Volkskrant 25 November 2009

VK 25-11-09 katern 2 pagina 14

R RE EP PO OR RTAG TAGE E VLIEGVELD TWENTE . .................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................. .................. .................. .........................................

Er is volgens economen niet één goede reden waarom Vliegveld Twente zou moeten groeien. Maar Rijk, provincie en gemeente weten het beter. Door Wouter Keuning

Een grote hal wordt gebruikt voor feesten en partijen.

Groter, maar D

e vertrek- en aankomstruimte op Enschede Airport Twente is uitgestorven op deze donkergrijze maandagmiddag. Op de verlaten parkeerplaats wachten tien bagagekoffers in de stromende regen op reizigers. Of die vandaag nog komen, is zeer de vraag, want het vliegveld wordt alleen gebruikt voor klein zakelijke vluchten en wat recreatief vliegverkeer. Het is moeilijk voor te stellen dat hier in 2030 jaarlijks tot 1,2 miljoen passagiers hun vakantie- of zakentrip zullen beginnen of eindigen. En toch is dat wat zal gebeuren, althans als het aan verkeersminister Eurlings en het dagelijkse bestuur van de Provincie Overijssel en de gemeente Enschede ligt. De ontwikkeling van Vliegveld Twente tot een burgerluchthaven is opgenomen in de Crisis- en Herstelwet. Het is een van de projecten die versneld moeten worden uitgevoerd om de regionale economie een impuls te geven. Als de gemeenteraad van Enschede en de Provinciale Staten van Overijssel in december akkoord gaan met het voorgestelde ontwikkelingsplan, kunnen de spaden snel de grond in. De voorstanders wijzen op de werkgelegenheid die het project zou opleveren, minister Eurlings wil de mogelijkheid openhouden een deel van de groei van Schiphol op Enschede af te wentelen. Maar het verzet tegen de plannen en de manier waarop die tot stand zijn gekomen, is fors en groeit. Bewoners uit Hengelo en Oldenzaal hebben grote bezwaren. Zij wonen onder de aanvliegroutes maar hebben niets over het uiteindelijke besluit te zeggen omdat de grond van het voormalige militaire vliegveld van Enschede is. Ook Duitse buurgemeenten zijn fel

Voormalige vliegtuigbunkers bij het vliegveld worden gebruikt door ondernemers (boven links), zoals een kaasproducent (onder links).

waarom eigenlijk? Geschiedenis vliegveld

tegen. Op een bijeenkomst op de Universiteit Twente, afgelopen maandag, klaagde Carin Stader-Deters uit Nordhorn, hemelsbreed 25 kilometer van het vliegveld: ‘De vliegtuigen komen zometeen 600 meter boven ons hoofd aanvliegen, maar ons is niets gevraagd. Over eventuele waardedaling van onze huizen en de milieueffecten wordt ons niets verteld, omdat we te ver weg zouden wonen. Hoe is dat mogelijk?’ Burgers en milieugroepen demonstreren zaterdag in Nordhorn tegen de mogelijke doorstart van het vliegveld. Cabaretier Herman Finkers heeft zich opgeworpen als woordvoerder van de Stichting Alternatieven Vliegveld Twente. Hij maakt zich druk over het verdwijnen van ‘het mooiste beekdal van Nederland’. ‘Dat zou een historische blunder zijn.’ Dat omwonenden klachten hebben over de aanleg of uitbreiding van een luchthaven mag geen verassing heten, maar over de doorstart van Vliegveld Twente komt ook veel en harde

Foto’s Harry Cock

1921 - Zakenmensen maken bij Enschede een stuk grond vrij om te kunnen sportvliegen 1940 - Begin militair gebruik 1998 - Financiële problemen. Helft van de luchthaven komt in handen van bedrijven, de andere helft wordt verspreid over verschillende overheden 2003 - Sluiting militair vliegveld aangekondigd. Voortbestaan van de burgerluchthaven in gevaar, omdat Defensie betaalt voor luchtverkeersleiding, brandweer en andere noodzakelijk dienstverlening 2005 - Rijk besluit dat burgervliegveld nog minimaal twee jaar mag openblijven 2007 - Rijk brengt grond en extra geld in voor verdere ontwikkeling van burgervliegveld. Vliegwiel Twente Maatschappij opgericht om gemeente en provincievliegveld te herontwikkelen. Eind 2007 besluit Rijk dat chartervluchten per 1 januari 2008 worden gestaakt omdat na lang zoeken nog geen exploitant is gevonden 2008 - In november laten minister Bos en minister Eurlings weten dat vliegveld moet openblijven en dat ook burgerluchtvaart mogelijk moet blijven om groei van Schiphol in de toekomst (mede) op te kunnen vangen 2009 - Dagelijkse besturen van provincie Overijssel en gemeente Enschede kiezen voor doorstart van het vliegveld. Op 14 en 16 december spreken gemeenteraad Enschede en Provinciale Staten Overijssel zich uit over doorstart

kritiek uit wetenschappelijke hoek. ‘Twee jaar geleden al concludeerde het Ruimtelijk Planbureau dat in Twente geen ruimte is voor een grote luchthaven’, zegt Tsjalle van der Burg, econoom van de Universiteit Twente. Luchtvaarteconomen Hans Heerkens en Hugo de Roos noemen de doorstart een slecht plan ‘en andere economen van de Universiteit Twente, onder wie ik, komen tot de conclusie dat deze plannen zo niet moeten doorgaan’, aldus Van der Burg. De lijst van kritiekpunten is lang: er zijn in de omgeving te weinig potentiële klanten, er is onvoldoende rekening gehouden met de aanwezigheid van vliegveld Münster-Osnabrück (60 kilometer van Vliegveld Twente) en de berekeningen op basis waarvan een doorstart wordt bepleit zijn ondeugdelijk, de benodigde businesscase blijkt niet te bestaan. Verder is er geen maatschappelijk draagvlak en zijn er nog steeds geen potentiële exploitanten, een harde voorwaarde die Enschede en Overijssel zichzelf hadden opgelegd. De overheid zal uiteindelijk honderden miljoenen euro’s moeten bijbetalen om de luchthaven überhaupt een kans te geven, waarschuwen de economen. Van der Burg: ‘Buiten de economen die onderzoek hebben gedaan in opdracht van de gemeente en de provincie is er in Nederland geen luchtvaartdeskundige te vinden die de doorstart een goed plan vindt. De wetenschappelijke onderbouwing is volstrekt afwezig.’ Zowel de bewoners als de wetenschappers richten hun pijlen op Vliegwiel Twente Maatschappij (VTM), de club die eind 2007 door het Rijk, de gemeente Enschede en de provincie Overijssel in het leven werd geroepen om twee alternatieven uit te werken: een zonder vliegveld en een met vliegveld. VTM heeft geadviseerd te kiezen voor het plan met

vliegveld omdat dat voor de economische ontwikkeling van de regio de beste keuze zou zijn. Tegenstanders betitelen VTM echter als ‘niet onafhankelijk’ en ‘incompetent’. ‘Het bestuur van VTM wordt gevormd door een wethouder en de burgermeester van Enschede, een gedeputeerde van de provincie en iemand namens het Rijk, allemaal voorstanders van een vliegveld dus’, zegt Herman Finkers. Hij stelt dat VTM het alternatieve plan dat zijn club indiende, de Twentse Basis (een landgoed voor zorg en recreatie, red.), nooit serieus heeft bekeken. ‘Het ging zoals bij Lucky Luke: we geven ze een eerlijk proces en daarna hangen we ze op’, aldus Finkers. ‘En het plan zonder vliegveld dat zij zelf hebben ontwikkeld, is zo onaantrekkelijk dat iedere malloot voor het plan mét vliegveld zou stemmen.’ Noch VTM, noch wethouder Helder of verantwoordelijk gedeputeerde Job Klaassen herkent zich in de kritiek. ‘Er wordt met partijen gepraat die interesse hebben in exploitatie’, zegt Helder. ‘Dat komt uiteindelijk wel goed.’ Dat hij aan tunnelvisie zou leiden, noemt hij ‘onzin’. ‘De planvorming is goed, alle betrokken zijn gehoord en er zijn twee totaal uitgewerkte alternatieven.’ Peter Kuenzli, kwartiermaker bij VTM, sluit zich daarbij aan: ‘Het verhaal dat er geen breed maatschappelijk draagvlak zou zijn, klopt niet. Het is niet zo zwart-wit dat alle omliggende gemeenten, behalve Enschede, tegen zijn.’ Het proces dat uiteindelijk de twee alternatieven heeft opgeleverd is volgens Kuenzli ‘volstrekt open en eerlijk verlopen. Iedereen heeft zijn zienswijzen ingediend en daar is netjes antwoord op gegeven. Het plan voor een compacte luchthaven in het groen, kwam er uiteindelijk nou eenmaal als beste uit.’

✔

‘Het gaat niet over de vraag of er een vliegveld moet komen, maar over de vraag of het vliegveld moet blijven. Ik ben ervan overtuigd dat het moet blijven. Het niet doorgaan zou gemiste kans zijn voor de hele regio’

wethouder Eric Helder Enschede

. ........................................

‘Door een baan weer in gebruik te nemen kunnen tot 2.500 nieuwe banen gecreëerd worden’ Louis Koopman bestuurder van Kamer van Koophandel Oost Nederland

. ........................................

‘Het gebied rondom het vliegveld is het grootste niet-bebouwde stuk natuur in Overijssel. Als de luchthaven weggaat, wordt dat volgebouwd. Bovendien ligt het vliegveld er al tachtig jaar. Dat nu afbreken, is pure kapitaalvernietiging’ Joop Keereweer voorzitter van de Vereniging van Vrienden van Enschede Airport Twente

. .....................................

‘Minister Eurlings heeft gezegd dat de businesscase voor het vliegveld goed is. Er blijkt helemaal geen businesscase te zijn’ Nol Graas voorzitter Vereniging Omwonenden Luchthaven Twente

. .....................................

‘Als het vliegveld weer opengaat, kan ik thuis geen muziek meer opnemen, of ik moet een geluidsdichte studio bouwen’ Geert Meuffels Inwoner van Hengelo

. .....................................

‘Ons is niets gevraagd, omdat we te ver af wonen. Iedereen in ons graafschap is tegen. Een plaats als Bad Bentheim is al decennia een kuuroord. Daar komen straks de vliegtuigen op 600 meter overvliegen’ Carin Stader-Deters inwoner van Nordhorn

✗