Uvod_u_ekonomiju_2

UVOD U EKONOMIJU Savremena teorija i primjena dr SINIŠA KUSOVAC Fakultet za mediteranske poslovne studije Tivat

Privrede u procesu tranzicije Pojam


Promena vlasničke

strukture
Kod nas: umesto društvene – privatna svojina
Definisanje titulara vlasništva

Rezultat


Mijenjaju se institucije

privrednog sistema
Pravila ponašanja privrednih subjekata
Ekonomska nauka dijeli sudbinu privrede

Novi koncept izlaganja Osnova ekonomije Situacije:

Osnova ekonomije povezuje:


Institucionalnu

ekonomiju
Mikroekonomiju
Makroekonomiju


Situacija stabilne



privrede Situacija nestabilne privrede Osnovni Cilj ... Moderna država postaje partner privatnom sektoru

Standardno shvatanje ekonomije
Ekonomija je nauka o zakonima koji vladaju u

proizvodnji i raspodjeli materijalnih sredstava za zadovoljenje ljudskih potreba (Produktivna i neproduktivna djelatnost)
Ekonomija je nauka koja proučava ljudsko ponašanje za koje je karakterističan odnos izmedju ciljeva i oskudnih sredstava koja imaju alternativne upotrebe

Postoje 4 uslova za odredjivanje ekonomske aktivnosti
Mora da postoji više ciljeva (Svaki cilj vodi ka

zadovoljavanju ljudskih potreba)
Da se oni mogu rangirati po značaju i hitnosti
Da sredstva za njihovo ostvarivanje moraju biti ograničena
Da ona imaju više alternativnih upotreba


Suština je u sljedećem: Da ljudi vrše izbor i

zbog toga je svaka ona ljudska aktivnost “ekonomska” ukoliko se vrši alokacija raspoloživih resursa na osnovu procjene koristi i troškova koje svaka od raspoloživih alternativa nose sa sobom.

Cilj privredne aktivnosti je zadovoljavanje ljudskih potreba – Kojih potreba?
Postojanje potreba je notorna činjenica - nisu iste






hitnost i važnosti Treba zadovoljiti biološke i luksuzne potrebe Podjela materijalnih dobara: a) Materijalna dobra Prvog reda ili potrošna dobra za zadovoljavanje ljudskih potreba b) Dobra Višeg reda – proizvodna dobra (bez kojih se ne mogu stvarati dobra prvog reda – sredstva za proizvodnju) Rezultat proizvodnog procesa: Proizvod, dalja sudbina proizvoda namijenjena za tržište: Roba

KARAKTER PROIZVODNJE MATERIJALNIH DOBARA
Tehnološki karakter (trošenje sredstava za proizvodnju i ljudskog rada – proizvodnja materijalnih dobara)
Društveni karakter (ne postoji izolovana proizvodnja jedni od drugih)
Predmet proučavanja ekonomije kao nauke: “Ekonomija ne raspravlja o stvarima nego o odnosima izmedju ljudi povodom stvari"

Vrste usluga Proizvodne usluge (usluge u trgovini i transportu) Neproizvodne usluge (obrazovanje, zdravstvo, kultura) “Ekonomska aktivnost je samo jedan aspekt ukupne ljudske aktivnosti”

Raspodjela dohotka u svijetu (Predmet proučavanja ekonomije kao nauke) Neraz. % Svj. Stanov. 59

Sr.raz. 26

Per.cap.$

390

2490

22.160

4280

5

15

80

100

62

68

77

66

5101

1447

% Sv.dohod. God.života

Energ.u kg. Nafte 338 Po stanovniku

1812

Visoko Raz. Cijeli svij. 15 100

Oportunitetni trošak RIBA Rad 2 1 0

VOĆE kg 25 15 0

Rad 0 1 2

kg 0 20 30

“Oportunitetni trošak jedne robe jeste gubitak količine druge robe koji se mora žrtvovati radi proizvodnje prve robe”. Tržište preko mehanizma cijena pokazuje: šta se proizvodi, kako se proizvodi, i za koga se proizvodi. To potvrdjuje da je ekonomija nauka o racionalnom ekonomskom izboru.

ELEMENTI EKONOMSKOG SISTEMA
RESURSI (Predstavljaju subjektivne i materijalne

činioce proizvodnje) a) Prirodni izvori b) Sredstva za proizvodnju c) Stanovništvo “humani kapital” d) Preduzetništvo Navedeni resursi nazivaju se faktorima proizvodnje, subjektivnim i materijalnim činiocima proizvodnje. e) Osnovna obilježja resursa: Oskudni i produktivni, obnovljivi i neobnovljivi

ELEMENTI EKONOMSKOG SISTEMA


Privredni subjekti ( su pojedinci ili

organizovane grupe pojedinaca koje samostalno donose privredne odluke uživaju koristi od njih i snose rizik)

a) Preduzeća (Cilj i preferencija, hijerarhija) b) Domaćinstva (Cilj i preferencija) c) Država (Cilj i preferencija)

ELEMENTI EKONOMSKOG SISTEMA
Aktivnosti (Osnovne aktivnosti u privrednom životu svakog društva) a) Proizvodnja b) Potrošnja c) Raspodjela d) Razmjena


Proširene aktivnosti

a) Finansijska aktivnost b) Investiciona aktivnost c) Unutrašnja i spoljno trgovinska razmjena roba i usluga

ELEMENTI EKONOMSKOG SISTEMA
Institucije (Predstavljaju trajan oblik veza

izmedju privrednih subjekata unutar kojih se na ustaljen način odvijaju ekonomske aktivnosti) a) Tržište b) Planiranje c) Svojina “Institucije unose red u privredni život izmedju privrednih subjekata”

ZAKLJUČAK Ekonomija je nauka o zakonima koji vladaju u proizvodnji i raspodjeli materijalnih dobara neophodnih za zadovoljenje ljudskih potreba
Šta se proizvodi, kako i za koga se proizvodi najjasnije se ispoljava u procesu raspodjele dohodaka
Uredjen skup ekonomskih odnosa predstavlja ekonomski sistem
Proizvodnja, raspodjela, razmjena i potrošnja osnovne su privredne aktivnosti
Institucije predstavljaju trajan oblik veza izmedju privrednih subjekata unutar kojih se na ustaljen način odvijaju ekonomske aktivnosti
Tržište i svojina su najznačajnije institucije privrednog sistema


Osnovni oblici obavljanja privredne djelatnosti
Privredna društva
Preduzetnik (fizičko lice koje obavlja privrednu djelatnost radi sticanja dobiti)


Privredna društva a) Ortačko

društvo b) Komanditno društvo c) Akcionarsko društvo d) Društvo sa ograničenom odgovornošću

Osnovni cilj osnivanja: dobit

KARAKTERISTIKE Komanditno društvo





ORTAČKO DRUŠTVO: Članovi odgovaraju za obaveze društva neograničeno solidarno, cjelokupnom svojom imovinom Ulozi mogu biti u novcu, stvarima i pravima 0rtakluk prestaje smrću ili stečajem bilo kog ortaka ukoliko drugačije nije ugovoreno Ortak se može isključiti po osnovu tužbe jednog ili više ortaka, ili većinom glasova ostalih ortaka


Osnivaju jedno ili više lica






koje se zovu komplementari i jedno i više lica koje se zovu komanditori Komplementari odgovaraju za obaveze društva neograničeno solidarno sopstvenom imovinom Komanditori na odgovaraju za obaveze društva i snose rizik poslovanja do visine svog uloga Društvom upravljaju komplementari i odluke se donose prostom većinom glasova

KARAKTERISTIKE
AKCIONARSKO DRUŠTVO










DRUŠTVO MOGU OSNOVATI JEDAN ILI VIŠE OSNIVAČA DRUŠTVO IMA SVOJSTVO PRAVNOG LICA DRUŠTVO IMA IMOVINU KOJOM ODGOVARA ZA OBAVEZE KOJE PREUZIMA U PRAVNOM PROMETU IMOVINA DRUŠTVA JE ODVOJENA OD IMOVINE AKCIONARA MINIMALNI NOVČANI KAPITAL IZNOSI 25000,00 EURA I MORA BITI UPLAĆEN U CJELINI OSNOVNI KAPITAL DRUŠTVA PODIJELJEN JE NA AKCIJE ODREDJENE NOMINALNE VRIJEDNOSTI ZAKLJUČENJEM UGOVORA O OSNIVANJU OSNIVAČI POSTAJU AKCIONARI NAKON ZAKLJUČENJA UGOVORA O OSNIVANJU UPUĆUJE SE JAVNI POZIV- PROSPEKT ZA UPIS I UPLATU AKCIJA. STATUT JE OSNOVNI AKT DRUŠTVA

KARAKTERISTIKE
DRUŠTVO SA OGRANIČENOM ODGOVORNOŠĆU











DRUŠTVO OSNIVAJU FIZIČKA I PRAVNA LICA RADI STICANJA DOBITI DRUŠTVO NE MOŽE IMATI VIŠE OD 30 ČLANOVA KAPITAL DRUŠTVA PODIJELJEN JE NA UDJELE ULOZI MOGU BITI NOVČANI I NENOVČANI A NE MOGU BITI U RADU I PRUŽANJU USLUGA DRUŠTVO IMA STATUT, TO JE USLOV ZA PUNOVAŽNO OSNIVANJE DRUŠTVA SKUPŠTINA , ODBOR DIREKTORA I SEKRETAR NIJESU OBAVEZNI ORGANI DRUŠTVA IZVRŠNI DIREKTOR JE JEDINI OBAVEZNI ORGAN DRUŠTVA DJELOKRUG RADA DIREKTORA ODREDJUJE SE STATUTOM STATUT ODREDJUJE PRAVILA PRENOSA UDJELA IZMEDJU ČLANOVA U POGLEDU REDOSLJEDA PRVENSTVA, OČUVANJE POSTOJEĆE SRAZMJERE I SLIČNO. STATUTOM SE MOŽE ODREDITI PRAVO PREČE KUPOVINE UDJELA U SLUČAJU DA DRUŠTVO DONESE ODLUKU O POVEĆANJU OSNOVNOG KAPITALA.