Truc Quan Hoa Thong Tin

Tæng côc D¹y nghÒ

Trùc quan ho¸ th«ng tin d¹y häc

§µ N¼ng, 11 / 2009

1

Th«ng tin • Thông tin là sự phản ánh sự vật, sự việc, hiện tượng của thế giới khách quan và các hoạt động của con người trong đời sống xã hội. • Thông tin được lưu trữ trên nhiều dạng vật liệu khác nhau. • Thông tin làm tăng hiểu biết của con người, là nguồn gốc của nhận thức và là cơ sở của quyết định. 2

Môc tiªu thùc hiÖn Trùc quan ho¸ c¸c th«ng tin d¹y häc trong c¸c bµi, c¸c m« ®un, m«n häc phï hîp c¸c chøc n¨ng cña ph­¬ng tiÖn trùc quan vµ nh÷ng ®iÓm cÇn chó ý khi tr×nh bµy trùc quan. 3

Néi dung chuyªn ®Ò 1. 2. 3. 4. 5.

Trùc quan hãa th«ng tin lµ mét qu¸ tr×nh Tri gi¸c vµ sù chó ý C¸c lo¹i minh ho¹ trùc quan T­ duy lùa chän trùc quan Mét sè ®iÓm cÇn chó ý khi thiÕt kÕ minh ho¹

4

PhÇn thø nhÊt

Trùc quan hãa lµ mét qu¸ tr×nh •

•

Trùc quan hãa lµ mét qu¸ tr×nh víi hai giai ®o¹n chÝnh: Tri gi¸c trùc quan lµ qu¸ tr×nh t©m lý: Bé ãc con ng­êi diÔn gi¶i vµ nhËn thøc nh÷ng g× ®· c¶m thÊy, ®©y lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh kh¸i niÖm (mÊt hµng giê); DiÔn t¶ c¸i biÓu t­îng trong ®Çu ra ngoµi l¹i lµ mét qu¸ tr×nh kh¸c (mÊt nhiÒu giê).

5

C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn tri gi¸c

1. Sù gÇn nhau: Chóng ta cã xu h­íng c¶m nhËn nh÷ng vËt ë gÇn nhau trong kh«ng gian lµ mét chØnh thÓ. PhÇn lín mäi ng­êi nh×n thÊy 3 nhãm, mçi nhãm cã ba chÊm. 6

C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn tri gi¸c 2.

Sù t­¬ng ®ång: Chóng ta cã xu h­íng c¶m nhËn nh÷ng vËt t­¬ng tù nhau lµ mét chØnh thÓ. PhÇn lín mäi ng­êi nh×n thÊy ch÷ Y.

7

C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn tri gi¸c 3. Sù khÐp kÝn: Chóng ta cã xu h­íng lÊp ®Çy kho¶ng trèng ®Ó t¹o thµnh mét cÊu tróc phøc hîp. PhÇn lín mäi ng­êi nh×n thÊy mét vßng trßn.

8

C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn tri gi¸c 4. NÒn: Chóng ta cã xu h­ íng c¶m nhËn nh÷ng vËt n»m trong mét m«i tr­ êng nµo ®ã. PhÇn lín mäi ng­êi nh×n thÊy vßng trßn x¸m n»m trªn nÒn ®en s¸ng h¬n .

9

C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn tri gi¸c 5.

Phèi c¶nh: Tuú theo kho¶ng c¸ch mµ cïng mét vËt tr«ng cã vÎ nhá h¬n hoÆc lín h¬n. PhÇn lín mäi ng­êi nh×n thÊy 2 ®o¹n th¼ng n»m ngang kh«ng b»ng nhau.

10

C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn tri gi¸c

PhÇn lín mäi ng­êi nh×n thÊy 3 ®­êng th¼ng n»m ngang kh«ng song song.

11

PhÇn thø hai

Tri gi¸c vµ sù chó ý Quan s¸t phô thuéc: • Sù thu hót cña c¸c sù vËt • Sù chó ý cña ng­êi quan s¸t

12

Tri gi¸c vµ sù chó ý Sù chó ý lu«n cã h¹n: Chó ý vµo th«ng tin cã nghÜa; Kh«ng thÓ thùc hiÖn hai nhiÖm vô cïng mét lóc.

13

C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sù chó ý 1. KÝch th­íc: Nh÷ng t¸c nh©n kÝch thÝch trùc quan to h¬n cã kh¶ n¨ng thu hót sù chó ý nhiÒu h¬n.

ABC DEFGHIK 14

C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sù chó ý 2.

C­êng ®é: Nh÷ng t¸c nh©n kÝch thÝch cã c­ êng ®é m¹nh h¬n nh­ mµu s¸ng, ®­êng kÎ, ®­êng viÒn ®Ëm h¬n sÏ thu hót sù chó ý h¬n.

15

C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sù chó ý • • • •

Mµu s¾c mang ý nghÜa v¨n ho¸. Ph­¬ng t©y: §á: Nãng, nguy hiÓm, quyÒn lùc; Vµng : TÝch cùc, Ýt ®­îc ­a chuéng; Xanh biÓn: M¸t mÎ, b×nh th¶n, ®­îc ­a thÝch Xanh l¸ c©y: Sù ph¸t triÓn, sù chuyÓn ®éng.

16

C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sù chó ý 3. Sù míi l¹: Nh÷ng thø míi vµ kh¸c th­êng cã xu h­íng thu hót sù chó ý cña mäi ng­ êi.

17

C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sù chó ý 4. Sù kh«ng t­¬ng thÝch: Nh÷ng ®èi t­îng kh«ng cã nghÜa trong v¨n c¶nh cña nã cã xu h­íng thu hót sù chó ý cña mäi ng­êi.

S¸ng nay t«i ®i bé ®Õn chç con thá PhÇn lín mäi ng­êi nh×n vµo ch÷ “Con thá”

18

C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sù chó ý 5. C¶m xóc: Nh÷ng t¸c nh©n g©y ra kÝch thÝch m¹nh sÏ thu hót sù chó ý.

Ng«i nhµ chuét

vô giÕt ng­êi

c¸i mò

con

Tõ nµo lµm b¹n chó ý nhÊt?

19

C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sù chó ý 6. Y nghÜa c¸ nh©n: Nh÷ng t¸c nh©n kÝch thÝch quan träng víi ng­êi nµo (t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã) sÏ thu hót sù chó ý cña ng­êi ®ã nhiÒu h¬n. (C©u chuyÖn …..)

20

PhÇn thø ba

C¸c lo¹i minh ho¹ trùc quan Biểu trưng h×nh ảnh

Biểu trưng đồ họa

Biểu trưng từ ngữ Cái bao chân người bằng da

Ảnh chụp

Tranh Đồ họa Đồ họa liªn liªn minh quan quan họa h×nh ảnh

Cô thÓ

kh¸i niệm

Đồ họa tïy hứng

Dày da

M« tả Danh tõ bằng / Danh chữ hiÖu

Trõu t­îng 21

C¸c cÊp ®é trùc quan ho¸ • 7 cÊp ®é

(Theo Ralph E. Wileman)

22

C¸c cÊp ®é trùc quan ho¸ KiÓu I: Khung ch÷ thuÇn tóy

23

C¸c cÊp ®é trùc quan ho¸ KiÓu II: Khung ch÷ nhÊn m¹nh

24

C¸c cÊp ®é trùc quan ho¸ • KiÓu III: Khung ch÷ víi h×nh chó gi¶i cã nghÜa

25

C¸c cÊp ®é trùc quan ho¸ KiÓu IV: Khung c©n b»ng ch÷ vµ h×nh B¬m dÇu

Van dÇu

Piston

26

C¸c cÊp ®é trùc quan ho¸ KiÓu IV: Khung c©n b»ng ch÷ vµ h×nh

27

C¸c cÊp ®é trùc quan ho¸ KiÓu V: Khung h×nh víi tõ chó gi¶i cã nghÜa

28

C¸c cÊp ®é trùc quan ho¸ KiÓu VI: Khung h×nh nhÊn m¹nh

29

C¸c cÊp ®é trùc quan ho¸ KiÓu VII: Khung h×nh thuÇn tóy

30

C¸c kiÓu minh häa cã hiÖu qu¶ C¸c kiÓu minh häa hiÖu qu¶ = III, IV, V. I

Ng«n tõ

II

III

IV

V

VI

VII

H×nh trùc quan

31

PhÇn thø t­

T­ duy lùa chän trùc quan • Vai trß, chøc n¨ng cña trùc quan lµ g×? • Néi dung d¹y häc gåm nh÷ng lo¹i nµo? • Lùa chän trùc quan cho mét sè lo¹i néi dung cô thÓ nh­ thÕ nµo?

32

Vai trß cña trùc quan • KÝch thÝch ®éng c¬; • §Þnh h­íng sù chó ý; • Cung cÊp th«ng tin; • Khªu gîi sù h­ëng øng; • DÉn d¾t t­ duy; • H­íng dÉn häc tËp 33

Chøc n¨ng trùc quan • §¬n gi¶n ho¸ th«ng tin; • Thu hót sù chó ý; • Lµm dÔ nhí c¸c ®iÓm träng t©m; • Cho nh×n thÊy h×nh ¶nh ®Æc biÖt mµ ®äc gi¶ khã cã c¬ héi tiÕp cËn ®èi t­îng; • Lµm ®a d¹ng trong tr×nh bµy; • TiÕt kiÖm thêi gian häc tËp.

34

Nh÷ng lo¹i néi dung minh ho¹ • Sù kiÖn; • Kh¸i niÖm; • Nguyªn lý; • Quy tr×nh; • Qu¸ tr×nh;

• Sù chØ dÉn • D÷ liÖu; • C¬ cÊu tæ chøc; • §Þa danh; • V.v

• C¶m nhËn, Th¸i ®é; 35

Minh häa c¸c sè liÖu Sö dông c¸c lo¹i biÓu ®å:  D¹ng ®­êng cong thÓ hiÖn mèi quan hÖ cña hai biÕn sè;  D¹ng cét thÓ hiÖn tÇn sè ph©n bè;  D¹ng l¸t c¾t vßng trßn thÓ hiÖn quan hÖ phÇn tr¨m (%);  D¹ng v¨n b¶n chØ c¸c nguyªn t¾c, nh÷ng chó gi¶i, nh÷ng th«ng ®iÖp;  D¹ng tranh ¶nh ®Ó minh häa th«ng tin. 36

Minh häa c¸c sù kiÖn thùc tÕ H×nh ¶nh minh häa trùc quan vÒ thÕ giíi, con ng­êi vµ sù vËt sÏ gióp cho ng­êi häc nhí l©u c¸c sù kiÖn nµy.

37

Minh häa sù chØ dÉn • Sö dông l­îc ®å:

38

Minh häa qu¸ tr×nh • Sö dông l­îc ®å:

39

Minh häa quy tr×nh Sö dông l­îc ®å: • Ghi hoÆc vÏ nhÊn m¹nh c¸c b­íc thùc hiÖn mét c¸ch râ rµng;

40

Minh häa kh¸i niÖm cô thÓ Sö dông ®a d¹ng minh häa cho kh¸i niÖm cô thÓ

41

Minh häa kh¸i niÖm cô thÓ

42

Minh häa kh¸i niÖm cô thÓ

43

Minh häa kh¸i niÖm cô thÓ

44

Minh häa c¬ cÊu tæ chøc

45

Minh häa ®Þa danh

46

Minh häa kh¸i niÖm trõu t­ îng Sö dông ®a d¹ng minh häa cho c¸c kh¸i niÖm trõu t­îng nh­ sù kh¸i qu¸t hãa, c¸c lý thuyÕt, th¸i ®é …

Tr×nh diÔn kü n¨ng

Lý thuyÕt

Thùc hµnh

47

Minh häa lý thuyÕt VÝ dô: Lý thuyÕt truyÒn th«ng Media = between (latin). Mang th«ng ®iÖp gi÷a n¬i ph¸t vµ n¬i nhËn S

SENDER

M

MESSAGE

C

CHANNEL

R

RECEIVER

E

EFFECT

M« h×nh truyÒn th«ng cña Berlo 48

VÝ dô:Kh¸i niÖm ®a ph­¬ng tiÖn? Văn bản Tranh ảnh

¢m thanh

Đa phương tiện

Ho¹t hinh

Phim video 49

VÝ dô:Kh¸i niÖm ®a ph­¬ng tiÖn tương t¸c?

50 Dorling Kindersley’s Eyewitness Encyclopedia of Nature

Minh häa nguyªn lý ho¹t ®éng

51

PhÇn thø n¨m

Mét sè ®iÓm cÇn chó ý khi thiÕt kÕ trùc quan • Sù râ rµng – Ch÷ vµ h×nh ®ñ lín? – Ch÷ vµ h×nh ®ñ ®Ëm nÐt?

52

Mét sè ®iÓm cÇn chó ý khi thiÕt kÕ trùc quan (tiÕp) – Cã ®ñ ®é t­¬ng ph¶n gi÷a h×nh vµ nÒn? – H×nh minh häa phï hîp ng­êi häc? – H×nh g× sÏ trùc tiÕp g©y chó ý? – H×nh minh häa cã chøa th«ng tin thiÕt yÕu?

53

Mét sè ®iÓm cÇn chó ý khi thiÕt kÕ trùc quan (tiÕp) – Sö dông kü thuËt ph©n m¶nh ®Ó thÓ hiÖn mét ý t­ëng tæng thÓ?(TiÕn tr×nh, khai triÓn, ho¹t h×nh gi¶n ®án)

54

Mét sè ®iÓm cÇn chó ý khi thiÕt kÕ trùc quan (tiÕp) • Sù ®ång nhÊt: Minh häa ®­îc thiÕt kÕ sao cho dÔ nh×n, t¹o ®iÒu kiÖn dÔ hiÓu. – C¸c bé phËn cña h×nh ®­îc bè trÝ tèt? – Chõa lÒ hîp lý? – NÒn trèng hîp lý? – Bè côc tõ khíp h×nh? – Bè côc hîp trung t©m chó ý? – Bè côc hîp môc ®Ých d¹y häc?

55

Mét sè ®iÓm cÇn chó ý khi thiÕt kÕ trùc quan (tiÕp) • Sù s¸ng t¹o: H×nh cã søc hÊp dÉn, g©y høng thó, dÔ nhí – H×nh cã liªn hÖ víi kiÕn thøc hiÖn cã vµ høng thó cña ng­êi häc? – §Þnh d¹ng h×nh minh häa cã quan hÖ víi ®Þnh d¹ng kh¸c? – H×nh g©y sù chó ý cña ng­êi ®äc? – H×nh g©y høng thó cho ng­êi ®äc? – H×nh hç trî ng­êi ®äc ghi nhí th«ng tin? 56

TIẾP NHẬN THÔNG TIN CỦA CON NGƯƠI QUA CÁC GIÁC QUAN. 90%

83%

80% 70% 60% 50% 40% 30% 20%

11%

10%

3.50%

1.50%

1%

Xóc gi¸c

VÞgi¸c

0% ThÞgi¸c

ThÝnh gi¸c Khøu gi¸c

57

TIẾP NHẬN THễNG TIN CỦA CON NGƯƠI HIỆU QUA QUẢ CÁC TIẾPGIÁC NHẬNQUAN. THÔNG TIN

101 000 9090 8080 7070 6060 5050 4040 3030 2020 1010 00

§ §äcäc

Nghe Nghe

Nh× n n Nghe Nh× Nghe++ Hµnh Hµnh Nh× n n ®éng Nh× ®éng

58

Phiếu giao bài tập nhóm _ Bài tập 1 C«ng việc

Dïng h×nh ¶nh trùc quan ®Ó khuyÕn c¸o ng­êi l¸i xe ph¶i ch¹y d­íi 60km/h khi lưu th«ng qua hầm Hải V©n.

Thời gian Lµm việc nhãm: 10ph Tr×nh bµy: 5ph/nhãm Yªu cầu Tr×nh bµy b»ng file powerpoint, sản Ph©n tÝch t¸c ®éng cña h×nh ¶nh phẩm 59

THE END

THANK YOU 60