpowiednim do klasy uprawnienia. 3.5.3. Wymagania dotycz&ce o#rodka szkolenia lotniczego Szkolenie do uprawnienia pilota albo skoczka do%wiadczalnego klas 3 i 2, odpowiednio, mo#e by( prowadzone w certyfikowanym na to szkolenie o%rodku szkolenia lotniczego, który: 1) stanowi integraln" cz$%( organizacji lotniczej wyspecjalizowanej w prowadzeniu prób w locie albo 2) posiada akceptowan" przez Prezesa Urz$du umow$ z organizacj" lotnicz" wyspecjalizowan" w prowadzeniu prób w locie o wspó!dzia!aniu przy szkoleniu pilotów albo skoczków do%wiadczalnych, okre%laj"c" udzia! w szkoleniu teoretycznym i praktycznym specjalistów tej organizacji. 3.5.4. Wymagania ogólne dotycz&ce zakresu szkolenia oraz wiadomo#ci i umiej(tno#ci 3.5.4.1. Wiadomo#ci. Kandydat powinien podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego wykaza(, #e posiada wiadomo%ci nabyte podczas szkolenia teoretycznego, odpowiednie dla klasy uprawnienia, w zakresie nast$puj"cych przedmiotów:

77

1) prawo i przepisy lotnicze: klasyfikacja statków powietrznych, przepisy budowy statków powietrznych i przepisy certyfikacji statków powietrznych, klasyfikacja lotów próbnych, przepisy licencjonowania dotycz"ce pilotów albo odpowiednio skoczków do%wiadczalnych; 2) aerodynamika i mechanika lotu albo skoku; 3) ogólna wiedza o statkach powietrznych: zasady konstrukcji i dzia!ania statku powietrznego kategorii odpowiedniej do uprawnienia oraz zespo!ów, uk!adów i wyposa#e' tych statków powietrznych, obci"#enia i elementy aerospr$#ysto%ci; 4) zespo!y nap$dowe typowe rodzaje i uk!ady, podstawowe charakterystyki, (nie dotyczy skoczków spadochronowych); 5) mierzone parametry i aparatura pomiarowa i rejestruj"ca; charakterystyczne b!$dy; 6) metodyka badania zdatno%ci statków powietrznych na ziemi i w locie, ich interpretacja i prezentacja wyników, ocena ergonomii i czynnika ludzkiego, sporz"dzanie sprawozda'; 7) procedury i zasady post$powania w sytuacjach niebezpiecznych, wyst$puj"cych w lotach próbnych, w tym wykorzystywanie urz"dze' ratowniczych statku powietrznego i osobistych cz!onków za!ogi, ratownictwo spadochronowe. 3.5.4.2. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada nabyte podczas szkolenia umiej$tno%ci w zakresie: 1) przygotowania do lotu: interpretacji programu lotu albo skoku próbnego, oceny mo#liwo%ci wykonania lotu albo skoku próbnego w istniej"cych i prognozowanych warunkach pogodowych, przygotowania za!ogi, oceny zdatno%ci statku powietrznego do lotu albo skoku próbnego w zakresie programu oraz wyposa#enia ratowniczego; 2) wykonywania programu próby w locie albo podczas skoku, zgodnie z aprobowan" metodyk", rejestracji wyników próby przy zastosowaniu dysponowanego wyposa#enia rejestracyjnego; 3) badania i oceny w!a%ciwo%ci statku powietrznego; 4) ustalania osi"gów statku powietrznego; 5) stosowania procedur awaryjnych oraz wczesnego rozpoznawania pojawiania si$ zagro#e' bezpiecze'stwa oraz podejmowania odpowiednich dzia!a' zapobiegawczych; 6) opracowania wyników lotu próbnego, wydania opinii i zg!aszania wniosków dotycz"cych wyniku prób; 7) opracowania sprawozdania z realizacji programu prób w locie. 3.5.4.3. Przepisy ust. 3.5.4 maj" odpowiednie zastosowanie do szkolenia pilotów i skoczków do%wiadczalnych oraz sprawdzania ich wiadomo%ci i umiej$tno%ci przed wydaniem uprawnienia pilota do%wiadczalnego albo skoczka do%wiadczalnego oraz przy przed!u#aniu i wznawianiu ich wa#no%ci. 3.5.5. Przed"u$anie wa$no#ci uprawnienia pilota albo skoczka do#wiadczalnego Wa#no%( uprawnienia pilota albo skoczka do%wiadczalnego wynosi 12 miesi$cy i mo#e by( przed!u#ona na podstawie wykonywanej praktyki i sprawdzenia umiej$tno%ci. 3.6. Uprawnienie do lotów AGRO 3.6.1. Kandydat musi uko'czy( i zaliczy( w o%rodku szkolenia lotniczego szkolenie lotnicze teoretyczne i praktyczne, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 3.6.2. Kandydat musi posiada( licencj$ pilota zawodowego albo klasy wy#szej oraz zale#nie od licencji, do której uprawienie ma by( wpisane, nalot jako dowódca: a) samolotu - 300 godzin, b) %mig!owca - 100 godzin z zastrze#eniem ust. 3.6.2.1. 3.6.2.1. Wymaganie odno%nie do praktyki wst$pnej, okre%lone w ust. 3.6.2 pkt 1 lit. b mo#e by( zmniejszone do 100 godzin, je#eli program szkolenia b$dzie przewidywa! praktyk$ nadzorowan" w lotach AGRO, wykonywanych w charakterze dowódcy samolotu w wymiarze nie mniejszym ni# 200 godzin w ci"gu 24 miesi$cy od zaliczenia egzaminu praktycznego na to uprawnienie. 3.6.3. Wiadomo#ci. Kandydat powinien podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego wykaza(, #e posiada wiadomo%ci nabyte podczas szkolenia teoretycznego, w zakresie nast$puj"cych przedmiotów: 1) prawo: zakres pa'stwowego nadzoru technicznego lotniczego nad statkami powietrznymi przygotowanymi do lotu AGRO, ustawodawstwo dotycz"ce stosowania substancji u#ywanych w technologiach rolniczych, w tym w lotach AGRO; 2) wiedza odpowiednio o samolocie albo o %mig!owcu: konstrukcja, dzia!anie, sposób !"czenia ze statkiem powietrznym i jego instalacjami, obs!uga i dzia!anie zasadniczych typów urz"dze' do rozprzestrzeniania substancji chemicznych oraz wp!yw zabudowy tych urz"dze' na obci"#enia konstrukcji statku powietrznego na ziemi i w locie, a tak#e na jego osi"gi, ochrona przed korozj";

78

3) osi"gi i planowanie lotu: masa i wywa#enie, warianty za!adowania statku powietrznego do lotu AGRO, osi"gi, obliczanie paliwa niezb$dnego do lotu i rezerwowego, plany lotów AGRO na potrzeby s!u#by ruchu lotniczego; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: wp!yw substancji rozprzestrzenianych ze statku powietrznego na organizm za!ogi, wydolno%( fizyczna i psychiczna, psychologiczne cechy lotu na bardzo ma!ych wysoko%ciach, higiena za!ogi statku powietrznego w lotach AGRO; 5) meteorologia: czynniki powoduj"ce ograniczenie widzialno%ci, mg!y, niskie zachmurzenie, widzialno%( sko%na, turbulencja przyziemna powodowana wiatrem i pr"dami termicznymi, os!ona meteorologiczna dla lotów AGRO, &ród!a informacji pogodowej, prognozowanie w!asne na podstawie obserwacji lokalnych zjawisk pogodowych; 6) nawigacja: nawigowanie w locie na ma!ej wysoko%ci, wykorzystywanie nawigacji satelitarnej i urz"dze' radionawigacyjnych do lotów AGRO, korzystanie z map o podzia!ce 1:10.000 oraz map-planów area!ów podlegaj"cych zabiegom agrolotniczym, przygotowanie mapy operacyjnej do lotu AGRO, procedury unikania kolizji z przeszkodami lub innym statkiem powietrznym; 7) procedury operacyjne: normalne i awaryjne procedury operacyjne lotu AGRO, operacyjne procedury ochrony %rodowiska naturalnego, obowi"zki dowódcy statku powietrznego wykonuj"cego loty AGRO w razie spowodowania ska#enia albo podejrzenia spowodowania ska#enia podczas lotu AGRO albo operacji naziemnych z tym lotem zwi"zanych, wybór i przygotowanie l"dowisk, technologie lotu AGRO i ich specyfika; 8) zasady lotu: aerodynamika przeszkód terenowych, wp!yw turbulencji przyziemnej na manewry wykonywane odpowiednio przez samolot albo %mig!owiec o masie bliskiej maksymalnie dopuszczalnej; 9) !"czno%(: procedura i frazeologia !"czno%ci mi$dzy statkami powietrznymi wykonuj"cymi loty na ma!ych wysoko%ciach w odleg!o%ciach stwarzaj"cych mo#liwo%( niebezpiecznych zbli#e' albo kolizji; 10) ogólne bezpiecze'stwo lotów: zagro#enia ze strony substancji chemicznych stosowanych w lotach AGRO: toksyczno%(, mo#liwo%( po#aru lub wybuchu, %rodki ochrony osobistej dla za!ogi i personelu naziemnego, objawy zatrucia i pierwsza pomoc, ochrona przed zagro#eniem ze strony rozprzestrzenianej substancji podczas lotu AGRO, odzie# ochronna i higiena osobista za!ogi. 3.6.4. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada nabyte podczas szkolenia umiej$tno%ci w zakresie: 1) przygotowania do lotu: oceny mo#liwo%ci wykonania lotu, pozyskania niezb$dnych informacji meteorologicznych, uwzgl$dniaj"cych istniej"cy i przewidywany stan pogody oraz rodzaj stosowanej technologii zabiegu w locie AGRO, terenowe warunki jego wykonania, osi"gi i ograniczenia, planowanie lotu operacyjne i nawigacyjne, ocen$ zdatno%ci statku powietrznego i jego wyposa#enia do lotu AGRO; 2) wyboru, oceny przydatno%ci i przygotowania l"dowisk do lotu AGRO; 3) organizacji obs!ugi naziemnej statku powietrznego do lotów AGRO, wspó!pracy z jej personelem; 4) procedur normalnych i awaryjnych w symulowanym locie AGRO na statku powietrznym z wyposa#eniem rolniczym i !adunkiem wody, wykonywanych na lotnisku i l"dowisku; 5) wspó!dzia!ania z organami ruchu; 6) monitorowania lotu AGRO i rozprzestrzeniania si$ substancji. 3.6.5. Szkolenie praktyczne do uzyskania uprawnienia: 1) musi obejmowa( opanowanie przez kandydata na wst$pie szkolenia praktycznego umiej$tno%ci: a) rozpoznawania zbli#aj"cego si$ zagro#enia utraty sterowno%ci statku powietrznego w manewrach zmiany kierunku nalotów roboczych i skutecznego przeciwdzia!ania temu zagro#eniu, podczas lotu na samolocie nieobci"#onym, a nast$pnie obci"#onym jak w locie AGRO, b) wykonywania wszystkich elementów lotu na ma!ej wysoko%ci, c) zachowania procedur ostro#no%ci, koniecznych w operacjach wykonywanych w bezpo%redniej blisko%ci ziemi i trudno dostrzegalnych przeszkód terenowych; d) wszystkie umiej$tno%ci wymienione w ust. 3.6.4; 2) musi zosta( przeprowadzone w liczbach i czasach lotów szkoleniowych, przewidzianych programem szkolenia, nie mniejszych ni#: a) 20 godzin na samolotach, b) 15 godzin na %mig!owcach; 3) musi obejmowa( praktyk$ nadzorowan" w lotach AGRO w charakterze dowódcy, odpowiednio samolotu albo %mig!owca, w wymiarze nie mniejszym ni# 10 godzin w okresie 12 miesi$cy od zaliczenia egzaminu praktycznego na uprawnienie do lotów AGRO albo okre%lon" w ust. 3.6.2.1. 3.6.6. Posiadacz uprawnienia do lotów AGRO mo#e je wykonywa( jako dowódca statku powietrznego albo jako drugi pilot:

79

1) na typie statku powietrznego, na którym uko'czy! szkolenie praktyczne i zaliczy! egzamin praktyczny na to uprawnienie; 2) na ka#dym typie statku powietrznego, na którym zosta! przeszkolony przez operatora, zgodnie z wymaganiami jego instrukcji operacyjnej. 3.6.7. Wa#no%( uprawnienia do lotów AGRO wynosi 24 miesi"ce i mo#e by( przed!u#ona na nast$pny okres, je#eli jego posiadacz zaliczy z wynikiem pozytywnym sprawdzenie umiej$tno%ci w zakresie wymaga' na to uprawnienie. 3.7. Uprawnienie do lotów ga#niczych 3.7.1. Kandydat musi uko'czy( i zaliczy( w o%rodku szkolenia lotniczego szkolenie lotnicze teoretyczne i praktyczne, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 3.7.2. Kandydat musi spe!nia( nast$puj"ce wymagania: 1) posiada( licencj$ pilota zawodowego albo klasy wy#szej oraz zale#nie od licencji, do której uprawienie ma by( wpisane, wylatanych jako dowódca: a) samolotu - 500 godzin, b) %mig!owca - 300 godzin; 2) posiada( wiadomo%ci i umiej$tno%ci lotnicze, w!a%ciwe dla uprawnienia dotycz"cego samolotów albo %mig!owców w zakresie wymienionym w ust. 3.3.1 i 3.3.2. 3.7.3. Wiadomo#ci. Kandydat powinien podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego wykaza(, #e posiada wiadomo%ci nabyte podczas szkolenia teoretycznego, w zakresie nast$puj"cych przedmiotów: 1) prawo: zakres pa'stwowego nadzoru technicznego lotniczego nad statkami powietrznymi przygotowanymi do lotu ga%niczego, podstawowe przepisy dotycz"ce dzia!ania s!u#b ochrony lasów i stra#y po#arnych; 2) wiedza odpowiednio o samolocie albo o %mig!owcu: konstrukcja, dzia!anie, sposób !"czenia ze statkiem powietrznym i jego instalacjami, obs!ug" i dzia!aniem zasadniczych typów urz"dze' do zrzutu albo rozprzestrzeniania substancji ga%niczych oraz wp!yw zabudowy tych urz"dze' na obci"#enia konstrukcji statku powietrznego na ziemi i w locie, a tak#e na jego osi"gi, ochrona przed korozj", podwieszane zbiorniki substancji ga%niczych i systemy sterowania nimi, systemy nape!niania zbiorników wod" i innymi %rodkami ga%niczymi; 3) osi"gi i planowanie lotu: masa i wywa#enie, warianty za!adowania statku powietrznego do lotu ga%niczego, osi"gi obci"#onego statku powietrznego lub w wersji przeci"#onej, obliczanie paliwa niezb$dnego do lotu i rezerwowego, plany lotów ga%niczych na potrzeby s!u#by ruchu lotniczego, technologie lotów ga%niczych w zale#no%ci od ró#nych wyposa#e' do lotu ga%niczego oraz stosowanych %rodków ga%niczych, fazy rozwoju po#aru, aktywno%ci s!u#b naziemnych; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: wp!yw substancji rozprzestrzenianych ze statku powietrznego na organizm za!ogi, wydolno%( fizyczna i psychiczna, psychologiczne cechy lotu na bardzo ma!ych wysoko%ciach w obszarach zadymienia, gro&by po#aru statku powietrznego, turbulencji, higiena za!ogi statku powietrznego w lotach ga%niczych; 5) meteorologia: rozprzestrzenianie si$ po#aru i zwi"zanych z nim zadymie' ograniczaj"cych widzialno%(, turbulencja przyziemna powodowana wiatrem i pr"dami termicznymi wywo!anymi przez po#ary, os!ona meteorologiczna dla lotów ga%niczych; 6) nawigacja: nawigowanie w locie na ma!ej wysoko%ci, wykorzystywanie nawigacji satelitarnej i urz"dze' radionawigacyjnych do lotów ga%niczych, korzystanie z map operacyjnych obszarów le%nych, podlegaj"cych lotniczej ochronie przeciwpo#arowej, przygotowanie mapy operacyjnej do lotów przeciwpo#arowych ga%niczych, procedury unikania kontaktów z p!omieniami, kolizji z przeszkodami lub innym statkiem powietrznym, zasady ruchu statków powietrznych w rejonie po#aru; 7) procedury operacyjne: normalne i awaryjne procedury operacyjne lotu ga%niczego, operacyjne procedury wspó!dzia!ania ze s!u#b" le%n" i przeciwpo#arow", procedury zachowania ostro#no%ci w rejonie zrzutu ga%niczego, wybór i przygotowanie l"dowisk; 8) zasady lotu: aerodynamika przeszkód terenowych, wp!yw turbulencji przyziemnej dynamicznej i termicznej na manewry wykonywane odpowiednio przez samolot albo %mig!owiec o masie bliskiej maksymalnie dopuszczalnej lub w wersji przeci"#onej, w$drówka %rodka ci$#ko%ci samolotu w zale#no%ci od przyspiesze' pod!u#nych samolotu, wywo!anych turbulencj" na skutek przemieszcze' cieczy w zbiorniku, mechanika lotu %mig!owca z ci$#arem podwieszonym w warunkach turbulencji; 9) !"czno%(: procedura i frazeologia !"czno%ci mi$dzy statkami powietrznymi wykonuj"cymi loty na ma!ych wysoko%ciach w odleg!o%ciach stwarzaj"cych mo#liwo%( niebezpiecznych zbli#e' albo kolizji, !"czno%( ze s!u#b" le%n" i stra#" po#arn";

80

10) ogólne bezpiecze'stwo lotów: zagro#enia ze strony turbulencji, wysokiej temperatury w rejonie operacji substancji chemicznych stosowanych w lotach ga%niczych, ich toksyczno%ci i inne w!a%ciwo%ci, wp!yw na organizm ludzki, przeciwwskazania do stosowania przy gaszeniu niektórych materia!ów i urz"dze', %rodki ochrony osobistej dla za!ogi i personelu naziemnego, odzie# ochronna i higiena osobista za!ogi. 11) wspó!praca w za!odze wieloosobowej z personelem pomocniczym uczestnicz"cym w locie ga%niczym. 3.7.4. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada nabyte podczas szkolenia umiej$tno%ci w zakresie: 1) przygotowania do lotu: zapoznanie si$ z ustaleniami operacyjnymi dotycz"cymi wspó!dzia!ania ze s!u#b" le%n" i stra#" po#arn", pozyskanie niezb$dnych informacji meteorologicznych, uwzgl$dniaj"cych istniej"cy i przewidywany stan pogody, planowanie lotu operacyjne i nawigacyjne, ocena zdatno%ci statku powietrznego i jego wyposa#enia do lotu ga%niczego; 2) wyboru i oceny przydatno%ci oraz przygotowania l"dowisk przeciwpo#arowych i mo#liwo%ci nape!niania na nich zbiorników; 3) procedur normalnych i awaryjnych w symulowanym locie ga%niczym, po!"czonym ze zrzutem !adunku ga%niczego ze statku powietrznego wykonywanym na lotnisku lub l"dowisku; 4) celno%ci zrzutów przy zastosowaniu ró#nych jego rodzajów, mo#liwych dla wariantów wyposa#enia ga%niczego statku powietrznego; 5) wspó!dzia!ania w locie ze s!u#b" le%n" oraz stra#" po#arn" i organami ruchu lotniczego. 3.7.5. Szkolenie praktyczne do uzyskania uprawnienia: 1) musi obejmowa( opanowanie przez kandydata na wst$pie szkolenia praktycznego umiej$tno%ci: a) rozpoznawania zbli#aj"cego si$ zagro#enia utraty sterowno%ci statku powietrznego o maksymalnej masie albo w wersji przeci"#onej, w manewrach naprowadzania na kierunek zrzutu i skutecznego przeciwdzia!ania temu zagro#eniu, b) wykonywania wszystkich elementów lotu na ma!ej wysoko%ci, c) procedury zachowania ostro#no%ci, koniecznej w operacjach wykonywanych w bezpo%redniej blisko%ci ziemi i trudno dostrzegalnych w warunkach zadymienia przeszkód terenowych, na statku powietrznym o du#ej masie albo w wersji przeci"#onej oraz mo#liwo%ci zmiany %rodka ci$#ko%ci samolotu lub wp!ywu na lot %mig!owca ci$#aru podwieszonego; 2) musi obejmowa( wszystkie umiej$tno%ci wymienione w ust. 3.7.4; 3) musi zosta( przeprowadzone w liczbie i czasach lotów szkoleniowych, przewidzianych programem szkolenia, nie mniejszych ni#: a) 15 godzin na samolotach, b) 12 godzin na %mig!owcach. 3.7.6. Posiadacz uprawnienia do lotów ga%niczych mo#e je wykonywa( jako dowódca statku powietrznego albo drugi pilot: 1) na typie statku powietrznego, na którym uko'czy! szkolenie praktyczne i zaliczy! egzamin praktyczny na to uprawnienie; 2) na ka#dym typie statku powietrznego, na którym zosta! przeszkolony przez operatora, zgodnie z wymaganiami jego instrukcji operacyjnej. 3.7.6.1. W przypadku prowadzenia szkolenia na typ statku powietrznego z za!og" wieloosobow" lub z operatorami wyposa#enia ga%niczego na pok!adzie szkolenie musi by( uzupe!nione o szkolenie w zakresie wspó!pracy w za!odze wieloosobowej, odnosz"ce si$ do tego typu i do tego rodzaju operacji lotniczej. 3.7.7. Wa#no%( uprawnienia do lotów ga%niczych wynosi 12 miesi$cy i mo#e by( przed!u#ona na nast$pny okres, je#eli jego posiadacz zaliczy z wynikiem pozytywnym sprawdzian umiej$tno%ci w zakresie wymaga' do wydania uprawnienia do lotów ga%niczych. 3.8. Potwierdzenia szkolenia specjalistycznego 3.8.1. Wykonywanie w charakterze dowódcy statku powietrznego lotów: 1) akrobacyjnych, 2) grupowych, w których statki powietrzne znajduj" si$ podczas lotu tak blisko siebie, #e wymaga to od pilotów specjalnych umiej$tno%ci pilota#owych dla zachowania bezpiecze'stwa, 3) po!"czonych z holowaniem statku powietrznego przez inny statek powietrzny, 4) po!"czonych z holowaniem transparentów przez statek powietrzny, 5) z ci$#arem podwieszonym pod statkiem powietrznym, 6) których celem jest wyrzucanie skoczków spadochronowych, 7) na poszczególnych typach statków powietrznych w danej klasie,

81

bez wzgl$du na to, czy s" one wykonywane odp!atnie, czy nieodp!atnie, wymaga posiadania odpowiedniego, wa#nego potwierdzenia szkolenia specjalistycznego, zwi"zanego z licencj" pilota, wpisanego do osobistego dokumentu praktyki lotniczej pilota. 3.8.2. Prezes Urz$du w odniesieniu do potwierdzenia szkolenia specjalistycznego wymienionego w ust. 3.8: 1) og!asza w PEL szczegó!owe wytyczne dotycz"ce: a) szkolenia lotniczego kandydatów do tych uprawnie', b) trybu nadawania i potwierdzania tych uprawnie' oraz przed!u#ania i wznawiania ich wa#no%ci, a tak#e rejestracji tych czynno%ci, c) rodzajów potwierdze' szkolenia specjalistycznego, do których szkolenie kandydatów mo#e by( prowadzone poza o%rodkami szkolenia lotniczego w organizacjach wymienionych w § 9 ust. 5 rozporz"dzenia; 2) zatwierdza programy szkolenia specjalistycznego, wymagaj"cego potwierdzania w dokumentach przebiegu praktyki lotniczej pilota; 3) uznaje albo odmawia uznania, zawiesza lub cofa uznanie potwierdze' szkolenia specjalistycznego, wydanych zagranic", bez wzgl$du na to, do jakiego dokumentu zosta!y wpisane. Rozdzia" 4 Szczegó"owe warunki wydawania licencji cz"onków za"ogi lotniczej nieb(d&cych pilotami albo skoczkami spadochronowymi zawodowymi oraz wydawania im uprawnie% lotniczych, dotycz&cych szkolenia lotniczego, kwalifikacji lotniczych w zakresie wiedzy, umiej(tno#ci i praktyki 4.1. Wymagania ogólne stawiane kandydatom do szkolenia na licencj( cz"onka personelu lotniczego, wchodz&cego w sk"ad za"óg statków powietrznych, innym ni$ piloci 4.1.1. Warunki dopuszczenia do szkolenia praktycznego Kandydat do szkolenia praktycznego musi spe!nia( odpowiednio wymagania okre%lone w ust. 2.1.1. pkt 1 i 2 oraz w ust. 2.1.2. i 2.1.4. 4.1.2. Do szkolenia kandydatów ubiegaj"cych si$ o wydanie licencji cz!onków personelu lotniczego, niewchodz"cych w sk!ad za!óg lotniczych, maj" odpowiednie zastosowanie przepisy zamieszczone w: a) ust. 2.2, b) ust. 2.5.2 pkt 1 lit. a-c, g, pkt 2 lit. a, c) ust. 2.5.3.1, d) ust. 2.5.3.3. 4.1.3. Prezes Urz$du, kieruj"c si$ zakresami szkolenia, wymaganych wiadomo%ci i umiej$tno%ci, okre%lonych ogólnie w niniejszym za!"czniku dla poszczególnych licencji i uprawnie', aktualnymi wymaganiami JAR i Aneksu 1, a tak#e potrzebami bezpiecze'stwa lotów i wynikaj"cymi z rozwoju lotnictwa, ustala i og!asza w PEL szczegó!owe wytyczne dotycz"ce: 1) wymaganych liczb godzin zaj$( i poszczególnych (wicze' praktycznych, w tym podzia!u tych zaj$( na szkolenie symulatorowe i w warunkach rzeczywistych, je#eli nie zosta!y okre%lone w niniejszym za!"czniku; 2) zmniejszania liczby godzin zaj$( i poszczególnych (wicze' praktycznych uczestnikom szkolenia posiadaj"cym licencje i uprawnienia lotnicze, które uzasadniaj" skrócenie szkolenia; 3) zakresów umiej$tno%ci praktycznych wymaganych do wydania licencji i poszczególnych uprawnie' lotniczych; 4) zakresu egzaminów praktycznych: wymagany czas i jego wykorzystanie na sprawdzenie poszczególnych umiej$tno%ci, dopuszczalnego lub obowi"zkowego wykorzystania urz"dze' treningowych i ich rodzajów, które mog" by( zastosowane przy sprawdzaniu poszczególnych umiej$tno%ci, zakresu uzupe!niaj"cego sprawdzenia stosowania wiedzy teoretycznej. 4.1.3.1. Zamiast ustalenia wytycznych, o których mowa w ust. 4.1.3, Prezes Urz$du mo#e dla szkolenia niemaj"cego charakteru powszechnego, zatwierdza( instrukcje i programy szkolenia zawieraj"ce odpowiednie postanowienia w sprawach wymienionych w ust. 4.1.3 pkt 1-3. 4.2. Licencja nawigatora i uprawnienia lotnicze do niej wpisywane 4.2.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( i zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 4.2.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada wiadomo%ci w nast$puj"cym zakresie: 1) licencjonowanie, dotycz"ce licencji nawigatora i wpisywanych do niej uprawnie', przepisy i procedury ruchu lotniczego, s!u#b i organów ruchu lotniczego oraz wspó!dzia!anie z nimi; 2) ogólna wiedza o statku powietrznym: podstawowe wiadomo%ci o statkach powietrznych, wyposa#enie elektryczne statków powietrznych, pok!adowe przyrz"dy pilota#owo-nawigacyjne oraz systemy kierowania lotem;

82

3) osi"gi i planowanie lotu: masa i wywa#enie, wp!yw masy i wywa#enia na osi"gi, okre%lanie i praktyczne wykorzystanie danych o osi"gach przy starcie i l"dowaniu, podczas lotu poziomego - parametry przelotowe, wznosz"cego i szybowego, opracowanie operacyjnego planu lotu i planu lotu na potrzeby ruchu lotniczego; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków lotu, chorób, higieny, leków i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn" pilota, czynnik ludzki w lotnictwie; 5) meteorologia: wiedza o atmosferze, czynnikach meteorologicznych i zjawiskach atmosferycznych, równie# wyst$puj"cych w górnych warstwach troposfery, szczególnie zagra#aj"cych bezpiecze'stwu lotu, wiedza o organizacji os!ony meteorologicznej lotnictwa, informacje meteorologiczne na potrzeby lotnictwa, ich pozyskiwanie, interpretacja i wykorzystywanie, wiedza z zakresu klimatologii i jej wykorzystanie na potrzeby lotnictwa, dotycz"ca uk!adów ci%nienia i frontów, ich struktury i przemieszczania si$; 6) nawigacja: wiedza o kuli ziemskiej i jej odwzorowaniach na mapach, odleg!o%ci i kierunki, plany, mapy i odwzorowania kartograficzne, ich odczytywanie i wykorzystanie w ró#nych rodzajach lotów, wysoko%( i poziom lotu, nastawianie wysoko%ciomierzy ci%nieniowych, nawigacja zliczeniowa, wykorzystanie kalkulatorów nawigacyjnych, czas - %redni lokalny i uniwersalny koordynowany, strefy czasowe, czas wschodu i zachodu s!o'ca, radionawigacja, systemy radionawigacyjne, urz"dzenia radionawigacyjne zewn$trzne oraz rodzaje i wykorzystanie urz"dze' radionawigacyjnych pok!adowych, dok!adno%( systemów nawigacyjnych oraz programowanych systemów kierowania lotem, nawigacja radarowa, transponder, stosowanie metod nawigowania w profesjonalnych operacjach lotniczych dalekiego zasi$gu; nawigowanie w strefach podbiegunowych, astronawigacja i nawigacja uk!adów ci%nienia, dokumentacja nawigacyjna; 7) procedury operacyjne: pos!ugiwanie si$ dokumentacj" operacyjn" oraz nawigacyjn", wydawnictwami oficjalnymi i prywatnymi, poszukiwanie i ratownictwo, badanie wypadków i incydentów lotniczych, procedury bezpiecze'stwa i awaryjne w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów, skutki naruszenia przepisów lotniczych; 8) zasady lotu: podstawowe zasady lotu odnosz"ce si$ do samolotów, %mig!owców i sterowców; 9) !"czno%(: frazeologia radiotelefoniczna w j$zyku polskim i angielskim, procedury radiotelefoniczne stosowane przy próbach naziemnych radiostacji, nawi"zywaniu !"czno%ci, w lotach nadlotniskowych i przelotach, we wszystkich rodzajach ruchu lotniczego, zezwolenia, instrukcje, ostrze#enia i informacje, !"czno%( w niebezpiecze'stwie i sytuacjach nagl"cych, procedury w razie utraty !"czno%ci. 4.2.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada umiej$tno%ci: 1) operacyjnego przygotowania do lotu, w tym okre%lania charakterystycznych pr$dko%ci i parametrów startu i pocz"tkowego wznoszenia, parametrów przelotu, przygotowania nawigacyjnego, oceny zdatno%ci systemów nawigacyjnych statku powietrznego; 2) wykonywania czynno%ci nawigatora lotniczego podczas lotów VFR i IFR zgodnie z wymaganiami instrukcji u#ytkowania w locie statku przy optymalnym wykorzystaniu jego systemów nawigacyjnych; 3) rozpoznawania niesprawno%ci systemów nawigacyjnych statku powietrznego i skutecznego nawigowania w locie w warunkach stwierdzonych niesprawno%ci; 4) okre%lania pozycji statku powietrznego w locie dziennym i nocnym za pomoc" astronawigacji; 5) w!a%ciwej wspó!pracy w za!odze jako jej integralnej cz$%ci, w sposób niebudz"cy w"tpliwo%ci pozosta!ych cz!onków za!ogi, skutecznego porozumiewania si$ z nimi przy wykorzystaniu standardowej frazeologii; 6) prowadzenia w zakresie zleconym przez dowódc$ statku powietrznego korespondencji z organami ruchu lotniczego lub innymi statkami powietrznymi. 4.2.4. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e: 1) w trakcie praktycznego szkolenia lotniczego i nadzorowanej praktyki wykona! na statku powietrznym ogó!em co najmniej 200 godzin lotu w charakterze nawigatora lotniczego, w tym co najmniej 30 godzin w nocy; 2) w czasie lotu wymienionym w pkt 1 nie wi$cej ni#: a) 100 godzin lotu mo#e by( wykonane na urz"dzeniu treningowym zaakceptowanym do tego celu przez Prezesa Urz$du, b) 50 godzin lotu mo#e by( zaliczone, je#eli zosta!o wykonane w charakterze pilota. 4.2.5. Uprawnienia lotnicze, które mog" by( wpisane do licencji. Do licencji nawigatora lotniczego mog" by( wpisane nast$puj"ce uprawnienia lotnicze: a) na poszczególne typy statków powietrznych, które uprawniaj" do wykonywania na tych typach czynno%ci nawigatora lotniczego, po spe!nieniu wymaga' okre%lonych w ust. 4.2.5.1, b) instruktora typu, upowa#niaj"ce do prowadzenia szkolenia praktycznego na ziemi i w locie na statku powietrznym danego typu, po spe!nieniu wymaga' okre%lonych w ust. 4.2.5.2, c) specjalne instruktora symulatorowego, po spe!nieniu wymaga' okre%lonych w ust. 6.1.2 i 6.2.3.1.

83

4.2.5.1. Uprawnienie dotycz&ce typu: 1) mo#e by( przyznane nawigatorowi lotniczemu, który uko'czy! szkolenie teoretyczne i praktyczne obejmuj"ce: a) tematyk$ okre%lon" w ust. 4.2.2 i 4.2.3, dotycz"c" danego typu statku powietrznego, podczas szkolenia do licencji albo podczas szkolenia na dany typ, b) tematyk$ wspó!pracy w za!odze wieloosobowej; 2) mo#e by( przyznane nawigatorowi lotniczemu, który wyka#e znajomo%( j$zyka, w którym jest wydana zatwierdzona instrukcja u#ytkowania w locie tego typu; 3) jest wa#ne 12 miesi$cy i jego wa#no%( mo#e by( przed!u#ona, je#eli w ci"gu okresu wa#no%ci jego posiadacz wykona! co najmniej 20 przelotów jako nawigator lotniczy na tym typie albo 1 taki przelot pod nadzorem upowa#nionego egzaminatora oraz zaliczy! sprawdzenie umiej$tno%ci praktycznych; 4) mo#e by( wznowione po szkoleniu wznawiaj"cym wiadomo%ci i umiej$tno%ci w zakresie ustalonym przez Prezesa Urz$du przy uwzgl$dnieniu lotniczej praktyki kandydata, przerwy w wa#no%ci uprawnienia i w!a%ciwo%ci statku powietrznego oraz po zaliczeniu egzaminu teoretycznego i praktycznego. 4.2.5.2. Uprawnienie instruktora typu: 1) mo#e by( wydane nawigatorowi lotniczemu, który: a) posiada uprawnienie na typ statku powietrznego, którego ma dotyczy( uprawnienie instruktora, oraz wykona! co najmniej 1.000 godzin jako nawigator lotniczy, b) w ci"gu ostatnich 12 miesi$cy, poprzedzaj"cych wniosek, wykona! co najmniej 30 przelotów, obejmuj"cych starty i l"dowania na danym typie statku powietrznego lub uznanym za podobny, z czego nie wi$cej ni# 15 na symulatorze lotu, a je#eli ubiega si$ o uprawnienie instruktora na nast$pny typ, wykona! co najmniej 15 przelotów, których nie wi$cej ni# 7 mo#e by( wykonanych na symulatorze lotu, c) uko'czy! kurs szkolenia do uprawnie' instruktora, obejmuj"cy: – szkolenie teoretyczne w nast$puj"cym zakresie: prawo lotnicze, cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia, metodyka i organizacja szkolenia mechaników pok!adowych, zasady wykonywania czynno%ci lotniczych nawigatora lotniczego, – szkolenie praktyczne obejmuj"ce praktyczne nauczanie w locie na symulatorze lotu i na statku powietrznym czynno%ci normalnych i awaryjnych kandydatów na nawigatorów lotniczych; 2) jest wa#ne 3 lata i jego wa#no%( mo#e by( przed!u#ona, je#eli w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wyga%ni$cie terminu wa#no%ci jego posiadacz przeprowadzi! co najmniej 3 godziny szkolenia na symulatorze, 1 godzin$ lotu na statku powietrznym co najmniej z 2 startami i l"dowaniami, zaliczy! szkolenie wznawiaj"ce kwalifikacje oraz sprawdzenie umiej$tno%ci; 3) mo#e by( wznowione po: a) wykonaniu przez kandydata, który wykona! jako nawigator lotniczy co najmniej 30 przelotów, obejmuj"cych starty i l"dowania na danym typie statku powietrznego lub na uznanym za podobny, z czego nie wi$cej ni# 15 na symulatorze, b) szkoleniu wznawiaj"cym wiadomo%ci i umiej$tno%ci, obejmuj"cym co najmniej 3 godziny lotu w charakterze instruktora na danym typie statku powietrznego lub podobnym albo na symulatorze lotu, c) zaliczeniu egzaminu teoretycznego i praktycznego. 4.2.5.2.1. Zast$pcze wykonywanie czynno%ci instruktorskich. Na statkach powietrznych, na których brak jest mo#liwo%ci zapewnienia instruktorowi-nawigatorowi lotniczemu bezpiecznego miejsca na fotelu w kabinie za!ogi, wykonywanie czynno%ci instruktorskich w stosunku do kandydata na nawigatora lotniczego musi by( powierzone pilotowi-dowódcy statku powietrznego, posiadaj"cemu: 1) wa#ne odpowiednie dla typu statku powietrznego uprawnienie instruktora; 2) zaliczone odpowiednie szkolenie metodyczne dotycz"ce wykonywania tego rodzaju czynno%ci instruktorskich wed!ug zatwierdzonego programu. 4.2.6. Uprawnienia posiadacza licencji Posiadacz licencji nawigatora lotniczego jest uprawniony do wykonywania za wynagrodzeniem czynno%ci nawigatora lotniczego we wszystkich rodzajach zarobkowych i niezarobkowych operacji lotniczych na typach statków powietrznych, których dotycz" uprawnienia lotnicze wpisane do jego licencji. 4.3. Licencja mechanika pok"adowego i uprawnienia lotnicze do niej wpisywane Licencja mechanika pok!adowego mo#e by( wydana jako licencja mechanika pok!adowego: 1) samolotowego; 2) %mig!owcowego; 3) sterowcowego. 4.3.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( i zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami.

84

4.3.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada wiadomo%ci w nast$puj"cym zakresie: 1) przepisy licencjonowania, dotycz"ce licencji mechanika pok!adowego i wpisywanych do niej uprawnie', operacji cywilnych statków powietrznych maj"cych zwi"zek z czynno%ciami lotniczymi i obowi"zkami mechanika pok!adowego; 2) ogólna wiedza o statku powietrznym: a) podstawowe zasady pracy zespo!ów nap$dowych, turbinowych, turboodrzutowych i t!okowych, paliwa lotnicze i kontrola ich jako%ci, uk!ady paliwowe i kontrola ich funkcjonowania, smarowanie i uk!ady smarowania, dopalacze i systemy wtryskowe, systemy rozruchowe, b) zasady operacyjne, procedury handlingowe, ograniczenia operacyjne zespo!ów nap$dowych, wp!yw warunków atmosferycznych na osi"gi silników, c) p!atowce samolotów albo %mig!owców, uk!ady sterowania lotem, podwozia, ich uk!ady i systemy hamowania, antypo%lizgowe, korozja i trwa!o%( zm$czeniowa, rozpoznawanie uszkodze' strukturalnych i usterek, systemy: hydrauliczny i pneumatyczny, d) systemy hermetyzacji, klimatyzacji i tlenowe, systemy przeciwoblodzeniowe i odladzaj"ce, e) podstawy wiedzy o elektryczno%ci, system elektryczny i jego elementy, umasienie i ekranowanie, f) przyrz"dy pok!adowe, kontroli zespo!ów nap$dowych i systemów statku powietrznego, pilota#owonawigacyjne, awionika i monitory, systemy kierowania lotem, g) ograniczenia statku powietrznego zamieszczone w instrukcji u#ytkowania w locie, i) instalacja przeciwpo#arowa statku powietrznego, system wykrywania i sygnalizacji oraz t!umienia lub gaszenia po#aru, j) wykorzystanie systemu sprawdzania zdatno%ci do lotu wyposa#enia i systemów statku powietrznego; 3) osi"gi i planowanie lotu: obliczenia masy i wywa#enia, zale#no%( w!a%ciwo%ci statku powietrznego od masy i wywa#enia; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków lotu, chorób, higieny, medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn" pilota, czynnik ludzki w lotnictwie; 5) meteorologia: podstawowa wiedza o atmosferze, czynnikach meteorologicznych, zjawiskach atmosferycznych niebezpiecznych dla lotu: oblodzenie, uskok wiatru, turbulencja; 6) nawigacja: podstawowe zasady, wysoko%( i poziom lotu, nastawianie wysoko%ciomierzy ci%nieniowych, nawigacja zliczeniowa, wykorzystanie kalkulatorów nawigacyjnych, czas - %redni lokalny i uniwersalny koordynowany, systemy nawigacyjne i radionawigacyjne, systemy kierowania lotem; 7) procedury operacyjne: zasady obs!ugi technicznej i naziemnej, procedury utrzymania i oceny zdatno%ci do lotu, zg!aszanie usterek, procedury ostro#no%ciowe przy tankowaniu paliwa i wykorzystywaniu obcych &róde! mocy, obs!uga systemów wyposa#enia kabin, normalne i nienormalne procedury awaryjne, procedury operacyjne przewozu !adunku oraz towarów niebezpiecznych; 8) zasady lotu: aerodynamika podstawowa, podstawy mechaniki lotu, obci"#enia konstrukcji w czasie lotu oraz poruszania si$ statku powietrznego na ziemi przy u#yciu w!asnego nap$du albo holowania; 9) !"czno%(: frazeologia radiotelefoniczna w j$zyku polskim i angielskim, procedury radiotelefoniczne stosowane przy próbach naziemnych radiostacji, nawi"zywaniu !"czno%ci, zezwolenia, instrukcje, ostrze#enia i informacje, !"czno%( w niebezpiecze'stwie i sytuacjach nagl"cych, procedury w razie utraty !"czno%ci. 4.3.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada umiej$tno%ci: 1) stosowania i wykonywania nast$puj"cych procedur normalnych: a) sprawdzenia przed lotem, oceny zdatno%ci oraz, je#eli przewiduje to instrukcja obs!ugi technicznej, wykonanie obs!ugi technicznej przedlotowej, b) obs!ugi naziemnej: kontroli jako%ci paliwa, tankowania oraz nadzoru nad obs!ug" naziemn" wykonywan" przez s!u#by specjalistyczne, c) procedur pok!adowych podczas wszystkich faz lotu, d) wspó!pracy w za!odze, równie# w przypadku niesprawno%ci jednego z cz!onków za!ogi, e) zg!aszania usterek; 2) stosowania procedur zast$pczych przewidzianych w instrukcji u#ytkowania w locie statku powietrznego: a) rozpoznawanie nienormalnego funkcjonowania systemów statku powietrznego, b) wykonywanie dzia!a' przewidzianych dla tych okoliczno%ci; 3) stosowania procedur awaryjnych: a) rozpoznawanie awarii,

85

b) wykonywanie dzia!a' awaryjnych przewidzianych dla rozpoznanych awarii; 4) wykorzystywania systemów statku powietrznego w ramach ich mo#liwo%ci technicznych i ogranicze'; 5) podejmowania prawid!owych decyzji i sprawnego sterowania systemami; 6) w!a%ciwej wspó!pracy w za!odze jako jej integralnej cz$%ci, w sposób niebudz"cy w"tpliwo%ci pozosta!ych cz!onków za!ogi, skutecznego porozumiewania si$ z nimi przy wykorzystaniu standardowej frazeologii; 7) prowadzenia w zakresie zleconym przez dowódc$ statku powietrznego korespondencji z organami ruchu lotniczego lub statkami powietrznymi. 4.3.4. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e: 1) w trakcie praktycznego szkolenia lotniczego i nadzorowanej praktyki wykona! na statku powietrznym jednej z kategorii wymienionych w ust. 4.3., do której ma si$ odnosi( licencja, ogó!em co najmniej 100 godzin lotu w charakterze mechanika pok!adowego, w tym nie wi$cej ni#: a) 50 godzin lotu mo#e by( wykonane na urz"dzeniu treningowym zaakceptowanym do tego celu przez Prezesa Urz$du, b) 25 godzin lotu mo#e by( zaliczone, je#eli zosta!o wykonane w charakterze: – pilota, na statku powietrznym tej kategorii, do której ma si$ odnosi( licencja, o któr" kandydat si$ ubiega, – mechanika pok!adowego, posiadaj"cego licencj$ uprawniaj"c" do wykonywania tych czynno%ci na statku powietrznym innej kategorii ni# ta, do której ma si$ odnosi( licencja, o któr" kandydat si$ ubiega; 2) posiada co najmniej jeden rok praktyki w obs!udze technicznej statków powietrznych tej kategorii, do której ma si$ odnosi( licencja, o któr" kandydat si$ ubiega, w zakresie p!atowca, zespo!u nap$dowego oraz wyposa#enia w przyrz"dy pok!adowe i systemy nawigacyjne oraz kierowania lotem. 4.3.4.1. Je#eli uprawnienia wynikaj"ce z licencji mechanika pok!adowego maj" by( ograniczone do jednego typu statku powietrznego o nap$dzie t!okowym, którego maksymalna masa startowa nie przekracza 5.700 kg i inne w!a%ciwo%ci tego typu to uzasadniaj", wówczas Prezes Urz$du mo#e ograniczy( zakres wymaganej praktyki, jednak nie wi$cej ni# do 50 lotów na tym typie statku powietrznego, przez zatwierdzenie odpowiedniego programu szkolenia. 4.3.5. Uprawnienia lotnicze, które mog" by( wpisane do licencji. Do licencji mechanika pok!adowego samolotu albo %mig!owca, albo sterowca mog" by( wpisane uprawnienia: a) na poszczególne typy statków powietrznych tej kategorii, której dotyczy licencja, które uprawniaj" do wykonywania na tych typach czynno%ci mechanika pok!adowego oraz po%wiadczania przedlotowej obs!ugi technicznej, je#eli instrukcja obs!ugi technicznej tego typu wymaga takiej obs!ugi, po spe!nieniu wymaga' okre%lonych w ust. 4.3.5.1, b) instruktora typu, upowa#niaj"ce do prowadzenia szkolenia praktycznego na ziemi i w locie na statku powietrznym danego typu, po spe!nieniu wymaga' okre%lonych w ust. 4.3.5.2, c) specjalne instruktora symulatorowego, po spe!nieniu wymaga' okre%lonych w ust. 6.1.2 i 6.2.4.1. 4.3.5.1. Uprawnienie dotycz"ce typu: 1) mo#e by( wydane mechanikowi pok!adowemu, którego licencja dotyczy odpowiedniej kategorii statków powietrznych, który uko'czy! szkolenie teoretyczne i praktyczne obejmuj"ce: a) tematyk$ okre%lon" w ust. 4.3.2 i 4.3.3, dotycz"c" danego typu statku powietrznego, podczas szkolenia do licencji albo podczas szkolenia na dany typ, b) tematyk$ wspó!pracy w za!odze wieloosobowej, c) przedlotow" obs!ug$ techniczn" statku powietrznego, je#eli instrukcja obs!ugi technicznej tego typu wymaga takiej obs!ugi, a kandydat nie posiada licencji mechanika po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego, z której wynika takie uprawnienie; 2) mo#e by( wydane mechanikowi pok!adowemu, który wyka#e znajomo%( j$zyka, w którym jest wydana zatwierdzona instrukcja u#ytkowania w locie tego typu oraz instrukcja obs!ugi technicznej, je#eli zachodz" okoliczno%ci, wymienione w pkt 1 lit. c; 3) jest wa#ne 12 miesi$cy i jego wa#no%( mo#e by( przed!u#ona, je#eli w ci"gu okresu wa#no%ci jego posiadacz wykona! co najmniej 10 godzin lotu jako mechanik na tym typie albo 1 taki przelot pod nadzorem upowa#nionego egzaminatora oraz zaliczy! sprawdzian umiej$tno%ci; 4) mo#e by( wznowione po szkoleniu wznawiaj"cym wiadomo%ci i umiej$tno%ci w zakresie ustalonym przez Prezesa Urz$du po uwzgl$dnieniu lotniczej praktyki kandydata, przerwy w wa#no%ci uprawnienia i w!a%ciwo%ci statku powietrznego oraz po zaliczeniu egzaminu teoretycznego i praktycznego. 4.3.5.2. Uprawnienie instruktora typu: 1) mo#e by( wydane mechanikowi pok!adowemu, którego licencja dotyczy odpowiedniej kategorii statków powietrznych, który:

86

a) posiada uprawnienie na typ statku powietrznego, którego ma dotyczy( uprawnienie instruktora oraz wykona! co najmniej 1.500 godzin jako mechanik pok!adowy, b) w ci"gu ostatnich 12 miesi$cy, poprzedzaj"cych wniosek, wykona! co najmniej 30 przelotów obejmuj"cych starty i l"dowania na danym typie statku powietrznego lub na uznanym za podobny, z czego nie wi$cej ni# 15 na symulatorze lotu, a je#eli ubiega si$ o uprawnienie instruktora na nast$pny typ, wykona! co najmniej 15 przelotów, których nie wi$cej ni# 7 mo#e by( wykonanych na symulatorze lotu, c) uko'czy! kurs szkolenia do uprawnie' instruktora, obejmuj"cy: – szkolenie teoretyczne w zakresie przedmiotów: prawo lotnicze, cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia, metodyka i organizacja szkolenia mechaników pok!adowych, zasady wykonywania czynno%ci lotniczych mechanika pok!adowego, – szkolenie praktyczne obejmuj"ce nauczanie kandydatów na mechaników pok!adowych w locie, na symulatorze lotu i na statku powietrznym czynno%ci normalnych i awaryjnych; 2) jest wa#ne 3 lata i jego wa#no%( mo#e by( przed!u#ona, je#eli w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wyga%ni$cie terminu wa#no%ci jego posiadacz przeprowadzi! co najmniej 3 godziny szkolenia na symulatorze, 1 godzin$ lotu na statku powietrznym co najmniej z 2 startami i l"dowaniami, zaliczy! szkolenie wznawiaj"ce kwalifikacje oraz sprawdzian umiej$tno%ci; 3) mo#e by( wznowione po: a) wykonaniu przez kandydata, który wykona!, jako mechanik pok!adowy, co najmniej 30 przelotów, obejmuj"cych starty i l"dowania na danym typie statku powietrznego lub uznanym za podobny, z czego nie wi$cej ni# 15 na symulatorze, b) szkoleniu wznawiaj"cym wiadomo%ci i umiej$tno%ci obejmuj"cym co najmniej 3 godziny lotu w charakterze instruktora na danym typie statku powietrznego lub podobnym albo na symulatorze lotu, c) zaliczeniu egzaminu teoretycznego i praktycznego. 4.3.5.2.1. Zast$pcze wykonywanie czynno%ci instruktorskich. Na statkach powietrznych, na których brak jest mo#liwo%ci zapewnienia instruktorowi-mechanikowi pok!adowemu bezpiecznego miejsca na fotelu w kabinie za!ogi, wykonywanie czynno%ci instruktorskich w stosunku do kandydata na mechanika pok!adowego musi by( powierzone pilotowi-dowódcy statku powietrznego, posiadaj"cemu: 1) wa#ne odpowiednie dla typu statku powietrznego uprawnienie instruktora; 2) zaliczone odpowiednie szkolenie metodyczne dotycz"ce wykonywania tego rodzaju czynno%ci instruktorskich wed!ug zatwierdzonego programu. 4.3.6. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji mechanika pok!adowego jest uprawniony do wykonywania za wynagrodzeniem: 1) czynno%ci mechanika pok!adowego we wszystkich rodzajach zarobkowych i niezarobkowych operacjach lotniczych na statkach powietrznych tej kategorii, której dotyczy licencja, na typach statków powietrznych, których dotycz" uprawnienia lotnicze wpisane do jego licencji; 2) po%wiadczania przedlotowej obs!ugi technicznej typu statku powietrznego, na który posiada uprawnienie, je#eli instrukcja obs!ugi technicznej tego typu wymaga tego rodzaju obs!ugi. 4.3.7. Ograniczenia, które s" obligatoryjnie wpisywane do licencji mechanika pok!adowego: 1) ograniczenie uprawnie' wynikaj"cych z licencji do jednego typu statku powietrznego, o których mowa w ust. 4.3.4.1; 2) ograniczenie uprawnie' polegaj"ce na wy!"czeniu prawa prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej, maj"ce zastosowanie, je#eli nast$puje zamiana licencji mechanika pok!adowego, wydanej zgodnie z wymaganiami rozporz"dzenia Ministra Komunikacji z dnia 10 wrze%nia 1986 r. w sprawie personelu lotniczego, do której nie by!o wpisane uprawnienie radiotelefonisty pok!adowego albo by!o ono wpisane na podstawie ograniczonego %wiadectwa radiotelefonisty, na licencj$ mechanika pok!adowego, wydawan" zgodnie z wymaganiami niniejszego rozporz"dzenia. 4.4. Licencja radiooperatora pok"adowego i uprawnienia lotnicze do niej wpisywane 4.4.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( i zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 4.4.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów: 1) przepisy licencjonowania, dotycz"ce licencji radiooperatora pok!adowego i wpisywanych do niej uprawnie', operacji cywilnych statków powietrznych maj"cych zwi"zek z czynno%ciami lotniczymi i obowi"zkami mechanika pok!adowego, przepisy i procedury !"czno%ci lotniczej, radiotelefonii i radiotelegrafii, ruchu lotniczego, s!u#by i organy ruchu lotniczego oraz wspó!dzia!anie z nimi;

87

2) ogólna wiedza o statku powietrznym: podstawowe wiadomo%ci o statkach powietrznych, wyposa#enie elektryczne statków powietrznych, wyposa#enie do !"czno%ci radiotelegraficznej i radiotelefonicznej; 3) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków lotu, chorób, higieny, medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn" pilota, czynnik ludzki w lotnictwie; 4) meteorologia: podstawowa wiedza o czynnikach meteorologicznych i zjawiskach atmosferycznych, terminologia; 5) nawigacja: podstawowa wiedza o nawigacji lotniczej, terminologia zwi"zana z nawigowaniem; 6) procedury operacyjne: terminologia zwi"zana z procedurami operacyjnymi i ruchu; 7) zasady lotu: podstawowe zasady lotu odnosz"ce si$ do samolotów, %mig!owców i sterowców; 8) !"czno%(: znajomo%( praw fizycznych dotycz"cych propagacji fal radiowych, pasm cz$stotliwo%ci radiokomunikacyjnych przeznaczonych dla lotnictwa, ich w!a%ciwo%ci wp!ywaj"cych na zasi$g !"czno%ci, regulaminu radiokomunikacyjnego oraz: a) radiotelegrafii: przepisów dotycz"cych radiotelefonii, procedur radiokomunikacyjnych dotycz"cych prób radiostacji, nawi"zywania, prowadzenia i ko'czenia !"czno%ci, kodu Q, alfabetu Morse'a, procedur oraz kodów i skrótów dotycz"cych korespondencji w niebezpiecze'stwie i nagl"cej, procedur w razie utraty !"czno%ci; b) radiotelefonii: frazeologii radiotelefonicznej w j$zyku polskim i angielskim, procedur radiotelefonicznych stosowanych przy próbach naziemnych radiostacji, nawi"zywaniu !"czno%ci we wszystkich rodzajach ruchu lotniczego, zezwole', instrukcji, ostrze#e' i informacji, !"czno%ci w niebezpiecze'stwie i sytuacjach nagl"cych, procedur w razie utraty !"czno%ci. 4.4.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada nast$puj"ce umiej$tno%ci: 1) przygotowanie do lotu dokumentacji zawieraj"cej informacje o !"czno%ci na trasie lotu albo przelotu; 2) obs!uga, sprawdzanie i pos!ugiwanie si$ radiostacjami nadawczo-odbiorczymi radiotelegraficznymi i radiofonicznymi wraz ze sprawdzeniem i obs!ug" instalacji elektrycznej statku powietrznego, s!u#"cej do zasilania urz"dze' radiowych, !"cznie z usuwaniem usterek urz"dze' radiowych, niewymagaj"cych narz$dzi lub przyrz"dów specjalistycznych; 3) wykorzystywanie odpowiednich dla wysoko%ci i obszaru wykonywanego lotu zakresów cz$stotliwo%ci i cz$stotliwo%ci korespondencyjnych; 4) nadawanie i odbiór, nieprzerwanie w okresie co najmniej 5 minut, radiotelefonicznych depesz kodu Q i tekstu otwartego z zastosowaniem alfabetu Morse'a z szybko%ci" 20 grup na minut$; 5) prowadzenie dziennika korespondencji radiowej; 6) w!a%ciwa wspó!praca w za!odze w sposób niebudz"cy w"tpliwo%ci pozosta!ych cz!onków za!ogi, skuteczne porozumiewanie si$ z nimi przy wykorzystaniu standardowej frazeologii; 7) prowadzenie w zakresie zleconym przez dowódc$ statku powietrznego korespondencji z organami ruchu lotniczego lub statkami powietrznymi. 4.4.4. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e: 1) podczas szkolenia lotniczego wykona! co najmniej 20 godzin lotu na statku powietrznym wyposa#onym w radiostacje !"czno%ci radiotelegraficznej i radiotelefonicznej, wykonuj"c czynno%ci radiooperatora pok!adowego pod nadzorem upowa#nionego przez o%rodek szkolenia lotniczego radiooperatora posiadaj"cego uprawnienia dotycz"ce typu; 2) nie wi$cej ni# 10 godzin lotu wymienionego w pkt 1 mo#e by( zast"pione lotami na symulatorze albo (wiczeniami na innym urz"dzeniu treningowym aprobowanym przez Prezesa Urz$du. 4.4.5. Uprawnienia lotnicze wpisywane do licencji Do licencji radiooperatora pok!adowego mog" by( wpisane uprawnienia lotnicze na poszczególne typy statków powietrznych tej kategorii, której dotyczy licencja. Po spe!nieniu wymaga' okre%lonych w ust. 4.4.5.1 uprawniaj" one do wykonywania czynno%ci operatora pok!adowego na tych typach statków powietrznych. 4.4.5.1. Uprawnienie dotycz"ce typu: 1) mo#e by( wydane radiooperatorowi pok!adowemu, który uko'czy! szkolenie teoretyczne i praktyczne, obejmuj"ce: a) tematyk$ okre%lon" w ust. 4.4.2 i 4.4.3, dotycz"c" danego typu statku powietrznego, podczas szkolenia do licencji albo podczas szkolenia na dany typ, b) tematyk$ wspó!pracy w za!odze wieloosobowej;

88

2) mo#e by( wydane radiooperatorowi pok!adowemu, który wyka#e znajomo%( j$zyka, w którym s" wydane instrukcje obs!ugi urz"dze' radiowych i instalacji zasilaj"cych te urz"dzenia, w które wyposa#ony jest dany typ statku powietrznego; 3) jest wa#ne 12 miesi$cy i jego wa#no%( mo#e by( przed!u#ona, je#eli w okresie wa#no%ci uprawnienia jego posiadacz wykona! co najmniej 10 przelotów jako radiooperator pok!adowy na tym typie albo jeden taki przelot pod nadzorem upowa#nionego egzaminatora oraz zaliczy! sprawdzenie umiej$tno%ci; 4) mo#e by( wznowione po odbyciu szkolenia wznawiaj"cego wiadomo%ci i umiej$tno%ci w z zakresie ustalonym przez Prezesa Urz$du z uwzgl$dnieniem lotniczej praktyki kandydata, przerwy w wa#no%ci uprawnienia i w!a%ciwo%ci statku powietrznego oraz po zaliczeniu egzaminu teoretycznego i praktycznego. Rozdzia" 5 Szczegó"owe wymagania dla licencji cz"onków personelu lotniczego, niewchodz&cych w sk"ad za"óg lotniczych 5.1. Zasady ogólne 5.1.1. Do szkolenia kandydatów ubiegaj"cych si$ o wydanie licencji cz!onków personelu lotniczego, niewchodz"cych w sk!ad za!óg lotniczych, maj" odpowiednie zastosowanie przepisy zamieszczone w: a) ust. 2.1.1 pkt 1, b) ust. 2.1.2, c) ust. 2.2, d) ust. 2.5.2 pkt 1 lit. a-c, g oraz pkt 2 lit. a, e) ust. 2.5.3.1, f) ust. 2.5.3.3. 5.1.2. Prezes Urz$du, kieruj"c si$ ogólnymi zakresami szkolenia oraz zakresami wymaganych wiadomo%ci i umiej$tno%ci, okre%lonymi ogólnie w niniejszym za!"czniku dla poszczególnych licencji i uprawnie', aktualnymi wymaganiami Aneksu 1, a tak#e potrzebami bezpiecze'stwa lotów i wynikaj"cymi z rozwoju lotnictwa, ustala i og!asza w PEL szczegó!owe wytyczne dotycz"ce : 1) wymaganych liczb godzin zaj$( i poszczególnych (wicze' praktycznych, w tym podzia!u tych zaj$( na szkolenie symulatorowe i w warunkach rzeczywistych, je#eli nie zosta!y okre%lone w niniejszym za!"czniku; 2) zmniejszania liczby godzin zaj$( i poszczególnych (wicze' praktycznych uczestnikom szkolenia posiadaj"cym licencje i uprawnienia lotnicze, które uzasadniaj" tego rodzaju skróty szkoleniowe; 3) wymaganych zakresów umiej$tno%ci praktycznych wymaganych na wydanie licencji i wydawanie poszczególnych uprawnie' lotniczych; 4) zakresów egzaminów praktycznych: wymagany czas i jego wykorzystanie na sprawdzenie poszczególnych umiej$tno%ci, dopuszczalne lub obowi"zkowe wykorzystanie urz"dze' treningowych, rodzaje urz"dze', które mog" by( zastosowane przy sprawdzaniu poszczególnych umiej$tno%ci, zakres uzupe!niaj"cego sprawdzenia stosowania wiedzy teoretycznej. 5.1.2.1. Zamiast ustalenia wytycznych, o których mowa w ust. 5.1.2, Prezes Urz$du mo#e dla rodzajów szkolenia niemaj"cych charakteru powszechnego zatwierdza( instrukcje i programy szkolenia zawieraj"ce odpowiednie postanowienia w sprawach wymienionych w ust. 5.1.2 pkt 1-3. 5.2. Licencja mechanika po#wiadczenia obs"ugi statku powietrznego i uprawnienia lotnicze do niej wpisywane 5.2.1. Rodzaje licencji mechanika po#wiadczania obs"ugi statków powietrznych innych ni$ samoloty i #mig"owce 1. Prezes Urz$du wydaje licencje mechanika obs!ugi statków powietrznych innych ni# samoloty i %mig!owce (szybowce, motoszybowce, wiatrakowce, sterowce, balony wolne) oraz statków powietrznych wymienionych w Za!"czniku II do rozporz"dzenia nr 216/2008 wed!ug standardów okre%lonych w Aneksie 1 oraz wed!ug wymaga' przepisów niniejszego za!"cznika. 2. Przepisu pkt 1 nie stosuje si$ do statków powietrznych, o których mowa w § 4 ust.1 pkt 2. 5.2.3. Szczegó"owe wymagania dla licencji mechanika po#wiadczenia obs"ugi, wydanej wed"ug standardów Aneksu 1 i wymaga% niniejszego rozporz&dzenia 5.2.3.1. Ograniczenia dotycz"ce wieku Uprawnienia do po%wiadczania obs!ugi technicznej wykonanej przez inn" osob$ nie mog" by( wydane posiadaczowi licencji, który nie uko'czy! 21 lat, oraz nie mo#e mu by( powierzane szkolenie do licencji lub uprawnie' lotniczych mechanika po%wiadczenia obs!ugi. 5.2.3.2. Wymagania dotycz&ce o#rodka szkolenia mechaników po#wiadczenia obs"ugi Szkolenie lotnicze do licencji mechanika po%wiadczenia obs!ugi mo#e by( prowadzone w: 1) certyfikowanym na dany rodzaj i zakres szkolenia o%rodku szkolenia mechaników po%wiadczenia obs!ugi;

89

2) certyfikowanej organizacji obs!ugi technicznej statków powietrznych, która uzyska!a dodatkow" certyfikacj$ na szkolenie mechaników po%wiadczenia obs!ugi na dany rodzaj i zakres szkolenia. 5.2.3.3. Wiadomo#ci. Kandydat powinien podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego wykaza(, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów na poziomie oraz w zakresie niezb$dnym dla licencji i wpisanych do niej uprawnie' lotniczych: 1) prawo lotnicze: prawo lotnicze mi$dzynarodowe i krajowe, organizacje lotnicze mi$dzynarodowe, przepisy licencjonowania mechaników po%wiadczenia obs!ugi, przepisy dotycz"ce certyfikacji typu i zdatno%ci egzemplarza, organizacji obs!ugi technicznej i szkolenia mechaników po%wiadczenia obs!ugi, dotycz"ce organizacji i wykonywania obs!ugi technicznej statku powietrznego oraz jej po%wiadczania, przepisy dotycz"ce napraw strukturalnych; 2) nauki przyrodnicze i ogólna wiedza o statku powietrznym: matematyka, jednostki miar, fizyka i chemia w zakresie niezb$dnym w obs!udze statku powietrznego, kategorie statków powietrznych, ich zasadnicze zespo!y; 3) technika lotnicza (dotycz"ca kategorii statku powietrznego): rodzaje i w!a%ciwo%ci materia!ów stosowanych w konstrukcji statku powietrznego, zasady konstrukcji i funkcjonowania struktur statku powietrznego, !"czenia zespo!ów statku powietrznego, zespo!y nap$dowe i systemy z nimi wspó!dzia!aj"ce, systemy mechaniczne, hydrauliczne, powietrzne, elektryczne i elektroniczne, &ród!a mocy, systemy przyrz"dów, awionika, systemy kierowania lotem, systemy sterowania statkiem powietrznym, systemy ci%nieniowe i klimatyzacyjne, systemy awaryjne i ratownicze; 4) obs!uga techniczna statku powietrznego: podstawowe technologie maj"ce zastosowanie w obs!udze i drobnych naprawach statków powietrznych, czynno%ci obs!ugowe wymagane dla zapewnienia ci"g!ej zdatno%ci statku powietrznego do lotu, obejmuj"ce równie# metody i procedury przegl"dów, napraw, inspekcji, wymiany cz$%ci, modyfikacji i usuwania usterek i wad w strukturze i w zespo!ach, cz$%ciach i systemach zgodnie z metodami opisanymi w instrukcjach obs!ugi technicznej i standardach zdatno%ci do lotu; 5) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz wp!ywie warunków pracy przy obs!udze statku powietrznego, wysi!ku fizycznego i umys!owego na wydolno%(, wp!ywie zm$czenia na mo#liwo%( pope!niania b!$dów, sposobach ich unikania, o wp!ywie stanów chorobowych, u#ywania medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn", wp!ywie promieniowania na stan zdrowia, higiena #ycia i pracy, czynnik ludzki w lotnictwie; 6) zasady lotu odpowiednie do kategorii statku powietrznego: aerodynamika i mechanika lotu samolotu, szybowca, wirop!atów, aerostatyka i mechanika lotu balonów wolnych i sterowców; obci"#enia w locie statków powietrznych i zespo!ów, funkcjonowanie usterze' i innych elementów statku powietrznego, wykorzystuj"cych zjawiska aerodynamiki i aerostatyki; 7) bezpiecze'stwo obs!ugi statku powietrznego: przeciwdzia!anie zagro#eniom dla ludzi, obs!ugiwanego statku powietrznego lub jego zespo!u i otoczenia ze strony procesu technologicznego, zastosowanych &róde! energii i zasilania, urz"dze' i materia!ów promieniotwórczych, wykorzystywanych innych materia!ów, w tym paliw, zapobieganie po#arowi i eksplozji. 5.2.3.4. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada nast$puj"ce umiej$tno%ci odpowiednie do rodzaju licencji lub uprawnienia: 1) wykorzystania instrukcji obs!ugowych oraz narz$dzi i sprz$tu kontrolno-pomiarowego odpowiednich dla typu w taki sposób, #e mo#e wykona( inspekcj$ lub kontrol$ bez omini$cia jakiejkolwiek usterki; 2) identyfikacji i umiejscowienia podzespo!ów oraz ich demonta#u, monta#u i dopasowania, a nast$pnie w!a%ciwej inspekcji prawid!owo%ci tych czynno%ci; 3) pos!ugiwania si$ odpowiednimi narz$dziami i urz"dzeniami kontrolno-pomiarowymi oraz obrotu technologicznego, narz$dziami, materia!ami, cz$%ciami i podzespo!ami zamiennymi w sposób wykluczaj"cy mo#liwo%( pozostawiania obcych przedmiotów na obs!ugiwanym statku powietrznym lub w jego zespole; 4) skutecznego utrzymywania w!a%ciwego poziomu porz"dku na stanowisku pracy oraz zachowania czysto%ci; 5) zachowania odpowiednich %rodków ostro#no%ci chroni"cych podzespo!y i materia!y podczas pos!ugiwania si$ nimi; 6) zachowania wymaga' bezpiecze'stwa pracy i bezpiecze'stwa przeciwpo#arowego; 7) dba!o%ci o zdatno%( statku powietrznego i bezpiecze'stwo lotów, do których ma by( on wykorzystany; 8) dokonania przegl"du po zako'czeniu obs!ugi; 9) dokumentowania poszczególnych operacji przegl"du lub obs!ugi oraz wpisywania po%wiadcze' obs!ugi do dokumentów obs!ugi statku powietrznego. 5.2.3.5. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e posiada nast$puj"c" praktyk$ w obs!udze:

90

1) elementów (p!atowca, zespo!u nap$dowego, awioniki) samolotów albo %mig!owców, o których mowa Za!"czniku II do rozporz"dzenia nr 216/2008, oraz wiatrakowców o maksymalnej masie do startu nieprzekraczaj"cej 5.700 kg, je#eli ma by( uprawniony do po%wiadczenia obs!ugi wykonywanej: a) wy!"cznie osobi%cie - 1 rok, b) przez inne osoby pod jego nadzorem - 2 lata; 2) statku powietrznego jako ca!o%ci: samolotu albo %mig!owca, o którym mowa w Za!"czniku II do rozporz"dzenia nr 216/2008, oraz wiatrakowca o maksymalnej masie do startu nieprzekraczaj"cej 5.700 kg - 4 lata w charakterze mechanika po%wiadczenia obs!ugi wszystkich elementów statku powietrznego, a je#eli uko'czy! szkolenie teoretyczne i praktyczne w tym zakresie - 2 lata; 3) statku powietrznego jako ca!o%ci: sterowca, balonu wolnego, szybowca i motoszybowca, je#eli ma by( uprawniony do po%wiadczenia obs!ugi wykonywanej: a) wy!"cznie osobi%cie - 2 lata, b) przez inne osoby pod jego nadzorem - 4 lata. 5.2.3.6. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji mechanika po%wiadczenia obs!ugi musi by( wpisane co najmniej jedno z nast$puj"cych uprawnie' lotniczych do po%wiadczenia obs!ugi: 1) elementów samolotów i %mig!owców, o których mowa w Za!"czniku II do rozporz"dzenia nr 216/2008, oraz wiatrakowców o maksymalnej masie do startu nieprzekraczaj"cej 5.700 kg, odr$bnie dla: a) p!atowca, b) zespo!u nap$dowego (silniki: t!okowe, turbo%mig!owe, turboodrzutowe), c) awioniki; 2) statku powietrznego jako ca!o%ci: samolotu albo %mig!owca, o których mowa w za!"czniku II do rozporz"dzenia nr 216/2008 oraz wiatrakowca o maksymalnej masie do startu nieprzekraczaj"cej 5.700 kg; 3) statku powietrznego jako ca!o%ci: sterowca, balonu wolnego, szybowca, motoszybowca. 5.2.3.6.2. Szkolenie lotnicze - specjalistyczne mechanika po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego, dotycz"ce typu statku powietrznego, w zakresie okre%lonym w ust. 5.2.3.6, mo#e by( przeprowadzone wy!"cznie w organizacji obs!ugi technicznej statków powietrznych albo w o%rodku szkolenia mechaników po%wiadczenia obs!ugi, okre%lonych w § 11 ust. 2 rozporz"dzenia. 5.2.3.6.2.1. Potwierdzenia szkolenia specjalistycznego, o którym mowa w ust. 5.2.3.6, przed!u#enie i wznowienie tych uprawnie' jest wpisywane do osobistego dokumentu praktyki lotniczej mechanika po%wiadczenia obs!ugi przez organizacje obs!ugi technicznej albo o%rodki szkolenia mechaników po%wiadczenia obs!ugi. 5.2.3.6.3. Prezes Urz$du: 1) og!asza w PEL wytyczne i instrukcje techniczne, dotycz"ce: a) szkolenia lotniczego - specjalistycznego, dotycz"cego typu statku powietrznego, b) trybu potwierdzania szkolenia specjalistycznego oraz przed!u#ania i wznawiania wa#no%ci tych potwierdze', a tak#e rejestracji tych czynno%ci; 2) zatwierdza programy szkolenia specjalistycznego dotycz"ce typu statku powietrznego; 3) uznaje albo odmawia uznania, zawiesza lub cofa uznanie potwierdze' szkolenia specjalistycznego wydanych za granic", bez wzgl$du na to, do jakiego dokumentu zosta!y wpisane. 5.2.3.6.4. Ka#de z uprawnie' wymienionych w ust. 5.3.3.6, z wyj"tkiem uprawnienia wymienionego w tym ust$pie w pkt 3, zostaje czasowo ograniczone do po%wiadczania obs!ugi wykonywanej wy!"cznie osobi%cie, je#eli posiadacz licencji: 1) nie posiada praktyki w wymiarze wymaganym do wydania uprawnienia bez ograniczenia; 2) nie uko'czy! 21 lat. Ograniczenie zostaje zniesione, je#eli posiadacz licencji spe!ni warunki na wydanie tego uprawnienia bez ograniczenia. 5.2.3.7. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji mechanika jest uprawniony, w zakresie posiadanych uprawnie' lotniczych oraz ogranicze' wpisanych do jego licencji, a tak#e, je#eli ma to zastosowanie w odniesieniu do typu wpisanego do jego osobistego dokumentu praktyki lotniczej mechanika obs!ugi, do: 1) wykonywania obs!ugi technicznej statku powietrznego; 2) po%wiadczania obs!ugi technicznej statku powietrznego wykonanej osobi%cie; 3) po%wiadczania obs!ugi technicznej statku powietrznego, wykonanej przez inn" osob$ pod jego nadzorem, albo prowadzenia szkolenia praktycznego w zakresie obs!ugi technicznej statków powietrznych lub jej po%wiadczania. 5.2.3.7.1. Wa$no#' uprawnie% lotniczych posiadacza licencji

91

Wa#no%( ka#dego z uprawnie' lotniczych wpisanych do licencji wynosi 24 miesi"ce i mo#e by( przed!u#ona, je#eli w tym okresie jej posiadacz w ci"gu 6 miesi$cy wykonywa! czynno%ci, do których to uprawnienie upowa#nia, albo zaliczy! sprawdzian umiej$tno%ci w tym zakresie przy odpowiednim zastosowaniu § 16 ust. 4 rozporz"dzenia. 5.3. Licencja kontrolera ruchu lotniczego i praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego oraz uprawnienia lotnicze i uzupe"niaj&ce do nich wpisywane 5.3.1. Podstawowe wymagania do wydania licencji 5.3.1.1. Licencja kontrolera ruchu lotniczego mo#e by( wydana tylko wraz z co najmniej jednym uprawnieniem lotniczym, operacyjnym i, je#eli dla tego uprawnienia jest to wymagane, z odpowiednim uprawnieniem uzupe!niaj"cym, posiadaczowi licencji praktykanta kontrolera ruchu lotniczego, który w okresie wa#no%ci tej licencji uko'czy! szkolenie praktyczne na operacyjnym stanowisku pracy wymaganym do tego uprawnienia lotniczego i uzupe!niaj"cego, a nast$pnie zda! egzamin pa'stwowy na to uprawnienie. 5.3.1.2. Licencja praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego mo#e by( wydana kandydatowi, który uko'czy! szkolenie teoretyczne i praktyczne symulatorowe do licencji kontrolera ruchu lotniczego i co najmniej jednego uprawnienia lotniczego operacyjnego oraz zda! z wynikiem pozytywnym egzamin pa'stwowy na licencj$ kontrolera ruchu lotniczego. 5.3.2. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( z wynikiem pozytywnym szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. Instrukcje okre%laj"ce tryb i metody szkolenia oraz programy szkolenia do licencji kontrolera ruchu lotniczego i wpisywanych do niej uprawnie' operacyjnych i instruktorskich musz" by( dostosowywane do aktualnych wymaga' lub wytycznych ESARR-5 oraz innych dokumentów i podr$czników wydawanych przez EUROCONTROL. 5.3.2.1. O%rodek szkolenia musi upewni( si$ podczas prowadzenia rekrutacji, #e kandydat ubiegaj"cy si$ o przyj$cie na szkolenie do licencji kontrolera ruchu lotniczego posiada znajomo%( j$zyka angielskiego w mowie i pi%mie na poziomie umo#liwiaj"cym zdobycie umiej$tno%ci wymaganych do pozytywnego zaliczenia szkolenia teoretycznego i praktycznego. 5.3.2.2. Wiadomo#ci. Kandydat do licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego powinien podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego wykaza( si$ wiedz" w zakresie nast$puj"cych przedmiotów: 1) prawo lotnicze: przepisy licencjonowania kontrolerów ruchu lotniczego, przepisy dotycz"ce podzia!u przestrzeni powietrznej, organów i s!u#b ruchu lotniczego, zasady ruchu lotniczego, przepisy dotycz"ce procedur ruchu lotniczego oraz s!u#b ruchu lotniczego, maj"ce zastosowanie w ruchu lotniczym kontrolowanym, odpowiedzialno%( kontrolera ruchu lotniczego oraz dowódców statków powietrznych; 2) sprz$t kontroli ruchu lotniczego: rodzaje, przeznaczenie, podstawowe zasady dzia!ania, ograniczenia u#ytkowania, sprz$tu i systemów !"czno%ci, w tym systemów rejestracji korespondencji, pomocy radionawigacyjnych, sprz$tu radarowego kontroli ruchu lotniczego, sprz$tu automatyzacji kontroli ruchu lotniczego, pomocy nawigacyjnych wizualnych; 3) lotnicza wiedza ogólna: podstawowe zasady lotu, statki powietrzne, ich podstawowe zespo!y, ograniczenia operacyjne podstawowych kategorii statków powietrznych, zasady dzia!ania podstawowych przyrz"dów pilota#owo-nawigacyjnych oraz systemów kierowania lotem, ich mo#liwo%ci operacyjne i mo#liwe skutki ich wadliwego dzia!ania dla ich uczestnictwa w ruchu lotniczym; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz o wp!ywie warunków pracy kontrolera ruchu lotniczego, w tym radarowego, na wydolno%(, krótkotrwa!ego i d!ugotrwa!ego dzia!ania w deficycie czasu na mo#liwo%ci pope!nienia b!$dów - ich unikanie, wp!ywie stanów chorobowych, u#ywania medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn", higiena #ycia i pracy, czynnik ludzki w lotnictwie; 5) j$zyk angielski i j$zyk polski w zastosowaniach lotniczych: terminologia lotnicza, terminologia odnosz"ca si$ do statków powietrznych na ziemi i w locie, procedur ruchu lotniczego i korespondencji, frazeologia radiotelefoniczna w zastosowaniach standardowych i niestandardowych, korespondencji nagl"cej i w niebezpiecze'stwie, najcz$%ciej wyst$puj"ce b!$dy w korespondencji mi$dzy pilotami a kontrolerami, unikanie b!$dów i krytyczne podej%cie do depesz pilotów obarczonych b!$dami frazeologicznymi; 6) meteorologia: podstawowa wiedza o zjawiskach i czynnikach meteorologicznych, korzystanie z dokumentacji meteorologicznej i innych informacji o pogodzie przewidywanej i obserwowanej, zjawiska niebezpieczne dla lotu oraz zak!ócaj"ce dzia!anie urz"dze' nawigacyjnych i !"czno%ci, okre%lanie wysoko%ci lotu; 7) nawigacja: kula ziemska i jej odwzorowanie na mapach; mapy lotnicze dla lotów w ruchu kontrolowanym rodzaje i wykorzystywanie w kontroli ruchu lotniczego, radionawigacja przy wykorzystaniu ró#nych systemów nawigacyjnych, dok!adno%( stosowanych systemów nawigacyjnych, w tym pomocy wizualnych, nawigacja radarowa, obliczenia nawigacyjne w zakresie niezb$dnym w pracy kontrolera ruchu lotniczego;

92

8) procedury operacyjne: s!u#by kontroli ruchu lotniczego oraz informacji powietrznej i alarmowej, frazeologia proceduralna (standardowa, niestandardowa oraz stosowana w sytuacjach szczególnych i stanach zagro#enia), wykorzystanie odpowiedniej dokumentacji lotniczej; praktyki zwi"zane z bezpiecze'stwem ruchu lotniczego. 5.3.2.3. Umiej(tno#ci. Kandydat do licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada umiej$tno%ci wykonania nast$puj"cych czynno%ci: 1) ocena zdatno%ci stanowiska pracy oraz jego wyposa#enia do kontroli ruchu lotniczego i !"czno%ci, przed przyst"pieniem do wykonywania czynno%ci kontrolera ruchu lotniczego oraz ocena bie#"cej zdatno%ci podczas wykonywania tych czynno%ci, a tak#e dzia!a' awaryjnych w razie wyst"pienia usterek; 2) wykorzystywanie informacji lotniczej oraz instrukcji zawieraj"cych lokalne procedury s!u#b ruchu lotniczego, dotycz"ce lotniska lub cz$%ci przestrzeni powietrznej, w której b$dzie wykonywa! czynno%ci kontrolera ruchu lotniczego; 3) wykonywanie czynno%ci kontrolera ruchu lotniczego przy zastosowaniu ustalonych procedur i instrukcji operacyjnych, w tym prowadzenie korespondencji radiotelefonicznej ze statkami powietrznymi z zastosowaniem frazeologii lotniczej w j$zyku angielskim i polskim, bez wadliwego akcentu lub wad wymowy, które mog!yby zak!óci( !"czno%( radiow" oraz w!a%ciwe wspó!dzia!anie z innymi pracownikami organu; 4) wspó!dzia!anie z innymi organami ruchu lotniczego w zakresie wykonywania czynno%ci kontrolera ruchu lotniczego na swoim stanowisku operacyjnym oraz wspó!dzia!anie z innymi s!u#bami wspomagaj"cymi funkcjonowanie ruchu lotniczego, np. s!u#bami utrzymania zdatno%ci lotniska lub ratowniczymi; 5) w!a%ciwe wykorzystywanie sprz$tu kontroli ruchu lotniczego, !"czno%ci, sterowanie wizualnymi pomocami nawigacyjnymi, bie#"ca kontrola ich zdatno%ci, wykrywanie usterek i post$powanie w razie ich wyst"pienia; 6) w!a%ciwe post$powanie w sytuacjach normalnych, nietypowych, alarmowych i niebezpiecznych. 5.3.2.4. ,&czne szkolenia do licencji i uprawnienia lotniczego Szkolenie teoretyczne i praktyczne na symulatorze do licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego musi by( prowadzone !"cznie ze szkoleniem do co najmniej jednego z uprawnie' lotniczych kontrolera ruchu lotniczego, wymienionych w ust. 5.3.3.1 pkt 1. 5.3.3. Uprawnienia wpisywane do licencji 5.3.3.1. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji praktykanta- kontrolera ruchu lotniczego i ich wa$no#'. Do licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego mog" by( wpisane nast$puj"ce uprawnienia lotniczeoperacyjne (ratings): 1) kontroli lotniska wizualnej (Aerodrome control visual); 2) kontroli lotniska instrumentalnej ( Aerodrome control instrument); 3) kontroli zbli#ania proceduralnej (Approach control procedura); 4) kontroli zbli#ania radarowej (Approach control surveillance); 5) kontroli obszaru proceduralnej (Area control procedural); 6) kontroli obszaru radarowej (Area control surveillance). 5.3.3.1.1. Wa#no%( uprawnie' lotniczych-operacyjnych praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego wynosi wst$pnie 12 miesi$cy i mo#e by( przed!u#ona na nast$pne 12 miesi$cy na podstawie sprawdzianu umiej$tno%ci teoretycznych i praktycznych przeprowadzonego przez egzaminatora pa'stwowego i wykazaniu przez posiadacza licencji, #e: 1) w ci"gu poprzednich 12 miesi$cy korzysta! z uprawnie' wynikaj"cych z licencji przez minimaln" liczb$ godzin, zgodnie z zatwierdzonym programem utrzymywania poziomu wiedzy i umiej$tno%ci; 2) posiada wa#ne orzeczenie lotniczo-lekarskie. 5.3.3.2. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji kontrolera ruchu lotniczego i ich wa$no#'. Do licencji kontrolera ruchu lotniczego mog" by( wpisane nast$puj"ce uprawnienia lotnicze: 1) operacyjne, wymienione w ust. 5.3.3.1.; 2) uzupe!niaj"ce, odnosz"ce si$ do uprawnie' wymienionych w pkt 1: a) kontroli lotniska (Tower Control – TWR), b) kontroli ruchu naziemnego( Ground Movement Control – GMC), c) nadzoru ruchu naziemnego ( Ground Movemend Surveillance – GMS), d) kontroli startów i l"dowa' ( Air Control – AIR), e) kontroli za pomoc" radaru ( Radar – RAD), f) zbli#ania za pomoc" radaru ( Surveillance Radar Approach – SRA), g) kontroli podej%cia za pomoc" radaru podej%cia precyzyjnego (Precision Approach Radar – PAR), h) zarz"dzania ruchem lotniczym przy u#yciu systemu ADS (Automatic Dependent Surveillance – ADS),

93

i) kontroli rejonu kontrolowanego lotniska (Terminal Control – TCL), 3) instruktorskie: a) instruktora szkolenia operacyjnego ( On-the – Job Training Instruktor – OJTI), które uprawniaj" do prowadzenia szkolenia kandydatów do uprawnie' lotniczo-operacyjnych i uzupe!niaj"cych wymienionych w pkt 1 i 2, b) specjalne – instruktora symulatorowego (On-the- Simulator Training Instruktor – OSTI), po spe!nieniu wymaga' okre%lonych w ust. 6.1.2. i 6.2.1; 5.3.3.2.1. Wa#no%( uprawnie' lotniczych kontrolera ruchu lotniczego, o których mowa w ust. 5.3.3.2. pkt 1 i 2, wynosi wst$pnie 12 miesi$cy i mo#e by( przed!u#ona na nast$pne 12 miesi$cy na podstawie sprawdzianu umiej$tno%ci przeprowadzonego przez egzaminatora pa'stwowego i wykazaniu przez posiadacza licencji, #e: 1) w ci"gu poprzednich 12 miesi$cy korzysta! z uprawnie' wynikaj"cych z licencji przez minimaln" liczb$ godzin, zgodnie z zatwierdzonym programem utrzymywania poziomu wiedzy i umiej$tno%ci; 2) posiada wa#ne orzeczenie lotniczo-lekarskie. 5.3.3.2.2. Wa#no%( uprawnie' lotniczych instruktorskich, o których mowa w ust. 5.3.3.2. pkt 3 wynosi 36 miesi$cy i mo#e by( przed!u#ona na podstawie sprawdzianu umiej$tno%ci przeprowadzonego przez egzaminatora pa'stwowego i wykazaniu przez posiadacza licencji, #e: 1) w ci"gu poprzednich 12 miesi$cy korzysta! z uprawnie' wynikaj"cych z licencji przez minimaln" liczb$ godzin, zgodnie z zatwierdzonym programem utrzymywania poziomu wiedzy i umiej$tno%ci, przy czym minimalna liczba godzin mo#e by( zmniejszona proporcjonalnie do czasu sp$dzonego na szkoleniu osób uczestnicz"cych w szkoleniu na stanowiskach, których dotyczy wniosek o przed!u#enie. 2) posiada wa#ne orzeczenie lotniczo-lekarskie. 5.3.3.2.3. W przypadku przerwy w wykonywaniu czynno%ci kontrolera ruchu lotniczego lub uprawnie' lotniczych wymienionych w ust. 5.3.3.2. pkt 1-3, trwaj"cej d!u#ej ni# 6 miesi$cy, ponowne dopuszczenie do ich wykonywania mo#e nast"pi( po zaliczeniu sprawdzianu umiej$tno%ci przed instruktorem – kontrolerem ruchu lotniczego OJTI o uprawnieniach zgodnych z wymaganiami okre%lonymi w ust. 5.3.6.5. 5.3.4. Uprawnienia posiadacza licencji 5.3.4.1. Posiadacz licencji kontrolera ruchu lotniczego jest uprawniony do wykonywania czynno%ci kontrolera ruchu lotniczego w zakresie wynikaj"cym z wa#nych uprawnie' lotniczych wpisanych do jego licencji i ewentualnych ogranicze'. 5.3.4.2. Posiadacz licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego jest uprawniony do uczestnictwa w praktycznym szkoleniu na operacyjnym stanowisku pracy w okresie wa#no%ci jego licencji, w zakresie wpisanych do niej uprawnie' lotniczych operacyjnych. 5.3.5. Warunki wydawania uprawnie% lotniczych - operacyjnych, wpisywanych do licencji kontrolera ruchu lotniczego 5.3.5.1. Uprawnienia lotnicze - operacyjne, wymienione w ust. 5.3.3.2, s" wydawane i wpisywane do licencji w odniesieniu odpowiednio do konkretnego lotniska albo konkretnej cz$%ci - sektora przestrzeni powietrznej, zgodnie z jej podzia!em, dokonanym na podstawie zasad okre%lonych w przepisach wydanych na podstawie ustawy Prawo lotnicze, art. 121 ust. 3 i publikowanym w Zbiorze Informacji Lotniczych - Polska. W przypadku dokonania zmian w podziale przestrzeni powietrznej uprawnienia lotnicze kontrolerów dotycz"ce nowego podzia!u przestrzeni b$d" wydawane po zaliczeniu szkolenia w zakresie tych zmian, w o%rodku szkolenia lotniczego. Uprawnienie lotnicze-operacyjne dla kontroli obszaru wydawane jest !"cznie na wszystkie sektory bez wzgl$du na ich konfiguracj$, pod warunkiem #e system pracy zapewnia pe!nienie s!u#by kontroli obszaru w jednej lokalizacji. 5.3.5.2. Przy pierwszym wydaniu licencji kontrolera ruchu lotniczego wydawane s" i wpisywane do niej uprawnienia, w zakresie których prowadzone by!o szkolenie do licencji. 5.3.5.3. Nast$pne uprawnienia mog" by( wydane kontrolerowi ruchu lotniczego po odbyciu i zaliczeniu szkolenia teoretycznego oraz praktycznego w o%rodku szkolenia lotniczego, prowadzonego na symulatorze i na stanowisku operacyjnym, którego dotyczy uprawnienie, potwierdzonego odpowiednimi %wiadectwami. 5.3.5.3.1. W przypadku utworzenia nowego lotniska kontrolowanego i wyznaczenia zwi"zanych z nim cz$%ci przestrzeni kontrolowanej lub dokonania zmian w podziale obszaru kontrolowanego, szkolenie do odpowiednich uprawnie' operacyjnych i uzupe!niaj"cych, dotycz"cych tych lotnisk i tych nowo utworzonych cz$%ci przestrzeni powietrznej kontrolowanej, jest prowadzone zgodnie ze specjalnym programem szkolenia, w którym dopuszcza si$ praktyczne szkolenie kandydatów do tego uprawnienia bez nadzoru instruktora OJTI, posiadaj"cego uprawnienie odnosz"ce si$ do tych nowo utworzonych lotnisk i cz$%ci przestrzeni powietrznych, z wykorzystaniem symulatora kontroli ruchu lotniczego, oraz skrócenie okresów szkolenia kandydatów o odpowiednim do%wiadczeniu w stosunku do wymaga' okre%lonych w ust 5.3.5.7.

94

5.3.5.4. Wiadomo#ci. Kandydat powinien podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego wykaza(, #e posiada wiadomo%ci w nast$puj"cym zakresie: 1) struktura przestrzeni powietrznej, a w przypadku szkolenia do uprawnienia lotniczego kontroli lotniska, równie# charakterystyka lotniska, jego instrukcja u#ytkowania, s!u#by pomocnicze i system !"czno%ci; 2) stosowane przepisy, procedury i &ród!a informacji; 3) zasady i procedury wspó!dzia!ania z organami ruchu lotniczego s"siaduj"cych przestrzeni powietrznych lub lotnisk; 4) naziemne urz"dzenia nawigacyjne; 5) sprz$t kontroli ruchu lotniczego jego charakterystyki operacyjne i wykorzystywanie; 6) teren, jego rze&ba, pokrycie, w tym przeszkody lotnicze i punkty orientacyjne; 7) charakterystyka ruchu lotniczego a w przypadku szkolenia w zakresie kontroli zbli#ania i obszaru, równie# strumienia ruchu lotniczego; 8) cechy klimatologiczne i charakterystyczne zjawiska pogodowe; 9) plany awaryjne, poszukiwa' i ratownictwa; 10) inne lokalne w!a%ciwo%ci wykonywania czynno%ci kontrolera ruchu lotniczego. 5.3.5.5. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada nabyte podczas szkolenia prowadzonego w dwóch fazach: szkolenie na symulatorze i na stanowisku operacyjnym kontrolera ruchu lotniczego umiej$tno%ci wymienione w ust. 5.3.2.3, odnosz"ce si$ do uprawnienia lotniczego kontroli, o które si$ ubiega. 5.3.5.6. Je#eli do obowi"zków kontrolera ruchu lotniczego na danym stanowisku pracy nale#y wykonywanie obserwacji meteorologicznych, wówczas w jego szkoleniu teoretycznym i praktycznym nale#y uwzgl$dni( aktualne wymagania )wiatowej Organizacji Meteorologicznej dla personelu dokonuj"cego obserwacji meteorologicznych, odnosz"ce si$ do kontrolerów ruchu lotniczego, wykonuj"cych t$ s!u#b$. 5.3.5.7. Minimalne czasy szkolenia praktycznego na symulatorze i na stanowisku operacyjnym musz" by( okre%lone w programach szkolenia na ka#dy rodzaj uprawnienia lotniczego kontroli. Je#eli program nie przewiduje szkolenia symulatorowego albo szkolenie to nie zosta!o przeprowadzone, czasy szkolenia lub liczby praktycznych (wicze' na stanowisku pracy nie mog" by( mniejsze ni#: 1) 90 godzin albo okres 1 miesi"ca, na uprawnienie lotnicze kontroli lotniska; w zale#no%ci od tego, który z tych wymiarów czasowych oznacza d!u#szy rzeczywisty czas szkolenia; 2) 180 godzin albo okres 3 miesi$cy, na uprawnienia lotnicze kontroli: a) zbli#ania, b) obszaru, c) obszaru radarowej, w zale#no%ci od tego, który z tych wymiarów czasowych oznacza d!u#szy rzeczywisty czas szkolenia; 3) 180 godzin albo okres 3 miesi$cy na uprawnienia lotnicze kontroli radarowej zbli#ania, w zale#no%ci od tego, który z tych wymiarów czasowych oznacza d!u#szy rzeczywisty czas szkolenia, oraz co najmniej 25 podej%( statku powietrznego przy jego wektorowaniu przy zastosowaniu wska&nika radarowego pozycji w p!aszczy&nie poziomej; 4) 200 kontroli radarowych podej%cia precyzyjnego statku powietrznego na uprawnienie kontroli radaru precyzyjnego podej%cia, w przypadku szkolenia dotycz"cego nowego stanowiska operacyjnego - 50. 5.3.5.7.1. W przypadku zastosowania szkolenia symulatorowego w szkoleniu do uprawnienia kontroli radaru precyzyjnego podej%cia, liczba kontroli radarowych precyzyjnego podej%cia przeprowadzonych na rzeczywistym stanowisku pracy nie mo#e by( mniejsza ni# 100. 5.3.5.7.2. W przypadku szkolenia wy!"cznie na nowym stanowisku pracy zakresy szkolenia praktycznego na symulatorze i na stanowisku pracy mog" by( w zatwierdzonym programie szkolenia zmniejszone odpowiednio do posiadanej dotychczasowej praktyki kontrolera ruchu lotniczego na analogicznych stanowiskach pracy. 5.3.6. Warunki wydania uprawnienia lotniczego instruktora-kontrolera ruchu lotniczego 5.3.6.1. Wymagania wst(pne Kandydat powinien posiada( licencj$ kontrolera ruchu lotniczego co najmniej wraz z jednym uprawnieniem lotniczym-operacyjnym, ci"g!" praktyk$ kontrolera ruchu lotniczego w okresie co najmniej 2 lat oraz 6 miesi$cy praktyki na stanowisku operacyjnym i w sektorze, na jakim b$dzie instruktorem. 5.3.6.2. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( i zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia lotniczego, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 5.3.6.3. Wiadomo#ci. Kandydat powinien podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego wykaza(, #e posiada wiedz$ w zakresie nast$puj"cych przedmiotów:

95

1) prawo lotnicze: przepisy dotycz"ce licencjonowania kontrolerów ruchu lotniczego oraz przepisy instrukcji szkolenia o%rodka szkolenia kontrolerów ruchu lotniczego i informatorów s!u#by informacji powietrznej, w tym odnosz"ce si$ do obowi"zków i odpowiedzialno%ci instruktorów-kontrolerów ruchu lotniczego podczas prowadzenia szkolenia na stanowisku pracy; 2) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: zasady higieny lotniczej w szkoleniu lotniczym, rozpoznawanie osób b$d"cych pod wp!ywem %rodków ograniczaj"cych sprawno%( fizyczn" lub psychiczn", procesy psychiczne, psychomotoryka, psychologiczne w!a%ciwo%ci poszczególnych rodzajów czynno%ci kontrolera, psychologia uczenia si$ (zdobywanie wiedzy i umiej$tno%ci), racjonalizacja szkolenia lotniczego z punktu widzenia psychologii, czynnik ludzki w lotnictwie; 3) pedagogika - podstawy: poj$cia, wychowanie, nauczanie, metody i ich dostosowanie do wieku i innych cech szkol"cych si$, podstawowe zasady dydaktyki i ich zastosowanie w szkoleniu lotniczym, ró#nice w nauczaniu i uczeniu si$ wiadomo%ci i umiej$tno%ci, rola i pozycja instruktora w szkoleniu lotniczym; 4) urz"dzenia treningowe stosowane w nauczaniu kontroli ruchu lotniczego: rodzaje i ich charakterystyki, mo#liwo%ci programowe i dydaktyczne, usterki w dzia!aniu i objawy ich wyst$powania, zasady zachowania bezpiecze'stwa podczas u#ytkowania; 5) metodyka i organizacja szkolenia kandydatów na kontrolerów ruchu lotniczego i kontrolerów ruchu lotniczego: cykl szkolenia, szkolenie teoretyczne, czynno%ci kontrolera ruchu lotniczego podczas pe!nienia s!u#b ruchu lotniczego, szkolenie praktyczne na symulatorze i na stanowisku pracy, b!$dy kontrolerów ruchu lotniczego, niedopuszczanie do b!$dów zagra#aj"cych bezpiecze'stwu lub p!ynno%ci ruchu lotniczego, w!a%ciwe reagowanie na b!$dy szkolonych, organizacja procesu szkolenia, kszta!towanie postaw i dyscypliny lotniczej, szczegó!owe zasady i metody szkolenia w ró#nych zakresach kontroli ruchu lotniczego, ocena post$pów i wyników szkolenia, kryteria zaliczeniowe. 5.3.6.3.1. W przypadku szkolenia instruktora kontrolera ruchu lotniczego OJTI do kolejnego uprawnienia instruktora szkolenia operacyjnego tematyka szkolenia teoretycznego w przedmiotach wymienionych w ust. 5.3.6.3 pkt 4 i 5 powinna by( ograniczona do zakresu wymaganego dla danego uprawnienia operacyjnego, którego ma dotyczy( uprawnienie OJTI, a pozosta!e przedmioty pomija si$. Dotyczy to równie# pa'stwowego egzaminu teoretycznego. 5.3.6.4. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada umiej$tno%ci: 1) szkolenia symulatorowego, w tym okre%lanie zada' do wykonania przez szkolonego, stosownie do jego zaawansowania, instrukta#u przed (wiczeniem, w jego trakcie i po zako'czeniu (wiczenia, oceny post$pów i wyników; 2) szkolenia na stanowisku pracy, w tym niedopuszczania do b!$dów zagra#aj"cych bezpiecze'stwu i p!ynno%ci ruchu lotniczego, w!a%ciwego korygowania skutków b!$dów pope!nianych przez szkolonego, omawiania ze szkolonym jego post$pów, oceny post$pów i wyników szkolenia. 5.3.6.5. Uprawnienia. Posiadacz wa#nego uprawnienia instruktora-kontrolera ruchu lotniczego OJTI uprawniony jest do prowadzenia szkolenia praktycznego kandydatów na kontrolerów ruchu lotniczego i kontrolerów ruchu lotniczego: 1) na symulatorze; 2) na stanowisku pracy w zakresie wpisanych do swojej licencji wa#nych uprawnie' lotniczych operacyjnych. 5.4. Licencja dyspozytora lotniczego 5.4.1. Wiadomo#ci i umiej(tno#ci 5.4.1.1. Kandydat powinien podczas egzaminu na licencj$ wykaza(, #e posiada znajomo%( j$zyka angielskiego w stopniu umo#liwiaj"cym rozumienie pisanych tekstów angielskich dotycz"cych informacji operacyjnych o statkach powietrznych, operacji lotniczych, informacji lotniczej, !"cznie z mapami lotniczymi i rozumienie potocznej mowy w tym j$zyku oraz mówienie w tym j$zyku bez wad wymowy, akcentu i b!$dów, które mog!yby utrudnia( korespondencj$ radiotelefoniczn", w zakresie niezb$dnym dla wykonywania czynno%ci dyspozytora lotniczego. 5.4.1.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego wykaza(, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów: 1) prawo lotnicze: przepisy licencjonowania dyspozytorów lotniczych, przepisy dotycz"ce organów i s!u#b ruchu lotniczego, zasady ruchu lotniczego, procedury s!u#b ruchu lotniczego stosowane w ruchu lotniczym kontrolowanym, szczególnie przepisy o lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów; 2) ogólna wiedza o statku powietrznym: zasady dzia!ania zespo!ów nap$dowych, przyrz"dów i systemów, ich ograniczenia operacyjne, wykaz minimalnego wyposa#enia; 3) osi"gi i planowanie lotu: masa i wywa#enie, wp!yw masy i wywa#enia na osi"gi i w!a%ciwo%ci statku powietrznego; operacyjny plan lotu, w tym zu#ycie paliwa, jego zapasu, zasi$gu i czasów lotu, wybór lotnisk

96

zapasowych, kierowanie lotem po trasie przelotu, operacje o zwi$kszonym zasi$gu, przygotowanie i wype!nianie planu lotu dla s!u#b ruchu lotniczego, planowanie operacji z zastosowaniem komputera; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz o wp!ywie warunków pracy dyspozytora lotniczego na mo#liwo%( pope!niania b!$dów, o wp!ywie stanów chorobowych, u#ywania medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn", higiena #ycia i pracy, czynnik ludzki w lotnictwie; 5) meteorologia: ruch uk!adów ci%nienia atmosferycznego, struktura i przemieszczanie si$ frontów mas powietrza, w!a%ciwo%ci mas powietrza, pochodzenie i rozwój zjawisk pogodowych, ich w!a%ciwo%ci i znaczenie dla warunków startu, przelotu i l"dowania, interpretacja i wykorzystanie informacji meteorologicznych, map pogodowych, prognoz i ostrze#e', skróty i kody stosowane w informacjach meteorologicznych, procedury pozyskiwania informacji pogodowych; 6) nawigacja: zasady nawigacji lotniczej, obliczenia nawigacyjne dla przelotów, szczególnie wykonywanych wed!ug wskaza' przyrz"dów; 7) procedury operacyjne: wykorzystanie dokumentacji lotniczej, operacyjnej i nawigacyjnej, procedury operacyjne dotycz"ce przewozu !adunków i materia!ów niebezpiecznych, procedury badania wypadków i incydentów lotniczych, post$powanie w razie sytuacji awaryjnych, post$powanie w razie dzia!a' bezprawnych, sabota#u i aktów terroru na statku powietrznym; 8) zasady lotu: podstawowe zasady aerodynamiki i aerostatyki oraz mechaniki lotu samolotów, %mig!owców i sterowców; 9) !"czno%(: sprz$t !"czno%ci wykorzystywany w pracy dyspozytora lotniczego, procedury i frazeologia !"czno%ci ze statkiem powietrznym oraz stacjami i s!u#bami naziemnymi. 5.4.1.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada nast$puj"ce umiej$tno%ci: 1) wykonanie dok!adnej i prawid!owej analizy pogodowej na podstawie informacji meteorologicznych o pogodzie przewidywanej i rzeczywistej i map pogody oraz sporz"dzanie na tej podstawie warto%ciowej pod wzgl$dem operacyjnym informacji o pogodzie na trasie przelotu, w jej s"siedztwie i w rejonach lotnisk zapasowych, przewidywanie tendencji do zmian pogody dla trasy przelotu, lotniska docelowego i zapasowych, z uwzgl$dnieniem wymaga' przewozu lotniczego; 2) okre%lanie optymalnych tras lotu dla odcinków przelotu i sporz"dzanie r$cznych lub komputerowych operacyjnych planów lotu i planów lotu na potrzeby s!u#b ruchu lotniczego; 3) sprawowanie operacyjnego nadzoru nad lotem i zapewnienie pomocy dowódcy statku powietrznego w niekorzystnych warunkach pogodowych i nawigacyjnych stosownie do przyj$tych procedur. 5.4.2. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e posiada nast$puj"c" praktyk$ lotnicz" wymienion" poni#ej w pkt 1 albo 2 oraz w pkt 3: 1) w okresie 3 lat bezpo%rednio poprzedzaj"cych ubieganie si$ o wydanie licencji wykonywa! w ci"gu 2 lat w przewozie lotniczym czynno%ci na nast$puj"cych stanowiskach: a) cz!onek za!ogi lotniczej statku powietrznego w transporcie lotniczym lub b) meteorolog w organizacji wysy!aj"cej statki powietrzne w transporcie lotniczym, lub c) kontroler ruchu lotniczego, lub d) inspektor nadzoru technicznego nad dyspozytorami lotniczymi; w razie wykonywania przez kandydata czynno%ci na kilku stanowiskach wy#ej wymienionych, do wymaganej praktyki mo#e by( zaliczony okres wykonywania czynno%ci na ka#dym z tych stanowisk nie krótszy ni# jeden rok; 2) w okresie 2 lat bezpo%rednio poprzedzaj"cych ubieganie si$ o wydanie licencji wykonywa! czynno%ci asystenta dyspozytora lotniczego co najmniej w ci"gu jednego roku; 3) odby! w ci"gu 2 lat od zaliczenia egzaminu praktycznego na licencj$ dyspozytora lotniczego jednoroczn" praktyk$ w czynno%ciach dyspozytora lotniczego u przewo&nika lotniczego pod nadzorem upowa#nionego dyspozytora lotniczego, aprobowanego przez Prezesa Urz$du. 5.4.2.1. Praktyka okre%lona w ust. 5.4.2 pkt 1 albo 2 nie jest wymagana, je#eli kandydat uko'czy! odpowiednie szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku przeszkalania pilotów licencjonowanych na uprawnienia na typ statku powietrznego oraz szkolenia dyspozytorów lotniczych, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 5.4.3. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji jest uprawniony do wykonywania czynno%ci w zakresie sprawowania nadzoru operacyjnego w rozumieniu przepisów wydanych na postawie ustawy - Prawo lotnicze, art. 159, ust. 1 i 2 oraz przepisów aneksu 6 i JAR-OPS. 5.4.4.1. Prezes Urz$du wpisuje do licencji dyspozytora lotniczego ograniczenie do pos!ugiwania si$ wy!"cznie j$zykiem polskim w prowadzeniu korespondencji radiotelefonicznej i przy wykonywaniu innych czynno%ci

97

dyspozytora lotniczego, je#eli podczas egzaminu na licencj$ nie wykaza! si$ odpowiedni" do wymaga' umiej$tno%ci" pos!ugiwania si$ j$zykiem angielskim. 5.4.5. Licencj$ wydaje si$ na 5 lat. Przed!u#enia wa#no%ci uprawnie' lotniczych dokonuje si$ w drodze sprawdzenia umiej$tno%ci przy odpowiednim zastosowaniu przepisu § 16 ust. 1-5 rozporz"dzenia. Zaliczenie sprawdzenia jest warunkiem ponownego wydania licencji. 5.5. Licencja informatora s"u$by informacji lotniczej i uprawnienia lotnicze do niej wpisywane 5.5.1. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien uko'czy( i zaliczy( szkolenie teoretyczne i praktyczne w o%rodku szkolenia kontrolerów ruchu lotniczego i informatorów s!u#by informacji powietrznej, potwierdzone odpowiednimi %wiadectwami. 5.5.1.1. Kandydat ubiegaj"cy si$ o przyj$cie na szkolenie do licencji informatora s!u#by informacji musi wykaza( si$ przed egzaminatorem o%rodka szkolenia lotniczego, w którym b$dzie prowadzone szkolenie, #e posiada znajomo%( j$zyka angielskiego na poziomie podstawowym w stopniu umo#liwiaj"cym rozumienie pisanych tekstów angielskich i potocznej mowy w tym j$zyku oraz mówienia w tym j$zyku bez wad wymowy, akcentu i b!$dów, które mog!yby utrudnia( korespondencj$ radiotelefoniczn". 5.5.1.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego wykaza(, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów: 1) prawo lotnicze: przepisy licencjonowania informatorów s!u#by informacji lotniczej, ogólne przepisy dotycz"ce organów i s!u#b ruchu lotniczego oraz szczegó!owe dotycz"ce o%rodka informacji powietrznej, s!u#by informacji powietrznej i alarmowej, zasady ruchu lotniczego niekontrolowanego oraz s!u#by ruchu lotniczego, które w nim mog" by( pe!nione; 2) sprz$t informacji powietrznej: rodzaje, przeznaczenie, podstawowe zasady dzia!ania, sprz$t i systemy !"czno%ci, w tym systemy rejestracji korespondencji, sprz$t automatycznego rozg!aszania informacji powietrznej, sygna!y optyczne stosowane w ruchu lotniczym lotniskowym; 3) lotnicza wiedza ogólna: podstawowe zasady lotu, statki powietrzne, ich podstawowe zespo!y, ograniczenia operacyjne podstawowych kategorii statków powietrznych, dzia!anie podstawowych przyrz"dów pilota#owonawigacyjnych; 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka oraz o wp!ywie warunków pracy informatora s!u#by informacji powietrznej na wydolno%( i mo#liwo%ci pope!niania b!$dów, wp!ywie stanów chorobowych, u#ywania medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn", higiena #ycia i pracy, ogólna wiedza o czynniku ludzkim w lotnictwie; 5) j$zyk angielski i j$zyk polski w zastosowaniach lotniczych: podstawowa terminologia lotnicza, terminologia odnosz"ca si$ do statków powietrznych na ziemi i w locie, informacji powietrznej i korespondencji, frazeologia radiotelefoniczna w zastosowaniach do informacji powietrznej, korespondencji nagl"cej i w niebezpiecze'stwie, najcz$%ciej wyst$puj"ce b!$dy frazeologiczne w korespondencji, unikanie b!$dów; 6) meteorologia: podstawowa wiedza o zjawiskach i czynnikach meteorologicznych, korzystanie z dokumentacji meteorologicznej i innych informacji o pogodzie przewidywanej i obserwowanej, zjawiska niebezpieczne dla lotu oraz zak!ócaj"ce dzia!anie urz"dze' nawigacyjnych i !"czno%ci, pionowy i poziomy rozk!ad ci%nienia atmosferycznego a nastawy i wskazania wysoko%ciomierza; 7) nawigacja: kula ziemska i jej odwzorowanie na mapach zbioru informacji lotniczych, podstawowe poj$cia nawigacji lotniczej; 8) procedury operacyjne: organizacja przestrzeni powietrznej, organy ruchu lotniczego, które w niej dzia!aj", oraz s!u#by, jakie pe!ni", procedury s!u#b informacji powietrznej i alarmowej, procedury radiotelefoniczne, maj"ce zastosowanie w sytuacjach normalnych i nadzwyczajnych, wspó!dzia!anie organów s!u#by informacji powietrznej z innymi organami ruchu lotniczego; 9) procedura i frazeologia informacji powietrznej oraz korespondencji nagl"cej i w niebezpiecze'stwie w j$zyku angielskim i j$zyku polskim. 5.5.1.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada umiej$tno%ci: 1) oceny zdatno%ci stanowiska operacyjnego oraz jego wyposa#enia do pe!nienia s!u#by informacji powietrznej, w tym radiostacji lotniczej oraz !"czno%ci z innymi organami ruchu lotniczego i s!u#b" meteorologiczn", przed przyst"pieniem do wykonywania czynno%ci informatora s!u#by informacji powietrznej i bie#"cej podczas wykonywania tych czynno%ci, a tak#e dzia!a' awaryjnych w razie wyst"pienia usterek; 2) pozyskiwania danych wchodz"cych w sk!ad informacji powietrznych, dotycz"cych ruchu lotniczego i pogody, redagowania depesz informacji powietrznej uwzgl$dniaj"cych lokalne procedury ruchu lotniczego, dotycz"ce lotniska lub cz$%ci przestrzeni powietrznej, w której b$dzie wykonywa! czynno%ci informatora s!u#by informacji;

98

3) wykonywania czynno%ci informatora s!u#by informacji powietrznej, przy zastosowaniu ustalonych procedur i instrukcji operacyjnych; 4) wspó!dzia!ania z o%rodkiem informacji powietrznej i z innymi organami ruchu w zakresie wykonywania czynno%ci informatora s!u#by informacji powietrznej na swoim stanowisku operacyjnym oraz wspó!dzia!ania z innymi s!u#bami wspomagaj"cymi funkcjonowanie ruchu lotniczego, np. s!u#bami utrzymania zdatno%ci lotniska lub ratowniczymi; 5) wspó!dzia!ania ze s!u#bami kontroli ruchu lotniczego w zakresie wymiany informacji powietrznej, przekazywania zezwole' kontroli i innych wa#nych informacji lotniczych; 6) wspó!dzia!ania z za!ogami statków powietrznych podczas wykonywania ich obowi"zków na ziemi: przyjmowanie planów lotów i przekazywanie ich pod w!a%ciwym adresem, udost$pnianie publikacji informacji lotniczej, dostarczanie informacji pogodowych niezb$dnych do planowania lotu i innych; 7) w!a%ciwego pos!ugiwania si$ sprz$tem !"czno%ci, pos!ugiwania si$ wizualnymi pomocami nawigacyjnymi i wyposa#eniem sygnalizacji wzrokowej, umiej$tno%( bie#"cej kontroli ich zdatno%ci, wykrywania usterek i post$powania w razie ich wyst"pienia. 5.5.1.4. Szkolenie teoretyczne i praktyczne do licencji informatora s!u#by informacji powietrznej musi by( prowadzone !"cznie ze szkoleniem do co najmniej jednego z uprawnie' lotniczych, wymienionych w ust. 5.5.3 pkt 1-2. 5.5.2. Praktyka. Kandydat powinien wykaza(, #e w trakcie szkolenia lotniczego do licencji odby! praktyk$ w wykonywaniu informatora s!u#by informacji powietrznej: 1) wymagan" co najmniej dla jednego z uprawnie' lotniczych, do którego prowadzone jest szkolenie zgodnie z wymaganiami ust. 5.5.3; 2) je#eli szkolenie jest prowadzone równocze%nie do dwóch z uprawnie' lotniczych, wówczas odpowiednie wymagania odno%nie do praktyki, musz" by( zgodne z ustaleniami w tej sprawie instrukcji szkolenia albo programu szkolenia i nie mog" by( mniejsze ni# dotycz"ce uprawnienia lotniczego, do którego wymagana jest wi$ksza praktyka. 5.5.3. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji. Do licencji informatora s!u#by informacji powietrznej mog" by( wpisane nast$puj"ce uprawnienia lotnicze: 1) lotniskowej s!u#by informacji powietrznej (AFIS - Aerodrome Flight Information Service) konkretnego lotniska niekontrolowanego; 2) obszarowej s!u#by informacji powietrznej (FIS - Flight Information Service) w konkretnym rejonie informacji powietrznej i w konkretnym jego sektorze; 3) radarowej obszarowej s!u#by informacji powietrznej (RIS - Radar Information Service). 5.5.3.1. Wa#no%( ka#dego z uprawnie' lotniczych informatora s!u#by informacji powietrznej wynosi 3 lata i mo#e by( przed!u#ona na podstawie sprawdzianu umiej$tno%ci przeprowadzonego przez egzaminatora pa'stwowego. 5.5.3.2. W przypadku przerwy d!u#szej ni# 12 miesi$cy w wykonywaniu czynno%ci informatora s!u#by informacji powietrznej, wynikaj"cych z ka#dego z uprawnie' wymienionych w ust. 5.5.3.1, ponowne dopuszczenie do ich wykonywania mo#e nast"pi( po zaliczeniu sprawdzianu umiej$tno%ci przed egzaminatorem pa'stwowym. 5.5.4. Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji jest uprawniony do wykonywania czynno%ci informatora s!u#by informacji powietrznej w zakresie wynikaj"cym z wa#nych uprawnie' lotniczych wpisanych do jego licencji i ewentualnych ogranicze'. 5.5.4.1. Prezes Urz$du wpisuje do licencji informatora s!u#by informacji powietrznej ograniczenie do pos!ugiwania si$ wy!"cznie j$zykiem polskim w prowadzeniu korespondencji radiotelefonicznej i przy wykonywaniu czynno%ci informatora, je#eli podczas egzaminu na licencj$ nie wykaza! si$ odpowiedni" do wymaga' umiej$tno%ci" pos!ugiwania si$ j$zykiem angielskim. 5.5.4.2. Do licencji informatora s!u#by informacji powietrznej z ograniczeniem wymienionym w ust. 5.5.4.1 nie mog" by( wpisane uprawnienia lotnicze wymienione w ust. 5.5.3: 1) pkt 1, dotycz"ce lotniska niekontrolowanego, na którym dopuszczony jest ruch lotniczy mi$dzynarodowy; 2) pkt 2 i 3. 5.5.5. Warunki wydawania uprawnie% lotniczych, wpisywanych do licencji informatora s"u$by informacji powietrznej 5.5.5.1. Uprawnienia lotnicze, wymienione w ust. 5.5.3 s" wydawane i wpisywane do licencji w odniesieniu odpowiednio do konkretnego lotniska niekontrolowanego i jego strefy informacji powietrznej albo w odniesieniu do konkretnego regionu informacji powietrznej i konkretnego jego sektora, zgodnie z podzia!em polskiej przestrzeni powietrznej, dokonanym zgodnie z zasadami okre%lonymi w przepisach wydanych na podstawie ustawy - Prawo lotnicze, art. 121 ust. 3 i publikowanym w Zbiorze Informacji Lotniczych - Polska. W przypadku dokonania zmian w

99

podziale przestrzeni powietrznej - uprawnienia lotnicze do informacji powietrznej dotycz"ce tych nowych sektorów b$d" wydawane po zaliczeniu odpowiedniego szkolenia w o%rodku szkolenia lotniczego, w zakresie wprowadzonych zmian. 5.5.5.2. Przy pierwszym wydaniu licencji informatora informacji s!u#by informacji powietrznej jest wydawane i wpisane do niej ka#de uprawnienie, w zakresie którego prowadzone by!o szkolenie do licencji. 5.5.5.3. Nast$pne uprawnienie mo#e by( wydane informatorowi s!u#by informacji powietrznej po odbyciu i zaliczeniu szkolenia teoretycznego oraz praktycznego prowadzonego w o%rodku szkolenia lotniczego i na stanowisku operacyjnym, którego dotyczy uprawnienie, potwierdzonego odpowiednim %wiadectwem. 5.5.5.4. Wiadomo#ci. Kandydat powinien podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego wykaza(, #e posiada wiadomo%ci w nast$puj"cym zakresie: 1) granice sektora rejonu informacji powietrznej, a je#eli uprawnienie dotyczy lotniska niekontrolowanego, granice i struktura jego strefy informacji powietrznej oraz charakterystyka lotniska, jego instrukcja u#ytkowania, s!u#by pomocnicze i system !"czno%ci; 2) stosowane przepisy, procedury i &ród!a informacji powietrznej oraz lotniczej; 3) zasady i procedury wspó!dzia!ania z o%rodkiem informacji powietrznej, z organami ruchu lotniczego s"siaduj"cych przestrzeni powietrznych lub lotnisk; 4) naziemne urz"dzenia nawigacyjne, w tym wizualne, oraz w przypadku uprawnienia dotycz"cego lotniska niekontrolowanego wyposa#enie sygnalizacji wzrokowej i pos!ugiwanie si$ nim; 5) sprz$t !"czno%ci, jego charakterystyki i mo#liwo%ci operacyjne; 6) teren, jego rze&ba, pokrycie, w tym przeszkody lotnicze i punkty orientacyjne; 7) charakterystyka ruchu lotniczego: 8) cechy klimatologiczne i charakterystyczne zjawiska pogodowe; 9) plany awaryjne, poszukiwa' i ratownictwa; 10) inne lokalne w!a%ciwo%ci wykonywania czynno%ci kontrolera ruchu lotniczego. 5.5.5.5. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada umiej$tno%ci wymienione w ust. 5.5.1.3, odnosz"ce si$ do uprawnienia lotniczego informacji powietrznej, o które ubiega si$. 5.5.5.6. Minimalne czasy szkolenia praktycznego na stanowisku operacyjnym musz" by( okre%lone w programach szkolenia na ka#dy rodzaj uprawnienia lotniczego informacji powietrznej. Musz" one uwzgl$dnia( stopie' skomplikowania i trudno%ci pe!nienia s!u#by na danym stanowisku pracy oraz dotychczasowe kwalifikacje informatora s!u#by informacji powietrznej. 5.5.5.7. Szkolenie praktyczne kandydata do uprawnienia lotniczego informacji powietrznej na stanowisku operacyjnym musi by( prowadzone przez informatora s!u#by informacji powietrznej, posiadaj"cego wa#ne uprawnienie lotnicze dotycz"ce tego stanowiska pracy oraz spe!niaj"cego wymagania okre%lone w instrukcji szkolenia o%rodka szkolenia kontrolerów ruchu lotniczego i informatorów s!u#by informacji powietrznej, który to szkolenie prowadzi. . Licencja operatora tankowania statków powietrznych i uprawnienia lotnicze do niej wpisywane 5.6.1. Wymagania dotycz"ce o%rodka szkolenia operatorów tankowania statków powietrznych Szkolenie lotnicze do licencji operatora tankowania statków powietrznych mo#e by( prowadzone w: 1) certyfikowanym na dany rodzaj i zakres szkolenia o%rodku szkolenia operatorów tankowania statków powietrznych; 2) certyfikowanej organizacji obs!ugi technicznej statków powietrznych, która uzyska!a dodatkowy certyfikat na szkolenie operatora statków powietrznych na dany rodzaj i zakres szkolenia. 5.6.2. Wiadomo#ci. Kandydat powinien podczas teoretycznego egzaminu pa'stwowego wykaza(, #e posiada wiadomo%ci w zakresie nast$puj"cych przedmiotów na poziomie oraz w zakresie niezb$dnym dla licencji: 1) prawo lotnicze: prawo lotnicze mi$dzynarodowe i krajowe, organizacje lotnicze mi$dzynarodowe, przepisy licencjonowania operatorów tankowania statków powietrznych, przepisy normuj"ce dzia!alno%( organizacji obs!ugi technicznej, agentów obs!ugi naziemnej, szkolenia operatorów tankowania statków powietrznych oraz dotycz"ce organizacji i wykonywania obs!ugi technicznej statku powietrznego; 2) przepisy specjalistyczne zawodowe; 3) nauki przyrodnicze i ogólna wiedza o statku powietrznym: matematyka, jednostki miar, fizyka i chemia szczególnie w zakresie niezb$dnym przy pracy z paliwami lotniczymi, w obs!udze statku powietrznego, kategorie statków powietrznych, ich zasadnicze zespo!y;

100

4) technika lotnicza: rodzaje i w!a%ciwo%ci materia!ów stosowanych w konstrukcji statku powietrznego (g!ównie poszycia statków powietrznych), zasady konstrukcji i funkcjonowania struktur statku powietrznego, zespo!y nap$dowe; 5) obs!uga techniczna statku powietrznego: podstawowe technologie maj"ce zastosowanie w obs!udze; 6) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii cz!owieka, wp!ywie warunków pracy przy obs!udze statku powietrznego, wysi!ku fizycznego i umys!owego na wydolno%(, wp!ywie zm$czenia na mo#liwo%( pope!niania b!$dów i sposobach ich unikania, o wp!ywie stanów chorobowych, u#ywania medykamentów i %rodków psychotropowych na wydolno%( psychofizyczn", wp!ywie %rodków chemicznych, promieniowania na stan zdrowia, higiena #ycia i pracy, czynnik ludzki w lotnictwie; 7) bezpiecze'stwo obs!ugi statku powietrznego: a) przeciwdzia!anie zagro#eniom dla ludzi, otoczenia oraz obs!ugiwanego statku powietrznego wynikaj"cym z: - procesu technologicznego, - zastosowania &róde! energii i zasilania, - zastosowania urz"dze' i materia!ów promieniotwórczych, - wykorzystywania innych materia!ów, w tym paliw, b) zapobieganie po#arowi i eksplozji; 8) techniczne urz"dzenia nalewcze oraz ich obs!uga i znajomo%( paliw; 9) paliwowe instalacje pok!adowe samolotu. 5.6.3. Umiej(tno#ci. Kandydat powinien wykaza( podczas praktycznego egzaminu pa'stwowego, #e posiada odpowiednie do licencji lub uprawnienia nast$puj"ce umiej$tno%ci: 1) wykorzystania instrukcji obs!ugi oraz narz$dzi i sprz$tu kontrolno-pomiarowego odpowiednich dla urz"dzenia tankuj"cego; 2) pos!ugiwania si$ odpowiednimi narz$dziami i urz"dzeniami kontrolno-pomiarowymi oraz obrotu technologicznego, innymi narz$dziami, materia!ami, w sposób wykluczaj"cy mo#liwo%( pozostawiania obcych przedmiotów na obs!ugiwanym statku powietrznym lub zespole tego statku powietrznego; 3) skutecznego utrzymywania w!a%ciwego poziomu porz"dku na stanowisku pracy oraz zachowania czysto%ci; 4) zachowania odpowiednich %rodków ostro#no%ci chroni"cych podzespo!y i materia!y podczas pos!ugiwania si$ nimi; 5) zachowania wymaga' bezpiecze'stwa i higieny pracy oraz bezpiecze'stwa przeciwpo#arowego; 6) dokumentowania operacji tankowania. 5.6.4. Praktyka. 5.6.4.1. Kandydat powinien wykaza(, #e w o%rodku szkolenia odby!, pod nadzorem instruktora, szkolenie lotnicze obejmuj"ce 100 tankowa' statków powietrznych. 5.6.4.2. Prezes Urz$du mo#e zmniejszy( o 50 % wymagan" ilo%( tankowa' statków powietrznych, okre%lon" w 5.6.4.1., kandydatom, którzy posiadaj" wy#sze wykszta!cenie techniczne. 5.6.5. Uprawnienia lotnicze, które mog& by' wpisane do licencji 5.6.5.1. Do licencji operatora tankowania statków powietrznych mo#e by( wpisane uprawnienie instruktora operatora tankowania statków powietrznych operatorowi tankowania statków powietrznych, który: 1) posiada wa#n" licencj$ operatora tankowania statków powietrznych i dokumenty potwierdzaj"ce wykonywanie czynno%ci wynikaj"cych z posiadanej licencji, przez okres co najmniej 3 lat; 2) w ci"gu ostatnich 12 miesi$cy, poprzedzaj"cych z!o#enie wniosku o wydanie uprawnienia instruktora operatora tankowania statków powietrznych, wykona! co najmniej 100 tankowa'; 3) uko'czy! kurs szkoleniowy do uprawnie' instruktora - operatora tankowania statków powietrznych, obejmuj"cy: a) szkolenie teoretyczne w zakresie przedmiotów: - prawo lotnicze, - cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia, - metodyka i organizacja szkolenia operatorów tankowania statków powietrznych, - zasady wykonywania czynno%ci lotniczych operatora tankowania statków powietrznych, b) szkolenie praktyczne kandydata ubiegaj"cego si$ o uzyskanie uprawnie' instruktora - operatora tankowania statków powietrznych w zakresie umiej$tno%ci nauczania kandydatów na operatorów tankowania statków powietrznych; 4) zda! pa'stwowy egzamin teoretyczny i praktyczny na uzyskanie uprawnienia instruktora - oparatora tankowania statków powietrznych.

101

5.6.5.2. Uprawnienie instruktora - operatora tankowania statków powietrznych jest wa#ne przez okres 3 lat i jego wa#no%( mo#e by( przed!u#ona, je#eli w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wyga%ni$cie terminu wa#no%ci jego posiadacz przeprowadzi! szkolenia co najmniej dwóch kandydatów na operatora tankowania statków powietrznych. 5.6.5.3. Uprawnienie instruktora - operatora tankowania statków powietrznych mo#e by( wznowione po szkoleniu wznawiaj"cym wiadomo%ci i umiej$tno%ci obejmuj"cym program szkolenia lotniczego do uprawnie' instruktora - operatora tankowania statków powietrznych i zdaniu pa'stwowego egzaminu teoretycznego. 5.6.6. Prezes Urz(du: 1) og!asza w PEL wytyczne i instrukcje techniczne, dotycz"ce: - zasad prowadzenia szkolenia lotniczego, o którym mowa w 5.6.1. i 5.6.4., - trybu potwierdzania szkolenia oraz przed!u#ania i przywracania wa#no%ci uprawnienia, a tak#e rejestracji tych czynno%ci; 2) zatwierdza programy szkolenia lotniczego. 5.6.7. Uprawnienia posiadacza licencji. 5.6.7.1. Posiadacz licencji operatora tankowania statków powietrznych jest uprawniony do obs!ugi urz"dze' tankuj"cych na wszystkich etapach ich eksploatacji w lotnictwie. Rozdzia" 6 Uprawnienia specjalne wydawane przez Prezesa Urz(du 6.1. Rodzaje uprawnie% specjalnych i ogólne zasady ich wydawania 6.1.1. Rodzaje uprawnie' specjalnych Prezes Urz$du wydaje nast$puj"ce uprawnienia specjalne: 1) instruktora symulatorowego: a) samolotowego, b) %mig!owcowego, c) nawigatora lotniczego, d) mechanika pok!adowego, e) kontrolera ruchu lotniczego; 2) instruktora spadochronowego bez prawa wykonywania czynno%ci instruktora spadochronowego na pok!adzie statku powietrznego i bez prawa wykonywania skoków. 6.1.2. Uprawnienie specjalne mo#e by( wydane kandydatowi, który: 1) posiada do%wiadczenie cz!onka personelu lotniczego, uzyskane na podstawie wykonywania czynno%ci lotniczych na podstawie posiadanej obecnie albo poprzednio licencji lotniczej; 2) odby! i zaliczy! szkolenie lotnicze wymagane na dane upowa#nienie lub szkolenie uzupe!niaj"ce; 3) spe!nia inne niezb$dne wymagania. 6.1.3. Do szkolenia kandydatów ubiegaj"cych si$ o wydanie uprawnie' specjalnych Prezesa Urz$du, wymienionych w ust. 6.1.1 pkt 1, maj" odpowiednie zastosowanie przepisy zamieszczone w: a) ust. 2.2.1.1 pkt 1 i 2, b) ust. 2.2, c) ust. 2.5.3 pkt 1 lit. a-c oraz g, d) ust. 2.5.3 pkt 2 lit. a, e) ust. 2.5.4.1, f) ust. 5.1.2. 6.2. Uprawnienia lotnicze specjalne instruktora 6.2.1. Uprawnienie specjalne instruktora symulatorowego samolotowego 6.2.1.1. Uprawnienie specjalne instruktora symulatorowego samolotowego: 1) mo#e by( wydane kandydatowi, który posiada albo posiada! licencj$ pilota zawodowego albo pilota liniowego i wykona! co najmniej 1.500 godzin w charakterze pilota z za!og" wieloosobow" oraz uko'czy! szkolenie: a) na symulatorze na typ samolotu, którego ma dotyczy( upowa#nienie, b) teoretyczne okre%lone w ust. 3.4.3, c) praktyczne, co najmniej w czasie 3 godzin lotu, obejmuj"ce wykonywanie czynno%ci instruktora symulatorowego podczas nauczania czynno%ci normalnych i awaryjnych kandydatów na uprawnienie na typ, podczas którego kandydat na instruktora symulatorowego powinien opanowa( obs!ug$ urz"dzenia treningowego oraz metodyk$ skutecznego nauczania czynno%ci lotniczych i oceny ich opanowania; 2) mo#e by( rozszerzone na nowy typ samolotu, je#eli kandydat uko'czy szkolenie praktyczne dotycz"ce tego typu okre%lone w pkt 1 lit. a oraz c;

102

3) jest wa#ne 3 lata i jego wa#no%( mo#e by( przed!u#ona, je#eli w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wyga%ni$cie terminu wa#no%ci jego posiadacz spe!ni! nast$puj"ce warunki: a) przeprowadzi! szkolenie symulatorowe w wymiarze co najmniej 3 godzin, b) zaliczy! sprawdzian w zakresie umiej$tno%ci instruktora symulatorowego; 4) mo#e by( wznowione po szkoleniu wznawiaj"cym wiadomo%ci i umiej$tno%ci w zakresie ustalonym przez Prezesa Urz$du po uwzgl$dnieniu lotniczej praktyki kandydata, przerwy w wa#no%ci uprawnienia i w!a%ciwo%ci statku powietrznego, obejmuj"cym co najmniej 3 godziny szkolenia w zakresie czynno%ci instruktora symulatorowego, oraz po zaliczeniu egzaminu teoretycznego i praktycznego. 6.2.1.2. Posiadacz uprawienia specjalnego instruktora symulatorowego samolotowego mo#e prowadzi( szkolenie symulatorowe kandydatów do uprawnienia lotniczego na typ samolotu obj$ty zakresem tego upowa#nienia. 6.2.2. Uprawnienie specjalne instruktora symulatorowego #mig"owcowego 6.2.2.1. Uprawnienie specjalne instruktora symulatorowego %mig!owcowego: 1) mo#e by( wydane kandydatowi, który posiada albo posiada! licencj$ pilota zawodowego albo pilota liniowego i wykona! co najmniej 1.000 godzin w charakterze pilota z za!og" wieloosobow" oraz uko'czy! szkolenie: a) na symulatorze na typ %mig!owca, którego ma dotyczy( upowa#nienie, b) teoretyczne okre%lone w ust. 3.4.3, c) praktyczne, w czasie co najmniej 3 godzin lotu, obejmuj"ce wykonywanie czynno%ci instruktora symulatorowego podczas nauczania czynno%ci normalnych i awaryjnych kandydatów na uprawnienie na typ, podczas którego kandydat na instruktora symulatorowego powinien opanowa( obs!ug$ urz"dzenia treningowego oraz metodyk$ skutecznego nauczania czynno%ci lotniczych i oceny ich opanowania; 2) mo#e by( rozszerzone na nowy typ %mig!owca, je#eli kandydat uko'czy szkolenie praktyczne dotycz"ce tego typu okre%lone w pkt 2 lit. a oraz c; 3) jest wa#ne 3 lata i jego wa#no%( mo#e by( przed!u#ona, je#eli w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wyga%ni$cie terminu wa#no%ci jego posiadacz spe!ni! nast$puj"ce warunki: a) przeprowadzi! szkolenie symulatorowe w wymiarze co najmniej 3 godzin, b) zaliczy! sprawdzian w zakresie umiej$tno%ci instruktora symulatorowego; 4) mo#e by( wznowione po szkoleniu wznawiaj"cym wiadomo%ci i umiej$tno%ci w zakresie ustalonym przez Prezesa Urz$du po uwzgl$dnieniu lotniczej praktyki kandydata, przerwy w wa#no%ci uprawnienia i w!a%ciwo%ci statku powietrznego, obejmuj"cym co najmniej 3 godziny szkolenia w zakresie czynno%ci instruktora symulatorowego oraz po zaliczeniu egzaminu teoretycznego i praktycznego. 6.2.2.2. Posiadacz uprawnienia specjalnego instruktora symulatorowego %mig!owcowego mo#e prowadzi( szkolenie symulatorowe kandydatów do uprawnienia lotniczego na typ %mig!owca, obj$ty zakresem tego upowa#nienia. 6.2.3. Uprawnienie specjalne instruktora symulatorowego-nawigatora lotniczego 6.2.3.1. Uprawnienie specjalne instruktora symulatorowego-nawigatora: 1) mo#e by( wydane kandydatowi, który posiada albo posiada! licencj$ nawigatora lotniczego albo pilota liniowego i wykona! co najmniej 1.500 godzin w tym charakterze oraz uko'czy! szkolenie: a) teoretyczne okre%lone w ust. 4.2.2, b) praktyczne, w czasie co najmniej 6 godzin, obejmuj"ce praktyczne nauczanie w locie na symulatorze lotu czynno%ci normalnych i awaryjnych kandydatów na nawigatorów lotniczych, podczas którego kandydat na instruktora symulatorowego powinien opanowa( obs!ug$ urz"dzenia treningowego oraz metodyk$ skutecznego nauczania czynno%ci lotniczych i oceny ich opanowania; c) praktyczne w locie na symulatorze na typ statku powietrznego, w ci"gu 12 miesi$cy, poprzedzaj"cych wniosek, obejmuj"ce co najmniej 6 godzin lotu; 2) mo#e by( rozszerzone na nowy typ statku powietrznego, je#eli kandydat uko'czy szkolenie praktyczne dotycz"ce tego typu okre%lone w pkt 1 lit. b oraz c; 3) jest wa#ne 3 lata i jego wa#no%( mo#e by( przed!u#ona, je#eli w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wyga%ni$cie terminu wa#no%ci jego posiadacz wykona! co najmniej 6 godzin szkolenia na symulatorze; 4) mo#e by( wznowione po szkoleniu wznawiaj"cym wiadomo%ci i umiej$tno%ci w zakresie ustalonym przez Prezesa Urz$du po uwzgl$dnieniu lotniczej praktyki kandydata, przerwy w wa#no%ci uprawnienia i w!a%ciwo%ci statku powietrznego, obejmuj"cym co najmniej 6 godzin lotu na symulatorze oraz po zaliczeniu egzaminu teoretycznego i praktycznego. 6.2.3.2. Posiadacz uprawnienia specjalnego instruktora symulatorowego-nawigatora mo#e prowadzi( szkolenie symulatorowe kandydatów do uprawnienia lotniczego na typ statku powietrznego, obj$ty zakresem tego upowa#nienia.

103

6.2.4. Uprawnienie specjalne instruktora symulatorowego-mechanika pok"adowego 6.2.4.1. Uprawnienie specjalne instruktora-mechanika pok!adowego, symulatorowego: 1) wydaje si$ kandydatowi, który posiada albo posiada! licencj$ mechanika pok!adowego i wykona! co najmniej 1.500 godzin jako mechanik pok!adowy oraz uko'czy! szkolenie: a) teoretyczne okre%lone w ust. 4.3.5.2 pkt 1 lit. c, b) praktyczne, w czasie co najmniej 3 godzin lotu, obejmuj"ce praktyczne nauczanie w locie na symulatorze lotu czynno%ci normalnych i awaryjnych kandydatów na mechaników pok!adowych, podczas którego kandydat na instruktora symulatorowego powinien opanowa( obs!ug$ urz"dzenia treningowego oraz metodyk$ skutecznego nauczania czynno%ci lotniczych i oceny ich opanowania; c) praktyczne w locie na symulatorze na typ statku powietrznego, w ci"gu 12 miesi$cy, poprzedzaj"cych wniosek, obejmuj"ce co najmniej 3 godziny lotu; 2) rozszerza si$ na nowy typ statku powietrznego, je#eli kandydat uko'czy szkolenie praktyczne dotycz"ce tego typu okre%lone w pkt 1 lit. b oraz c; 3) jest wa#ne 3 lata i jego wa#no%( mo#e by( przed!u#ona, je#eli w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych wyga%ni$cie terminu wa#no%ci jego posiadacz wykona! co najmniej 3 godziny szkolenia na symulatorze; 4) wznawia si$ po szkoleniu wznawiaj"cym wiadomo%ci i umiej$tno%ci w z zakresie ustalonym przez Prezesa Urz$du po uwzgl$dnieniu lotniczej praktyki kandydata, przerwy w wa#no%ci uprawnienia i w!a%ciwo%ci statku powietrznego, obejmuj"cym co najmniej 3 godziny lotu na symulatorze oraz po zaliczeniu egzaminu teoretycznego i praktycznego. 6.2.4.2. Posiadacz uprawienia specjalnego instruktora symulatorowego-mechanika pok!adowego mo#e prowadzi( szkolenie symulatorowe kandydatów do uprawnienia lotniczego na typ statku powietrznego, obj$ty zakresem tego upowa#nienia. 6.2.5. Uprawnienie specjalne instruktora symulatorowego-kontrolera ruchu lotniczego 6.2.5.1. Uprawnienie specjalne instruktora symulatorowego-kontrolera ruchu lotniczego mo#e by( wydane kontrolerowi ruchu lotniczego, który: 1) posiada w swej licencji wa#ne uprawnienie lotnicze instruktora-kontrolera ruchu lotniczego, bez egzaminu na to uprawnienie, w przypadku, je#eli uprawnienie instruktora utraci!o wa#no%( na skutek przerwy w wykonywaniu czynno%ci instruktora, po zaliczeniu sprawdzianu umiej$tno%ci zgodnie z ust. 5.3.3.2; 2) posiada lub posiada! licencj$ kontrolera ruchu lotniczego co najmniej wraz z jednym uprawnieniem operacyjnym oraz co najmniej 24 miesi"ce praktyki kontrolera ruchu lotniczego, na podstawie pa'stwowego egzaminu teoretycznego i praktycznego po odbyciu i zaliczeniu w o%rodku szkolenia kontrolerów ruchu lotniczego i informatorów s!u#by informacji powietrznej szkolenia w zakresie wiadomo%ci wymienionych w ust. 5.3.6.3 oraz umiej$tno%ci wymienionych w ust. 5.3.6.4 pkt 1. 6.2.5.2. Wa#no%( uprawnienia specjalnego instruktora symulatorowego - kontrolera ruchu lotniczego wynosi 3 lata i mo#e by( przed!u#ona na podstawie sprawdzianu umiej$tno%ci przeprowadzonego przez egzaminatora pa'stwowego. 6.2.5.3. W przypadku przerwy d!u#szej ni# 3 miesi"ce w wykonywaniu czynno%ci instruktora symulatorowegokontrolera ruchu lotniczego, ponowne dopuszczenie do ich wykonywania mo#e nast"pi( po zaliczeniu sprawdzianu umiej$tno%ci przed instruktorem-kontrolerem ruchu lotniczego o kwalifikacjach zgodnych z wymaganiami okre%lonymi w ust. 5.3.6.5. Powy#sze nie dotyczy instruktora symulatorowego-kontrolera ruchu lotniczego, który posiada licencj$ kontrolera ruchu lotniczego z wa#nym uprawnieniem lotniczym instruktora-kontrolera ruchu lotniczego oraz wa#ne orzeczenie lotniczo-lekarskie o zdatno%ci do wykonywania czynno%ci kontrolera ruchu lotniczego. 6.2.5.4. Uprawnienie specjalne instruktora symulatorowego-kontrolera ruchu lotniczego mo#e by( wykorzystywane w szkoleniu do licencji kontrolera ruchu lotniczego i uprawnie' operacyjnych wpisywanych do tej licencji, równie# w sprawdzaniu w tym zakresie wiadomo%ci i umiej$tno%ci, w zakresie wymienionym dla instruktora w instrukcji szkolenia o%rodka. 6.3. Uprawnienie specjalne instruktora spadochronowego bez prawa wykonywania czynno#ci instruktora spadochronowego na pok"adzie statku powietrznego i bez prawa wykonywania skoków 6.3.1. Uprawnienie specjalne, wymienione w ust. 6.3, mo#e by( wydane instruktorowi spadochronowemu, który otrzyma! orzeczenie lotniczo-lekarskie o niezdatno%ci do wykonywania czynno%ci skoczka spadochronowego zawodowego: 1) bez egzaminu, je#eli przerwa w wykonywaniu przez niego czynno%ci instruktora spadochronowego nie jest wi$ksza ni# 6 miesi$cy;

104

2) po spe!nieniu wymaga' szkoleniowych, ustalonych dla niego indywidualnie przez Prezesa Urz$du, po uwzgl$dnieniu jego do%wiadczenia instruktorskiego oraz d!ugotrwa!o%ci przerwy w wykonywaniu czynno%ci instruktora spadochronowego, przekraczaj"cej 6 miesi$cy. 6.3.2. Wa#ne uprawnienie specjalne wymienione w ust. 6.3 uprawnia do wykonywania czynno%ci instruktora spadochronowego, z wyj"tkiem wykonywania tych czynno%ci na pok!adzie statku powietrznego w locie oraz wykonywania skoków pokazowych we wszystkich rodzajach szkolenia kandydatów na skoczków spadochronowych i skoczków spadochronowych z zastrze#eniem dodatkowych wymaga' okre%lonych w ust. 3.4.1.1 pkt 7 lit. a, e oraz f. 6.3.3. Przed"u$anie wa$no#ci uprawnienia specjalnego instruktora spadochronowego bez prawa wykonywania czynno#ci instruktora spadochronowego na pok"adzie statku powietrznego i bez prawa wykonywania skoków Wa#no%( uprawnienia wynosi 3 lata i mo#e by( przed!u#ona po zaliczeniu sprawdzenia umiej$tno%ci instruktorskich po odbyciu seminarium instruktorskiego w okresie 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ terminu wa#no%ci.

105

Za"&cznik Nr 2 OPISY I WZORY LICENCJI CZ,ONKÓW PERSONELU LOTNICZEGO ORAZ WZÓR -WIADECTWA UZNANIA LICENCJI CZ,ONKA PERSONELU LOTNICZEGO ALBO RÓWNOWA*NEGO DOKUMENTU 1. Zasady ogólne 1.1. Rodzaj papieru i format Licencj$ wydaje si$ na papierze albo innym materiale koloru bia!ego, o fakturze zapobiegaj"cej wymazaniom albo wyskrobywaniu zapisów i zast$powaniu ich innymi oraz sprzyjaj"cej ujawnianiu takich dzia!a'. Papier albo materia! musi te# by( dostatecznie trwa!y, umo#liwiaj"cy pi$cioletnie u#ytkowanie. Licencja jest wydawana na pasie stanowi"cym 1/2 formatu A-4 powsta!ym z wzd!u#nego ci$cia, a ka#da strona stanowi 1/4 d!ugo%ci tego pasa. 1.2. Wymagania wydawnicze Ze wzgl$du na konieczno%( indywidualizacji ka#dej licencji oraz automatycznej, elektronicznej rejestracji danych do niej wpisanych, licencje nie mog" powstawa( w drukarni i musz" by( drukowane w Urz$dzie Lotnictwa Cywilnego przy wykorzystaniu specjalnych programów komputerowych. 1.3. Nazwy specjalno#ci cz"onków personelu lotniczego i symbole ich licencji Nazwy dla poszczególnych rodzajów licencji s" zamieszczone w poni#szej tabeli wraz z symbolami licencji: Nazwa specjalno%ci posiadacza licencji

Symbol licencji

w j$zyku polskim

w j$zyku angielskim

1

2

3

pilot turystyczny samolotowy

private pilot - aeroplane

PPL(A)

pilot zawodowy samolotowy

commercial pilot - aeroplane

CPL(A)

pilot liniowy samolotowy

airline transport pilot - aeroplane

ATPL(A)

pilot turystyczny %mig!owcowy

private pilot - helicopter

PPL(H)

pilot zawodowy %mig!owcowy

commercial pilot - helicopter

CPL(H)

pilot liniowy %mig!owcowy

airline transport pilot - helicopter

ATPL(H)

pilot turystyczny wiatrakowcowy

private pilot - autogiro

PPL(AG)

pilot zawodowy wiatrakowcowy

commercial pilot - autogiro

CPL(AG)

pilot zawodowy sterowcowy

commercial pilot - airship

CPL(AS)

pilot liniowy sterowcowy

airline transport pilot - airship

ATPL(AS)

pilot balonu wolnego

free balloon pilot

PL(FB)

pilot szybowcowy

glider pilot

PL(G)

radiooperator pok!adowy

flight radiooperator

FRL

nawigator lotniczy

flight navigator

FNL

mechanik pok!adowy

flight engineer

FEL

skoczek spadochronowy zawodowy

parachute commercial jumper

CDL(P)

106

mechanik po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego

aircraft maintenance mechanic

MML

kontroler ruchu lotniczego

air traffic controller

ATCL

praktykant-kontroler ruchu lotniczego

student air traffic controller licence

S-ATCL

dyspozytor lotniczy

flight dispatcher

FDL

informator s!u#by informacji powietrznej

flight information service informator

FISL

1.4. Skróty nazw uprawnie% lotniczych i innych wpisów do licencji 1.4.1. Skróty nazw uprawnie' lotniczych Stosowane w licencjach skróty nazw uprawnie' lotniczych s" zamieszczone w poni#szej tabeli: Uprawnienie lotnicze Symbol - skrót

Nazwa w j$zyku polskim

Nazwa w j$zyku angielskim

1

2

3

Wpisywane do licencji cz!onków personelu lotniczego, wchodz"cych w sk!ad za!ogi statku powietrznego SEP(L)

(klasa) (samoloty) jednosilnikowe, t!okowe, l"dowe

Single-engine piston, land (aeroplanes) (class)

SEP(S)

(klasa) (samoloty), jednosilnikowe, t!okowe, wodne

Single-engine piston, sea (aeroplanes) (class)

SETP(L) ......

(klasa) (samoloty) jednosilnikowe, turbo%mig!owe, l"dowe ............

Single-engine, Turbo-prop, land (aeroplanes) (class) ...

SETP(S) ......

(klasa) (samoloty) jednosilnikowe turbo%mig!owe, wodne ...........

Single-engine, Turbo-prop, sea (aeroplanes) (class) ...

MEP(L)

(klasa) (samoloty) wielosilnikowe, t!okowe, l"dowe

Multi-engine piston, land (aeroplanes) (class)

MEP(S)

(klasa) (samoloty), wielosilnikowe, t!okowe, wodne

Multi-engine piston, sea (aeroplanes) (class)

TMG

(klasa) (samoloty), motoszybowiec turystyczny

Touring motor glider (aeroplanes) (class)

TR ......

uprawnienie dotycz"ce typu .......

Type rating

FI 2

(uprawnienie ograniczone) instruktora (szkolenia ogólnego) - klasy 2

Flight instructor (restricted rating) - 2 class

FI 1

(uprawnienie) instruktora (szkolenia ogólnego) - klasy 1

Flight instructor (rating) - 1 class

uprawnienie instruktora szkolenia na klas$ (samolotów) jednosilnikowych

Single-engine class rating instructor (aeroplanes)

CRI(SP)S

107

CRI(SP)M

uprawnienie instruktora szkolenia na klas$ (samolotów) wielosilnikowych

Multi-engine class rating instructor (aeroplanes)

TRI ......

(uprawnienie) instruktora szkolenia typ .......

Type rating instructor .....

TRI(MP) ......

(uprawnienie) instruktora szkolenia typ z za!og" wieloosobow" .......

Multi-pilot type rating instructor ......

IR

uprawnienie do lotów wed!ug wskaza' przyrz"dów

Instrument rating

IRI

uprawnienie instruktora szkolenia w lotach wed!ug wskaza' przyrz"dów

Instrument rating instructor

TPR

uprawnienie pilota do%wiadczalnego

Test pilot rating

TPR 3 / 2 / 1

uprawnienie pilota do%wiadczalnego klasy 3 albo 2 albo 1

Test pilot rating 3 or 2 or 1 class

SFI

(uprawnienie) instruktora symulatorowego

Synthetic Flight Instructor (rating)

PJIR

uprawnienie instruktora spadochronowego

Parachute jumper instructor rating

uprawnienie specjalne instruktora spadochronowego bez prawa wykonywania czynno%ci instruktora spadochronowego na pok!adzie statku powietrznego i wykonywania skoków

Parachute jumper instructor rating without authorisation for on aircraft activity and to jump

TJR

uprawnienie skoczka spadochronowego do%wiadczalnego

Test parachute jumper rating

ATTO

(uprawnienie) do startu (na szybowcu) za samolotem holuj"cym

(Glider) aeroplane towing take off (rating)

WL

(uprawnienie) do startu (na szybowcu) za wyci"gark"

(Glider) winch launch (rating)

MGTO

(uprawnienie) do startu na szybowcu z w!asnym nap$dem umo#liwiaj"cym samodzielny start

Powered glider take off rating

(uprawnienie) na klas$ balonów wolnych na ogrzane powietrze, ograniczone do wykonywania lotów niezarobkowych i nieodp!atnych

Hot air free balloon class (rating) restricted to non commercial operation

(uprawnienie) na klas$ balonów wolnych na gaz, ograniczone do wykonywania lotów niezarobkowych i nieodp!atnych

Gas air free balloon class (rating) restricted to non commercial operation

HAFB

(uprawnienie) na klas$ balonów wolnych na ogrzane powietrze

Hot air free balloon class (rating)

GFB

(uprawnienie) na klas$ balonów wolnych na gaz

Gas air free balloon class (rating)

GPJIR

HAFB-R

GFB-R

108

PFB-TAS CHAB

CGB

(uprawnienie) na klas$ balonów wolnych z nap$dem - sterowców turystycznych

Powered free balloon - touring airship (rating)

(uprawnienie) do zarobkowego wykonywania czynno%ci dowódcy balonu wolnego na ogrzane powietrze

Commercial pilot in command of free balloon using hot air class (rating)

(uprawnienie) do zarobkowego wykonywania czynno%ci dowódcy balonu wolnego na gaz

Commercial pilot in command of free balloon using gas class (rating)

Wpisywane do licencji mechaników po%wiadczenia obs!ugi statków powietrznych innych ni# samoloty i %mig!owce, o których w Za!"czniku II do rozporz"dzenia nr 1592/2002, z zastrze#eniem § 4 ust. 1 pkt. 2 a tak#e statków powietrznych wymienionych wed!ug standardów Aneksu 1 i wymaga' przepisów polskich. AF(A)

(uprawnienie) dotycz"ce p!atowca samolotu o masie startowej poni#ej 5.700 kg

Airframe of aeroplane of weight bellow 5.700 kg (rating)

AF(H)

(uprawnienie) dotycz"ce p!atowca %mig!owca o masie startowej poni#ej 5.700 kg

Airframe of helicopter of weight bellow 5.700 kg (rating)

AF(AG)

(uprawnienie) dotycz"ce p!atowca wiatrakowca o masie startowej poni#ej 5.700 kg

Airframe of autogiro of weight bellow 5.700 kg (rating)

PP(A)

(uprawnienie) dotycz"ce zespo!u nap$dowego samolotu o masie startowej poni#ej 5.700 kg

Power plant of aeroplane of weight bellow 5.700 kg (rating)

PP(H)

(uprawnienie) dotycz"ce zespo!u nap$dowego %mig!owca o masie startowej poni#ej 5.700 kg

Power plant of helicopter of weight bellow 5.700 kg (rating)

PP(AG)

(uprawnienie) dotycz"ce zespo!u nap$dowego wiatrakowca o masie startowej poni#ej 5.700 kg

Power plant of autogiro of weight bellow 5.700 kg (rating)

AV(A)

(uprawnienie) dotycz"ce awioniki samolotu o masie startowej poni#ej 5.700 kg

Avionics of aeroplane of weight bellow 5.700 kg (rating)

AV(H)

(uprawnienie) dotycz"ce awioniki %mig!owca o masie startowej poni#ej 5.700 kg

Avionics of helicopter of weight bellow 5.700 kg (rating)

AV(AG)

(uprawnienie) dotycz"ce awioniki wiatrakowca o masie startowej poni#ej 5.700 kg

Avionics of autogiro of weight bellow 5.700 kg (rating)

TM(A)R

(uprawnienie) dotycz"ce samolotu o masie startowej poni#ej 5.700 kg, jako ca!o%ci

Totality of aeroplane of weight bellow 5.700 kg (rating)

TM(H)R

(uprawnienie) dotycz"ce %mig!owca o masie startowej poni#ej 5.700 kg, jako ca!o%ci

Totality of helicopter of weight bellow 5.700 kg (rating)

TM(AG)R

(uprawnienie) dotycz"ce wiatrakowca o masie startowej poni#ej 5.700 kg, jako ca!o%ci

Totality of autogiro of weight bellow 5.700 kg (rating)

TM(AS)R

(uprawnienie) dotycz"ce sterowca jako ca!o%ci

Totality of airship (rating)

TM(FB)R

(uprawnienie) dotycz"ce balonu wolnego jako ca!o%ci

Totality of free balloon (rating)

109

TM(G)R TM(MG)R

(uprawnienie) dotycz"ce szybowca jako ca!o%ci (uprawnienie) dotycz"ce motoszybowca jako ca!o%ci.

Totality of glider (rating) Totality of total motor glider (rating)

Wpisywane do licencji kontrolera ruchu lotniczego oraz licencji praktykanta - kontrolera ruchu lotniczego wydawanych wed!ug wytycznych EUROCONTROL ADV

(uprawnienie) kontroli lotniska

Aerodrome control visual (rating)

ADI

(uprawnienie) kontroli lotniska instrumentalnej

Aerodrome control instrument (rating)

APP

(uprawnienie) kontroli zbli#ania proceduralnej

Approach control procedural (rating)

APS

(uprawnienie) kontroli zbli#ania radarowej

Approach control surveillance (rating)

ACP

(uprawnienie) kontroli obszaru proceduralnej

Area control procedural (rating)

ACS

(uprawnienie) kontroli obszaru radarowej

Area control surveillance (rating)

OJT

(uprawnienie) instruktora szkolenia operacyjnego

On-the-Job Training Instructor (rating)

OST

(uprawnienie specjalne) instruktora symulatorowego

On-the-Simulator Training Instructor (special rating)

AIR

kontroli startów i l"dowa' (uprawnienie uzupe!niaj"ce)

Air Control (endorsement)

ADS

zarz"dzanie ruchem lotniczym przy u#yciu systemu ADS (uprawnienie uzupe!niaj"ce)

Automatic Dependent Surveillance (endorsement)

GMC

kontroli ruchu naziemnego (uprawnienie uzupe!niaj"ce)

Ground Movement Control (endorsement)

GMS

kontroli ruchu naziemnego za pomoc" radaru (uprawnienie uzupe!niaj"ce)

Ground Movement Surveillance (endorsement)

PAR

kontroli podej%cia za pomoc" radaru podej%cia precyzyjnego (uprawnienie uzupe!niaj"ce)

Precision Approach Radar (endorsement)

RAD

kontroli za pomoc" radaru (uprawnienie uzupe!niaj"ce)

Radar (endorsement)

SRA

kontroli zbli#ania za pomoc" radaru SRA (uprawnienie uzupe!niaj"ce)

Surveillance Radar Approach (endorsement)

TCL

kontroli rejonu kontrolowanego lotniska (uprawnienie uzupe!niaj"ce)

Terminal Control (endorsement)

TWR

kontroli lotniska (uprawnienie uzupe!niaj"ce)

Tower Control (endorsement)

Wpisywane do licencji informatorów s!u#by informacji powietrznej, wydawanych wed!ug wymaga' przepisów polskich

110

AFIS-........*

(uprawnienie) lotniskowej s!u#by informacji powietrznej

Aerodrome Flight Information Service (rating)

FIS-.........*

(uprawnienie) obszarowej s!u#by informacji powietrznej

Flight Information Service (rating)

RIS-.........*

(uprawnienie) radarowej obszarowej s!u#by informacji powietrznej

Radar Information Service (rating)

* Wpisa( obowi"zuj"cy skrót odpowiedniej nazwy lotniska albo cz$%ci przestrzeni powietrznej, opublikowany w Zbiorze Informacji Lotniczych. 1.4.2. Skróty innych wpisów do licencji Stosowane w licencjach skróty innych wpisów do licencji s" zamieszczone w poni#szej tabeli: 1

2

3

NCA

(ograniczenie) do wykonywania lotów wy!"cznie poza przestrzeni" kontrolowan"

(restriction) to fly only out of control area

1.4.3. Niestandardowe wpisy do licencji W licencjach, w razie zaistnienia takiej potrzeby, mog" by( stosowane przez Prezesa Urz$du Lotnictwa Cywilnego, zwanego dalej Prezesem Urz$du, wpisy inne ni# wymienione w ust. 1.4.1 i 1.4.2. 1.4.4. W przypadku, gdy mechanik obs!ugi statku powietrznego posiada ju# licencj$ w kategorii B1.2 wydan" zgodnie z Part-66, uprawnienia oznaczone w tabeli, jako "Wpisywane do licencji mechanika po%wiadczania obs!ugi wydawane wed!ug standardów Aneksu 1 i wymaga' przepisów polskich" mog" zosta( wpisane do ww. licencji na stronie "Za!"cznik do Formularza 26 EASA" - Krajowe uprawnienia poza zakresem Part-66. 2. Wzory licencji 2.1. Zasadnicze rodzaje wzorów licencji 1) Ze wzgl$du na wymagania, jakim te licencje odpowiadaj", wyró#nia si$ cztery zasadnicze rodzaje wzorów licencji: a) dla licencji wydanej wed!ug standardów JAA, zwanej dalej licencj" JAA, która jest oznaczana zapisem wy!"cznie w j$zyku angielskim: "JOINT AVIATION AUTHORITIES", która odpowiada równie# standardom Aneksu 1, o czym informuje zapis w j$zyku angielskim: "Issued in accordance with ICAO Standards" i polskim: "Wydana zgodnie ze standardami ICAO", z wyj"tkiem licencji mechanika obs!ugi, której odmienne oznaczenie podane jest we wzorze w ust. 2.3.2, b) dla licencji wydanej wed!ug standardów Aneksu 1, zwanej dalej licencj" ICAO, która jest oznaczona skrótem: "ICAO" i informacj" w j$zyku angielskim: "Issued in accordance with ICAO Standards" i polskim: "Wydana zgodnie ze standardami ICAO", c) dla licencji wydanej zgodnie z wytycznymi ECAC i EUROCONTROL, która zawiera informacj$ w j$zyku angielskim: "Issued in accordance with ICAO and ECAC guidelines" i polskim: "Wydana zgodnie z wytycznymi ICAO i ECAC", d) dla licencji wydanej wed!ug wymaga' przepisów polskich, która zwiera informacj$ w j$zyku angielskim: "Issued in accordance with Polish Licensing Requirements" i polskim: "Wydana zgodnie z polskimi wymaganiami"; 2) Ze wzgl$du na rodzaj czynno%ci lotniczych wykonywanych przez cz!onka personelu lotniczego, w rozumieniu ustawy - Prawo lotnicze, art. 94 ust. 6 pkt 1, wyró#nia si$ nast$puj"ce wzory licencji ró#ni"ce si$ ok!adkami i tre%ci": a) dla licencji cz!onków personelu wchodz"cego w sk!ad za!óg statków powietrznych, oznaczone zapisem w j$zyku polskim: "LICENCJA CZ+ONKA ZA+OGI LATAJ,CEJ" i angielskim: "FLIGHT CREW LICENCE",

111

b) dla licencji skoczka spadochronowego zawodowego, oznaczona zapisem w j$zyku polskim: "LICENCJA SKOCZKA SPADOCHRONOWEGO ZAWODOWEGO" i angielskim: "COMMERCIAL PARACHUTE JUMPER LICENCE", c) dla licencji kontrolera ruchu lotniczego, oznaczona zapisem w j$zyku polskim: "LICENCJA KONTROLERA RUCHU LOTNICZEGO" i angielskim: "AIR TRAFFIC CONTROLLER LICENCE", d) dla licencji mechanika po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego, oznaczona zapisem w j$zyku polskim: "LICENCJA MECHANIKA PO)WIADCZENIA OBS+UGI STATKU POWIETRZNEGO" i angielskim: "AIRCRAFT MAINTENANCE MECHANIC LICENCE", e) dla licencji dyspozytora lotniczego, oznaczona napisem w j$zyku polskim: "LICENCJA DYSPOZYTORA LOTNICZEGO" i angielskim: "FLIGHT DISPATCHER LICENCE", f) dla licencji informatora s!u#by informacji powietrznej, oznaczona zapisem w j$zyku polskim: "LICENCJA INFORMATORA S+U*BY INFORMACJI POWIETRZNEJ" i angielskim: "FLIGHT INFORMATION SERVICE INFORMATOR LICENCE". 2.2. Elementy sk"adowe licencji Ka#da licencja posiada: 1) stron$ tytu!ow", odpowiadaj"c" standardowi albo wymaganiom, wed!ug których zosta!a wydana, oraz rodzajowi licencji; 2) standardowe cz$%ci oznaczone numeracj" rzymsk", zawieraj"ce wpisy do licencji sta!e i zmienne: a) cz$%( I zawiera nadruk w j$zyku polskim: "Rzeczpospolita Polska" i angielskim: "Republic of Poland", z wyj"tkiem licencji JAA, która zawiera jedynie nadruk w j$zyku angielskim: "Republic of Poland", a informacje w j$zyku angielskim poprzedzaj" informacje w j$zyku polskim; b) cz$%( II zawiera: – nazw$ licencji w j$zyku polskim i angielskim oraz symbol literowy licencji wed!ug JAR albo przydzielony przez Prezesa Urz$du, a w licencji JAA wy!"cznie symbol wed!ug JAR, – dat$ pierwszego wydania licencji wed!ug standardowego zapisu: dzie', miesi"c, rok, np. 20/03/2003., – dla licencji JAA symbol pa'stwa wydania licencji, c) cz$%( III zawiera numer licencji przedstawiony nast$puj"co: "PL-0xxxSYMBOLzz, który zawiera: – oznaczenie PL - kod przydzielony Polsce przez ONZ, – kolejne cyfry osobistego numeru cz!onka personelu lotniczego, który jest przydzielony mu przez Pa'stwowy Rejestr Personelu Lotniczego, zaczynaj"cy si$ zawsze od zera, – SYMBOL - symbol literowy wed!ug JAR albo wymieniony w tablicy w ust. 1.1.2, – dwucyfrowy numer kolejnego wydania licencji, np. 06, 11, d) cz$%( IV zawiera NAZWISKO i imi$ posiadacza licencji, wpisane alfabetem !aci'skim, nawet wówczas, gdy pisownia nazwiska i imienia w j$zyku ojczystym posiadacza jest pisana innym alfabetem, e) cz$%( IVa przeznaczona na wpisanie daty i miejsca urodzenia w licencjach wed!ug standardów ICAO i wymaga' polskich; dat$ wpisuje si$ cyframi arabskimi nast$puj"co: XX-XX-XXXX, przy czym kolejne znaki X oznaczaj" kolejne cyfry dnia, miesi"ca, roku, f) cz$%( V przeznaczona na wpisanie adresu posiadacza licencji: nazw$ ulicy, nr domu i mieszkania, kod pocztowy, miejscowo%(, nazw$ kraju w j$zyku angielskim, g) cz$%( VI zawiera obywatelstwo wpisane w j$zyku polskim i angielskim, h) cz$%( VII przeznaczona jest na podpis posiadacza licencji, i) cz$%( VIII zawiera nazw$ organu wydaj"cego licencj$ w j$zyku polskim: "Urz"d Lotnictwa Cywilnego" i angielskim: "Civil Aviation Office", j) cz$%( IX zawiera okre%lenie okresu, na który licencja zosta!a wydana, przez podanie daty ostatniego dnia tego okresu, zapisanej w sposób okre%lony pod lit b, informacj$, #e licencja jest wa#na wraz dokumentem to#samo%ci ze zdj$ciem, a dla licencji JAA, równie# informacj$, #e jest ona wa#na w odniesieniu do statków powietrznych zarejestrowanych w ka#dym pa'stwie Zrzeszenia W!adz Lotniczych; wpisy te s" dokonane tylko w j$zyku angielskim dla licencji JAA oraz polskim i angielskim dla pozosta!ych, jak we wzorze w ust. 2.4.3, k) cz$%( X przeznaczona jest na podpis Prezesa Urz$du albo osoby wydaj"cej licencje w jego imieniu, l) cz$%( XI przeznaczona jest na odcisk piecz$ci Urz$du Lotnictwa Cywilnego m) cz$%( XII przeznaczona jest na wpisy w j$zyku polskim i angielskim: – uprawnie' lotniczych nadanych posiadaczowi licencji, podlegaj"cych przed!u#eniu wa#no%ci, – dokonanych przed!u#e' wa#no%ci wpisanych uprawnie' lotniczych przez uprawnionego egzaminatora, n) cz$%( XIII przeznaczona jest na wpisanie ogranicze',

112

o) cz$%( XIV przeznaczona jest, w licencjach wydanych wed!ug standardów JAA, na wpisanie daty i miejsca urodzenia, a w pozosta!ych licencjach na inne wpisy, p) informacj$ o znaczeniu skrótów u#ytych w danej licencji we wpisach uprawnie', przed!u#e' ich wa#no%ci i ogranicze'. 2.3. Wzory stron licencji 2.3.1. Wzór stron licencji JAA - dla cz!onka za!ogi lataj"cej grafika W przypadku niewykorzystania stron licencji nale#y zamie%ci( na nich napis w j$zyku polskim: "Celowo pozostawiono niezapisan&" i angielskim "Intentionally left blank". 2.3.2. Wzór stron licencji JAR-66 - dla mechanika po%wiadczania obs!ugi statku powietrznego. 2.3.3. Wzór stron licencji wydawanych wed!ug standardów ICAO i wymaga' przepisów polskich - dla cz!onka za!ogi lataj"cej 1) wzór licencji cz!onków za!ogi lataj"cej wydany wed!ug standardów Aneksu 1 ró#ni si$ od wzoru licencji wydanego wed!ug wymaga' polskich tre%ci" informacji na dole strony tytu!owej grafika 2) nazw$ licencji (cz$%( II) nale#y poda( w j$zyku polskim i angielskim wed!ug Aneksu 1 albo zgodnie z tabel" zamieszczon" w ust. 1.3, a symbol licencji wed!ug JAR-FCL, chyba #e JAR-FCL nie zawieraj" symbolu dla danej licencji, wówczas wed!ug tej samej tabeli. grafika W przypadku niewykorzystania stron licencji nale#y zamie%ci( na nich napis w j$zyku polskim: "Celowo pozostawiono niezapisan&" i angielskim: "Intentionally left blank". 2.3.4. Wzór stron licencji, wydawanych wed!ug wymaga' przepisów polskich - dla skoczka spadochronowego zawodowego grafika W przypadku niewykorzystania stron licencji nale#y zamie%ci( na nich napis w j$zyku polskim: "Celowo pozostawiono niezapisan&" i angielskim: "Intentionally left blank". 2.3.5. Wzór stron licencji, wydawanych wed!ug standardów ICAO i wymaga' przepisów polskich - dla mechanika po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego 1) Wzór licencji mechanika po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego wydanej wed!ug standardów Aneksu 1 ró#ni si$ od wzoru licencji wydanej wed!ug wymaga' polskich tre%ci" informacji na dole strony tytu!owej. grafika 2) Nazw$ licencji (cz$%( II) nale#y poda( w j$zyku polskim i angielskim wed!ug Aneksu 1. grafika W przypadku niewykorzystania stron licencji nale#y zamie%ci( na nich napis w j$zyku polskim: "Celowo pozostawiono niezapisan&" i angielskim: "Intentionally left blank". 2.3.6. Wzór stron licencji wydawanych wed!ug wytycznych ICAO i EUROCONTROL dla kontrolera ruchu lotniczego grafika 2.3.7. Wzór stron licencji wydawanych wed!ug wytycznych ICAO i EUROCONTROL dla praktykanta kontrolera ruchu lotniczego grafika Na niewykorzystanych stronach 7 i 8 zamie%ci( napis w j$zyku polskim: "Celowo pozostawiono niezapisan&" i angielskim: "Intentionally left blank". 2.3.8. Wzór stron licencji, wydawanych wed!ug wymaga' przepisów polskich - dla informatora s!u#by informacji powietrznej grafika W przypadku niewykorzystania stron licencji nale#y zamie%ci( na nich napis w j$zyku polskim: "Celowo pozostawiono niezapisan&" i angielskim: "Intentionally left blank". 2.3.9. Wzór stron licencji, wydawanych wed!ug standardów ICAO i wymaga' przepisów polskich - dla dyspozytora lotniczego Wzór licencji dyspozytora lotniczego wydanej wed!ug standardów Aneksu 1 ró#ni si$ od wzoru licencji wydanej wed!ug wymaga' polskich tre%ci" informacji na dole strony tytu!owej. grafika W przypadku niewykorzystania stron licencji nale#y zamie%ci( na nich napis w j$zyku polskim: "Celowo pozostawiono niezapisan&" i angielskim: "Intentionally left blank". 3. Wzór #wiadectwa uznania licencji cz"onka personelu lotniczego albo równowa$nego dokumentu

113

1) Wzór %wiadectwa uznania licencji cz!onka personelu lotniczego albo równowa#nego dokumentu uznanego przez Prezesa Urz$du za zgodny ze standardami Aneksu 1 ró#ni si$ od wzoru ich uznania za zgodne z wymaganiami polskimi tre%ci" informacji na dole strony tytu!owej. grafika 2) Nazw$ licencji (cz$%( II) nale#y poda( w j$zyku polskim i angielskim wed!ug Aneksu 1 albo zgodnie z tabel" zamieszczon" w ust. 1.3, a symbol licencji wed!ug JAR-FCL, chyba #e JAR-FCL nie zawieraj" symbolu dla danej licencji, wówczas wed!ug tej samej tabeli. grafika W przypadku niewykorzystania stron %wiadectwa nale#y zamie%ci( na nich napis w j$zyku polskim: "Celowo pozostawiono niezapisan&" i angielskim: "Intentionally left blank".

114

Za"&cznik Nr 3 -wiadectwa kwalifikacji Rozdzia" 1 Zasady ogólne 1.1. W niniejszym za!"czniku maj" zastosowanie okre%lenia i skróty zdefiniowane w za!"czniku nr 1 oraz ni#ej wymienione: - Instruktor lotniowy. Pilot lotni, posiadaj"cy uprawnienie instruktora wpisane do swego %wiadectwa kwalifikacji pilota lotni. - Instruktor motolotniowy. Pilot motolotni, posiadaj"cy uprawnienie instruktora wpisane do swego %wiadectwa kwalifikacji pilota motolotni. - Instruktor paralotniowy. Pilot paralotni, posiadaj"cy uprawnienie instruktora wpisane do swego %wiadectwa kwalifikacji pilota paralotni. - Instruktor - pilot-operator modelu lataj&cego. Pilot-operator modelu lataj"cego, posiadaj"cy uprawnienie instruktora wpisane do swego %wiadectwa kwalifikacji pilota-operatora modelu lataj"cego. - -wiadectwo. )wiadectwo kwalifikacji. - Ultralekki samolot. Samolot, którego dopuszczalna masa do startu nie przekracza 495 kg. - Ultralekki statek powietrzny. Statek powietrzny, którego dopuszczalna masa do startu nie przekracza 495 kg. - Ultralekki #mig"owiec. )mig!owiec, którego dopuszczalna masa do startu nie przekracza 495 kg. - Ultralekki wiatrakowiec. Wiatrakowiec, którego dopuszczalna masa do startu nie przekracza 495 kg. 1.2. Szkolenie wymagane do wydania %wiadectw i wpisywanych do nich uprawnie' lotniczych mo#e by( prowadzone w organizacjach lotniczych, które uzyska!y w tym zakresie certyfikacj$ Prezesa Urz$du Lotnictwa Cywilnego, zwanego dalej Prezesem Urz$du. 1.3. Prezes Urz$du, dzia!aj"c na podstawie art. 22 ust. 3 ustawy, mo#e upowa#ni( organizacj$ lotnicz" do wykonywania w zakresie ustalonym w jego decyzji niektórych czynno%ci nadzoru i kontroli, dotycz"cych: 1) przeprowadzania pod nadzorem inspektora Urz$du egzaminów teoretycznych i praktycznych wymaganych do wydawania, przed!u#ania i wznawiania wa#no%ci %wiadectw i wpisywanych do nich uprawnie', w zakresie posiadanej zgody na prowadzenie szkolenia, wymaganego do ich uzyskania; 2) zatwierdzania instrukcji technicznych i dokumentów regulaminowych, o których mowa w § 11 ust. 1 pkt 1 rozporz"dzenia, z uwzgl$dnieniem przepisu § 13 ust. 1, je#eli ma zastosowanie; 3) wydawania %wiadectw kwalifikacji i dokonywania w nich wpisów uprawnie' lotniczych; 4) szkole' specjalistycznych, o których mowa w ust. 2.6.1 i 2.6.2. 1.5. Szkolenie w locie, wymagane do uzyskania %wiadectw, mo#e by( prowadzone wy!"cznie na statkach powietrznych, o których mowa w § 5 ust. 4 pkt 1 rozporz"dzenia. Przepis ten nie dotyczy modeli lataj"cych, o których mowa w ust. 2.1.1. 1.6. Wydawanie %wiadectw 1.6.1. )wiadectwo wydaje si$ na okres 5 lat. 1.6.2. Wymiany %wiadectwa dokonuje si$ na wniosek z!o#ony do Prezesa Urz$du. W %wiadectwie wydanym w wyniku wymiany wpisuje si$ uprawnienia lotnicze posiadane przez cz!onka personelu lotniczego w dniu wydania tego %wiadectwa. 1.6.3. Przed!u#ania wa#no%ci uprawnie' lotniczych dokonuje si$ na podstawie sprawdzenia umiej$tno%ci w zakresie wymaganym do ich wydania, z tym #e w razie ponownego wydawania %wiadectwa: 1) przed up!ywem 3 lat od dnia up!ywu wa#no%ci poprzedniego %wiadectwa, nast$puje po sprawdzeniu umiej$tno%ci lotniczych, wymaganych do wydania %wiadectwa i wpisanych do niego uprawnie'; 2) po up!ywie 3 lat od dnia up!ywu wa#no%ci poprzedniego %wiadectwa, nast$puje po sprawdzeniu wiadomo%ci i umiej$tno%ci lotniczych, wymaganych do wydania %wiadectwa i wpisanych do niego uprawnie'. Rozdzia" 2 -wiadectwa kwalifikacji pilotów i skoczków spadochronowych 2.1. Przepisy niniejszego rozdzia!u dotycz" %wiadectw wydawanych dla specjalno%ci personelu lotniczego wymienionych w art. 95 ust. 2 ustawy oraz w § 4 rozporz"dzenia. 2.1.3. (uchylony). 2.1.2. Do %wiadectw kwalifikacji pilotów i odpowiednio skoczków spadochronowych mog" by( wpisane nast$puj"ce uprawnienia lotnicze: 1) instruktora (nie dotyczy %wiadectwa kwalifikacji skoczka spadochronowego); 2) wykonywania lotów VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym (nie dotyczy %wiadectwa kwalifikacji skoczka spadochronowego i pilota-operatora modelu lataj"cego);

115

3) prowadzenia korespondencji raditelefonicznej z pok!adu statku powietrznego w j$zyku polskim lub angielskim; 4) wykonywania przegl"du przedlotowego statku powietrznego bez prawa wykonywania napraw i regulacji, z zastrze#eniem ust. 2.1.3; 5) loty z pasa#erem (do %wiadectwa kwalifikacji pilota lotni, paralotni i motolotni); 6) loty z nap$dem (do %wiadectwa kwalifikacji pilota paralotni); 7) loty na motoparalotni (do %wiadectwa kwalifikacji pilota paralotni). 2.1.3. Podstaw" do wpisania uprawnienia wymienionego w ust. 2.1.2. pkt 4 jest z!o#enie za%wiadczenia o uko'czeniu z wynikiem pozytywnym szkolenia w organizacji, o której mowa w ust. 3.2 pkt 1 lub 2. 2.2. Programy szkolenia wymaganego do uzyskania %wiadectw wymienionych w ust. 2.1 i wpisywanych do nich uprawnie' lotniczych, wymienionych w ust. 2.1.2, musz" zawiera( nauczanie w odpowiednim dla danej specjalno%ci zakresie wiedzy teoretycznej i umiej$tno%ci praktycznych. 2.2.1. Nauczanie wiedzy teoretycznej musi zapewni( wyposa#enie kandydata w zasób wiadomo%ci w zakresie i na poziomie odpowiednim dla %wiadectwa, o które si$ ubiega, oraz obejmowa( nast$puj"ce przedmioty: 1) prawo lotnicze; 2) wiedza ogólna o statku powietrznym, którego dotyczy %wiadectwo; 3) osi"gi i planowanie lotu (nie dotyczy szkolenia do %wiadectwa skoczka spadochronowego); 4) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia; 5) meteorologia; 6) nawigacja (nie dotyczy szkolenia do %wiadectwa skoczka spadochronowego); 7) procedury operacyjne; 8) zasady lotu albo odpowiednio skoku spadochronowego; 9) !"czno%( (nie dotyczy szkolenia do %wiadectwa skoczka spadochronowego); 10) ogólne bezpiecze'stwo lotów lub odpowiednio: skoków spadochronowych albo operacji modelami lataj"cymi. 2.2.2. Nauczanie umiej$tno%ci praktycznych musi obejmowa(: 1) przygotowanie statku powietrznego do lotu i jego obs!ug$ naziemn", !"cznie z ocen" jego zdatno%ci; 2) przygotowanie operacyjne do lotu albo skoku spadochronowego, !"cznie z analiz" informacji meteorologicznych oraz, je#eli to wymagane, wykonaniem oblicze' nawigacyjnych i zu#ycia paliwa w locie; 3) wykonywanie procedur pilota#owych i nawigacyjnych, normalnych oraz procedur maj"cych zastosowanie w sytuacjach niebezpiecznych, przewidzianych w instrukcji u#ytkowania w locie statku powietrznego, w innym równowa#nym dokumencie, instrukcji wykonywania lotów albo skoków spadochronowych lub w innym równowa#nym zatwierdzonym dokumencie, w zale#no%ci od tego, co dla danej specjalno%ci ma zastosowanie; 3) pos!ugiwanie si$ wyposa#eniem radiowym i radionawigacyjnym oraz prowadzenie korespondencji radiotelefonicznej (dotyczy specjalno%ci wymienionych w art. 95 ust. 2 pkt 3 i 4 ustawy). 2.2.2.1. Nauczanie umiej$tno%ci prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej w j$zyku angielskim nie jest obowi"zkowe. 2.2.3. Program nauczania umiej$tno%ci praktycznych w locie do %wiadectwa kwalifikacji pilota motolotni musi obejmowa( co najmniej 25 godzin lotu, w tym co najmniej 8 godzin w charakterze dowódcy statku powietrznego, w tym jeden przelot wykonany samodzielnie po wyznaczonej trasie w czasie nie krótszym ni# 50 min na miejsce l"dowania oddalone od miejsca startu o co najmniej 30 km. 2.2.3.1. Uprawnienie do lotów z pasa#erem mo#e by( wpisane do %wiadectwa kwalifikacji pilota motolotni po osi"gni$ciu przez niego co najmniej 50 godzin nalotu i przeszkoleniu do lotów z pasa#erem. 2.2.4. Program nauczania umiej$tno%ci praktycznych w locie do %wiadectwa kwalifikacji pilota lotni musi obejmowa( co najmniej 60 lotów w !"cznym czasie nie krótszym ni# 10 godzin lotu, w tym 3 loty #aglowe w czasie nie krótszym ni# po 20 min ka#dy oraz 3 loty termiczne w czasie nie krótszym ni# po 30 min ka#dy. 2.2.4.1. Uprawnienie do lotów z pasa#erem mo#e by( wpisane do %wiadectwa kwalifikacji pilota lotni po osi"gni$ciu przez niego co najmniej 50 godzin nalotu i wykonaniu przeszkolenia do lotów z pasa#erem. 2.2.5. Program nauczania umiej$tno%ci praktycznych w locie do %wiadectwa kwalifikacji pilota paralotni dla paralotni jednoosobowej musi obejmowa( nie mniej ni# 3 godziny lotu, w tym nie mniej ni# 30 lotów, w tym 10 lotów z wysoko%ci nie mniejszej ni# 200 metrów. 2.2.5.1. Uprawnienie do lotów z pasa#erem mo#e by( wpisane do %wiadectwa kwalifikacji pilota paralotni po osi"gni$ciu przez niego co najmniej 60 godzin nalotu i wykonaniu przeszkolenia do lotów z pasa#erem. 2.2.5.2. Uprawnienie do lotów z nap$dem mo#e by( wpisane do %wiadectwa kwalifikacji pilota paralotni po zaliczeniu szkolenia obejmuj"cego co najmniej 3 godziny lotu z nap$dem, w tym wykonaniu 3 przelotów po wyznaczonej trasie na miejsce l"dowania oddalone od miejsca startu o co najmniej 15 km.

116

2.2.5.3. Uprawnienie do lotów na motoparalotni mo#e by( wpisane do %wiadectwa kwalifikacji pilota paralotni po zaliczeniu szkolenia obejmuj"cego co najmniej 10 godzin lotu na motoparalotni, w tym wykonaniu 3 przelotów po wyznaczonej trasie na miejsce l"dowania oddalone od miejsca startu o co najmniej 15 km. 2.2.5.4. Szkolenie instruktorskie na uprawnienie instruktora paralotniowego mo#e rozpocz"( kandydat posiadaj"cy nalot co najmniej 60 godzin na paralotni jednoosobowej lub w ramach jednego z uprawnie' wymienionych w ust. 2.2.5.2 lub 2.2.5.3. 2.2.6. Program szkolenia praktycznego do %wiadectwa skoczka spadochronowego musi obejmowa( co najmniej: 1) nauk$ uk!adania spadochronu g!ównego do skoku; 2) wykonanie co najmniej 50 skoków z opó&nionym otwarciem spadochronu w !"cznym czasie swobodnego spadania nie krótszym ni# 30 minut; 3) nauk$ sterowania po!o#eniem cia!a podczas swobodnego spadania we wszystkich p!aszczyznach; 4) nauk$ l"dowania w wyznaczonym miejscu; 5) nauk$ okre%lania miejsca zrzutu; 6) wykonanie co najmniej 10 skoków na nauk$ wykonywania ewolucji lub zespo!owej akrobacji. 2.3. Uprawnienie lotnicze instruktora mo#e by( wpisane do ka#dego ze %wiadectw wymienionych w art. 95 ust. 2 pkt 1-5 ustawy i dotyczy wykonywania czynno%ci instruktora podczas szkolenia praktycznego do tego %wiadectwa i uprawnie' lotniczych do niego wpisywanych. Uprawnienie instruktora mo#e by( wydane jedynie osobie, która uko'czy!a 18 lat. Programy szkolenia do poszczególnych uprawnie' instruktora musz" zawiera(: 1) wymagania wst$pne odno%nie do wykszta!cenia i praktyki lotniczej; 2) zakresy wiedzy teoretycznej oraz umiej$tno%ci praktycznych; 3) zakres uzupe!niaj"cego szkolenia praktycznego w formie nadzorowanej praktyki instruktorskiej; 4) wymagania, jakim musz" odpowiada( instruktorzy prowadz"cy szkolenie praktyczne i nadzorowan" praktyk$ kandydatów na instruktorów; 5) dopuszczalne skróty szkoleniowe w zakresie praktyki instruktorskiej dla kandydatów posiadaj"cych uprawnienia instruktora innej specjalno%ci. 2.3.1. Nauczanie wiedzy teoretycznej musi zapewni( wyposa#enie kandydata w zasób wiadomo%ci w zakresie i na poziomie odpowiednim dla uprawnienia instruktora, o które si$ ubiega, oraz obejmowa( nast$puj"ce przedmioty: 1) prawo lotnicze: przepisy dotycz"ce wydawania %wiadectw i wpisywanych do nich uprawnie' lotniczych w zakresie, w jakim dotyczy( ma uprawnienie instruktora, oraz przepisy dotycz"ce kierowania lotami w ruchu lotniczym niekontrolowanym; 2) cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia: zasady higieny lotniczej w szkoleniu lotniczym, rozpoznawanie osób b$d"cych pod wp!ywem %rodków ograniczaj"cych sprawno%( fizyczn" lub psychiczn", procesy psychiczne, psychomotoryka, psychologiczne w!a%ciwo%ci poszczególnych rodzajów lotów, psychologia zdobywania wiedzy i umiej$tno%ci, racjonalizacja szkolenia lotniczego z punktu widzenia psychologii, czynnik ludzki w lotnictwie; 3) pedagogika - podstawy: poj$cia, wychowanie, nauczanie, metody i ich dostosowanie do wieku i innych cech szkol"cych si$, podstawowe zasady dydaktyki i ich zastosowanie w szkoleniu lotniczym, ró#nice w nauczaniu i uczeniu si$ wiadomo%ci i umiej$tno%ci, rola i pozycja instruktora w szkoleniu lotniczym; 4) metodyka i organizacja szkolenia kandydatów na pilotów i pilotów: cykl szkolenia, szkolenie teoretyczne, czynno%ci pilota wykonywane w locie, szkolenie praktyczne na ziemi oraz w locie, organizacja procesu szkolenia, bezpiecze'stwo lotów oraz szkolenie do bezpiecznej praktyki lotniczej, w tym kszta!towanie postaw i dyscypliny lotniczej, szczegó!owe zasady i metody szkolenia w zakresie dotycz"cym rodzaju uprawnienia instruktora, o które kandydat ubiega si$; 5) pierwsza pomoc osobom z obra#eniami cia!a i w nag!ym rozstroju zdrowia; 6) zasady pilota#u i wykonywania innych czynno%ci pilota, dotycz"ce rodzajów lotów, w których nauczanie jest obj$te danym uprawnieniem instruktora; 7) organizacja lotów szkolnych w ruchu lotniczym niekontrolowanym i kierowanie nimi; 8) !"czno%( w lotach VFR niekontrolowanych. 2.3.2. Nauczanie umiej$tno%ci praktycznych musi obejmowa(: 1) wykonywanie czynno%ci instruktora na ziemi podczas lotów szkoleniowych uczniów pilotów i pilotów podczas szkolenia kandydata na instruktora motolotniowego, a tak#e pilotowania statku powietrznego i wykonywania innych czynno%ci lotniczych pilota z miejsca instruktora; 2) szkolenie praktyczne w kierowaniu lotami w ruchu lotniczym niekontrolowanym, które nie obowi"zuje w szkoleniu do uprawnienia instruktora lotniowego, paralotniowego i instruktora - pilota-operatora modelu lataj"cego;

117

3) odbycie nadzorowanej praktyki instruktorskiej podczas szkolenia kandydatów do %wiadectwa w takiej ich liczbie i w takim zakresie, który zapewni kandydatowi na instruktora uzyskanie umiej$tno%ci instruktorskich na poziomie umo#liwiaj"cym samodzielne wykonywanie czynno%ci instruktora. 2.3.3. Wa#no%( uprawnie' instruktora wymienionych w ust. 2.3 wynosi 3 lata i mo#e by( przed!u#ona na podstawie zaliczenia sprawdzenia umiej$tno%ci oraz odbycia i zaliczenia w ci"gu 12 miesi$cy poprzedzaj"cych dat$ up!ywu wa#no%ci uprawnienia albo 3 miesi$cy po jego up!ywie seminarium instruktorskiego, przeprowadzonego w certyfikowanym o%rodku szkolenia. 2.3.4. Do wykonywania czynno%ci instruktora podczas szkolenia do %wiadectw, wymienionych w art. 95 ust. 2 pkt 4 ustawy, s" uprawnieni: 1) instruktorzy samolotowi i %mig!owcowi szkolenia ogólnego; 2) instruktorzy wiatrakowcowi, posiadaj"cy uprawnienia do wykonywania lotów odpowiednio na samolotach, %mig!owcach lub wiatrakowcach tej kategorii. 2.3.5. Do wykonywania czynno%ci instruktora podczas szkolenia do %wiadectwa, wymienionego w art. 95 ust. 2 pkt 6 ustawy, s" uprawnieni instruktorzy spadochronowi. 2.4. Wykonywanie lotów w ruchu lotniczym kontrolowanym przez pilotów posiadaj"cych %wiadectwa kwalifikacji specjalno%ci wymienionych w art. 95 ust. 2 pkt 1-5 ustawy jest zabronione, z zastrze#eniem ust. 2.4.1. 2.4.1. Loty VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym maj" prawo wykonywa( piloci posiadaj"cy %wiadectwa, wymienione w art. 95 ust. 2 pkt 3 i 4 ustawy, je#eli posiadaj": 1) wa#ne wpisane do swojego %wiadectwa uprawnienie do wykonywania lotów VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym; lub 2) wa#n" co najmniej jedn" z nast$puj"cych licencji: licencj$ pilota samolotowego, %mig!owcowego albo wiatrakowcowego, co najmniej turystycznego z uprawnieniem do wykonywania lotów VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym. 2.4.2. Uprawnienie do wykonywania lotów VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym mo#e by( wpisane do %wiadectwa wymienionego w art. 95 ust. 2 pkt 3 i 4 ustawy, z zastrze#eniem ust. 2.5.1.1, je#eli kandydat: 1) uko'czy z wynikiem pozytywnym szkolenie do tego uprawnienia oraz zda z wynikiem pozytywnym teoretyczny i praktyczny egzamin na to uprawnienie; 2) posiada licencj$ wymienion" w ust. 2.4.1 pkt 2 albo uprawnienie do lotów VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym wpisane do posiadanego wa#nego %wiadectwa innej specjalno%ci. 2.4.3. Program szkolenia do uprawnienia do lotów VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym musi zawiera(: 1) wymagania wst$pne odno%nie do wykszta!cenia i praktyki lotniczej; 2) nast$puj"c" tematyk$ szkolenia teoretycznego: a) przepisy i procedury dotycz"ce lotów VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym, w tym procedury zwi"zane z pogorszeniem warunków pogodowych, b) procedury radiotelefoniczne i frazeologia korespondencji radiotelefonicznej, wraz z procedur" utraty !"czno%ci oraz korespondencj" nagl"c" i w niebezpiecze'stwie, c) wykorzystanie przyrz"dów radionawigacyjnych w lotach VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym, d) zasady planowania lotów oraz rodzaje informacji meteorologicznych, zasady ich pozyskiwania i wykorzystywania, e) wykorzystanie informacji lotniczych i map ruchu kontrolowanego, zawartych w zbiorach informacji lotniczej i w prywatnych wydawnictwach; 3) nast$puj"cy zakres umiej$tno%ci: a) interpretacja informacji meteorologicznych, wype!nianie i sk!adanie planów lotu, b) wykonywanie procedur przylotowych, odlotowych oraz przelotu w przestrzeni kontrolowanej, wraz z procedurami wlotu do przestrzeni kontrolowanej i jej opuszczania, c) wykonywanie procedur ko!owania lub podlotu na lotniskach kontrolowanych, d) stosowanie si$ do zezwole' i instrukcji kontrolerów ruchu lotniczego oraz wspó!dzia!anie z wszystkimi s!u#bami ruchu lotniczego, dzia!aj"cymi na lotniskach kontrolowanych i przestrzeniach kontrolowanych. 2.4.4. Uprawnienie do wykonywania lotów VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym jest wa#ne 3 lata i jego wa#no%( mo#e by( przed!u#ona na nast$pny okres na podstawie pozytywnego wyniku sprawdzenia umiej$tno%ci. 2.5.1. )wiadectwa wymienione w art. 95 ust. 2 ustawy mog" by( wydane jedynie kandydatom posiadaj"cym co najmniej ograniczone %wiadectwo radiotelefonisty w s!u#bie lotniczej. 2.5.1.1. Kandydat nieposiadaj"cy wa#nego %wiadectwa, o którym mowa w ust. 2.5.1, mo#e otrzyma( %wiadectwo wymienione w art. 95 ust. 2 ustawy z ograniczeniem do wykonywania lotów jedynie bez !"czno%ci

118

radiowej. Do %wiadectwa z takim ograniczeniem nie mo#e by( wpisane uprawnienie do wykonywania lotów VFR w ruchu lotniczym kontrolowanym. 2.5.2. Uprawnienie do prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej w j$zyku angielskim mo#e by( wydane jedynie kandydatowi lub posiadaczowi %wiadectwa, który spe!nia wymagania okre%lone w za!"czniku nr 1 w ust. 1.3.6. 2.6. Potwierdzenia szkolenia specjalistycznego 2.6.1. Wykonywanie lotów w charakterze dowódcy samolotu, %mig!owca i wiatrakowca o dopuszczalnej masie do startu nieprzekraczaj"cej 495 kg oraz na lotni i motolotni: 1) akrobacyjnych, 2) grupowych, w których statki powietrzne znajduj" si$ podczas lotu tak blisko siebie, #e wymaga to od pilotów specjalnych umiej$tno%ci pilota#owych dla zachowania bezpiecze'stwa, 3) po!"czonych z holowaniem statku powietrznego przez inny statek powietrzny, 4) po!"czonych z holowaniem transparentów przez statek powietrzny, 5) z ci$#arem podwieszonym pod statkiem powietrznym, 6) których celem jest wyrzucanie skoczków spadochronowych, 7) lotów na typach statków powietrznych w poszczególnych ich klasach - wymaga posiadania wa#nego potwierdzenia szkolenia specjalistycznego, zwi"zanego ze %wiadectwem, wpisanego do osobistego dokumentu praktyki lotniczej pilota. 2.6.2. Prezes Urz$du, kieruj"c si$ potrzebami bezpiecze'stwa lotów, mo#e rozszerzy( zakres rodzajów lotów okre%lony w ust. 2.6.1, których wykonywanie wymaga posiadania potwierdze' szkolenia specjalistycznego. 2.6.3. Prezes Urz$du w odniesieniu do potwierdzenia szkolenia specjalistycznego wymienionego w ust. 2.6.1 i 2.6.2: 1) zatwierdza programy szkolenia specjalistycznego, wymagaj"cego potwierdzania w dokumentach przebiegu praktyki lotniczej pilota, które musz" zawiera(: a) warunki, które musz" spe!nia( kandydaci, b) zakres szkolenia lotniczego specjalistycznego, c) wymagania odno%nie do nadawania i potwierdzania tych uprawnie' oraz przed!u#ania i wznawiania ich wa#no%ci, a tak#e rejestracji tych czynno%ci; 2) uznaje albo odmawia uznania, zawiesza lub cofa uznanie potwierdze' szkolenia specjalistycznego, wydanych za granic", bez wzgl$du na to, do jakiego dokumentu zosta!y wpisane. Rozdzia" 3 -wiadectwa kwalifikacji mechaników po#wiadczenia obs"ugi statku powietrznego 3.1. Prezes Urz$du wydaje %wiadectwa mechaników po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego, odnosz"ce si$ do statków powietrznych wymienionych w art. 33 ust. 2 pkt 1 lit. c oraz d, pkt 3 lit. a, b oraz f ustawy. 3.1.1. Kandydat musi mie( uko'czone 18 lat. 3.1.2. Uprawnienie posiadacza %wiadectwa do czasu uko'czenia przez niego 21 lat jest ograniczone do po%wiadczania obs!ugi wykonywanej osobi%cie. Uprawnienia do po%wiadczania obs!ugi technicznej wykonanej przez inn" osob$ przys!uguj" posiadaczowi %wiadectwa, który uko'czy! 21 lat oraz mo#e mu by( powierzone szkolenie praktyczne do %wiadectwa mechanika po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego lub uprawnie' lotniczych mechanika po%wiadczenia obs!ugi. 3.2. Szkolenie do %wiadectwa mo#e by( prowadzone w zakresie okre%lonym w certyfikacie na prowadzenie szkolenia wymaganego do uzyskania %wiadectwa lub uprawnie' lotniczych do niego wpisywanych, wydanym przez Prezesa Urz$du, o którym mowa w § 10 rozporz"dzenia, przez: 1) organizacj$ zatwierdzon" do wytwarzania lub obs!ugi statków powietrznych wymienionych w ust. 3.1; 2) organizacj$ lotnicz" wymienion" w § 9 ust. 5 rozporz"dzenia. 3.2.1. Organizacje wymienione w ust. 3.2 posiadaj" prawo przed!u#ania i wznawiania wa#no%ci uprawnie' lotniczych, okre%lonych w certyfikacie na prowadzenie szkolenia. 3.3. Programy szkolenia wymaganego do uzyskania %wiadectw wymienionych w ust. 3.1 musz" zawiera( nauczanie w odpowiednim dla kategorii statku powietrznego lub jego zespo!u zakresie wiedzy teoretycznej i umiej$tno%ci praktycznych oraz wymagania dotycz"ce praktyki lotniczej. W programie musz" by( równie# zamieszczone wymagania dotycz"ce wykszta!cenia oraz dopuszczalne skróty w zakresie szkolenia i wymaganej praktyki, uzasadnione wykszta!ceniem, kwalifikacjami lotniczymi i praktyk" w innej specjalno%ci cz!onka personelu lotniczego. 3.3.1. Nauczanie wiedzy teoretycznej musi obejmowa( nast$puj"ce przedmioty: 1) prawo lotnicze; 2) matematyka i nauki przyrodnicze oraz ogólna wiedza o statku powietrznym;

119

3) 4) 5) 6) 7)

technika lotnicza dotycz"ca kategorii statku powietrznego; obs!uga techniczna statku powietrznego; cz!owiek - mo#liwo%ci i ograniczenia; zasady lotu odpowiednie do kategorii statku powietrznego; bezpiecze'stwo obs!ugi statku powietrznego. 3.4. Nauczanie umiej$tno%ci praktycznych musi obejmowa(: 1) wykorzystanie instrukcji obs!ugowych oraz narz$dzi i sprz$tu kontrolno-pomiarowego odpowiednich dla typu w taki sposób, #e mo#na wykona( inspekcj$ lub kontrol$ bez pomini$cia jakiejkolwiek usterki; 2) identyfikacj$ i umiejscowienie podzespo!ów oraz ich demonta#, monta# i dopasowanie, a nast$pnie w!a%ciw" inspekcj$ prawid!owo%ci tych czynno%ci; 3) pos!ugiwanie si$ odpowiednimi narz$dziami i urz"dzeniami kontrolno-pomiarowymi oraz obrotu technologicznego, narz$dziami, materia!ami, cz$%ciami i podzespo!ami zamiennymi w sposób wykluczaj"cy mo#liwo%( pozostawiania obcych przedmiotów na obs!ugiwanym statku powietrznym lub w jego zespole; 4) utrzymywanie w!a%ciwego porz"dku na stanowisku pracy oraz zachowanie czysto%ci; 5) zachowanie %rodków ostro#no%ci chroni"cych podzespo!y i materia!y podczas pos!ugiwania si$ nimi; 6) zachowanie wymaga' bezpiecze'stwa pracy i bezpiecze'stwa przeciwpo#arowego; 7) dba!o%( o zdatno%( statku powietrznego i bezpiecze'stwo lotów, do których ma by( on wykorzystany; 8) dokonanie przegl"du po zako'czeniu obs!ugi; 9) dokumentowanie poszczególnych operacji przegl"du lub obs!ugi oraz wpisywanie po%wiadcze' obs!ugi do dokumentów obs!ugi statku powietrznego. 3.5. Praktyka lotnicza musi obejmowa( wszystkie czynno%ci obs!ugowe, do których wykonywania lub po%wiadczania b$dzie uprawnia( %wiadectwo lub wpisane do niego uprawnienie lotnicze oraz odpowiedni okres ich wykonywania pod nadzorem, zapewniaj"cy osi"gni$cie bieg!o%ci i do%wiadczenia wymaganego do pó&niejszego samodzielnego ich wykonywania. 3.6. Do %wiadectw mechanika po%wiadczenia obs!ugi mog" by( wpisane nast$puj"ce uprawnienia lotnicze do po%wiadczenia obs!ugi: 1) poszczególnych zespo!ów samolotów albo %mig!owców i wiatrakowców o maksymalnej masie do startu nieprzekraczaj"cej 495 kg, odr$bnie dla: a) p!atowca, b) zespo!u nap$dowego, c) awioniki; 2) statku powietrznego jako ca!o%ci: samolotu albo %mig!owca i wiatrakowca o maksymalnej masie do startu nieprzekraczaj"cej 495 kg; 3) statku powietrznego jako ca!o%ci: lotni, paralotni, motolotni i spadochronu oraz ich wyposa#enia, odpowiednio. 3.6.1. Wa#no%( ka#dego z uprawnie' lotniczych wpisanych do %wiadectwa wynosi 3 lata i mo#e by( przed!u#ona, je#eli w tym okresie jej posiadacz przez 6 miesi$cy wykonywa! czynno%ci, do których to uprawnienie upowa#nia, albo zaliczy! sprawdzenie umiej$tno%ci w tym zakresie w organizacji okre%lonej w ust. 3.2 pkt 1 lub 2. 3.6.2. Uprawnienia uzupe!niaj"ce, dotycz"ce typu w odniesieniu do uprawnie' lotniczych wymienionych w ust. 3.6, s" wydawane i wpisywane do osobistego dokumentu praktyki lotniczej mechanika po%wiadczenia obs!ugi przez organizacje wymienione w ust. 3.2. Rozdzia" 4 Wzór #wiadectwa kwalifikacji 4.1. Do %wiadectw kwalifikacji maj" odpowiednie zastosowanie przepisy za!"cznika nr 1 ust. 1.1 i 1.2. 4.2. Nazwy dla poszczególnych rodzajów %wiadectw s" zamieszczone w poni#szej tabeli wraz z symbolami licencji: Nazwa specjalno%ci posiadacza %wiadectwa kwalifikacji w j$zyku polskim

w j$zyku angielskim

Symbol %wiadectwa kwalifikacji

1

2

3

pilot lotni

hang glider pilot

HGP

pilot paralotni

paraglider pilot

PP

120

pilot motolotni

powered hang glider pilot

PHGP

pilot samolotu ultralekkiego

ultralight aeroplane pilot

UAP

pilot %mig!owca ultralekkiego

ultralight helicopter pilot

UHP

pilot wiatrakowca ultralekkiego

ultralight autogiro pilot

UAGP

pilot-operator modelu lataj"cego

flying model pilot-operator

FMP

skoczek spadochronowy

parachute jumper

PJ

mechanik po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego

aircraft maintenance mechanic

MM

4.3. Skróty nazw uprawnie' lotniczych i innych wpisów do %wiadectw 4.3.1. Skróty nazw uprawnie' lotniczych Stosowane w %wiadectwach skróty nazw uprawnie' lotniczych s" zamieszczone w poni#szej tabeli: Uprawnienie lotnicze Symbol - skrót

Nazwa w j$zyku polskim

Nazwa w j$zyku angielskim

1

2

3

Wpisywane do %wiadectw kwalifikacji pilotów CVFR

(uprawnienie) do wykonywania lotów kontrolowanych VFR

Controlled VFR flights (rating)

INS

uprawnienie instruktora

Instructor rating

CP

(uprawnienie) do lotów z pasa#erem

Carry passenger (rating)

PPG

(uprawnienie) do wykonywania lotów z nap$dem

Powered paraglider (rating)

PPGG

(uprawnienie) do wykonywania lotów na motoparalotni

Powered paraglider with gear (rating)

Wpisywane do %wiadectw mechanika po%wiadczenia obs!ugi statku powietrznego AF(A)

(uprawnienie) dotycz"ce p!atowca samolotu o masie startowej do 495 kg

Airframe of aeroplane of weight no more than 495 kg (rating)

AF(H)

(uprawnienie) dotycz"ce p!atowca %mig!owca o masie startowej do 495 kg

Airframe of helicopter of weight no more than 495 kg (rating)

AF(AG)

(uprawnienie) dotycz"ce p!atowca wiatrakowca o masie startowej do 495 kg

Airframe of autogiro of weight no more than 495 kg (rating)

(uprawnienie) dotycz"ce zespo!u nap$dowego

Power plant of aeroplane of weight no more

121

PP(A)

samolotu o masie startowej do 495 kg

than 495 kg (rating)

PP(H)

(uprawnienie) dotycz"ce zespo!u nap$dowego %mig!owca o masie startowej do 495 kg

Power plant of helicopter of weight no more than 495 kg (rating)

PP(AG)

(uprawnienie) dotycz"ce zespo!u nap$dowego wiatrakowca o masie startowej do 495 kg

Power plant of autogiro of weight no more than 495 kg (rating)

AV(A)

(uprawnienie) dotycz"ce awioniki samolotu o masie startowej do 495 kg

Avionics of aeroplane of weight no more than 495 kg (rating)

AV(H)

(uprawnienie) dotycz"ce awioniki %mig!owca o masie startowej do 495 kg

Avionics of helicopter of weight no more than 495 kg (rating)

AV(AG)

(uprawnienie) dotycz"ce awioniki wiatrakowca o masie startowej do 495 kg

Avionics of autogiro of weight no more than 495 kg (rating)

TM(A)

(uprawnienie) dotycz"ce samolotu o masie startowej do 495 kg, jako ca!o%ci

Totality of aeroplane of weight no more than 495 kg (rating)

TM(H)

(uprawnienie) dotycz"ce %mig!owca o masie startowej do 495 kg, jako ca!o%ci

Totality of helicopter of weight no more than 495 kg (rating)

TM(AG)

(uprawnienie) dotycz"ce wiatrakowca o masie startowej do 495 kg, jako ca!o%ci

Totality of autogiro of weight no more than 495 kg (rating)

TM(HG)

(uprawnienie) dotycz"ce lotni jako ca!o%ci

Totality of hang glider (rating)

TM(PG)

(uprawnienie) dotycz"ce paralotni jako ca!o%ci

Totality of paraglider (rating)

TM(PPG)

(uprawnienie) dotycz"ce paralotni z nap$dem jako ca!o%ci. (uprawnienie) dotycz"ce motolotni jako ca!o%ci

TM(PHG) TM(P)

(uprawnienie) dotycz"ce spadochronu jako ca!o%ci

Totality of powered paraglider (rating) Totality of powered hang glider (rating) Totality of parachute (rating)

4.3.2. W %wiadectwach s" stosowane wpisy niestandardowe w razie zaistnienia takiej potrzeby. 4.3.3. W przypadku, gdy mechanik obs!ugi statku powietrznego posiada ju# licencj$ w kategorii B1.2 wydan" zgodnie z Part-66, uprawnienia oznaczone w tabeli jako "Wpisywane do %wiadectwa kwalifikacji mechanika po%wiadczania obs!ugi statków powietrznych" mog" zosta( wpisane do ww. licencji na stronie "Za!"cznik do Formularza 26 EASA" - Krajowe uprawnienia poza zakresem Part-66. 4.4. Elementy sk!adowe %wiadectwa )wiadectwo posiada: 1) stron$ tytu!ow"; 2) standardowe cz$%ci oznaczone numeracj" rzymsk", zawieraj"ce wpisy do licencji sta!e i zmienne: a) cz$%( I zawiera nadruk w j$zyku polskim: RZECZPOSPOLITA POLSKA i angielskim: REPUBLIC OF POLAND, b) cz$%( II zawiera: – nazw$ specjalno%ci lotniczej posiadacza %wiadectwa w j$zyku polskim i angielskim oraz symbol literowy %wiadectwa wed!ug tabeli zamieszczonej w ust. 4.2, – dat$ pierwszego wydania %wiadectwa wed!ug standardowego zapisu: dzie', miesi"c, rok, np. 20/03/2003., c) cz$%( III zawiera numer %wiadectwa przedstawiony nast$puj"co: "PL-0xxxSYMBOLzz, który zawiera:

122

– oznaczenie PL - kod przydzielony Polsce przez ONZ, – kolejne cyfry osobistego numeru cz!onka personelu lotniczego, który jest przydzielony mu przez Pa'stwowy Rejestr Personelu Lotniczego, zaczynaj"cy si$ zawsze od zera, – SYMBOL - symbol literowy wed!ug tabeli w ust. 4.2, – dwucyfrowy numer kolejnego wydania %wiadectwa, np. 06, 11 itp., d) cz$%( IV zawiera NAZWISKO i imi$ posiadacza %wiadectwa, wpisane alfabetem !aci'skim, nawet wówczas, gdy pisownia nazwiska i imienia w j$zyku ojczystym posiadacza jest pisana innym alfabetem; e) cz$%( IVa zawiera dat$ i miejsce urodzenia, f) cz$%( V zawiera adres posiadacza %wiadectwa: nazw$ ulicy, nr domu i mieszkania, kod pocztowy, miejscowo%(, nazw$ kraju wpisane w j$zyku polskim i angielskim, g) cz$%( VI zawiera obywatelstwo posiadacza wpisane w j$zyku polskim i angielskim, h) cz$%( VII przeznaczona na podpis posiadacza %wiadectwa, i) cz$%( VIII zawiera nazw$ organu wydaj"cego %wiadectwo w j$zyku polskim: Urz"d Lotnictwa Cywilnego ULC i angielskim: Civil Aviation Office, j) cz$%( IX zawiera okre%lenie okresu, na który %wiadectwo zosta!o wydane, przez podanie daty ostatniego dnia tego okresu, zapisanej w sposób okre%lony pod lit b, informacj$, #e %wiadectwo jest wa#ne wraz z dokumentem to#samo%ci ze zdj$ciem; wpisy te s" dokonane w j$zyku polskim i angielskim, k) cz$%( X przeznaczona jest na podpis Prezesa Urz$du albo osoby wydaj"cej %wiadectwo w jego imieniu, l) cz$%( XI przeznaczona jest na odcisk piecz$ci Urz$du Lotnictwa Cywilnego, m) cz$%( XII przeznaczona jest na wpisy w j$zyku polskim i angielskim: – uprawnie' lotniczych nadanych posiadaczowi %wiadectwa, podlegaj"cych przed!u#eniu wa#no%ci, – dokonanych przed!u#e' wa#no%ci wpisanych uprawnie' lotniczych przez uprawnionego egzaminatora, n) cz$%( XIII przeznaczona jest na wpisanie ogranicze', o) cz$%( XIV przeznaczona jest na inne wpisy; p) informacj$ o znaczeniu skrótów u#ytych w danym %wiadectwie we wpisach uprawnie', przed!u#e' ich wa#no%ci i ogranicze'. 4.5. Wzory stron %wiadectwa grafika W przypadku niewykorzystania stron %wiadectwa, nale#y zamie%ci( na nich napis w j$zyku polskim: "Celowo pozostawiono niezapisan&" i angielskim: "Intentionally left blank".

12-08-tg

123