Yae Kyi Yar Myat Nu Yar

Literature: လူထုစိန္ဝင္းႏွင့္ ေရၾကည္ရာျမက္ႏုရာ(၂) ဒီေန႔ေခတ္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ ဆိုရင္ ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းခြင္ ဝင္ေနတဲ့ လူငယ္ေတြမွာ Aလုပ္ တစ္ခုကေန တစ္ခု ခုန္ကူးၾကတာ ခပ္စိပ္စိပ္ ေတြ႕လာရတယ္။ Aလုပ္ရွင္ေတြ ဘက္မွာလည္း လူမၿမဲတဲ့ ျပႆနာ ဆယ့္ႏွစ္ရာသီ ႀကံဳေနရတယ္။ Aဲဒီေတာ့ မ်က္ေမွာက္ကာလ Aလုပ္ရွင္နဲ႔ Aလုပ္သမားၾကား AေနAထားကို ဆရာ ဘယ္လို သံုးသပ္မိပါသလဲ။ Aဲဒီ Aေၾကာင္းကိုလည္း မေန႔ တစ္ေန႔ကပဲ ဆရာက ဂ်ာနယ္ တစ္ေစာင္မွာ ေရးလိုက္ေသးတယ္။ လူမၿမဲတဲ့ ျပႆနာက Aခ်က္ႏွစ္ခ်က္ ရိွတယ္။ တစ္ခ်က္က လူငယ္ေတြ ကိုယ္၌က Professional စိတ္ဓာတ္ ဆိုတာ နားမလည္ၾကဘူး။ နားမလည္ေတာ့ Aလုပ္လုပ္တာ Aေပ်ာ္သေဘာ ဆန္ေနတယ္။ ကိုယ္ဝါသနာ ပါတာကို လုပ္ရသလား... မလုပ္ရသလား ဆိုတဲ့ Aေပၚမွာလည္း မူတည္တယ္။ ကိုယ္တတ္ထားတဲ့ ပညာနဲ႔ ကိုယ္ဝါသနာပါတာ လုပ္ရတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ေတာ္႐ံုတန္႐ံု သည္းခံၿပီး လုပ္တယ္။ ကိုယ္ဝါသနာပါတာ၊ ကိုယ္တတ္ထားတဲ့ ပညာနဲ႔ မဆိုင္တာကို လုပ္ေနရရင္ေတာ့ ေတာ္႐ံုတန္႐ံု Aခက္Aခဲ ေတြ႕ရင္လည္း သည္းမခံဘဲ ထြက္သာြ းမွာပဲ။ ဒါက လူငယ္ေတြ Aပိုင္းေပါ့။ ေနာက္တစ္ခ်က္က Aလုပ္ရွင္ေတြ ကိုယ္၌ ကလည္း ပုဂၢလိက စီးပြားေရးကို သူတို႔မွာ Aသားမက်ေသးဘူး။ Aခုမွ ပုဂၢလိက စီးပြားေရးကို ထူေထာင္ကာစပဲ ရိွေသးတယ္။ ပုဂၢလိက စီးပြားေရးကို သိပ္မသိေသးဘူး။ မသိေသးေတာ့ မိသားစု စီးပြားေရး တစ္သက္လံုး လုပ္လာတဲ့ ပံုစံမ်ဳိးနဲ႔ Aလုပ္ခင ြ ္ကို run လုပ္တယ္။ ဝန္ထမ္းေတြကို ဆက္ဆံရင္လည္း မိသားစု စီးပြားေရး ပံုစံနဲ႔ ဆက္ဆံတယ္။ Aလုပ္ရွင္ဘက္က Aဲဒီမွာ ဘာေျပာသလဲ ဆိုေတာ့ 'ဝိုင္းလုပ္ဝိုင္းစားေပါ့' ဆိုၿပီး ေျပာတတ္ၾကတယ္။ ခိုင္းေတာ့လည္း သူက မတန္တဆ ခိုင္းတယ္။ စားတဲ့ Aခါက်ေတာ့ မိသားစုလို ဝိုင္းလုပ္ဝိုင္းစား သေဘာ မထားေတာ့ဘူး။ ဒါက Aလုပ္ရွင္ဘက္က ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္။ ေနာက္တစ္ခု Aေရးႀကီးတာက Aလုပ္တစ္ခု ခန္႔တယ္။ Aလုပ္တစ္ခု ဝင္လုပ္တယ္ ဆိုတဲ့ Aခါမွာ Aလုပ္ရွင္နဲ႔ Aလုပ္သမား ၾကားမွာ ဘာစာခ်ဳပ္မွ မရိွဘူး။ ပါးစပ္နဲ႔ပဲ Aလုပ္ လုပ္ၾကတယ္။ ႏိုင္ငံျခားက ကုမၸဏီ တစ္ခုမွာ Aလုပ္လုပ္မယ္ ဆိုရင္ ပထမဆံုး သူတို႔ ပါးစပ္နဲ႔ ေဆြးေႏြးၾကမယ္။ သေဘာတူၿပီ ဆိုတာနဲ႔ 'လာလုပ'္ လို႔ မခိုင္းဘဲ ကန္ထ႐ိုက္ စာခ်ဳပ္ လက္မွတ္ ထိုးခိုင္းတယ္။ Aဲဒီ ကန္ထ႐ိုက္ စာခ်ဳပ္ကလည္း Aနည္းဆံုး စာမ်က္ႏွာ (၁ဝ)မ်က္ႏွာနဲ႔ (၂ဝ)ၾကားမွာ ရိွမယ္။ ဘယ္လို Aလုပ္ျဖစ္ျဖစ္ . . . ဒရဝမ္ Aလုပ္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ေပါ့။ Aဲဒီမွာ ဘာေတြ ေရးထားမလဲ ဆိုရင္ JD လို႔ ေခၚတဲ့ Job Description

လုပ္ငန္း သဘာဝ၊ စည္းကမ္းခ်က္၊ က်င့္ဝတ္ေတြ။ Aဲဒါၿပီးရင္ Aလုပ္သမား ရပိုင္ခင ြ ့္။ ေနာက္တစ္ခါ ခံစားခြင့္ေတြ . . . bonus ဘယ္လို ခံစားခြင့္ ရိွမလဲ။ ခြင့္ဘယ္လို ခံစားခြင့္ ရိွမလဲ။ ခရီးစရိတ္ (TA)ဘယ္လို ထုတ္ေပးမလဲ။ overtime က ဘယ္လို . . . ဒါေတြ ေရးထားမယ္။ တတိယ A ခ်က္ကေတာ့ A လုပ္နဲ႔ ပတ္သက္တ့ဲ ေရွာင္ရန္၊ ေဆာင္ရန္ေတြပ။ဲ Do and Don’t ...A ဒ ဲ ီ စည္းကမ္းခ်က္ေတြက A နည္းဆံုး စာမ်က္ႏွာ (၂ဝ)ေလာက္ရွိတယ္။ A ဒ ဲ ါကို သေဘာတူ လက္မွတ္ထိုးၿပီးမွ A လုပ္ လုပ္ရတယ္။ A ဒ ဲ ီေနာက္ တစ္စံုတစ္ခု ျပႆနာ ေပၚလာလို႔ရွိရင္ A လုပ္သမားကလည္း ဒီစာခ်ဳပ္ထဲက စည္းကမ္း A တိုင္း ကိုင္ၿပီး ေျပာလို႔ရတယ္။ A လုပ္ရွင္ကလည္း ဒီစာခ်ဳပ္ကိုင္ၿပီး ေျပာလို႔ ရတယ္။ စကား မမ်ားေတာ့ဘူး။ A ဒ ဲ ါကို ဆရာ A ႀကိမ္ႀကိမ္ ေရးခဲ့ပါတယ္။ ဘာပဲလုပ္လုပ္ ပါးစပ္နဲ႔ မလုပ္ၾကပါနဲ႔။ စာခ်ဳပ္စာတမ္းနဲ႔ လုပ္ၾကပါ။ ျမန္မာ လူမ်ဳိးေတြရ႕ဲ A ဓိက A ားနည္းခ်က္ A ဒ ဲ ါပဲ။ စီးပြားေရး လုပ္ရင္လည္း ဘယ္ေလာက္ႀကီးတဲ့ စီးပြားေရးပဲ လုပ္လုပ္ စာရြက္စာတမ္းနဲ႔ လုပ္ၾကတာ ေတာ္ေတာ့္ကို နည္းတယ္။ A လြယ္တကူ ပါးစပ္န႔ပ ဲ ဲ လုပ္လိုက္ၾကတာပဲ။ A ဒ ဲ ီေနာက္မွာ ျပႆနာေတြ ေပၚတာပဲ။ ပုဂၢလိက A လုပ္ရွင္ေတြကလည္း ေၾကြးေၾကာ္ၾကတာက ေၾကာ္ၾကတာက one go, go, two come ေပါ့။ တကယ္တမ္း သူ႕ဆီမွာ ကြၽမ္းက်င္လုပ္သားဆိုလို႔ ေနာက္ျပန္ လွည့္ၾကည့္ရင္ တစ္ေယာက္မွ မက်န္ေတာ့ဘူး။ လာသမွ် လူေတြကိ ကုပ ိ ဲ တစ္ကစၿပီး ျပန္သင္ေနရတာနဲ႔ A ခ်ိန္ကုန္တယ္။ ဒါေတြကလည္း ေနရာတိုင္းမွာ ေတြ႕ေနရတယ္ ဆရာ။ A ဒ ဲ ါကခုနက ဆရာေျပာသလုိ မိသားစု စီးပြားေရး ပံုစံ မေပ်ာက္ေသးလို႔။ ဝိုင္းလုပ္ဝိုင္းစား ဆိုၿပီး ဝိုင္းလုပ္ဖို႔ က်ေတာ့ ခိုင္းတယ္။ ဝိုင္းစားက်ေတာ့သူတို႔က မေကြၽးခ်င္ဘူး။ A စက ေျပာခဲ့သလိုပ။ဲ တစ္နာရီကို (၆)ေဒၚလာ ေပးၿပီး ခိုင္းၾကည့္ပါလား။ ဘယ္A လုပ္သမားမွ မထြက္ပါဘူး။ A လုပ္သမား ၿမဲလြန္းလို႔ 'ကုတ္'နဲ႔ ေကာ္ထုတ္ေတာင္ မထြက္ဘူး။ ေျခာက္ျပား တစ္ပဲ ေပးလုိ႔ ဘယ္သူက ဂ႐ုစိုက္မလဲ။ ဒီကေန ထြက္သာြ းရင္လည္း ေနာက္တစ္ေနရာမွာ သူေပးတဲ့ ေျခာက္ျပားတစ္ပဲ ေလာက္ေတာ့ ရတာပဲေလ။ A လုပ္ရွင္ေတြက ႀကီးႀကီးက်ယ္က်ယ္ေတာ့ ေလွ်ာက္ေျပာေနတာ။ တစ္ကယ္တမ္း က်ေတာ့ ျဖစ္ကတတ္ဆန္း လုပ္ေနတာခ်ည္းပဲ ေတြ႕ေနတာပဲ။ ကုမၸဏီေတြမွာ ဝန္ထမ္းေရးဌာန (human resources department) ထားတာ ကုမၸဏီ ဆယ္ခုမွာ တစ္ခုေတာင္မွ မရိွတာ။ ႀကံဳသလို ဆြခ ဲ န္႔ေနတာ မ်ားတာပဲ။ ဒါဆိုရင္ A လုပ္ရွင္ေတြဟာ ေစ်းကြက္ စီးပြားေရး လမ္းေၾကာင္းေပၚ တိတိက်က် မေရာက္ေသးလို႔လား။ မေရာက္ေသးဘူး။ ေစ်းကြက္စီးပြားေရး လမ္းေၾကာင္းေပၚ A လုပ္ရွင္ေတြ ပီပီျပင္ျပင္ မေလွ်ာက္ႏိုင္ေသးလို႔ ႏိုင္ငံေတာ္က လိုက္ထိန္းေပး ေနရတုန္းပဲ။ A ဒ ဲ ီေတာ့ လုပင ္ န္းရွင္ႀကီးေတြ ကိုယ္တိုင္ကလည္း A လုပ္ မလုပ္တတ္ေသးဘူး။

A လုပ္သမားေတြ A ျပစ္ခ်ည္းပဲ မဟုတ္ဘူး။ ဒါကို ဆက္စပ္ၿပီး ေျပာရရင္ Uပမာ-လုပ္ငန္းခြင္ တစ္ခုမွာ A င္ဂ်င္နီယာဟာ လိုA ပ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ A င္ဂ်င္နီယာဟာ A ေရးႀကီးဆံုးလို႔ ေျပာလို႔မရဘူး။ စာရင္းကိုင္လည္း A ေရးပါတာပဲ။ စာရင္းစစ္လည္း A ေရးႀကီးတာပဲ။ လုပ္ငန္းခြင္ တစ္ခုမွာ ဘယ္သူက A ေရးႀကီးဆံုးပါ ဆိုတာ မရိွပါဘူး။ ျမန္မာျပည္မွာ မို႔လို႔ ''ငါသာ A ေရးႀကီးဆံုး'' ဆိုၿပီး ထလုပ္ေနတာ။ ႏိုင္ငံတကာ လုပ္ငန္းခြင္မွာ ဒါမ်ဳိး မရိွဘူး။ သူ႕A ရည္A ခ်င္းနဲ႔သူ၊ သူ႕ေနရာနဲ႔သူ A ေရးပါတာခ်ည္းပဲ။ သူေဌးက သူေဌး A လုပ္လုပ္။ HR department က ဝန္ထမ္းခန္႔တာ သူေဌးဝင္ပါဖို႔ မလိုဘူး။ HR မန္ေနဂ်ာက ဒါကို ဆံုးျဖတ္မယ္။ တစ္ျခား ဌာနကလည္း ဘယ္သူမွ ဝင္ပါလို႔ မရဘူး။ A ဒ ဲ ီလို လူတစ္ေယာက္ခ်င္းစီရ႕ဲ A ရည္A ခ်င္းေတြကို ေလးစား တန္ဖိုးထားတာ ဒီက A လုပ္ရွင္ေတြမွာ ရိွကိုမရိွဘူး။ 'လူ'ပဲ Uီးစားေပးၿပီး 'မူ'ကို A ဓိက Uီးစား မေပးခ်င္တဲ့ သေဘာလား ခင္ဗ်။ Professional စိတ္ဓာတ္ ဆိုတာ A လုပ္သမားေတြမွာတင္ မရိွတာ မဟုတ္ဘူး။ A လုပ္ရွင္ေတြလည္း နားမလည္ဘူး။ Professional စိတ္ဓာတ္ဆိုတာ ဘယ္လိုပါလဲ။ Professional စိတ္ဓာတ္ဆိုတာ Uပမာ- ၿမိဳ႕ငယ္ေလး တစ္ၿမိဳ႕မွာ ဆရာက ေက်ာင္းဆရာ ေပါ့ကာြ ။ A ဒ ဲ ီၿမိဳ႕မွာ မင္းက သူႀကီး ဆိုပါစို႔ကြာ။ ဆရာ စာသင္တာကို သူႀကီးကေန လာၿပီး ''မင္းဒါမသင္နဲ႔။ ဟိုဟာ သင္လိုက'္ 'လို႔ လာေျပာရင္ ေက်ာင္းဆရာ ဆိုတ့ဲ ဆရာက လက္မခံႏိုင္ဘူး။ ဒီၿမိဳ႕ရြာမွာေတာ့ သူက သူႀကီးပဲ။ သူက ေက်ာင္းဆရာလို A တတ္ပညာေတာ့ နားမလည္ဘူး။ ဆရာ့ A လုပ္ခြင္မွာ သူဝင္စက ြ ္ခင ြ ့္ မရိွဘူး။ A ဲဒီေတာ့ သူႀကီး A မိန္႔ေပးတိုင္း ဆရာ မလုပ္ဘူး။ A ဒ ဲ ါ ပညာရွင္ စိတ္ဓာတ္ပ။ဲ ဒီက လုပ္ငန္းခြင္ေတြမွာ 'ငါနဲ႔မတူ၊ ငါ့ရန္သူ' ပံုစံမ်ဳိး ျဖစ္ျဖစ္ေနတာ A ဒ ဲ ါေၾကာင့္လား။ ကေလး ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ေရး A ေၾကာင္း သူႀကီး နားမလည္တာကို ေက်ာင္းဆရာ ငံု႕ခံေနရင္ Professional မပီသေတာ့ဘူး။ ေက်ာင္းဆရာဟာ သူ႕ Professional ကို သူေလးစားရမယ္ တျခားေနရာမွာ သူႀကီးကို ႐ိုေသရင္ ႐ိုေသေပါ့။ သူ႕ေက်ာင္းဝင္းထဲမွာ သူႀကီးက သူ႕ပညာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လာA မိန္႔ေပးတာ ေက်ာင္းဆရာက လက္မခံရဘူး။ တစ္ေလာက ဆရာ ေရးလိုက္တ့ဲ 'ပညာမာနေလးေတာ့ ရိွသင့္ပါတယ္' ဆိုတဲ့ ေဆာင္းပါးဟာ A ဒ ဲ ီဟာပဲ။ Professional စိတ္ဓာတ္ ဆိုတာ A ဒ ဲ ါပဲ။ ကိုယ့္A လုပ္A ကိုင္၊ ကိုယ့္ profession ကို ႐ိုေသရတယ္။ ေလးစားတယ္။ A လားတူပဲ သူတစ္ပါးရဲ႕ Profession ကိုလည္း ႐ိုေသရမယ္။ ေလးစားရမယ္။ နိဂံုးခ်ဳပ္ A ေနနဲ႔ ျပည္ပ ထြက္ခြာမယ့္ လူငယ္ေတြကိုေရာ၊ ျပည္ပ ေရာက္ေနတဲ့ လူငယ္ေတြကိုေရာ ဆရာ A ဓိက A ႀကံျပဳခ်င္တာက ... A ဓိက A ႀကံေပးခ်င္တာက ျပည္ပကို သြားေတာ့မယ္ ဆိုရင္ ပညာနဲ႔ သြားပါ။ ပညာတတ္ေA ာင္ သင္ပါ။ သို႔မဟုတ္ရင္လည္း ႏိုင္ငံျခားမွာ ပညာသင္ပါ။

ပညာသင္ၿပီးတာနဲ႔ A လုပ္လုပ္ၾကပါ။ ေငြခ်ည္းပဲ ဖိမရွာပါနဲ႔။ ေငြဟာ ကိုယ္နဲ႔ တစ္သက္လံုး မၿမဲဘူး။ ပညာဟာ ကိုယ္နဲ႔ တစ္သက္လံုးၿမဲ တယ္။ ပိုက္ဆံရွာဖို႔နဲ႔ပဲ A ခ်ိန္မျဖဳန္းပါနဲ႔။ ရတဲ့ေနရာမွာ ပညာရွာပါ။ ပညာနဲ႔ A လုပ္ လုပ္စားပါလို႔ ဆရာေျပာခ်င္တယ္။ A ဒ ဲ ီမွာ ျဖည့္စက ြ ္ ေမးခ်င္တာက ကိုယ့္ေျမကိုယေရ ္ေရ မဟုတ္ရင္ A ဆင္မေျပမႈေတြ ႀကံဳတိုင္း A ားငယ္စိတ္ ဝင္လာတတ္တယ္။ A ားငယ္စိတ္ ဝင္လာရင္ A ားကိုးရာ စိတ္ထက ြ ္ေပါက္ ရွာမယ္။ ဘယ္လို စိတ္ထြက္ေပါက္ ရွာသင့္သလဲ။ A ဒ ဲ ီ ကိစၥဟာ ဒီေန႔A ထိ ဆရာ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းေနရတဲ့ ျပႆနာပဲ။ ႏိုင္ငံျခား ေရာက္ေနတဲ့ ဆရာ့တပည့္ေတြ A ေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ စိတ္ဓာတ္က်ရင္ လွမ္းစာေရးတယ္။ တခ်ဳိ႕ဆို တယ္လီဖုန္းဆက္၊ ငိုၿပီး တိုင္တည္ၾကတယ္။ A သ ဲ ည့္A ခါ ဆရာ့ တပည့္ေတြကို ဆရာ ေျပာေလ့ရိွတဲ့ စကား တစ္ခန ြ ္း ရိွတယ္။ A ဒ ဲ ါက ဘာလဲ ဆိုရင္ (၁)ဘယ္သူ႕ကိုမွ A ားမကိုးနဲ႔။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုပဲ A ားကိုး။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို confidence ရိွေA ာင္ လုပ္ပါ။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို A ားကိုးၿပီး confidence ရိွတဲ့ သူဟာ ဘယ္A ေျခA ေနမွာမွ စိတ္ဓာတ္က်တယ္ ဆိုတာ မရိွဘူး။ စိတ္ဓာတ္က်တယ္ ဆိုတာ ကိုယ့္A ား ကိုယ္မကိုးဘဲ သူတစ္ပါးကို မွီခိုေနရတဲ့သူေတြသာ စိတ္ဓာတ္ က်တတ္တာ။ ဆရာဟာ ဒုကၡိတ မသန္မစြမ္း ျဖစ္ေနတာ A ႏွစ္ (၂ဝ)ေက်ာ္ၿပီ။ ဒီဘက္တစ္ျခမ္း ေသလို႔ မလႈပ္ႏိုင္ဘူး။ ေA ာက္စီဂ်င္နဲ႔ ေနရတယ္။ ဆရာ A ခုထိ မေသခ်င္ေသးဘူး။ စိတ္ဓာတ္မက်ဘူး။ ဆရာ့ကိုယ္ ဆရာ A ားကိုးၿပီး ရပ္တည္ေနတယ္။ ဘယ္သူ႕ကိုမွ ဆရာ မမွီခိုဘူး။ A ားငယ္တယ္ ဆိုတာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ယံုၾကည္မႈ မရိွလို႔။ A သ ဲ ည့္ေတာ့ ကိုယ့္A ား ကိုယ္ကိုးပါ။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ယံုၾကည္မႈရိွပါ။ self- confidence ရိွပါေစ။ (၂)လူေတြကို A ေကာင္းဆံုး ေျဖသိမ့္ ေပးႏိုင္တာ၊ A ေကာင္းဆံုး guide လုပ္ေပးႏိုင္တာ စာA ုပ္ပ။ဲ ဘယ္A ရပ္ ဘယ္ေဒသပဲ ေရာက္ေရာက္ စာကို ဖတ္ျဖစ္ေA ာင္ ဖတ္ပါ။ စာဖတ္တ့သ ဲ ူဟာ A ေဖာ္မလိုဘူး။ သူ႕ကို လမ္းျပမယ့္ ဆရာ မလိုဘူး။ သူ႕ကို စာA ုပ္ေတြက guide လုပ္သာြ းလို႔ ရတယ္။ မိေဝးဖေဝး ျဖစ္ေနတဲ့ A ခ်ိန္မွာ စာA ုပ္ဟာ ကိုယ့္A တြက္ A ေကာင္းဆံုးေသာ guardian A ုပ္ထိန္း ေစာင့္ေရွာက္သူ ျဖစ္တယ္။ ဒီျပင္ ႏိုက္ကလပ္ သြားတာတို႔၊ ဘီယာ ေသာက္တာတို႔န႔ဲ စိတ္ကို မေျဖပါနဲ႔။ စာဖတ္ၿပီးေတာ့ပဲ ကိုယ့္စိတ္ကို ထိန္းပါ။ ဒါပဲ ဆရာေျပာခ်င္တယ္။ ေမးျမန္းသူ-ေA းေA ာင္