Tumacenje

Tumačenje prava, vrednosni elementi prava, veliki pravni sistemi, ljudska prava

Tumačenje prava Smisao

niza uzročno-posledičnih i funkcionalnih veza između ljudi, ili ljudi i prirode (okoline). Tumačenje kao utvrđivanje ili davanje smisla neke materijalne pojave koja je upotrebljena kao znak da bi se neko određeno značenje saopštilo Misaona delatnost konstrukcije ili rekonstrukcije kojom se utvrđuje značenje neke poruke

Predmet

tumačenja su znaci kao materijalne pojave (stvar, prirodan proces, ljudska radnja, umetničko delo). Stvaralac (odašiljač) značenja i primalac (primenjivač) značenja. Tumačenje kao nesavršena komunikacija. Tumačenje prema stvaraocu značenja; tumačenje prema znacima koji se koriste; tumačenje prema značenju koj

Tumačenje

prava se sastoji iz utvrđivanja istinitog, pravog značenja pravne norme i njene primene na određeni slučaj. Tumačenje pravo kao jezičko tumačenje. Zavisi od formalnih izvora prava i ograničeno je jezikom kao sredstvom komunikacije.

Predmet

tumačenja prava su pravne norme kao nosioci značenja (primarni predmet) i ljudske radnje u vezi sa normom (sekundarni predmet). Tumačenje normi – tumačenje u užem smislu Tumačenje (popunjavanje) pravnih praznina – tumačenje u širem smislu

Vrste tumača i tumačenja Autentično

tumačenje – od strane stvaraoca norme. Apstraktno tumačenje. Autoritativno tumačenje – od državnih organa. Konačno tumačenje je od strane suda – kazuističko tumačenje. Pravna dogmatika

Sredstva tumačenja prava Jezik,

logika, sistem prava, istorija norme i cilj norme Pomoću sredstava tumač dobija logičnu celinu, tj uređeni skup značenja. Najvažnije sredstvo je jezik – jezičko tumačenje. Pravo značenje norme vs. jezičko značenje norme

Jezičko tumačenje i značenje pravne norme Jezik

kao logička celina. Jezičkologičko tumačenje. Problemi kod jezičkog tumačenja rezultiraju u nedovoljnosti, besmislenosti (protivurečnosti) ili neodređenosti norme Nedostaci se nadomešćuju dolaženjem do pravog značenja norme

Pravo

značenje norme obezbeđuje ispravno i najpotpunije ostvarivanje društvenog cilja norme. Pravna dogmatika ili hermeneutika se bavi pitanjima odstupanja pravog od jezičkog značenja norme. Veza između dva značenje uvek mora postojati u relativnom smislu, ili dolazi do slobodnog tumačenja, odn do

Teorija

vezanog tumačenja – pravo značenje norme može biti samo jedno od jezički mogućih značenja. Unutar vezanog tumačenja postoji - Subjektivno (šta je htelo da se kaže) - Objektivno (šta je rečeno) - Statičko (šta je rečeno tada) - Evolucionističko (šta rečeno tada

Sredstva i vrste tumačenja za utvrđivanje pravog značenja u užem smislu Logičko tumačenje – provera norme Sistematsko tumačenje – smisao norme u kontekstu sistema prava Istorijsko tumačenje – razvoj pravne norme Uporednopravno tumačenje Ciljno (teleološko) tumačenje – cilj u vezi povoljnih ili nepovoljnih društvenih posledica

Sredstva za utvrđivanje pravog značenja popunjavanjem pravnih praznina kod tumačenja u širem smislu Analogija – na jedan slučaj koji nije regulisan primenjuje se pravna norma koja je predviđena za neki drugi sličan slučaj. Zakonska i pravna analogija Razlog suprotnosti (argumentum a contrario) – na sve slične slučajeve koji nisu obuhvaćeni normom primenjuje se suprotna norma. - “Razlog tim pre” – argumentum a fortiori: argumentum a minori ad maius, argumentum a maiori ad minus Popunjavanje pravnih praznina opštima

Vrednosni element pravnog poretka Vrednosti

kao transcedentne ideje koje čovek dovodi u vezu sa svojim iskustvenim svetom - Pravda - Pravičnost - Sloboda - Sigurnost - Ljudsko dostojanstvo - Mir - Red Pravo je svrsishodna celina koja ima za cilj dovođenje ljudskog ponašanja u vezu sa određenim sistemom vrednosti

Pravda

– vrlina srazmernosti i

sklada Distributivna (srazmerna) i komutativna pravda (jednakost) Pravičnost je korektivna pravda koja podrazumeva primenu mera kojima se postiže srazmernost i sklad Sloboda pojedinca u državi kao društvenoj zajednici u koju se ljudi udružuju radi sigurnosti. Sve

Glavni pravni sistemi Istočni

pravni sistemi – Indijsko pravo (kastinski sistem, common law). Kinesko pravo – spoj tradicionalnog, socijalističkog i modernog prava. Šerijatsko pravo. Pravni sistemi zapada – zasnovani na grčkoj filozofiji i rimskom pravu Evropsko kontinentalno pravo – kodifikovano (pisano) pravo, pod uticajem doktrine prirodnog prava koja podrazumeva opštost prava Anglosaksonsko pravo – common law, equity law i statutory law. Sistem prava Evropske unije

Ljudska prava Građanska

i politička prava. Odnos čoveka i države zasnovan na načelu slobode. Pozitivna i negativna ljudska prava Građanska prava – pravo na život, pravo na privatnu sferu i prava vezana za krivični postupak Politička – aktivno i pasivno biračko pravo, pravo na pristup javnoj službi, sloboda izražavanja,

Ekonomska,

socijalna i kulturna prava – preduslov za ostvarivanje građanskih i političkih prava Pravo na rad, pravo na minimalni životni standard, pravo na štrajk, pravo na osnivanje sindikata. Treća generacija ljudskih prava – pravo na razvoj, pravo na zdravi životnu okolinu, pravo na hranu, pravo na vodu.

Individualna

i kolektivna prava – ostvarivanje nekih prava je moguće samo unutar zajednice. Pravo na samoopredeljenje, prava manjina (minority rights), pravo na ispoljavanje verskih ubeđenja. Podela je relativna, jer svako ljudsko pravo ima svoju kolektivnu dimenziju. Diskriminacija je razlikovanje u pogledu posedovanja i obima prava koje nije dozvoljeno zbog osnova i

 Umesna

i objektivna razlikovanja s obzirom na cilj koji se želi postići– maloletnici, nasledno pravo.  Mere za ispravljanje posledica ranije diskriminacije – pozitivna diskriminacija (preferencijalni tretman ili pozitivna akcija)  Sukob određenih ljudskih prava. Npr. sloboda izražavanja je ograničena pravima manjina, odnosno zabranom raspirivanja verske, rasne i nacionalne mržnje (denial of holocaust).  Patriot Act  Opozivanje (derogiranje) uvek mora biti privremeno. Ljudska prava se moraju ograničavati samo u meri kojoj je to neophodno u demokratskom društvu.

Neprikosnovena

ljudska prava – ljudska prava koja se ni pod kojim uslovima ne mogu ukidati (derogirati). Član 4 Pakta o građanskim i političkim pravima – pravo na život, zabrana ropstva i držanja ljudi u ropskom položaju, zabrana dužničkog zatvora, pravilo zakonitosti (nullum crimen sine lege, nulum poene sine lege), sloboda savesti i veroispovesti. Član 15 Evropske konvencije o ljudskim pravima – pravo na život, pravo na mučenje, zabrana ropstva i držanja u ropskom položaju, nullum crimen sine