Unit 01

บทที่ 1 ความรูเบื้องตนเกี่ยวกับการบัญชี

1

วิวัฒนาการทางการบัญชี P.1 • ยุคแรก (ระยะที่1) กอนศริสตกาล – ตนศตวรรษที่ 17 • ยุคสอง (ระยะที่2) ศตวรรษที่ 17 – ตนศตวรรษที่ 20 • ยุคสาม (ระยะที่3) ศตวรรษที่ 20 – ปจจุบัน

2

1

วิวัฒนาการทางการบัญชี P.1 ยุคแรก (ระยะที่1) กอนศริสตกาล – ตนศตวรรษที่ 17 • การบัญชีกําเนิดกวา 4,000 ป ในยุคเมโสโปเตเมีย – จัดทําบัญชีคาแรง บัญชีสินคา คาภาษีอากร • เกิดหลักการบัญชีคู – ป ค.ศ.1494 “ลูกา ปาซิโอลิ” (Luga Pacioli) ถือเปน “บิดาแหงหลักการบัญชีค”ู

3

วิวัฒนาการทางการบัญชี P.2 ยุคสอง (ระยะที่2) ศตวรรษที่ 17 – ตนศตวรรษที่ 20 • เกิดการปฏิวัตอิ ุตสาหกรรม ในประเทศอังกฤษ - “การใชเครื่องจักรกล” • เกิดบัญชีตนทุน - คิดตนทุนสินคา วิเคราะหตนทุน • มีการลงทุนกันมากขึ้น - เกิดแนวคิด “กิจการแยกตางหากจากเจาของ” – เพื่อทราบใครลงทุนเทาไหร ทราบสิทธิสวนไดเสีย มีการจัดทํารายงาน ทางการเงิน - เกิดการพัฒนาเปนรูปแบบบริษัท • เกิดการตรวจสอบบัญชี - เจาของตองการหลักประกันความถูกตอง

4

2

วิวัฒนาการทางการบัญชี P.2 ยุคสาม (ระยะที่3) ศตวรรษที่ 20 – ปจจุบัน • เกิดการปฏิวัติเทคโนโลยีสมัยใหม – “คอมพิวเตอรและการสื่อสาร” เขามามี บทบาทมากขึน้ ทําใหขอมูลธุรกิจดานตางๆ มีความถูกตองและรวดเร็ว มากขึ้น • เกิดประโยชนตอการนําขอมูลทางบัญชีไปใช “การวางแผนและตัดสินใจ”

5

สถาบันและองคกรวิชาชีพ P.3 1. สภาวิชาชีพบัญชี (Federation of Accounting Professions) http://www.fap.or.th

6

3

สถาบันและองคกรวิชาชีพ P.3 1. สภาวิชาชีพบัญชี (Federation of Accounting Professions) http://www.fap.or.th

มีหนาที่ 1. ใหความรู / สงเสริมการศึกษาดานบัญชี 2. กําหนดมาตรฐานการบัญชี / มาตรฐานการสอบ 3. ควบคุมผูประกอบวิชาชีพบัญชี (รับขึ้นทะเบียน / ออกใบอนุญาต / เพิกถอน) 4. รับรองปริญญาดานบัญชี ของสถาบันการศึกษา 5. ดูแลดานตางๆที่เกี่ยวของกับวิชาชีพบัญชีของประเทศไทย 7

สถาบันและองคกรวิชาชีพ P.4 2. กรมพัฒนาธุรกิจการคา (Department of Business Development) www.thairegistration.com

มีหนาที่ – ดูแลใหเปนไปตาม พ.ร.บ.บัญชี 2543 / นําสงงบการเงิน 8

4

สถาบันและองคกรวิชาชีพ P.4 3. ตลาดหลักทรัพยแหงประเทศไทย (The Stock Exchange of Thailand) www.set.or.th

มีหนาที่ –ออกกฎเกณฑ / กํากับดูแลบริษัทมหาชนจํากัด 9

สถาบันและองคกรวิชาชีพ P.4 4. ธนาคารแหงประเทศไทย (Bank of Thailand) www.bot.or.th

มีหนาที่ – ดูแล / ควบคุมธนาคารพาณิชยและสถาบันการเงิน 10

5

สถาบันและองคกรวิชาชีพ P.4 5. กรมตรวจบัญชีสหกรณ (Cooperative Auditing Department) www.cad.go.th

มีหนาที่ – ดูแล / ควบคุมการจัดทํางบการเงินสหกรณ 11

สถาบันและองคกรวิชาชีพ P.4 6. กรมสรรพากร (Cooperative Auditing Department) www.rd.go.th

มีหนาที่ – ดูแล / ควบคุมการจัดเก็บภาษี 12

6

พระราชบัญญัติการบัญชี P.4 1. พระราชบัญญัติการบัญชี 2543 (P.4) 2. พระราชบัญญัติการบัญชี 2547 (P.7)

13

พระราชบัญญัติการบัญชี 2543 P.4 1.กําหนดผูทําบัญชี ? – “นิติบุคคล” – เมื่อไหร ? 1. หางหุนสวนจํากัดจดทะเบียน – เริ่มวันจดทะเบียน 2. บริษัทจํากัด – เริ่มวันจดทะเบียน 3. บริษัทมหาชนจํากัด – เริ่มวันจดทะเบียน 4. นิติบุคคลที่ตั้งตามกฎหมายตางๆประเทศที่ประกอบการในไทย – เริ่มวันเขามาประกอบการในไทย 5. กิจการรวมคา ตามประมวลรัษฏากร – เริ่มวันจดทะเบียน P.5/L.1 บุคคลธรรมดา / หางหุนสวนที่ไมไดจดทะเบียน ไมตอ งจัดทําบัญชี 14

7

พระราชบัญญัติการบัญชี 2543 P.5 2. กําหนดความรับผิดชอบของผูมีหนาที่ทําบัญชี 2.1 ตองมีการจัดทําบัญชี 2.2 ตองสงมอบเอกสาร 2.3 ตองมีการปดบัญชี 2.4 ตองมีการจัดทํางบการเงิน และไดรับความเห็นชอบจากผูสอบบัญชี 2.5 ตองเก็บรักษาบัญชี และเอกสารประกอบ อยางนอย 5ป 2.6 ตองจัดใหมีผูทําบัญชี 2.7 ตองดูแลความถูกตองในการจัดทําบัญชี 15

พระราชบัญญัติการบัญชี 2547 P.7 • • •

ใชเมื่อวันที่ 23 ตุลาคม 2547 ทําใหเกิด “สภาวิชาชีพบัญชี” พรบ.บัญชี47 กําหนดใหนิตบิ ุคคลที่ประกอบกิจการ 1.ดานสอบบัญชี 2. ดานทําบัญชี 3.ดานวิชาชีพบัญชีอื่น ตองอยูใน 3 เงื่อนไข 1.นิติบุคคลตองจดทะเบียนตอสภาวิชาชีพบัญชี 2.นิติบุคคลตองจัดใหมีหลักประกันเพื่อความรับผิดชอบตอบุคคลที่ 3 3.ดานกิจการผูป ระกอบการวิชาชีพสอบบัญชีตองรวมกันรับผิดชอบกับ ผูสอบบัญชีและกิจการ (จากในขอ2.) 16

8

ความหมายการบัญชี P.9 “ศิลปะของการเก็บรวบรวม บันทึก จําแนก และทําสรุปขอมูลอัน เกี่ยวของกับเหตุการณทางเศรษฐกิจในรูปตัวเงิน ผลงานขั้นสุดทายของ การบัญชีคือการใหขอมูลทางการเงิน ซึ่งเปนประโยชนแกบุคคลหลาย ฝาย และผูที่สนใจในกิจกรรมของกิจการ” การทําบัญชี

การใหขอมูลทางการเงิน

การเก็บรวมรวม (collection) การบันทึก (Recording) การจําแนก (Classifying) การสรุปขอมูล (Summarizing)

ผูใชภายในกิจการ ผูใชภายนอกกิจการ 17

ผูทําบัญชี vs นักบัญชี P.10 ผูทําบัญชี รวบรวม บันทึก จําแนก สรุปผล ใหออกมาเปนงบการเงิน Bookkeeper

vs

นักบัญชี Accountant

รวบรวม บันทึก จําแนก สรุปผล ใหออกมาเปนงบการเงิน + วิเคราะห / พยากรณ / วางระบบบัญชี 18

9

ประโยชนของการบัญชี P.11 1. 2. 3. 4. 5. 6.

ชวยใหเจาของสามารถควบคุมสินทรัพยกิจการได ชวยใหทราบผลการดําเนินงานในรอบระยะเวลาใดระยะเวลาหนึ่ง ชวยใหทราบฐานะทางการเงิน ณ วันใดวันหนึ่ง เปนขอมูลเพื่อใชในการวางแผนและตัดสินใจ เปนขอมูลตามลําดับกอนหลัง จําแนกประเภทของรายการคา เพื่อใหถูกตองตามกฎหมาย (พรบ.)

19

ผูใชขอมูลทางบัญชี P.12 ผูใชภายใน (Internal User) 1. เจาของกิจการ 2. ผูบริหาร 3. พนักงาน/ลูกจาง

ผูใชภายนอก (External User) 1. เจาหนี้ 2. นักลงทุน 3. ลูกคา , Suppliers

4. คูแขง 5. รัฐบาล 6. บุคคลทั่วไป 20

10

รูปแบบของกิจการ (Form of Organization) P.13 แบงตามลักษณะการดําเนินงาน 1. กิจการใหบริการ – “ธุรกิจใหบริการ (Service Business)” 2. กิจการซื้อมาขายไป – “ธุรกิจพาณิชยกรรม (Merchandising Business)” 3. กิจการผลิตสินคา – “ธุรกิจอุตสาหกรรม (Manufacturing Business)” แบงตามลักษณะการจัดตั้ง 1. กิจการเจาของคนเดียว (Single Proprietorship) 2. กิจการหางหุนสวน (Partnership) 3. กิจการบริษัท (Corporation or Limited Company)

21

กิจการเจาของคนเดียว (Single Proprietorship) P.14 • ธุรกิจขนาดเล็ก • เจาของรับผิดชอบกําไร หรือภาระขาดทุนทั้งหมด • กิจการแยกตางหากจากเจาของ (ทางบัญชี) – แตทางกฎหมายใหถือ เปนหนวยเดียวกัน • บริหารจัดการไดงาย – เจาของสามารถตัดสินใจไดทันที • การเพิ่มทุนทําไดยาก • ในการกูเงิน – เครดิตของกิจการขึ้นอยูกบั ชื่อเสียงของเจาของ • กิจการอยูในฐานะบุคคลธรรมดา และเสียภาษีในอัตราภาษีเงินไดบคุ คล ธรรมดา 22

11

กิจการหางหุน สวน (Partnership) P.14 • “ผูเปนหุนสวน” ตั้งแต 2 คนขึ้นไป • การบริหารงานจะมีลักษณะรวมกันในการตัดสินใจ จึงทําใหเกิดความ รอบคอบมากวากิจการเจาของคนเดียว • การขยายกิจการทําไดงายกวากิจการเจาของคนเดียว • เสียภาษีในฐานบุคคลธรรมดา • หางหุนแบงได 2 ประเภท (ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย) – หางหุนสวนสามัญ – หางหุนสวนจํากัด 23

กิจการหางหุน สวน (Partnership)

P.15

• หางหุนแบงได 2 ประเภท (ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย) – หางหุนสวนสามัญ • ไมจํากัดความรับผิดชอบ • ถาจดทะเบียนเปนนิติบุคคลเรียกวา “หางหุนสวนสามัญนิติบุคคล” จะเสียภาษีเงินไดนิติ บุคคล

– หางหุนสวนจํากัด • ประเภทจํากัดความรับผิดชอบ - จํากัดหนี้สินเพียงไมเกินมูลคาการลงทุน • ประเภทไมจํากัดความรับผิดชอบ - รับผิดชอบหนี้สินไมจํากัดจํานวน - สามารถเขา บริหารงานได เรียกวา “ผูจัดการหางหุนสวน” • หางหุนสวนจํากัดตองจดทะเบียนเปนนิติบุคคล – เสียภาษีในฐานนิติบุคคล และตองมีหุนสวนไมจํากัดความรับผิดชอบอยางนอยหนึ่งคน 24

12

กิจการบริษทั (Corporation or Limited Company) P.15 • • • • • •

“ผูถือหุน” (Stockholder or Shareholder) ตั้งแต 3 คนขึ้นไป จํานวนทุนแบงออกเปนหุนๆละเทาๆกัน บริษัทตองจดทะเบียนเปนนิติบคุ คล ผูถือหุนทุกคนรวมกันรับผิดชอบในหนี้สินไมเกินมูลคาหุนที่ถืออยู ในการประชุมใหญสามัญผูถือหุน ออกเสียงได 1 หุน 1 เสียง ผูถือหุนไมมีสทิ ธิเขามาบริหารงานของบริษัท แตจะมีคณะกรรมการ บริหารที่จัดตั้งโดยที่ประชุมใหญผูถือหุน (ผูถือหุน : เจาของ ≠ ทีมผูบ ริหาร : ลูกจาง) 25

กิจการบริษทั (Corporation or Limited Company) P.16 • • • •

ผูถือหุนจะไดผลประโยชนรูป “เงินปนผล (Dividends)” หุนสามารถ “ซื้อ/ขาย/โอน” เปลี่ยนมือกันได จะใหคําวา “บริษัท.......จํากัด” (ยกเวนธนาคารพาณิชย จะใชหรือไมก็ได) บริษัทจํากัดมี 2 ประเภท 1. บริษัทเอกชนจํากัด (Private Company Limited) - “บริษัท.......จํากัด”

2. บริษัทมหาชนจํากัด (Public Company Limited) - “บริษัท.......จํากัด (มหาชน)” – ผูเริ่มกอตั้งตั้งแต 15 คนขึ้นไป และจองหุน ตั้งแต 5% แตไมเกิน 10% ของทุนจดทะเบียน – ควบคุมโดยตลาดหลักทรัพย แหงประเทศไทย 26

13

แมบทการบัญชี (Accounting Framework) P.16 • งบการเงินตองมีความนาเชื่อถือเปนอยางมาก จึงตองมีแมบทการบัญชี เปนกรอบแนวคิดพื้นฐานในการจัดทําและนําเสนองบการเงิน (ไมถือเปน มาตรฐานการบัญชี) • ยังใหเปนเกณฑในการปรับปรุงมาตรฐานการบัญชีใหทนั สมัย

27

แมบทการบัญชี (Accounting Framework) P.17 แมบทการบัญชีสําหรับการจัดทําและนําเสนองบการเงิน ลักษณะของงบการเงิน วัตถุประสงค ขอสมมติฐาน

ขอจํากัด

ใหขอมูลที่มีประโยชนตอการตัดสินใจเชิงเศรษฐกิจ เกณฑคงคาง

ทันตอเวลา

ความสมดุลระหวางประโยชน ที่ไดรับกับตนทุนที่เสียไป

ความสมดุลของ ลักษณะเชิงคุณภาพ

ถูกตองและยุติธรรมหรือถูกตองตามที่ควร

ลักษณะเชิงคุณภาพ ลักษณะแรก

การดําเนินงานตอเนื่อง

เขาใจได

ลักษณะรอง

เกี่ยวของกับการตัดสินใจ

เชื่อถือได

เปรียบเทียบกันได

นัยสําคัญ ตัวแทนอัน เที่ยงธรรม

เนื้อหาสําคัญ กวารูปแบบ

ความเปนกลาง

ความระมัดระวัง

ความครบถว28 น

14

แมบทการบัญชี (Accounting Framework) P.18

• งบการเงินจัดทําขึ้นโดยมีวัตถุประสงคเพื่อใหขอมูลเกี่ยวกับ ฐานะการเงิน ผลการดําเนินงาน การเปลี่ยนแปลงฐานะการเงิน

• แมบทการบัญชี จึงเปนกรอบแนวคิดขั้นพื้นฐานในการจัดทําและ นําเสนองบการเงิน เพื่อใหงบการเงินใหขอมูลมีประโยชนตอการ ตัดสินใจ

29

แมบทการบัญชี (Accounting Framework) P.18

ขอสมมติฐาน 1. เกณฑคงคาง (Accrual Basis) • การบันทึกรายการบัญชี จะตองบันทึกตามงวดเวลา โดยไมคํานึงวา จะไดรับหรือจายเงินหรือไม 2. การดําเนินงานตอเนื่อง (Going Concern) • กิจการจะดําเนินงานตอไปเรื่อย โดยไมมีกาํ หนดเวลาเลิกกิจการหรือ ลดขนาด

30

15

แมบทการบัญชี (Accounting Framework) P.19

งบการเงินที่มีคุณภาพ ใชในการตัดสินใจ และเชื่อถือได จะมีขอจํากัด... 1. ทันตอเวลา •

หากลาชา...จะทําใหการตัดสินใจไมทันการณ

2. ความสมดุลระหวางประโยชนที่ไดรับกับตนทุนที่เสียไป •

การไดรับขอมูลที่มีประโยชนไมควรตองมีตนทุนที่มากเกินไป (หากตองมี ตนทุนที่มากเกินไปเพื่อแลกกับขอมูลนั้น...สามารถใชดุลยพินิจในการประมาณ การณก็ได)

3. ความสมดุลของลักษณะเชิงคุณภาพ •

งบการเงินตองมีความสมดุลของลักษณะเชิงคุณภาพ เพื่อใหงบการเงินบรรลุวัตถุประสงค 31

แมบทการบัญชี (Accounting Framework) P.20

• งบการเงินจะมีประโยชนตอเมื่อมี... “ลักษณะเชิงคุณภาพ” คือ ถูกตองและยุติธรรมตามทีค่ วร – เขาใจได – เกี่ยวของกับการตัดสินใจ – เชื่อถือได – เปรียบเทียบกันได 32

16

แมบทการบัญชี (Accounting Framework) P.20

• เขาใจได - ขอมูลในงบการเงินตองสามารถเขาใจไดทันที • เกี่ยวของกับการตัดสินใจ - ขอมูลในงบการเงินตองมีความเกี่ยวของกัน อยางมีนัยสําคัญ • เชื่อถือได - เปนขอมูลที่ไมมีความผิดพลาด , ไมมีความลําเอียง • เปรียบเทียบกันได – สามารถเปรียบเทียบงบการเงินในรอบระยะเวลา ตางกันได เพือ่ ประโยชนในการพยากรณ / ประเมิน / วิเคราะห 33

แมบทการบัญชี (Accounting Framework) P.21

• นัยสําคัญ – มีผลตอการตัดสินใจ • ตัวแทนอันเที่ยงธรรม – ใบเสร็จรับเงิน • เนื้อหาสําคัญกวารูปแบบ – ควรแสดงงบการเงินตามเนื้อหาทางเศรษฐกิจ ไมใชแสดง ตามรูปแบบตามกฎหมายเพียงอยางเดียว • ความเปนกลาง – ควรแสดงขอมูลที่ไมลําเอียง เปนกลาง ไมชี้นํา เลี่ยงความเห็น • ความระมัดระวัง – หากเกิดความไมแนนอน ใหประมาณการณอยางระมัดระวัง • ความครบถวน – งบการเงินที่เชื่อถือไดตองครบถวน อยางมีนัยสําคัญ 34

17