زﻧﺎن و ﺧﺸﻮﻧﺖ! ﻧﺎدرﻩ اﻓﺸﺎري ﻳﻜ ﻲ از رﻓﺘﺎره ﺎﻳﻲ آ ﻪ ﻧﺎﺷ ﻲ از دﻳ ﺪﮔﺎﻩ اﺳ ﺘﺜﻤﺎري و ﺗﻤﻠ ﻚﺟﻮﻳﺎﻧ ﻪي دﻳ ﻦ اﺳﻼم ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﭘﻴﺮاﻡﻮن اﺳﺖ ،ﻧﮕ ﺮش اﻳ ﻦ ﻡﻜﺘ ﺐ ﺑ ﻪ ﻡﻮﺿ ﻮع ﺟﻨﺴ ﻴﺖ و ﭘﺪﻳ ﺪﻩي »زن« اﺳﺖ .ﻡﺤﻤﺪ در ﺣﺠﻪاﻝﻮداع ﻳﻌﻨﻲ ﺁﺧ ﺮﻳﻦ ﺧﻄﺒ ﻪي رﺳ ﻤﻲاي آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﻲ وﺻﻴﺖﻧﺎﻡﻪي ﺳﻴﺎﺳ ﻲ او ﺷ ﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷ ﺪﻩ و ﺷ ﺎﻡﻞ ﺳﻔﺎرﺷ ﺎﺗﻲ ﺑ ﺮاي زﻧ ﺪﮔﻲ و رﻓﺘ ﺎر ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻡﻮﺿﻮع زن ﺗﺌﻮري »ﻋﺠﻴﺒﻲ« دارد: »… اﻳﻬﺎ اﻝﻨﺎس ،ﻓﺎن ﻝﻜﻢ ﻋﻠﻲ ﻧﺴﺎﺉﻜﻢ ﺣﻘﺎ ،و ﻝﻬﻦ ﻋﻠﻴﻜﻢ ﺣﻘﺎ ﻝﻜﻢ ﻋﻠ ﻴﻬﻦ ان ﻻ ﻳﻮﻃﺌﻦ ﻓﺮﺷﻜﻢ اﺣﺪا ﺗﻜﺮهﻮﻧﻪ ،و ﻋﻠﻴﻬﻦ ان ﻻﻳﺎﺗﻴﻦ ﺑﻔﺎﺣﺸﻪ ﻡﺒﻴﻨﻪ ،ﻓ ﺎن ﻓﻌﻠ ﻦ ﻓ ﺎن اﷲ ﻗﺪ اذن ﻝﻜﻢ ان ﺗﻬﺠﺮوهﻦ ]ﻓﻲ اﻝﻤﻀﺎﺟﻴﻊ[ و ﺗﻀﺮﺑﻮهﻦ ﺿﺮﺑﺎ ﻏﻴ ﺮ ﻡﺒ ﺮح ﻓ ﺎن اﻧﺘﻬ ﻴﻦ ﻓﻠﻬ ﻦ رزﻗﻬ ﻦ و آﺴ ﻮﺗﻬﻦ ﺑ ﺎﻝﻤﻌﺮوف ،و اﺳﺘﻮﺻ ﻮا ﺑﺎﻝﻨﺴ ﺎء ﺧﻴ ﺮا ،ﻓ ﺎﻧﻬﻦ ﻋﻨﺪآﻢ ﻋﻮان ﻻﻳﻤﻠﻜﻦ ﻻﻧﻔﺴﻬﻦ ﺷﻴﺌﺎ ،و اﻧﻜﻢ اﻧﻤ ﺎ اﺧ ﺬﺗﻤﻮهﻦ ﺑﺎﻡﺎﻧ ﻪ اﷲ ،و اﺳ ﺘﺤﻠﻠﺘﻢ ﻓﺮوﺟﻬﻦ ﺑﻜﻠﻤﺎت اﷲ ،ﻓﺎﻋﻔﻠﻮا اﻳﻬﺎﻝﻨﺎس ﻗﻮﻝﻲ ،ﻓ ﺎﻧﻲ ﻗ ﺪ ﺑﻠﻐ ﺖ ،و ﻗ ﺪ ﺗﺮآ ﺖ ﻓﻜ ﻢ ﻡ ﺎ ان اﻋﺘﺼﺘﻢ ﺑﻪ ﻓﻠﻢ ﺗﻀﻠﻮا اﺑﺪا…« )(78 ﺗﺮﺟﻤﻪي ﺑﺨﺸﻲ از ﺧﻄﺒﻪي ﺣﺠﻪاﻝﻮداع در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺎن ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ: »اي ﻡﺮدم ،ﻡﻦ اﻳﻨ ﻚ راﺟ ﻊ ﺑ ﻪ زنه ﺎي ﺷ ﻤﺎ ﺻ ﺤﺒﺖ ﻡ ﻲآ ﻨﻢ… وﻇﻴﻔ ﻪي ﺁنهﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﻧﮕﺬارﻧﺪ ﺷﺨﺼﻲ وارد ﺑﺴﺘﺮ ﺷﻤﺎ ﺷﻮد ]ﺟﺰ ﺧﻮد ﺷﻤﺎ[ و آﺴﺎﻧﻲ را آﻪ ﻡﻮرد ﻡﺤﺒﺖ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ راﻩ ﻧﺪهﻨﺪ .اﮔﺮ ﺁنه ﺎ ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ وﻇ ﺎﻳﻒ ﻋﻤ ﻞ ﻧﻜﺮدﻧﺪ ،ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﺟﺎزﻩ دادﻩ اﺳﺖ آﻪ در ﺑﺴﺘﺮي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﺳ ﺘﺮاﺣﺖ آﻨﻴ ﺪ ،و ﺁنهﺎ را آﺘﻚ ﺑﺰﻧﻴﺪ ،وﻝﻲ ﻧﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﺪت… ﭼ ﻮن ﺁنه ﺎ در ﺧﺎﻧ ﻪي ﺷ ﻤﺎ ﻳ ﻚ ﻡﺤﺒ ﻮس هﺴﺘﻨﺪ و از ﺧﻮد اﺧﺘﻴﺎري ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﺎ ﻳﻚ ﻡﺤﺒﻮس آﻪ از ﺧﻮد اﺧﺘﻴﺎري ﻧﺪارد ،ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻡﺤﺒﺖ]![ رﻓﺘﺎر آﺮد…« )(79 اﺑﻮاﻝﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ در ﺗﺮﺟﻤ ﻪي هﻤ ﻴﻦ ﺧﻄﺒ ﻪ ]ﺣﺠ ﻪاﻝ ﻮداع[ در ﺟﻠ ﺪ ﭼﻬ ﺎرم ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي ،از ﻗﻮل ﻡﺤﻤﺪ ﻡ ﻲﻧﻮﻳﺴ ﺪ …» :اﻡ ﺎ ﺑﻌ ﺪ ،اي ﻡ ﺮدم ﺷ ﻤﺎ ﺑ ﺮ زﻧﺎﻧﺘ ﺎن ﺣﻘﻲ دارﻳﺪ و ﺁنهﺎ ﻧﻴﺰ ﺑ ﺮ ﺷ ﻤﺎ ﺣﻘ ﻲ دارﻧ ﺪ .ﺣ ﻖ ﺷ ﻤﺎ ﺑ ﺮ زﻧﺎﻧﺘ ﺎن ﭼﻨ ﺎن اﺳ ﺖ آ ﻪ آﺴﻲ را آﻪ از او ﺑﻴﺰارﻳﺪ ﺑﺮ ﻓﺮش ﺷﻤﺎ ﻧﻨﺸﺎﻧﻨﺪ و ﻡﺮﺗﻜﺐ آﺎر زﺷﺖ ﻧﺸﻮﻧﺪ و اﮔﺮ ﻡﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪﻧﺪ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﺟ ﺎزﻩ دادﻩ آ ﻪ در ﺧﻮاﺑﮕ ﺎﻩ از ﺁنه ﺎ دوري آﻨﻴ ﺪ و ﺁنه ﺎ ]ﻏ ﺬا و را ﻧ ﻪ ﭼﻨ ﺪان ﺳ ﺨﺖ ﺑﺰﻧﻴ ﺪ؛ اﮔ ﺮ دﺳ ﺖ ﺑﺮداﺷ ﺘﻨﺪ روزي و ﭘﻮﺷ ﺶ ﻝﺒﺎس[ ﺁنهﺎ را ﺑﻪ ﻃ ﻮر ﻡﺘﻌ ﺎرف ﺑﺪهﻴ ﺪ .ﺑ ﺎ زﻧ ﺎن ﺑ ﻪ ﻧﻴﻜ ﻲ ]![ رﻓﺘ ﺎر آﻨﻴ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﺳﺖ ﺷﻤﺎ اﺳﻴﺮﻧﺪ و اﺧﺘﻴﺎري از ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺪارﻧﺪ(80) «. ﺗﺌﻮرﻳﺴﻴﻦ ردﻳﻒ دوم ﻡﺬهﺐ ﺷﻴﻌﻪ هﻢ در ﺧﻄﺒﻪي 80ﻧﻬﺞاﻝﺒﻼﻏ ﻪ »ﭘ ﺲ از ﭘﺎﻳ ﺎن ﻧﺒ ﺮد ﺟﻤ ﻞ در ﻧﻜ ﻮهﺶ زﻧ ﺎن« و ﺑ ﺮاي ﺗﻮﺟﻴ ﻪ ﺳ ﺮآﻮب زﻧ ﺎن ﭼﻨ ﻴﻦ
ﻧﻈﺮﻳ ﻪاي دارد» :ﻡﻌﺎﺷ ﺮ اﻝﻨ ﺎس ان اﻝﻨﺴ ﺎء ﻧ ﻮاﻗﺺ اﻻﻳﻤ ﺎن اﻝﺤﻈ ﻮظ ﻧ ﻮاﻗﺾ اﻝﻌﻘﻮل .ﻓﺎﻡﺎ ﻧﻘﺼﺎن اﻳﻤﺎﻧﻬﻦ ﻓﻘﻌﻮدهﻦ ﻋ ﻦ اﻝﺼ ﻼﻩ و اﻝﺼ ﻴﺎم ﻓ ﻲ اﻳ ﺎم ﺣﻀ ﻴﻬﻦ .و اﻡ ﺎ ﻧﻘﺼ ﺎن ﺣﻈ ﻮﻇﻬﻦ ﻓﻤ ﻮارﻳﺜﻬﻦ ﻋﻠ ﻲ اﻻﻧﺼ ﺎف ﻡ ﻦ ﻡﻮارﻳ ﺚ اﻝﺮﺟ ﺎل .و اﻡ ﺎ ﻧﻘﺼ ﺎن ﻋﻘ ﻮﻝﻬﻦ ﻓﺸ ﻬﺎدﻩ اﻡ ﺮاﺗﻴﻦ آﺸ ﻬﺎدﻩ اﻝﺮﺟ ﻞ اﻝﻮاﺣ ﺪ .ﻓ ﺎﺗﻘﻮ ﺷ ﺮار اﻝﻨﺴ ﺎء .و آﻮﻧ ﻮا ﻡ ﻦ ﺧﻴ ﺎرهﻦ ﻋﻠ ﻲ ﺣ ﺬر و ﻻ ﺗﻄﻴﻌ ﻮهﻦ ﻓ ﻲ اﻝﻤﻌ ﺮوف ﺣﺘ ﻲ ﻻﻳﻄﻤﻌ ﻦ ﻓ ﻲ اﻝﻤﻨﻜﺮ. ن زﻧ ﺎن ﻧﺎﺗﻤ ﺎم اﺳ ﺖ ،ﺑﻬ ﺮﻩي ﺁﻧ ﺎن ﻧﺎﺗﻤ ﺎم ،ﺧ ﺮد اﻳﺸ ﺎن ﻧﺎﺗﻤ ﺎم. »ﻡﺮدم! اﻳﻤ ﺎ ِ ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻧﺎﺗﻤﺎﻡﻲ اﻳﻤﺎن ،ﻡﻌﺬور ﺑﻮدﻧﺸﺎن از ﻧﻤﺎز و روزﻩ اﺳﺖ ﺑﻪ هﻨﮕ ﺎم ﻋﺎدﺗﺸ ﺎن و ﻧﻘﺼﺎن ﺑﻬ ﺮﻩي اﻳﺸ ﺎن ،ﻧﺼ ﻒ ﺑ ﻮدن ﺳ ﻬﻢ ﺁﻧ ﺎن از ﻡﻴ ﺮاث اﺳ ﺖ ﻧﺴ ﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺳ ﻬﻢ ﻡﺮدان؛ و ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻧﺎﺗﻤﺎﻡﻲ ﺧﺮد ﺁﻧﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد آ ﻪ ﮔ ﻮاهﻲ دو زن ﭼ ﻮن ﮔ ﻮاهﻲ ﻳ ﻚ ن ﺑ ﺪ ﺑﭙﺮهﻴﺰﻳ ﺪ و ﺧ ﻮد را از ﻧﻴﻜﺎﻧﺸ ﺎن واﭘﺎﻳﻴ ﺪ ﻡ ﺮد ﺑ ﻪ ﺣﺴ ﺎب رود .ﭘ ﺲ از زﻧ ﺎ ِ ]ﻡﻮاﻇﺐ ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﺎﺷﻴﺪ[ و ﺗﺎ در آﺎر زﺷﺖ ﻃﻤﻊ ﻧﻜﻨﻨﺪ ،در آﺎر ﻧﻴﻚ ]ه ﻢ[ از ﺁﻧ ﺎن اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻨﻤﺎﻳﻴﺪ!« )(81 هﻤﻮ در ﻧﺎﻡﻪي ﺷﻤﺎرﻩي 31ﺧﻮد آﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ وﺻﻴﺖﻧﺎﻡﻪي ﺳﻴﺎﺳ ﻲ او ﺑ ﻪ ﭘﺴﺮش ﺣﺴﻦ و رهﻨﻤﻮدهﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻡﺎﻡﺖ اوﺳﺖ ،در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺎن ﻡﻲﻧﻮﻳﺴﺪ: »… و اﻳﺎك و ﻡﺸﺎورﻩ اﻝﻨﺴﺎء ﻓﺎن راﻳﻬﻦ اﻝﻲ اﻓﻦ و ﻋﺰﻡﻬﻦ اﻝﻬ ﻲ وه ﻦ .و اآﻔﻒ ﻋﻠﻴﻬﻦ ﻡﻦ اﺑﺼﺎرهﻦ ﺑﺤﺠﺎﺑﻚ اﻳﺎهﻦ ﻓﺎن ﺷ ﺪﻩ اﻝﺤﺠ ﺎب اﺑﻘ ﻲ ﻋﻠ ﻴﻬﻦ ،و ﻝ ﻴﺲ ﺧﺮوﺟﻬﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻡﻦ ادﺧﺎﻝﻚ و ﻻﻳﻮﺙﻖ ﺑﻪ ﻋﻠﻴﻬﻦ ،و ان اﺳﺘﻄﻌﺖ ان ﻻ ﻳﻌﺮﻓﻦ ﻏﻴﺮك ﻓﺎﻓﻌ ﻞ .و ﻻ ﺗﻤﻠ ﻚ اﻝﻤ ﺮاﻩ ﻡ ﻦ اﻡﺮاه ﺎ ﻡ ﺎ ﺟ ﺎوز ﻧﻔﺴ ﻬﺎ ﻓ ﺎن اﻡ ﺮاﻩ رﻳﺤﺎﻧ ﻪ و ﻝﻴﺴ ﺖ ﺑﻘﻬﺮﻡﺎﻧﻪ و ﻻﺗﻌﺪ ﺑﻜﺮاﻡﺘﻬﺎ ﻧﻔﺴﻬﺎ ،و ﻻ ﺗﻄﻤﻌﻬﺎ ﻓﻲ ان ﺗﺸﻔﻊ ﺑﻐﻴﺮهﺎ… »ﺑﭙﺮهﻴﺰ از راي زدن ﺑﺎ زﻧﺎن آﻪ زﻧﺎن ﺳﺴﺖ راﻳﻨ ﺪ ،و در ﺗﺼ ﻤﻴﻢ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﻧﺎﺗﻮان ،و در ﭘﺮدﻩﺷﺎن ﻧﮕﻪدار ﺗﺎ دﻳﺪﻩﺷﺎن ﺑﻪ ﻧﺎﻡﺤﺮﻡﺎن ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ﻧﻴﺎرد آ ﻪ ﺳ ﺨﺖ در ﭘﺮدﻩ ﺑﻮدن ﺁﻧﺎن را ﺑﻬﺘﺮ ﻧﮕﻪ ﻡﻲدارد ،و ﺑﺮون رﻓﺘﻨﺸﺎن از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺪﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ از ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ آﻪ ﺑﺪو اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻧﺪاري و او را ﻧﺰد ﺁﻧﺎن در ﺁري .و اﮔ ﺮ ﺗ ﻮاﻧﻲ ﭼﻨ ﺎن آﻨ ﻲ آﻪ ﺟﺰ ﺗﻮ را ﻧﺸﻨﺎﺳﻨﺪ ،روا دار؛ و آﺎري آﻪ ﺑﺮون از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ زن اﺳﺖ ﺑﻪ دﺳ ﺘﺶ ﻡﺴﭙﺎر ،آﻪ زن ﮔﻞ ﺑﻬﺎري اﺳﺖ ﻝﻄﻴﻒ و ﺁﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮ ،ﻧﻪ ﭘﻬﻠﻮاﻧﻲ اﺳ ﺖ آﺎرﻓﺮﻡ ﺎ و در ه ﺮ آ ﺎر دﻝﻴ ﺮ ،و ﻡﺒ ﺎدا ﮔﺮاﻡ ﻲ داﺷ ﺖ ]او را[ از ﺣ ﺪ ﺑﮕ ﺬراﻧﻲ و ﻳ ﺎ او را ﺑ ﻪ ﻃﻤﻊ اﻓﻜﻨﻲ و ﺑﻪ ﻡﻴﺎﻧﺠﻲ دﻳﮕﺮي وادار ﮔﺮداﻧﻲ(82) «. و هﻤﻮ ﺑ ﺎزهﻢ در آﻠﻤ ﺎت ﻗﺼ ﺎر ﺷ ﻤﺎرﻩي 234ﻡ ﻲﻓﺮﻡﺎﻳ ﺪ» :ﻧﻴﻜ ﻮﺗﺮﻳﻦ ﺧ ﻮي زﻧﺎن ،زﺷﺖﺗ ﺮﻳﻦ ﺧ ﻮي ﻡ ﺮدان اﺳ ﺖ :ﺑ ﻪ ﺧ ﻮد ﻧﺎزﻳ ﺪن و ﺗ ﺮس و ﺑﺨ ﻞ ورزﻳ ﺪن. ﭘﺲ ﭼﻮن زن ﻧﺎزد ،رﺧﺼﺖ ﻧﺪهﺪ آﻪ آﺴﻲ ﺑﺪو دﺳﺖ ﻳﺎزد و ﭼﻮن ﺑﺨ ﻞ ﺁرد ،ﻡ ﺎل 2
ﺧ ﻮد و ﻡ ﺎل ﺷ ﻮﻳﺶ را ﻧﮕ ﺎﻩ دارد و ﭼ ﻮن ﺗﺮﺳ ﺎن ﺑ ﻮد ،از هﺮﭼ ﻪ ﺑ ﺪو روي ﺁرد هﺮاﺳﺎن ﺑﻮد(83) «. ﻡﺴﻌﻮدي ﻧﻴﺰ در ﺟﻠﺪ اول ﻡﺮوجاﻝﺬهﺐ ،در »ذآﺮ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ« از ﻡﺤﻤﺪ ،اﻳ ﻦ دو ﺟﻤﻠ ﻪي ﻗﺼ ﺎر را ه ﻢ از ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ ﻧﻘ ﻞ ﻡ ﻲآﻨﺪآ ﻪ» :ﺑﻬﺸ ﺖ زﻳ ﺮ ﺳ ﺎﻳﻪي ﺷﻤﺸﻴﺮهﺎﺳﺖ… و زﻧﺎن را ﺑﻲ ﻝﺒﺎس ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺎ در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ!« )(84 در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد زﻧﺎن ﻡﺤﻤ ﺪ ﻧﻮﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ» :ﺑﻌ ﺪ از وﻓ ﺎت ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ 9زن از وي ﺑﺎﻗﻲ ﻡﺎﻧﺪ آﻪ اﺟﺎزﻩي ﻧﻜﺎح ﺙﺎﻧﻮي ﺑﺎ اﺣﺪي ]را[ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ(85) «. »وي ]ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ[ در ﺳﺎل ﻡﺮگ ﺧﻮﻳﺶ 9زن داﺷﺖ و ﺑﺮ روي ه ﻢ در ﻡ ﺪت ﺣﻴﺎت 14زن ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي آﻨﻴﺰان…« )(86 در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ آﻨﻴﺰان ﺑﺎزهﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﺧﻮاهﻴﻢ آﺮد .هﻤﻴﻦﻗﺪر ﺑﮕﻮﻳﻢ آﻪ: »در ﻡ ﻮرد زﻧ ﺎن ﻧﻴ ﺰ ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ اﻡﺘﻴ ﺎزات ﻡﻨﺤﺼ ﺮ ﺑ ﻪ ﻓ ﺮدي دارد آ ﻪ ه ﻴﭻ ﻡﺴﻠﻤﺎن دﻳﮕﺮي از ﺁنه ﺎ ﺑﺮﺧ ﻮردار ﻧﻴﺴ ﺖ .ﺑ ﺮاي ﻡﺜ ﺎل در ﻡ ﻮرد هﻤﺨ ﻮاﺑﮕﻲ از اﻳﻦ اﻡﺘﻴﺎز ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ آﻪ ﻧﻮﺑﺖ هﺮﻳﻚ از زﻧﺎن را ]آﻪ[ ﺑﺨﻮاهﺪ ﻋﻘﺐ ﺑﻴﻨﺪازد و ﻳﺎ هﺮآﺪام از ﺁﻧﺎن را آﻪ ﺑﺨﻮاهﺪ از ﺧﻮد ﺑﺮاﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﺨﻮاﻧﺪ… »… زﻧﺎن او ]ﻡﺤﻤﺪ[ ﺑﻪ ﻓﺮﻡﺎن ﺧﺪا ﺑﺎ زﻧﺎن دﻳﮕﺮ ﻡﺘﻔﺎوﺗﻨ ﺪ) .ﺳ ﻮرﻩي 33 ﺁﻳﻪي …(6ﺁنه ﺎ از ﺁن ﺟﻬ ﺖ آ ﻪ زﻧ ﺎن ﺑﺮﺗ ﺮ و ﻡﻤﺘ ﺎز و ﻡ ﻮرد اﺣﺘ ﺮام ﺟﺎﻡﻌ ﻪي اﺳﻼﻡﻲ هﺴﺘﻨﺪ ،ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻮﺷﻨﺪ آﻪ هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺧﺎﻧﻪهﺎﺷﺎن ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ ،ﺁراﻳ ﺶ ﻧﻜﻨﻨ ﺪ و ﭘﺲ از ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﻧﻴﺰ از ازدواج ﺑﺎﻳﺪ ﺧ ﻮدداري ورزﻧ ﺪ! )ﺳ ﻮرﻩي 33ﺁﻳ ﻪه ﺎي 33 و (87) «(53 اﺑﻦ هﺸﺎم ﻡﻲﻧﻮﻳﺴﺪ آﻪ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ در ﺑﺴﺘﺮ ﻡﺮگ ،ﺧﻄﺎب ﺑﻪ زﻧﺎﻧﺶ ﮔﻔﺖ: »ﺷ ﻤﺎ از ﺁن زﻧﺎﻧﻴ ﺪ آ ﻪ ﻳﻮﺳ ﻒ را از راﻩ ﺑﺒﺮدﻳ ﺪ و ﺑ ﺮ وي دروغ ﮔﻔﺘﻴ ﺪ؛ ﻳﻌﻨ ﻲ ﺧ ﺎﻡﻮش ﺑﺎﺷ ﻴﺪ آ ﻪ زﻧ ﺎن ﻧ ﺎﻗﺺاﻝﻌﻘ ﻞ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ و در ﻏ ﻮ ِر ه ﻴﭻ آ ﺎر ﻧﺮﺳﻨﺪ(88) «. هﻤﻴﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ در ﻗﺮﺁن هﻢ ﺑﺎ واژﻩهﺎﻳﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺗﺌ ﻮري ﺑﺎزﺗ ﺎب ﻳﺎﻓﺘ ﻪ اﺳﺖ» :اﻝﺮﺟﺎل ﻗﻮاﻡﻮن ﻋﻠﻲاﻝﻨﺴﺎء ﺑﻤﺎ ﻓﻀﻞاﷲ ﺑﻌﻀﻬﻢ ﻋﻠﻲ ﺑﻌﺾ و ﺑﻤﺎ اﻧﻔﻘﻮ ﻡﻦ اﻡﻮاﻝﻬﻢ ﻓﺎﻝﺼ ﻠﺤﺖ ﻗﻨﺘ ﺖ ﻓ ﺎن ﺣﻔﻈ ﺖ ﻝﻠﻐﻴ ﺐ ﺑﻤ ﺎ ﺣﻔ ﻆاﷲ واﻝﺘ ﻲ ﺗﺨ ﺎﻓﻮن ﻧﺸ ﻮزهﻦ ﻓﻌﻈ ﻮهﻦ و اهﺠ ﺮوهﻦ ﻓ ﻲ اﻝﻤﻀ ﺎﺟﻊ و اﺿ ﺮﺑﻮهﻦ ﻓ ﺎن اﻃﻌ ﻨﻜﻢ ﻓﻼﺗﺒﻐ ﻮا ﻋﻠ ﻴﻬﻦ ﺳﺒﻴﻼ .ان اﷲ ﻋﻠﻴﺎ آﺒﻴﺮا. »ﻳﻌﻨﻲ“ :ﻡﺮدان را ﺑ ﺮ زﻧ ﺎن ﺗﺴ ﻠﻂ و ﺣ ﻖ ﻧﮕﻬﺒ ﺎﻧﻲ اﺳ ﺖ ﺑ ﻪ واﺳ ﻄﻪي ﺁن ﺑﺮﺗﺮي آﻪ ﺧﺪا ﺑﻌﻀﻲ را ﺑﺮ ﺑﻌﻀﻲ ﻡﻘﺮر داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ واﺳ ﻄﻪي ﺁنآ ﻪ ﻡ ﺮدان ،از ن ﺷﺎﻳﺴ ﺘﻪ و ﻡﻄﻴ ﻊ ﺁنهﺎﻳﻨ ﺪ آ ﻪ در ﻏﻴ ﺎب ﻡ ﺎل ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ زن ﻧﻔﻘ ﻪ دهﻨ ﺪ .ﭘ ﺲ ،زﻧ ﺎ ِ 3
ﻡﺮدان ،ﺣﺎﻓﻆ ﺣﻘ ﻮق ﺷ ﻮهﺮان ﺑﺎﺷ ﻨﺪ و ﺁﻧﭽ ﻪ را آ ﻪ ﺧ ﺪا ﺑ ﻪ ﺣﻔ ﻆ ﺁن اﻡ ﺮ ﻓﺮﻡ ﻮدﻩ ﻧﮕﻪدارﻧﺪ .و زﻧﺎﻧﻲ را آﻪ از ﻡﺨﺎﻝﻔﺖ و ﻧﺎﻓﺮﻡﺎﻧﻲ ﺁنهﺎ ﺑﻴﻤﻨﺎآﻴﺪ ،ﺑﺎﻳ ﺪ ﻧﺨﺴ ﺖ ﺁنه ﺎ را ﻡﻮﻋﻈ ﻪ آﻨﻴ ﺪ .اﮔ ﺮ ﻡﻄﻴ ﻊ ﻧﺸ ﺪﻧﺪ از ﺧﻮاﺑﮕ ﺎﻩ ﺁﻧ ﺎن دوري ﮔﺰﻳﻨﻴ ﺪ .اﮔ ﺮ ﻡﻄﻴ ﻊ ﻧﺸﺪﻧﺪ ﺁنهﺎ را ﺑﺰﻧﻴﺪ .ﭼﻨﺎنآ ﻪ اﻃﺎﻋ ﺖ آﺮدﻧ ﺪ دﻳﮕ ﺮ ﺑ ﻪ ﺁنه ﺎ ﺳ ﺘﻢ ﻧﻜﻨﻴ ﺪ آ ﻪ هﻤﺎﻧ ﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎﻻﻡﻘﺎم و ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﺖ(89) «. ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺎآﻴﺪهﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﺧﺸﻮﻧﺖ ،در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ زﻧﺎﻧﻲ آﻪ اﺗﻬﺎﻡﺸﺎن ﻡﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷ ﺪ آ ﻪ آﺴ ﺎﻧﻲ را آ ﻪ ﻡ ﻮرد ﻡﺤﺒ ﺖ »زﻧﺪاﻧﺒﺎﻧﺎﻧﺸ ﺎن« ﻧﺒ ﻮدﻩاﻧ ﺪ »ﺑ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ راﻩ دادﻩاﻧ ﺪ« در دﻳﮕ ﺮ آﺘ ﺎبه ﺎي در دﺳ ﺘﺮس اﻳ ﻦ ﻡﻜﺘ ﺐ ه ﻢ ،ﺑ ﺎ واژﻩه ﺎﻳﻲ از هﻤ ﻴﻦ دﺳﺖ ﺗﺎآﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ،هﻢﭼﻨﻴﻦ از ﺳﻮي ﻋﻠﻤﺎي اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ ،ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻡ ﻮرد ﺗﻔﺴ ﻴﺮ و ﺗﺒﻴﻴﻦ و اﺟﺘﻬ ﺎد ﻗ ﺮار ﮔﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ .ﺑﻨ ﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭼﻨ ﺪان ه ﻢ ﻋﺠﻴ ﺐ ﻧﻴﺴ ﺖ آ ﻪ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ از زﻧﺎن ﻡﺤﺒﻮس در ﺧﺎﻧﻪهﺎ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺣﻜﻮﻡﺖه ﺎي اﺳ ﻼﻡﻲ ]ﻡ ﺜﻼ ﺣﻜﻮﻡﺖ اﺳﻼﻡﻲ ﻓﻌﻠﻲ ﺣﺎآﻢ ﺑﺮ اﻳﺮان[ هﻢ راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ! ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎﻩ و در هﻤ ﻴﻦ راﺳ ﺘﺎ رﻓﺘ ﺎر ﺑ ﺎ زﻧ ﺎن ـ ﺣﺘ ﺎ ﺑ ﺎ ﻧﻮﻩي ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ـ ﻧﮕﺎهﻲ ﻡﻲآﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﻧﻘﺪي آ ﻪ ﻋﻠ ﻲ ﺳ ﺠﺎدي ـ از ﻡ ﺪﻳﺮان ﻡﺴ ﺌﻮل ﻡﺎهﻨﺎﻡ ﻪي »ﭘ ﺮ« ﭼ ﺎپ اﻡﺮﻳﻜ ﺎ ـ ﺑ ﺮ آﺘ ﺎب »زن در دوﻝ ﺖ ﺧﻴ ﺎل« ﻧﻮﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ: »ﺳ ﻜﻴﻨﻪ ،دﺣﺘﺮﺣﺴ ﻴﻦ ﺑ ﻦ ﻋﻠ ﻲ ،از زﻳﺒ ﺎﺗﺮﻳﻦ و هﻨﺮﻡﻨ ﺪﺗﺮﻳﻦ زﻧ ﺎن ﻋ ﺮب ﺑ ﻮد؛ ﭼﻨ ﺎنآ ﻪ ﺑﺨ ﺶ ﺑﺰرﮔ ﻲ از آﺘ ﺎب ﻡﻌﺘﺒ ﺮ “اﻻﻏ ﺎﻧﻲ” اﺧﺘﺼ ﺎص ﺑ ﻪ وي دارد. ]اﻻﻏﺎﻧﻲ آﺘﺎﺑﻲ اﺳﺖ در ﺑﺎرﻩي ﻡﻮﺳﻴﻘﻲ و هﻨﺮهﺎي واﺑﺴ ﺘﻪ در ﺟﻬ ﺎن ﻋ ﺮب .اﻳ ﻦ آﺘﺎب ﺗﻮﺳﻂ ﻡﺸﺎﻳﺦ ﻓﺮﻳﺪﻧﻲ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳ ﻲ ﺗﺮﺟﻤ ﻪ ﺷ ﺪﻩ؛ وﻝ ﻲ ﺁن ﻗﺴ ﻤﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﻜﻴﻨﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ ،اﺟﺎزﻩي ﭼﺎپ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ .درﺣﺎﻝﻲ آﻪ ﻡﺘﻦ ﻋﺮﺑﻲ ﺁن ﺗﺎ آﻨﻮن ﭼﻨﺪﺑﺎر در “ﻗﻢ” ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪﻩ اﺳﺖ![ »ﺑﺮاﺳﺎس ﻡﺘﻮن ﺑﺎزﻡﺎﻧ ﺪﻩ و رواﻳ ﺖه ﺎي ﻡﻌﺘﺒ ﺮ ﻡﻮﺟ ﻮد ،ﺳ ﻜﻴﻨﻪ زﻧ ﻲ ﺑ ﻮدﻩ اﺳﺖ هﻨﺮﻡﻨﺪ و ﺁراﺳﺘﻪ .در ﺷﻌﺮ و ادب و ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﻲ و رﻗﺺ ﻡﻘﺎﻡﻲ داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ. ﻡﺠﺎﻝﺴ ﻲ آ ﻪ ﺑﺮﮔ ﺰار ﻡ ﻲآ ﺮدﻩ ،در زﻡ ﺎن ﺧ ﻮدش از ﻡﻬ ﻢﺗ ﺮﻳﻦ و ﻡﺸ ﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ ﻡﺠﺎﻝﺲ ادب و ﻡﻮﺳﻴﻘﻲ و رﻗﺺ و ﺷﻌﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ .ﺳﻜﻴﻨﻪ در ﻃﻮل ﻋﻤﺮش 4ﺑﺎر هﻤﺴﺮ اﺧﺘﻴﺎر آﺮد .در هﻨﮕﺎم ازدواج ﺑﺎ هﻤﺴﺮاﻧﺶ هﻤﻴﺸﻪ ﺷﺮط ﻡﻲآﺮد آ ﻪ ﺁنه ﺎ ﺣ ﻖ ازدواج دﻳﮕ ﺮي ﻧﺪاﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ و اﮔ ﺮ ﭼﻨ ﻴﻦ آﻨﻨ ﺪ ،ﺣ ﻖ ﻃ ﻼق ﻳ ﻚﻃﺮﻓ ﻪ ﺑ ﺎ او ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد .وي ﻻاﻗﻞ ﻳﻚﺑﺎر از اﻳﻦ ﺣﻖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮد. »اﻡﺎ واآﻨﺶ ﺟﻬﺎن اﺳﻼم و ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪاران ،در ﻗﺒ ﺎل ﭼﻨ ﻴﻦ زﻧ ﻲ ﭼ ﻪ ﺑ ﻮدﻩ و ﭼﻪ هﺴﺖ؟! ﺧﻴﻠﻲ روﺷﻦ و ﺳﺎدﻩ اﺻﻼ ﻡﻨﻜﺮ وﺟﻮد ﭼﻨﻴﻦ زﻧ ﻲ هﺴ ﺘﻨﺪ و در ﻡﺘ ﻮن دﻳﻨﻲ ﻡﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ آﻪ ﺳﻜﻴﻨﻪ در آﻮدآﻲ درﮔﺬﺷﺖ؛ زﻳﺮا زﻧﻲ آﻪ ﺁراﺳﺘﻪ ﺑ ﻪ هﻨﺮه ﺎي ﻡﺘﻔ ﺎوت ﺑﺎﺷ ﺪ و اﺳ ﺘﻘﻼل داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ و ﺑ ﺮاي ﺧ ﻮدش ﺷ ﺎن اﻧﺴ ﺎﻧﻲ ﻗﺎﺉ ﻞ ﺑﺎﺷ ﺪ، 4
هﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺟﺎﻳﻲ در ﻡﺮاﺗﺐ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ؛ ﺣﺘ ﺎ اﮔ ﺮ ﻧ ﻮادﻩي ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ .ﺷ ﺮﻳﻌﺘﻤﺪاران در ﻃ ﻮل ﺗ ﺎرﻳﺦ ،ﻓﻘ ﻂ زﻧ ﺎﻧﻲ را ﻡ ﻮرد اﺣﺘ ﺮام و ﺑﺰرﮔﺪاﺷ ﺖ ﻗﺮار دادﻩاﻧﺪ آﻪ ﺗﻮﺳﺮيﺧﻮر ﺑﻮدﻩاﻧﺪ(90) «. اﻳ ﻦ ﺑﺮداﺷ ﺖ از ﻡﻮﺿ ﻮع زن و ﺑﺨﺼ ﻮص زﻧ ﺎن ﻡﺤﺒ ﻮس در ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎ و ﻡ ﺮدان زﻧ ﺪاﻧﺒﺎن ،اﻝﺰاﻡ ﺎت وﻳ ﮋﻩي دﻳﮕ ﺮي ه ﻢ دارد؛ در هﻤ ﻴﻦ راﺳ ﺘﺎ در ﻡ ﺘﻦ ﺟﺎﻡﻌﻪي ﻡﺜﻼ ﻡ ﺪرن و اﻡ ﺮوزي ﻡ ﺎ ﻓﺠ ﺎﻳﻌﻲ ﻡ ﻲﺁﻓﺮﻳﻨ ﺪ آ ﻪ ﮔ ﺎﻩ از ﻓ ﺮط ﺧﺸ ﻮﻧﺖ، ﻡﺴﺨﺮﻩ و ﺧﻨﺪﻩدار ﻡ ﻲﻧﻤﺎﻳ ﺪ .ﺑﺎزﺗ ﺎب ﻧﮕﺮﺷ ﻲ 1400ﺳ ﺎﻝﻪ ﺑ ﻪ ﺟ ﻨﺲ زن ،ﻓﺠ ﺎﻳﻌﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺧﻴﻠ ﻲ از ﻡ ﺎ ـ اﮔ ﺮ آ ﻮري را ﺑ ﻪ ﺧ ﺎﻃﺮ ﺁراﻡ ﺶ ﺗﺤﻤ ﻞ ﻧﻜﻨ ﻴﻢ ـ در ﭘﻴﺮاﻡﻮﻧﻤﺎن ﺑﺎرهﺎ ﺷﺎهﺪ ﺁن ﺑﻮدﻩاﻳﻢ. زﻧ ﺎن ،در ﭼﻨ ﻴﻦ ﺟﺎﻡﻌ ﻪاي آ ﻪ ﮔ ﺎﻩ ﺧ ﻮد در ﻧﻘ ﺶ هﻤ ﺎن ﻡ ﺮدان و هﻤ ﺎن ﺗﻌﺮﻳ ﻒ از ﺳ ﻠﻄﻪ ﺑ ﺎ دﻳﮕ ﺮ زﻧ ﺎن ﺑﺮﺧ ﻮرد ﻡ ﻲآﻨﻨ ﺪ ،ﺗﻌﺮﻳ ﻒ وﻳ ﮋﻩاي از »زن ﻡﺤﺒﻮس در ﺧﺎﻧﻪ« را اراﺉ ﻪ ﻡ ﻲدهﻨ ﺪ .ﺑ ﺮاي ﻧﻤﻮﻧ ﻪ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ زﻧ ﻲ ـ ﺣﺘ ﺎ ﻡ ﺜﻼ دﺧﺘﺮﺑﭽ ﻪي هﻔ ﺖﺳ ﺎﻝﻪاي آ ﻪ »ﺳ ﻨﺖ زن ﻡﺤﺒ ﻮس« را ﺷﻜﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ـ اﺳ ﻨﺎد و ﻧﻤﻮﻧﻪهﺎﻳﻲ در دﺳﺖ اﺳﺖ آﻪ ﺑﺮق از ﺳﺮ هﺮ اﻧﺴﺎن ﻡﺘﻤﺪن ﻡﻲﭘﺮاﻧﺪ. در ﻧﺸ ﺮﻳﻪي ﺷ ﻤﺎرﻩي 41 /42ﺁواي زن ،ﺑﻬ ﺎر 1380ﻡﻄﻠﺒ ﻲ از ﻻﻝ ﻪ ﭘﺎﻳﺪار از اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﭼﺎپ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ زﻡﻴﻨﻪي اﻳ ﻦ ﻧﮕ ﺮش اﺳ ﺘﺜﻤﺎري را ،ﺣﺘ ﺎ در دﻳﺪﮔﺎﻩ زﻧﺎن ﻡﺴﻠﻤﺎن اﻡﺮوزﻳﻦ ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻡﻲﮔ ﺬارد .ﻻﻝ ﻪ ،در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻳﻚ دﺧﺘﺮ ﺑﭽﻪي هﻔﺖﺳﺎﻝﻪ ﻡﻲﻧﻮﻳﺴﺪ» :ﻳﻜ ﻲ از روزه ﺎي ﮔ ﺮم ﺗﺎﺑﺴ ﺘﺎن ]اﺳ ﺖ[ در آﻮﭼﻪ ﺑﺎزي ﻡﻲآﻨﻢ .ﭘﺴﺮان و دﺧﺘﺮان را ﻡﻲﺑﻴﻨﻢ آﻪ ﺑﺎ هﻠﻬﻠﻪ ،ﺳ ﺮﮔﺮم ﺑ ﺎزي ﺧ ﻮد هﺴﺘﻨﺪ .ﺑﻪ ﺁنه ﺎ ﻡ ﻲﭘﻴﻮﻧ ﺪم .ﻓﻜ ﺮ ﻡ ﻲآ ﻨﻢ از ﺑ ﺎزي ﺑ ﺎ ﺁنه ﺎ ﻝ ﺬت ﻡ ﻲﺑ ﺮدم .ﺑﭽ ﻪه ﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ آﻪ ﺳﺮ آﻮﭼﻪ ﺑﺮوﻧﺪ .و ﺳﺮي ﺑﻪ ﺷﻴﺮ ﺁب ﻧﺰدﻳ ﻚ ﻡﺤ ﻞ ﺑﺰﻧﻨ ﺪ .زﻳ ﺎد از ﺧﺎﻧﻪ دور ﻧﺒﻮدم…« )(91 ﺑﻌﺪ آﻪ اﻳﻦ دﺧﺘﺮك ﺷﺎداب ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﻡﻲﮔ ﺮدد» :واي ﺧ ﺪاي ﻡ ﻦ ﺣ ﺎﻻ ﭼ ﻪ در اﻧﺘﻈﺎرم اﺳﺖ؟ ﻡﺎدر ﻡﻮهﺎي ﻡﺮا در دﺳﺖ ﺧﻮد ﭘﻴﭽﺎﻧﺪ و آﺸﺎن آﺸﺎن ﺑﻪ ﻃﺮف ﺧﺎﻧ ﻪ ﺑ ﺮد .ﻳ ﻚ ﻝﺤﻈ ﻪ از ﻓﺤ ﺶ دادن ]ﺑ ﺎز[ ﻧﻤ ﻲاﻳﺴ ﺘﺎد …:ﺧ ﺐ… ﻻﻡ ﺬهﺐ ،ﺑ ﻪ ﺣﺮﻓﻢ ﮔﻮش ﻧﻤﻲدهﻲ؟ ﺑﻬﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدم آﻪ از ﺟﻠﻮ در ﺧﺎﻧﻪ دور ﻧﺸ ﻮ! ﺧ ﺪا ﻡ ﻲداﻧ ﺪ ﭼﻪ “ﺟﻨﺪﻩاي” از ﺁب در ﺑﻴﺎﻳﻲ(92) «. ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ اﻳ ﻦ ﻡ ﺎدر »ﺑﻴﭽ ﺎرﻩ« ﭼ ﺮاغ ﺧ ﻮراك ﭘ ﺰي را ﺁﻡ ﺎدﻩ ﻡ ﻲآﻨ ﺪ .ﺳ ﻴﺦ آﺒ ﺎب را روي ﺁن داغ ﻡ ﻲآﻨ ﺪ .و ﭘ ﺎي رﻓ ﺘﻦ اﻳ ﻦ دﺧﺘ ﺮ ﺑﭽ ﻪي هﻔ ﺖ ﺳ ﺎﻝﻪ را ﻡﻲﺳﻮزاﻧﺪ. از اﺙ ﺮي آ ﻪ اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩي »ﺗﺮﺑﻴﺘ ﻲ« روي اﻳ ﻦ آ ﻮدك ﻡ ﻲﮔ ﺬارد ،ﺳ ﺨﻨﻲ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ؛ ﭼﺮا آﻪ ﺑﻪ ﺣﻴﻄ ﻪي آ ﺎر ﻡ ﻦ ﻡﺮﺑ ﻮط ﻧﻴﺴ ﺖ .ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ ﻧﮕ ﺮش اﺳ ﺘﺜﻤﺎري 5
اﻳﻦ ﻡﺎدر ﻓﻠﻚزدﻩ از ﻡﻮﺿﻮع زن ﻡﻲﭘﺮدازم آﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ،ﺑﺎ اﻳﻦ آﻪ ﺧ ﻮد ﺑ ﻪ ﻧ ﻮﻋﻲ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ هﻤﻴﻦ ﻧﮕﺮش دﻳﻨﻲ از ﻡﻮﺿﻮع اﻧﺴﺎن و زن اﺳ ﺖ ،ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻋﺎﻡ ﻞ ﺣ ﺎآﻢ ﻋﻤﻞ آﺮدﻩ ،اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮدﺳﺮيهﺎ را ،ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻀ ﺎﺣﺖ و »ﺷ ﺠﺎﻋﺖ«ي در ﻧﻄﻔ ﻪ ﺧﻔﻪ ﻡﻲآﻨﺪ. ﺗﺮﺟﻤ ﻪي اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩي ﺗﺮﺑﻴﺘ ﻲ ،زﻧ ﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ اﮔ ﺮ ﺧ ﻮدش آ ﺎري اﻧﺠ ﺎم ﻡﻲدهﺪ ،در ﻧﻬﺎﻳﺖ »ﻡﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻪ ﺟﻨﺪﻩاي از آﺎر در ﻡﻲﺁﻳﺪ!« در ﺗﻌﺮﻳ ﻒ اﻳ ﻦ ﻡﻜﺘﺐ ،ﻓﺤﺸﺎ اﺳﺎﺳﺎ ﻡﻘﻮﻝﻪاي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲهﺎي ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ،ﺁﻡﻮزﺷﻲ، ﻓﺮهﻨﮕ ﻲ و اﻗﺘﺼ ﺎدي ﺟﺎﻡﻌ ﻪ ﻧﻴﺴ ﺖ؛ ﺑﻠﻜ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ از ﻋ ﺪم اﻃﺎﻋ ﺖ و ﻓﺮﻡ ﺎﻧﺒﺮداري زن ـ اﻡﻜ ﺎن »زﻧﺎن« ﻧﺎﺷ ﻲ ﻡ ﻲﺷ ﻮد .و اﻳ ﻦ ﺳ ﻴﺦ داغ آﺒ ﺎب ـ در ﺗﻌﺮﻳ ﻒ اﻳ ﻦ ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪن اﻳﻦ دﺧﺘﺮك را هﻤﺮاﻩ ﺑﺎ ﭘﺎهﺎي ﻇﺮﻳﻒ و ﻝﻄﻴﻒ او ﻡﻲﺳﻮزاﻧﺪ. اﻳﻦآﻪ ﻳ ﻚ دﺧﺘ ﺮ هﻔ ﺖﺳ ﺎﻝﻪ ﭼ ﻪ ﺗﺼ ﻮﻳﺮي ﻡ ﻲﺗﻮاﻧ ﺪ از ﻡﻮﺿ ﻮع ﻓﺎﺣﺸ ﮕﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﺪ ،و اﻳ ﻦ آ ﻪ در اﻳ ﺮان ﻡ ﺎ ،در ﺁن ﻡﺤ ﻴﻂ ﺑﺴ ﺘﻪ ،اﺳﺎﺳ ﺎ اﻡﻜ ﺎن ﻳ ﺎدﮔﺮﻓﺘﻦ ارﺗﺒﺎطهﺎي ﺳﺎدﻩاي ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎنهﺎ ـ دﺳﺖآﻢ ﺑ ﺮاي ﻳ ﻚ آ ﻮدك 7ﺳ ﺎﻝﻪ ـ وﺟ ﻮد دارد، و اﻳﻦآ ﻪ ﺗﻤ ﺎم اﺑﺰاره ﺎي ارﺗﺒ ﺎﻃﻲ ،ﻗﻀ ﺎﻳﻲ ،ﻗ ﺎﻧﻮﻧﻲ و دﻳﻨ ﻲ ﺑ ﺮاي ﻗﻄ ﻊ اﻳ ﻦﮔﻮﻧ ﻪ ﻧﺰدﻳﻜﻲهﺎ ﺑﺴﻴﺞ ﺷﺪﻩاﻧﺪ ،ﺣﺮﻓﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬارد؛ ﺟﺰ اﻳﻦ آﻪ اﻳﻦ رﻓﺘﺎره ﺎ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻡ ﻲﺗﻮاﻧ ﺪ ﺑ ﻪ ﻳ ﻚ ﭘﻴﺸ ﮕﻴﺮي وﺣﺸ ﻴﺎﻧﻪ ﺗﻌﺒﻴ ﺮ ﺷ ﻮد؛ ﺷ ﻴﻮﻩاي ﺑ ﺮاي ﭘﻴﺸ ﮕﻴﺮي آ ﻪ اﻳ ﻦ زن ﻡﺴ ﻠﻤﺎن ،ﺑ ﺮاي ﺟﻠ ﻮﮔﻴﺮي از ﻧﺎﻓﺮﻡ ﺎﻧﻲ زﻧ ﺎن ﺁﻡﻮﺧﺘ ﻪ و در ذه ﻨﺶ رﺳ ﻮب دادﻩ اﺳﺖ. اهﻤﻴ ﺖ ﺗﺮﺑﻴﺘ ﻲ اﻳ ﻦ ﺷ ﻴﻮﻩي رﻓﺘ ﺎر ﺑ ﺎ زﻧ ﺎن ،ﻗﺒ ﻞ از اﻳ ﻦآ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺘﻪ و ﻦ ﻡﺮدﺳﺎﻻر ﺁﺧﻮﻧﺪهﺎي ﻡﺪﻋﻲ ﺟﺎﻧﺸ ﻴﻨﻲ ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ ﺑﺎﺷ ﺪ ،اﻝﮕ ﻮﻳﻲ اﺳ ﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻪي ذه ِ آﻪ ﺧﻮد رهﺒﺮ ﺑﻪ ﻡﻴﺮاث در ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ: ﻋﻠ ﻲ ﻡﻴﺮﻓﻄ ﺮوس ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻨﺎد ﺑ ﻪ اﺳ ﻨﺎد ﺗ ﺎرﻳﺨﻲ ﻡﻌﺘﺒ ﺮي ﭼ ﻮن ﺦ« ﺣ ﺎج ﻡﺤﻤ ﺪ هﺎﺷ ﻢ ﺧﺮاﺳ ﺎﻧﻲ ،ﺻ ﺺ 24ﺗ ﺎ » ،25ﺁﻓ ﺮﻳﻨﺶ و »ﻡﻨﺘﺨ ﺐاﻝﺘ ﻮارﻳ ِ ﺦ« ﻡﻘﺪﺳ ﻲ ،ﺟﻠ ﺪ 5ﺻ ﻔﺤﻪي » ،129ﺗ ﺎرﻳﺦ ﮔﺰﻳ ﺪ ِﻩ« ﺣﻤ ﺪاﷲ ﻡﺴ ﺘﻮﻓﻲ، ﺗ ﺎرﻳ ِ ﺻﻔﺤﻪي 1150و »ﻗﺼﺺ اﻧﺒﻴﺎ ِء« ص 459و … ﻡﻲﻧﻮﻳﺴ ﺪ» :ﻋﺜﻤ ﺎن ﺑ ﻪ زودي ﺑﺎ دﺧﺘﺮ ﻡﺤﻤﺪ ]رﻗﻴﻪ[ ازدواج آﺮد؛ اﻡﺎ ﭘﺲ از ﭼﻨﺪي ﺑ ﻪ ﻋﻠ ﺖ ﺧﺸ ﻮﻧﺖ اﺧﻼﻗ ﻲ و ﻋﺪم ﺳﺎزش ﺑﺎ رﻗﻴﻪ ،ﺑﻪ ﺿﺮب ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ دﺧﺘﺮ ﻡﺤﻤﺪ را آﺸﺖ؛ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦﺣ ﺎل ﻡﻮﻗﻌﻴ ﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻋﺜﻤﺎن ﭼﻴﺰي ﻧﺒﻮد آﻪ ﺣﻀﺮت ﻡﺤﻤ ﺪ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺟﻨﺎﻳ ﺖ ،ﺁن را ﻧﺎدﻳﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮد و از ﺁن ﺑﮕﺬرد؛ ﻝﺬا ]ﻡﺤﻤﺪ[ دوﻡﻴﻦ دﺧﺘﺮ ﺧﻮد ]ام آﻠﺜﻮم[ را ]هﻢ[ ﺑ ﻪ ازدواج ﻋﺜﻤﺎن درﺁورد ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧ ﻮد را ﺑ ﺎ اﺷ ﺮاف ﺑﻨ ﻲ اﻡﻴ ﻪ ه ﻢﭼﻨ ﺎن ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳﺪ .ﻡﻌﺮوف اﺳ ﺖ آ ﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ ،ﻋﺜﻤ ﺎن را “ذواﻝﻨ ﻮرﻳﻦ” ﻳﻌﻨ ﻲ ﺻ ﺎﺣﺐ دو 6
ﻧﻮر ]رﻗﻴﻪ +ام آﻠﺜﻮم[ ﻧﺎﻡﻴﺪ و ﻡﻲﮔﻔﺖ :اﮔﺮ دﺧﺘﺮ ﺳﻮﻡﻲ ﻧﻴﺰ ﻡﻲداﺷﺘﻢ ،او را ه ﻢ ﺑﻪ ازدواج ﻋﺜﻤﺎن درﻡﻲﺁوردم(93) «. ﭼﻨﻴﻦ ﻧﮕﺮﺷﻲ ﺑﻪ زن در ﻓﺮهﻨ ﮓ ﺳ ﻨﺘﻲ اﻳ ﺮان ،از زن ﻡﺴ ﻠﻤﺎن ﺳ ﺎآﻦ اﻳ ﻦ آﺸﻮر ﭘﺪﻳﺪﻩي ﻋﺠﻴﺒﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳ ﺖ .اﻳ ﻦ زن ،ﺷ ﻬﺮوﻧﺪ دﺳ ﺖ ﭼﻨ ﺪﻡﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻡﻮﺿﻮع اﺳﺎﺳﻲ ـ ﻡﺜﻼ از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﺣﻜﻮﻡﺖ ﻡﻠﻲ ـ هﻴﭻ ادﻋﺎﻳﻲ ﻧﺪارد؛ اﻡﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ و ﺑﺎﺻﻄﻼح ﺑﺮاي ﺣﻔ ﻆ ﻧﺎﻡﻮﺳ ﺶ در آﻨ ﺎر آﻮدﺗﺎﭼﻴ ﺎن ﻗ ﺮار ﻡ ﻲﮔﻴ ﺮد .ﺁﻧﭽ ﻪ ﺑ ﺮاي ﭼﻨ ﻴﻦ زﻧ ﺎﻧﻲ اهﻤﻴ ﺖ درﺟ ﻪ اول را دارد ،از دﺳ ﺖ ﻧ ﺮﻓﺘﻦ »ﻧﺎﻡﻮس« ﻡﺮد ﻡﺴﻠﻤﺎن اﻳﺮاﻧﻲ در اﻳﻦ »ﺑﺎزي«هﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺖ. اﻝﺒﺘﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻧﻈﺮ دور داﺷﺖ آﻪ از »زﻧ ﺎن ﻡﺤﺒ ﻮس در ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎ« آ ﻪ ﺟ ﺰ در راﺳ ﺘﺎي ﻓ ﺮاهﻢ ﺁوردن اﺳ ﺒﺎب راﺣﺘ ﻲ و ﺁﺳ ﺎﻳﺶ ﻡﺮدهﺎﺷ ﺎن ،آ ﺎر دﻳﮕ ﺮي ﺑ ﻪ اﻳﺸﺎن ﻡﺤﻮل ﻧﻤﻲﺷﻮد ،اﻧﺘﻈﺎري هﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ ﻧﻤﻲرود؟! ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩي ﻧﻜﺘﻪ ﺳﻨﺠﻲ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻳﻜ ﻲ از ﻋﻠ ﻞ ﭘﻴ ﺮوزي آﻮدﺗﺎﭼﻴ ﺎن 28 ﻡﺮدادي ﻡﻲﻧﻮﻳﺴﺪ» :روﺣﺎﻧﻴﻮن… در ﺗﻼش ﻓﺮاوان ﺑﻮدﻧﺪ و هﺸ ﺪار ﻡ ﻲدادﻧ ﺪ آ ﻪ آﻤﻮﻧﻴﺴ ﺖه ﺎ ﻡﺮده ﺎ را ﺑ ﻲﻧ ﺎﻡﻮس و زﻧ ﺎن را اﺷ ﺘﺮاآﻲ ﺧﻮاهﻨ ﺪ آ ﺮد .دﻳ ﻦ را ﺑﺮﺧﻮاهﻨﺪ اﻧﺪاﺧﺖ .ﻡﻦ ﺧﻮد از ﺑ ﺎﻧﻮي ﻡﺤﺘﺮﻡ ﻲ از ﺑﺴ ﺘﮕﺎن ﺧ ﻮد ـ هﻤﺴ ﺮ ﻳﻜ ﻲ از ﺣﺠﺖاﻻﺳﻼمهﺎ ـ ﭼﻨﺪ روز ﭘﺲ از آﻮدﺗﺎ ]ي 28ﻡﺮداد[ ﺷﻨﻴﺪم آﻪ ﻡ ﻲﮔﻔ ﺖ“ :ﭼ ﻪ ﺧﻮب ﺷﺪ آﻪ روسهﺎ ]ﺗﺮﺟﻤﻪي رهﺒﺮي ﺷﻴﻌﻪ از دوﻝﺖ ﻡﻠﻲ دآﺘﺮ ﻡﺤﻤ ﺪ ﻡﺼ ﺪق[ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ .اﮔﺮ ﻡﻲﺁﻡﺪﻧﺪ هﻤﻪي ﻡﺎ را ﺑﻲﺳﻴﺮت ﻡﻲآﺮدﻧﺪ(94) «. ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻜﻨﻴﻢ آﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧ ﻪ ]ﺳ ﻮء[اﺳ ﺘﻔﺎدﻩه ﺎ از ﺟﻬ ﻞ ﻡ ﺮدم در ﺳﺮﻓﺼ ﻞه ﺎي ﻦ ﺣﻜﻮﻡ ﺖه ﺎي ﻡﻠ ﻲ و ﻋﺮﻓ ﻲ را از اﺳ ﺎس دﻳﮕ ﺮي ه ﻢ اﻡﻜ ﺎن هﺮﮔﻮﻧ ﻪ ﻧﻄﻔ ﻪ ﺑﺴ ﺘ ِ ﺳ ﻮزاﻧﺪﻩ و در ﺣﻘﻴﻘ ﺖ ﻳﻜ ﻲ از ﺷ ﻴﻮﻩه ﺎي رذﻳﻼﻧ ﻪي »رﻧ ﺪان ﺳﻴﺎﺳ ﺖ و دﻳﺎﻧ ﺖ« ﺑ ﺮاي اﺳ ﺘﻤﺮار ﺣﻜﻮﻡ ﺖه ﺎي ارﺗﺠ ﺎﻋﻲ ،ﺿ ﺪﺗﺮﻗﻲ و واﺑﺴ ﺘﻪ ﺑ ﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕ ﺎن ﺑ ﻮدﻩ اﺳﺖ. »وﻗﺘ ﻲ در زﻡ ﺎن رﺿ ﺎ ﺷ ﺎﻩ آﺸ ﻒ ﺣﺠ ﺎب ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ،ﭘ ﺪر ﺁﻗ ﺎي ﺣﻴ ﺪري ﺗﺮآﻪاي در دﺳﺖ ﻡﻲﮔﺮﻓﺖ و در آﻮﭼ ﻪ و ﺑ ﺎزار ،هﺮﺟ ﺎ زﻧ ﻲ را ﺑ ﻲﺣﺠ ﺎب ﻳ ﺎ ﺑ ﺎ ﭼ ﺎدر و ﺑ ﺪون ﻡﻘﻨﻌ ﻪ ﻡ ﻲدﻳ ﺪ ،ﺑ ﺎ ﺗﺮآ ﻪاش “ﺣﻴ ﺪر ﺣﻴ ﺪر” ﮔﻮﻳ ﺎن ﺑ ﺮ ﺳ ﺮ ﺁن زن ﻡﻲآﻮﻳﺒﺪ و ﻡﻲﮔﻔﺖ“ :ﭘﺮدﻩي ﺧﻼ را ﺑﻴﻨﺪاز!” ﺑ ﻪ هﻤ ﻴﻦ ﺧ ﺎﻃﺮ ﺁن ﺧ ﺎﻧﻮادﻩ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺣﻴ ﺪري ﺷ ﻬﺮت ﻳﺎﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮد در ﻡﺸ ﻬﺪ ﺑﺴ ﻴﺎر ﻡﻌ ﺮوف و در ﻡﺤﺎﻓ ﻞ ﻡ ﺬهﺒﻲ ﺑﺴ ﻴﺎر ﮔﺮاﻡﻲ ﺑﻮد(95) «. در ﻧﻤﻮﻧﻪاي دﻳﮕ ﺮ »ﻗﻬﺮﻡﺎﻧ ﺎن ﺁزادي!« اﻳ ﻦ ﻧﮕ ﺮش ﺑ ﻪ زﻧ ﺎن را اﻳ ﻦﮔﻮﻧ ﻪ ﺗﺌﻮرﻳﺰﻩ آﺮدﻩاﻧﺪ» :از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻈ ﺮات دﻳﮕ ﺮ ]ﺁﻳ ﺖاﷲ ﺳ ﻴﺪ ﺣﺴ ﻦ[ ﻡ ﺪرس ،ﻡﺴ ﺎﻝﻪي 7
ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب زﻧﺎن ﺑﻮد .او در ﻡﻮرد زﻧﺎن ﻡﻲﮔﻔﺖ :ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺎﺑﻠﻴ ﺖ در اﻳ ﻦه ﺎ ﻗ ﺮار ﻧﺪادﻩ اﺳﺖ آﻪ ﻝﻴﺎﻗﺖ اﻧﺘﺨﺎب را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ(96) «. ﺁﻧﭽﻪ ﻡﻦ ﻡﻲآﻮﺷﻢ در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻴﺎن آﻨﻢ ،ﻧﺸﺎن دادن ﺗﺪاوم دﻳﺪﮔﺎهﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻧ ﻪ ﺧﻠ ﻖاﻝﺴ ﺎﻋﻪ اﺳ ﺖ و ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ از ﻡﻐ ﺰ ﻋﻘ ﺐ ﻡﺎﻧ ﺪﻩي ﻡﺸ ﺘﻲ ﺁﺧﻮﻧ ﺪ ﺿ ﺪ زن ﺗﺮاوﻳﺪﻩ اﺳﺖ .داﺳﺘﺎﻧﻲ اﺳﺖ آﻪ 1400ﺳﺎل ﭘﻴﺸ ﻴﻨﻪي ﺗ ﺎرﻳﺨﻲ دارد؛ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺗﻮﺟ ﻪ آﻪ در اﻳﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن ،ﺣﺘﺎ در دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻡﺬهﺐِ در آﻨﺎر ﺣﻜﻮﻡﺖ ه ﻢ ،ﭼﻨ ﻴﻦ ﺗﺤﻘﻴ ﺮي ـ دﺳ ﺖ آ ﻢ ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ آﻴﻔﻴ ﺖ ـ ﺑ ﺮ زﻧ ﺎن ﻧﺮﻓﺘ ﻪ اﺳ ﺖ؛ در ﺣ ﺎﻝﻲ آ ﻪ از زﻡ ﺎن ﺣﻤﻠ ﻪي ﻡﺴ ﻠﻤﺎﻧﺎن ﻋ ﺮب ]ﻳ ﺎ اﻋ ﺮاب ﻡﺴ ﻠﻤﺎن[ ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ،ﭼﻨ ﻴﻦ ﻧﮕﺮﺷ ﻲ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺗﺌ ﻮرﻳﺰﻩ ﺷﺪﻩ ،ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ زﻡﻴﻨﻪي ﻓﺮهﻨﮕﻲ اﻳﺮاﻧﻴﺎن هﻢ راﻩ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ .ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ادﻋﺎﻳﻲ ﮔﺰاف ﻧﻴﺴ ﺖ اﮔ ﺮ ﮔﻔﺘ ﻪ ﺷ ﻮد آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻧﮕ ﺮش ﺑ ﻪ زن در ﺗ ﺎرﻳﺦ اﻳ ﺮان ،دﻗﻴﻘ ﺎ ﻳ ﻚ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ وارداﺗﻲ اﺳﺖ و دﺳﺖآ ﻢ ـ ﺑ ﻪ ﺁن آﻴﻔﻴﺘ ﻲ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻗ ﻮل ﺑﺮﺧ ﻲ از ﻡﺘﻮﻝﻴ ﺎن اﺳ ﻼم در ﻡﻴﺎن اﻋﺮاب ﺑﺪوي ﺣﺎآﻤﻴﺖ داﺷﺘﻪ ـ در اﻳﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن دﻳ ﺪﻩ ﻧﺸ ﺪﻩ اﺳ ﺖ .اﻳ ﻦآ ﻪ ﻳ ﻚ دﻳﻦ وارداﺗﻲ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺗﻮاﻧﺴ ﺘﻪ اﺳ ﺖ ﺣﺎﻓﻈ ﻪي ﺗ ﺎرﻳﺨﻲ ﻡﻠﺘ ﻲ را ﺳ ﻮزاﻧﺪﻩ ،ﺑﻌ ﺪ ه ﻢ اﻳﻦ ﻧﮕﺮش را ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﻗ ﺪﻳﻤﻲ اﻳﺮاﻧﻴ ﺎن آﻨ ﺪ ،و در ﺗ ﺪاوم هﻤ ﻴﻦ ﻧﮕ ﺮش ،ﺑ ﺎ ﺷ ﻴﻌﻴﮕﺮي اﺑﻌ ﺎدي ﺗﺼ ﺎﻋﺪي ﺑ ﻪ ﺁن ﺑﺒﺨﺸ ﺪ ،از ﺁن »ﻡﻌﺠﺰاﺗ ﻲ« اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ از ﻡﺘﻮﻝﻴﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻡﻜﺘﺒﻲ اﻧﺘﻈﺎر ﻡﻲرود و ﺑﺲ! ﺑﺴ ﻴﺎري از ﺗﺌﻮرﻳﺴ ﻴﻦه ﺎي اﺳ ﻼﻡﻲ ،ﺑﺨﺼ ﻮص ﻡﺘﻮﻝﻴ ﺎن »اﺳ ﻼم«ه ﺎي راﺳﺘﻴﻦ ،واﻗﻌﻲ ،ﺣﻘﻴﻘﻲ ،ﺳﺮﭼﺸﻤﻪاي ،ﻧﺎب ،ﻡﺤﻤﺪي ،ﻋﻠﻮي و … ﺣﺘﺎ ﺑﺎﺻﻄﻼح ﻡﺪرن ،دﻝﻴﻞ ﻓﺸﺎرهﺎي واردﻩ ﺑﺮ زﻧﺎن را در ﺻﺪر اﺳﻼم ،هﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺌ ﻮرﻳﺰﻩ ﺷ ﺪن اﻳﻦ اﻧﻮاع ﻓﺸﺎرهﺎ را ـ ﺧﻮد ـ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ زﻧﺪﻩ ﺑﮕﻮر آ ﺮدن زﻧ ﺎن در ﻡﻴ ﺎن اﻋﺮاب ﺑﺪوي ﺗﺒﻴﻴﻦ آﺮدﻩاﻧﺪ .اﻡﺎ »ﻡﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ« ﺗﺎرﻳﺦ زﺑﺎن ﮔﻮﻳﺎي دﻳﮕﺮي دارد. »زﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﮔ ﻮر آ ﺮدن دﺧﺘ ﺮان در ﻡﻴ ﺎن اﻋ ﺮاب ﻡﻌﻤ ﻮل ﻧﺒ ﻮد .ﻓﻘ ﻂ اﻓ ﺮاد ﻗﺒﻴﻠﻪي “ﺑﻨﻲﺗﻤﻴﻢ ﺑﻦ ﻡﺮ” ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ آﺎر زﺷﺘﻲ دﺳﺖ ﻡﻲزد(97) «. دآﺘﺮ »ﺣﺴﻦ اﺑﺮاهﻴﻢ ﺣﺴﻦ« در آﺘﺎب »ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﻼم« زﻳ ﺮ ﻋﻨ ﻮان »زن در روزﮔ ﺎر ﺟﺎهﻠﻴ ﺖ« ﻡ ﻲﻧﻮﻳﺴ ﺪ» :از ﻡﻄﺎﻝﻌ ﻪي اﺷ ﻌﺎري آ ﻪ از روزﮔ ﺎر ﺟﺎهﻠﻴﺖ ﺑﺠﺎ ﻡﺎﻧﺪﻩ ،ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻡﻌﻠﻮم ﻡﻲﺷﻮد آ ﻪ در ﺁن ﻋﺼ ﺮ ،زن از ﺁزادي ﻧﺼ ﻴﺐ داﺷﺘﻪ و آﺎرهﺎي ﻡﻬﻢ ﺑﻪ ﻡﺸﻮرت او اﻧﺠﺎم ﻡﻲﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻠﻜ ﻪ در ﺑﺴ ﻴﺎري آﺎره ﺎ ﺑ ﺎ ﻡﺮد ﺷﺮآﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ .ﺑﻪﻃﻮرآﻠﻲ ﻡﻨﺎﺳﺒﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻡﺮد ﺑ ﺎ هﻤﺴ ﺮ ﺧ ﻮد ﺧﻴﻠ ﻲ ﺑﻬﺘﺮ از ﺁن ﺑﻮدﻩ ]اﺳﺖ[ آﻪ ﻡﺎ ﺗﺼﻮر ﻡﻲآﻨﻴﻢ؛ زﻳﺮا ﻡﺮدان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻡﺎدر ﺧ ﻮﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﻡﺎﻧﻨﺪ ﭘﺪر اﻓﺘﺨﺎر ﻡﻲآﺮدﻩاﻧﺪ و هﻨﮕﺎﻡﻲ آﻪ ﺳﺨﻨﻮران ﻡﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻗﺼﺎﻳﺪي در ﻡﻲﺁوردﻩاﻧﺪ(98) «. ذآﺮ ﻓﻀﺎﻳﻞ ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺴﺎزﻧﺪ ،از زﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺳﺨﻦ 8
ﺑ ﺎ اﻳ ﻦ ﺗﻌ ﺎﺑﻴﺮ از ﺳ ﻮي ﻡﺤﻘﻘ ﻴﻦ اﺳ ﻼﻡﻲ و ﻡﺴ ﻠﻤﺎن ،ﻡ ﻲﺗ ﻮان ﮔﻔ ﺖ آ ﻪ زﻧﺪاﻧﻲ آﺮدن زﻧﺎن در ﺧﺎﻧﻪهﺎ ،دﻗﻴﻘﺎ ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪﻩي اﺳﻼﻡﻲ اﺳﺖ و درﺳﺖ از زﻡﺎﻧﻲ ﺺ ﺧﺸ ﻮﻧﺖ و ﺁﻏﺎز ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ اﺳﻼم در ﻡﻴﺎن اﻋﺮاب ،و اﻝﺒﺘ ﻪ ﺑ ﺎ ﻓ ﺎآﺘﻮر ﻡﺸ ﺨ ِ آﺸﺘﺎر راﻳ ﺞ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ .اﻝﺒﺘ ﻪ ﭘﺮﺳ ﺶ دﻳﮕ ﺮي ه ﻢ ﻡ ﻲﺗﻮاﻧ ﺪ در اﻳ ﻦ ﻡﻴ ﺎن ﺑ ﻪ ذه ﻦ ﺑﺮﺳ ﺪ و ﺁن اﻳ ﻦآ ﻪ :اﮔ ﺮ ﺑﭙ ﺬﻳﺮﻳﻢ آ ﻪ اﻋ ﺮاب دﺧﺘﺮاﻧﺸ ﺎن را زﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻪ ﮔ ﻮر زﻧ ﻲ ـ ﻡﻲآﺮدﻩاﻧﺪ ،زﻧﺎن ﺳﺮزﻡﻴﻦهﺎي دﻳﮕﺮ آﻪ ﻋﺎري از ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮهﻨﮓ ﺿﺪ دﺳﺖ آﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ آﻴﻔﻴﺖ ـ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ ،ﭼﺮا ﻡﻲﺑﺎﻳﺴﺖ اﻳﻦ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺗﺤﻘﻴ ﺮ ﺷ ﺪﻩ و اﻳ ﻦﮔﻮﻧ ﻪ ﺑﻪ زﻧﺠﻴﺮ آﺸﻴﺪﻩ ﺷﻮﻧﺪ؟! ﻡﺮﺗﻀﻲ راوﻧﺪي در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ روﺣﻴﻪي زﻧﺎن ﻋﺮب ﻡﻲﻧﻮﻳﺴﺪ» :ﺑ ﺎ اﻳ ﻦآ ﻪ اﺳ ﻼم ،زﻧ ﺎن را ﺑ ﻪ ﺧﺎﻧ ﻪ ﻧﺸ ﻴﻨﻲ ﺗﺮﻏﻴ ﺐ ﻡ ﻲآ ﺮدﻩ ،اﻳ ﻦ ﺟﺮﻳ ﺎن ]داﺳ ﺘﺎن ﺷ ﺮآﺖ ﻋﺎﻳﺸﻪ در ﺟﻨﮓ ﺟﻤﻞ[ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻡﻲرﺳﺎﻧﺪ آﻪ در ﺻﺪر اﺳﻼم ،هﻨﻮز زﻧ ﺎن ﻋ ﺮب روﺣﻴ ﻪي “زﻡ ﺎن ﺟﺎهﻠﻴ ﺖ” را از دﺳ ﺖ ﻧ ﺪادﻩ ﺑﻮدﻧ ﺪ و ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ در آﺎره ﺎي اﺟﺘﻤ ﺎﻋﻲ ،ﺑﻠﻜ ﻪ در ﻓﻌﺎﻝﻴ ﺖه ﺎي رزﻡ ﻲ و ﺳﻴﺎﺳ ﻲ آﻤ ﺎﺑﻴﺶ ﺷ ﺮآﺖ ﻡﻲﺟﺴﺘﻨﺪ(99) «. هﻤﻮ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﻡﻮﻗﻌﻴ ﺖ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﻲ زﻧ ﺎن اﻳ ﺮان ﻗﺒ ﻞ از اﺳ ﻼم ،ﺑﺮرﺳ ﻲ ﺟ ﺎﻝﺒﻲ دارد» :ﺑ ﻪ ﻃ ﻮري آ ﻪ از ﻧﻘ ﻮش و اﻝ ﻮاح و ﺁﺙ ﺎري آ ﻪ از ﻋﻬ ﺪ ﺑﺎﺳ ﺘﺎن ﺑ ﻪ دﺳﺖ ﻡﺎ رﺳﻴﺪﻩ ﺑﺮﻡﻲﺁﻳﺪ :زﻧﺎن اﻳﺮان ﻗﺒﻞ از ﺣﻤﻠﻪي ﻋﺮب از ﺣﻘﻮق و ﺁزاديهﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ .زﻧ ﺎن واﺑﺴ ﺘﻪ ﺑ ﻪ ﻃﺒﻘ ﺎت دوم و ﺳ ﻮم اﺟﺘﻤ ﺎع ﺗﻘﺮﻳﺒ ﺎ در ﺗﻤ ﺎم ﻓﻌﺎﻝﻴ ﺖه ﺎي اﻗﺘﺼ ﺎدي دوش ﺑ ﻪ دوش ﻡ ﺮدان آ ﺎر ﻡ ﻲآﺮدﻧ ﺪ؛ ﻡﺨﺼﻮﺻ ﺎ هﻤﻜ ﺎري زﻧ ﺎن ﺑ ﺎ ﻡ ﺮدان در آﺎره ﺎي آﺸ ﺎورزي ،ﮔﻠ ﻪﺑ ﺎﻧﻲ و ﺳ ﺎﻳﺮ ﻓﻌﺎﻝﻴ ﺖه ﺎي ﺗﻮﻝﻴﺪي و ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ(100) «. راوﻧ ﺪي در ﺑ ﺎرﻩي ﻧ ﻮع ﭘﻮﺷ ﺶ زﻧ ﺎن ﻗﺒ ﻞ از ﺣﻤﻠ ﻪي اﻋ ﺮاب ﺑ ﻪ اﻳ ﺮان ﻡﻲﻧﻮﻳﺴﺪ» :ﺑﻪ ﻃﻮري آﻪ از ﻧﻘﻮش ﺑ ﺎﻗﻲ ﻡﺎﻧ ﺪﻩ از ﻋﻬ ﺪ ﺑﺎﺳ ﺘﺎن ]ﺣ ﺪود ﻗ ﺮن هﻔ ﺘﻢ ﻗﺒﻞ از ﻡﻴﻼد[ ﺑﺮﻡﻲﺁﻳﺪ ،زﻧﺎن اﻳﺮان ﻋﻤﻮﻡﺎ ﺑﻲﺣﺠ ﺎب ﺑﻮدﻧ ﺪ؛ ﻳﻌﻨ ﻲ ﻧ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﺳ ﺮ و ﺻﻮرت و ﮔﺮدن ﺁنهﺎ ،ﺑﻠﻜﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از دﺳ ﺖ و ﭘ ﺎي ﺁنه ﺎ ﺑ ﺪون ﺣﺎﺟ ﺐ و ﻡ ﺎﻧﻌﻲ دﻳ ﺪﻩ ﻡ ﻲﺷ ﺪ .زﻧ ﺎن ﻋﻬ ﺪ هﺨﺎﻡﻨﺸ ﻲ ﺑ ﻪ ﻃ ﻮري آ ﻪ از ﺻ ﻮرت ﻡﻨﻘ ﻮش ﺑ ﺮ ﻓ ﺮش ﭘﺎزﻳﺮﻳﻚ و ﺳﺎﻳﺮ ﺁﺙﺎر ﺁن دورﻩ ﺑﺮﻡﻲﺁﻳﺪ ،ﭼﻬ ﺮﻩﺷ ﺎن آ ﺎﻡﻼ دﻳ ﺪﻩ ﻡ ﻲﺷ ﻮد .ﮔﻴﺴ ﻮان ن ﻦ ﻡ ﺮدا ِ ﺑﻠﻨﺪﺷ ﺎن را ﺑ ﻪ ﭘﺸ ﺖ ﺳ ﺮ ﻡ ﻲﺁوﻳﺨﺘﻨ ﺪ و ﭘﻴﺮاهﻨﺸ ﺎن ﻡﺎﻧﻨ ﺪ ﭘﻴ ﺮاهﻦِ ﭘ ﺮﭼﻴ ِ ﭘﺎرﺳ ﻲ ﺑ ﻮد .از ﺁﺙ ﺎر و ﻡﺠﺴ ﻤﻪه ﺎي ﮔﻮﻧ ﺎﮔﻮﻧﻲ آ ﻪ از ﻋﺼ ﺮ اﺷ ﻜﺎﻧﻲ ﺑ ﻪ ﻳﺎدﮔ ﺎر ﻡﺎﻧ ﺪﻩ ،ﺑﺨ ﻮﺑﻲ ﭘﻴﺪاﺳ ﺖ آ ﻪ زﻧ ﺎن ﺳ ﺮ و ﺻ ﻮرت و ﮔ ﺮدن و ﺑ ﺎزوان ﺧ ﻮد را ﻧﻤﻲﭘﻮﺷﺎﻧﻴﺪﻧﺪ؛ ﻡﻌﻤﻮﻻ ﭘﻴﺮاهﻦ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺮ ﺗﻦ ﻡﻲآﺮدﻧﺪ آﻪ ﻏﺎﻝﺒﺎ ﺗﺎ زاﻧﻮ را ﻡﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ. در دورﻩي ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻴﺎن وﺿ ﻊ ﻋﻤ ﻮﻡﻲ زﻧ ﺎن ﻡﺎﻧﻨ ﺪ ﻗ ﺮون ﭘ ﻴﺶ ﺑ ﻮد؛ ﻳﻌﻨ ﻲ ﻏﻴ ﺮ از 9
زﻧﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎت اﺷﺮاف آﻪ آﻤﺘﺮ در ﺑﻴﻦ ﻡﺮدم ﻇﺎهﺮ ﻡﻲﺷﺪﻧﺪ ،ﺳﺎﻳﺮ زﻧ ﺎن ﺑﺪون ﭘﺮدﻩ و ﺣﺠﺎب زﻧﺪﮔﻲ ﻡﻲآﺮدﻧﺪ و آﻤﺎﺑﻴﺶ در ﻓﻌﺎﻝﻴﺖهﺎي اﻗﺘﺼ ﺎدي ﺷ ﺮآﺖ ﻡﻲآﺮدﻧﺪ» .آﺮﻳﺴﺘﻦ ﺳﻦ« اﻳﺮان ﺷ ﻨﺎس ﻧﺎﻡ ﺪار داﻧﻤ ﺎرآﻲ ،ﺑ ﺎ ﺗﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ ﻡﻄﺎﻝﻌ ﺎت ]ﻋﻬ ﺪ ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻴﺎن[ ﺑﺎرﺗﻠﻤﻪ در ﻡﻮرد زﻧ ﺎن ﻡ ﻲﻧﻮﻳﺴ ﺪ :زن در اﻳ ﻦ زﻡ ﺎن داراي ﺣﻘ ﻮق ﻡﺴ ﻠﻤﻪاي ﺑ ﻮدﻩ اﺳ ﺖ .در زﻡ ﺎن ﺳﺎﺳ ﺎﻧﻴﺎن ،اﺣﻜ ﺎم ﻋﺘﻴ ﻖ در ﺟﻨ ﺐ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻮد و اﻳﻦ ﺗﻀﺎد ﻇﺎهﺮي از ﺁﻧﺠﺎﺳﺖ آ ﻪ ﭘ ﻴﺶ از ﺁن آ ﻪ اﻋ ﺮاب ﻡﺴﻠﻤﺎن اﻳﺮان را ﻓﺘﺢ آﻨﻨﺪ ،ﻡﺤﻘﻘﺎ زﻧﺎن اﻳﺮان در ﺷﺮف ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺣﻘﻮق و اﺳ ﺘﻘﻼل ﺧﻮد ﺑﻮدﻧﺪ(101) «. ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻜﻨﻴﻢ آﻪ ﻡﻼهﺎدي ﺳﺒﺰواري از ﻡﻼﻳﺎن ﺑﺎﺻﻄﻼح ﻡﺘﺠﺪد ﻗ ﺮن ﻧ ﻮزدهﻢ و اواﻳ ﻞ ﻗ ﺮن ﺑﻴﺴ ﺘﻢ ،در ﺳ ﻴﺮ ﺗﻜﺎﻡ ﻞ ﻗﻬﻘﺮاﻳ ﻲ ﻧﮕ ﺎﻩ اﺳ ﻼم ﺑ ﻪ زﻧ ﺎن ،اﻓﺎﺿ ﻪ ﻡﻲﻓﺮﻡﺎﻳﺪ آﻪ“» :آﺴﺎهﻦ ﺻﻮرﻩ اﻻﻧﺴﺎن ﻝﻴﺮﻏﺐ ﻓﻲ ﻧﻜﺎﺣﻬﻦ” )ﺧﺪاوﻧ ﺪ ،ﺻ ﻮرت اﻧﺴ ﺎن ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ ﺣﻴﻮاﻧ ﺎت ]زﻧ ﺎن[ ﭘﻮﺷ ﺎﻧﺪﻩ اﺳ ﺖ ﺗ ﺎ ﻡﺮده ﺎ ﺑ ﻪ ﻧﻜ ﺎح اﻳﺸ ﺎن رﻏﺒ ﺖ آﻨﻨﺪ(102) «(. ﻡﺤﻘﻘﻴﻦ و ﻡﻮرﺧﻴﻦ در اﻳﻦ زﻡﻴﻨﻪهﺎ آﻢ آﺎر ﻧﻜﺮدﻩاﻧﺪ .ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ: ن »ﺟﺮﺟﻲ زﻳﺪان ﻡﺎﻧﻨﺪ ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﺮﻗﺸﻨﺎﺳ ﺎن اروﭘ ﺎﻳﻲ ﻡﻌﺘﻘ ﺪ اﺳ ﺖ آ ﻪ ز ِ ﻋﺮب ﻗﺒﻞ از اﺳﻼم ]در دورﻩي ﺟﺎهﻠﻴﺖ[ ﺑﺎ ﻋﻔﺖ و ﺷﺮاﻓﺖ زﻧ ﺪﮔﻲ ﻡ ﻲآ ﺮد و از ﺣﻘﻮق و اﺧﺘﻴﺎرات ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد… ﺑﻪ ﻧﻈ ﺮ او ﺑﻌ ﺪ از ﻧﻬﻀ ﺖ اﺳ ﻼﻡﻲ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ از ﺣﻘﻮق و اﺧﺘﻴﺎرات زﻧﺎن آﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪ… هﻢﭼﻨﻴﻦ ﺟﺮﺟﻲ زﻳﺪان در ﺟﻠ ﺪ ﭘ ﻨﺠﻢ ﺗ ﺎرﻳﺦ ﺧ ﻮد ﻡ ﻲﻧﻮﻳﺴ ﺪ» :در ﺁن دورﻩ ﺖ ﺁنهﺎ ﺙﻤﺮﻩي ﺁزاديﺧ ﻮاهﻲ ]ﻗﺒﻞ از ﻇﻬﻮر اﺳﻼم[ زﻧﺎن ﻡﻘﺎم ﻡﻬﻤﻲ داﺷﺘﻨﺪ و ﻋﻔ ٍ و اﺳﺘﻘﻼلﻃﻠﺒﻲ ﺁن رو ِز ﻋﺮب ﺑﻮد .زﻳﺮا زﻧﻲ آﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻘﻼل و ﺁزادي ﺧ ﻮ ﮔﺮﻓﺘ ﻪ، ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻨﮓ و ﻋﺎر ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ و ﺑﺮﻋﻜﺲ ،زﻧﻲ آﻪ در ذﻝﺖ و اﺳﻴﺮي ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑ ﺮدﻩ و ﺑﻪ ﻗﻴﺪ ﺣﺠﺎب و ﭘﺮدﻩ ﻡﻘﻴﺪ ﮔﺸﺘﻪ ،زودﺗﺮ ﺗﻦ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮاري ﻡ ﻲده ﺪ؛ آ ﺎري آ ﻪ ﺑ ﺮاي ن ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ آﻪ در ﻗﻴﺪ اﺳﺎرت اﺳ ﺖ ،ﺁن را ﻋ ﺎر زن ﺁزاد و ﻡﺴﺘﻘﻞ ﻧﻨﮓ ﻡﻲﻧﻤﺎﻳﺪ .ز ِ ﻧﻤﻲﺷﻤﺎرد… ﻋﺮبهﺎي ﺑﺪوي آﻪ اﺳﺘﻄﺎﻋﺖ آﻨﻴﺰ ﮔﺮﻓﺘﻦ و هﻤﺴ ِﺮ ﻡﺘﻌﺪد ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ، ﺖ ﻡ ﺮد و هﻤﺴﺮ ﻳﮕﺎﻧﻪي ﺧﻮد را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻡﻲآﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻪ وﻳﮋﻩ آﻪ زن ﺑﺪوي آﻤﻚ دﺳ ٍ ﻚ رﻧﺞ و راﺣﺖ او در ﺳﻔﺮ و ﺣﻀﺮ ﺑﻮد(103) «. ﺷﺮﻳ ٍ ن اﺳ ﻼﻡﻲ در ﻋﻤﻠﻜ ﺮد ﺻ ﺤﺎﺑﻪي ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮ ﭼﻨ ﻴﻦ ﺑﺎزﺗ ﺎب اﻳ ﻦ دﻳ ﺪﮔﺎﻩ ﺿ ٍﺪ ز ِ آﻤﺪياي ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ» :اﺑﻮدﺟﺎﻧﻪ ]آﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ اهﺪاﻳﻲ ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﻡﻲﺟﻨﮕﻴ ﺪ[… ﮔﻔ ﺖ: ﻡﻦ از آﺎﻓﺮان ﻳﻜﻲ را ﺑﻪ ﭼﺸﻢ آﺮدﻩام آﻪ ﻡﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺴﻴﺎر آﺸﺘﻪ اﺳﺖ .و ﭼﻮن هﻨﺪ درﺁﻡ ﺪ ،ﭘﻨﺪاﺷ ﺘﻢ آ ﻪ وي اﺳ ﺖ و ﺷﻤﺸ ﻴﺮ ﺑ ﻪ وي راﻧ ﺪم .و ﭼ ﻮن ﺑﺪاﻧﺴ ﺘﻢ آ ﻪ زﻧ ﻲ اﺳﺖ ،ﺷﻤﺸ ﻴﺮ ﺑ ﺎ ِز ﺧ ﻮد ﮔ ﺮﻓﺘﻢ و ﮔﻔ ﺘﻢ :ﺷﻤﺸ ﻴﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪاﻝﺴ ﻼم درﻳ ﻎ ﺑ ﻮد ﺑ ﻪ 10
زﻧﻲ زدن آﻪ ﺷﻤﺸ ﻴﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ ﻋﻠﻴ ﻪاﻝﺴ ﻼم از ﺁن ﻋﺰﻳﺰﺗ ﺮ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮن زﻧ ﻲ ﺁﻝﻮدﻩ ﺷﻮد(104) «. ن اﻳ ﻦ ﻡﻨﻄﻘ ﻪ ﺗﺤ ﺖ دﮔﺮدﻳﺴ ﻲ ﻓﺮهﻨ ﮓ ﻡ ﺮدم ﺧﺎورﻡﻴﺎﻧ ﻪ و ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺖ زﻧ ﺎ ِ ﺳ ﻠﻄﻪي اﺳ ﻼم ﺗ ﺎ ﺟ ﺎﻳﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﻧﻤﻮﻧ ﻪ زن اﻳﺮاﻧ ﻲ ـ ﻳ ﺎ ﻡ ﺜﻼ دﺧﺘ ﺮ ﺑﭽﻪهﺎي 5ﺳﺎﻝﻪي اﻳﺮاﻧﻲ را ﺑﻪ ﺣﺮاج ﻡﻲﮔﺬارﻧﺪ ﺗ ﺎ ذرﻩاي از ﺁﺗ ﺶ ﺟﻬﻨﻤ ﻲ را آ ﻪ اﻳ ﻦ ﻡﻜﺘ ﺐ در هﻤ ﻴﻦ ﺟﻬ ﺎن ﺑ ﻪ ﺟ ﺎن ﻡ ﺮدم رﻳﺨﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ،در ﺟﻬ ﺎن دﻳﮕ ﺮ ﺑﻜﺎهﻨ ﺪ. ﺑﻴﭽ ﺎرﻩه ﺎ ﺧﻴ ﺎل ﻡ ﻲآﻨﻨ ﺪ آ ﻪ ﺁﺗﺸ ﻲ ﺳ ﻮزانﺗ ﺮ از ﺳﺮﻧﻮﺷ ﺘﻲ آ ﻪ اﻳﺸ ﺎن ﮔﺮﻓﺘ ﺎرش هﺴﺘﻨﺪ ـ هﻢ ـ ﻡﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻡﻜﺎن داﻡﻦﮔﻴﺮ ﺷﺪن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ… ﺷﻬﺮﻧﻮش ﭘﺎرﺳﻲﭘﻮر ،رﻡﺎن ﻧﻮﻳﺲ ﺧﻮشﻗﻠﻢ ﻡﻌﺎﺻﺮ اﻳ ﺮان ،در ﻡﻄﻠﺒ ﻲ ﺑ ﺎ ﻋﻨﻮان »ﺟﺎﻡﻌﻪي ﺁﺷﻔﺘﻪ و ﺟﺎﻧﻲ ﻡﺸﻬﺪي« ﻡﻲﻧﻮﻳﺴﺪ: »در آﺘﺎب ﻗﻠﻢ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ،ﻧﻮﺷﺘﻪي ﺟﻌﻔﺮ ﺷﻬﺮي از زﻧﻲ ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﻡﻲﺷ ﻮد آﻪ روﺿﻪﺧﻮاﻧﻲ در ﺳﻦ 5ﺳﺎﻝﮕﻲ ]ﺑﻠﻪ اﺷ ﺘﺒﺎﻩ ﻧﻜ ﺮدﻩاﻳ ﺪ در ﺳ ﻦ 5ﺳ ﺎﻝﮕﻲ[ از او ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎري ﻡﻲآﻨﺪ .و در ﭘﺎﺳﺦ ﻡﺎدر آﻪ دﺧﺘﺮش را ﺑﭽﻪ ﻡﻲداﻧ ﺪ ،ﻡ ﻲﮔﻮﻳ ﺪ :اﮔ ﺮ اﻳ ﻦ دﺧﺘ ﺮ زن ﻡ ﻦ ﺑﺸ ﻮد ـ ﭼ ﻮن ﺳ ﻴﺪ هﺴ ﺘﻢ ـ ﭘ ﺲ از ﻡ ﺮگ ﻳ ﻚراﺳ ﺖ ﺑ ﻪ ﺑﻬﺸ ﺖ ﺧﻮاهﺪ رﻓﺖ .ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻗﺮار ﻡﻲﮔﺬارﻧﺪ ﺗﺎ دﺧﺘﺮ را در ﺳﻦ 6ﺳ ﺎﻝﮕﻲ ﺑ ﻪ ﺁﻗ ﺎ ﺑﺪهﻨ ﺪ و ﻧﻮراﻧﻲ ﺷﻮﻧﺪ .ﺟﻨﺎب ﺁﻗﺎ هﻢ در ﺷﺐ زﻓﺎف ،ﭼﻨﺎن دﺧﺘﺮ را از ه ﻢ ﻡ ﻲدرد آ ﻪ ﭘ ﺲ و ﭘﻴﺸﺶ ﻳﻜﻲ ﻡﻲﺷﻮد .ﺁﻗﺎ ]هﻢ[ ﭼﻨﺪ ﻡﺎهﻲ ﺑﻌﺪ ،از ﺁﻧﺠﺎﻳﻲ آﻪ از زن ﭘ ﺎرﻩ ﺧﻮﺷ ﺶ ﻧﻤﻲﺁﻡﺪﻩ دﺧﺘﺮ را ﻃﻼق ﻡﻲﻓﺮﻡﺎﻳﺪ. »از ﺁن ﭘﺲ ]اﻳﻦ[ دﺧﺘﺮ ﺑﺪﺑﺨﺖ آﻪ در ﺟﺎﻡﻌﻪاي زﻧﺪﮔﻲ ﻡ ﻲآ ﺮدﻩ آ ﻪ ه ﻴﭻ آ ﺎر ﺁﺑﺮوﻡﻨ ﺪي ﺑ ﺮاي زﻧ ﺎن در ﻧﻈ ﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘ ﻪ ﺑ ﻮدﻩ ﺟ ﺰ ازدواج ،ﻡﺠﺒ ﻮر ﻡ ﻲﺷ ﻮد ]آﻪ[ ﻡﺮﺗﺐ ﺷﻮهﺮ آﻨﺪ .و ﺷﻮهﺮان هﻢ ﭘﺲ از آﺸﻒ وﺿﻌﻴﺖ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ او ﻃﻼﻗﺶ ﻡﻲدادﻩاﻧﺪ؛ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ]اﻳﻦ دﺧﺘﺮك[ 26ﺑﺎر ازدواج ﻡﻲآﻨﺪ ،ﺑ ﻲﺁﻧﻜ ﻪ ﻡﻮﻓ ﻖ ﺑ ﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺧﺎﻧﻮادﻩاي ﺷﻮد(105) «. در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ ﺳ ﻴﺪ ﺑ ﻮدن و ﺣ ﺮام ﺑ ﻮدن ﺁﺗ ﺶ ﺟﻬ ﻨﻢ ﺑ ﺮ ﺗ ﻦ زﻧ ﺎﻧﻲ آ ﻪ اﮔ ﺮ ﺗﻨﺸ ﺎن ﺑ ﻪ اﻳ ﻦ »اﻋ ﺮاب ﻡﺴ ﻠﻤﺎن« ﺑﻤﺎﻝ ﺪ ،ﻳﻜﺴ ﺮﻩ ﺑ ﻪ ﺑﻬﺸ ﺖ ﺧﻮاهﻨ ﺪ رﻓ ﺖ ،ﺗ ﺎرﻳﺦ رواﻳﺖهﺎي ﻋﺠﻴﺐ و دﺳﺖ اوﻝﻲ دارد. اﻡﺎم دوم ﺷﻴﻌﻴﺎن ،ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﻠﻲ و ﻧﻮﻩي ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ،در زن ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﻃﻼق دادن اﻓﺮاط ﻡﻲآﺮد ،ﺑﻪ ﻃﻮري آﻪ ﭘﺪرش ﻋﻠﻲ اﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻝﺐ ﺑ ﺮ ﺑ ﺎﻻي ﻡﻨﺒ ﺮ رﻓﺘ ﻪ ،ﻋﻠﻨ ﺎ ﻡﻲﮔﻮﻳ ﺪ :ﺑ ﻪ ﭘﺴ ﺮ ﻡ ﻦ زن ﻧﺪهﻴ ﺪ .او در ﻃ ﻼق زﻧ ﺎن اﻓ ﺮاط ﻡ ﻲآﻨ ﺪ .اﻡ ﺎ زﻧ ﺎن از ي ﭘﺪر ﺑﺰرگ هﻤﻴﻦ اﻡ ﺎم ﺣﺴ ﻦ ﺗﺸ ﺮﻳﺢ ﺷ ﺪﻩ اﺳ ﺖ، ﺗﺮس ﺁﺗﺶ ﺟﻬﻨﻤﻲ آﻪ در ﺗﺌﻮر ِ ﺑﺮاي اﻳﻦآﻪ ﺣﺘﺎ ﻳﻜﺒﺎر ه ﻢ ﺗﻨﺸ ﺎن ﺑ ﻪ ﺗ ﻦ ﻡﻘ ﺪس اﻡ ﺎم ﺣﺴ ﻦ ﻡﺎﻝﻴ ﺪﻩ ﺷ ﻮد و ﺁﺗ ﺶ ﺑ ﺮ 11
اﻳﺸ ﺎن ﺣ ﺮام ،ﺑ ﺎآﻲ از اﻓ ﺮاط آ ﺮدن در ﻃ ﻼق ﺣﻀ ﺮﺗﺶ ـ ﺑ ﺎ ﺗﻤ ﺎم اﺧﻄﺎره ﺎي ﭘﺪرش ـ ﻧﻜﺮدﻩ ،هﻢﭼﻨﺎن ﺳﻔﺮﻩي ﺗﻨﺸﺎن را ﺗﻘﺪﻳﻢ اﻡﺎم دوم ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻡﻲآﺮدﻩاﻧﺪ!! ﭘﻄﺮوﺷﻔﺴ ﻜﻲ در هﻤ ﻴﻦ راﺑﻄ ﻪ ،ﺑ ﺎ اﺳ ﺘﻨﺎد ﺑ ﻪ رواﻳ ﺎت ﻡﺴ ﺘﻨﺪ ﺗ ﺎرﻳﺨﻲ در آﺘﺎب »اﺳﻼم در اﻳﺮان« ﻡﻲﻧﻮﻳﺴﺪ» :ﻡﺜﻼ اﻡﺎم ﺣﺴ ﻦ )ع( ﻓﺮزﻧ ﺪ ارﺷ ﺪ ﻋﻠ ﻲ )ع( و اﻡ ﺎم دوم ﺷ ﻴﻌﻴﺎن از ﻋﻬ ﺪ ﺟ ﻮاﻧﻲ داﺉﻤ ﺎ ﺑ ﺎ زﻧ ﺎن ازدواج ﻡ ﻲآ ﺮد و زان ﭘ ﺲ ﻃﻼﻗﺸﺎن ﻡﻲداد؛ ﺑﻪ ﻃﻮري آﻪ ]اﻡﺎم ﺣﺴﻦ[ ﺑﺮ روي هﻢ 70زن ﮔﺮﻓﺖ(106) «. ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ ﻧﻴ ﺰ ﻋﺎﻳﺸ ﻪ را در ﺷ ﺶ ﺳ ﺎﻝﮕﻲ ﺧﻮاﺳ ﺖ و در 7ﺳ ﺎﻝﮕﻲ ﺑ ﺎ او ﻲ ﻋﺎﻳﺸ ﻪ ،ﭼﺸ ﻢ از ﺟﻬ ﺎن ﻓﺮوﺑﺴ ﺖ؛ اﻡ ﺎ زﻓ ﺎف آ ﺮد .ﻡﺤﻤ ﺪ در ﺳ ﻦ 18ﺳ ﺎﻝﮕ ِ وﺻ ﻴﺖ آ ﺮد آ ﻪ ﻧ ﻪ ﻋﺎﻳﺸ ﻪ و ﻧ ﻪ دﻳﮕ ﺮ هﻤﺴ ﺮاﻧﺶ اﺟ ﺎزﻩ ﻧﺪارﻧ ﺪ ﺑ ﺎ ﻡ ﺮد دﻳﮕ ﺮي ازدواج آﻨﻨﺪ .ﺗﻮﺟ ﻪ داﺷ ﺘﻪ ﺑﺎﺷ ﻴﻢ آ ﻪ ﻋﺎﻳﺸ ﻪ ﺗ ﺎ هﻔﺘ ﺎد ﺳ ﺎﻝﮕﻲ زﻧ ﺪﻩ ﺑ ﻮد .ﻳﻌﻨ ﻲ 52 ﺳ ﺎل از زﻧ ﺪﮔﻲاش را ﺑ ﺪون داﺷ ﺘﻦ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩاي ﺳ ﭙﺮي آ ﺮد .اﻝﺒﺘ ﻪ ﺳ ﻦ ﻋﺎﻳﺸ ﻪ را هﻨﮕ ﺎم ازدواج ﺑ ﺎ ﻡﺤﻤ ﺪ ﻧ ﻪ ﺳ ﺎل ه ﻢ ﮔﻔﺘ ﻪاﻧ ﺪ .اﻡ ﺎ ﺧ ﻮد او ﺑ ﺮ هﻔ ﺖﺳ ﺎﻝﮕﻲاش در هﻨﮕﺎم زﻓﺎف ﺗﺎآﻴﺪ آﺮدﻩ اﺳﺖ. »ﮔﻮﻳﻨﺪ هﻨﮕﺎم ازدواج ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺷﺶ ﺳﺎل داﺷﺖ و هﻔ ﺖ ﻡ ﺎﻩ ﭘ ﺲ از هﺠ ﺮت در ﻡﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎ او ﻋﺮوﺳﻲ آﺮد .از ﻋﺎﻳﺸ ﻪ ﻧﻘ ﻞ آ ﺮدﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ هﻨﮕ ﺎم وﻓ ﺎت ﭘﻴﻤﺒ ﺮ ﺧ ﺪا ﺻﻠﻲاﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ وي هﺠﺪﻩ ﺳﺎل داﺷﺘﻪ اﺳﺖ .ﻋﺎﻳﺸ ﻪ ﺑ ﻪ ﺳ ﺎل ﭘﻨﺠ ﺎﻩ و هﺸ ﺘﻢ از ﻳﺎﻓﺖ(107) «. هﺠﺮت در ﺣﺪود هﻔﺘﺎد ﺳﺎﻝﮕﻲ در ﻡﺪﻳﻨﻪ وﻓﺎت ﭼﻨﺪي ﭘﻴﺶ زﻧ ﻲ در آﺸ ﻮر ﺳ ﻮﺉﺪ از هﻤﺴ ﺮش ﺟ ﺪا ﺷ ﺪ .ﭼﻬ ﺎر ﻡ ﺎﻩ ﺑﻌ ﺪ از اﻳﻦ ﺟﺪاﻳﻲ رﺳ ﻤﻲ ه ﻢ ﺗﺼ ﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓ ﺖ ﺑ ﺎ ﻡ ﺮد دﻳﮕ ﺮي زﻧ ﺪﮔﻲ آﻨ ﺪ :اﻡ ﺎ ﻡ ﺮد اول؛ ﻳﻌﻨﻲ هﻤﺎن هﻤﺴ ﺮ اﻳﺮاﻧ ﻲ ﻡﺴ ﻠﻤﺎن ﺑ ﻪ ﺳ ﺮاغ زن ﺳ ﺎﺑﻘﺶ ﻡ ﻲرود ،و ﻻﺑ ﺪ ﭘ ﺲ از ﺑﮕﻮﻡﮕﻮهﺎي ﻓﺮاوان ،ﺑﺎ ﺑﻴﺶ از 26ﺿﺮﺑﻪي آﺎرد هﻤﺴﺮ ﺳ ﺎﺑﻘﺶ را ـ آ ﻪ ﺟ ﺮات آﺮدﻩ ﺑﻮد زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺪﻳﺪي را ﺁﻏﺎز آﻨﺪ ـ ﻡﺠﺮوح ﻡﻲآﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﻃﻮري آﻪ زن ﺑﺎ هﻤﺎن ﺗﻦ زﺧﻤﻲاش ،ﺧﻮد را از ﭘﻠﻪهﺎي ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ ﺁﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﺶ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﺟﻠﻮ در ﻡ ﻲآﺸ ﺪ و در ﻃﺒﻘﻪي هﻤﻜﻒ ﺟﺎن ﻡﻲﺳ ﭙﺎرد .اﻳ ﻦ ﻡﻄﻠ ﺐ در هﻤ ﺎن روزه ﺎ در ﻧﺸ ﺮﻳﻪه ﺎي ﺳ ﻮﺉﺪي و ﻳﻜ ﻲ/دو ﻧﺸ ﺮﻳﻪي ﻓﺎرﺳ ﻲ زﺑ ﺎن ه ﻢ ﺑﺎزﺗ ﺎب ﻳﺎﻓ ﺖ و ﺧﺒ ﺮش ﺗ ﺎ ﻡ ﺪته ﺎ ﺟﺎن و ﺗﻦ ﻡﺮا ﻡﻲﺧﻮرد. اﻳﻦ رﻓﺘﺎر ،ﻗﺒﻞ از اﻳﻦآﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺣﺸﻴﮕﺮي اﻳﻦ ﻧﻮع ﻡ ﺮدان و در هﻤ ﻴﻦ راﺑﻄ ﻪ زﻧ ﺎن ﺗﻐﻴﻴ ﺮ هﻮﻳ ﺖ ﻳﺎﻓﺘ ﻪي ﻡﺴ ﻠﻤﺎن ﺗﻌﺒﻴ ﺮ ﺷ ﻮد ،ﻧﺎﺷ ﻲ از ﭘ ﻴﺶ زﻡﻴﻨ ﻪاي ﻡﺬهﺒﻲ اﺳﺖ و از هﻤﺎن 1400ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ،در ﻡﺎﻧﻴﻔﺴ ﺖ رهﺒ ﺮان اﻳ ﻦ دﻳ ﻦ ﺑﺎزﺗ ﺎب داﺷ ﺘﻪ اﺳ ﺖ .اﻝﺒﺘ ﻪ هﺴ ﺘﻨﺪ ﻡﺘﻮﻝﻴ ﺎن و ﺗﺌﻮرﻳﺴ ﻴﻦه ﺎي ﻡ ﺪرن و ﻡ ﺪ روزي آ ﻪ ﺑ ﻪ ن اﺳﻼﻡﻲ را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻓﺮهﻨﮕﻲ آﺮدﻩ ،ﺑﺮاﺣﺘ ﻲ راﺣﺘﻲ ،اﻳﻦ رﻓﺘﺎرهﺎي ﺿﺪ ز ِ از آﻨﺎرش ﻡﻲﮔﺬرﻧﺪ؛ آﻤﺎ اﻳﻦآﻪ ﺑﺴﻴﺎري از دادﮔﺎﻩهﺎي ﺟﻨﺎﻳﻲ ﻏﺮب هﻢ ،ﺑﺎ اﺳ ﺘﻨﺎد 12
ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻡﻨﺸﻮر ﺧﺸﻮﻧﺖ ،وﺣﺸ ﻲﮔ ﺮي اﻳ ﻦ ﻡ ﺮدان ﻡﺴ ﻠﻤﺎن را ﺗﻮﺟﻴ ﻪ آ ﺮدﻩ ،اﻳ ﻦ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎران را از ﺑﺮﺧﻲ ﻡﺠﺎزاتهﺎي ﻋﺮﻓﻲ ﺟﺎري در ﻏﺮب ﻡﺒﺮا ﻡﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ! در ﺷﻬﺮآﻲ آﻪ ﻡﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻡ ﻲآ ﻨﻢ دﺑﻴ ﺮي اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻝﻄ ﻒ زﻳ ﺎدي ﺑ ﻪ داﻧ ﺶ ﺁﻡﻮزان ﺷﺮﻗﻲ ،ﺑﺨﺼﻮص دﺧﺘﺮان ﻡﺴﻠﻤﺎن دارد .اﺧﻴ ﺮا ﺗﻌﺮﻳ ﻒ ﻡ ﻲآ ﺮد آ ﻪ ﭼﻨ ﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ،داﻧﺶ ﺁﻡﻮز ﺗﺮآﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ آﻪ هﻤﻴﺸﻪ از ﺧﺎﻧﻮادﻩاش ﺷ ﻜﺎﻳﺖ داﺷ ﺖ. و ﭼﻮن ﺗﺎزﻩ ﺑ ﻪ اروﭘ ﺎ ﺁﻡ ﺪﻩ ﺑ ﻮد و زﺑ ﺎن ه ﻢ ﺑ ﻪ ﺧ ﻮﺑﻲ ﻧﻤ ﻲداﻧﺴ ﺖ» ،آﺮﺳ ﺘﻴﻨﮓ« ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻡﻲﮔﻴﺮد ﺷﺨﺼﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ دﺧﺘﺮك دوازدﻩ ﺳﺎﻝﻪ زﺑﺎن ﻳﺎد ﺑﺪه ﺪ .ﻧ ﺎراﺣﺘﻲه ﺎﻳﻲ آﻪ اﻳﻦ دﺧﺘﺮك از ﺧﺎﻧﻮادﻩاش ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻡ ﻲآ ﺮد؛ ﺗ ﺎ ﺟ ﺎﻳﻲ ﺑ ﻮد آ ﻪ »آﺮﺳ ﺘﻴﻨﮓ« ﺑ ﺎ ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﻧﮕﺮاﻧﻲ از ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲاش ،ﺑﺮاي ﺣ ﻞ ﻡﻌﻀ ﻞ دﺧﺘ ﺮك ﻡ ﻲﮔﻮﻳ ﺪ» :ﻡ ﻦ آ ﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪﮔﻲ ﻗﺒﻮل آﻨﻢ؛ در ﺣﺎﻝﻲ آﻪ ﭘﺪر و ﻡﺎدر داري!« ﻳﻜﻲ از ﻧﻤﻮدهﺎي ﺑﻴﺮوﻧﻲ اﻳ ﻦ ﻓﺮهﻨ ﮓ اﺳ ﻼﻡﻲ ،ﺗﻌﻘﻴ ﺐ و ﻡﺮاﻗﺒ ﺖ ﭘﺴ ﺮان اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮادﻩ از اﻳﻦ دﺧﺘﺮك دوازدﻩ ﺳ ﺎﻝﻪ ﺑ ﻮد .از ﻓﺸ ﺎرهﺎﻳﻲ آ ﻪ ﺑ ﺮ اﻳ ﻦ ﺑﭽ ﻪ وارد ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ،ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﭼﻴ ﺰي ﻧﻤ ﻲﻧﻮﻳﺴ ﻢ؛ هﻤ ﻴﻦﻗ ﺪر آ ﻪ »آﺮﺳ ﺘﻴﻨﮓ« هﻨ ﻮز ه ﻢ ﺧﻮدش را در اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﻨﺎهﻜﺎر ﻡﻲﺷﻨﺎﺳﺪ؛ ﭼﺮا آﻪ دﺧﺘﺮك ﺳﺎدﻩ ،در ﻳ ﻚ ﮔﺮﻳ ﺰ هﻨﺮﻡﻨﺪاﻧﻪ ،ﺑﻪ زﻡﻴﻦ ﻧﻴﻤﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪاي ﻧﺰدﻳﻚ ﻡﺤﻞ اﻗﺎﻡﺖ ﻡﺎ رﻓﺘﻪ ،ﺑﺎ آﺸﻴﺪن آﻴﺴﻪاي ﭘﻼﺳ ﺘﻴﻜﻲ ﺑ ﺮ ﺳ ﺮش ،ﺑ ﻪ زﻧ ﺪﮔﻲ رﻧﺠﺒ ﺎرش ﭘﺎﻳ ﺎن دادﻩ ﺑ ﻮد .ﺧ ﺎﻧﻮادﻩاش ه ﻢ ﻻﺑ ﺪ ﺧﻮش و ﺧﻨ ﺪان ،از اﻳ ﻦ آ ﻪ اﻧ ﺮژي ﺑﻴﺸ ﺘﺮي ﺑ ﺮاي اﻳ ﻦ دﺧﺘ ﺮك ﻡﻌﺘ ﺮض ﺻ ﺮف ﻧﺨﻮاهﻨﺪ آﺮد ،ﺑﻪ ﭘﺮوار آﺮدن ﭘﺴﺮهﺎﺷﺎن اداﻡﻪ دادﻩاﻧﺪ… اﻝﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪهﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺁن زﻡﻴﻦ ﻧﻴﻤﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ،ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺁﺑﻲ ﻗﺸﺘﮕﻲ ﺳ ﺎﺧﺘﻪاﻧ ﺪ؛ اﻡﺎ هﺮ ﺑﺎر آﻪ ﻡ ﻦ از ﺁﻧﺠ ﺎ رد ﻡ ﻲﺷ ﻮم ـ و اﻳ ﻦ داﺳ ﺘﺎن دﺳ ﺖ آ ﻢ دو ﺑ ﺎر در روز اﺗﻔﺎق ﻡﻲاﻓﺘﺪ ـ ﺗﺼﻮﻳﺮ اﻳﻦ دﺧﺘﺮك ﻡﻌﺼﻮم ﺗﻨﻢ را ﻡﻲﻝﺮزاﻧﺪ. در ﻡﻮرد اﺳﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ زﻧﺎن در ﺟﻨﮓ ﻧﻴﺰ دآﺘﺮ ﺣﺴﻦ اﺑﺮاهﻴﻢ ﺣﺴﻦ ﺗﺌﻮري ﺟﺎﻝﺒﻲ دارد» :از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺎدات زﺷﺖ ﻋﺮب ﺑﻪ روزﮔﺎر ﺟﺎهﻠﻴﺖ اﻳﻦ ﺑﻮد آ ﻪ وﻗﺘ ﻲ ﻡﺮدي ﺑﻪ ﻡﺮد دﻳﮕﺮي ﺑﺮﻡﻲﺧﻮرد و از ﻗﺒﻴﻠﻪي او ﻧﺒﻮد و ﻡﻴﺎن ﺁنهﺎ ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ وﺟ ﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ،اﮔﺮ ﺁن ﻡﺮد زﻧﻲ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ داﺷﺖ و ﺑﺮ ﺳﺮ ﺁن ﺟﻨﮓ و ﻧ ﺰاع رخ ﻡ ﻲداد، و اﮔﺮ آﺴﻲ آﻪ زن هﻤﺮاﻩ داﺷﺖ ﻡﻐﻠﻮب ﻡﻲﺷﺪ ،زﻧ ﺶ ﺑ ﻪ اﺳ ﻴﺮي ﻡ ﻲرﻓ ﺖ .و ﺁن آ ﻪ ﻏﺎﻝ ﺐ ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮد ،زن اﺳ ﻴﺮ را ﺑ ﺮاي ﺧ ﻮد ﺣ ﻼل ﻡ ﻲداﻧﺴ ﺖ و او را ﺑ ﺪون هﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻗﻴﺪ و ﺷﺮﻃﻲ ﺗﺼﺮف ﻡﻲآﺮد .وﻝﻲ ﺑﻌﻀﻲه ﺎ ]دﻗ ﺖ آﻨﻴ ﺪ ﺑﻌﻀ ﻲه ﺎ[ از اﻳ ﻦ ﻋ ﺎدت ﻡﺘﻨﻔ ﺮ ﺑﻮدﻧ ﺪ ،زﻳ ﺮا وﻗﺘ ﻲ زن اﺳ ﻴﺮ را ﺗﺼ ﺮف ﻡ ﻲآﺮدﻧ ﺪ و از او ﻓﺮزﻧﺪي ﻡﻲﺁوردﻧﺪ ،اﺳﺎرت ﻡﺎدر ﻡﺎﻳﻪي ذﻝ ﺖ و ﺧ ﻮاري ﻓﺮزﻧ ﺪان اﻳﺸ ﺎن ﻡ ﻲﺷ ﺪ؛ از اﻳ ﻦ رو در اﻧﺘﺨ ﺎب هﻤﺴ ﺮ ﺧ ﻮﻳﺶ دﻗ ﺖ آﺎﻡ ﻞ داﺷ ﺘﻨﺪ و زﻧ ﺎﻧﻲ را ﺑ ﻪ هﻤﺴ ﺮي ﺑﺎﺷﻨﺪ(108) «. ﺑﺮﻡﻲﮔﺰﻳﺪﻧﺪ آﻪ ﺁزاد و ﺻﺎﺣﺐ ﻧﺴﺐ ﻋﺎﻝﻲ 13
اﻡﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ رهﺒﺮان اﺳﻼم وﺿﻊ ﺧﻴﻠﻲ ﻓﺮق ﻡﻲآﺮد .اﻳﺸﺎن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﺷﻤﺎر ﺁن »ﺑﻌﻀﻲهﺎ« ﻧﺒﻮدﻧﺪ آﻪ ﺑﺠﺰ زﻧﺎن ﻋﻘﺪي ﻡﺘﻌﺪد ،و زﻧﺎن ﻡﺘﻌﺪد ﺻﻴﻐﻪاي، زﻧﺎﻧﻲ هﻢ ﺑﻪ ﻧﺎم آﻨﻴﺰ داﺷﺘﻪاﻧﺪ .ﻻزم ﺑ ﻪ ﻳ ﺎدﺁوري اﺳ ﺖ آ ﻪ رﺳ ﻢ ﺻ ﻴﻐﻪ ﮔ ﺮﻓﺘﻦ ﺗ ﺎ زﻡ ﺎن ﻋﻤ ﺮ اﺑ ﻦ ﺧﻄ ﺎب رواج داﺷ ﺖ و اﻳ ﻦ رﺳ ﻢ را او ]ﻋﻤ ﺮ[ ﺑﺮاﻧ ﺪاﺧﺖ؛ اﻡ ﺎ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﻪ ﻓﺘﻮاي اﻡﺎﻡﺎﻧﺸﺎن هﻢﭼﻨ ﺎن ﺑ ﺮ راﻩ و رﺳ ﻢ ﺻ ﻴﻐﻪ ﻳ ﺎ ازدواج ﻡﻮﻗ ﺖ ﭘ ﺎي ن زﻳ ﺮ ﺳ ﻠﻄﻪي ﻋﻠﻤ ﺎي ﻓﺸ ﺮدﻩاﻧ ﺪ و اﻳ ﻦ رﺳ ﻢ ﺑﺮاﻓﺘ ﺎدﻩ ،ه ﻢ اآﻨ ﻮن ه ﻢ در اﻳ ﺮا ِ اﺳﻼﻡﻲ و ﺷﻴﻌﻲ رواﺟﻲ ﻓﺮاوان و ﭘﺮ درﺁﻡﺪ]![ دارد. آﻨﻴﺰان ،زﻧﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻩاﻧﺪ آﻪ در ﺟﻨﮓه ﺎي آﺸﻮرﮔﺸ ﺎﻳﺎﻧﻪي اﻋ ﺮاب ﻗ ﺮﺁن ﺑ ﻪ دﺳﺖ ،ﻡﺮداﻧﺸﺎن را ﻡﻲآﺸﺘﻨﺪ و اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ اﺳﺎرت و آﻨﻴﺰي ﻡ ﻲﺑﺮدﻧ ﺪ .ﺑﺴ ﻴﺎري از اﻳﻦ آﻨﻴ ﺰان زﻳﺒ ﺎروي ،از ﺧ ﺎﻧﻮادﻩه ﺎي اﺻ ﻴﻞ و ﻡﺤﺘ ﺮم و ﺧﻴﻠ ﻲهﺎﺷ ﺎن ه ﻢ از روﺳﺘﺎﻳﻴﺎن اﻳﺮان و دﻳﮕ ﺮ آﺸ ﻮرهﺎي ﺗﺼ ﺮف ﺷ ﺪﻩ ﺑ ﻮدﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺑ ﻪ دﻝﻴ ﻞ زﻳﺒ ﺎﻳﻲ و ﺧﺮدﺷ ﺎن »ﺑ ﺎزار« ﺑﺴ ﻴﺎر ﺧ ﻮﺑﻲ ﻡﻴ ﺎن اﻋ ﺮاب و ﺑ ﻪ وﻳ ﮋﻩ ﻋﻠ ﻲ و ﻓﺮزﻧ ﺪاﻧﺶ داﺷﺘﻪاﻧﺪ .اﻳﻦ زﻧﺎن را در ﺟﻨﮓهﺎﻳﻲ آﻪ ﺑﺮاي ﺗﺴ ﺨﻴﺮ اﻳ ﺮان و دﻳﮕ ﺮ آﺸ ﻮرهﺎ ﺑ ﻪ راﻩ ﻡﻲاﻧﺪاﺧﺘﻪاﻧﺪ ،ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺑﻴﻦ »ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ« ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻡﻲآﺮدﻩاﻧ ﺪ .ﻡﺠﺎه ﺪﻳﻦ ﺑﺮدﻩ ﻓﺮوﺷﻲ هﻢ ﻡﺎزاد ﺑﺮ ﻧﻴﺎزﺷﺎن را در ﺑﺎزارهﺎي ﻡﺪﻳﻨﻪ و دﻳﮕﺮ ﺑﺎزارهﺎي اﺳﻼﻡﻲ ﺑﻪ ﺣﺮاج ﻡﻲﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ .ﮔﺎﻩ هﻢ هﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ آﻪ ﺑﺮاي ﻋﻠ ﻲ از ﺟﻨ ﮓ ﻗﺎدﺳ ﻴﻪ ﺑﺨﺸ ﻲ از ﻓ ﺮش ﻡﻌ ﺮوف ﺑﻬﺎرﺳ ﺘﺎن را ﺑ ﻪ ﻋﻨ ﻮان ﺳ ﻬﻤﻲ از ﻏﻨﻴﻤ ﺖ ﺟﻨﮕ ﻲ ﺁوردﻩاﻧﺪ ،از اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ زﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻬﻢ اﻡﺎم و ﻳﺎ ﺧﻤﺲ ﻡﻲﺁوردﻩاﻧﺪ آﻪ اﻳ ﻦ رهﺒﺮان ،ﺑﺎ ﻃﻴﺐ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﺸﺎن را ﺗﺼﺮف ﻡﻲآﺮدﻩاﻧﺪ .ﺗﻌﺪاد ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﻠﻲ را ﺑﻴﻦ 32ﺗ ﺎ 48ﻧﻔ ﺮ ﻧﻮﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ آ ﻪ ﻓﻘ ﻂ 4ﻧﻔ ﺮ اﻳﺸ ﺎن از ﻓﺎﻃﻤ ﻪ دﺧﺘ ﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒ ﺮ اﺳ ﺖ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻳﺸﺎن از هﻤﻴﻦ آﻨﻴﺰان ﺑﻮدﻩاﻧﺪ. ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻡﺒﺮ و اﻡﺎﻡﺎن ﺷﻴﻌﻪ هﻢ از اﻳ ﻦ زﻧ ﺎن ﺑﺴ ﻴﺎر ﻡ ﻲداﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ؛ ﺣﺘ ﺎ ﭼﻨ ﺪ اﻡﺎم ﺷﻴﻌﻲ اﺳﺎﺳﺎ ازدواج رﺳﻤﻲ ﻧﻜﺮدﻩاﻧﺪ و ﺗﻤﺎم زﻧﺪﮔﻲﺷﺎن را ﺑﺎ هﻤ ﻴﻦ آﻨﻴﺰآ ﺎن ـ آﻪ ﺣﺘﺎ از هﻤﺎن ﺣﻘﻮق اﺑﺘﺪاﻳﻲ و ﻧﺼﻔﻪي زﻧﺎن ﻡﺴﻠﻤﺎن ﻋﻘ ﺪي و ﺣﺘ ﺎ ﺻ ﻴﻐﻪ ﻧﻴ ﺰ ﻡﺤﺮوم ﺑﻮدﻩاﻧﺪ ـ ﺳﺮ آﺮدﻩاﻧﺪ. ﻋﻠﻲ در وﺻﻴﺖﻧﺎﻡﻪاش در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ هﻤﺨﻮاﺑﮕﺎن آﻨﻴ ﺰش ـ آ ﻪ ﺗﻌ ﺪاد ﺁنه ﺎ را ﺗﺎآﻨﻮن آﺸﻒ ﻧﻜﺮدﻩام ـ ﻡﻲﻓﺮﻡﺎﻳﺪ: »… و هﺮ ﻳﻚ از آﻨﻴﺰاﻧﻢ را آﻪ ﺑﺎ او ﺑﻮدﻩام ،اﮔ ﺮ ﻓﺮزﻧ ﺪي ﺑ ﻮد ﻳ ﺎ ﺑ ﺎردار ﺑﺎﺷ ﺪ ،آﻨﻴ ﺰ را ﺑ ﻪ ﻓﺮزﻧ ﺪ دهﻨ ﺪ و ﺑﻬ ﺮﻩي او ﺣﺴ ﺎب آﻨﻨ ﺪ .اﮔ ﺮ ﻓﺮزﻧ ﺪش ﺑﻤﻴ ﺮد و آﻨﻴﺰ زﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ،آﻨﻴﺰ ﺁزاد اﺳﺖ(109) «. ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺣﻘﻮﻗﻲ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از وﺻﻴﺖﻧﺎﻡﻪ اﻳ ﻦ اﺳ ﺖ آ ﻪ آﻨﻴ ﺰ ،ﭘ ﺲ از ﻡ ﺮگ هﻤﺴﺮش ،ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻡﻠﻚ ﺑ ﻪ ﻓﺮزﻧ ﺪ ﺑ ﻪ دﻧﻴ ﺎ ﻧﻴﺎﻡ ﺪﻩاش ﺑﺨﺸ ﻴﺪﻩ و ﻡﻨﺘﻘ ﻞ ﻡ ﻲﺷ ﻮد و 14
آﻨﻴ ِﺰ ﻓﺮزﻧﺪ ﻡﺮدﻩ ﻳ ﺎ ﺑ ﻲﻓﺮزﻧ ﺪ ]آ ﻪ ﺣﻀ ﺮت ،ه ﻢ از ﺗﻌ ﺪاد اﻳﺸ ﺎن و ه ﻢ ﻡﻮﺿ ﻮع ﺑﺎرداري اﻳﺸﺎن ﺑﻲﺧﺒﺮ ﺑﻮدﻩ اﺳﺖ[ ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ هﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺣ ﻖ و ﺣﻘ ﻮﻗﻲ رهﺎ ﻡﻲﺷﺪﻩاﻧﺪ .ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻜﻨﻴﻢ آﻪ ﻋﻠﻤﺎي اﺳﻼم و ﺗﺸﻴﻊ ﺑﺴ ﻴﺎر آﻮﺷ ﻴﺪﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ زﻧ ﺪﮔﻲ ﺧﻠﻴﻔﻪي ﭼﻬﺎرم و اﻡﺎم اوﻝﺸﺎن را ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدﻩ و ﻓﻘﻴﺮاﻧﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ آﻨﻨ ﺪ .ﺑ ﺪ ﻧﻴﺴ ﺖ ﺑ ﻪ ﻋﻨﻮان ﻡﻌﺘﺮﺿﻪ از اﻳﻦ ﻡﺘﻮﻝﻴ ﺎن اﺳ ﻼﻡﻲ ﺑﭙﺮﺳ ﻴﻢ آ ﻪ :اﻳ ﻦ هﻤ ﻪ آﻨﻴ ﺰ و اﻳ ﻦ ﺗﻌ ﺪاد ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﻠﻲ ] 32ﺗﺎ 48ﻧﻔﺮ[ آﺠﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻡﻲآﺮدﻩاﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ آﻪ اﻳﻨ ﺎن ﺑ ﻪ ﺟ ﺎﻳﻲ ﺑ ﺮاي زﻧ ﺪﮔﻲ و ﺗﻜ ﻪ زﻡﻴﻨ ﻲ ﺑ ﺮاي ﺧﻮاﺑﻴ ﺪن ﻧﻴ ﺎز داﺷ ﺘﻪاﻧ ﺪ؟ اﺳﺎﺳ ﺎ اﻳ ﻦ ﺧ ﺎﻧﻮادﻩي ﭘﺮﺟﻤﻌﻴ ﺖ ﭼﮕﻮﻧ ﻪ ﺗﻐﺬﻳ ﻪ ﻡ ﻲﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ؟ﻳﺎ دﻳﮕ ﺮ ﺳ ﻮاﻻت »ﺑ ﻲرﺑ ﻂ داﻧﺶﺁﻡﻮز ﺑﻲادﺑﻲ« آﻪ ﺑﻪ هﻴﭻ ﺻﺮاﻃﻲ آﻪ ﺣﻀﺮات ﻡﻲﻓﺮﻡﺎﻳﻨﺪ ،ﻡﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﻴﺴﺖ! »ﻡﺮﻩ ﺑﻦ ﺷﺮاﺣﻴﻞ ،ﺻﺎﺣﺐ اﻝﺴ ﻠﻴﺤﻴﻦ ،آﻨﻴﺰآ ﻲ ]ﻻﺑ ﺪ ﻳﻌﻨ ﻲ زن اﺳ ﻴ ِﺮ آ ﻢ و ﺳ ﻦ و ﺳ ﺎﻝﻲ[ را ﻧ ﺰد ﻋﻠ ﻲ )ر.ض( ﻓﺮﺳ ﺘﺎد .ﻋﻠ ﻲ از آﻨﻴ ﺰك ﭘﺮﺳ ﻴﺪ :ﺁﻳ ﺎ ﺷ ﻮهﺮ داري؟ ﮔﻔ ﺖ :ﺁري .ﻋﻠ ﻲ وي را ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻴ ﺪ و ﺑ ﻪ ﻡ ﺮﻩ ﻧﻮﺷ ﺖ :ﻡ ﻦ ﭘ ﻲ ﺑ ﺮدم آ ﻪ “هﺪﻳﻪي ﺗﻮ” داراي ﺷﻮهﺮ اﺳﺖ .ﭘ ﺲ ﻡ ﺮﻩ ،آ ﺎﺑﻴﻦ وي را از ﺷ ﻮهﺮش ﺑ ﻪ ﭘﺎﻧﺼ ﺪ درهﻢ ﺧﺮﻳﺪ ]ﻳﻌﻨﻲ آﻨﻴﺰ را از ﺷﻮهﺮ و ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺧﺮﻳﺪ[ و او را رواﻧ ﻪ ﺳ ﺎﺧﺖ؛ و ﻋﻠﻲ ﻧﻴﺰ او را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ(110) «. اﻳﻦ ﺟﺎ دﻳﮕﺮ ﻡﺘﻮﻝﻴﺎن ﺗﺌﻮريهﺎي ﻡﺪرن اﺳﻼﻡﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺸﺮﻳﻒ ﺑﻴﺎورﻧ ﺪ و در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﺌﻮريهﺎ ﺗﻮﺟﻴﻬﺎﺗﺸﺎن را ﺑﻔﺮﻡﺎﻳﻨﺪ .ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻡﻼﻳﺎﻧﻲ از ﻃﻴﻒ ﺧﻤﻴﻨﻲ اﻳﻦ ﻇﺮاﻓﺖ را ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ آﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳ ﻦﮔﻮﻧ ﻪ اﺑ ﻮاب ﺷ ﺮﻋﻲ اﺳ ﻼﻡﻲ ت ﺳﻜﻮت اﺧﺘﻴﺎر ﻓﺮﻡﺎﻳﻨﺪ؛ اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ اﻳ ﻦ ﮔﻮﻧ ﻪ ﺳﻔﺎرﺷ ﺎت در آﺘ ﺎبه ﺎ و اﻓﺎﺿ ﺎ ِ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺎت هﻢ ﺑﺎزﺗ ﺎب ﻳﺎﻓﺘ ﻪ آ ﻪ ﺣﺘ ﺎ ﺧﻮاﻧ ﺪﻧﺶ ،ﺑ ﺮق از ﺳ ﺮ ه ﺮ اﻧﺴ ﺎن ﻡﺘﻤ ﺪن ﻡﻲﭘﺮاﻧﺪ. زﻧﺎن هﻢ اﻝﺒﺘﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺁراﻡﺶ ﻡﺮدان ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩاﻧﺪ و ﺑﻪ دﻝﻴ ﻞ هﻤ ﺎن ﮔﻨ ﺎﻩ اوﻝﻴﻪ ﻡﺎدر ﺑﺰرﮔﺸﺎن ﺣﻮا ،ﺳﻔﻴﻪ ﺷ ﺪﻩاﻧ ﺪ و ﺑ ﺎ اﻳ ﻦآ ﻪ در اﺑﺘ ﺪا ﺧﺮدﻡﻨ ﺪ ﺁﻓﺮﻳ ﺪﻩ ﺷ ﺪﻩ ﺑﻮدﻧﺪ ،اﻡﺎ ﻋﻘﻞ از اﻳﺸﺎن زاﻳﻞ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻡﻲﻡﺎﻧﺪ آﻪ ﺳ ﺨﺖ ﺑﺰاﻳﻨ ﺪ و در ﺧﺎﻧﻪهﺎ ﻡﺤﺒﻮس ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺁدﻡﻴﺎن ]ﻳﻌﻨﻲ ﻡ ﺮدان[ ﺑ ﻪ آﺎره ﺎي اﺳﺎﺳ ﻲﺷ ﺎن آ ﻪ هﻤﺎﻧ ﺎ ﻋﻠﻢ آﻼم و ﺷﺮﻳﻌﺖ و ﺗﻔﺴﻴﺮ آﺘﺎب ﺁﺳﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ ،و اﻝﺒﺘﻪ ﺗ ﺪارك ﺣﻜﻮﻡ ﺖ اﺳ ﻼﻡﻲ و ﺗﻌﻤﻴﻢ اﻳﻦ ﺁﻡﻮزشهﺎ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻡﺘﻤﺪن ﺑﭙﺮدازﻧﺪ. و زﻧﺎﻧﻨﺪ آﻪ ﺑﺎﻳﺪ دﺳﺘﺎس آﻨﻨﺪ و ﮔﻨﺪم ﺁرد آﻨﻨﺪ و ﺑﭽ ﻪ را ﺑ ﺎ ﺳ ﺨﺘﻲ ﺑﺰاﻳﻨ ﺪ و ه ﺮ ﻡ ﺎﻩ ﺑ ﺎ ﺳ ﺨﺘﻲ ﺧ ﻮن ﺑﺒﻴﻨﻨ ﺪ و زادﮔ ﺎن ﻡ ﺮدان را ﺑﭙﺎﻳﻨ ﺪ… و ﻡ ﺮدان ،ﺗﻨﻬ ﺎ ﺑ ﻪ آﺎرهﺎي ﺧﺮدﻡﻨﺪاﻧﻪاي آﻪ از زﻧﺎن درﻳﻎ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ،ﻡﺸﻐﻮل ﺑﺎﺷﻨﺪ. »از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻧﻴﺰ رواﻳﺖ آﺮدﻩاﻧﺪ آﻪ… ﭼﻮن ﺧ ﺪا ﺑﺮهﻨﮕ ﻲ ﺁدم و ﺣ ﻮا را ﺑﺪﻳﺪ ،ﺑﻔﺮﻡﻮد ﺗﺎ ﻳﻚ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ از هﺸﺖ ﺟﻔﺘﻲ آ ﻪ از ﺑﻬﺸ ﺖ ﻓ ﺮود ﺁوردﻩ ﺑ ﻮد ،ﺑﻜﺸ ﻨﺪ 15
و او ﮔﻮﺳﻔﻨﺪي ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﺑﻜﺸﺖ و ﭘﺸ ﻢ ﺁن را ﺑﮕﺮﻓ ﺖ و ﺑﺮﺷ ﺖ و ﺑ ﺎ ﺣ ﻮا ﺑﺒﺎﻓﺘﻨ ﺪ. ﺁدم ﺑﺮاي ﺧﻮﻳﺶ ﺟﺒﻪاي آﺮد و ﺣﻮا ﻳﻚ ﭘﻴﺮاهﻦ و روﺳﺮي آ ﺮد و ﺁن را ﺑﭙﻮﺷ ﻴﺪﻧﺪ و …« )(111 از اﻳﻦ ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ اﻳﻦﮔﻮﻧ ﻪ ﭘﻴﺪاﺳ ﺖ آ ﻪ »ﺧﺪاوﻧ ٍﺪ اﻳﻨ ﺎن« ه ﻢ در ﺳ ﻤﺘﮕﻴﺮياش ﺑﻪ ﺳﻮد ﻡ ﺮدان ،زﻧ ﺎن را ـ ﺣﺘ ﺎ در ﺷ ﺮاﻳﻄﻲ آ ﻪ هﻨ ﻮز ﻡ ﺮدان دﻳﮕ ﺮي ه ﻢ ﺁﻓﺮﻳ ﺪﻩ ﻧﺸﺪﻩاﻧﺪ ـ ﺑﻪ ﺣﺒﺲ داﺉﻢ در ﺣﺠﺎب و ﺑﻴﮕﺎري ﺑﺮاي ﻡﺮدان و ﺳﺨﺖ زاﻳﻴ ﺪن ﻡﺤﻜ ﻮم آ ﺮدﻩ اﺳ ﺖ؛ در ﺣ ﺎﻝﻲ آ ﻪ ﺧ ﻮد ،ﺧﺮدﻡﻨ ﺪي را از اﻳﺸ ﺎن درﻳ ﻎ داﺷ ﺘﻪ و ﺳﻔﻴﻬﺸ ﺎن ﮔﺮداﻧﻴﺪﻩ اﺳﺖ!! »از اﺑ ﻦ وه ﺐ ]ه ﻢ[ ﺁوردﻩاﻧ ﺪ آ ﻪ ﺷ ﻴﻄﺎن ﺣ ﻮا را وﺳﻮﺳ ﻪ آ ﺮد و ﭘ ﻴﺶ درﺧ ﺖ ﺁورد و ﺁن را ﺑ ﻪ ﭼﺸ ﻢ وي زﻳﺒ ﺎ ﻧﻤ ﻮد ،ﺁﻧﮕ ﺎﻩ ﺁدم او را ﺑ ﻪ ﺣﺎﺟ ﺖ ﺧ ﻮﻳﺶ ﺧﻮاﺳﺖ. »ﮔﻔﺖ :ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻡﮕﺮ اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻴﺎﻳﻲ؟! »و ﭼﻮن ﺑﻴﺎﻡﺪ ،ﮔﻔﺖ :ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻡﮕﺮ از اﻳﻦ درﺧﺖ ﺑﺨﻮري؟! »ﮔﻮﻳﺪ :و از ﺁن ﺑﺨﻮردﻧﺪ و ﻋﻮرﺗﺸﺎن ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷ ﺪ و ﺁدم ﮔﺮﻳ ﺰان در ﺑﻬﺸ ﺖ هﻤﻲ رﻓﺖ و ﺧﺪاﻳﺶ ﺑﺎﻧﮓ زد :ﺁدم از ﻡﻦ ﻡﻲﮔﺮﻳﺰي؟ »ﮔﻔﺖ :ﻧﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرا! وﻝﻲ از ﺗﻮ ﺷﺮم دارم. »ﮔﻔﺖ :اي ﺁدم ،از آﺠﺎ ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮردي؟ »ﮔﻔﺖ :از ﺣﻮا ﭘﺮوردﮔﺎر ﻡﻦ. »ﮔﻔﺖ :ﭘ ﺲ ﺑﺎﻳ ﺪ ه ﺮ ﻡ ﺎﻩ ﻳﻜﺒ ﺎر او را ﺧ ﻮﻧﻴﻦ آ ﻨﻢ ﭼﻨ ﺎنآ ﻪ اﻳ ﻦ درﺧ ﺖ را ﺧﻮﻧﻴﻦ آﺮدم ،وي را ﺧﺮدﻡﻨﺪ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺑﻮدم ،اﻡ ﺎ ﺳ ﻔﻴﻬﺶ آ ﻨﻢ ،ﺑﻨ ﺎ ﺑ ﻮد ﺁﺳ ﺎن ﺁﺑﺴ ﺘﻦ ﺷﻮد و ﺁﺳﺎن ﺑﺰاﻳﺪ اﻡﺎ ﺑﺴﺨﺘﻲ ﺧﻮاهﺪ زاﻳﻴﺪ. »اﺑﻦ زﻳﺪ ﮔﻮﻳﺪ :اﮔﺮ ﺑﻠﻴﻪي ﺣﻮا ﻧﺒﻮد ،زﻧﺎن اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﻧﻤﻲﺷ ﺪﻧﺪ ،ﻋﺎﻗ ﻞ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺁﺳﺎن ﺣﺎﻡﻠﻪ ﻡﻲﺷﺪﻧﺪ و ﺁﺳﺎن ﻡﻲزاﻳﻴﺪﻧﺪ(112) «. ﺑﻪ هﺮ ﺻﻮرت ردﻳﻒ آﺮدن اﻳﻦ هﻤﻪ اﺳﻨﺎد ﺗﺎرﻳﺨﻲ آﻪ ﺗﺎزﻩ ﻗﻄﺮﻩاي اﺳ ﺖ از درﻳ ﺎي ﮔﺴ ﺘﺮدﻩي اﺳ ﻨﺎدي آ ﻪ در اﻳ ﻦ راﺑﻄ ﻪه ﺎ در دﺳ ﺖ اﺳ ﺖ و اﺗﻔﺎﻗ ﺎ در ﺟﻤﻬﻮري »ﺧﺮدﻡﻨﺪ« اﺳﻼﻡﻲ ﺣﺎآﻢ ﺑﺮ اﻳﺮان هﻢ ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳ ﻴﺪﻩ اﺳ ﺖ؛ هﻤﻴﻨﻄ ﻮر ﻡﻘﺎﻳﺴ ﻪي ﺗﻄﺒﻴﻘ ﻲ اﻳ ﻦ اﺳ ﻨﺎد ﺑ ﺎ رﻓﺘ ﺎر اﺳ ﻼمﮔﺮاﻳ ﺎن اﻡ ﺮوز ـ ﭼ ﻪ ﺣ ﺎآﻢ و ﭼ ﻪ در ﺣﺴ ﺮت ﺣﻜﻮﻡ ﺖ و ﭼ ﻪ ﺣﺎآﻤ ﺎن ﺧﺎﻧ ﻪه ﺎ ـ ﻧﺸ ﺎن ﻡ ﻲده ﺪ آ ﻪ داﺳ ﺘﺎن زﻧ ﺎن در آﺸ ﻮرهﺎي اﺳ ﻼﻡﻲ ،ﺑﺴ ﻴﺎر ﺑﺴ ﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴ ﺪﻩﺗ ﺮ از ﺷ ﻌﺎرهﺎﻳﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﺑﻌﻀ ﻲ از ﺳﻴﺎﺳ ﻴﻮن و اﺳ ﻼﻡﻴﻮن راﺳ ﺘﻴﻦ در راﺑﻄ ﻪ ﺑ ﺎ زﻧ ﺎن ﻡﺴ ﻠﻤﺎن ،ﻡﺮﺗﻜ ﺐ ﻡ ﻲﺷ ﻮﻧﺪ. داﺳ ﺘﺎﻧﻲ اﺳ ﺖ ﭘ ﺮ از اﺷ ﻚ ﭼﺸ ﻢ آ ﻪ ﺗﻨﻬ ﺎ ﻧﻮﺷ ﺘﻦ و ﮔﻔ ﺘﻦ و آﻨﻜ ﺎش و آ ﺎوش و آﻨﺪوآﺎو هﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘ ِﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ زﻧﺎن ،ﺣﻘﻮﻗﺸﺎن و »ﺗﻜﺎﻝﻴﻒ اﻝﻬ ﻲﺷ ﺎن ﻧﺴ ﺒﺖ ﺑ ﻪ 16
ارﺑﺎﺑﺎن و ﺁﻗﺎﻳﺎن و ﺷﻮهﺮاﻧﺸﺎن« ﻡﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻡﺎ را ـ هﻤﮕﻲﻡﺎن را ـ آﻤ ﻲ ه ﻢ ﺑ ﻪ ﻓﻜ ﺮ و ﻡﻄﺎﻝﻌ ﻪ وادارد .اﺗﻔﺎﻗ ﺎ اﻳ ﻦ روزه ﺎ درﺳ ﺖ زﻡ ﺎﻧﻲ اﺳ ﺖ آ ﻪ ﻡ ﻲﺗ ﻮان ﺑ ﻪ ﺟ ﺎي ﺁوﻳﺨﺘﻦ ﺑﻪ اﻳﻤﺎن ﻡﻄﻠﻖ ،و ﺑﺪون وﺣﺸﺖ از ﻡﺘﻮﻝﻴﺎن دﻳﻨﻲ ،آﻤﻲ هﻢ ﺑﻪ آﻨﺪوآﺎو در ﺖ ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺒﻤﺎن ﺑﭙﺮدازﻳﻢ. ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺳﺮﻧﻮﺷ ٍ اﻳﻦ آﻮﺷﺶ هﻢ ﻧﻪ هﻤﻪي آﺎر اﺳﺖ و ﻧﻪ آﺎري ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ از ﻋﻬﺪﻩي ﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﻡﻲﺁﻳﺪ .هﻴﺌﺖهﺎ و ﺟﺮﻳﺎنهﺎﻳﻲ را ﻡﻲﻃﻠﺒﺪ آ ﻪ ﺑ ﺎ ﻧﮕ ﺎهﻲ اﻧﺘﻘ ﺎدي ،ﺑ ﺎ ﻳﻚ ﺗ ِ ﻲ اﻳﻦ ﻡﻜﺘﺐ ،اﻳﻦ راﻩ را ﺑﭙﻤﺎﻳﻨﺪ و از زﺧ ﻢ ﺷﻚ در اﺻﻮل و ﻡﺒﺎﻧﻲ اﻋﺘﻘﺎدي و ﺑﺪﻳﻬ ِ زﺑﺎنهﺎ و ﺗﻬﺪﻳﺪهﺎ و… هﻢ هﺮاﺳﻲ ﺑﻪ دل راﻩ ﻧﺪهﻨﺪ؛ آﻪ اﮔﺮ ﻗﺮار اﺳ ﺖ اﺳ ﻼم در آﻠﻴ ﺘﺶ ﺑ ﻪ ﻧﻘ ﺪ آﺸ ﻴﺪﻩ ﺷ ﻮد ،ﺗ ﺎرﻳﺦ درﺳ ﺖ ﺁن ،هﻤ ﻴﻦ اﻡ ﺮوز اﺳ ﺖ؛ زﻡ ﺎﻧﻲ آ ﻪ آﺎرﻧﺎﻡ ﻪي ﻓﻀ ﺎﺣﺖ ﺑ ﺎر ﺣﺎآﻤ ﺎن اﺳ ﻼﻡﻲ ،ﺑ ﺎ ﺟﺴ ﻢ و ﺟ ﺎن هﻤ ﻪﻡ ﺎن ،ه ﺮ روزﻩ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻡﻲﺷﻮد! راﻩ ﺑﺎز اﺳﺖ و آﺎر ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد .اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ آﻮﺗﺎﻩ ،ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻼﻡﺖ ﺳﺒﺰي در ﺟﺎدﻩاي اﺳﺖ آﻪ ﻡﻲﺗﻮاﻧﺪ روﻧﺪﮔﺎن ﺑﺴﻴﺎري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﻡﻦ ـ ﺧﻮد ـ ﻧﻴ ﺰ ره ﺮو و ﭘﻴ ﺮو آﻮﺷ ﻨﺪﮔﺎﻧﻲ هﺴ ﺘﻢ آ ﻪ اﻳ ﻦ راﻩ را ﺳ ﺎله ﺎ و ﻗ ﺮنهﺎﺳ ﺖ آﻮﺑﻴ ﺪﻩاﻧ ﺪ و ﺧﻴﻠﻲهﺎﺷﺎن هﻢ ﺳﺮ و ﺟﺎن را در راﻩ اﻳﻦ ﺟﻬﻞ زداﻳﻲهﺎ ﻓﺪﻳﻪ دادﻩاﻧﺪ .آﻼه ﻢ را ﺑ ﻪ ﺑﺎﺷ ﻨﺪ ـ از اﺣﺘﺮام هﻤﻪي اﻳﺸﺎن ـ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم آﺎﺳﺘﻲهﺎﻳﻲ آﻪ ﻡﻤﻜﻦ اﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺳﺮ ﺑﺮﻡﻲدارم! ﭘﺎﻧﻮﻳﺲهﺎ 78ـ ﺳﻴﺮﻩ اﺑﻦ هﺸﺎم ،ﻧﺼﻒ دوم ،ص 1062ﺗﺎ 1063 79ـ ﻡﺤﻤﺪ ﭘﻴ ﺎﻡﺒﺮي آ ﻪ از ﻧ ﻮ ﺑﺎﻳ ﺪ ﺷ ﻨﺎﺧﺖ ،آﻨﺴ ﺘﺎن وﻳﺮژﻳ ﻞ ﮔﺌﻮرﮔﻴ ﻮ ،ذﺑ ﻴﺢاﷲ ﻡﻨﺼﻮري ،ص 418 80ـ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي ،ﻡﺤﻤﺪ ﺟﺮﻳﺮ ﻃﺒ ﺮي ،ﺟﻠ ﺪ ﭼﻬ ﺎرم ،ﺗﺮﺟﻤ ﻪي اﺑﻮاﻝﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ، اﻧﺘﺸﺎرات اﺳﺎﻃﻴﺮ ،ﺻﺺ 1277ﺗﺎ 1278 81ـ ﻧﻬﺞاﻝﺒﻼﻏﻪ ،ﺗﺮﺟﻤﻪي دآﺘﺮ ﺳﻴﺪ ﺟﻌﻔﺮ ﺷﻬﻴﺪي ،ﭼﺎپ ﺑﻴﺴﺘﻢ ،1380 ،ﺗﻬ ﺮان، ﺷ ﺮآﺖ اﻧﺘﺸ ﺎرات ﻋﻠﻤ ﻲ و ﻓﺮهﻨﮕ ﻲ ،ﺑﺮﻧ ﺪﻩي ﺟ ﺎﻳﺰﻩي آﺘ ﺎب ﺳ ﺎل ﺑﻬﻤ ﻦ ،1369 ﺻﺺ 57ﺗﺎ 58 82ـ ﻧﻬﺞاﻝﺒﻼﻏﻪ ،ص 307 83ـ ﻧﻬﺞاﻝﺒﻼﻏﻪ ،ص 401
17
84ـ ﻡ ﺮوجاﻝ ﺬهﺐ و ﻡﻌ ﺎدن اﻝﺠ ﻮهﺮ ،اﺑﻮاﻝﺤﺴ ﻦ ﻋﻠ ﻲ ﺑ ﻦ ﺣﺴ ﻴﻦ ﻡﺴ ﻌﻮدي، ﺗﺮﺟﻤ ﻪي اﺑﻮﻝﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ ،ﺷ ﺮآﺖ اﻧﺘﺸ ﺎرات ﻋﻠﻤ ﻲ و ﻓﺮهﻨﮕ ﻲ ،ﭼ ﺎپ ﺷﺸ ﻢ، ،1378ﺟﻠﺪ اول ،ص 651 85ـ ﺗ ﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤ ﺎﻋﻲ اﻳ ﺮان ،ﻡﺮﺗﻀ ﻲ راوﻧ ﺪي ،ﺟﻠ ﺪ دوم ،ص ،36ﭼ ﺎپ دوم، ﺳﺎل ،1354اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﭙﻬﺮ ،ﺗﻬﺮان 86ـ اﺳﻼم در اﻳﺮان ،ﭘﻄﺮوﺷﻔﺴ ﻜﻲ ،ﺗﺮﺟﻤ ﻪي آ ﺮﻳﻢ آﺸ ﺎورز ،ﭼ ﺎپ ﻳﻜ ﻢ ﺧ ﺎرج از آﺸﻮر ،ﻧﺸﺮ ﻧﻴﻤﺎ ﺁﻝﻤﺎن ،ص 26 87ـ ﺣﺎآﻤﻴ ﺖ در ﻗ ﺮﺁن ،ﺑ ﺎﻗﺮ ﻡ ﻮﻡﻨﻲ ،ﺁرش ﺷ ﻤﺎرﻩي ،72ﻡﻬ ﺮ و ﺁﺑ ﺎن ،1378 ص 45 88ـ ﺳﻴﺮﻩ اﺑﻦ هﺸﺎم ،ﻧﺼﻒ دوم ،ص 1106 89ـ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﺮﺁن ،ﺁﻳﺖاﷲ ﺷﻬﻴﺪ ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺪاﻝﺤﺴﻴﻦ دﺳﺖﻏﻴﺐ ،ﺳ ﺮاي دﻳﮕ ﺮ ،ﺻ ﺺ 104و 105 ب »زن در دوﻝﺖ ﺧﻴﺎل ـ اﻓﺸﺎري )ﺗﺒ ﺪﻳﻞ ﺗﺠﺮﺑ ﻪ ﺑ ﻪ ﺷ ﻌﻮر 90ـ ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﻲ آﺘﺎ ِ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ(« ﻋﻠﻲ ﺳﺠﺎدي ،ﻡﺎهﻨﺎﻡﻪي ﭘﺮ ،ﭼﺎپ اﻡﺮﻳﻜﺎ ،ﺷ ﻤﺎرﻩي ،185ﺧﺮدادﻡ ﺎﻩ 1380 91ـ ﻧﺸﺮﻳﻪي ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﺁواي زن ،ﺷﻤﺎرﻩي ،40/41ﺑﻬﺎر 1380 92ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ 93ـ ﻡﻘﺪﻡﻪاي ﺑﺮ اﺳﻼمﺷﻨﺎﺳﻲ ،ﺟﻠﺪ دوم ،ﻋﻠﻲ ﻡﻴﺮﻓﻄﺮوس ،ﭼﺎپ ﺳﻮم ،ﻧﺸﺮ ﻧﻴﻤﺎ ﺁﻝﻤﺎن ،ﺻﺺ 94ﺗﺎ 95 94ـ ﺟﻼل و ﺁلاﺣﻤﺪ ،ﺑﻬﺮوز ﺧﺮم ،ﭼﺎپ اول ،ﺳ ﺎل ،1380ﻧﺸ ﺮ ﻓ ﺮوغ ،ﺁﻝﻤ ﺎن، ص49 95ـ ﺑﺮﻓ ﺮاز ﺧﻠ ﻴﺞ ،ﺧ ﺎﻃﺮات ﻡﺤﺴ ﻦ ﻧﺠ ﺎت ﺣﺴ ﻴﻨﻲ ،ﻋﻀ ﻮ ﺳ ﺎﺑﻖ ﺳ ﺎزﻡﺎن ﻡﺠﺎهﺪﻳﻦ ﺧﻠﻖ ) 1346ﺗﺎ (1354ﭼﺎپ اول ،ﻧﺸﺮ ﻧﻲ ،ﺗﻬﺮان ،1379 ،ص 17 96ـ ﻡﺪرس ،ﻗﻬﺮﻡﺎن ﺁزادي ،ﺣﺴﻴﻦ ﻡﻜﻲ ،ﺻﺺ 674 ،673و ،707ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﺳﻼم اﻳﺮاﻧﻲ ،ﺑﺎﻗﺮ ﻡﻮﻡﻨﻲ ،ﭼﺎپ اول ،ص199 97ـ ﺗﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻳﺮان ،ﻡﺮﺗﻀﻲ راوﻧﺪي ،ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ،ص 618 98ـ ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﻼم ،دآﺘﺮ ﺣﺴ ﻦ اﺑ ﺮاهﻴﻢ ﺣﺴ ﻦ ،ﺗﺮﺟﻤ ﻪي اﺑﻮاﻝﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ، ﭼﺎپ ﻧﻬﻢ ،ﺳﺎل ،1376ﺳﺎزﻡﺎن اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﺎوﻳﺪان ،ﺟﻠﺪ اول ،ص 35 99ـ ﺗﺎرﻳﺦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻳﺮان ،ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ،ﻡﺮﺗﻀﻲ راوﻧﺪي ،ﭼ ﺎپ دوم ،ﺳ ﺎل 2536 ﺷﺎهﻨﺸﺎهﻲ ،ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪي ﺳﭙﻬﺮ ﺗﻬﺮان ،ص 617 100ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ ،ص 622 101ـ هﻤﺎﻧﺠﺎ 18
102ـ ﻗﺒﺾ و ﺑﺴﻂ ﺗﺌﻮرﻳﻚ ﺷﺮﻳﻌﺖ ،ﻳﺎد ﺷﺪﻩ ،ص 15 103ـ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻤﺪن اﺳﻼم ،ﺟﺮﺟﻲ زﻳﺪان ،ﺟﻠﺪ ﻳﻚ ص 49و ﺟﻠﺪ ﭘﻨﺞ ص 3 104ـ ﺳﻴﺮﻩي اﺑﻦ هﺸﺎم ،ﻧﺼﻒ دوم ،ص 656 105ـ ﺟﺎﻡﻌﻪي ﺁﺷ ﻔﺘﻪ و ﺟ ﺎﻧﻲ ﻡﺸ ﻬﺪي ،ﺷ ﻬﺮﻧﻮش ﭘﺎرﺳ ﻲﭘ ﻮر ،ﻧﻘ ﻞ از ﻧﺸ ﺮﻳﻪي »ﺷﻬﺮوﻧﺪ« ﭼﺎپ آﺎﻧﺎدا 28 ،اوت 2001 106ـ اﺳ ﻼم در اﻳ ﺮان ،اي .پ .ﭘﻄﺮوﺷﻔﺴ ﻜﻲ ،ﺗﺮﺟﻤ ﻪي آ ﺮﻳﻢ آﺸ ﺎورز ،ﭼ ﺎپ ﻳﻜﻢ ﺧﺎرج ،اﻧﺘﺸﺎرات ﻧﻴﻤﺎ ﺁﻝﻤﺎن ،ﺳﺎل ،1998ص 93 107ـ ﻡ ﺮوجاﻝ ﺬهﺐ و ﻡﻌ ﺎدن اﻝﺠ ﻮهﺮ ،اﺑﻮاﻝﺤﺴ ﻦ ﻋﻠ ﻲ ﺑ ﻦ ﺣﺴ ﻴﻦ ﻡﺴ ﻌﻮدي، ﺗﺮﺟﻤ ﻪي اﺑﻮﻝﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ ،ﺷ ﺮآﺖ اﻧﺘﺸ ﺎرات ﻋﻠﻤ ﻲ و ﻓﺮهﻨﮕ ﻲ ،ﭼ ﺎپ ﺷﺸ ﻢ، ،1378ﺟﻠﺪ اول ،ص 643 108ـ ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﻼم ،دآﺘﺮ ﺣﺴﻦ اﺑﺮاهﻴﻢ ﺣﺴﻦ ،ﺗﺮﺟﻤﻪي اﺑﻮاﻝﻘﺎﺳ ﻢ ﭘﺎﻳﻨ ﺪﻩ، ﭼﺎپ ﻧﻬﻢ ،1376 ،ﺳﺎزﻡﺎن اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﺎوﻳﺪان ،ﺟﻠﺪ اول ،ص 36 109ـ ﻧﻬﺞاﻝﺒﻼﻏﻪ ،ﻧﺎﻡﻪي ﺷﻤﺎرﻩي 24ص285 110ـ ﻧﺎﻡﻪهﺎ و ﭘﻴﻤﺎنهﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻀﺮت ﻡﺤﻤﺪ ،و اﺳﻨﺎد ﺻ ﺪر اﺳ ﻼم ،ﺗﺤﻘﻴ ﻖ و ﮔ ﺮدﺁوري دآﺘ ﺮ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺣﻤﻴ ﺪاﷲ ،ﺗﺮﺟﻤ ﻪي دآﺘ ﺮ ﺳ ﻴﺪ ﻡﺤﻤ ﺪ ﺣﺴ ﻴﻨﻲ ،آﺘ ﺎب ﺳ ﺎل ،1375اﻧﺘﺸ ﺎرات ﺳ ﺮوش ،اﻧﺘﺸ ﺎرات ﺻ ﺪا و ﺳ ﻴﻤﺎي ﺟﻤﻬ ﻮري اﺳ ﻼﻡﻲ اﻳ ﺮان، ﭼﺎپ دوم ،ﺳﺎل ،1377ﺳﻨﺪ ﺷ ﻤﺎرﻩي » ،374ﻧﺎﻡ ﻪي ﻋﻠ ﻲ ﺑ ﻦ اﺑ ﻲﻃﺎﻝ ﺐ )ع( در ﺑﺎرﻩي ﺧﺮﻳﺪن آﻨﻴﺰي آﻪ داراي ﺷ ﻮهﺮ ﺑ ﻮد« ﺳ ﻨﻦ ﺳ ﻌﻴﺪ ﺑ ﻦ ﻡﺴ ﻌﻮد ،ﺑﺨ ﺶ دوم، ش ،1950ص 619 111ـ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي ،ﺟﻠﺪ اول ،ص 175 112ـ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي ،ﺟﻠﺪ اول ،ﺻﺺ 68ﺗﺎ 69
19
20