Thu Thuat Va Thuat Ngu May Tinh

Đặng Anh Đức – hiphopboy – Make for Vinasofts

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

****************(^_^)********************(^_^)****************

I / Thủ thuật Group Policy của Windows 2000 , Windows XP, Windows Server 2003:

T

ừ Windows 2000 trở lên , bạn có thể tùy biến Windows mà không cần đụng chạm đến Registry thông qua công cụ Group Policy . Đặc điểm của Group Policy là trực quan và bạn có thể an tâm sử dụng mà không cần phải nơm nớp lo lắng khi dùng Registry Editor. Để mở công cụ này, bạn vào Start --> Run , gõ gpedit.msc , nhấn ok ( hoặc nhấn Enter ).

1. START MENU AND TASKBAR : Ở khung bên trái , tìm đến nhánh User Configuration\ Administrative Templates\ Start Menu and Taskbar. Bạn nhấp đúp chuột vào mục mình cần chỉnh sửa ở khung bên phải và chọn một trong các lựa chọn sau : - Not configured : không cấu hình. - Enabled: bật tính năng . - Disabled: tắt tính năng.

2

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học Sau đó, nhấn Apply và nhấn OK.

+ /Remove links and access to Windows Update : Gỡ bỏ liên kết Windows Update trên menu Start và menu Tools của Internet Explorer. Mặt khác không cho truy cập tới website Windows Update. +/ Remove My Documents icon from Start Menu : Gỡ bỏ My Documents khỏi menu Start. Windows yêu cầu phải Logoff tại máy thì chức năng này mới có tác dụng. +/ Remove Documents menu from Start Menu : Gỡ bỏ menu Documents khỏi menu Start. +/ Remove programs on Settings menu : Gỡ bỏ những chương trình trên menu Start\Settings ( Bao gồm : Control Panel, Printers, Network Connections). Tôi đang dùng WinXP, sau khi bật chức năng này, vào Start\Settings, chỉ thấy Taskbar and Start Menu , ngoài ra không có thêm gì nữa cả. +/ Remove Network Connections from Start Menu : Gỡ bỏ Network Connections ra khỏi menu Start\Settings.

3

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học +/ Remove Favorites menu from Start Menu : Gỡ bỏ Favorites khỏi menu Start , mặc định Favorites không có trên Start menu , bạn có thể bật Favorites bằng cách nhấn chuột phải vào thanh Taskbar , chọn Properties, chọn thẻ Start menu, nhấn nút Customize, đánh dấu chọn mục Display Favorites . Nếu bạn bật chức năng này thì sẽ không có mục Favorites trong menu Start và cả mục Display Favorites . Nếu bạn bật chức năng này, sẽ không có mục Favorites trong menu Start và cả mục Display Favorites cũng sẽ không có trong hộp thoại Taskbar and Start menu Properties. +/ Remove Search menu from Start Menu : Gỡ bỏ công cụ Search khỏi menu Start và menu ngữ cảnh khi nhấn chuột phải vào nút Start . Vào Windows Exploret, bạn thấy nút Search trên thanh công cụ đấy nhưng nhấp vào chẳng thấy gì . Nhấn Ctrl + F, nhấn nút Start + F, tất cả đều không hoạt động! +/ Remove Help menu from : Gỡ bỏ lệnh Help khỏi menu Start. Thiết lập này chỉ có tác dụng trên menu Start, nó không gỡ bỏ menu Help trong Windows Exploret. Không ngăn cản người dụng chạy Help. +/ Remove Run menu from Start Menu : Gỡ bỏ lệnh Run khỏi menu Start. +/ Remove My Pictures icon from Start Menu : Gỡ bỏ My Pictures khỏi menu Start ( áp dụng cho Windows XP Professional và Windows Server 2003). +/ Remove My Music icon from Start Menu : Gỡ bỏ My Music khỏi menu Start (áp dụng cho Windows XP Professional và Windows Server 2003 ). +/ Remove My Network Places icon from Start Menu : Gỡ bỏ My Network Places khỏi menu Start ( áp dụng cho Windows XP Pro và Windows Server 2003 )/ +/ Add Logoff to the Start Menu : Thêm mục Logoff vào menu Start và không cho người dùng gỡ bỏ no. Nếu bạn bật chức năng này thì lựa chọn Logoff < username> sẽ xuất hiện trên menu Start , đồng thời mục Display Logoff sẽ không có trong Start Menu Options, kết quả là người dùng không thể bỏ lựa chọn Logoff < username> trên menu Start bằng cách bỏ dấu chọn mục Display Logoff. +/ Remove Logoff on the Start Menu : Gỡ bỏ mục Logoff < username> khỏi menu Start và không cho người dùng phục hồi nó. Nếu tính năng này được bật , lựa chọn Logoff < username> không xuất hiện trên menu Start . Thiết lập này cũng gõ bỏ mục Display Logoff khỏi Start Menu Options. Kết quả là người dùng không thể phục hồi lựa chọn Logoff <username> trên menu Start. Thiết lập này chỉ tác động trên menu Start. Nó không tác động đến lựa chọn Logoff trong hộp thoại Task Manager khi nhấn tổ hợp phím Ctrl+Alt+Del . +/ Remove and prevent access to the Shut Down command : Gỡ bỏ mục Shut Down khỏi menu Start và vô hiệu chức năng Shut Down trong hộp thoại Task Manager khi bạn nhấn tổ hợp phím Ctrl + Alt + Del .

4

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học +/ Remove Drag and drop context menus on the Start Menu : Gỡ bỏ mục Shut Down khỏi menu Start và vô hiệu hóa chức năng Shut Down trong hộp thoại Task Manager khi bạn nhấn tổ hợp phím Ctri+Alt +Del . +/ Prevent changes to Taskbar and Start Menu Settings : Gỡ bỏ lựa chọn Taskbar and Start Menu khỏi menu Start\ Settings. Thiết lập này cũng ngăn cản người dùng mở hộp thoại Taskbar Properties. Nếu người dùng nhấp chuột phải vào thanh Taskbar và chọn Properties, một thông báo lỗi sẽ xuất hiện . +/ Remove access to the context menus for the taskbar : Ẩn các menu ngữ cảnh khi nhấn chuột phải vào Taskbar, nút Start , vùng đồng hồ… +/ Do not keep history of recently opened documents : Ngăn cản Windows và các chương trình tạo , hiển thị shortcut tới các tài liệu mới được mở khi ta logoff. Kết quả là menu Start\ Documents luôn trống khi ta logon. +Turn off personalized menus : Tắt tính năng personalized menus của Windows. +/ Turn off user tracking : Bỏ chức năng theo dõi hành động của người dùng. +/ Add “ Run in Separate Memory Space “ Check box to Run dialog box : Thêm lựa chọn Run in Separate Memory Space vào hộp thoại Run. +/ Prevent grouping of taskbar items : Không cho Windows tự động nhóm các cửa sổ đang mở trên thanh Taskbar ( áp dụng cho Windows XP Pro và Windows Server 2003 ) . +/ Remove the “ Unlock PC ” button from the Start Menu : Gỡ bỏ lệnh Unlock PC khỏi menu Start ( áp dụng cho Windows XP Professional và Windows Server 2003 ). +/ Remove user name from Start Menu : Gỡ bỏ tên người dùng khỏi Start Menu ( áp dụng cho Windows XP Pro và Windows Server 2003). 2. WINDOWS EXPLORER : Trong khung bên trái của cửa sổ Group Policy , bạn tìm đến nhánh: User Configuration\Administrative Templates\Windows Componets\ Windows Explorer.

5

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

+/ Turn on Classic Shell : Cho phép gỡ bỏ tính năng Active Destop và Web view. +/ Removes the Folder Options menu item from the Tools menu : Gỡ bỏ lựa chọn Folder Options khỏi menu Tools trong Windows Explorer và trong Control Panel. +/ Remove File menu from Windows Explorer : Gỡ bỏ menu File trong My Computer và trong Windows Explorer. +/ Remove “ Map Network Drive” and “ Disconnect Network Drive” : Gỡ bỏ lựa chọn Map Network Drive, Disconnect Network Drive khỏi thanh công cụ , menu Tools trong Windows Explorer và My Network Places. +/ Remove Search button from Windows Explorer : Gỡ bỏ nút Search trên thanh công cụ của Windows Explorer. +/ Remove Windows Explorer’s default context menu : Nếu bật tính năng này, khi nhấn chuột phải lên desktop , các thư mục và ổ đĩa trong Windows Explorer, bạn sẽ không thấy xuất hiện menu ngữ cảnh như thường lệ. +/ Hides the Manage item on the Windows Explorer context menu : Ẩn lựa chọn Manage khi bạn nhấn chuột phải lên Windows Explorer và My Computer.

6

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học +/ Hides these specified drives in My Computer : Ẩn các ổ đĩa chỉ định trong My Computer và Windows Explorer. +/ Prevent access to drives from My Computer : Không cho truy xuất vào ổ đĩa chỉ định trong My Computer. +/ Remove Hardware tab : Gỡ bỏ thẻ Hardware của hộp thoại Mouse, Keyboard, Sound and Audio Devices trong Control Panel. +/ Remove DFS tab : Gỡ bỏ thẻ DFS khỏi Windows Explorer. +/ Remove Sercurity tab : Gỡ bỏ thẻ Sercurity trong các hộp thoại Properties của Windows Explorer. +/ No “ Entire Network” in My Network Places : Bỏ mục Entire Network trong My Network Places. +/ Remove Shared Documents from My Computer : Gỡ bỏ Shared Documents khỏi My Computer ( chỉ có trong Windows Xp Pro ). 3 . DESKTOP : Trong khung bên trái của cửa sổ Group Policy, bạn tìm đến nhánh sau : User Configuration\ Administrative Templates\ Desktop.

7

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

+/ Remove My Documents icon on the desktop Explorer : Bỏ icon My Documents trên Destop, trong Windows Explorer, trong hộp thoại Open chuẩn của Windows. +/ Remove My Computer icon on the desktop : Bỏ icon My Computer trên Desktop và trong Start Menu. +/ Remove Recycle Bin icon from destop : Bỏ icon Recycle Bin trên desktop, trong Windows Explorer, trong hộp thoại Open chuẩn của Windows Explorer. +/ Remove Properties from the My Documents context menu : Bỏ lựa chọn Properties khi bạn nhấn chuột phải vào My Documents. +/ Remove Properties from the My Computer context menu : Bỏ lựa chọn properties khi bạn nhấn chuột phải vào My Computer. +/ Remove Properties from the Recycle Bin context menu : Bỏ lựa chọn Properties khi bạn nhấn chuột phải vào Recycle Bin. +/ Hide My Network Places icon on desktop : Ẩn icon My Network Places trên Desktop.

8

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học +/ Hide Internet Explorer icon on desktop : Ẩn icon của Internet Explorer trên Desktop và trên thanh Quick Lauch. +/ Don’t save settings at exit : Nếu chức năng này được bật , người sử dụng có thể thay đổi desktop , nhưng một vài thay đổi ví dụ như vị trí, kích thước của thanh Taskbar sẽ không được lưu lại khi người dùng logoff máy tính. +/ Remove the Destop Cleanup Wizard : Không cho sử dụng chức năng Desktop Cleanup Winzard. 4 – WINDOWS MESSENGER : Bạn tìm đến nhánh sau : User Configuration\ Administrative Templates\ Windows Components\ Windows Messenger.

+/ Do not allow Windows Messenger to be run : Không cho phép chạy Windows Messenger ( áp dụng cho Windows XP Pro và Windows Server 2003) . +/ Do not automatically start Windows Messenger Pro initially : Không cho Windows Messenger tự động chạy lúc khởi động ( áp dụng cho Windows XP và Windows Server 2003 ).

9

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học 5- CTRL+ ALT+DEL OPTIONS : Bạn tìm đến đường dẫn sau : User Configuration\ Administrative Templates\ System\ Ctrl+Alt+Del Options.

+/ Remove Task Manager : Không chạy Task Manager. Khi người dùng có truy cập Task Manager ( bằng phím Ctrl+Alt+Del hoặc bằng cách nhấn chuột phải vào Taskbar, chọn Task Manager) sẽ có một thông báo lỗi xuất hiện. +/ Remove Lock Computer : Không cho phép người dùng khóa máy tính. Remove Logoff : Không cho phép người dùng logoff máy tính bằng bất cứ cách gì.

6 – SYSTEM: Bạn tìm theo đường dẫn sau : User Configuration\ Administrative Templates\ System.

10

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

+/ Prevent access to the commnad prompt : Không cho phép truy cập cửa sổ DOS. Khi bạn đánh lệnh thông báo Command prompt đã bị vô hiệu hóa. +/ Prevent accesse to registry editing tools : Không cho truy cập Windows Registry Editor. +/ Run only allowed Windows applications : Giới hạn các chương trình người dùng được phép chạy. +/ Turn off Autoplay : Tắt chức năng tự động chạy khi bạn đưa đĩa vào.

11

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

II/ 8 cách tối ưu hóa Windows XP : 1 – Định thời gian BOOT máy : Do Windows XP hỗ trợ việc sử dụng hai hệ điều hành trên một máy tính , khi boot máy, một menu xuất hiện cho bạn chọn hệ điều hành mà mình muốn vào làm việc. Thời gian mặc định để hiển thị menu boot là 30 giây . Nếu quá thời gian đó mà chưa có hệ điều hành nào được chọn , trình startup sẽ tự động đưa bạn vào hệ điều hành mặc định. Bạn có thể điều chỉnh thời gian hiển thị menu này theo ý mình. Bạn vào Control Panel, Click chọn mở mục System . Trên bảng hộp thoại System Properties, bạn mở thẻ Advanced.

Ở phần Startup and Recovery ( Khởi động và Phục hồi), bạn nhấn nút Settings. Hộp thoại Startup and Recovery xuất hiện .

12

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

Ở phần System Startup, mục Default operating system ( hệ điều hành mặc định ), bạn có thể nhấn chuột lên nút mũi tên để mở list ra chọn hệ điều hành mà mình muốn xác lập là mặc định. Để xác định thời gian hiển thị danh sách hệ điều hành khi boot,

13

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

bạn dùng trỏ chuột click mũi tên lên ( tăng ) hay xuống ( giảm ) ở mục Time to Display List of Operating system. Mặc định là 30 giây. Có thể chỉnh từng giây cho tới 0. Nếu muốn biên tập file boot.ini ( nằm ở partition gốc, tức ổ C: ) , bạn click lên nút Edit để mở cửa sổ Notepad. Sau khi chỉnh sửa xong, nhớ nhấp chuột lên menu File của cửa sổ Notepad, chọn Save để lưu lại. 2- Tăng , giảm kích thước bộ nhớ ảo và tối ưu hóa việc sử dụng bộ nhớ: Khi hoạt động Windows XP cũng cần có một dung lượng bộ nhớ ảo ( virtual memory - VM) để chứa các data tạm cho phiên làm việc . Sở dĩ gọi là bộ nhớ ảo là vì Windows XP sẽ chiếm dụng một mảng trên ổ đĩa cứng mà “ tưởng tượng” đó là RAM. Nó sẽ tự nhiên xác lập một dung lượng VM làm mặc định , chỉ ít tram MB, làm file “ pagefile.sys” ( tương tự như file hoán đổi win386.swp của Win 98 hay Win Me). Kinh nghiệm cho thấy , kích thước VM càng lớn , càng rộng rãi thì Windows XP càng hoạt

14

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học động hiệu quả hơn. Bởi vậy , trong điều kiện ổ cứng bây giờ cái nào cũng có kích thước lớn, bạn có thể mở rộng dung lượng VM cho Windows XP thỏa chí tung hoành. Bạn vào Control Panel , mở mục System. Trên bảng hộp thoại System Properties, bạn mở thẻ Advanced.

Click lên nút Settings trong phần Performance., trên bảng hộp thoại Performance Options, bạn nhấn nút Change ở phần Virtual Memory để chỉnh kích thước file pagefile.sys. Con số trong mục “ Total paging file size for all drives ”

15

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

là tổng kích thước file pagefile cho tất cả các ( ổ cứng ) mà Windows XP mặc định dùng làm bộ nhớ ảo cho hệ thống của bạn. Ở hộp thoại Virtual Memory :

16

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

Đánh dấu chọn vào mục Custom size ( tùy ý xác định kích thước file). Gõ vào box của mục Maximum size , dung lượng tối đa phần ổ cứng mà bạn muốn cấp cho Windows XP làm bộ nhớ ảo. Về kích thước của file pagefile, ở mục Maxium size ( cộng chung lại, nếu bạn muốn đặt file này trên nhiều ổ đĩa), ít nhất bạn cũng nên chỉ định the mức mà Windows khuyến cáo trong Total paging file size for all drives, dòng Recommended của hộp thoại Virtual Memory . Dung lượng ở mục Initial size ít nhất cũng phải bằng một nửa dung lượng RAM mà user được quyền sử dụng khi đăng nhaapk ( log in ). Nhấn nút Set. Nhấn nút OK để thoát ra. Ngoài ra, bạn cũng nên tối ưu hóa việc sử dụng RAM ngoài bộ nhớ vật lý của Windows XP cho hệ thống chạy nhẹ nhàng và nhanh hơn. Bạn hiệu chỉnh điều này ở phần Memory usage ( sử dụng bộ nhớ) trên thẻ Advanced của hộp thoại Performance Options.

17

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học Theo mặc định, máy vi tính được thiết kế đặt để dùng một phần lớn hơn của bộ nhớ cho việc chạy các chương trình của bạn. Bạn có hai option để điều chỉnh cho Programs ( các chương trình ) hay System cache ( bộ nhớ tạm hệ thống) hoạt động tốt nhất . Trong trường hợp máy gắn nhiều RAM, bạn nên đánh dấu chọn mục Systems cache cho bộ nhớ tạm của hệ thống được giải phóng, giúp máy chạy tốt hơn.

3 – SẮP XẾP CÁC NHÓM CHƯƠNG TRÌNH TRONG START MENU : Mỗi khi được cài đặt vào máy, một phần mềm ứng dụng sẽ đặt một folder của mình trong Start / All Programs để cho bạn tiện truy xuất các thành phần , công cụ của no. Nếu cài nhiều phần mềm , bảng danh sách sẽ dài và cực kì rối. Vậy thì bạn hãy nên tạo những nhóm phần mềm có cùng chức năng để dễ tìm. Trước hết , bạn phải vào Control Panel, chọn mở icon Taskbar and Start Menu :

Hoặc đơn giản hơn bạn có thể nhấp chuột phải lên thanh taskbar và chọn mục Properties trong menu pop-up.

18

1/8/2006

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học Trên bảng hộp thoại Taskbar and Start Menu Program Properties, bạn chọn thẻ Start Menu. Windows XP cung cấp cho bạn hay giao diện Start Menu cài mặc định Start Menu được thay hình đổi dạng theo Style của Windows XP. Cài Classic menu là dành cho ai thích giao diện cũ của những Start Menu của các Windows trước , hay là không thích cái giao diện quá hào nhoáng của Start Menu của Windows XP mới này, nên muốn sử dụng lại kiểu Start Menu của Windows cũ trước kia. Trong trường hợp hình thành hay sắp xếp các nhóm chương trình , cho dù là dân 8x , 9x hay là những bác nhiều tuổi rồi thì nói chung cũng nên dùng kiểu Classic Start Menu ( thế mà mình lại thích dùng kiểu mới ---> thế mới lạ ! hì ) để dễ làm việc hơn . Nhấn nút Customize :

Trên bảng hộp thoại Customize Classic Start Menu, bạn nhấn nút Advanced. Cửa sổ Start Menu xuất hiện với mặc định là phần quản lý dành cho account của người đang sử dụng Windows XP. Bây giờ thì tùy bạn chọn nhé. Nếu chỉ muốn tạo các nhóm chương trình mới hay sắp xếp các phần mềm ứng dụng chỉ dành riêng cho account của mình , bạn nhấn lên biểu tượng Programs. Còn nếu muốn thiết lập các nhóm hay sắp xếp các nhóm hay sắp xếp các

19

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học phần mềm dành cho tất cả mọi người sử dụng máy tính của mình bạn kéo thanh trượt trên cột Folders bên trái và click chuột vào chọn mục All Users, rồi mở tiếp mục Start Menu rồi mục Programs. Bây giờ , nếu muốn tạo nhóm chương trình mới , bạn nhấp chuột lên menu File của cửa sổ Programs và chọn mục New ---> Folder. Hay bạn chỉ cần click chuột phải lên phần danh sách bên phải của cửa sổ Programs, chọn trên meny pop-up mục New--> Folder

Một hộp New Folder xuất hiện trong danh sách. Bạn điền tên của nó vào. Nếu muốn di chuyển tên phần mềm nào vào nhóm tương ứng bạn chỉ việc dùng trỏ chuột kéo thả nó vào tên của nhóm đó. Trong cửa sổ Programs , bạn có thể thực hiện các tác vụ quản lý file như Cut, Delete, Rename, Copy , Paste… bằng cách click chuột phải lên tên của Folder hay item và chọn lệnh tương ứng trên menu pop-up. Làm việc xong, bạn đóng cửa sổ lại, trở về bảng hộp thoại Customize Classic Start Menu, nhấn nút OK ( hay đóng nó ).

20

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học Quay về bảng hộp thoại Taskbar and Start Menu Properties, bạn chọn hình thức Start Menu mà mình thích kiểu Start Menu dạng mới hoặc dạng bạn thích chọn nó rồi nhán Ok để đóng nó lại. 4 – TẮT CHỨC NĂNG SYSTEM RESTORE : Gọi là phát huy các tính năng tuyệt vời của Windows ME, nên bác Bill nhà ta cũng ban cho ông Windows XP này cái chức năng khôi phục hệ thống ( System Restore) . Chỉ có khác là trong khi Windows Me tạo thêm thư mục _RESTORE trên mỗi Partition của ổ cứng để lưu trữ các file backup hệ thống phục vụ cho tác vụ phục hồi khi cần, thì Windows XP lại tạo các thư mục System Voleme Information có công dụng y chang (chỉ có mỗi cái tên dài hơn ! ) . Trong quá trình làm việc, Windows XP sẽ sao lưu lại các thông số hệ thống và các file hệ thống vào thư mục này. Cứ tích lũy dần, bạn sẽ hao mất hàng ngàn MB chứ chẳng ít đấu á ! Cá file chứa trong đó được bảo vệ chặt chẽ tới mức bạn không thể nào delete chúng được trong Windows XP. Và máy sẽ chạy với cảm giác nặng nề một cách đáng kể vì chức năng System Restore luôn giám sát mọi động tĩnh của hệ thống. Nếu không quan tâm gì tới cái chức năng phục hồi hệ thống này, bạn có thể tạm tắt nó đi cho rảnh nợ .

21

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Để tắt nó đi bạn làm như sau : Bạn vào Control Panel, Click kép để mở Systems. Click vào thẻ System Restore. Trong hộp thoại System Restore, bạn đánh dấu kiểm vào mục Turn off System Restore on all drives ( như hình ở trên ) để tắt chức năng phục hồi hệ thống ở tất cả các ổ đĩa ) . Xong rùi thì nhấn OK để hoàn tất. Sau này, nếu muốn mở lại thì bạn chỉ việc vào Start ---> All Programs --> Accessories --> System Tools ---> System Restore hiện ra hộp thoại bạn nhấn Yes rồi vào trong bỏ dấu kiểm ở hộp thoại Turn off System Restore on all drives , nhấn OK là lại mở lại rùi ! Còn trong trường hợp thuộc kiểu người cẩn thận mà lại nhát gan thì bạn cũng có thể chọn chỉ tắt chức năng System Restore ở một số drive hoặc một drive cài đặt hệ điều hành Window thôi, bạn chỉ có thể chỉnh dung lượng của thư mục System Volume Information của drive đó . Còn nếu hệ thống này, bạn phải tắt nó ở tất cả các drive hệ thống này , bạn phải tắt nó ở tât cả các drive. Để hiệu chỉnh chức năng của drive nào, bạn chọn tên drive đó trong list drive và nhiều nút Settings.

22

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học Trên bảng Drive Settings , bạn có thể đánh dấu kiểm tắt chức năng System Restore đối với ổ đĩa này, hay dùng trỏ chuột kéo thanh trượt để ấn định dung lượng đĩa cứng tối đa được dành cho chức năng System Restore.

5 – GỠ BỎ CHỨC NĂNG AUTOPLAY ( TỰ ĐỘNG CHẠY ) : Chức năng Autoplay bắt đầu đọc các dữ liệu có trên một ổ đĩa ngay khi bạn nạp một phương tiện lưu trữ ( như đĩa CD ) vào ổ CD – ROM hay kích hoạt một ổ đĩa cứng thứ hai ( đặc biệt là ổ gắn ngoài như : USB, Firewire IEE 1394, Flash Drive). Nhờ vậy mà file cài đặt (setup) của một chương trình hay nhạc trên đĩa Audio CD sẽ được tự động nạp và chơi ngay lập tức. Nhưng cái mà nó lợi bất cập hại , cũng hay gây rắc rối cho bạn, vì đĩa CD nào bỏ vào nó cũng đều đọc cả , vừa mất thời gian vừa có thể gây treo máy do đĩa đó gặp lỗi chẳng hạn. Riêng khi có dùng ổ ghi đĩa, chức năng AutoPlay này được các nhà sản xyaats phần mềm ghi đĩa CD khuyến cáo nên tắt đi để khỏi ảnh hưởng tới quá trình ghi đĩa. Để tắt chức năng AutoPlay trong Windows XP Pro ( không sử dụng trong bản Win XP Home đâu nhé ), bạn gõ vào box Open của Run trong Menu Start dòng lệnh gpedit.msc để mở trình biên tập Group Policy. Nhấn Ok hoặc Enter .

23

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học Trên cửa sổ Group Policy Editor , bạn click kép lên mục Computer Configuration ở panel bên phải .

24

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học Bạn click kép lên mục Administrative Template ---> System :

Bạn click chuột phải lên dòng Turn Off Autoplay và chọn Properties trong menu chuột phải.

25

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

Trên hộp thoại Turn off Autoplay Properties, bạn chọn mục Enabled rồi chọn lệnh Autoplay cho “ All drives” ( tất cả các ổ đĩa) hay “ CD-ROM drives ( Các ổ đĩa CD-ROM ). Cuối ùng thì nhấn OK và thoát ra khỏi trình biên tập.

5 – TẮT DỊCH VỤ WINDOWS KHÔNG CẦN THIẾT : Khi bạn khởi động máy thì Windows XP tự động nạp sẵn vô số dịch vụ cốt để lấy điểm với bạn, để hễ bạn cần gì thì nó có ngay mà phục vụ . Nhưng nó lại không thèm biết rằng cái việc này làm hao tốn không ít tài nguyên hệ thống( cụ thể là bộ nhớ RAM). Khi vừa được cài đặt , Windows đã sẵn sáng cung cấp cho bạn 89 dịch vụ rồi. Trong số đó chỉ có 36 dịch vụ là được nạp tự động như mặc định mỗi khi khởi động. Thật ra chỉ có 5 dịch vụ là cần thiết để chạy Windows XP. Đây là dịch vụ không thể tắt ( disabled) được vì có thể gây rắc rối nếu như có chương trình nào cần tới chúng. Bạn nên thiết đặt chúng ở dụng Startup Type là “Manual” để có thê chạy chúng nếu cần mà không phải nạp vào máy khi khởi động Windows. Bạn có thể tham khảo thêm chức năng của dịch vụ Windows XP bằng cách click chuột vào đây.

26

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học Vì thế, MS config là một nơi lý tưởng cho bạn giải phóng RAM. Bạn có thể tắt nhiều tác vụ, trong đó có các dịch vụ không cần thiết để Windows XP không tự động nạp chúng mỗi khi khởi động. Bạn vào Control Panel, click kép mở mục Administrative Tools rồi chọn trên cửa sổ mới mở mục Services.

Từ cửa sổ Servives , bạn click chuột phải lên tên dịch vụ mà mình muốn hiệu chỉnh, chọn Properties trong menu chuột phải. Trên hộp thoại Properties, bạn chọn dạng Startup type là “Manual” hay “ Disabled” và nhấn nút Stop. Xin lưu ý , chỉ có tác vụ nào biết chắc là không cần phải nạp tự động , bạn mới chọn dạng “ Disabled” , còn thường và có nghi ngờ thì nên chọn “Manual” để khi có ứng dụng nào cần tới nó, bạn có thể đáp ứng được.

27

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Cuối cùng , nhấn nút OK. Sau này , nếu muốn mở lại dịch vụ này , bạn chỉ việc làm như trên rồi chọn lại Startup Type là “ Automatic” và “Start”.

7 – GỠ BỎ CÔNG CỤ WINDOWS MESSENGER : Theo mặc định, công cụ Windows Messenger được cài đặt sẵn trong Windows XP và tự động được nạp lên mỗi khi khởi động Windows XP. Windows Messenger có chức năng giúp bạn liên hệ với những người mà mình quen biết khi họ cùng đang có mặt trên Internet ( mà hình như chẳng ai thích dùng cái của nợ này thì phải , chat bằng Yahoo ! Messenger hay là Google Talk thích hơn nhìu ) . Nó giúp bạn tìm kiếm xem người nào đó hiện nay có đang online hay không. Đối với những người chẳng quan tâm đến tới cái công cụ này, đây là một cái sự phiền toái rất lớn nhỉ ? Cứ bật Windows lên là nó nhảy phóc ra và nằm chễm chệ ở khay công cụ hệ thống. Ngoài ra nó còn chiếm mất một mớ tài nguyên hệ thông nữa chứ.

28

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học a/ Tạm đình chỉ công tác của Windows Messenger :

Nếu quả thật là cũng có lúc xài tới nó , nhưng lại không muốn nó cứ tự động nạp vào cùng lúc với Windows, bạn có thể cho nó tạm nghỉ , bạn click chuột phải lên biểu tượng của nó trong khay đồng hồ và chọn lệnh Open ( hay đơn giản là click kép lên biểu tượng này). Trên màn hình Windows Messenger , bạn nhấp chuột lên menu Tools và chọn Options. Trên hộp thoại Options, chọn thẻ Preferences. Bỏ dấu kiểm trước mục “ Rung this program when Windows Starts” ( chạy chương trình khi windows khởi động) . Nhấn OK. Bây giờ thì Windows Messenger sẽ chỉ xuất hiện khi bạn mở Outlook Express mà thôi, Để đỡ rách việc, làm chậm việc mở Outlook Express ra , click chuột lên menu Tools và chọn Options. Trong hộp thoại Options, bạn mở thẻ General và bỏ dấu kiểm trước mục “ Automatically log on to Windows Messenger” ( tự động đăng nhập vào Windows Messenger). b/ Gỡ bỏ Windows Messenger : Nếu thật sự chẳng cần đến cái Windows Messenger này nữa , bạn có thể gỡ bỏ nó. Đây là một thành phần được Windows XP ( bản gốc ) che giấu hơi bị kỹ nên không xuất đầu lộ diện ở cửa sổ Add/ Remove Programs. Ở bản Windows XP nguyên thủy ( chưa có Service Pack ) , để gỡ bỏ Windows Messenger, bạn dùng một trình biên tập Text ( dùng Notepad với Option Files of Type là All File hoặc có thể nhấn F4 của NC 95 hay Windows Commander)., mở file SYSOC.INF trong thư mục WINDOWS\INF. Còn bản Windows XP Service Pack 1 hoặc Service Pack 2 , bạn phải gỡ bỏ thêm Windows Messenger có sẵn trong cửa sổ Add/ Remove Programs. Ở dòng : msmsgs=msgrocm.dll, OcEntry, msmsgs.inf , hide, 7 Bạn bỏ chữ hide ( ẩn ) đi thành : msmsgs=msgrocm.dll, OcEntry, msmsgs.inf , 7 Save file này lại . Bây giờ bạn có thể vào Control Panel để mở chức năng Add/Remove Program lên. Chọn công cụ Add/Remove Windows components. Cửa sổ Windows Components Wizard xuất hiện. Bạn bỏ dấu kiểm trước mục Windows Messenger và nhấn nút Next để Windows bắt đầu gỡ bỏ chương trình này. Ở Windows XP SP1 và SP2, do có tới hai mục Windows Messenger , bạn nhớ bỏ dấu kiểm ở mục Networking Service thì mới bỏ được cả hai Windows Messenger. Xong ,

29

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học nhớ đánh dấu kiểm lại cho Networking Services. Sau này , nấu cần dùng tới Windows Messenger, bản chỉ việc dùng lại công cụ Add/Remove Windows Components, đánh dấu kiểm vào dòng Windows Messenger rồi nhấn nút Next cho nó cài đặt lại chương trình này vào máy bạn.

8 – BỔ SUNG THIẾT BỊ MỚI MÀ KHÔNG CẦN KHỞI ĐỘNG LẠI MÁY : Mỗi khi khởi động hệ thống, Windows XP chỉ nạp Driver của các thiết bị phần cứng sẵn sáng hoạt động ( được kết nói và có cấp điện ). Vì thế, mỗi khi đang làm việc mà cần sử dụng một thiết bị nào mà mình có thói quen tắt điện , chỉ mở khi cần dùng như : máy in, modem gắn ngoài…. , nếu thiết bị kém hỗ trợ Plug-and –Play , bạn buộc phải khởi động lại máy cho Windows XP nhận diện và load các driver thiết bị tương ứng. Để khỏi mất công , tốn thời gian khởi động máy mỗi khi có thiết bị phần cứng mới được gọi lên sử dụng , bạn chỉ việc vào Control Panel , chọn mục System. Trên bảng hộp thoại System Properties, bạn chọn thẻ Hardware , rồi nhấn lên nút Device Manager.

Bạn dùng chuột tô chọn vào tên người đang dùng máy tính trong cửa sổ Device Manager , như hình dưới :

30

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

Sau đó click lên menu Action và chọn trên menu pop-up lệnh Scan for hardware changes ( quét tìm các thay đổi về phần cứng ). Sau khi Windows chớp chớp màn hình 1 hoặc 2 cái gì đó để scan hệ thống , bạn có thể kiểm tra lại xem thiết lập phần cứng mà mình muốn làm việc đã được gọi lên chưa.

III - Sao lưu và phục hồi dữ liệu trong WinXP : Bạn đã mỏi mệt với việc cài lại WinXP sau mỗi trận oanh tạc của virus? Bạn đang phải đối mặt với nguy cơ dữ liệu quý giá lưu trong ổ cứng sẽ tan theo mây khói? Thực tế cho thấy có rất nhiều trường hợp ổ cứng máy tính đột nhiên ngừng hoạt động, hay nói đơn giản là "đã chết", mà chẳng có nguyên nhân rõ rệt nào. Và khi điều này xảy ra, kể cả ỗ cứng của bạn vẫn trong thời gian bảo hành, bạn vẫn là người thiệt thòi vì không có một nhà sản xuất nào lại bảo hành cho dữ liệu được lưu trữ trong ổ đĩa. Giải pháp duy nhất của bạn là nhờ tới dịch vụ phục hồi dữ liệu, nhưng số tiền bạn phải trả cũng khá đắt đỏ. Chính vì vậy, khi sự an toàn của dữ liệu được đặt lên hàng đầu thì việc

31

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

sao lưu (backup) chúng trở nên vô cùng quan trọng. I. Sao lưu dữ liệu * Phương pháp sao lưu 1: Chụp hình ổ đĩa Phương pháp chụp hình ổ đĩa để sao lưu dữ liệu thực chất là tạo ra một bản copy phân ổ tương tự (một phần hoặc tất cả không gian ổ cứng để hệ điều hành có thể truy cập dưới dạng ổ logic, như ổ C: chẳng hạn) và lưu trữ chúng ở vị trí nào đó. Thường những file hình khi tạo ra bằng phương pháp này đều ở dạng nén, do vậy nó chiếm ít dung lượng hơn so với các file gốc. Trong trường hợp xảy ra sự cố, các file này có thể hồi phục thành một ổ cứng mới; và trong hầu hết trường hợp, chúng sẽ hồi phục lại nguyên trạng ổ đĩa cũ tại thời điểm file hình được tạo ra. "Chụp hình" thường là tính năng của một số sản phẩm phần mềm như Norton Ghost của Symantec. Chúng được dùng để cài đặt và cấu hình một lượng lớn máy tính trong mạng LAN với các tính năng tương tự nhau. Một quản trị viên sẽ cài đặt hệ thống và những chương trình cần thiết trên một máy tính, đảm bảo sao cho mọi thứ hoạt động trong tình trạng bình thường, và sau đó sẽ tạo ra một file hình của hệ thống đó để lưu trữ trên máy chủ. Khi sử dụng đĩa khởi động với phần mềm chụp ổ đĩa, các máy tính trong mạng sẽ truy cập tới file hình hệ thống của máy chủ và "bắt chước" cấu hình tương tự. Bằng cách làm này, quản trị viên sẽ tiết kiệm được rất nhiều thời gian thay vì phải cài đặt từng máy riêng rẽ trong hệ thống. Chụp ổ đĩa là phương pháp tốt nhất để bảo vệ dữ liệu trước nguy cơ hệ thống "sụp đổ" không thể cứu vãn. Ảnh được tạo ra sẽ hoàn toàn tương tự với bản gốc. Tuy nhiên, mỗi phương pháp đều có hạn chế chung, chẳng hạn như phương pháp này còn tồn tại 2 hạn chế: + Thứ nhất, các file hình có dung lượng khá lớn và mất thời gian tạo ra. Nếu sử dụng ổ ghi CD-R để tạo một file hình hoàn chỉnh, bạn có thể sẽ phải mất vài chiếc đĩa CD. + Thứ hai, quan trọng hơn cả là các file hình chỉ chụp được trạng thái máy tính khi nó được tạo ra; còn nếu sau khi bạn đã cài đặt thêm phần mềm hoặc tiến hành một vài thay đổi, thì file hình đó sẽ không thể lưu được các thay đổi này. Nâng cấp file hình hàng ngày không phải là phương pháp mang tính thực tiễn. Để giải quyết vấn đề này, giải pháp tốt nhất là kết hợp giữa chụp hình ổ đĩa với các phương pháp sao lưu dữ liệu truyền thống. * Phương pháp sao lưu 2: Lưu file và đường dẫn Về cơ bản, lưu trữ có nghĩa là sao chép các file và thư mục ra một số phương tiện dự phòng như: ổ cứng, đĩa mềm, đĩa CD... . Phần mềm sao lưu sẽ tạo ra một file nén để lưu trữ tất cả các file và đường dẫn được backup. Phương pháp này có thể tiết kiệm được không gian ổ

32

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

đĩa và ngăn không cho truy cập vào các file sao lưu trừ khi cần thiết. Thuận tiện lớn nhất của phương pháp này là dễ tiến hành mà không cản trở những thao tác bạn đang tiến hành trên máy. Sao lưu dữ liệu quan trọng từ các đường dẫn cụ thể rất dễ tiến hành, và hầu hết các phần mềm sao lưu (gồm cả những công cụ được tích hợp sẵn trong WinXP) đều cho phép bạn có thể lên kế hoạch triển khai công việc backup. Thậm chí nếu muốn, bạn có thể "giao" cho máy tính đảm nhận công việc này. Hầu hết các phần mềm backup sẽ theo dõi các đường dẫn và file bạn cần lưu, và chỉ lưu các thay đổi kể từ lần sao lưu cuối cùng. * Sao lưu trong Windows XP Windows XP được trang bị những tính năng sao lưu và phục hồi dữ liệu khá hiệu quả. Người dùng XP Professional sẽ tìm thấy chương trình này tại thư mục: Start/programs/accessories/system tools/backup; trong khi đó, người dùng XP Home phải cài đặt chúng từ đĩa CD. Tính năng này sẽ cho phép bạn có thể sao lưu các file lựa chọn trước, hoặc chỉ định rõ từng file. Bạn cũng có thể tạo một backup toàn hệ thống, gồm cả "Đĩa mềm khôi phục hệ thống tự động" (ASR). Cách tốt nhất là kết hợp giữa hai phương pháp. Đầu tiên, bạn cần tạo một backup toàn hệ thống (đặc biệt là chụp ảnh ổ đĩa). Ảnh này sẽ cho phép bạn có thể phục hồi hệ thống về trạng thái ban đầu trước khi máy tính bị hỏng hóc. - Tạo file backup ảnh hệ thống: Để backup toàn bộ hệ thống, bạn cần chạy trình hướng dẫn backup, sau đó chọn: "backup files and settings" (sao lưu file và cài đặt), và cuối cùng là: "all information on this computer".

Chú ý: Phương pháp backup này sẽ tạo ra một ảnh tất cả các ổ đĩa trên máy tính. Nếu bạn chỉ muốn backup ổ hệ thống (Csmile_image, thì thay vì sử dụng trình hướng dẫn, bạn nhấn vào "advanced mode" (chức năng nâng cao) khi bắt đầu chương trình backup, và sau đó

33

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

chọn "automated system recovery wizard" (trình phục hồi hệ thống tự động). Phương pháp này sẽ tiến hành các bước tương tự với phương pháp trên, nhưng nó sẽ chỉ backup ổ đĩa chính.

Bạn có thể lưu file ảnh backup hệ thống ngay trên ổ cứng hoặc các phương tiện khác (như đã nói ở trên). Chính vì file backup khác lớn, nên bạn cần phải có kế hoạch sao lưu hợp lý. Ngay sau khi bạn chỉ định vị trí đặt file hình hệ thống, máy tính sẽ tiến hành thực hiện công việc của mình. Khi quá trình này kết thúc, bạn sẽ thấy một thông báo hiện ra, yêu cầu bạn sao lưu các thông tin hồi phục hệ thống trên một đĩa mềm 1.44MB (đã format). Chiếc đĩa này rất quan trọng khi bạn cần phục hồi lại hệ thống. Sau khi thực hiện xong các bước này, bạn sẽ tiến hành backup từng phần dữ liêu cá nhân. - Backup dữ liệu cá nhân: Do chiếm một dung lượng khá lớn, nên không phải lúc nào phương pháp tạo file hình hệ thống cũng mang tính thực tiễn. Có một cách làm hay là bạn tạo các tệp tin nén nhỏ, chứa file và tài liệu cần backup. Khi hệ thống gặp vấn đề, việc đầu tiên bạn cần làm là hồi phục ảnh toàn bộ hệ thống (đã được tạo ra trước đó), và tiếp đến là phục hồi các file lưu gần nhất. Cách làm này có thể tránh mất mát dữ liệu ở mức tối đa. OK, đã đến lúc bạn sao lưu các file dữ liệu quan trọng, chẳng hạn như "My documents, các shortcut và cài đặt màn hình... Để thực hiện thao tác căn bản này, bạn có thể dùng tính năng backup của Windows: Khởi động trình backup và chọn lựa phần "backup files and settings" và tiếp đến là "my documents and settings".

34

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Chọn vị trí cần lưu file và nhớ rằng trình backup Windows không hỗ trợ ghi trực tiếp vào đĩa CD, do vậy, nếu bạn muốn tiến hành theo cách này, bạn có thể copy file lưu vào một vị trí trên ổ cứng và sau đó burn (ghi) chúng vào đĩa CD. Khi trình backup hoàn tất, bạn cần tái khởi động lại quá trình. Lần này cần sử dụng lựa chọn: "let me choose what to back up". Hãy đánh dấu vào các file hoặc folder bạn cần backup. Nếu bạn không muốn mất thời giờ với các thao tác backup, bạn hoàn toàn có thể giao "nhiệm vụ" này cho máy tính thực hiện. Chọn "Advanced mode" và chọn tab "schedule jobs". Kích đúp vào ngày bạn muốn trình backup tự động khởi tạo, và chọn "back up selected files, drives or network data", tiếp đến là đánh dấu vào các file hoặc đường dẫn muốn lưu.

* Thẩm định quá trình backup Chọn vị trí file backup lưu và chọn loại backup. Nói chung, trừ khi bạn cần backup một lượng lớn dữ liệu, còn nếu không chỉ sử dụng các cài đặt bình thường ("normal") để backup tất cả các file. Những cài đặt khác sẽ chỉ backup các file đã thay đổi kể từ lần backup cuối cùng. Nếu bạn lựa chọn chức năng "thẩm định" quá trình backup sau khi nó được hoàn tất, bạn có thể sẽ được yêu cầu bổ sung thêm dữ liệu backup vào file lưu hoặc viết đè lên các file cũ với phần backup mới.

35

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Trong hầu hết trường hợp, viết đè bao giờ cũng là lựa chọn tốt hơn cả, trừ phi bạn muốn phục hồi các bản copy dữ liệu cũ hơn. Còn bổ sung thêm dữ liệu sẽ chỉ tăng dung lượng file cho mỗi lần thao tác, và hậu quả là dung lượng ổ đĩa sẽ nhanh chóng bị "ngốn" hết. OK, bạn cần đặt tên và khởi tạo kế hoạch cho trình backup. Hãy chắc chắn rằng nút "later" được chọn lựa, và tiếp đến là nhấn "set schedule". Từ đây, bạn có thể lựa chọn khoảng thời gian hoặc thời gian bạn muốn sử dụng cho trình backup (hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng... ) và một số cài đặt khác đối với trình backup tự động. Hãy đặt thời gian, nhấn vào nút "OK" và tiếp đến là nút "Next". Hãy nhập mật khẩu cho tài khoản vì hệ thống sẽ cần chúng để chạy trình backup tự động cho mỗi khoản riêng. II. Phục hồi dữ liệu OK, bạn đã làm quen với quá trình backup, công việc bây giờ là phục hồi chúng. Đầu tiên, đối với trường hợp ổ cứng của bạn bị "chết", bạn sẽ cần phục hồi ảnh hệ thống bằng cách sử dụng đĩa CD Windows XP và đĩa mềm ASR đã được tạo ra trước đó. Khởi động hệ thống bằng đĩa CD Windows XP. Ngay sau khi màn hình máy tính hiện màu xanh, một dòng thông báo sẽ hiện thị ở cuối màn hình yêu cầu bạn ấn F2 để khởi động chế độ hồi phục hệ thống tự động. Nhấn F2 và đưa đĩa mềm vào ổ. Nếu bạn bỏ qua bước này, bạn cần thực hiện lại, thường thì cũng phải 2-3 lần mới thành công. Hãy chắc rằng ổ đĩa mà bạn muốn là ổ chính của hệ thống cần phải được chọn. Vì những lý do hiển nhiên, nên ổ đĩa này không thể là ổ đĩa bạn lưu ảnh hệ thống. Quá trình cài đặt sẽ format tất cả ổ đĩa và tự động quá trình cài đặt. Khi màn hình phục hồi hệ thống xuất hiện, bạn chọn chính xác các file backup và Windows sẽ tự động phục hồi hệ thống về thời điểm trước đây. Quá trình này có thể sẽ mất khoảng vài phút. Giả dụ bạn có dữ liệu cá nhân được lưu trữ tại các vị trí riêng biệt, bạn cần khởi tạo trình backup. Chọn "restore files and settings", một danh sách các file lưu được tạo ra trước đây sẽ hiển thị bên cửa sổ phía phải. Kích đúp vào file bạn cần phục hồi và hãy đánh dấu vào file đó bên cửa sổ tay trái. Kích vào nút Next. Hệ thống sẽ thông báo cho bạn rằng nó sẽ phục hồi file. Nếu bạn muốn khôi phục chúng vào các vị trí khác nhau, hoặc thẩm định các cài đặt khác, chẳng hạn như viết đè, bạn hãy chọn tab "advanced"; còn nếu không, bạn chỉ cần kích vào "Next" để phục hồi các file và đường dẫn. * Một số tiện ích backup miễn phí

36

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Nếu bạn không muốn sử dụng những tính năng backup có sẵn trong Windows, bạn có thể dùng một số tiện ích backup miễn phí khác. Tuy nhiên, hầu hết các tiện ích backup này chỉ có chức năng lưu, chứ không có chức năng chụp ảnh hệ thống. 1. ASCOMPBackUpMaker (Download) BackUp Maker là một tiện ích backup miễn phí tuyệt vời. Nó cung cấp khả năng nhanh chóng tạo ra các file backup hoặc tạo lập kế hoạch backup tự động. Tuy nhiên, tính năng vượt trội hơn cả của tiện ích này chính là cho phép ghi file backup trực tiếp vào đĩa CD mà không cần phải sử dụng các trình burn đĩa của bên thứ ba. 2. BASK (Download) Một công cụ tốt để backup, hồi phục dữ liệu. Tuy giao diện có hơi khó nhìn, nhưng bù lại, BASK lại có những thanh công cụ dễ sử dụng. Nhược điểm của trình phần mềm này là không thể ghi backup trực tiếp ra đĩa CD. 3. Aethia DBackup (Download) Dễ sử dụng với các chức năng khởi tạo và phục hồi file nén backup, đặc biệt là khi bạn đã chán ngấy với quá nhiều chức năng trong trình backup của Windows. Tuy nhiên, Aethia DBackup không thể tạo lập tác vụ backup định sẵn trong một khoảng thời gian.

IV - Cần biết khi tự ráp máy tính:

37

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Khi tự ráp máy vi tính PC, bạn sẽ được lợi nhiều hơn là mua máy ráp sẵn. Nhưng nó cũng đòi hỏi bạn nhiều thứ trong đó quan trọng nhất là lòng ham mê tìm hiểu vì nếu thiếu cá tính nầy bạn sẽ mau bỏ cuộc khi gặp trục trăc (là chuyện thường xẩy ra). Bài viết nầy có mục đích khuyến khích các bạn trẻ tự ráp máy hay tự nâng cấp máy bởi vì chỉ có qua việc làm nầy các bạn mới học hỏi được nhiều về cấu trúc máy, cách hoạt động cũng như cách xử lý khi có hư hỏng. Tuy nhiên chúng tôi xin khuyên bạn nào không ham thích về kỹ thuật là đừng nên tự ráp máy vì trong quá trình ráp máy có vô số vấn đề phức tạp xẩy ra chớ không đơn giản hễ ráp là chạy đâu. ƯU ÐIểM: Tiết kiệm cho bạn rất nhiều tiền, theo kinh nghiệm của chúng tôi là khoảng 10% trị giá máy. Linh kiện do bạn tự chọn lựa nên hợp với tình hình kinh tế của bạn và chất lượng món hàng cũng do bạn quyết định. Ngoài ra do mua lẻ nên bạn sẽ có đầy đủ các sách hướng dẫn, đĩa driver và bao bì cho từng linh kiện. Các thao tác lắp ráp sẽ được tiến hành kỹ lưỡng hơn ngoài tiệm và cách sắp xếp trong máy cũng hợp ý hơn. Bạn hiểu rõ về máy của bạn hơn và mạnh dạn sửa chữa máy khi có trục trặc nhỏ như: lỏng chân Card, lỏng chấu cắm, các mối nối tiếp xúc không tốt... Sau khi ráp thử một lần, bạn sẽ có hứng thú giúp đỡ bạn bè và tự nâng cao trình độ về phần cứng máy tính. KHUYếT ÐIểM: Tốn nhiều công sức đi lùng mua linh kiện cho vừa ý, thời gian ráp máy nếu chưa có kinh nghiệm có thể kéo dài cả ngày. Ðó là chưa kể linh kiện không dùng được phải đem đổi. Ðòi hỏi phải có kiến thức căn bản về phần cứng, phải có tính kỹ lưỡng, kiên nhẩn khi lắp ráp. Phải biết cách xử lý những va chạm giữa các linh kiện với nhau. Thí dụ: Ngắt, địa chỉ, DMA... Sau đây là phần trình bày theo thứ tự thực tế để bạn dễ tiếp thu. LắP RáP CáC PHầN CƠ BảN Ðể TEST MáY: KIểM TRA Bộ NGUồN: Bạn nối dây điện nguồn (dây cáp bự màu đen có 4 dây con) đến công tắc Power, chú ý là có 2 loại công tắc là nhấn và bật lên xuống, bạn phải xem sơ đồ hướng dẫn trên nhãn bộ nguồn để nối cho đúng vì cách xếp đặt chân 2 loại khác nhau. Nối dây cấp điện 5VDC cho mặt hiện số (xem cách nối trong tờ giấy hướng dẫn kèm theo thùng máy). Sau đó đóng công tắc nguồn, quạt của bộ nguồn phải quay và bảng hiện số phải sáng (bạn không điều khiển được

38

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

do chưa nối dây vào mainboard) nếu bộ nguồn tốt. Bộ nguồn không được phát tiếng động lạ như: hú, rít, lạch xạch... RáP ổ ÐĩA: Ráp các ổ đĩa mềm, ổ đĩa cứng, ổ đĩa CD-ROM vào thùng máy, gắn các dây cáp tín hiệu cho chúng nhưng khoan gắn cáp cấp điện. RáP MAINBOARD: Ráp mainboard lên miếng sắt đỡ bên hông thùng máy. Gắn đầy đủ các chốt đệm bằng nhựa. Cố gắng bắt đủ 2 con ốc cố định cho mainboard, tốt nhất là nên lót thêm miếng lót cách điện cho phần ốc đế và ốc xiết để tránh chạm điện khi mainboard xê dịch. Căn cứ vào sách hướng dẫn, bạn kiểm tra và set lại các Jumper cho đúng với loại CPU của bạn. Bạn cần quan tâm tới Jumper Volt vì nếu set sai CPU sẽ nổ trong 1 thời gian ngắn (thường điện thế của Pentium là 3V). RáP RAM: Mainboard 486 cho phép bạn sử dụng từ 1 cây SIMM đến 4 cây (có 4 bank). Mainboard Pentium bắt buộc phải gắn 1 cặp 2 cây SIMM cho 1 Bank (có 2 bank). Bạn xác định chiều gắn SIMM bằng cách đặt đầu chân khuyết cạnh của SIMM vào đầu có gờ chặn của bank. Bạn không nên trộn lẫn vừa EDORAM vừa DRAM, chỉ nên xài 1 loại cho "bảo đảm". RáP CáC DÂY CắM CủA THùNG MáY: Bạn nên ráp các dây cắm của thùng máy lên mainboard trước khi ráp Card để tránh vướng và khi ráp card bạn dễ chọn Slot hơn. Ðọc kỹ sách hướng dẫn của mainboard để cắm các đầu đây cho đúng. Ðối với đèn báo khi không lên bạn chỉ cần xoay ngược đầu cắm lại, không sợ hư hỏng. Ðối với nút Turbo khi nút có tác dùng ngược, bạn cũng làm như trên. Dây Reset và dây Loa không phân biệt đầu, cắm sao cũng được. Chú ý là có mainboard không có đầu nối cho nút Turbo (Turbo vĩnh viễn), có khi bạn phải tách dây đèn Turbo từ bảng đèn cắm trực tiếp vào đầu cấm Turbo Led trên mainboard. RáP CARD: Bình thường máy cấu hình chuẩn chỉ có card màn hình PCI. Bạn cắm card vào slot nào trong 4 slot PCI cũng được. Các card bổ sung như: Sound, Modem, Netware, MPEG, thường là cắm vào 4 Slot ISA. Trước khi cắm bạn chú ý đặt card vào Slot để xem thử có khớp không, nếu không phải xê dịch mainboard hay miếng sắt đỡ cho khớp rồi mới đè cho phần chân ăn sâu vào Slot. Nên đè luân phiên từ đầu một cho dễ xuống. Chúng tôi khuyên bạn nên ráp chỉ một mình card màn hình cho dù bạn có nhiều card . Sau khi máy đã khởi động tốt bạn mới ráp các card khác tiếp tục. RáP CPU: Gắn CPU vào quạt trước khi gắn CPU vào mainboard, chú ý cắm cạnh khuyết của CPU vào đúng cạnh khuyết của ổ cắm (cạnh khuyết là cạnh thiếu 1 chân hay lỗ ở góc vuông). Khi cắm, bạn so khớp chân với lỗ rồi thả nhẹ nhàng CPU xuống. Khi CPU không tự xuống có thể do cần gạt chưa gạt lên hết cỡ hay chân CPU bị cong cần phải nắn lại. Nếu ổ cắm còn mới, bạn chỉ

39

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

cần đè nhẹ tay là xuống. Tuyệt đối không được dùng sức đè CPU xuống khi nó không tự xuống được, bạn có thể làm gẫy chân CPU (coi như bỏ !). RáP CáP TíN HIệU CủA ổ ÐĩA: Bạn chỉ cần nối cáp cho ổ đĩa mềm khởi động trước để test máy. Bạn cắm cáp tín hiệu vào đầu nối FDD trên mainboard hay trên Card I/O rời. Phải chú ý đấu cho đúng đầu dây số 1 của cáp vào đúng chân số 1 của đầu nối. RáP DÂY CáP CấP ÐIệN CHO ổ ÐĩA: Ðầu tiên chỉ nên ráp dây cáp cấp điện cho ổ đĩa mềm khởi động để Test máy. Sau khi máy chạy tốt mới nối cho các ổ đĩa còn lại. RáP CáP CấP ÐIệN CHO MAINBOARD: Khi nối cáp cấp điện cho mainboard, bạn chú ý là 4 dây đen phải nằm sát nhau và nằm giữa. Ráp ngược cáp có thể làm hư mainboard hay chết các con chip. LINH TINH: Tóm gọn các dây nhợ lại thành từng bó, cột và cố định vào chỗ nào gọn. Tránh để dây chạm vào quạt giải nhiệt của CPU, tạo khoảng trống tối đa cho không khí lưu thông dễ dàng trong thùng máy. KHởI ÐộNG LầN ÐầU TIÊN: Ðây là thời điểm quan trọng nhất trong quá trình ráp máy. Bạn kiểm tra lần cuối cùng rồi bật máy. Nếu mọi việc đều ổn, trong vòng 10 giây, màn hình phải lên và Bios tiến hành kiểm tra máy. Nếu trong 10 giây , màn hình không lên là có chuyện gay go, bạn phải lập tức tắt máy và kiểm tra lại các thành phần sau: Jumper: Kiểm tra lại các jumper tốc độ mainboard, tốc độ CPU, điện thế CPU có đúng chưa? DRAM: Coi chừng Ram chưa cắm khớp vào đế, cắm lại Ram thật cẩn thận. Ðây là lỗi thường xẩy ra nhất. CPU: Kiểm tra lại chiều cắm của CPU, kiểm tra xem có chân nào cong do cố nhấn xuống đế không? Lỗi nầy hiếm nhưng vẫn xẩy ra cho những người ít kinh nghiệm. Khi nắn lại chân phải nhẹ nhàng và dứt khoát, tránh bẻ đi bẻ lại nhiều lần sẽ làm gẩy chân. Card màn hình: Kiểm tra xem chân card màn hình xuống có hết không?, hay thử đổi qua Slot khác xem sau. Trường hợp card màn hình bị hư hay đụng mainboard rất hiếm. Nếu tất cả đều đúng nhưng máy vẫn không khởi động được, bạn cần liên hệ với nơi bán mainboard vì xác xuất lỗi do mainboard là cao nhất trong các thành phần còn lại. Có trường hợp mainboard bị chạm do 2 con ốc đế không được lót cách điện. Có trường hợp cần phải set các jumper khác với sách hướng dẫn (chỉ có người bán mới biết). Có khi bạn phải ôm cả thùng máy ra chỗ bán mainboard nhờ kiểm tra dùm.

40

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Nếu máy khởi động tốt là bạn đỡ mệt và tiến hành ráp hoàn chỉnh máy. Chú ý trong giai đoạn nầy bạn nên sử dụng xác lập mặc nhiên (default) trong Bios, khi nào máy hoàn chỉnh và chạy ổn định mới set Bios lại sau. RáP Bổ SUNG Ðể HOàN CHỉNH MáY: Nối cáp tín hiệu và cáp điện cho các ổ đĩa còn lại. Nối các cổng COM và LPT. Chú ý là phải sử dụng bộ dây được cung cấp kèm theo Mainboard, dùng bộ dây khác có thể không được do thiết kế khác nhau. Nối Mouse và máy in. Ráp các Card còn lại: Nguyên tắc chung khi ráp các Card bổ sung là chỉ được ráp từng Card một, khởi động máy, cài đặt các driver điều khiển. Nếu Card hoạt động tốt mới ráp tiếp Card khác. Cách làm nầy giúp bạn xác định chính xác Card nào trục trăc trong quá trình ráp, không phải đoán mò. Trước khi ráp Card bổ sung cần cẩn thận kiểm tra các jumper so với sách hướng dẫn để tránh bị đụng ngắt, điạ chỉ, DMA... KHởI ÐộNG LạI Và KIểM TRA Kỹ LƯỡNG: Sau khi ráp hoàn chỉnh, các bạn cho khởi động máy. Tiến hành kiểm tra các thiết bị ngoại vi như sau: KIểM TRA ổ ÐĩA MềM: Cách kiểm tra triệt để nhất là Format chừng 2 hay 3 đĩa mềm còn mới và bạn biết chắc là tốt sau đó ghi thử lên đĩa và đem qua máy khác đọc. Có trường hợp ổ đĩa mềm đọc, ghi bình thường nhưng không format được hay khi format báo đĩa hư nhiều. Có trường hợp đĩa ghi bằng máy mới khi đem qua máy khác không đọc được hay ổ đĩa mới không đọc được đĩa máy khác - Ðây là do đầu từ bị lệch so với các ổ đĩa khác. Có trường hợp ổ đĩa hoạt động bình thường nhưng không thể khởi động máy được, thay ổ đĩa khác vẫn như vậy - Ðây là do Mainboard. Có trường hợp ổ đĩa đọc ghi được một thời gian rồi bắt đầu phát tiếng kêu lớn và không đọc được đĩa nữa hay lúc được lúc không - ổ đĩa hư cần thay ổ khác, đừng cố xài sẽ hư đĩa mềm. KIểM TRA CáC THàNH PHầN KHáC: Dùng chương trình PCCHECK chứa trên đĩa mềm để kiểm tra toàn bộ máy, kể cả ổ đĩa CDROM. LINH TINH: Tiến hành Fdisk và format đĩa cứng. CàI ÐặT Hệ ÐIềU HàNH: Cài đặt hệ điều hành vào ổ đĩa cứng để chấm dứt tình trạng khởi động bằng ổ đĩa mềm. Theo kinh nghiệm của chúng tôi hệ điều hành dùng để xác định chất lượng máy tốt nhất là Windows 95 và Windows NT. Máy nào cài được coi như đã có xác nhận chất lượng cao. Trên thực tế, các máy ráp linh kiện rẻ tiền và không chuẩn sẽ khó lòng cài Windows 95 chứ nói gì đến Windows NT. Có nhiều chỗ bán máy "dỏm" không dám cài Windows 95 khi có yêu cầu của khách vì họ sợ không cài được. Bạn chỉ cần cài thử để kiểm tra chất lượng máy rồi xoá chứ

41

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

không cần sử dụng luôn, đây cũng là dịp cho bạn thử hệ điều hành mới ngoài Dos và Windows 3.xx. Sau khi cài hệ điều hành xong, bạn mới có thể tiến hành việc tăng tốc máy và set lại Bios theo ý bạn

Đọc xong - vọc liền “XỬ” CÁC GÃ HDD BẰNG DM “VỌC SĨ” PHẠM HỒNG PHƯỚC KHI TẬU MỚI MỘT GÃ Ổ ĐĨA CỨNG (HDD) hay bị virus khủng bố khiến phải “tắt đèn làm lại” cả ổ đĩa, bạn chẳng có lối thoát nào khác hơn tiến hành định dạng (format) và phân vùng (chia partition) cho HDD. Nếu không được siêng hay có gì xài nấy, người ta thường nhờ vả tới công cụ FDISK của MS-DOS. Nhưng nếu muốn “xử” HDD cho triệt để và tối ưu, bạn nên sử dụng công cụ cài đặt HDD (như Disk Manager) do từng hãng sản xuất HDD cung cấp. DISK MANAGER (DM) là một chương trình chạy ngoài MS-DOS. Vì thế, nó hoàn toàn không bị lệ thuộc hoặc bị giới hạn chi đối với Windows. Nhờ vậy, bạn có thể dễ dàng cài đặt một ổ đĩa cứng mới vào hệ thống, phó linh hồn và thể xác nó cho CMOS của mainboard quản lý, trước khi cài đặt Windows. Điều này thiệt tiện lợi khi bạn gắn ổ cứng mới, ráp máy mới hay trong trường hợp Windows bị “tan tác đời hoa” vì virus. Chỉ với một đĩa mềm, bạn có thể boot máy và chạy DM để xử lý ổ cứng, như định dạng, phân vùng,... Ngoài ra, để giải quyết các hạn chế về BIOS ở các máy hơi bị “xưa rồi Diễm”, DM chia ổ đĩa cực kỳ nhanh. Đặc biệt là nó định dạng HDD với dung lượng chính xác nhất và được coi là tối ưu trong chuyện “xử” các gã HDD có dung lượng khổng lồ. Thế nhưng có một điều lưu ý cực kỳ quan trọng: Mặc dù hầu hết công cụ DM đều có xuất xứ một lò là Ontrack nhưng chúng đều có những thay đổi khác nhau cho phù hợp với các thông số và tiêu chuẩn kỹ thuật của từng nhà sản xuất HDD. Bởi vậy, bạn chỉ được sử dụng DM của đúng nhãn hiệu ổ cứng. HDD Seagate thì xài DM Seagate. Bạn có thể tải các phần mềm DM này từ các website của hãng sản xuất HDD. * Seagate (DM 9.56a, dung lượng http://www.seagate.com/support/disc/download/dmgr956a.exe

1,1MB):

* IBM (DM 9.61, dung lượng 1,7MB): http://www.hgst.com/downloads/DMDISK.EXE * Maxtor (Max Blast 3, dung lượng http://www.maxtor.com/en/support/downloads/files/maxblast3.exe *

Western

Digital

(Data

Life

Guard

42

10.0,

dung

lượng

1,8MB):

1,4

MB):

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

http://support.wdc.com/download/dlg/dlginstall_10_0.exe Tạo đĩa mềm chạy phần mềm định dạng HDD có khả năng boot: Bạn nạp một đĩa mềm trắng vào ổ. Kích hoạt file phần mềm DM và bắt đầu làm theo các bước được hướng dẫn trên màn hình. Tất cả các dữ liệu cũ đang có trên đĩa mềm này sẽ bị xóa sạch. Sau khi hoàn tất, bạn đã có trong tay một đĩa mềm DM để xử gã HDD của mình. Để sử dụng nó, bạn chỉ việc nạp vào ổ và khởi động lại máy. Định dạng và phân vùng HDD: 1. Disk Manager cho các HDD IBM, Seagate và Quantum: Giai đoạn ban đầu của mỗi DM tuy có thể khác nhau, nhưng phần cơ bản cũng tương tự nhau. Hiện nay, hầu hết các đĩa mềm DM đều tự boot và tự chạy. Sau những thủ tục ban đầu, bạn chọn chức năng Install HDD. Ở DM của IBM, bạn phải chọn ngay tác vụ cần thực hiện. Nếu muốn định dạng HDD, bạn nhấn phím số 2 để chọn tác vụ DM. * Menu Disk Manager Main Menu có bốn mục: - (E)asy Disk Installation: Định dạng đơn giản. - (A)dvanced Options: Các tùy chọn nâng cao. - (V)iew/Print Online Manual: Xem và in hướng dẫn sử dụng on-line. - Exit Disk Manager: Thoát khỏi DM. Bạn chọn mục 2 (A)dvanced Options để định dạng ổ HDD. * Menu Advanced Options gồm bốn mục: - (A)dvanced Disk Installation: Cài đặt đĩa nâng cao. - (M)aintenance Options: Các tùy chọn bảo dưỡng. - (U)pgrade Disk Manager: Nâng cấp DM. Bạn chọn mục 1 (A)dvanced Disk Installation để cài đặt HDD nâng cao. * DM nhận diện HDD đang có trong hệ thống của bạn. Chọn Yes để xác nhận. Khi trong máy có tới hai HDD, bạn phải cẩn thận chọn đúng HDD mình muốn “xử”. * Trên màn hình chọn loại hệ điều hành, bạn chọn loại dự định sử dụng. Có các tùy chọn: - Windows 95, 95A, 95 OSR1 (FAT 16) - Windows 95 OSR2, 98, 98SE, Me, 2000 (FAT 16 or 32)

43

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

- Windows NT 3.51 (or earlier) - Windows NT 4.0 (or later) or OS/2 - DOS/Windows 3.1x (FAT 16) - Other Operating System Bạn nên chọn mục 2 Windows 95 OSR2, 98, 98SE, Me, 2000 (FAT 16 or 32) cho nó rộng đường “binh” sau này. * DM hỏi bạn có đồng ý cho nó format HDD bằng hệ thống file FAT 32 hay không? Nên chọn Yes. * Trên menu Select a Partition Option, bạn chọn một tùy chọn phân vùng (hay gọi là chia partition) mà mình muốn. * Nếu muốn để nguyên HDD làm một partition, bạn chọn OPTION (A). Nếu để DM chia thành bốn partition bằng nhau, bạn chọn OPTION (B). Còn trong trường hợp muốn phân các vùng có dung lượng khác nhau theo ý mình, bạn chọn OPTION (C). Xin lưu ý: Khi chia HDD ra càng nhiều vùng, bạn sẽ càng mất nhiều tài nguyên cho chuyện quản lý từng vùng và tốc độ HDD sẽ bị chậm lại. Với các HDD có dung lượng lớn, dứt khoát bạn phải chia vùng để những phần mềm hệ thống cũ chẳng bị “sốc”, có thể nhận diện được; đồng thời khi cần xóa phân mảnh (defragment), công cụ này chạy nhẹ hơn và nhanh hơn. Bạn lần lượt gõ dung lượng từng vùng vào hộp Size of Partition (tính bằng MB). Đầu tiên là ổ đĩa gốc C:. Sau đó, bạn cấp mặt bằng lần lượt cho từng vùng khác. * Xong xuôi, bạn chọn mục Save and Continue để lưu các thiết đặt lại. * Một menu đỏ mang tính cảnh báo xuất hiện. Nó báo rằng tất cả các dữ liệu đang có trên HDD sẽ bị xóa sạch. Bạn được yêu cầu kiểm tra lại tên HDD xem chính xác chưa để “hạ thủ bất huờn”. Chắc như bắp rồi thì bạn nhấn tổ hợp phím ALT+C để cho DM bắt đầu xử HDD. * Bạn nên chọn Yes ở hộp thoại Fast Format để DM định dạng nhanh. * Chọn Yes để sử dụng giá trị cluster mặc định. * Trước khi tiến hành xóa HDD, DM hỏi lại bạn lần nữa. Chọn Yes để tiếp tục. Sau khi DM hành xử xong, việc thiết lập các partition đã hoàn tất. Sau khi bạn boot máy, mỗi partition này sẽ được truy xuất như một tên ổ luận lý (logical drive letter), hay còn gọi là ký tự ổ đĩa. Bây giờ thì HDD của bạn đã sẵn sàng để sử dụng, có thể cài đặt hệ điều hành. 2. Max Blast 3 cho HDD Maxtor: Giao diện của Max Blast 3 (MB3) mang tính đồ họa, thân thiện, giống như một ứng dụng

44

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Windows. Sau khi khởi động và MB3 đã được nạp, bạn chọn bước Partitioning and Formatting để phân vùng và định dạng HDD Maxtor. Nhấn nút chọn ổ đĩa muốn xử. Bạn chọn hệ điều hành mà mình tính cài đặt. Bất luận thế nào, nên chọn sẵn là Windows 98 or ME. Có hai tùy chọn: - Standard Partitions (các vùng tiêu chuẩn). Hình thành số partition tối thiểu mà hệ điều hành cho phép. - For Advanced Users (dành cho những người dùng hơi bị có nghề). Cho phép bạn tùy biến quá trình định dạng HDD. Trên màn hình Drive Information, bạn nhấn nút ADD nếu muốn chia thêm các partition. MB3 tuyệt hơn DM ở chỗ cho phép bạn kéo thanh trượt để xác định dung lượng từng partition. Cứ mỗi lần nhấn nút ADD, bạn có thể tạo một partition mới. Bạn cứ việc làm theo hướng dẫn từng buớc tới khi kết thúc. 3. Data Life Guard cho HDD Western Digital: Data Life Guard (DLG) cũng có giao diện đồ họa thân thiện, nhưng không có màu sắc như Max Blast. Sau khi nạp lên ở MSDOS, nó yêu cầu bạn chọn tác vụ cài đặt đĩa hay các công cụ xử lý đĩa. Làm theo hướng dẫn từng bước của DLG

PARTITION MAGIC (PHIÊN BẢN 8): “BỬU BỐI” CỦA NHỮNG NGƯỜI THÍCH... “VỌC” DUY THÔNG PARTITION MAGIC (PM) là một phần mềm không thể thiếu trong “túi càn khôn” đối với những người làm công tác “bảo trì” máy tính hay các “vọc sĩ” tại... gia.

Đây là một phần mềm chuyên dùng để phân chia và tái... phân chia ổ cứng mà không làm mất dữ liệu đã có trong ổ cứng (dĩ nhiên là theo lý thuyết). Phần mềm này có thể làm việc với “gần như” mọi hệ điều hành hiện có và chuyển đổi các dạng thức phân vùng ổ cứng một cách dễ dàng. Nếu phân tích tỉ mỉ mọi tính năng của phần mềm này, chắc phải viết thành một cuốn sách dày. Ở đây, e-CHÍP chỉ xin đề cập đến những tính năng căn bản và quan trọng, các bạn có thể tự nghiên cứu thêm để làm “chủ” phần mềm này. Chú ý: PM sẽ có một phiên bản cho DOS bao gồm tất cả các file nằm trong thư mục Program Files\Power Quest\PartitionMagic 8.0\Dos. Bạn có thể chép các file này ra đĩa mềm hay đĩa CD để chạy độc lập. Cách sử dụng

45

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

phiên bản cho DOS và cho Win hoàn toàn giống nhau. 1. Tạo phân vùng (partition) Trên một ổ đĩa, bạn có thể tạo bốn phân vùng Primary, hay ba phân vùng Primary và một phân vùng Extended. Trong phân vùng Extended, bạn có thể tạo bao nhiêu phân vùng con (logic) cũng được. Cách làm: Chọn ổ đĩa, chọn Partition/Create, chọn Logical Partition hay Primary Partition, chọn Partition Type, đặt tên (Label), chỉ định kích thước (Size), chọn vị trí đầu hay cuối đĩa (Beginning of unallocated space hay End of unallocated space) và bấm OK. 2. “Nhân bản” (Copy) phân vùng Bạn có thể tạo phân vùng mới là bản sao của phân vùng đang có. Chức năng này được dùng khi: Di chuyển nhanh nội dung của ổ đĩa này sang ổ đĩa khác. Sao lưu dự phòng. Thay đổi vị trí phân vùng... Cách làm: Chọn ổ đĩa và phân vùng, chọn Partition/Copy, chọn vị trí, bấm OK. 3. Chuyển đổi (convert) phân vùng - FAT sang FAT32 (Windows 9x/Me/2000/XP). FAT sang NTFS (Windows NT/2000/XP). - FAT32 sang FAT, FAT32 sang NTFS (Windows 2000/XP). - NTFS sang FAT hay FAT32. Chú ý: Không thể chuyển đổi được nếu phân vùng NTFS có sử dụng những tính năng đặc biệt như: compressed, sparse, reparse points, encrypted hay có lỗi đĩa như: lost clusters, cross-linked... - Primary thành Logical và ngược lại. Cách làm: Chọn phân vùng, bấm Partition/Convert, chọn dạng thức cần chuyển. 4. Sáp nhập (Merge) phân vùng Bạn có thể sáp nhập hai phân vùng FAT, FAT32 hay NTFS để giảm bớt số lượng phân vùng đang có mà không làm mất dữ liệu. Bạn cũng có thể sáp nhập phân vùng logic vào primary. Chú ý: Giữa hai phân vùng cần sáp nhập không được có phân vùng thứ ba. Bạn không thể sáp nhập phân vùng FAT/FAT32 với phân vùng NTFS. Cách làm: Chọn ổ đĩa và phân vùng, chọn Partition/Merge để mở hộp thoại Merge Adiacent Partitions, chọn phân vùng muốn sáp nhập trong phần Merge Option. Nội dung của phân vùng nầy sẽ trở thành thư mục (folder) trong phân vùng kia. Ðặt tên cho thư mục lưu trữ nội dung của phân vùng bị mất khi sáp nhập trong phần Merge Folder, chọn kiểu bảng FAT cho

46

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

phân vùng sau khi sáp nhập, OK. 5. Chia tách (Split) phân vùng Bạn có thể chia một phân vùng FAT hay FAT32 thành hai phân vùng có cùng định dạng. Bạn có thể chọn dữ liệu từ phân vùng “gốc” để đưa sang phân vùng mới, chọn kích thước, vị trí cũng như đặt tên cho phân vùng mới. Cách làm: Chọn phân vùng, chọn Partition/Split, chọn bảng Data, chọn file/thư mục cần di chuyển, đặt tên cho phân vùng mới, chọn dạng thức, chọn bảng Size,chỉ định kích thước, chọn OK. [Đầu trang]

6. Thay đổi kích thước/Di chuyển (Resize/Move) phân vùng Bạn có thể thay đổi kích thước hay di chuyển phân vùng với một số chú ý sau: - Không thể thu nhỏ phân vùng nếu trong phân vùng không còn không gian trống. - Không thể mở rộng phân vùng nếu không có không gian trống ở kề bên phân vùng. - Trong thời gian điều chỉnh kích thước hay di chuyển phân vùng NTFS, nếu có trục trặc phân vùng này có thể bị hư hỏng. Cách làm: Chọn ổ đĩa và phân vùng, chọn Partitiopn/Resize/Move, dùng chuột để điều chỉnh khoảng trống ở đầu đĩa/cuối đĩa qua thanh công cụ Partition Map (hay gõ số dung lượng vào các ô kích thước). Di chuyển phân vùng qua vị trí khác bằng cách đưa chuột vào giữa rồi bấm, giữ và kéo chuột đi. 7. “Giấu” (Hide) phân vùng Bạn có thể giấu phân vùng đĩa hay cho “hiện” (unhide) nếu bạn... thích. Chú ý: Nếu bạn có nhiều phân vùng Primary, chỉ phân vùng khởi động “hiện” còn các phân vùng khác sẽ tự động “ẩn”. Cách làm: Chọn ổ đĩa và phân vùng, chọn Partition/Advanced/Hide Partition hay Unhide Partition, OK. 8. Phục hồi phân vùng bị xoá (Undelete) Bạn có thể phục hồi phân vùng FAT, FAT32, NTFS và Linux. Chú ý: Bạn chỉ phục hồi khi không gian của phân vùng bị xoá chưa được sử dụng. Bạn phải phục hồi lần lượt nếu có nhiều phân vùng bị xoá vì chương trình chỉ hiển thị danh sách từng phân vùng mỗi lần chạy. Bạn không thể phục hồi nếu phân vùng bị xoá có lỗi ở hệ thống file. Bạn không phục hồi được

47

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

phân vùng primary nếu ổ đĩa có đến bốn phân vùng primary. Cách làm: Trên disk map hay danh sách phân vùng, chọn phần không gian trống (unallocated space), chọn Partition/Undelete, chọn phân vùng cần phục hồi, OK. 9. Cài Hệ điều hành mới Partition Magic còn có chức năng giúp bạn cài đặt thêm hệ điều hành (HĐH) mới để chạy song song với HĐH đang có. Chương trình sẽ giúp bạn tính toán dung lượng sao cho phù hợp với HĐH và tạo phân vùng Primary mới từ không gian lấy ở các phân vùng đang có. Chú ý: Bạn phải tự cài đặt HĐH lên phân vùng mới và cài đặt trình quản lý Boot nếu cần thiết. 10. Thay đổi thông tin ổ đĩa cho phần mềm Trong bộ PM8 có “khuyến mại” phần mềm Drive Mapperv có chức năng tự động thay đổi tên ổ đĩa, trong các file lưu trữ thông tin về địa chỉ của các phần mềm chạy trong Windows. Thí dụ: Bạn có nhiều phần mềm cài trên ổ đĩa D, nay vì gắn thêm một ổ cứng nên ổ D bị đổi thành F, tất cả sẽ không còn chạy được do sai địa chỉ. Phần mềm nầy sẽ tự động thay đổi tất cả địa chỉ lưu trữ từ D (cũ) thành F (mới) để các phần mềm này tiếp tục chạy. Chức năng nầy đặc biệt có ích khi bạn chia lại (thêm, bớt, di chuyển...) phân vùng trên ổ cứng, thay đổi số lượng ổ cứng trong máy mà không muốn cài đặt lại các phần mềm. Khi chạy chương trình, bạn có chọn lựa: - Typical Operation: Cho phép bạn thay đổi ký tự ổ đĩa theo ý muốn. - Merge Operation: Cho phép bạn thay đổi ký tự ổ đĩa bằng đường dẫn đến một thư mục. - Split Operation: Cho phép bạn thay đổi ký tự ổ đĩa bằng đường dẫn đến một file hay thư mục. LẮP RÁP VÀ SỬ DỤNG Ổ CỨNG LÊ HOÀN Lắp ráp Máy tính cá nhân (PC) hiện nay cho phép bạn sử dụng bốn ổ đĩa cứng có giao tiếp IDE/ EIDE cùng lúc. Để phân biệt các ổ đĩa trên cùng một cáp tín hiệu, chúng ta phải xác lập bằng cách nối tắt các chân cắm được quy định cụ thể trên từng ổ đĩa (set jumper). Nhà sản xuất luôn cung cấp sơ đồ set jumper kèm theo ổ đĩa của mình vì nếu thiếu, chỉ có cách là set “mò” hay dựa trên ổ đĩa khác. (Chú ý: ổ đĩa CD-ROM theo chuẩn giao tiếp IDE cũng được tính vào tổng số này.)

48

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Nếu muốn sử dụng trên bốn ổ đĩa trong một máy, bạn có thể mua card Ultra ATA gắn vào Slot PCI còn trống trên mainboard. Mỗi card Ultra ATA cho phép gắn thêm bốn ổ đĩa cứng và mainboard sẽ quản lý các ổ đĩa này tương tự các ổ đĩa SCSI. Chú ý: Bạn phải cài driver dành cho từng phiên bản Windows của nhà sản xuất cung cấp kèm theo card. Các quy ước khi lắp ráp, kết hợp ổ đĩa: - Dây cáp: Cáp tín hiệu của ổ đĩa cứng IDE/EIDE (40 dây) có ba đầu nối giống y nhau. Một đầu để gắn vào đầu nối EIDE trên mainboard, hai đầu còn lại để gắn vào đầu nối trên hai ổ đĩa cứng. Khi cắm dây, chú ý cắm sao cho vạch màu ở cạnh cáp nối với chân số 1 của đầu nối. Thường chân số 1 được quy ước trên mainboard là cạnh có ghi số 1 hay có dấu chấm tròn, hoặc dấu tam giác. Trên ổ đĩa là cạnh có ghi số 1, hay cạnh nằm sát dây cắm nguồn. Có hãng sản xuất đã ngừa trường hợp cắm ngược cáp bằng cách bỏ bớt một chân ở đầu nối trên mainboard, và bít một lỗ tương ứng ở đầu nối trên cáp. Khi nối cáp, cố gắng xoay trở đầu cáp sao cho đoạn dây đi từ mainboard đến ổ đĩa cứng là ngắn nhất. Thậm chí, bạn có thể nối đầu giữa lên Mainboard, hai đầu bìa lên ổ đĩa cứng. Chú ý: Đối với cáp Ultra ATA (80 dây) ta phải cắm đúng quy định của nhà sản xuất (thường các đầu cắm phân biệt bằng màu sắc). Giữa hai nhóm ổ đĩa 1, 2 và 3, 4 phân biệt bởi hai dây cáp gắn vào hai đầu nối Pri (thứ nhất 1, 2) hay Sec (thứ nhì 3, 4). Giữa ổ đĩa 1, 2 hay 3, 4 phân biệt bằng cách set Jumper trên mỗi ổ đĩa là Master (1, 3) hay Slave (2, 4). - Trên ổ đĩa có các set sau: Master (single): Ổ đĩa chính duy nhất. Master (dual): Ổ đĩa chính nhưng có kết hợp với ổ khác. Slave: Ổ đĩa phụ. Cable Select: Xác lập master hay slave bằng vị trí đầu cáp. Có một số mainboard bắt buộc ổ đĩa khởi động phải được set là Master và được gắn vào cáp Pri (1). Có một số mainboard đời mới cho phép bạn vào BIOS xác lập khởi động bằng ổ đĩa nào cũng được hay tự động dò tìm ổ đĩa khởi động theo thứ tự do bạn quy định trong BIOS (ổ mềm, CD ROM, SCSI, ổ cứng C hay D, E, F...). Có trường hợp hai ổ đĩa không chịu chạy chung với nhau khi gắn cùng một cáp. Bạn phải sử dụng hai cáp cho hai ổ đĩa này. Sử dụng Để sử dụng được ổ đĩa cứng với hệ điều hành DOS/Win, bạn phải tiến hành các thủ tục sau: Fdisk: Phân vùng đĩa. Format: Định dạng đĩa. Trong trường hợp bạn mới ráp máy hay làm lại ổ đĩa, bạn phải khởi động bằng đĩa mềm rồi dùng chương trình chứa trên đĩa mềm tiến hành thao tác với ổ đĩa cứng.

49

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Cách làm đĩa mềm khởi động như sau: * Đưa đĩa mềm vào ổ đĩa A, đánh lịnh Format A: /S * Chép tối thiểu các file sau lên đĩa mềm: Fdisk, Format, Sys. Bạn có thể chép thêm NC, các chương trình chống Virus, các chương trình tiện ích...tuỳ theo nhu cầu và dung lượng đĩa mềm còn trống. FDISK Khi bạn đánh lệnh Fdisk, màn hình đầu tiên sẽ hỏi bạn có sử dụng FAT32 hay không (DOS 7 hỗ trợ FAT32) rồi đến màn hình có các mục dưới đây: 1. Create DOS partition or Logical DOS Drive 2. Set active partition 3. Delete partition or Logical DOS Drive 4. Display partition information 5. Change current fixed disk drive Giải thích: * Create DOS partition or Logical DOS Drive: Tạo khu vực trên đĩa (có thể là một phần, có thể là toàn bộ) và tạo ổ đĩa Logic Dos. Trong mục nầy còn có các mục con: a. Create Primary DOS Partition b. Create Extended DOS Partition c. Create Logical DOS Drive(s) in the Extended DOS Partition * Đầu tiên, bạn phải tiến hành mục a tức là tạo Partition DOS thứ nhất. Vùng nầy có đặc điểm là chỉ chứa một ổ đĩa duy nhất có dung lượng chiếm toàn bộ không gian vùng và chỉ ổ đĩa nầy được phép khởi động. Nếu bạn không chia nhỏ ổ đĩa cứng vật lý thì bạn cho vùng nầy chiếm toàn bộ và quá trình fdisk kể như hoàn tất, Fdisk sẽ tự động chỉ định cho ổ đĩa nầy là ổ khởi động. Nếu bạn muốn chia nhỏ ổ đĩa, bạn chỉ định kích thước cụ thể cho vùng này rồi tiến hành mục b. * Mục b tạo vùng đĩa mở rộng dành cho DOS. Dung lượng là không gian còn lại của ổ đĩa vật lý hay chỉ một phần nếu bạn muốn dự trữ một vùng riêng ngoài tầm kiểm soát của DOS (dành cho hệ điều hành khác) gọi là vùng Non DOS. Vùng DOS mở rộng nầy sẽ chứa tất cả các ổ đĩa Logic mà bạn muốn tạo và bạn tiến hành tạo chúng bằng mục c. 2. Set active partition: Chỉ định ổ đĩa được phép khởi động. Theo quy định của DOS, chỉ có ổ

50

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

đĩa nằm trong Pri Partition mới được phép active (ổ đĩa C). Mục này chỉ dùng khi bạn không cho vùng Pri chiếm toàn bộ dung lượng ổ đĩa vật lý. 3. Delete partition or Logical DOS Drive: Xoá bỏ những gì bạn tạo trong mục 1. Theo quy định của DOS, quá trình xóa phải ngược lại với quá trình tạo, nghĩa là cái gì tạo đầu tiên phải được xoá sau cùng và ngược lại. Trong mục nầy có các mục con: a. Delete Primary DOS Partition b. Delete Extended DOS Partition c. Delete Logical DOS Drive(s) in the Extended DOS Partition d. Delete Non-DOS Partition Trong mục nầy, bạn phải tiến hành ngược từ dưới lên trên tức là tiến hành theo thứ tự 4,3,2,1. 4. Display partition information: Hiển thị tình trạng hiện tại của ổ đĩa cứng. Mục này bạn nên chọn đầu tiên để tránh tình trạng thao tác lộn ổ đĩa. 5. Change current fixed disk drive: Chọn ổ đĩa vật lý để thao tác. Chú ý: Khi bạn Fdisk trên ổ đĩa cứng nào (logic hay vật lý) toàn bộ dữ liệu trên ổ đĩa đó sẽ bị xoá. Fdisk chỉ dùng cho ổ đĩa cứng, bạn không thể Fdisk ổ đĩa mềm. [Đầu trang]

FORMAT Format được dùng cho đĩa cứng lẫn đĩa mềm và gần như là chương trình thông dụng khi sử dụng máy tính. Nhưng Format có hai tính năng chưa được đánh giá đúng mức là format triệt để (/u): quá trình kiểm tra đĩa kỹ lưỡng nhất, và format /q (format nhanh): cách xoá đĩa có nhiều file nhanh nhất. Công dụng chính của Format /u là xóa mọi dữ liệu cũ, định dạng lại ổ đĩa giống như khi mới mua. Trong quá trình định dạng lại nó còn kiểm tra đánh dấu các vị trí xấu không sử dụng được. Công dụng của Format /q là không làm gì ảnh hưởng đến dữ liệu hiện có trong ổ cứng, nó chỉ làm một việc đơn giản là xoá các thông tin dùng để quản lý dữ liệu. Khi nào cần ghi dữ liệu mới thì dữ liệu cũ bị xoá đi. Do đó, nếu format /q, bạn vẫn có thể phục hồi dữ liệu lại được nếu chưa ghi dữ liệu mới đè lên. Ký tự cho ổ đĩa

51

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Trên máy có từ hai ổ cứng trở lên mà mỗi ổ cứng lại chia thành nhiều phân vùng (partition) thì việc đặt tên đĩa của DOS dễ làm bạn “rối” vì chúng được gán theo một thứ tự “kỳ cục”: DOS chỉ định ký tự ổ đĩa cho các phân vùng chính (pri) trước rồi mới đến các phân vùng mở rộng (ext). Thí dụ: Có ba ổ đĩa, mỗi ổ đĩa chia hai phân vùng thì tên của chúng được gán là C cho phân vùng pri của ổ 1, D cho phân vùng pri của ổ 2, E cho phân vùng pri của ổ 3, F cho phân vùng ext của ổ 1, G cho phân vùng ext của ổ 2, H cho phân vùng ext của ổ 3. Ðối với những người sử dụng máy tính ít kinh nghiệm, họ khó mà biết ký tự ổ đĩa được gán thuộc về ổ cứng nào (trừ ổ C). Bạn có thể tránh được rắc rối này bằng cách chỉ chia phân vùng ext cho các ổ cứng từ ổ thứ hai trở đi. Khi đó, DOS sẽ gán ký tự ổ đĩa theo đúng trật tự vật lý của chúng, nghĩa là lần lượt từ ổ thứ nhất đến ổ cuối cùng (vì chỉ có một phân vùng pri trên ổ 1). Biện pháp này có một nhược điểm là tất cả các ổ đĩa không có phân vùng pri sẽ không khởi động được và không thể dùng làm ổ C nếu mang sang các máy tính khác. Nếu đang sử dụng Windows 98 trên máy Pentium MMX trở lên, bạn có thể áp dụng cách đơn giản sau: Không khai báo ổ cứng thứ nhì trở đi trong BIOS. Khi vào Windows, hệ điều hành nầy tự phát hiện ra các ổ cứng đó và sẽ quản lý với các ký tự ổ đĩa được sắp xếp tiếp theo ổ cứng thứ nhất (thí dụ: C là phân vùng pri trên ổ 1; D là phân vùng ext trên ổ 1; E là phân vùng pri trên ổ 2; F là phân vùng ext trên ổ 2). Biện pháp này có nhược điểm là không sử dụng được ổ cứng thứ hai khi khởi động với DOS, nhưng có ưu điểm là bạn vẫn chia ổ đĩa như bình thường (có thể dùng làm ổ C để khởi động khi chạy trên máy khác). Nếu chạy Windows NT/2000/XP, bạn có thể vào Computer Manager/Disk Management và thay đổi ký tự ổ đĩa tuỳ ý. Format cấp thấp đĩa cứng (low level format) Thông thường, nhà sản xuất đã format cấp thấp cho ổ đĩa trước khi xuất xưởng, format cấp thấp đĩa cứng (low level format) sẽ ghi lại thông tin định dạng lên từng sector đĩa cứng về mặt vật lý phù hợp với trạng thái đầu từ ghi/đọc lúc đó và “loại bỏ” các sector hư hỏng (nếu có) khỏi danh sách quản lý của mạch điều khiển (tránh trường hợp ghi vào đây làm mất dữ liệu). Sau thời gian sử dụng, có thể có một số sector bị hư hỏng hay tình trạng đầu từ đọc/ghi bị thay đổi (do các chi tiết cơ khí bị mài mòn), chúng ta nên format cấp thấp lại để cập nhật “tình trạng vật lý” mới cho ổ đĩa. Ảnh hưởng của nó tương đương với một lần ghi dữ liệu và không hề làm giảm tốc độ hay tuổi thọ của ổ cứng, tuy nhiên chúng ta cần chú ý các vấn đề sau: - Format cấp thấp đĩa cứng sẽ phát hiện các sector hỏng và sẽ giấu chúng về mặt vật lý (mạch điều khiển ổ đĩa) để tất cả các chương trình (kể cả hệ điều hành) không bao giờ dùng được các sector này, do đó mỗi lần format cấp thấp lại, có thể dung lượng đĩa hữu dụng sẽ bị giảm

52

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

(nếu có thêm sector hỏng mới). - Trong một số mainboard, BIOS có chức năng format cấp thấp và quá trình thực hiện việc format này rất chậm. - Có một số phần mềm chuyên dùng để format cấp thấp của các hãng sản xuất ổ cứng chạy rất nhanh và có thể sử dụng cho nhiều loại ổ khác nhau. Tuy nhiên, chức năng giấu sector hỏng không được hoàn hảo lắm (khi được, khi không...). - Quá trình format cấp thấp là một quá trình ghi đọc đĩa toàn diện và trên toàn bộ bề mặt vật lý của đĩa cho nên có thể nói đây cũng là một quá trình kiểm tra tình trạng hoạt động khá nặng nề đối với các ổ đĩa cũ (ổ nào quá “yếu” thì có thể “tắt thở” luôn do không chịu nổi thử thách). Do đó, không nên format ở mức Low Level nhiều lần, mà chỉ thực hiện khi thật cần thiết.

Thuật ngữ tin học(A) Absolute: Tuyệt đối. (của một giá trị), thực và không đổi. Ví dụ, absolute address (địa chỉ tuyệt đối) là một vị trí trong bộ nhớ và an absolute cell reference (tham chiếu ô tuyệt đối) là một ô cố định đơn trong một màn hình bản tính. Phản nghĩa của absolute (tuyệt đối) là relative (liên quan). Accelerator borad: Thẻ tăng tốc. Kiểu bản mở rộng làm cho một máy tính chạy nhanh hơn. Nó thường chứa một đơn vị xử lý trung ương bổ sung. Access time: Thời gian truy cập. Hay reaction time (thời gian hoạt động), thời gian cho máy tính sau một lịch được cho, để đọc từ bộ nhớ hay viết lên bộ nhớ. Accumulator: Thanh ghi tạm thời: một bộ đăng ký đặc biệt hay vị trí bộ nhớ trong một đơn vị số học và logic trong bộ xử lý máy tính. Nó được sử dụng để giữ kết quả của một sự tính toán tạm thời hay lưu dữ liệu đang được chuyển. Accustic coupler: Bộ ghép âm thanh. Thiết bị cho phép dữ liệu máy tính được tuyền và nhận thông tin qua một điện thoại cỡ nhỏ (điện thoại con) thông thường, máy điện thoại này gắn trên

53

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

bộ ghép để tạo sự nối. Một loa nhỏ trong thiết bị được sử dụng để chuyển dữ liệu tín hiệu dạng kỹ thuật số của máy tính thành tín hiệu âm thanh mô phỏng sau đó được điện thoại con NHẬN. Ở ĐIỆN THOẠI NHẬN, MỘT BỘ GHÉP ẤM THANH THỨ hai hay một môdem chuyển các tín hiệu âm thanh trở lại thành dữ liệu kỹ thuật số cho tín hiệu vào máy tính. Không giống như môđem, một ghép âm thanh không yêu cầu sự nối trực tiếp tới hệ thống điện thoại. Acrobat: Hệ thống mã do hệ Adobe phát triển cho các ứng dụng in ấn (xuất bản) điện tử. Mã Acrobat có thể được phát ra trực tiếp từ tập tin Post Script. Acronym: Từ viết tắt từ chữ đầu, từ được tạo ra từ các chữ đầu và/hay vần của các từ khác, được dùng như một chữ viết tắt phát âm được. Ví dụ, RAM (random access memory: bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên) và FORTRAN (formula translation: phiên dịch công thức). Ngược lại, các chữ đầu tạo thành một chữ viết tắt được phát âm tách riêng mỗi chữ, ví dụ, ALU (arithmetic and logic unit: đơn vị số học và logic). Ada Ngôn ngữ lập trình máy tính mực độ cao, do US Department of Defense (Bộ quốc phòng Mỹ) phát triển và giữ bản quyền, được thiết kế để sử dụng trong các tình huống mà một máy tính trực tiếp điều khiển một quá trình hay máy, như một máy bay quân đội. Phải mất hơn 5 năm để chuyên môn hóa ngôn ngữ này và nó chỉ trở nên tiện dụng phổ biến vào cuối những năm 1980. Nó được đặt theo tên nhà toán học Anh Ada Augusta Byron. ADC Chữ viết tắt của Analogue to digital converter: bộ chuyển đổi kỹ thuật mô phỏng thành kỹ thuật số. Adder: Bộ cộng: mạch điện tử trong một máy vi tính hay máy tính toán thực hiện quá trình cộng hai chữ số nhị phân. Một bộ cộng riêng cần thiết cho việc cộng mỗi cặp bit nhị phân. Các mạch như thế là những thành phần thiết yếu của một đơn vị thuật toán và logic của máy tính (ALU). Address: ĐỊA CHỈ: SỐ CHỈ THỊ MỘT VỊ TRÍ ĐÂC BIỆT CỦA BỘ NHỚ MÁY TÍNH. Ở MỖI ĐỊA CHỈ, MỘT MẪU ĐƠN CỦA DỮ LIỆU CÓ THỂ ĐƯỢC LƯU. ĐỐI VỚI MÁY VI tính, địa chỉ này được tổng lại thành 1 byte (đủ để biểu thị một ký tự đơn, như là một chữ hay số). Address bus: THANH GÓP ĐỊA CHỈ: ĐƯỜNG DẪN ĐIỆN TỬ HAY là thanh góp được dùng để chọn hành trình cho bất cứ dữ liệu riêng nào như khi nó di chuyển từ phần này đến phần khác của máy tính. AI: Chữ viết tắt artificial intelligence: trí thông minh nhân tạo. Algol: (từ chữ đầu của algorithmic language: ngôn ngữ thuật toán) ngôn ngữ lập trình mức

54

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

độ cao trước đây, được phát triển vào những năm 50 và 60 cho các ứng dụng khoahọc. Một ngôn ngữ mục dịch tổng quát, ALGOL là thích hợp nhất đối với công việc toán học và có một kiểu đại số. Dù không còn thông dụng nữa nhưng nó đã ảnh hưởng lớn đến các ngôn ngữ ngày nay như ADA và PASCAL. Algorithm: Thuật toán: trình tự hay chuỗi các bước được dùng để giải quyết một vấn đề. Trong khoa học máy tính, trình tự logic các thao tác được thực hiện bởi một chương trình. Một sơ đồ dòng là sự biểu thị nhìn thấy được của một thuật toán. Aliasing: ĐÂC BIỆT DÀNH CANH PHẢI: ẢNH HƯỞNG ĐƯỢC nhìn thấy trên màn hình hay tín hiệu ra máy in, khi các đường cong mịn xuất hiện để cấu thành các bước do độ phân giải không đủ cao. Chống biệt hiệu là một kỹ thuật phần mềm giảm ảnh hưởng này bằng cách dùng các thang đo màu xám. Alpha: Một thẻ mạch RISC 64 bit được phóng ra vào năm 1993 bởi thiết bị kỹ thuật số (DEC). Nó được xem như là một cạnh tranh với thẻ mạchPentium của Intel. Alphanumeric data: Dữ liệu chữ số, dữ liệu cấu thành các chữ cái và bất kỳ chữ số từ 0 đến 9. Sự phân loại của dữ liệu tùy theo kiểu ký tự được chứa cho phép hệ thống hiệu lực máy tính kiểm tra độ chính xác của dữ liệu; một máy tính có thể được lập trình để loại bỏ các đầu vào chứa các ký tự sai. Ví dụ, tên của một người có thể được loại bỏ nếu nó chứa bất kỳ dữ liệu số và một số tài khoản ngân hàng được loại bỏ nếu nó chứa bất kỳ dữ liệu chữ cái. So với số đăng ký xe thì sẽ chứa dữ liệu chữ số nhưng không có các dấu chấm câu. Alu Chữ viết tắt của arithmetic and logic unit (đơn vị số học và logic). American National Dtandards Institute (ANSI): Viện tiêu chuẩn quốc gia Hoa Kỳ. Viện đặt các thủ tục chính thức trong (giữa các lĩnh vực khác) máy tính và điện tử. Annalogue: Tương tự, liên biến (của một số lượng hay thiết bị) tỉ lệ hay song song với các giá trị thay đổi liên tục và so sánh trực tiếp bằng cách đối chiếu một số lượng mô phỏng hay thiết bị thay đổi trong các chuỗi bước riêng biệt. Ví dụ, một đồng hồ mô phỏng đo thời gian bằng các phương tiện của một chuyển động liên tục bằng tay xung quanh một mặt số nơi một đồng hồ kỹ thuật số đo thời gian với một hiển thị số thay đổi trong một chuỗi các ước riêng biệt. Analogue computer: Máy tính mô phỏng, máy tính tương tự: máy tính được thực hiện mạch và xử lý dữ liệu kỹ thuật (mô phỏng) thay đổi liên tục. Các máy tính kỹ thuật số mô phỏng hiếm hơn nhiều so với các máy kỹ thuật số và thường là các máy có mục đích đặc biệt được xây dựng với màn hình và điều khiển các thiết bị khác.

55

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Analogue to -didital converter (ADC): Bộ chuyển đổi kỹ thuật mô phỏng thành kỹ thuật số: mạch điện chuyển một tín hiệu kỹ thuật mô phỏng thành một tín hiệu kỹ thuật số. Một mạch như thế thì chương trình để chuyển tín hiệu từ một thiết bị kỹ thuật mô phỏng thành một tín hiệu kỹ thuật số cho việc nhập vào máy tính. Ví dụ, nhiều cảm biến được thiết kế để đo các giá trị vật lý như nhiệt độ và áp suất, sinh ra một tín hiệu mô phỏng dưới dạng điện thế và được truyền qua một ADC trước khi máy tính nhập và xử lý nó. Một bộ chuyển đổi kỹ thuật số thành kỹ thuật mô phỏng (DAC) thực hiện quá trình ngược lại. Analytical engine: ĐỘNG CƠ PHẤN TÍCH. THIẾT BỊ MÁY TÍNH CÓ THỂ lập trình được do nhà toán học người Anh Charles Baddage thiết kế năm 1833. Nó được dựa trên các động cơ khác nhau nhưng được hưởng tới tự động hóa cả quá trình tính toán. Nó giới thiệu nhiều quan điểm về máy tính kỹ thuật số nhưng do hạn chế trong quá trình sản xuất, nó không được xây dựng cho tới năm 1992 khi một phiên bản làm việc được giới thiệu trong bảo tàng KHOA HỌC, LUẤN ĐÔN. AND gate: Cổng AND. Kiểu cổng logic. ANSI: Viết tắc của American National Standards Institule. Viện Tiêu Chuẩn Quốc gia Hoa Kỳ. API: Viết tắt của Applications Program Interface: Giao diện Chương trình ứng dụng. Apple: Công ty máy tính ở Hoa Kỳ, nhà sản xuất loại máy Macintosh. Application: Chương trình ứng dụng, chương trình công việc được thiết kế để tiện lợi cho người sử dụng như một hệ bảng lương hay bộ xử lý từ ngữ. Cách dùng để nhận biết các chương trình như thế, từ đó điều khiển máy tính hay giúp thảo chương viên một bộ biên dịch. Application package: Bộ chương trình ứng dụng. Bộ chương trình và các tài liệu liên quan (như sổ tay hướng dẫn) được dùng trong một ứng dụng đặc biệt. Application program: Chương trình ứng dụng. Chương trình thành lập để thực hiện một công tác cho sự tiện lợi của người sử dụng máy tính - ví dụ, tính toán sự trả lương hay xử lý từ. Ngược lại, một chương trình hệ thống thực hiện nhiều công tác liên quan tới hoạt động và thực hiện của chính máy tính. Application program Interface (API) : Giao diện chương trình ứng dụng, trường tiêu chuẩn bao gồm các dụng cụ, thủ tục và các trình tự khác trong đó các chương trình có thể được viết. Một API bảo đảm rằng tất cả các ứng dụng là phù hợp với hệ điều hành và có một giao diện sử dụng tương tự.

56

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học Argument argumen, đổi số, giá trị trên đó một hàm số thực hiện. Ví dụ, nếu argument 16 được thực hiện trên hàm số ''căn bậc hai thì đưa ra kết quả là 4. Arithemetic and logic unit (ALU): ĐƠN VỊ THUẬT TOÁN VÀ LOGIC: PHẨN CỦA ĐƠN VỊ xử lý trung ương thực hiện các thao tác số học cơ bản và logic trên dữ liệu. Array Chuỗi: trong một máy tính lập trình, một chuỗi các giá trị có thể được tham khảo tới bởi một tên biến đổi đơn. Các giá trị riêng được phân biện bằng cách dùng một hay nhiều chỉ số dưới dòng với mỗi tên biến đổi. Ví dụ, xem danh sách về nhiệt độ cao nhất mỗi ngày. Nhiệt độ (0C) Ngày 1

22

Ngày 2

23

Ngày 3

19

Ngày 4

21

Chuỗi này có thể được xem với tên biến đổi đơn temp. Các yếu tố riêng của chuỗi sau đó sẽ được xác định với các chỉ số dưới dòng. Ví dụ, phần tử chuỗi temp1 sẽ lưu giá trị 22, 'temp 3 sẽ lưu giá trị 19. Một chuỗi có thể sử dụng nhiều hơn một chỉ số dưới dòng. Ví dụ, xem danh sách sau đây chỉ số panh sữa (đơn vị đo lường bằng 0,57 1 ở Anh và 0,47 1 Mỹ) được phân ra trong bốn nhà. Nhà 1

Nhà 2

Nhà 3

Nhà 4

Ngày 1

2

2

3

1

Ngày 2

2

1

2

1

Ngày 3

3

2

0

1

Ngày 4

2

1

2

1

Ngày 5

4

1

2

2

Ngày 6

4

5

4

4

Nếu chuỗi này được cho tên biến đổi pint (panh) thì các yếu tố của nó sẽ được xác định với hai chỉ số: một đối với nhà và một đối với ngày trong tuần. Do đó, phần tử

57

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

chuỗi pints (,2,6) sẽ lưu giá trị 5, pints (3,3) lưu giá trị 0. Các chuỗi thì hữu dụng vì chúng chỉ cho phép các thảo chương viết các trình tự tổng quát để có thể xử lý các danh sách dữ liệu dài. Ví dụ, nếu mỗi giá được lưu trong một chương trình kế toán sử dụng một tên biến đổi khác nhau thì các lệnh chương trình phân tách sẽ được yêu cầu để xử lý mỗi giá. Tuy nhiên, nếu tất cả các giá được lưu trong một chuỗi thì một trình tự tổng quát có thể được viết để xử lý, nói định giá (J) và bằnh cách cho phép J lấy các giá trị khác nhau, sau đó có thể xử lý bất cứ các dữ liệu riêng nào. Artificial imtelligence (AI): Trí thông minh nhân tạo. Một ngành khoa học liên quan tới việc tạo các chương trình máy tính có thể thực hiện các hoạt động so sánh với những hoạt động của một con người thông minh. Nghiên cứu AI hiện thời bao trùm các lĩnh vực như lập kế hoạch (cho cách xử rôbô), hiểu biết ngôn ngữ, nhận biết mẫu, biểu thị kiến thức. Các chương trình AI trước kia được phát triển năm 1960 đã đạt được sự mô phòng trí thông minh con người hay được giúp đỡ ở kỹ thuật giải quyết vấn đề tổng quát. Bây giờ người ta nghĩ rằng cách cư xử thông minh tùy thuộc nhiều vào kiến thức một hệ thống có được như trên nguồn lý lẽ của nó. Do đó, sự nhận mạnh hiện được ở trong các hệ thống dựa trên kiến thức. Ascii (từ chữ đầu của American Standard Code for Information Interchange) hệ lập mã trong đó các số được quy định cho các chữ, chữ số và các biểu tượng chấm câu. Dù các máy tính làm việc trong mã số nhị phân, các số ASCII thường được định như các số thập phân hay thập lục phân, 32 mã đầu được dùng cho các chức năng điều khiển như trả hộp băng và xóa ngược. Nói chính xác, ASCII là một mã nhị phân 7 bit cho phép 128 ký tự khác nhau được biểu thị nhưng một bit thứ tám thì thường được dùng để cung cấp tính chẳn lẽ hay để cho phép đối với các ký tự phụ. Hệ thống này được dùng rộng rãi đối với việc lưu văn bản. Assembly language: Ngôn ngữ chương trình hợp ngữ, ngôn ngữ lập trình máy tính mực độ thấp liên quan mật thiết tới các mã bên trong một máy tính. Nó gồm chủ yếu một bộ các chuỗi ngắn với chữ (thuật nhớ) được bộ dịch hợp ngữ dịch thành mã máy cho đơn vị xử lý trung ương của máy tính để làm theo một cách trực tiếp. Trong ngôn ngữ chương trình hợp ngữ, JMP có nghĩa là nhảy (Jump) và LDA có nghĩa là Load accumulation (bộ trữ tải) mã chương trình hợp ngữ được các thảo chương viên sử dụng để viết các chương trình rất nhanh và hiệu quả. Asynchronus: Không đồng bộ (dị bộ). Không theo qui luật hay không đồng bộ. Thường được cung cấp trong sự truyền thông để truyền dữ liệu không qtho qui luật so với một dòng ổn định. Sự thông tin không đồng bộ dùng các bit bắt đầu và bit kết thúc để chỉ sự bắt đầu và sự kết thúc mối mẫu dữ liệu. Audit trail: Vết kiểm tra. bản ghi lại các hoạt động máy tính chỉ những gì được thực hiện và ai thực hiện nó (nếu thông tin này có sẵn). Thuật ngữ này được lấy trong kế toán nhưng các vết kiểm tra (chuỗi kiểm toán trong kế toán ngày nay được dùng rộng rãi để kiểm tra nhiều khía cạnh an toàn máy tính cũng như trong các chương trình kế toán.

58

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Autoexec.bat File trong điều hành MS-Dos bao gồm các lệnh được thi hành khi máy tính được khởi động, nó được chạy tự động vào lúc này.

Thuật ngữ tin học (B) Bandwidth Độ rộng dải tần. Trong máy tính và trong thông tin liên lạc, khái niệm này xác định tốc độ chuyển dữ liệu, được đo bằng số bit mỗi giây.

Benchmark Mốc, chuẩn Phép đo hiệu quả của một mẫu thiết bị hay phần mềm, thường bao gồm một chương trình tiêu chuẩn hay một bộ chương trình. Các mốc có thể chỉ ra xem một máy tính có đủ mạnh để thực hiện một tác vụ đặc biệt nào đó hay không và cho phép so sánh các máy với nhau. Tuy nhiên, chúng chỉ đo các thông số đặc biệt và có thể không đưa ra một hướng dẫn chính xác để tăng tốc các ứng dụng thực tế. Mốc đo bao gồm Whetstones, Dhrystones, TPC và SPECmarks. SPECmarks dựa trên 10 chương trình được chấp nhận bởi hệ thống thực hiện đánh gía kết hợp cho các trạm làm việc chuẩn. Mốc TCP-B của hội đồng thực hiện xử lý giao dịch được sử dụng để thử cơ sở dữ liệu và hệ thống trực tuyến trong phạm vi ngân hàng. Beta version Bản thử nghiệm trước phát hành Phiên bản trước khi tung ra chính thúc của một phần mềm hay chương trình ứng dụng, thường được phân phối tời một số hạn chế các chuyên viên sử dụng (và thường là các nhà phê bình). Sự phân phối của phiên bản này cho phép người sử

59

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

dụng kiểm tra và phản hồi lại người phát triển để bất cứ biến đối cần thiết nào cũng có thể được thực hiện trước khi phát hành. Bitmap Sơ đồ bit Là mảng bit được sử dụng để mô tả một tổ chức dữ liệu. Các sơ đồ bit được dùng để lưu các hình ảnh đồ họa bằng cách dùng gia trị 1 để biểu thị đen (hay màu) và giá trị 0 để biểu thị trắng. Tuy nhiên đồ họa dùng sơ đồ bit không được sử dụng cho các hình ảnh yêu cầu đo đạc (trong trường hợp này người ta sử dụng đồ họa véc tơ lưu dưới dạng công thức hình học). Các sơ đồ bit có thể được sử dụng để lưu trữ kiểu chữ hay phông chữ nhưng mỗi cỡ hay kiểu chữ đòi hỏi phải có một bột sơ đồ bit riêng. Một bộ phông kiểu véc tơ có thể được giữ làm dữ liệu mẫu và đo đạc khi cần thiết. Bridge Cầu nối Thiết bị nối hai mạng địa phương tương tự nhau. Các cầu nối là thủ tục độc lập, chuyển dữ liệu trong các bó giữa hai mạng mà không làm một bất kỳ thay đổi nào. Brouter Cầu chỉ đường Thiết bị kết nối các mạng tổ hợp chức năng của cả hai thiết bị là cầu nối và bộ chỉ đường. Các cầu chỉ đường thường đưa ra hành trình có thể theo và nối cầu những thủ tục còn lại. Bus Thanh góp ĐƯỜNG DẪN ĐIỆN TỬ THÔNG QUA ĐÓ MỘT BỘ VI XỬ LÝ máy tính liên lạc với các thành phần khác của nó hay với các thiết bị ngoại vi. Về mặt vật lý, thanh góp là một bộ các đường song song có thể mang các tín hiệu kỹ thuật số . Nó có thể có dạng vết lát đồng trên bảng mạch in máy tính (PCBs) hay của một cáp bên ngoài hay sự nối kết. Một máy tính điển hình có ba thanh góp bên trong nằm trên bản mạch chính của nó, một thanh góp dữ liệu (data bus) mang dữ liệu giữa các thành phần máy tính, một thanh góp địa chỉ (address bus) chọn các thủ tục được làm theo bởi bất cứ mẫu dữ liệu riêng biệt nào đi dọc thanh góp dữ liệu và một thanh góp điều khiển (control bus) được dùng để quyết định xem dữ liệu được đọc hay ghi từ thanh góp dữ liệu. Một thnh góp mở rộng (expansion bus) bên ngoài được dùng cho việc nối bộ xử lý máy tính tới thiết bị ngoại vi như modem và máy in. Backing storage: Bộ nhớ dữ liệu, bộ nhớ bên ngoài đơn vị xử lý trung ương dùng để lưu các chương trình và đo lường không được dùng hiện thời. Bộ nhớ dự trữ phải không dễ bay hơi nghĩa là nội dung của nó phải không được mất khi nguồn cung cấp tới máy tính không được nối nữa. Backup: Sao chép để dự trữ, các file sao chép được chuyển tới các phương tiện khác, thường là lấy đi được, là đĩa mềm hay băng. Mục đích của điều này là để có bản sao của một file mà nó có thể được phục hồi trong trường hợp có dự hư hỏng trong hệ thống hay trên chính file đó. các file sao chép cũng được tạo bởi nhiều ứng dụng (với phần mở

60

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

rộng là BAC hay BAK), do đó, một phiên bản là sự có sẵn của một file gốc trước khi nó được biến đổi bởi ứng dụng hiện thời.

Backup system: Hệ thống sao chép: một hệ thống máy tính sao chép mà có thể tiếp nhận hoạt động của mộy máy tính trong biến cố của sự hư hỏng thiết bị hay cho nhu cầu để bảo trì. Các hệ thống sao chép mở rộng sao chép dự phòng tăng và hệ thống sao chép đầy đủ. Bar code: Mã thanh: mẫu của các thanh và các khoảng trống có thể được đọc bằng một máy tính. Các mã thanh được sử dụng rộng rãi trong sự bán lẻ, phân phối công nghiệp và các thư viện công cộng. Các mã này được đọc bởi một thiết bị quét, máy tính xác định mã từ các độ rộng của các thanh và khoảng trống. Basic : ( từ viết tắt chữ đầu của beginer's all purpose symbolic instruction code: mã chỉ dẫn biểu tưởng tất cả mục đích của người mới sử dụng), ngôn ngữ lập trình máy tính mức độ cao, được phát triển năm 1964, được thiết kế nguyên thủy để nhận sự tiến bộ của các hệ thống nhiều người sử dụng (có thể được sử dụng bởi nhiều người cùng lúc). Ngôn ngữ này dễ liên hệ học và phổ biến trong số những người sử dụng máy vi tính. Nó là phần cơ bản tiếp theo cho các ngôn ngữ mới như Visual Basic. Batch processing: Xử lý bó, hệ thống xử lý dữ liệu với ít hay không có sự can thiệp của người vận hành. Các bó dữ liệu được chuẩn bị để tiến tới được xử lý trong quá trình chạy bình thường (ví dụ, mỗi tối). ĐIỀU NÀY CHO PHÉP MÁY TÍNH SỬ DỤNG CÓ HIỆU QUẢ VÀ thích hợp tốt cho các ứng dụng của một kiểu lập lại như một bản lương công ty. Bộ xử lý tương phản với máy tính tác động xen kẽ, trong đó dữ liệu và các lệnh được nhập vào trong khi chương trình xử lý đang chạy. Baud: ĐƠN VỊ ĐO TỐC ĐỘ CHUYỂN DỮ LIỆU. Nếu một tín hiệu hiểu thị một bit, sau đó một baud biểu thị một tốc độ chuyển của một bit mỗi giây (bps). Baudot code: Mã Baudot, mã 5 bit được phát triển bởi một kỹ sư người Pháp Emil Baudot vào những năm 1870. Nó còn dùng trong telex. Bézier curve : ĐƯỜNG CONG BÉZIER, ĐƯỜNG CONG NỐI MỘT CHUỖI điểm (hay nút) bằng phương pháp mịn nhất có thể. Hình dạng đường cong ở MỖI NÚT ĐƯỢC ĐIỀU HÀNH BỞI BA ĐIỂM ĐIỀU KHIỂN. ĐƯỜNG cong Bezier được sử dụng trong đồ họa máy tính và CAD (computer aided design: máy tính giúp thiết kế ). Binary number code: Mã số nhị phân, mã số dựa trên hệ thống số nhị phân, được dùng để biểu thị các lệnh chỉ dẫn và dữ liệu trong tất cả các máy tính kỹ thuật số điều sử dụng trong hầu hết các máy vi tính, chữ hoa A u thị bởi số nhị phân 01000001

61

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Do các số nhị phân chỉ dùng các chữ số 0 và 1 nên chúng có thể được biểu thị bởi bất cứ thiết bị nào có thể tồn tại trong hai trạng thái khác nhau. Trong một máy tính kỹ thuật số, nhiều thiết bị hai trạng thái khác nhau được dùng để lưu hay chuyển các mã số nhị phân ví dụ như - các mạch, có thể hay không thể mang điện thế, đĩa hay băng mà các phần của nó có thể không thể được từ hóa và công tác (chuyển mạch) có thể mở hay đóng. Các máy tính kỹ thuật số được thiết kế theo cách này bởi hai lý do. Thứ nhất, để tạo thiết bị hai trạng thái thì dễ và rẻ hơn nhiều so với thiết bị tồn tại ở nhiều hơn hai trạng thái. Thứ hai sự truyền thông giữa các thiết bị hai trạng thái thì rất đáng tin cậy vì chỉ có hai tín hiệu khác nhau, 0 hay 1 (mở hay tắt cần được nhận biết. Binary number system: Hệ thống số nhị phân, hệ thống số cơ số hai được dùng trong máy tính và điện tử. Tất cả các số nhị phân được viết bằng cách dùng sự kết hợp của các chữ số 0 hay 1. Số thập phân thông thường hay cơ số 10, các số có thể được xem như được viết dước các đầu cột dựa trên số 10. Ví dụ, số thập phân 2,567 viết tắt của: 1.000 s

100s

10s

1s

(103)

(102)

(101)

(10)

2

5

6

7

Nhị phân, hay cơ số 2, cá số được viết dưới các đầu cột dựa tên số 2. Ví dụ, số nhị phân của 1101. 8s

4s

2s

1s

(23)

(22)

(21)

(20)

Số nhị phân 1101 do đó tương đương với số thập phân 13 vì (1x8) + (1x4) + (1x1) = 13 Binary search: Tìm hệ nhị phân, kỹ thuật nhanh được dùng để tìm bất cứ bản ghi nào trong một danh sách các bản ghi được giữ trong thứ tự sắp xếp. Máy tính được lập trình để so sách bản ghi được tìm thấy với bản ghi ở giữa trong DANH SÁCH THỨ TỰ. ĐIỀU NÀY ĐANG ĐƯỢC THỰC HIỆN, máy tính loại bỏ nửa danh sách trong đó bản ghi không xuất hiện do đó giảm số bản ghi đã tìm kiếm xong tới phân nửa, quá trình này được lập lại cho tới khi bản yêu cầu được tìm thấy. Biological computer: Máy tính sinh học, đã đề xuất kỹ thuật đối với các thiết bị máy tính dựa trên dự tăng trưởng các phân tử hữu cơ phức tạp ( phân tử sinh học) như là các cấu tử, cơ sở lý thuyết của nó là các ô đó, khối xây dựng của tất cả vật thể sống có các hệ thống hóa học có thể lưu và trao đổi các điện tử và do đó hoạt động như các cấu tử có điện. Nó là đề tài hiện thời được nghiên cứu lâu dài.

62

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Bios: (từ chữ đầu của basic input/output system: hệ nhập xuất cơ bản) phần của hệ điều hành điều khiển nhập và xuất. Thuật ngữ này cũng được dùng để mô tả các chương trình được lưu trong ROM (và được gọi là ROM Bios), mà nó chạy tự động khi một máy tính được bật lên cho phép nó khởi động. BIOS không bị ảnh hưởng bởi sự nâng cấp lên hệ điều hành được lưu trên đĩa. Bestable circuit: Mạch lật, hay mạch điện đơn giản bập bênh còn tồn tại trong một hay hai trạng thái ổn định cho tới khi nó nhận một xung (tín hiệu logic 1) thông qua một trong những đầu vào của nó, trong đó nó chuyển hay ''flip trên trạng thái khác. Do nó là thiết bị hai trạng thái nên nó có thể được sử dụng để lưu các chữ số nhị phân và được sử dụng rộng rãi trong mạch tổ hợp. Bit: Chữ số nhị phân, chữ số nhị phân đơn, hoặc là 0 hoặc là 1. Một bit là đơn vị nhỏ nhất của dữ liệu được lưu trong máy tính, tất cả các dữ liệu khác phải được mã hóa thành một mảng riêng biệt. Một byte biểu thị bộ nhớ máy tính đầy đủ để lưu một ký tự dữ liệu đơn và thường chứa 8 bit. Ví dụ, trong hệ mã ASCII được dùng trong hầu hết các máyvi tính, thì chữ hoa A được lưu trong một byte đơn của bộ nhớ như một mảng bit 01000001. Số bit tối đa mà một máy tính có thể xử lý thông thường vào một lúc được gọi là một từ. Bit mapped font: Phông được lập sơ đồ bit, phông được giữ trong bộ nhớ máy tính như một bộ sơ đồ bit. Bit pad: ĐỆM BIT: THIẾT BỊ NHẬP CỦA MÁY TÍNH, XEM BẢNG đồ họa. Block : Khối; nhóm hồ sơ được xử lý như một đơn vị hoàn chỉnh cho việc chuyển đi hay chuyển lại bộ nhớ dự trữ. Ví dụ, nhiều ổ đĩa chuyển dữ liệu trong khối 512 byte. Bollean algebra: ĐẠI SỐ BOOLEAN, BỘ QUI TẰC ĐẠI SỐ, ĐƯỢC ĐÂT TÊN THEO NHÀ TOÁN HỌC GEORGE BOOLE, TRONG ĐÓ TRUE (ĐÚNG) và False gồm một chuỗi toán tử AND (và), OR (hoặc), Not (không), NAND (NOTAND: không, và), NOR (hoặc không) và XOR (exclusive OR: hoặc loại trừ) mà nó có thể ĐƯỢC DÙNG ĐỂ ĐÁNH TÍN HIỆU ĐÚNG (TRUE) VÀ SAI (False) (xem bảng thật) và là cơ sở của logic máy tính vì giá trị thật có thể được nhận biết trực tiếp bằng các bit. ĐẠI SỐ BOOLEAN: CÁC TOÁN TỬ Toán tử

Nghĩa

x AND y

Kết quả đúng nếu cả hai x & y đều đúng, ngược lại kết quả sai.

63

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học x OR y

Kết quả đúng nếu x hoặc y đúng, ngược lại kết quả sai

x XOR y

Kết quả đúng chỉ nếu x và y khác biệt, ngược lại kết quả sai

NOT x

Kết quả đúng nếu x sai, kết quả sai nếu x đúng.

1/8/2006

Boot: Khởi động (mồi) hay qui trình mồi để bắt đầu máy tính. Hầu hết các máy tính có một chương trình mồi nhỏ, gắn liền (BIOS) để bắt đầu tự động khi máy tính được bật lên những công tác của nó là chỉ để tải chương trình lớn hơn một cách nhẹ nhàng, thường từ một đĩa mà ngược lại nạp về bộ điều hành. Trong máy vi tính, BIOS thường được giữ trong bộ nhớ ROM thường trú và chương trình mồi khởi động hoạt động của nó một cách đơn giản. Bps (viết tắc của bits per second: số bit mỗi giây) một phép đo được dùng để xác định tốc độ truyền dữ liệu. Bubble jet printer: Máy in phun bột khí, máy in phun mực trong đó được nung nóng tới điểm sôi để nó tạo một bọt khí ở đầu một bec phun. Khi bột khí nở, mực được chuyển tới giấy. Bubble memory: Bộ nhớ bot, thiết bị bộ nhớ dựa trên tạo ra các bọt nhỏ trên một bề mặt từ tính. Các bộ nhớ? Bubble điển hình lưu tới 4 megabit (4 triệu bit) thông tin. Chúng không nhạy về va đập và sự rung động, không giống như thiết bị bộ nhớ khác như ổ đĩa nhưng giống như đĩa từ tính, chúng không dễ bay hơi và không làm mất thông tin khi tắt máy tính. Bubble sort: Sắp xếp bot, kỹ thuật sắp xếp dữ liệu. Những mục kế cận được trao đổi liên tục cho tới khi dữ liệu thành một trình tự. Buffer: Bộ đệm. Phần của bộ nhớ được dùng để lưu dữ liệu một cách tạm thời. Ví dụ, một chương trình có thể lưu dữ liệu trong một bộ đệm máy in cho tới khi máy in sẵn sàng in chúng. Bug: Lỗi trong một chương trình. Nó có thể là lỗi trong một cấu trúc logic của chương trình hay một lỗi cú pháp như lỗi chính tả. Một vài bug làm cho một chương trình hỏng ngay tức khắc, một số khác còn không lộ ra, gây ra các vấn đề chỉ khi một sự kết hợp riêng biệt của các chứng cứ xảy ra. Quá trình tìm và trừ lỗi đi từ một chương trình được gọi là debugging. Bulletin board: Bảng thông báo, trung tâm lưu trữ của các tín hiệu, thường được truy cập trên mạng điện thoại thông qua thư tín một môđem. Các bảng thông báo thường được chuyên dùng các nhóm đặc biệt và có thể mang tín hiệu, lưu ý, và chương trình.

64

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Burreau: Tổ chức đưa ra môt chuỗi dịch vụ máy tính như xử lý bảng lương, chuyên môn hóa việc in hay cài đặt kiểu. Byte: Bộ nhớ máy tính đầy đủ để lưu một ký tự dữ liệu đơn. Ký tự được lưu trong một byte của bộ nhớ như một mảng bit (chữ số nhị phân), dùng một mã như ASCII. Một byte thường chứa 8 bit ví dụ, chữ hoa F có thể được lưu như mảng bit 01000110. Kích cỡ bộ nhớ máy tính được đo bằng kilobyte (1.024 byte) hay megabyte (1.024 kilobyte).

Thuật Ngữ Tin Học C Cache memory Bộ nhớ đệm Khu vực dành riêng cho việc nhập dữ kiện tức thì, được sử dụng để tăng tốc độ hoạt động của chương trình máy tính. Bộ nhớ đệm có thể được xây dựng từ SRAM, nó nhanh hơn nhưng cũng đắt hơn DRAM bình thường. Hầu hết các chương trình nhập vào với cùng một chỉ dẫn và dữ liệu giống nhau. Nếu thường xuyên sử dụng các chỉ dẫn và dữ liệu được trữ sẵn trong bộ nhớ đệm SDRAM thì chương trình sẽ hoạt động nhanh hơn. Trong trường hợp khác, bộ nhớ đệm là DRAM nhưng được sử dụng lưu trữ thường xuyên sử dụng các chỉ dẫn và dữ liệu thì sẽ được lưu trữ trở lại một cách đơn giản. Nhập dữ liệu vào DRAM nhanh hơn lưu trữ trở lại và lại một lần nữa chương trình chạy nhanh hơn. Kiểu bộ nhớ đệm này thường được gọi là đệm đĩa. CAD (Computer Aided Design) Thiết kế với sự trợ giúp của máy tính Máy tính sử dụng trong tạo dựng và thiết lập các bản vẽ thiết kế. CAD cũng cho phép người sử dụng thực hiện những tác vụ như kiểm soát những thiết kế phức tạp một cách tự động hay làm linh hoạt thêm không gian ba chiều của thiết kế. Hệ thống CAD được sử dụng rộng rãi trong kiến trúc, điện tử và kỹ thuật (thí dụ trong công nghiệp sản xuất xe hơi, nơi mà giờ đây các thiết kế mẫu xe được sự trợ giúp của những chiếc máy tính). Mối quan hệ phát triển này được gọi là CAM CAM (Computer Aided Manufacturing) Sản xuất với sự trợ giúp của máy tính Máy tính được sử dụng để kiểm soát quá trình sản xuất, đặc biệt là kiểm soát máy công cụ và các người máy trong các xí nghiệp. Trong một số nhà máy, toàn bộ hệ thống thiết kế và sản xuất được kết nối với nhau một cách tự động từ CAD đến CAM. Mạng linh hoạt CAD và CAM trong sản xuất đến các máy bán hàng và phân phối với phương pháp này có thể cho phép sản xuất một số lượng hàng hóa tiêu dùng với giá thấp hơn.

65

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Clipboard Bảng ghi tạm Tập tin tạm thời hay vùng nhớ tại đó dữ liệu có thể được lưu trữ trước khi được sao chép vào một tập tin ứng dụng. Ví dụ như được dùng trong các thao tác cắt và dán tập tin. Clock interrupt Ngắt tín hiệu ĐƯỢC PHÁT SINH BỞI ĐỒNG HỒ ĐIỆN TỬ BÊN TRONG MÁY tính. Clock rate Tần số đồng hồ Tần số của đồng hồ điện tử bên trong máy tính. Nó sinh ra một dãy xung điện được bộ phận điều khiển sử dụng để đồng bộ hóa các bộ phận của máy tính và điều hoà chu trình thực hiện - trở về theo đó các chỉ dẫn của chương trình được xử lý. Một số cố định của các xung thời gian được đòi hỏi để thực hiện từng lệnh riêng. Vận tốc tại đó máy vi tính có thể xử lý các lệnh sẽ phụ thuộc vào tần số đồng hồ này. Tần số đồng hồ được đo bằng megahertz (Mhz) hay triệu xung động trong 1 giây. Máy vi tính thường có tần số đồng hồ 8 - 50 MHz. C: Ngôn ngữ chương trình máy tính cao cấp với nhiều chức năng đa dạng được phát triển vào đầu thập niên 70 và trước đó được gọi tắt là BCPL. C được sử dụng trước tiên như là ngôn ngữ hoạt động hệ thống Unix, thông qua nó và từ đó trở nên rộng rãi bỏ xa Unix. Nó hữu ích trong việc soạn thảo nhanh và các chương trình hoàn thiện, cả hai hệ thống cùng hoạt động (điều hành hoạt động của máy) và gắn liền với nhau. C ++ Chương trình ngôn ngữ cao cấp sử dụng gắn với định hướng mục tiêu. - Cal - Viết tắt của sự có mặt của máy tính trong học tập) máy tính sử dụng trong giáo dục và đào tạo. Máy tính trình bày các tài liệu hướng dẫn sinh viên và hỏi về thông tin đã được đưa ra, những câu trả lời của sinh viên về bài học được xác định rõ ràng và liên tục.

Carriage return : Chuyển trở vế, một mã số đặc biệt (ASCII giá trị 13) đó là chuyển con trỏ màn hình máy in về điểm bắt đầu của dòng hiện tại. Hầu hết các từ hiển thị và hệ MS-DOS hoạt động sử dụng sự kết hợp của CR và dòng cung cấp (LF-ASCII giá trị 10) thể hiện cho sự chuyển về khó khăn. Dù sao hệ Unix chỉ sử dụng LF và do đó các tập tin chuyển đổi giữa MS-Dos và Unix cần một chương trình chuyển đổi. CCITT Viết tắt của: Comite Consultatif International Telephonique et. Telegraphique. CD-T Tương tác đĩa compact: (Viết tắc cho tác động qua lại của đĩa Compact) khổ đĩa Compact đã phát triển bởi Philips với sự sung cấp kết hợp của truyền hình, âm thanh, chủ đều và hình ảnh. Với ý định chủ yếu cho thị trường tiêu dùng được sử dụng trong

66

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

hệ thống kết hợp của máy tính và vô tuyến truyền hình. Sự chọn lựa khổ đĩa là sự tương giao người - máy của truyền hình (DVI). CD-R: (Sự thu đĩa Compact) kiểu đĩa Compact có thể ghi lại dữ liệu ở trên (SO SÁNH VỚI CD-ROM) . ĐĨA LÀ SỰ KẾT HỢP CỦA CÔNG nghệ từ tính và quang học. Trong khi thu đĩa, tia lade chiếu trên bề mặt đĩa được sắp xếp theo quy định. CD-ROM Bộ nhớ chỉ đọc dung lượng. (Viết tắc cho đĩa Compact bộ nhớ chỉ đọc). Máy vi tính lưu trữ sáng chế phát triển của công nghệ âm thanh là đĩa compact. Nó gồm có một đĩa nhựa cứng tráng đĩa Compact. Nó gồm có một đĩa nhựa cứng tráng kim loại, trên đó số thông tin nhị phân được khắc axít theo trật tự của lõm rất nhỏ. Rồi nó có thể đọc được bằng cách cho MỘT CHÙM TIA SÁNG ĐI QUA TRÊN MÂT ĐĨA. ĐĨA CD-ROM ĐIỂN HÌNH CHỨA KHOẢNG 550 MÂT ĐĨA. ĐĨA CD-ROM điển hình chứa khoảng 550 magebyte dữ liệu, và được sử dụng để xây dựng số lượng lớn nhưng văn bản và đồ thị như những bộ sách bách khoa, catalog và sổ sách kỹ thuật. Thu đĩa CD-R cũng được phát triển. Xem như đĩa CD-I. Cefeax: Một trong hai hệ thống teletext của Anh (cái kia là Teletext) hoặc những tạp chí hàng không phát triển bởi BBC và phát lần đầu tiên năm 1973. Central processing unit (CPU): Bộ xử lý trung tâm, bộ phận cấu thành chính của máy tính, phần cấu tạo thể hiện chương trình riêng và điều khiển hoạt động của các phần khác. Nó thường được gọi là trung tâm điều hành hay khi bao gồm tổ hợp mạch điện riêng, một dữ kiện chứa trong mạch vi tính. CPU có ba bộ phận cấu thành chính: bộ phận số học và lô-gic (ALU), nơi thực hiện mọi tính toán và lô-gic học; bộ phận điều khiển; giải mã, đồng bộ hóa và thể hiện chỉ dẫn chương trình; và bộ nhớ nhập dữ liệu tức thì: nó lưu trữ các dữ liệu và chương trình trên đó máy tính hiện tại làm việc. Tất cả các cấu hình thành này gồm những ghi nhận nơi vị trí bộ nhớ lưu trữ cho những mục đích đặc biệt. Những ghi nhận bao gồm sự tích lũy, ghi nhận chỉ dẫn và ghi nhận sự điều khiển liên tiếp. Centronics interface: Giao diện centronics, tên riêng cho mặt tiếp giáp song song (Centronics là nhà sản xuất máy in quan trọng trong bình minh của máy tính hiện đại). CGA Thiết bị tương hợp đồ họa màu (Viết tắc cho sự điều hợp màu sắc và đồ thị) hệ thống biểu diễn màu đầu tiên cho máy tính cá nhân (IBMPC) và các máy tương hợp. Nó được thay thế bởi EGA, VGA, SVGA và XGA. Character: Ký tự: Một trong những ký tự có thể được hiểu diễn trong máy tính. Nó bao gồm các chữ cái, số, khoảng trống, dấu chấm và các ký hiệu đặc biệt khác. Character printer: Máy in ký tự. Máy in vi tính in một dấu hiệu tại một thời điểm.

67

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Character set: Tập hợp ký tự. Tập hợp đầy đủ các ký tự được dùng trong 1 chương trình được nhận ra bởi máy vi tính. Nó bao gồm các chữa cái, chữ số, khoảng trống dấu chấm và các ký hiệu đặc biệt khác. Character type check: Kiểm tra dạng lý tự. Sự kiểm tra có hiệu lực để chắc chắn rằng một chi tiết dự kiện được đưa vào không chứa các dấu hiệu không có giá trị. Ví dụ như 1 tên được đưa vào có thể được kiểm tra để chắc chắn rằng nó chỉ chứa các chữ trong bảng chữ cái hoặc ngày tháng có 6 chữ số đưa vào có thể được kiểm tra để chắc rằng nó chỉ chứa các số. Check digit: Chữ số kiểm tra. Chữ số được gắn với một mã số quan trọng như kiểm tra phê chuẩn. Checksum: Tổng kiểm tra. Tổng số kiểm tra các chi tiết đặc biệt của dữ kiện mà không có nghĩa khác. Tổng này được dùng như một dấu hiệu nhận diện rằng dữ liệu đã được đưa vào hoặc chuyển đi 1 cách chính xác. Nó được dùng trong việc chuyển đi 1 cách chính xác. Nó được dùng trong việc trao đổi thông tin và ví dụ như trong chương trình tường thuật. Xem validation. Chip or silicon chip: Vi mạch điện tử, tên gọi khác của integrated circuit, là 1 mạch điện tử đầy đủ trên một tấm silic (hay một chất bán dẫn khác), tinh thể chỉ vài milimét vuông. CISC Máy tính có tập lệnh phức tạp. (Viết tắt các chữ đầu cả complex instruction set computer). Thiết bị vi xử lý (bộ xử lý trên một vi mạch điện tử đơn) có thể thực hiện được một số lớn các lệnh của mật mã máy - ví dụ Intel 80486. Thuật ngữ này đã được đưa vào để phân biệt những vi mạch điện tử này với thiết bị vi xử lý RISC (Reduced Inatruction Set Computer) điều khiển một tập hợp các lệnh nhỏ hơn. Client - server architecture: Cấu trúc khách - chủ. Hệ thống mạng lưới trong đó vận hành theo dõi các dữ liệu được tách ra khỏi chương trình sử dụng dữ liệu đó. Mỗi máy vi tính hoặc là người chủ, chứa các dữ liệu hoặc điều khiển các hướng của hệ thống - ví dụ như máy in hoặc mạng lưới, hoặc khách hàng trên đó quản lý các chương trình ứng dụng. Cmos Bán dẫn bù oxit - kim loại: (Viết tắt của Comlementary metal - oxide Semiconductor). Họ các bộ vi mạch điện tử được sử dụng rộng rãi trong việc thiết lập các hệ thống điện tử. CMYK (Viết tắc của Cyan - Magenta - Yellow - black: xanh lá cây - đỏ tươi - vàng đen). Sự phân ly 4 màu được dùng trong hầu hết các quá trình in màu. ĐÂC TRƯNG TRÊN MÁY TÍNH LÀ MÀN HÌNH, TUY NHIÊN THƯỜNG sử dụng phương pháp RGB bổ sung thêm và vì thế sự chuyển đổi thường là cần thiết ở bộ phận cho ra kết quả để in hoặc trên máy in màu hoặc phân tách.

68

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

CNC Viết tắc của Computer numerical control Coaxial cable: Cáp truyền đồng trục, cáp truyền điện gồm dây dẫn điện rắn được cách điện và bao quanh bằng ống hay bao bảo vệ rắn. Nó có thể truyền những tín hiệu tần số cao được sử dụng trong tivi, điện thoại các phương tiện truyền thông khác. Nó đang được thay thế bởi sợi cáp quang hoặc cặp cáp xoắn trần. Cobol (Viết tắc của Commnon Business Oriented language). Ngôn ngữ chương trình máy tính cao cấp, được soạn thảo vào cuối những năm 1950 dành cho các vấn đề xử lý dữ liệu thương mại, nó đã trở thành ngôn ngữ chính trong lĩnh vực này. Các địa điểm của COBOL rất thuận tiện cho các tập tin số học điều khiển và kinh doanh. Những lệnh của chương trình được viết bằng ngôn ngữ này mở rộng việc sử dụng các từ và trông rất giống với câu văn bằng TIẾNG ANH. ĐIỀU NÀY LÀM CHO COBOL TRỞ THÀNH MỘT TRONG những ngành dễ học và dễ hiểu nhất. COM Viết tắt của Computer output on micro - film/microfiche. Comité Consuktatif International telephonique et télégraphique (CCITT) ỦY BAN TƯ VẦN VỀ ĐIỆN THOẠI VÀ ĐIỆN BÁO quốc tế. Tổ chức quốc tế xác định các tiêu chuẩn và văn bản truyền thông quốc tế cho các dữ liệu truyền thông, bao hàm cả fax. Command language: Ngôn ngữ mệnh lệnh. Tập hợp các lệnh và quy tắc điều khiển cách sử dụng của chúng mà theo đó người sử dụng điều khiển 1 chương trình. Ví dụ như hệ thống thao tác hoặc có các lệnh như Save và delete, hay 2 chương trình về danh sách trả lương cho nhân viên có thể có các lệnh để thêm và sửa đổi các hồ sơ nhân viên. Command line interface: (cLI): GIAO DIỆN DÒNG LỆNH. ĐƯỜNG PHẤN GIỚI DỰA trên các ký tự trong đó lời nhắc nhở được biểu diễn trên màn hình mà tại đó người sử dụng gọi một lệnh bằng bộ phận chuyển đổi những phần xác định, ở đây nếu một điểm của mệnh lệnh có giá trị thì nó sẽ được thực hiện. Compact disc (CD): ĐĨA COM-PACT. ĐĨA quang học, khoảng 12 cm chiều ngang, được dùng để lưu trữ các thông tin bằng KỸ THUẬT SỐ. ĐĨA ĐƯỢC LÀM BẲNG NHÔM CÓ PHỦ 1 lớp nhựa trong suốt. Các vết lõm rất nhỏ được khắc bằng lade trên bề mặt kim loại được dùng để lưu trữ dữ liệu trong mã nhị phân. Trong lúc phát lại, chùm lade sẽ đọc mã hiệu và tạo ra các tính hiệu là bản sao gần như hoàn hảo của bản gốc. Xem CD-ROM, CD-I và CD-R. Compiler: Chương trình biên soạn Chương trình máy tính dịch các chương trình được viết bằng ngôn ngữ mức độ cao sang mật mã máy. Chương trình này dịch mỗi lệnh bằng ngôn ngữ mức độ cao sang

69

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

một số lệnh mật mã máy trong 1 quá trình được gọi là sự biên soạn và tạo ra một chương trình hoàn toàn độc lập có thể quản lý được bằng máy tính mà không cần sự có mặt của chương trình gốc. Các chương trình biên soạn khác nhau cần các ngôn ngữ cao cấp khác nhau và cho các máy tính khác nhau. Trái với việc sử dụng chương trình dịch, việc sử dụng chương trình biên soạn cần thêm 1 chút thời gian để đưa ra 1 chương trình bằng mật mã máy phải được biên soạn trở lại sau mỗi thay đổi hoặc hiệu chỉnh. Tuy nhiên với 1 lần được biên soạn, chương trình mật mã máy sẽ chạy nhanh hơn chương trình được dịch nhiều. Computer: Máy tính. Thiết bị điện tử có thể lập chương trình để xử lý và thực hiện các phép tính và các nhiệm vụ thao tác bằng ký hiệu khác. Có 3 dạng chính: máy tính kỹ thuật số, hoạt động với các thông tin được mã hóa như các số hệ nhị phân; máy tính tương tự: làm việc với các đại lượng biến đổi liên tục; và máy tính lai: có các đặc tính của cả 2 loại trên. Có 4 cách phân loại máy tính kỹ thuật số, tương ứng với kích thước và mục đích sử dụng của nó: máy vi tính (kể cả máy tính xách tay) là loại nhỏ nhất và thông dụng nhất, được dùng trong các cơ sở kinh doanh nhỏ, tại nhà và tại các trường phổ thông; máy tính mini được dùng trong các cơ sở kinh doanh cỡ trung và các khoa của trường đại học (mặc dù sự khác biệt giữa máy tính và máy tính mini đang biến mất); và dàn máy tính thường có thể phục vụ cho vài trăm người sử dụng đồng thời, thường được sử dụng trong các tổ chức lớn như các công ty quốc tế; và siên máy tính, được sử dụng chủ yếu cho các nhiệm vụ khoa học hết sức phức tạp như phân tích kết quả của dự báo thời tiết. Computer - aided design: Xem CAD Computer -aided manufacturing: xem CAM Computer- Assisted Learning: Xem CAL Computer game or video game: Trò chơi trên máy tính. Trò chơi được điều khiển bằng máy tính trong đó máy tính đối chọi với người chơi. Trò chơi máy tính sử dụng những hình ảnh nhanh và sống động trên màn hình, và có âm thanh tổng hợp. Computer generation: Thế hệ máy tính. Một trong 5 nhóm tổng quát trong đó các máy tính có thể được phân loại thế hệ thứ nhất là những máy tính sớm nhất ra đời vào những năm 1940 và 1950, được chế tạo từ các mạch điện tử dây và đèn điện tử; Thế hệ thứ hai có từ những năm 1960, dựa trên các transistor và mạch in; Thế hệ thứ ba có từ những năm cuối của thập kỷ 1960, sử dụng các mạch vi điện tử và thường được bán như họ của các máy tính, ví dụ như loại IBM 360; thế hệ thứ tư sử dụng các bộ vi mạch xử lý, các tổ hợp vi điện tử lớn (LSI) và các ngôn ngữ lập trình tinh vi, nó vẫn còn được dùng trong những năm 1990; và thế hệ thứ 5 dựa trên việc xử lý song song và các tổ hợp vi điện tử rất lớn (VLSI), hiện đang được phát triển. Computer graphis: ĐỒ HỌA MÁY TÍNH. SỬ DỤNG MÁY TÍNH ĐỂ BIỂU diễn và làm việc với các thông

70

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

tin ở dạng hình vẽ. Các hình vẽ được lưu lại trong máy tính như các đồ họa bằng mành hay đồ họa vectơ. Các hình trên máy tính được sử dụng ngành càng tăng trong CAD (computer-aided design), và để tạo ra các mô hình và sự mô phỏng trong kỹ thuật, khí tượng, y tế và phẫu thuật, và các lãnh vực khoa học khác, cũng như trong việc xuất bản. Computer numerical control: (CNC): ĐIỀU KHIỂN KỸ THUẬT SỐ MÁY TÍNH. ĐIỀU KHIỂN CÁC MÁY CÔNG CỤ, THƯỜNG LÀ CÁC MÁY THAY bằng máy tính. Mẫu thiết kế công việc cho máy làm theo, thường là liên quan đến việc thực hiện các hành động được lặp lại nhiều lần, được mô tả bằng cách sử dụng ngôn ngữ lập trình mục đích đặc biệt. Computer output on microfilm: Micro fiche (COM): Vi phim xuất từ máy tính. Kỹ thuật để tạo kết quả đầu ra của máy trong dạng rất cô đọng và rút gọn. Computer program: Chương trình máy tính các lệnh được mã hóa cho một máy tính. Computer simulation: Sự mô phỏng trên máy tính. Sự biểu diễn 1 tình huống có thực của đời sống trong 1 chương trình máy tính. Vi dụ như chương trình có thể mô phỏng sự lưu thông của các khách hàng đến 1 ngân hàng. Người sử dụng có thể thay các biến số, như số người thâu ngân đang làm việc, và xem xét hiệu quả. Sự mô phỏng phức tạp hơn có thể tạo được cách thức xảy ra của một phản ứng hóa học hay thậm chí một vụ nổ hạt nhân. Máy tính cũng điều khiển hoạt động của máy móc. Ví dụ như vật mô phỏng chuyến bay tạo nên hoạt động của một máy bay thực và cho phép huấn luyện trong điều kiện an toàn. Sự mô phỏng bằng máy tính có ích khi nó quá nguy hiểm, tiêu dùng nhiều thời gian, hay đơn giản là không thể thực hiện được một thực nghiệm hay kiểm tra thật sự. Computer terminal: Trạm nhập, nhận tin từ máy tính. Công cụ mà nhờ nó người vận hành máy chuyển tin được với máy tính. Compuserve: Sự phục vụ dữ liệu cho công chúng rộng rãi. Nó được sử dụng cho thư điện tử và bìa tập san. Cofig.sys. Hệ thống sắp xếp. Cách thức mà một hệ thống, đĩa cứng hay/và đĩa mềm được bố trí. Sự sắp xếp tối thiểu thường được gán cho 1 sự ứng dụng đặc biệt, và nó thường bao gồm bản kê chi tiết của bộ xử lý, đĩa và kích thước bộ nhớ, và thiết bị ngoại vi được yêu cầu. Console: Tổ hợp của bàn phím và màn hình ( cũng được mô tả như 1 trạm nhập VÀ NHẬN TIN). ĐỐI VỚI HỆ THỐNG NHƯ UNIX THÌ CHỈ CÓ 1 hệ thống bảng điều khiển mà từ

71

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

đó hệ thống có thể được thực hiện, trong khi có thể có nhiều trạm nhận và nhập tin được sử dụng. Control bus: BUS ĐIỀU KHIỂN. ĐƯỜNG ĐI BẲNG ĐIỆN ĐƯỢC sử dụng để truyền các tín hiệu điều khiển. Control character: Ký tự điều khiển. Ký tự bất kỳ được tạo ra khi ấn phím điều khiển (Ctrl) cùng lúc với 1 phím khác (thường là phím chữ cái). Các ký tự điều khiển tạo thành 32 ký tự ASCII đầu tiên và hầu hết đều có ý nghĩa xác định đối với hệ điều hành được sử dụng. Chúng cũng còn được dùng trong tổ hợp để tạo ra sự kiểm soát khuôn khổ kích thước trong nhiều thiết bị xử lý từ, mặc dù người sử dụng có thể không đưa chúng vào một cách rõ ràng. Control total: Tổng điều khiển. Sự kiểm tra phê chuẩn trong đó tổng số học của 1 vùng xác định từ 1 nhóm thông tin ghi lại được tính toán. Tổng này được đưa vào cùng với dữ liệu mà nó liên quan đến. Chương trình tính toán lại tổng này và so sánh nó với 1 tổng khác được đưa vào để chắc chắn rằng không một sai sót nào được thực hiện. Control unit: ĐƠN VỊ ĐIỀU KHIỂN. MỘT THÀNH PHẨN CỦA KHỐI xử lý trung tâm, nó giải mã, làm đồng bộ và điều hành sự chỉ dẫn chương trình. Coprocessor: Bộ đồng xử lý: Bộ xử lý bổ sung, chức năng của nó là cùng hợp với khối xử lý trung tâm để cung cấp 1 chức năng xác định. Hai bộ phận xử lý phụ phổ biến nhất là bộ xử lý phụ toán học, được dùng để tăng tốc độ tính toán và bộ xử lý phụ đồ thị, được dùng để hoàn thiện việc xử lý các đồ thị. Copy protection: Chống sao chép. Kỹ thuật được dùng để ngăn chặn sự sao chép bất hợp pháp một chương trình. Sự bảo vệ trong sao chép không còn được được sử dụng thường xuyên như trước đây vì nó cũng ngăn chặn sự sao chép hợp pháp ( với các mục đích dự trữ). Kỹ thuật thay thế nó để ngăn chặn sự sao chép bất hợp pháp là sử dụng các mật lệnh. Corruption of data: Sự hư hỏng dữ liệu. Sự có mặt của các hư hỏng trong dữ liệu. Hầu hết các máy vi tính đều sử dụng vùng các lộ trình thẩm tra và phê chuẩn để ngăn chặn dữ liệu bị hư hỏng đi vào hệ thống máy tính hoặc để phát hiện các dữ liệu hư hỏng thật sự có mặt trong máy. CP/M Viết tắt của control program/monitor hay control program for microcomputers). Chương trình điều khiển màn hình giám sát. Chương trình điều khiển màn hình hay chương trình điều khiển dành cho máy vi tính. Một trong những hệ thống điều khiển hoạt động sơ khởi nhất dành cho máy vi tính. Chương trình này do Gary Kidall viết ra, ông là người đặt nền móng cho việc nghiên

72

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

cứu kỹ thuật số, và nó trở thành tiêu chuẩn đối với các máy vi tính dựa trên các bộ mạch vi xử lý Intel 8080 và Zilog Z80 8 bit. Trong những năm 1980 chương trình này được thay thế bằng chương trình MS-DOS của Microsoft, được viết cho các bộ mạch vi xử lý 16 bit. Nó còn được sử dụng trong phạm vi của thế giới máy vi tính cá nhân hệ Amstrad. CPU: VIẾT TẰT CỦA CENTRAL PROCESSING UINT: ĐƠN V Critical path analysis: Sự phân tích đường tới hạn. Qui trình được dùng trong việc quản lý các đồ án phức tạp để làm giảm tối đa thời gian cần thiết. Sự phân tích chỉ cho thấy những đề án con nào phải được hoàn thành trước khi bắt đầu 1 đề án con khác. Bằng cách xác định thời gian cần thiết cho mỗi đề án con riêng biệt và mối quan hệ giữa chúng, ta có thể lập bảng kế hoạch chỉ rõ rằng lúc nào thì 1 đề án con này cần được bắt đầu và kết thúc để hoàn thành được toàn bộ đề án 1 cách hiệu quả nhất. Các đề án phức tạp có thể liên quan đến hàng trăm đề án con, và việc ứng dụng máy tính để phân tích đường tới hạn được sử dụng rộng rãi nhằm làm giảm thời gian và công sức trong việc phân tích chúng. Cursor: Con trỏ, điểm nháy trên màn hình để chỉ vị trí. Trên màn hình máy tính, ký hiệu mà chỉ vị trí vào hiện hành (vị trí mà ở đó ký tự kế tiếp sẽ xuất hiện). Trong các ứng dụng dựa trên ký tự, nó thường là một khối chữ nhật hoặc ký tự có gạch dưới, và nó nhấp nháy. Trong các mặt phân giới có hình ảnh, nó có thể thay đổi hình dạng dựa trên ngữ cảnh. Cylinder: ỐNG TRỤ: TỒ HỢP CÁC RÃNH TRÊN TẦT CẢ CÁC đĩa tạo nên 1 đĩa cố định mà có thể thu được không cần sự chuyển động của đầu đọc/viết.

73

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Thuật ngữ tin học (D) DAC- (Viết tắt của Digital - to - analogue convete) Bộ chuyển đổi từ kỹ thuật số sang kỹ thuật tương tự. DAISY WHEEL: ĐẨU IN hình hoa cúc ĐẨU IN TRONG MÁY IN TỪ MÁY TÍNH HAY MÁY đánh chữ chứa một đĩa tròn nhỏ bằng kim loại hoặc nhựa tổng hợp, gồm nhiều nan hoa (như các cánh của hoa cúc), mỗi nan hoa mang một ký tự được chạm nổi trên bề mặt. Bánh xe hình hoa cúc được quay cho đến khi nan hoa mang ký tự cần thiết đối diện với ruy băng tẩm mực; Lúc đó một cái búa sẽ gõ nan hoa vào dây ruy băng, để lại dấu ấn của ký tự trên giấy ở bên dưới. ĐẨU IN HÌNH HOA CÚC CÓ THỂ ĐƯỢC THAY ĐỒI ĐỂ TẠO ra các kiểu chữ khác

74

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

nhau. Tuy nhiên máy in với đầu in hình hoa cúc không thể in được đồ thị và chỉ có thể in nhiều hơn một kiểu chữ trong cùng một tài liệu nếu đầu in được thay đổi, một số phần mềm cho phép thực hiện điều này. Data Dữ liệu Các sự kiện, hình ảnh và ký hiệu, đặc biệt khi được lưu trữ trong máy tính, thuật ngữ này thường được sử dụng để chỉ các sự kiện thô chưa được xử lý, khác với thông tin chỉ một nghĩa hay sự diễn giải được áp dụng. Data bus ĐƯỜNG DỮ LIỆU ĐƯỜNG ĐIỆN, ĐƯỢC DÙNG ĐỂ VẬN CHUYỂN DỮ LIỆU giữa các thành phần của máy tính. Data capture Thu nhập dữ liệu Sự thu nhập thông tin cho việc phân tích và xử lý bằng máy tính. Các dữ liệu được thu thập tự động - ví dụ như, bằng một bộ cảm biến liên tục theo dõi các điều kiện vật lý như nhiệt độ; hoặc được thu thập bằng tay - ví dụ bằng cách đọc dụng cụ đo điện. Data communications Sự truyền dữ liệu Việc gửi và nhận dữ liệu thông qua một môi trường trao đổi bất kỳ, như đường điện thoại. Thuật ngữ này thường ngụ ý chỉ dữ liệu là các số (như dữ liệu máy tính) hơn là các kiểu khác (như các thông điệp bằng giọng nói). Tuy nhiên trong hệ thống ISDN (Intergrated Ser Vies Didital Network: mạng lưới phục vụ tổ hợp số), tất cả các dữ liệu bao gồm cả giọng nói và hình ảnh video, đều được truyền bằng kỹ thuật số. Data compresion Sự nén dữ liệu. Kỹ thuật để làm giảm nơi lưu trữ cần thiết cho một số lượng dữ liệu xác định. chúng bao hàm việc ký hiệu hóa các từ (trong đó các từ thường sử dụng được lưu trữ ở dạng mật mã ngắn gọn hơn), thay đổi độ dài của đơn vị thông tin (bit) (trong đó các ký tự phổ biến được biểu diễn bằng ít đơn vị thông tin hơn với ký tự thường) và mã hóa chiều dài (trong đó một nghĩa lặp lại được lưu trữ một lần). Data dictionary Từ điển dữ liệu Tập tin được dùng trong sự quản lý cơ sở dữ liệu, nó mang dữ liệu về các dữ liệu, ví dụ như danh sách các tập tin, số các sự kiện trong mỗi tập tin, và các dạng của mục tin. Các từ điển dữ liệu được phần mềm của cơ sở dữ liệu sử dụng để có thể thu nhận các dữ liệu. Data flow chart Biểu đồ dữ liệu Biểu đồ minh họa các lộ trình có thể mà dữ liệu có thể lấy qua một hệ thống hay chương trình.

75

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Data input ĐƯA DỮ LIỆU VÀO Việc đưa dữ liệu vào một hệ thống máy tính Data logging Nhập dữ liệu Quá trình thu nhập và ghi, thường là tự động, một dãy các giá trị cho việc xử lý và phân tích bằng máy tính sau này. Data preparation Sự chuẩn bị dữ liệu Sự chuẩn bị dữ liệu cho đầu vào của máy tính bằng cách chuyển nó sang môi trường máy có thể đọc được. Quá trình này thường liên quan đến việc đánh máy dữ liệu ở bàn phím để cho nó có thể được chuyển trực tiếp vào băng hay đĩa. Các phương pháp thu nhập dữ liệu trực tiếp khác nhau như mật mã thanh, sự nhận biết dấu hiệu bằng thị giác, và sự nhận biết ký tự bằng thị giác đã được đưa ra giảm hoặc loại trừ việc chuẩn bị dữ liệu dài dòng trước khi đưa vào máy tính. Data processing (DP) Sự xử lý dữ liệu Việc sử dụng các máy tính để thực hiện các công việc Văn phòng như kiểm soát kho hàng, lập danh sách trả lương cho nhân viên, và giải quyết các đơn đặt hàng. Hệ thống xử lý dữ liệu là một hệ thống nhóm tiêu biểu, chạy trên các máy tính lớn. Sự xử lý dữ liệu đôi lúc còn được gọi là sự xử lý dữ liệu điện tử (EDP). Data protection Sự bảo vệ dữ liệu Sự bảo vệ an toàn cho các thông tin về các cá thể được lưu trữ trên các MÁY TÍNH. ĐIỀU NÀY ĐÒI HỎI CÁC CƠ SỞ DỮ LIỆU của máy tính chứa các thông tin riêng về cá nhân phải được ghi lại, và những người sử dụng chỉ xử lý những thông tin chính xác và vẫn giữ nguyên các thông tin chỉ cho một giai đoạn cần thiết và cho những mục đích xác định. Data security Sự an toàn dữ liệu Sự đề phòng để ngăn chặn sự mất hay dùng sai dữ liệu, hoặc tình cờ hoặc cố ý. Chúng bao gồm các phương thức mà bảo đảm rằng chỉ những người được công nhận mới có thể vào được hệ thống máy tính hay các tập tin, và các quy trình thường xuyên dành cho việc lưu lại và dự trữ các dữ liệu. Có thể cung cấp các tập tin được tìm lại hoặc thiết lập lại trong trường hợp mất hoặc làm hư hại dữ liệu. Một số các kỹ thuật kiểm tra và giám sát cũng được dùng để ngăn ngừa các dữ liệu bị mất đi hoặc bị làm hỏng. Data terinator or rogae value Giá trị dữ liệu cuối Giá trị đặc biệt được dùng để đánh dấu sự kết thúc một danh sách các chi tiết dữ liệu được đưa vào. Máy tính có thể phát hiện rằng dữ liệu khác với các dữ liệu đưa vào theo nhiều cách. Ví dụ như một số âm có thể được dùng làm tín hiệu chỉ sự kết thúc của một danh sách gồm các số dương.

76

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Dabase chương trình base Học các chương trình của máy vi tính được dùng để làm việc trên một số lượng dữ liệu lớn; nó cũng là ngôn ngữ thế hệ thứ 4. Trong phiên bản thứ nhất. dBase II - xuất hiện vào năm 1981, nó trở thành nền tảng cho tiêu chuẩn của các ứng dụng của cơ sở dữ liệu, được gọi là Xbse. Debugging Sự sửa chữa lỗi Tìm và loại bỏ các lỗi từ một chương trình hay hệ thống máy tính. Decimal numer system or denary number system Hệ số thập phân Hệ thống số được sử dụng phổ biến nhất, với cơ số 10. Các hệ thống khác chủ yếu được sử dụng trong tính toán và bao gồm hệ nhị phân, hệ thống tam số và hệ thống một số. Decision table Bảng quyết định Phương pháp mô tả một quy trình dành cho một chương trình đi theo. Dựa trên việc so sánh các kết luận có thể và kết quả của nó. Nó thường được sử dụng như một phương tiện trợ giúp trong việc thiết kế các hệ thống. Phần trên của bảng chứa các điều kiện để rút ra kết luận (ví dụ một số âm hoặc dương và nhỏ hơn một), và phần dưới mô tả các kết luận khi gặp những điều kiện này. Chương trình này hoặc kết thúc hoặc lặp lại quá trình hoạt động. Declarative programming Sự lập trình khai báo Sự lập trình mà không mô tả cách giải quyết vấn đề, nhưng lại mô tả cấu trúc hợp lý của vấn đề. Nó được sử dụng trong ngôn ngữ lập trình Prolog. Nó được sử dụng trong ngôn ngữ lập trình Prolog. Việc chạy một chương trình như vậy giống như là sự chứng tỏ một lời tuyên bố hơn là chạy theo một quy trình. Decoder Bộ phận giải mã Mạch điện tử được dùng để chọn một trong một số đường dữ liệu có thể. Ví dụ như các bộ giải mã thường quen với các dữ liệu trực tiếp với các vùng nhớ riêng biệt trong bộ nhớ tức thời của máy tính. Dedicated computer Máy tính chuyên biệt Máy tính được chế tạo nằm trong một công cụ khác cho mục đích điều khiển hoặc cung cấp thông tin cho công cụ đó. Công dụng của nó được tăng nhanh nhờ sự ra đời của các bộ vi mạch xử lý: máy giặt, đồng hồ điện số, xe hơi, máy ghi hình video..., ngày nay tất cả chúng đều có các bộ mạch xử lý riêng. Defragmentation Chắp liền Quá trình sắp xếp lại các dữ liệu trên đĩa sao cho các tập tin không bị lưu trữ trong các vùng nhỏ.

77

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Delete Xóa đi, gạch đi Sự xóa bỏ một ký tự khỏi một tập tin. Sự xóa bỏ một tập tin thường có nghĩa là xóa mục từ trong thư mục của nó hơn là thực sự xóa bỏ nó khỏi đĩa. Ngày nay nhiều hệ thống có phương tiện không xóa bỏ cho phép lưu trữ lại các mục tư thư mục. Trong khi các tập tin bị xóa bỏ không thể bị xóa đi khỏi đĩa, chúng có thể được viết chồng lên. Desktop Trình làm việc Dekstop Sự biểu diễn các hệ thống tập tin bằng biểu đồ thị, trong đó các ứng dụng và các tập tin được biểu diễn bằng các hình vẽ (các biểu tượng mà có thể được gọi ra bằng cách nhắp đơn hoặc đúp con chuột). Desktop pulishing (DTP) In bằng máy vi tính Việc sử dụng máy vi tính để xếp chữ với cấp bậc nhỏ và sắp xếp trang. Các hệ thống này có khả năng tạo ra các trang trong khoan chuẩn bị (các trang chuẩn bị để sao chép và in) chứa các biểu đồ và văn bản, với bộ văn bản có các kiểu cỡ và kích thước khác nhau. Các trang này có thể được xem lại toàn bộ trên màn hình trước khi được in trên máy in lade. Diane (Viết tắt của direct information access network for Europe) SỰ THU THẬP THÔNG TIN CUNG CẦP CHO MẠNG MÁY TÍNH CỦA CHẤU ẤU. Difference engine Máy tính Máy tính cơ học được thiết kế (và được chế tạo một phần năm 1822) bởi nhà toán học người Anh, Charles Barrles, tạo ra các bảng tính tuổi thọ đáng tin cậy. Tiền thân của máy phân tích, nó đã tính được các hàm số toán học bằng cách giải. Sự khác nhau giữa các giá trị được cho trước của các biến số trong các chương trình. Digit Chữ số Số bất kỳ từ 0 đến 9 trong hệ thập phân. Các cơ số khác nhau có phạm vi các chữ số khác nhau. Ví dụ như hệ 16 số có các chữ số từ 0 đến 9 và từ A tới F, trong khi hệ nhị phân chỉ có 2 chữ số là 0 và 1. Digital Kỹ thuật số Thuật ngữ có nghĩa là mã hóa bằng số. Hệ thống kỹ thuật số sử dụng 2 trạng thái, hoặc các xung điện thế mở/tắt hoặc cao/thấp để giải mã, nhận và truyền thông tin. Sự biểu diễn kỹ thuật số chỉ ra các giá trị riêng biệt như các số (khác với các ký hiệu tương tự, như các đoạn liên tục của kim chỉ trên bằng số). Digital audio tape (DAT) Băng ghi âm bằng kỹ thuật số Băng tần chứa đến vài nige byte thông tin, được dùng để dự trữ. Các dữ liệu được truyền đi với mức độ vài megabyte trong một phút.

78

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Digital computer Máy tính hiện số Công cụ tính toán hoạt động trên hệ thống 2 trạng thái, sử dụng các ký hiệu được mã hóa bằng cáh sử dụng hệ nhị phân (các số được cấu thành từ các tổ hợp của các chữ số 0 và 1).

Digital data transmaission Truyền dữ liệu bằng kỹ thuật số Cách thức truyền dữ liệu bằng cách biến đổi tất cả các dấu hiệu (hình ảnh, âm thanh hoặc từ) thành các mã số (thường là hệ nhị phân) trước khi truyền đi, rồi lại biến đổi trở lại như ban đầu ở nơi nhận dữ liệu. Phương pháp này loại trừ được sự méo mó hay thoái hóa các tín hiệu trong quá trình truyền, lưu trữ và xử lý. Didital to - analogue converter Bộ biến đổi - tương tự Mạnh điện tử biến đổi các tín hiệu số thành tín hiệu tương đương. Mạch điện tử này được dùng để biến đổi đầu ra bằng số từ một máy tính thành điện thế tương đương cần thiết để sinh ra một âm thanh từ bộ khuyếch đại quy ước. Digital video interractive (DVI) Sự tương tác video - số Kỹ thuật được sử dụng để lưu trữ các hình ảnh của ti vi trên máy tính. Nó sử dụng kỹ thuật nén dữ liệu và các bộ mạch xử lý đặc biệt. Digitizer Bộ số hóa Công cụ biến các tín hiệu hình ảnh video thành dạng số sao cho các ảnh video có thể được đưa vào, lưu trữ biểu diễn và thao tác bởi một máy tính. Thuật ngữ này đôi lúc cũng được dùng để chỉ một khối đô thị. Ding bat Ký tự đặc biệt Ký tự phải là số và chữ cái, như dấu sao, dấu đạn hay mũi tên. Các ký tự này được tổ hợp thành các phông chữ Tái bút và dạng thẳng để sử dụng với các bộ xử lý và các chương trình vẽ đồ thị. DIP Viết tắt của documen imgge processing: xử lý tài liệu ảnh Direct access or random access Sự truy cập trực tiếp Một dạng truy cập tập tin. tập tin truy cập trực tiếp có chứa các ghi chép có thể được truy cập trực tiếp nhờ máy tính vì mỗi ghi chép có địa chỉ riêng của nó trên đĩa lưu. Direct memory access (DMA) Truy cập bộ nhớ trực tiếp Kỹ thuật được dùng để chuyển dữ liệu đến và đi khỏi các thiết bị bên ngoài mà không

79

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

cần đi qua khối xử lý trung tâm và vì thế tăng tốc độ truyền. Sự truy cập bộ nhớ trực tiếp được dùng cho các công cụ như bộ quét hình. Directory Thư mục Sự xếp nhóm của tên các tập tin dưới tên thư mục, cùng với các thông tin cung cấp cho máy tính có thể tìm lại được những tập tin này từ vùng lưu trữ đệm.

Disc or disk ĐĨA Môi trường phổ biến để lưu trữ dữ liệu (một loại thay thế là băng từ). ĐĨA TỪ ĐƯỢC QUAY VỚI MỘT TỐC ĐỘ CAO TRONG Ồ ĐĨA KHI đầu đọc/ghi (mở máy xem hoặc ghi đĩa) đi qua trên bề mặt của nó sẽ đọc hay ghi lại các biến đổi từ giải mã dữ liệu. Gần đây, các đĩa quang học như CD-ROM; CD-R và WOEN đã được dùng để lưu trữ dữ liệu bằng máy tính. CÁC ĐĨA TỪ CÓ MỘT SỐ DẠNG. ĐĨA CỨNG CỐ ĐỊNH được tạo bên trong khoang ổ đĩa, thường trực xếp chồng lên nhau. Các đĩa cứng có thể lấy đi được thường có trong các hệ thống máy tính. Các đĩa được chứa hoặc riêng biệt hoặc như một khối xếp chồng trong một hộp bảo vệ bằng nhựa tổng hợp, và có thể được lấy ra khỏi khoan ổ đĩa và giữ ĐỂ SỬ DỤNG SAU NÀY. ĐĨA MỀM LÀ DẠNG PHỒ BIẾN nhất của sự lưu trữ dùng cho máy vi tính. Nó có kích thước và dung tích nhỏ hơn đĩa cứng nhiều và được gọi như vậy vì nó được sản xuất từ màng nhựa tổng hợp mỏng được phủ một lớp vật liệu từ tính. Dise Drive Ồ ĐĨA Dụng cụ cơ học đọc dữ liệu từ đĩa và ghi dữ liệu vào đĩa. Trong trường hợp đĩa cứng, ổ đĩa bao hàm cả chính đĩa cứng. Dise formatting Sự định dạng đĩa Sự chuẩn bị một đĩa từ trống để các dữ liệu có thể lưu trữ được trên nó, các dữ liệu được ghi trên bề mặt đĩa trên những đường tròn, mỗi đường được phân chia thành một số cung. Trong việc định dạng một đĩa, hệ thống hoạt động của máy tính sẽ giúp điều khiển các thông tin như số đường và số cung giúp cho các dữ liệu được lưu trữ có thể được truy cập trực tiếp bởi bộ phận trong ổ đĩa. Một số hệ thống xử lý từ cũ hơn đã dùng các đĩa mềm có cung ứng, trong đó việc định dạng đĩa được xác định bởi các lỗ trong đĩa. Ngày nay, tất cả các hệ thống máy tính đều sử dụng các đĩa cung mềm nó hoặc được định dạng trước lúc bán hoặc được định dạng bằng cách sử dụng chương trình tận dụng được cung cấp với mội hệ thống máy vi tính hoạt động. Discman Nhãn hiệu máy nghe đĩa la de Nhãn hiệu thương mại của hãng Sony dùng cho máy nghe đĩa lade xách tay, tương đương với nhãn hiệu Walkman, nó cũng là nhãn hiệu của kiểu máy có màng tinh thể lỏng cho các đĩa dữ liệu.

80

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Disc optimizer: Chương trình nhóm các đoạn nhỏ lại Distributed processing Sự xử lý phân tán Sự xử lý bằng máy tính mà sử dụng hơn một máy tính để tiến hành một sự ứng dụng. Nó bao gồm việc xử lý bằng cách sử dụng mạng lưới vùng, kiến trúc khách/chủ và xử lý song song. Ditheking Tạo lay động, làm lung linh Kỹ thuật dùng cho các mẫu chấm gạch khác nhau trên đồ thị, biểu đồ để tạo ấn tượng của các vùng bị che khuất. Mỗi dấu chấm đều có cùng kích thước và cùng độ đậm.

Document Tài liệu, chứng từ Dữ liệu liên quan đến một ứng dụng riêng. Ví dụ, như tài liệu văn bản có thể được sinh ra bởi bộ mạch xử lý và tài liệu biểu đồ có thể được sinh ra với khối CAD. Tài liệu OMR hay OCR là tài liệu trên giấy chứa các dữ liệu có thể được đưa trực tiếp vào máy tính nhờ sử dụng một bộ phận đọc tài liệu. Documentation Cung cấp dữ liệu, sưu liệu Thông tin viết liên quan đến một chương trình máy tính hay một khối ứng dụng, sưu liệu thường được chia thành phạm trù: sưu liệu chương trình và sưu liệu sử dụng. Sưu liệu chương trình là sự mộ tả hoàn chỉnh kỹ thuật của một chương TRÌNH. ĐƯỢC SOẠN THẢO NHƯ MỘT PHẨN MỀM ĐƯỢC viết và dự định giúp đỡ sự duy trì hoặc phát triển sau này của chương trình đó. Sưu liệu sử dụng giải thích cách thức vận hành phần mềm đó. Document image processing Sự xử lý tài liệu Sự phân tích các tài liệu và lưu trữ trên CD-ROM. Các ảnh phân tích được xếp theo mục lục, để đảm bảo sự truy cập nhanh hơn, khả năng trên giấy HOÂC DẠNG CỰC NHỎ. ĐIỀU NÀY TƯƠNG TỰ NHƯ SỰ LƯU trữ tài liệu được nhiều công ty điều chỉnh để phục vụ khách hàng tốt hơn và giảm khoảng không lưu trữ cần thiết. Document reader Bộ phận đọc tài liệu Thiết bị đầu vào đọc các dấu hiệu hay ký tự, thường ở dạng đã được chuẩn bị trước và các tài liệu. Các thiết bị như vậy được dùng để nhận dữ liệu bằng sự nhận biết các dấu hiệu quang học, sự nhận biết các ký tự quang học và việc dò dấu hiệu. Dongle Thiết bị để bảo đảm việc sử dụng hợp pháp của một chương trình ứng dụng. Nó thường gắn vào bộ phận in của máy vi tính và chương trình sẽ không chạy được nếu không có mặt nó. Thường cũng cần thiết phải bật máy in.

81

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Dos Hệ điều hành Dos. Hệ thống điều hành máy tính được thiết kế đặc biệt cho việc sử dụng với đĩa lưu trữ; nó cũng được dùng để chỉ hệ thống điều hành riêng MS-DOS. Dot Matrix printer Máy in kim Maý in của máy tính sinh ra mỗi lý tự riêng biệt bằng cách in một hình hay MỘT KHUÔN MẪU GỒM RẦT NHIỀU CHẦM NHỎ. ĐẨU IN LÀ một đường thẳng đứng hay một khối gồm 9 hoặc 24 kim in. Khi đầu in được chuyển động từ bên này sang bên kia trang giấy, các kim in được đẩy về phía trước một cách chọn lọc, đánh vào ruy băng tẩm mực và tạo nên các hình mẫu gồm các chấm cho mỗi lý tự trên tờ giấy nằm bên. Máy in kim linh động hơn máy in có đầu in hình hoa cúc vì nó có thể in được đồ thị, hình vẽ và văn bản trong nhiều dạng chữ khác nhau. Máy in này được mua và bảo trì rẻ hơn máy in lade, và vì các kim của nó gõ lên giấy bằng phương pháp vật lý nên có thể tạo ra các bản sao bằng giấy than. Tuy nhiên nó gây ồn ào khi hoạt động và không thể tạo bản in chất lượng cao như các máy in không có sự va chạm trực tiếp. Double - click ẦN ĐÔI NHẦN (ẦN VÀ THẢ NÚT NHẦN TRÊN CON CHUỘT) 2 LẨN LIÊN TIẾP. ẦN đôi trên một biểu tượng được biễn diễn trên màn hình nền được sử dụng để khởi đầu một ứng dụng. Double precision Sự chính xác gấp đôi Dạng ký hiệu điểm nổi có độ chính xác cao, có nhiều chữ số thập phân có nghĩa. Thuật ngữ gấp đôi chỉ sự chính xác không chặt chẽ, có nguồn gốc từ những số sử dụng hơn 1 bit làm ký hiệu điểm nổi tiêu chuẩn. DPI (viết tắt của dots per inch) Số chấm trong một inch ĐƠN VỊ ĐO ẢNH ĐƯỢC SINH RA TRÊN MÀN HÌNH MÁY tính và máy in. DRAM (viết tắt của dynamic random - access memory) Bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên động Thiết bị của bộ nhớ máy tính trong dạng mạch Silicon, thường được sử dụng để bảo đảm sự truy cập tức thì trong bộ nhớ của máy vi tính. Bộ nhớ này xóa nội dung của nó nếu chúng không được đọc và viết lại sau mỗi 2 mili giây. Quá trình này được gọi là sự làm tươi mới bộ nhớ. Bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên này chậm hơn nhưng rẻ hơn SRAM - là bộ nhớ mạch silicon. Driver Trình điều khiển Chương trình điều khiển thiết bị ngoại biên của máy vi tính. Mỗi thiết bị được nối với máy tính cần một chương trình điều khiển riêng. Chương trình điều khiển riêng bảo đảm sự liên lạc giữa máy tính và thiết bị. Ví dụ như nó thường có thể nối nhiều dạng máy in khác nhau, mỗi máy in có một mật mã hoạt động riêng của nó, với loại máy tính giống nhau. ĐIỀU NÀY THỰC HIỆN ĐƯỢC VÌ NHỜ CHƯƠNG TRÌNH DẪN được cung cấp để dịch các lệnh in tiêu chuẩn của máy tính thành các lệnh đặc biệt cần thiết cho mỗi máy.

82

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Dry running Sự kiểm tra bằng tay Sự kiểm tra sự tiến triển của các dữ liệu, bằng tay (với ví dụ như giấy và bút chì) một chương trình máy tính trước khi chương trình đó được chạy trên máy tính. DYP (viết tắt của Desktop publithing) In bằng máy tính Dummtnl Thiết bị đầu cuối không thông minh Bộ phận không có khả năng xử lý của riêng nó. Nó làm việc như một phương tiện tiếp cận với khối xử lý trung tâm chính. Dump Kết suất Quá trình truyền dữ liệu nhanh chóng đến bộ nhớ ngoài hoặc đến máy in. Nó thường được thực hiện để giúp điều chỉnh các sai sót hay như một phần của quy trình khám phá hư hỏng được thiết kế để bảo đảm sự an toàn cho dữ liệu. Dvorak key board Bàn phím dvorak BÀN PHÍM NẲM NGOÀI CỦA MỘT MÁY ĐÁNH CHỮ BÌNH THƯỜNG (Ở Anh là Qwerty). Trong bàn phím Dvorak các phím thường được sử dụng nhất được xếp ở trung tâm để việc ấn phím được nhanh. Bàn phím QWERTY nguyên được thiết kế cho những người đánh máy chữ chậm để họ không gây ra sự mắc kẹt trên máy đánh chữ cơ học. Dynamic data exchange (DDE) Sự trao đổi dữ liệu động. Một dạng giao tiếp xử lý qua lại được sử dụng trong cửa sổ Microsoft, nó bảo đảm sự trao đổi các lệnh và dữ liệu giữa 2 chương trình ứng dụng. Sự trao đổi này được sử dụng chủ yếu cho các dữ liệu trực tiếp từ ứng dụng này sang ứng dụng khác, ví dụ như dữ liệu trải rộng trong bảng báo cáo được xử lý từ. Trong cửa sổ 3.1 sự trao đổi này được nâng cao bằng các vật bổ sung được nối và gắn vào. Dynamic link library Thư viện nối liên kết động Các tập tin có chức năng thực hiện mà có thể được nạp vào nhu cầu của cửa sổ Microsoft và nối kết tại thời điểm thực hiện. Cửa sổ Microsoft tự nó sử dụng các tập tin này điều khiển bàn phím, ví dụ như chương trình xử lý của cửa sổ sử dụng các tập tin này cho các chức năng như sửa lỗi chính tả và kiểm tra dấu.

83

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

84

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Thuật ngữ tin học(E) EBCDIC Viết tắt của extended binary coded decimak interchange code. Mã chuyển đổi thập phân mã hóa nhị phân mở rộng. Mật mã do hãng IBM nghĩ ra, được dùng để lưu trữ và chuyển giao các ký tự số và chữ cái. Nó là một mật mã gồm 8 đơn vị thông tin (8 bit), có khả năng chứa 256 ký tự khác nhau, mặc dù trong đó chỉ có 85 ký tự được xác định trong trong phiên bản tiêu chuẩn. Nó vẫn còn được dùng trong nhiều máy tính hơn, nhưng ngày nay hầu hết các máy tính nhỏ và máy vi tính sử dụng mật mã ASCII. Edege connector - Bộ nối cạnh Phần chuyển tiếp điện được tạo thành bằng cách nối một số vòng kim loại trên một bản mạch in với cạnh của bản và sử dụng chúng để cần trực tiếp vào ổ cắm điện. Bộ nối rìa thường được sử dụng để nối bản mạch chính của máy tính với các bản mở rộng cung cấp cho máy tính bộ nhớ phụ hoặc các phương tiện khác. EDI (Viết tắt electronic dissemination of information or electronic data interchange): sự phổ biến thông tin bằng điện tử hay sự trao đổi dữ liệu bằng điện tử. Sự truyền thông tin có tổ chức trong dạng điện tử giữa các hệ thống máy tính trong các tổ chức khác nhau. EDI chủ yếu được dùng để trao đổi thông tin có liên hệ tới hoạt động kinh doanh và để trao đổi quỹ tiền bằng điện tử. EDP (Viết tắt của electrically erasable programmable read memory). Bộ nhớ chỉ đọc lập trình xóa được bằng điện. Bộ nhớ của máy tính có thể ghi các dữ liệu và giữ nó lại một cách không rõ ràng. Các dữ liệu có thể bị xóa đi bởi sự tích điện và dữ liệu mới được ghi lại. Một số bộ nhớ loại này phải được loại bỏ khỏi máy tính, bị xóa và được lập trình lại bằng cách sử dụng một thiết bị đặc biệt. Một số khác, được gọi là bộ nhớ chớp nhoáng, có thể bị xóa bỏ và lập trình lại mà không cần loại bỏ nó khỏi máy tính. Xem EPROM EFTPOS (viết tắt của electronic funds transfer at proint of sale): Sự chuyển quỹ tiền bằng điện tử tại điểm bán. Việc chuyển quỹ tiền từ một tài khoản của ngân hàng này sang ngân hàng khác, bằng các phương tiện điện tử. Ví dụ như một khách hàng gài một tấm thẻ plastic vào bộ phận máy tính tại điểm bán hàng trong một siêu thị, và các đường điện thoại được sử dụng để tự động ghi nợ từ tài khoản ở ngân hàng của khách hàng vào hóa đơn. EGA (Viết tắt của enhanced graphics array): Bộ sắp xếp đồ họa nâng cao. Hệ thống biểu diễn bằng màu, tốt hơn CGA, nó cung

85

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

cấp 16 màu trên màn hình và một sự giải quyết vấn đề 640 x 350, nhưng không tốt như VGA. EIS (Viết tắt của executiveinformation systems): Hệ thống thông tin điều hành. Sự ứng dụng của phần mềm mà tách thông tin từ các ứng dụng máy tính của một tổ chức, các tập tin dữ liệu và đưa dữ liệu vào dạng mã việc quản lý đòi hỏi. Electronic mail or e-mail Bưu điện điện tử. Sự ứng dụng cho phép người sử dụng ở trên cùng một chỗ, hoặc ở các vùng khác nhau trên thế giới liên lạc với nhau bằng cách gởi các thông điệp thông qua hộp thư được đặt trong máy tính trong vùng hay ở xa. Các thông điệp thường được đặt trong vùng nhận của bộ nhớ đệm trong máy tính trung tâm cho đến khi chúng được người nhận thu lấy. Các mật mã thường được sử dụng để ngăn chặn sự truy cập không hợp pháp tới các thông điệp được lưu trữ. Tồn tại cả hệ thống chuyển thư điện tử riêng và thư xã hội. Hệ thống công cộng thường được cung cấp bởi công ty truyền thông công cộng hoặc trong hiệp hội với các tập san. Mạng lưới công cộng bao gồm Internet compuserve, ARPAnet và BITnet. Sự giao tiếp giữa các mạng lưới được thực hiện qua các cổng vào. Electronic publishing Chế bản điện tử. Sự xuất bản thông tin thường được xem xét trên màn hình hơn là trên trang in. Các thông tin được thu thập hoặc từ CD-ROM, hoặc từ mạng lưới vùng rộng lớn, từ một cơ sở dữ liệu tách biệt. Các thông tin như vậy phải được nhà xuất bản tổ chức và định dạng nhờ sử dụng các hệ thống như Acrobat và SGML. Electronics ĐIỆN TỬ HỌC Một nhánh của Khoa học liên quan đến sự phát ra các điện tử từ các chất dẫn được và chất bán dẫn, đến sự hoạt động tiếp theo sau của các điện tử này và đến việc chế tạo các thiết bị điện tử. Thiết bị điện tử đầu tiên là đèn điện tử hay ống chân không, trong đó các điện tử chuyển động trong chân không, và dẫn đến các phát minh như radio, tivi, radar và máy tính kỹ thuật số. Sự thay thế của các đèn điện tử bằng các transistor khá nhỏ và đáng tin cậy vào năm 1948 đã mở ra cuộc cách mạng trong sự phát triển ngành điện tử. Các thiết bị điện tử hiện đại trên các mạch điện, các lát tinh thể rất mỏng được hàng chục ngàn hợp phần điện tử. Bằng cách sử dụng các thiết bị ở trạng thái rắn như mạch điện, các mạch điện tử hết sức phức tạp có thể được chế tạo ra, dẫn đến sự phát minh ra đồng hồ hiện số, máy tính bỏ túi, máy vi tính hùng mạnh và bộ xử lý từ. E-mail (Viết tắt của electronic mail). Bưu điện điện tử. EMS (Viết tắt của expanded memory specification). Bộ nhớ mở rộng.

86

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Emulator Bộ nhớ phỏng Chi tiết của phần mềm hoặc phần dẻo cho phép một thiết bị bắt chước chức năng của thiết bị khác. Phần mềm mô phỏng thường được dùng để cho phép một máy tính thực hiện những chương trình được viết cho máy khác. Encapsulated postScripe (EPS) Dạng tập tin bằng hình vẽ được dùng bởi Post Script. Nó là một tập tin PostScript với cấu trúc đặc biệt được thiết kế để sử dụng bởi các ứng dụng khác. Encryption Sự mật hóa Việc bảo đảm sự an toàn của dữ liệu bằng cách mã hóa dữ liệu sao cho nó vô nghĩa với những người không được quyền sử dụng mà không có phần mềm giải mã cần thiết. Hai kỹ thuật được sử dụng rộng rãi nhất là DES (data Encryption Standart: tiêu chuẩn mã hóa dữ liệu) và RSA (sự viết tắt dựa trên tên của người phát minh). End user Người, bộ phận sử dụng cuối chương trình máy tính ĐÂC BIỆT NÓ CHỈ MỘT NGƯỜI NÀO ĐÓ SỬ DỤNG một chương trình để thực hiện một công việc (như tính toán hay chơi trò chơi trên máy tính) hơn là chỉ người viết ra chương trình. EPROM (Viết tắt của erasable progammable read - only memory). Bộ nhớ ROM xóa được và lập trình được. Thiết bị nhớ của máy tính trong dạng vi mạch điện tử mà có thể ghi các dữ liệu và giữ nó lại một cách không rõ ràng. Các dữ liệu có thể bị xóa bỏ. Khi phơi nó ra ánh sáng cực tím, và dữ liệu mới lại được ghi. Các dạng khác của vi mạch điện tử của bộ nhớ máy tính là ROM (bộ nhớ chỉ có thể đọc được) PROM (bộ nhớ chỉ đọc được, có thể lập trình được) và RAM (bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên). Xem EEPROM. EPS (Viết tắt của electronic randomnumber indicator equipment) Thiết bị biểu thị số ngẫu nhiên bằng điện tử. Máy được trạm nghiên cứu thuộc Tổng cục Bưu điện Anh thiết kế và chế tạo để chọn một dãy số 9 chữ số ngẫu nhiên để xác định người thắng giải trong xổ số quốc gia. Error Lỗi hoặc sự hư hỏng Sai sót hoặc sự hư hỏng trong phần mềm hoặc trong phần của người sử dụng mà làm cho chương trình ngừng thực hiện hoặc sinh ra các kết quả không mong đợi. Các lỗi của chương trình được loại trừ, trong một chuỗi các quy trình kiểm tra ban đầu của người lập trình, nhưng một số lỗi vẫn còn lại trong hầu hết các chương trình. Tất cả các hệ điều hành của máy tính được thiết kế để sinh ra các thông điệp báo lỗi (trên màn biễu diễn, hoặc trong một tập tin hỏng) vào bất cứ lúc nào mà một lỗi được phát hiện, nó báo rằng lỗi đã xảy ra và các khả năng dự đoán nguyên nhân gây lỗi. Các lỗi có thể được nhóm thành vài dạng. Lỗi về cú pháp gây ra do việc sử dụng dạng ngôn ngữ lập trình không chính xác. Lỗi về sự hợp lý là sai sót trong khi lập trình. Lỗi do thực hiện gây ra do sự kết hợp của các dữ liệu mà người lập trình không liệu trước. Một lỗi do vận hành tiêu biểu gây ra do việc cố gắng chia một số cho số 0. Các

87

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

máy tính được thiết kế để làm việc với một tập hợp, các số trong một mức độ chính xác được cho trước. Nhiều lỗi bị gây ra do sự giới hạn này. Một lỗi vượt giới hạn xuất hiện khi số quá lớn để máy tính xử lý với nó; Sót lỗi do làm tròn số bị gây ra do sự cần thiết phải làm tròn số một số thập phân. Error detection Sự khám phá lỗi Kỹ thuật cung cấp một chương trình để phát hiện các dữ liệu không đúng. Phương pháp thường gặp là thêm một chữ số kiểm tra vào một mã quan trọng, như các số đếm và các mật mã tạo thành. Chữ số được chọn sao cho mật mã phù hợp với quy tắt rằng chương trình có thể thay đổi. Một kỹ thuật khác liên quan đến việc tính tổng của mỗi trường hợp của chi tiết riêng của dữ liệu, và lưu trữ nó tạo nơi kết thúc của dữ liệu. Sự phát triển lỗi cũng được dùng trong việc truyền dữ liệu bằng cách dùng các modem. Error message Thông báo lỗi Thông báo được máy tính tạo ra để báo cho người sử dụng biết rằng có một lỗi đã xuất hiện. Executable file Tập tin khả thi Tập tin, luôn là một chương trình của một số dạng, nó có thể được thực hiện trực tiếp bởi một máy tính. Tập tin sẽ được sinh ra từ chương trình nguồn bởi một bộ phận lắp ráp hay thu thập tin. Vì thế nó sẽ không được mã hóa trong ASCII và sẽ không thể đọc được như một văn bản trên hệ MS-DOS các tập tin thực hiện được có phần mở rộng .EXE hay .COM Execution error or run - time error Lỗi thực hiện Lỗi bị gây ra do sự kết hợp của các dữ liệu mà người lập trình không dự đoán trước. Expanded memory Bộ nhớ mở rộng Bộ nhớ phụ trong máy tính dựa trên MS-DOS, thường được lắp trên một bản bộ nhớ mở rộng. Bộ nhớ mở rộng đòi hỏi một bộ phận quản lý nó nhằm tạo sự tiếp cận tới số bộ nhớ giới hạn tại một thời điểm bất kỳ, và nó chậm hơn bộ nhớ phụ. Phần mềm có thể chạy cả MS-DOS và Windows để mô phỏng bộ nhớ mở rộng cho những ứng dụng đòi hỏi nó. Expansion board or expansion brand card Bản mở rộng Bản mạch in mà có thể được gài vào máy tính để tăng cường các khả năng của chúng (ví dụ như tăng bộ nhớ của chúng) hoặc để thêm các phương tiện (ví dụ như hình ảnh) Expert system Hệ thống chuyên gia Chương trình máy tính để đưa ra lời khuyên (như các dự đoán sự suy yếu hay giải thích các luật) mà kết hợp kiến thức từ những tinh hoa của con người. Nó là một dạng

88

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

của hệ thống dựa trên cơ sở kiến thức chứa các quy luật mà có thể được áp dụng để tìm lời giải cho một vấn đề. Nó là một dạng của trí thông minh nhân tạo. Export Xuất ĐẨU RA CỦA MỘT TẬP TIN TRONG DẠNG KHÁC MÀ TỪ ĐÓ nó được sử dụng bởi các ứng dụng hiện hành. Ví dụ như chương trình xử lý từ chạy trên máy tính kiểu Apple Macintosh có thể có phương tiện để lưu trữ một tập tin trên đĩa mềm trong dạng có thể đọc được bởi chương trình xử lý từ chạy trên máy tính cá nhân IBM.

Extended memory Bộ nhớ mở rộng Bộ nhớ trong hệ dựa trên MS-DOS trên một byte mà DOS trợ giúp. Bộ nhớ mở rộng không thể hiểu được hệ điều hành và nó đỏi hỏi bộ phận quản lý bộ nhớ mở rộng. Windows và các ứng dụng của Windows đòi hỏi có bộ nhớ phụ.

Thuật ngữ tin học (F) FAT Viết tắt của file allocation table. Bảng định vị tệp. fax - fax (tên thường gọi của facsimile transmission hay telefax) Sự truyền ảnh qua đường viễn thông, thường là mạng điện thoại. Khi được đặt vào máy fax, ảnh gốc được quét bởi một thiết bị truyền và được biến đổi thành các tín hiệu mật mã đi qua đường điện thoại đến máy nhận fax, ở đó ảnh được tạo thành là bản sao của gốc. Các tấm hình cũng như văn bản in và bản vẽ đều có thể gởi đi được. Sự truyền đi xảy ra ở mức 4800 hay 3600 bit đơn vị thông tin trong một giây. FDDI (Viết tắt của fibre - optic digital device interface): Thiết bị nối dùng sợi cáp quang kỹ thuật số. Dãy các mạng thủ tục, được Viện tiêu chuẩn quốc gia Hoa Kỳ dựng lên, liên quan đến các mạng lưới tốc độ cao sử dụng sợi cáp quang. FDDI hỗ trợ việc truyền dữ liệu với

89

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

mức độ lên tới 100 Mbp và được đưa vào trong nhiều nơi để thay thế cho Ethernet. FDDI không chỉ cho phép truyền một số lớn dữ liệu, ví dụ như các bức tranh màu, mà còn có thể truyền dữ liệu âm thanh và hình ảnh. Feasibility study Sự nghiên cứu tính khả thi Sự nghiên cứu ban đầu được xúc tiến bởi hệ thống phân tích xem xét các cách làm cho hệ thống máy tính có hiệu lực. Giá cả và lợi nhuận thích hợp của hệ thống được dự đoán trước, và đã từng là cơ sở để quyết định tính khả thi của hệ thống. Feedback Hồi tiếp Nguyên tắc chung mà theo đó các kết quả được sinh ra trong một phản ứng đang xảy ra trở thành các yếu tố trong sự thay đổi phản ứng; sự phản hồi âm là nguyên tắc được sử dụng trong các hệ thống tự điều khiển, từ máy điều nhiệt đơn giản và máy điều tốc có động cơ chạy bằng hơi nước đến các máy công cụ điều khiển tự động bằng máy tính. hệ thống điều khiển được máy tính hóa hoàn toàn, trong đó không có sự can thiệp của người vận hành, được gọi là hệ thống phản hồi vòng kín. Hệ thống mà còn phụ thuộc vào các tín hiệu điều khiển từ người vận hành được gọi là hệ thống phản hồi vòng mở. Fetch - execute cycle or processing cycle Chu kỳ chuyển tải thực hiện hay chu kỳ xử lý. Chu kỳ hai pha được khối điều khiển trung tâm của máy tính sử dụng để xử lý chỉ dẫn trong chương trình. Trong ba chuyển tải, sự chỉ dẫn chương trình kế tiếp được truyền từ bộ nhớ truy tìm tức thời của máy tính đến bộ phận ghi chỉ dẫn. (Vùng nhớ đã giữ những lời chỉ dẫn trong khi nó đang được thực hiện). Trong pha thực hiện, sự chỉ dẫn được mã hóa và tuân theo. Quá trình này được lặp lại trong vòng tiếp theo. fibre optics Sợi quang Một nhánh của vật lý liên quan với sự truyền ánh sáng và ảnh qua các sợi thủy tinh hoặc nhựa tổng hợp được gọi là sợi quang. Sợi cáp quang được sử dụng rộng rãi trong mạng FDDI và các hệ thống viễn thông. Field Trường dữ liệu Chi tiết xác định của dữ liệu, thường của một dạng ít xác định. Trường dữ liệu thường là một phần của tài liệu là một phần của tập tin. Field length check Sự kiểm tra theo độ dài trường dữ liệu Sự kiểm tra hiệu lực trong đó các ký tự trong một trường dữ liệu đầu vào được tính đến để bảo đảm rằng một số chính xác các ký tự đã được đưa vào. Ví dụ như một trường dữ liệu ngày tháng có 6 con số có thể được kiểm tra để chắc chắn rằng nó chứa chính xác 6 chữ số. Fith - generation computer Máy tính thế hệ thứ năm Dạng máy tính mới được mong đợi, dựa trên công nghệ vi điện tử nổi bật với tốc độ

90

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

tính toán cao và sự xử lý song song. Sự phát triển của kỹ thuật tích phân với mức độ lớn mà có thể đặt nhiều mạch vi điện tử vào trong các mạch xử lý hơn là khả năng hiện thời và sự phát triển trong thiết kế phần mềm và phần cứng có thể tạo ra các máy tính hùng mạnh hơn những máy đang được sử dụng. File Tập tin Một tập hợp các dữ liệu hay một chương trình được lưu trữ trong bộ nhớ ngoài của máy tính (ví dụ như trên đĩa). Các tập tin dữ liệu thường là tập hợp của các tài liệu, mỗi tài liệu có một số thường dữ liệu cho các chi tiết dữ liệu xác định. Ví dụ như tập tin về một nhóm học sinh có thể có một tài liệu cho mỗi đứa trẻ, với 5 trường dữ liệu trong mỗi tài liệu, lưu trữ (1) họ; (2) tên; (3) tên hoặc số nhà; (4) tên đường; (5) thành phố. Ví dụ như để tìm xem những đứa trẻ nào sống trên cùng một đường, ta sẽ nhìn vào trường dữ liệu 4. File access Sự truy cập tập tin Cách thức trong đó các tài liệu trong tập tin được lưu trữ, gọi ra hoặc cập nhật hóa bởi máy tính. Có 4 dạng sắp xếp tập tin chính, mỗi dạng cho phép một cách truy cập tài liệu khác nhau. Các tài liệu trong tập tin chuỗi không được lưu trữ theo một thứ tự riêng, vì vậy một tài liệu xác định có thể được truy cập chỉ bằng cách đọc qua tất cả các tài liệu trước nó. Các tài liệu trong tập tin có trình tự được lưu trữ theo sự tương ứng với trường giải đáp và máy tính có thể dùng các kỹ thuật thăm dò để truy cập một tài liệu xác định. Tập tin có trình tự được chỉ số hóa có các chỉ số ghi vị trí của mỗi khối tài liệu và được thiết lập và cập nhật hóa với tập tin đó. Tập tin truy cập trực tiếp chứa các tài liệu mà có thể truy cập trực tiếp của các tài liệu mà có thể truy cập trực tiếp bằng máy tính. File allocation table (FAT) Bảng phân phối tập tin Bảng được hệ điều hành sử dụng đề nghị để ghi sự sắp xếp vật chất của các tập tin trên đĩa. Như kết quả của sự phân đoạn các tập tin có thể được tách thành nhiều phần đặt trong các vị trí khác nhau trên đĩa. File genertion Phiên bản của tập tin Phiên bản xác định của một tập tin. Khi tập tin được cập nhật hóa, một bản mới thiết lập, chứa chính xác những thông tin hiện đại. Bản cũ của tập tin thường sẽ được lưu trữ để cung cấp dữ liệu trong những trường hợp mà bản mới của tập tin bị mất hoặc bị hư hỏng. File merging Sự nối các tập tin Sự kết hợp hai hay nhiều tập tin theo thứ tự chuỗi thành một tập tin có thứ tự. File searching Sự thăm dò tập tin Sự khám xét bộ nhớ của máy tính để tìm tập tin (thường trong bộ nhớ đệm)

91

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

File server Máy phục vụ tập tin Máy tính trên một mạng lưới mà điều khiển (và thường lưu trữ) các dữ kiện được máy tính khác trên mạng lưới sử dụng. File sorting Sự sắp xếp tập tin trong chuỗi File transfer Sự chuyển tập tin Sự chuyển tập tin (ví dụ như các dữ liệu được lưu trên đĩa) từ một máy này sang máy khác, các máy phải được nối kết vật lý với nhau (ví dụ như bởi một đường điện thoại thông qua một modem) và cả hai phải đang chạy phần mềm truyền thông thích hợp. File updating Sự cập nhật hóa tập tin Sự xem xét lại và thay đổi các tài liệu trong tập tin để chắc chắn rằng thông tin mà chúng chứa là chính xác và hợp thời. Ba quá trình cơ bản liên quan đến nó là thêm các tài liệu mới vào, xóa các tài liệu hiện có đi và bổ sung các tài liệu hiện có. Filter Chương trình truyền dữ liệu Các chương trình này thường được sử dụng khi dữ liệu đi ra từ một chương trình ứng dụng lại được đưa vào một chương trình khác đòi hỏi một dạng dữ liệu khác. Ví dụ như các tập tin được chuyển giữa 2 chương trình xử lý khác nhau được thực hiện qua hoặc chương trình chuyển tiếp đầu ra được cung cấp bằng chương trình một hoặc đầu vào được cung cấp bằng chương trình thứ 2. Một công dụng khác là mở rộng cấu trúc mật mã làm đơn giản bàn phím đưa vào, thành dạng dài hơn bị đòi hỏi bởi các tiêu chuẩn như SGML (Ngôn ngữ tổng quát tiêu chuẩn). Firmware Phần mềm Chương trình máy tính được chứa cố định trong các mạch điện tử ROM (bộ nhớ chỉ đọc được) của máy tính, trái với chương trình mà được đọc từ bộ nhớ ngoài khi nó được cần đến. Fixed point notation Sự ký hiệu bằng điểm cố định Hệ thống trong đó các số được biểu diễn bằng cách sử dụng một tập tin của chữ số với dấu phẩy thập phân luôn ở vị trí chính xác của nó. ĐỐI VỚI NHỮNG SỐ QUÁ LỚN VÀ SỐ QUÁ NHỎ HỆ THỐNG NÀY ĐÒI HỎI RẦT NHIỀU CHỮ SỐ. ĐỘ LỚN CỦA CÁC SỐ CÓ thể biểu diễn thực hiện được theo cách này bị giới hạn bởi dung tích của máy tính, và vì thế ký hiệu dấu di động thường hay được dùng hơn. Flag Cờ Vật chỉ thị có thể hiện ra hoặc mất đi để làm hiệu cho biết một điều khiển riêng nào đó là đúng hay không. Ví dụ như điểm cuối của tập tin có được chạm tới hay không, hoặc một lối vượt quá có xuất hiện hay không. Vật chỉ thị phụ này thường có dạng của một chữ số nhị phân đơn, hoặc bit (0 hoặc 1)

92

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Flash memory Bộ nhớ nhanh. Một dạnh của bộ nhớ EEPROM có thể bị xóa đi và lập trình lại mà không cần lấy ra khỏi máy tính. Flight simulator Vật mô phỏng chuyến bay Thiết bị luyện tập của phi công được điều khiển bằng máy tính, chứa một buồng lái nhân tạo được đặt trên các chân thủy lực, mô phỏng các điều khiển của một chuyến bay của chiếc máy bay thực. Ngoài ra, đó là chương trình máy tính tạo ra sự biểu diễn tương tự trên màn hình. Floating - point notation Ký hiệu bằng điểm di động Hệ thống ký hiệu trong đó các số được biểu diễn bằng các phân số thập phân và số mũ. Ví dụ như trong sự biểu diễn bằng dấu di động, số 123.000.000.000 sẽ được biểu diễn 1,123 (phân số hay định trị) và 12 (số mũ). Số mũ là lũy thừa bật 10 mà phân số phân được nhân lên để đạt được giá trị thực của số. Trong cách khác, 123.000.000.000, có thể được biểu diễn bằng 0,123 x 1012. Trong tính toán, sự biểu diễn bằng dấu di động tạo điều kiện cho chương trình làm việc được với các số quá lớn và số quá nhỏ mà chỉ sử dụng vài chữ số. Tuy nhiên, nó chậm hơn sự biểu diễn bằng dấu cố định và chịu các lỗi làm tròn số. Floppy disc ĐĨA MỀM Dụng cụ lưu trữ dữ liệu này hay thông tin chứa 1 đĩa linh động, nhẹ được BAO TRONG TẦM NHỰA TỒNG HỢP. ĐĨA MỀM ĐƯỢC ĐÂT trong ổ đĩa, ở đó nó quay với tốc độ cao. Dữ liệu được ghi theo các từ tính trên một hay cả hai mặt đĩa. Ngày nay đĩa mềm được sử dụng rộng rãi trên máy vi tính, thường có đường kính 13,13 cm (5,25in) hoặc 8,8 cm (3,5 in) và chứa khoảng 0,5-2 megabyte, phụ thuộc vào kích thước đĩa, phương pháp ghi và đĩa có một hay 2 mặt được sử dụng. ĐĨA MỀM KHÔNG ĐẰT, VÀ ĐỦ NHẸ ĐỂ GỞI ĐƯỢC QUA bưu điện, nhưng có tốc độ truy cập chậm hơn và dễ vỡ hơn đĩa cứng. Floptical disc ĐĨA QUANG HỌC TẨY XÓA ĐƯỢC. ĐĨA NÀY CẨN MỘT Ồ ĐĨA ĐÂC BIỆT, NHƯNG MỘT SỐ Ồ đĩa như vậy cũng có thể chấp nhận các đĩa mềm tiêu chuẩn 3,5 in. Flow chart Sơ đồ Biểu đồ được sử dụng để chỉ các đường đi có thể có mà dữ liệu có thể đi qua một hệ thống hay chương trình. Sơ đồ hệ thống, hay sơ đồ dữ liệu, được dùng để mô tả dòng dữ liệu chạy qua hệ thống xử lý dữ liệu hoàn toàn, các ký hiệu hình vẽ khác nhau biểu diễn các phép thực hiện liên quan và các dụng cụ đầu vào, đầu ra và lưu trữ khác nhau được yêu cầu. Sơ đồ chương trình được dùng để mô tả dòng dữ liệu chạy qua một chương trình máy tính riêng, chỉ ra thứ tự chính xác của các bước được thực hiện bởi chương trình đó để xử lý dữ liệu các ký hiệu hình vẽ khác nhau được sử dụng để biểu diễn dữ liệu đầu vào và đầu ra, các kết luận, sự phân nhánh.

93

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Font or fount Kiểu chữ, phông chữ Tập hợp toàn bộ các ký tự biểu diễn hoặc được in. Có cùng một kiểu chữ KÍCH THƯỚC VÀ KIỂU DÁNG (ĐẬM, NGHIÊNG, GẠCH DƯỚI...). Ở Anh, kích thước phông chữ được đi bằng các điểm, một điểm khoảng 0,3 mm. Các phông chữ được sử dụng trong máy tính có 2 dạng chính: dạng chấm và dạng đường nét. Phông chữ dạng chấm được lưu trữ trong bộ nhớ máy tính như một sự sắp xếp chính xác của các ảnh điểm hay các chấm in cần thiết tạo thành các ký tự trong một kích thước riêng trên màn hình hoặc máy in, các phông chữ dạng đường nét được lưu trong bộ nhớ của máy tính như một tập hợp của các lệnh vẽ nên các đường tròn, đường thẳng và đường cong mà tạo thành đường nét của mỗi ký tự. Chúng cần cho một máy tính hùng mạnh vì mỗi ký tự được sinh ra riêng biệt từ một tập hơp các chỉ dẫn và những điều này yêu cầu sự tính toán đáng kể. Các phông chữ dạng chấm trở nên rất rời rạc khi xuất hiện nếu chúng được phóng to và đòi hỏi có một tập hợp các chấm riêng biệt cho mỗi kích thước phông chữ. Ngược lại phông chữ dạng đường nét có thể vẽ tỉ lệ được với mọi kích thước và vẫn duy trì hình dạng như nhau. Foot print Chân máy Vùng trên bàn hoặc sàn nhà cần thiết cho một máy tính hay các thiết bị khác. Formatting Viết ngắn của disc formating hay text formatting (định dạng đĩa hay định dạng văn bản) Fortran (Viết tắt của formala transtation): Ngôn ngữ Fortran. Ngôn ngữ lập trình máy tính có mức độ cao thích hợp với việc tính toán HỌC VÀ KHOA HỌC. ĐƯỢC TRIỂN KHAI NẮM 1956 NÓ LÀ một trong những ngôn ngữ sớm nhất vẫn còn được sử dụng. Một phiên bản gần đây, fortran 90 đang được dùng trên các máy tính song song cao cấp. Basic chịu ảnh hưởng mạnh bởi FORTRAN và giống nhau ở nhiều cách. Fourth - generation language (4GL) Ngôn ngữ thế hệ thứ 4 Một dạng ngôn ngữ lập trình được thiết kế cho việc lập trình ứng dụng nhanh chóng nhưng thường thiếu khả năng điều khiển các phần riêng của máy tính. Ngôn ngữ như vậy cung cấp các đường dễ dàng của các màn hình thiết kế và tường thuật. Fragmentation Sự phân đoạn Sự phá vỡ các tập tin thành các mẫu tin được lưu trữ trên các phần khác nhau của đĩa. Hệ điều hành sẽlưu các tập tin theo cách này để sử dụng được tối đa khoảng trống của đĩa. Mỗi mẫu tin chứa một điểm chỉ nơi mà mẫu tin tiếp theo được lưu. Bảng phân phối tập tin giữa các tài liệu của mẫu tin học. Tuy nhiên, sự phân đoạn làm chậm việc truy cập tập tin. Có thể nối lại tập tin bằng cách sao chép tập tin. Thêm nữa, các chương trình nối tập tin cho phép nối các đĩa mà không cần sao chép tập tin ở một dụng cụ lưu trữ thứ 2.

94

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Front-end processor Máy tính nhỏ được dùng để phối hợp và điều khiển sự truyền thông tin giữa dàn máy tính lớn và các thiết bị đầu vào và đầu ra của nó. FPT Viết tắt của file transfer protocal Function hàm số Phần nhỏ của chương trình, nó đáp ứng một giá trị xác định. Ví dụ như căn bậc 2 của một số xác định, hay thời hạn hiện hành. Hầu hết các ngôn ngữ lập trình gồm một số các hàm số. Một hàm số có một hay nhiều đối số (các giá trị mà trên đó hàm số thực hiện). Funtion key Phím chức năng Phím trên bàn phím mà khi được ấn xuống nó tạo ra một công việc được định trước, như kết thúc một chương trình. Functional programming Lập trình hàm số Sự lập trình dựa trên sự định nghĩa của các hàm số. Có rất ít ngôn ngữ lập trình hàm số, HOPE mà ML đang được dùng khá rộng rãi, mặc dù nhiều ngôn ngữ tiện lợi (như ngôn ngữ C) làm tăng cường việc sử dụng hàm số. Fuzzy logic Sự suy luận lập lờ Một dạng biểu diễn kiến thức phù hợp với các khái niệm (như nóng hoặc ồn ào) mà không thể định nghĩa chính xác được nhưng phụ thuộc trên các điều kiện của nó. Ví dụ như sự phán xét về nước có thể được mô tả là quá nóng hoặc quá lạnh, phụ thuộc vào đó được sử dụng để rửa mặt hay để pha trà. Các ý định trung tâm của sự suy luận lập lờ là xác suất của tập hợp các hội viên. Ví dụ như ngụ ý chỉ một người cao 5,9 phút, câu hỏi người này cao (hoặc người này là thành viên của nhóm những người cao) có thể đúng 70% nếu người đó là đàn ông, đúng 85% nếu người đó là đàn bà. Sự suy luận lập lờ vận hành các thiết bị được máy tính hóa tới các suy luận giống con người hơn, dựa vào các thông điệp phức tạp từ các bàn điều khiển và bộ cảm ứng của chúng.

95

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Thuật ngữ tin học (G) Gate: Cách ngắn gọn của logic gate Gate logic: xem logic gate Gateway: Giao dịch giữa 2 vùng mạng lưới rộng Generation Sự phát sinh, thế hệ. Giai đoạn phát triển trong máy tính điện tử hay một lớp ngôn ngữ lập trình. Thuật ngữ này chỉ một lớp ngôn ngữ hơn là một thứ tự thời gian, đó là mật mã (thế hệ thứ 1); ngôn ngữ mức độ thấp (thế hệ thứ 2), và ngôn ngữ mức độ cao như BASIC và PASCAL (thế hệ thứ 3) Geographical information system (GIS) Hệ thống thông tin đại lý.

96

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

Phần mềm ứng dụng tạo khả năng hình tượng hóa và thao tác có dữ liệu về không gian và liên kết các dữ liệu này với các thông tin khác như các tài liệu của khách hàng. gigabyte Giabyte ĐƠN V với nghĩa ít chính xác hơn để chỉ 1.000 tỷ byte.

ược dùng

GIGO (Viết tắt của garbage out) Biểu thức được dùng trong tính toán để nhấn mạnh rằng dữ liệu đầu vào không chính xác sẽ dẫn đến dữ liệu đầu ra cũng không chính xác. Gis (Viết tắt của geopraphical information system) Global variable Biến số chung Biến số mà có thể truy cập được bởi sự chỉ dẫn chương trình nào đó. grandfather - father - son system Hệ thống ông-cha-con Cách thức bảo đảm sự an toàn của dữ liệu bằng cách lưu trữ 3 phiên bản mới nhất của một tập tin chính, được gọi là thế hệ ông, cha và con của tập tin. Graphic file format Dạng tập tin bằng hình vẽ Dạng mà trong đó các hình ảnh được lưu và vận chuyển. Có 2 dạng chính, hình mà trong đó ảnh được lưu trữ dạng chấm, và hình vectơ, trong đó ảnh được lưu nhờ sử dụng các công thức hình học. Có nhiều dạng khác nhau, một số trong đó được dùng bởi các máy tính chuyên biệt, các hệ điều hành hoặc các ứng dụng. Một số dạng sử dụng tập tin dạng nén, đặc biệt những dạng mà có thể thực hiện nhiều hơn một màu. Common graphic file formais Các dạng tập tin hình vẽ thường gặp Dạng chú giải AI dạng minh họa Adable, tập hợp con của EPS BMP Dạng chấm Windows COR Dạng vectơ coreldraw (chương trình bằng hình vẽ) CGM Tập tin hình ảnh của máy tính: dạng vectơ tiêu chuẩn DXF Dạng vectơ, được thiết lập bởi Autodesk, được hầu hết các hệ thống CAD sử dụng EPS Chương trình Post Script: dạng vectơ với TIFF hoặc PICT GEM dạng vectơ được sử dụng bởi GEM GUI GIF dạng chấm được dùng bởi CompuServe và các bảng khác HPGL Ngôn ngữ hình ảnh Hewlett - Packard (tập tin mở rộng); dạng vectơ IGES Tiêu chuẩn ANSI đối với các mô hình 3 chiều (vectơ) PCX, dạng chấm, được zsoft nghĩa ra cho máy tính PCC cá nhân paintbreush, ngày nay được sử dụng rộng rãi: pcx là dạng trang đầy và pcx là dạng bị cắt xén. PIC File Picture Lotus: tập tin tranh, dạng vectơ

97

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

PICT dạng vectơ của Apple Macintosh (sự mở rộng tập tin) PIF dạng vectơ của IBM TIFF dạng chấm: dạng tiêu chuẩn. Tuy nhiên, lưu ý rằng có các đặc trưng khác nhau của TIFF WMF Format Metafile Windows: dạng vectơ được dùng để trao đổi các hình ảnh giữa các ứng dụng của Windows WPG Word perfect Graphics Format: dạng vectơ Graphical user interface (GUI) Giao diện người sử dụng đồ họa Một dạng của giao diện giữa người sử dụng trong đó các chương trình và tập tin xuất hiện như các biểu tượng (tranh nhỏ). Sự lựa chọn của người sử dụng được chọn từ các danh mục, và dữ liệu được biểu diễn trong cửa sổ, mà người thực hiện có thể sử dụng thiết bị trỏ. Người thực hiện có thể thao tác trong nhiều cách khác nhau, tiêu biểu là bằng con chuột để chọn lựa và khởi đầu các hoạt động. So sánh với giao diện dùng lệnh. Khái niệm của GUI được đưa ra bởi công ty xerox trong những năm 1970, được phổ biến với các máy tính Apple Macintosh trong những năm 1980 và ngày nay có thể có trên nhiều dạng máy tính - hầu hết đều đáng chú ý như Windows hệ điều hành của máy vi tính cá nhân IBM được công ty phần mềm Microsoft đưa ra. Graphics Xem Computer graphics. Giao diện người sử dụng đồ họa Graphics table or bid pad Bản vẽ đồ họa Thiết bị đầu vào trong đó có một con trỏ hay đầu tên được chuyển động nhờ tay điều khiển trên một bề mặt phẳng. Máy tính có thể giữa đường vị trí của đầu tên, vì thế làm cho người thực hiện có thể đưa bản vẽ hay biểu đồ vào máy tính. Bản vẽ đồ họa thường được sử dụng với một dạng bị che phủ đối với người sử dụng đến các vạch chỉ vị trí mà có quan hệ với bộ phận ghi trong máy tính. Graph plotter ĐỒ THỊ, BIỂU ĐỒ Greeking Phương pháp được dùng trong việc in và hệ thống soạn trang khác để biểu diễn trên màn hình các dạng kích thước sau này (thường được xác định bởi người sử dụng). Khá hơn các ký tự hiện có được biểu diễn, người ta sử dụng hoặc thanh xám hoặc các ký hiệu hình vẽ. Phương pháp này thường được áp dụng khi đòi hỏi sự nén trang. Grey scales Thang độ xám Mỗi chấm trên hình chấm được biểu diễn bởi một số bít và có thể có các bóng xám khác nhau. So sánh với sự run run khi các bóng được mô phỏng bằng cách thay đổi mật độ và hình mẫu các chấm đen trên nền trắng đen. Groupware Phần mềm nhóm Phần mềm ứng dụng dùng cho các nhóm người có mặt làm việc với nhau trên một

98

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

mạng lưới để phối hợp và tổ chức hoạt động của họ. Phần mềm như vậy thường bao gồm các phương tiện bưu điện điện tử và các chương trình hẹn giờ.

99

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Thuật ngữ tin học (H) Hacking Sự truy cập máy tính mà không được phép, với mục đích giải trí hoặc ác tâm hoặc mục đích gian lận. Những người này thường dụng máy vi tính và đường điện thoại để đạt được sự truy cập. Thuật ngữ này đã được dùng để chị việc sử dụng phần mềm cho sự tự giáo dục hoặc thường thức, không cần thiết phải liên quan với sự truy cập không được phép. Handshake Hợp tác Sự trao đổi các tín hiệu giữa hai thiết bị mà thiết lập các kênh truyền thông và các nghi thức cần thiết để gởi và nhận dữ liệu. Hard copy Bản sao cứng ĐẨU RA CỦA MÁY TÍNH ĐƯỢC IN TRÊN GIẦY TẠO THÀNH một tài liệu cố định Hard disc đĩa cứng Dụng cụ lưu trữ dữ liệu hoặc thông tin, thường chứa một đĩa kim loại được phủ một lớp vật liệu từ tính. Dữ liệu được đọc đĩa và được ghi VÀO ĐĨA NHỜ Ồ ĐĨA. ĐĨA CỨNG CÓ THỂ ĐƯỢC CỐ định vĩnh cửu trong ổ đĩa hoặc trong dạng chồng đĩa mà có thể chứ tới GIGABYTE. ĐĨA NHỎ NHẦT ĐƯỢC BÁN HIỆN NAY LÀ 40 hoặc 80 megebyte.

100

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Hard - sectored disc ĐĨA CỨNG MỘT VÙNG ĐĨA MỀM TRONG ĐÓ SỰ ĐỊNH DẠNG ĐƯỢC ĐỊNH RÕ theo cách vật lý. Thường các vùng được đánh dấu bởi các lỗ gần trục đĩa. Hệ thống này bây giờ không còn dùng nữa. Hardware Phần cứng Các thành phần cơ học, điện và điện tử của một hệ thống máy tính, khác với các chương trình khác nhau là thành phần cấu thành phần mềm. Phần cứng được kết nối với máy vi tính có thể bao gồm sự cung cấp điện năng và vỏ bảo vệ máy cho các bộ phận xử lý của nó. Các bản mạch điện, màn hình, ổ đĩa, bàn phím và máy in. Hash total Tổng kiểm tra Sự kiểm tra trong đó tổng điều khiển vô nghĩa được tính bằng cách thêm các số liên quan với tập hợp các tài liệu. Tổng kiểm tra được thực hiện mỗi khi dữ liệu được đưa vào để chắc chắn rằng không một lỗi nào được tạo ra. HC Viết tắt của human - capital interaction Hertz hec ĐƠN VỊ TẨN SỐ (KÝ HIỆU HZ) TRONG HỆ SI (SỐ LẨN lặp lại của một sự xuất hiện đều đặn trong một giây). Tốc độ đồng hồ của máy tính thường được đo bằng megahec (MHz). Heuristics Suy nghiệm Quá trình mà theo đó chương trình cố gắng hoàn thiện hoạt động của nó bằng cách học từ chính kinh nghiệm của nó. Hexadecimal number system Hệ đếm 16 số Hệ thống số với cơ số 16 được sử dụng trong tính toán. Trong hệ này các số thập phân 0-15 được biểu diễn bằng các ký tự 0 đến 9 và A đến F. Các số trong hệ 16 số (và hệ 8 số) dễ được biến đổi thành mật mã số nhị phân trong máy tính và ngắn gọn hơn các số nhị phân. Mỗi hàng trong một số tăng giá trị lên một thừa số 16 đi từ phải sang trái. Ví dụ như 8F bằng với 15 + (1 x 16) = 143 trong hệ thập phân. Hidden files Tập tin ẩn Tập tin trong hệ MS-DOS mà không được biển diễn bình thường khi lệnh lập thư mục được đưa ra. Những tập tin này gồm một số tập tin hệ thống chủ yếu để có ít cơ hội sửa đổi hay xóa chúng do tình cờ, nhưng một tập tin bất kỳ có thể trở thành tập tin ẩn nếu được đòi hỏi như vậy.

101

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

High-level language Ngôn ngữ bậc cao Ngôn ngữ lập trình được thiết kế thích hợp với các đòi hỏi của người lập trình. Nó độc lập với mật mã máy bên trong của một máy tính riêng biệt bất kỳ. Các ngôn ngữ bậc cao được sử dụng cho hầu hết các chương trình ứng dụng thực tế. Các ngôn ngữ thường gặp gồm BASIC, được thiết kế để những người lập trình lần đầu dễ học được; COBOL, được dùng để viết những chương trình giải quyết các vấn đề kinh doanh; FORTRAN được dùng cho các trình giải các vấn đề toán học và khoa học; và cc, được dùng nhiều cho các chương trình ứng dụng. Ngược lại, ngôn ngữ bậc thấp phản ánh mật mã của các máy tính xác định. High memory Bộ nhớ cao 64 kbyte đầu tiên trong bộ nhớ phụ của hệ MS-DOS. Hệ điều hành thường tự nó được lắp trong vùng này để cung cấp bộ nhớ thông thường hơn (dưới 640 kbyte) cho các chương trình ứng dụng. Hinting Sự điều chỉnh nhẹ Phương pháp giảm ảnh hưởng của hình răng cưa trong vẻ bề ngoài của các phông chữ dạng đường nét. Nó sử dụng một chuỗi các vật ưu tiên để tạo sự sai lệch đáng kể như các phông nhữ PostScript Type 1 và True Type điều chỉnh được. HiPPi HIPPI là một nghi thức chuẩn mực truyền từ điểm tới điểm một lượng dữ liệu lớn lên đến hàng tỷ bit/giây trong một khoảng cách ngắn, chủ yếu bằng mạng cục bộ (LANS). Những người ủng hộ HIPPI tin rằng công dụng của HIPPI có thể làm cho các máy tính, thiết bị lưu trữ và các nguồn khác trong mạng cục bộ như nằm trong một siêu máy tính ĐƠN (ĐỂ DIỄN TẢ Ý TƯỞNG NÀY, MỘT CTY ĐÃ DÙNG từ SuperLan). HIPPI được xem như một kỹ nghệ lý tưởng truyền các dữ liệu khổng lồ , ví dụ như cập nhật hệ thống dữ liệu, trào lưu audio và video, và một loạt các loại dữ liệu lên đến 10 km. HIPPI sử dụng tính kết nối từ điểm này đến điểm kia. Tiêu chuẩn nguyên gốc của HIPPI xác định rõ tốc độ truyền dữ liệu đạt 800 Mbps với bus dữ liệu 32 bit hoặc 1600 Mbps với bus dữ liệu 64 bit. HIPPI cơ bản sử dụng 50 dây đồng xoắn cặp giới hạn tối đa 25 mét. Các dữ liệu được gởi đi đạt đến con số 1024 hoặc 2048 byte theo kênh phân phối một chiều. Song công truyền 2 chiều cùng một lúc. Một khía cạnh quan trọng của HIPPI là việc sử dụng bộ phận switch cho phép đưa vào mạng cơ sở dữ liệu theo một tiến trình tối thiểu. Có một bộ phận phát hiện ra các lỗi, nhưng việc sửa lỗi thì lại thuộc cấp độ nghi thức cao hơn. HIPPI có thể được gói gọn và gởi qua ATM và cáp quang. Serial HIPPI, một phiên bản mới ra sau này của HIPPI được thiết kế dùng cho mạng đạt tới 10 km sử dụng cáp sợi quang học. Ngoài ra còn ra đời một kỹ thuật thậm chí còn nhanh hơn nữa, đó là HIPPI-6400 hứa hẹn đạt tới mức 6,4 Gbps (Xem bảng dưới đây). HIPPI xác định rõ giao diện bề mặt vật lý (lớp 1) và mức độ kiểm tra kết nối dữ liệu (DLC) (lớp 2) của kiểu loại liên lạc kết nối mở (OSI). Ngoài các tiêu chuẩn chuẩn mực HIPPI còn có các tài liệu nêu lên những tiêu chuẩn đề nghị khác dành cho các lĩnh vực liên quan sử dụng HIPPI theo cấp độ ứng dụng. Sau đây là bảng tóm tắt kỹ thuật HIPPI:

102

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học Kỹ thuật HIPPI

Tốc độ

Khoảng cách tối đa 25 mét

Môi trường vật lý

HIPPI - 800

800 Mbps (100 Mbytes/giây)

HIPPI - 1600

1600 Mbps (200 Mbytes/giây)

25 mét

Hai sợi dây đồng gồm 50 cặp xoắn lại

HIPPI - 800 Serial

800 Mbps

1 km với...

Cáp quang đa

1600 Mbps

10 km với... 1 km với ...

Cáp quang đơn Cáp quang đa

HIPPI - 6400

6,4 Gbps

10 km với ... 50 m

Cáp quang đơn Dây đồng xoắn

HIPPI - 6400

6,4 Gbps

1 km

Cáp quang

HIPPI - 1600 Serial

Một sợi dây đồng xoắn 50 cặp

Hot key Phim nóng Sự gõ phím hay trình tự của sự gõ phím mà khởi động chương trình trong bộ nhớ thường trú. Các phím nóng nên được chọn sao cho nó không va chạm với dãy phím trong các chương trình ứng dụng được sử dụng thường xuyên. HPGL (Viết tắt của Hewlett Packard Graphics language): Ngôn ngữ hình ảnh Hewlett Packard. Dạng tập tin hình vectơ. HPGL thường được sinh ra bởi các hệ thống CAD. Human computer iteraction (HIC) Sự tương tác người _ máy tính. Sự trao đổi thông tin giữa con người và một máy tính thông qua môi trường nối giữa chúng, được nghiên cứu như một nhánh của ngành lao động học. Hypercard Chương trình ứng dụng cho máy Apple Macintosh trong đó dữ liệu được lưu trên các thẻ, một nhóm thẻ tạo thành một chồng, theo cách tương tự với hệ thống chỉ số thẻ lao động. Các đặc điểm thêm vào bao gồm khả năng nối kết các thẻ trong nhiều cách và bằng cách sử dụng các nút nhấn phần mềm (các biểu tượng mà có thể được nhắp đơn hoặc nhắp kép với con chuột) để tiếp cận dữ liệu khác. Chương trình này rất giống với hypertext, mặc dù nó không phù hợp với sự định nghĩa khắc khe của hypertext.

103

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Hypertext Hệ thống để quan sát thông tin (cả văn bản và hình vẽ) trên màn hình của máy tính theo cách không nghiêm túc để các chi tiết của thông tin có thể được chạm đến dễ dàng. Ví dụ như chương trình có thể biểu diễn một bản đồ của một đất nước; nếu người sử dụng nhắp con chuộc trên một thành phố nào đó, thì chương trình sẽ đưa ra thông tin về thành phố đó.

104

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

Thuật ngữ tin học (I) IBM (Viết tắt của International Business Machiner): Công ty đa quốc gia nổi tiếng nhất, là nhà sản xuất máy tính lớn nhất trên thế giới trong nhiều năm. Công ty là là hậu duệ của công ty máy thống kê, được hình thành năm 1896 bởi nhà phát minh người Mỹ Human Hollerith. Công ty lấy tên IBM từ năm 1924. Icon Biểu tượng.

105

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Bức tranh nhỏ trên màn hình máy tính, biểu diễn một vật thể hay một chức năng mà người sử dụng có thể thao tác. Nó là đặc điểm của hệ thống tác động hình ảnh lên người sử dụng (GUI). Các biểu tượng làm cho người sử dụng dễ dùng máy tính bằng cách nhắp con chuột hay chỉ trên bức tranh, dễ hơn dạng đưa ra các lệnh. Image compression Sự nén ảnh Thuật ngữ bao hàm một số kỹ thuật được dùng để giảm số thông tin được đòi hỏi để biểu diễn một ảnh, nhờ đó giảm được thể tích nó chiếm trong bộ nhớ của máy tính và nó có thể được truyền nhanh hơn và kinh tế hơn thông qua các hệ thống viễn thông. Nó đóng vai trò chính trong sự truyền fax và trong điện thoại có hình ảnh và các hệ thống đa phương. Immediate access memory Bộ nhớ truy cập tức thời. Bộ nhớ trong khối xử lý trung tâm để lưu trữ các chương trình và dữ liệu đang được sử dụng. Impact printer Máy in gõ Máy in trong máy tính tạo ra các ký tự bằng cách gõ dây ruy băng tẩm mực vào giấy ở bên dưới. Các ví dụ như máy in kim máy in có trục bánh xe hình hoa cúc và hầu hết các dạng máy in thắng. Các máy in gõ gây ồn hơn và chậm hơn các máy in không gõ, như máy in phun và lade, nhưng có thể được dùng để tạo ra các bản sao bằng giấy than. Import Nhập cảng Sự đưa vào một tập tin bằng một tập tin khác được tạo ra bởi chương trình ứng dụng hiện hành hay chương trình khác. Incre mental backup Ghi dự phòng tăng Sự sao chép dự trữ của chỉ những tập tin được biến đối hay được thiết lập từ sự sao chép dự trữ toàn bộ. Indexed sequential file Tập tin có chỉ số theo trình tự. Một dạng của sự truy cập tập tin mà trong đó chỉ có số được dùng để tìm vị trí của khối chứa các tài liệu cần tìm. Information technology Công nghệ thông tin Sự sử dụng máy tính để tạo ra, lưu trữ, sử dụng và chính thông tin. Các máy móc được dùng ngày nay chủ yếu là các máy vi tính. Bộ xử lý từ, cơ sở dữ liệu và băng mở rộng là một số phần nguồn đã cách mạng hóa công việc trong lĩnh vực văn phòng. Không chỉ có thể làm việc nhanh hơn trước đây mà công nghệ thông tin còn đưa ra các cơ hội để xem xét dữ liệu nhanh khi quyết định. Ink-jet printer Máy in phun

106

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Máy in của máy tính tạo ra các ký tự và hình ảnh bằng cách phun rất mịn, các đầu phun được điều khiển bằng từ tính phun mực khô nhanh trên giấy. Input device Thiết bị đầu vào Thiết bị để đưa thông tin vào máy tính. Các thiết bị đầu vào gồm bàn phím, cầu điều chỉnh, chuột, bút sáng, màn hình nhạy cảm, bản vẽ đồ họa, bộ phận quét và các hệ thống nhìn. So sánh thiết bị đầu ra. Instruction register Thanh ghi lệnh Vùng nhớ đặc biệt được dùng để chứa những lệnh mà máy tính hiện đang xử lý. Nó nằm trong bộ điều khiển của khối xử lý trung tâm và nhận những lệnh riêng từ bộ nhớ truy cập tức thời trong pha chuyển tải của chu kỳ chuyển tải điều hành. Instruction set Tập lệnh Toàn bộ tập hợp những lệnh của mật mã máy mà khối xử lý trung tâm của máy tính có thể tuân theo. Intergrated cirevit Mạch tích hợp Mạch điện tử thu nhỏ được tạo ra trên tinh thể đơn hay một lát mỏng bằng chất bán dẫn, thường là silic. Nó có thể chứa hàng nghìn phần tử và chỉ có kích thước 5mm/0,2 in chiều rộng và 1mm/0,04 in chiều dài. Mạch IC được gói gọn trong một hộp nhựa tổng hợp hoặc sứ và được nối qua các sợi dây dẫn bằng vàng với các kim bằng kim loại, với các kim này nó được nối với tấm mạch in. Intergrated services digital network (ISDN) Mạng lưới kỹ thuật số cho dịch vụ tích hợp. Hệ thống viễn thông được phát triển trên toàn cầu để gởi các tín hiệu dạng số dọc theo các sợi quang hoặc các dây cáp kim loại phù hợp. Hệ thống chạy hiện hành ở Anh với mức 2 Mb/s, làm tăng rất nhiều những thông tin có thể truyền đi khi so sánh với các tuyến tương tự. Việc sử dụng ISDN rộng rãi đầu tiên bắt đầu ở Nhật vào năm 1988. Hệ thống này tạo cơ sở để thực hiện sự liên lạc điện thoại bằng hình. Intel Nhà sản xuất các bộ vi xử lý tạo cơ sở cho máy tính cá nhân IBM. Các bộ vi xử lý gần đây là 80386 và 80486 (nền tảng của các máy thường được gọi là 386 và 486), và Pentium, được đưa ra năm 1993. Intelligent terminal Bàn phím hệ thống liên lạc vào máy tính có bộ xử lý của chính nó mà có thể sử dụng một số vật xử lý từ máy tính chính.

Interactive computing Sự tính toán tương tác Hệ thống để xử lý dữ liệu trong đó người sử dụng liên lạc trực tiếp với máy tính, nhận

107

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

các phản hồi tức thì cho các dữ liệu đầu vào. Ngược lại trong xử lý khối dữ liệu, các dữ liệu và lệnh phải được chuẩn bị trước và có sự can thiệp của người vận hành. Interactive video (TV) Video tương tác Hệ thống máy tính trung gian cho phép người sử dụng tác động và điều khiển thông tin (bao gồm văn bản, âm thanh hoặc ảnh chuyển động), được lưu trên đĩa video. Video tương tác được sử dụng phổ biến với các mục đích huấn luyện, sử dụng các đĩa video tương tự, nhưng có ứng dụng rộng rãi với các hệ thống video kỹ thuật số như CD-I là hệ dựa trên dạng CD-ROM có nguồn gốc từ đĩa compact. Interface Giao diện, mặt tiếp giáp. ĐIỂM NỐI GIỮA HAI CHƯƠNG TRÌNH HAY HAI THIẾT BỊ thuật ngữ này thường được dùng chỉ sự nối vật lý giữa máy tính và các thiết bị bên ngoài được dùng cân bằng sự khác nhau trong cùng những đặc tính thao tác như vận tốc, sự mã hóa dữ liệu, điện áp và sự tiêu thụ năng lượng. Giao diện giữa thiết bị và người sử dụng được gọi là giao diện người sử dụng. Interlacing Xen kẽ Kỹ thuật làm tăng sự biến dạng trên các hình biểu diễn. Các chùm vết điện tử thay thế các đường trên mỗi đoạn, cung cấp nhiều gấp đôi số đường của màn hình không bị đan xen. Tuy nhiên, màn hình làm mới lại chậm hơn và sự nhấp nháy trên màn hình có thể tăng lên so với màn hình không dàn xen. International standards organization Tổ chức tiêu chuẩn quốc tế Tổ chức quốc tế được thành lập năm 1947 để tiêu chuẩn hóa các thuật ngữ kỹ thuật, các đơn vị... Văn phòng chính đặt ở Geneve. Internet Mạng quốc tế Mạng lưới phục vụ dữ liệu trực tiếp công cộng trên một vùng rộng lớn. Nó được sử dụng rộng rãi cho thư điện tử và các tập san, đặc biệt bởi các viện sĩ. Có sự liên lạc trực tiếp từ mạng nối của viện Hàn lâm Anh tới mạng quốc tế Internet. Interpreter Chương trình thông dịch Chương trình máy tính dịch và thực hiện các chương trình được viết bằng ngôn ngữ bậc cao. Không giống chương trình biên dịch tạo ra bản dịch đầy đủ mật mã máy của chương trình bậc cao trong một hoạt động, chương trình thông dịch dịch chương trình nguồn, lệnh tiếp theo lệnh, mỗi khi chương trình được chạy. Vì mỗi lệnh phải được dịch mỗi lúc mà chương trình nguồn được chạy nên chương trình thông dịch chạy chậm hơn nhiều so với chương trình biên dịch. Tuy nhiên, không giống chương trình biên dịch, nó có thể được thực hiện ngay lập tức mà không cần chờ giai đoạn biên dịch trung gian. Interrupt Tín hiệu ngắt

108

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Tín hiệu được khối xử lý trung tâm của máy tính nhận, gây ra sự ngưng tạm thời trong vận hành chương trình trong khi một số công việc khác được thực hiện. Sự ngắt này có thể được sinh ra bởi đồng hồ điện tử bên trong máy tính, bởi thiết bị đầu vào hoặc đầu ra hoặc bởi lộ trình của phần mềm. Sau khi máy tính hoàn thành công việc mà vì nó chương trình được ngắt, máy điều khiển trở lại chương trình ban đầu. Inverse video or reverse video Video ngược Phương thức biểu diễn trong đó các ảnh trên màn hình được trình bày như là âm bản của dạng bề ngoài bình thường của chúng. Video ngược thường được sử dụng với các phần nổi bật của hình biểu diễn hoặc đánh dấu với các văn bản và tranh mà người sử dụng muốn máy tính thay đổi theo một vài cách. Inverted file Tập tin đảo ngược Tập tin trong đó cấu trúc của tập tin dữ liệu hiện có được sắp xếp theo một quy luật xác định để cho phép tìm được nhanh tất cả các tài liệu có trên một vùng nằm trong một tập hợp được giới hạn. I/O (VIẾT TẰT CỦA INPUT/OUTPUT): ĐẨU VÀO/ĐẨU RA Thuật ngữ này cũng được dùng để mô tả sự truyền tới và chuyển đi từ đĩa, đó là đĩa I/O. ISA bus (Viết tắt của industry standart architecture bus). Dữ liệu được dùng bởi máy tính cá nhân IBM dựa trên vi mạch 80086 và 80286. ISDN (Viết tắt của International standart organization) IT (Viết tắt của information technology) Iteration Sự lặp đi, lặp lại Phương pháp giải một vấn đề bằng cách thực hiện các bước giống nhau lặp đi lặp lại cho đến khi thỏa mãn một điều kiện nào đó. Ví dụ như trong phương pháp phân loại, các chi tiết kề bên được thay đổi lặp đi lại cho khi dữ liệu được xếp thành một trình tự theo yêu cầu.

109

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Thuật ngữ tin học (J) Joystick Cần điều chỉnh Thiết bị đầu vào tạo tín hiệu định hướng và mở rộng sự dời chỗ của cần gạt tay cầm cho máy tính. Nó tương tự như cần gạt được dùng để điều khiển chuyến bay của 1 máy bay. Cần điều chỉnh đôi lúc được dùng để điều khiển sự chuyển động của con trỏ ngang qua màn hình biểu diễn, nhưng thường được dùng để cung cấp nhanh và trực tiếp đầu cho việc chuyển các ký tự và ký hiệu mô tả trò chơi trên máy tính. Không giống với con chuột có thể làm chuyển động dấu nhắc theo hướng bất kỳ, cần gạt của các trò chơi đơn giản chỉ có thể làm chuyển động các vật thể theo 1 trong 8 hướng khác nhau. JPEG (Viết tắt của Joint photo graphic Experts Group). Nhóm chuyên nối hình. Thuật ngữ được dùng để mô tả tiêu chuẩn nén được tạo nên bởi nhóm đó và hiện nay được chấp nhận rộng rãi để lưu và truyền các ảnh màu. Jump Nhảy Lệnh lập trình thường làm cho máy tính phân nhánh tới các phần khác nhau của chương trình hơn là thực hiện lệnh kế tiếp theo trình tự chương trình. Nhảy không điều kiện luôn luôn được thực hiện, còn nhảy có điều kiện chỉ được thực hiện nếu 1 điều kiện xác định được thỏa mãn. Justification Chính vị trí Trong việc in và xử lý từ, sự sắp xếp văn bản sao cho nó được xếp thẳng hàng ở lề trái hoặc lề phải, hoặc cả 2 lề. Văn bản được căn lề trái có các đường với độ dài khác nhau mà được xếp thắng ở lề trái hoặc lề phải, hoặc cả hai lề. Văn bản được căn lề trái có các đường với độ dài khác nhau mà được xếp thẳng ở lề

110

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

trái mà không thẳng ở lề phải. Văn bản được căn lề phải, thường chỉ sử dụng cho các cột số, có các đường có độ dài khác nhau được sắp thẳng với lề phải mà không thẳng với lề trái. Lề phải là đường thẳng còn lề trái thì không thẳng. Văn bản được sắp đúng toàn bộ có các đường thẳng dài bằng nhau được sắp thẳng với cả lề trái và lề phải. Sự sắp xếp đúng hoàn toàn được tạo thành bằng cách tăng khoảng trống giữa các từ hoặc giữa các chữ cái hoặc cả hai. Dấu gạch nối thường được sử dụng trong sự kết hợp với sự sắp đúng toàn bộ.

Thuật ngữ tin học (K) Kermit Cách thức chuyển tập tin được sử dụng rộng rãi, được đưa ra đầu tiên ở Viện đại học Columbia và được làm cho có ích mà không cần chỉ thị. Nó có sẵn như một phần của hầu hết các khối liên lạc và có sẵn trên hầu hết các hệ điều hành.

Keyboard Bàn phím Dụng cụ đầu vào giống như bàn phím của máy đánh chữ, được dùng để nạp lệnh và dữ liệu. Có nhiều sự khác nhau trong cách bố trí và dán nhãn của các phím. Các phím

111

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

số ngoài phạm vi có thể được thêm vào, như các phím chức năng với mục đích đặc biệt. Key field Trường khóa Vùng được chọn, hay 1 phần của 1 tài liệu mà được dùng để xác định rằng tài liệu đó là duy nhất; trong 1 tập tin của tài liệu nó là vùng được dùng như là cơ sở để phân loại tập tin. Key to disc system or key to tape system Hệ thống khóa đĩa hoặc khóa băng. Hệ thống cho phép 1 số lớn dữ liệu được đưa vào ở bàn phím và chuyển trực tiếp vào đĩa hoặc băng có thể đọc được của máy tính. Những hệ như vậy được dùng trong việc xử lý khối dữ liệu, trong đó các khối dữ liệu ĐƯỢC CHUẪN BỊ TRƯỚC. ĐƯỢC XỬ LÝ BỞI MÁY TÍNH với 1 chút hoặc không có sự can thiệp của người sử dụng. Kilobyte Kilobyte ĐƠN VỊ CỦA BỘ NHỚ, BẲNG 1024 BYTE. NÓ ĐÔI LÚC được sử dụng với tính ít chính xác hơn để chỉ 1000 byte. Kimball tag Phiếu hàng hóa Cách thức thường được dùng trong các cửa hàng quần áo, gồm 1 thẻ đục lỗ nhỏ được gắn với mỗi mặt hàng được bày bán. Phiếu hàng hóa mang thông tin về mặt hàng đó (như giá, màu, kích thước...), cả trong dạng chi tiết được in (mà khách hàng có thể đọc được) và cả dạng hình mẫu gồm các lỗ nhỏ. Khi 1 mặt hàng được bán đi, phiếu hàng (hoặc 1 phần của nó) được chuyển đi và giữa lại như 1 tài liệu bán hàng mà máy tính có thể đọc được . Knowledge - based system (KBS) Hệ thống nền tảng kiến thức Chương trình máy tính sử dụng sự mã hóa kiến thức con người để giúp giải quyết vấn đề. Nó được khám phá trong khi nghiên cứu trí năng nhân tạo giúp khám phá các chương trình để giải quyết các vấn đề khó giải bằng các kỹ thuật thông thường của khoa học máy tính.

112

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Thuật ngữ tin học (M) Machine code Mã máy Tập hợp các lệnh mà bộ xử lý trung tâm (CPU) có thể hiểu được và tuân theo trực tiếp, không cần 1 sự biên dịch nào. Mỗi dạng bộ xử ký trung tâm có mã máy riêng của nó. Vì chương trình mã máy chứa toàn các chữ số hệ nhị phân (bit), nên phần lớn người lập trình viết các chương trình của họ bằng ngôn ngữ bậc cao dễ sử dụng. Chương trình bậc cao phải được dịch sang mã máy bằng các chương trình biên dịch hoặc thông dịch trước khi nó có thể được thực hiện bởi máy tính. Ở NHỮNG NƠI KHÔNG CÓ NGÔN NGỮ BẬC CAO PHÙ HỢP TỒN tại hay những nơi mã máy có hiệu quả rất cao được đòi hỏi, người lập trình có thể chọn viết các chương trình bằng ngôn ngữ bậc thấp, ngôn ngữ này được dịch sang mã máy bằng chương trình biên dịch. Machine - readable Máy đọc được. Dữ liệu hay thông tin mà có thể đọc được trực tiếp bởi máy tính mà không cần gõ lại bàn phím. Thuật ngữ này thường được áp dụng cho các tập tin trên đĩa hoặc băng, nhưng cũng có thể áp dụng cho các văn bản được đánh máy hay in có thể được rà quét để nhận biết các ký tự bằng thị giác. Macintosh Dãy các máy vi tính được sản xuất bởi hãng máy tính Apple. Máy Apple Macintosh, đã được giới thiệu vào năm 1984 là máy vi tính phổ biến nhất với giao diện người sử dụng đồ họa. Sự thành công của máy Macintosh đã thúc giục các nhà sản xuất khác và các công ty phần mềm thiết lập giao diện người sử dụng đồ họa. Trong đó đáng được chú ý nhất là Microsoft Windows, là chương trình chạy trên máy vi tính cá nhân IBM, và OSF/Motif, từ Open Software Foundation, là chương trình được sử dụng với nhiều hệ thống Unix. Macro Lệnh mới được thiết lập nhờ sự kết hợp một số lệnh có sẵn trong chương TRÌNH CỦA MÁY TÍNH. ĐƯỢC SỬ DỤNG TRONG SỰ XỬ LÝ từ, lập bảng và các ứng dụng của cơ sở dữ liệu. Phím lệnh macro trên bàn phím riêng biệt. Lệnh macro được dùng để chỉ nét đặc trưng giống nhau trong một số chương trình định dạng văn bản như TEX. Magnetic - ink charater recognition (MICR) Sự đoán nhận nhận ký tự mực từ. Kỹ thuật cho phép các ký tự đặc biệt in bằng mực từ tính được đọc và đưa vào máy tính nhanh chóng. Sự nhận các ký tự mực từ (MICR) được dùng nhiều trong các ngân hàng vì các ký tự bằng mực từ khó giả mạo và vì thế nó là ý tưởng cho việc đánh dấu và nhận dạng ngân phiếu (séc).

113

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Magnetic strip or magnetic stripe Dải từ. Dải mỏng bằng vật liệu có từ tính được gắn vào một tấm thẻ nhựa (như thẻ tín dụng) và được dùng để ghi dữ liệu.

Magnetic tape Băng từ Dải nhựa tổng hợp hẹp được phủ 1 lớp vật liệu dễ bị từ hóa trên đó các dữ liệu có thể được ghi vào séc. Với sự lưu trữ với khối lượng lớn trong các dàn máy tính thương nghiệp, các băng lớn quấn từ trục sạng trục vẫn còn được sử dụng, nhưng các cuộn băng trong hộp với các kích thước khác nhau được sử dụng rộng rãi. Mail merge Kết hợp thư. ĐÂC ĐIỂM ĐƯỢC ĐƯA RA BỞI MỘT SỐ CHƯƠNG TRÌNH xử lý cho phép 1 danh sách các chi tiết cá nhân như tên và địa chỉ được kết hợp với tài liệu chung để tạo ra các tài liệu được định rõ. Mainframe Máy chủ. Máy chủ được dùng để xử lý các dữ liệu thương mại và các hoạt động với tỷ lệ lớn khác. Máy chủ thường dùng hệ điều hành thích hợp. Nhờ có sự gia tăng chung về khả năng tính nên sự khác nhau giữa máy chủ, máy siêu tính, máy tính nhỏ và máy vi tính trở nên ít rõ ràng. Mark sensing Sự nhạy dấu. Kỹ thuật cho phép các dấu hiệu bằng bút chì được làm trên các vị trí được xác định trước trong các dạng được chuẩn bị đặc biệt để có thể đọc được nhanh chóng và đưa vào máy tính. Kỹ thuật này sử dụng tính chất là bút chì chứa graphit và vì thế nó dẫn điện. Bộ phận đọc nhạy bén phân tích hình dạng bằng cách cho các chổi quét nhỏ bằng kim loại đi qua trên bề mặt giấy. Khi chổi quét chạm vào dấu hiệu bằng bút chì mạch điện được hoàn thành và dấu hiệu được phát hiện. Mass storage system Hệ thống lưu trữ khối. Hệ thống bộ nhớ đệm, như là một thư viện các hộp băng từ, có khả năng lưu 1 lượng dữ liệu rất lớn. Master file Tập tin chính. Tập tin là nguồn dữ liệu chính cho 1 ứng dụng riêng biệt. Có nhiều phương pháp cập nhật hóa tập tin khác nhau được sử dụng để chắc chắn rằng tập tin chính là chính xác và có giá trị hiện hữu.

114

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Media Môi trường. Tên chung chỉ các vật liệu mà trên đó ghi được các dữ liệu. Ví dụ như đĩa mềm và băng từ. Megabyte (Mbyte) Megabyte. ĐƠN VỊ CỦA BỘ NHỚ, BẲNG 1024 KILOBYTE. ĐÔI LÚC NÓ ĐƯỢC DÙNG VỚI MỨC CHÍNH XÁC ÍT HƠN ĐỂ chỉ 1 triệu byte. Memory Bộ nhớ. Một phần của hệ thống được sử dụng để lưu trữ dữ liệu và chương trình một cách tạm thời hoặc vĩnh cửu. Có 2 dạng chính: Bộ nhớ truy cập tức thời là bộ nhớ đệm. Dung tích của bộ nhớ được đo bằng byte, hoặc kilobyte, megabyte hoặc gigabyte. Memory resident Sự lưu trú trong bộ nhớ. Có mặt trong bộ nhớ chính của nó phải được lưu trú trong bộ nhớ. Một số chương trình ứng dụng được giữ trong bộ nhớ trong khi hầu hết chương trình bị xóa khỏi bộ nhớ khi công việc của chúng được hoàn thành. Tuy nhiên, bộ nhớ thường không đủ rộng để chứa tất cả các chương trình ứng dụng và SỰ TRAO ĐỒI VÀ RA KHỎI BỘ NHỚ LÀ CẨN THIẾT. ĐIỀU này làm chậm sự ứng dụng. Menu Trình đơn. Danh sách các mục để lựa chọn, được biểu diễn trên màn hình, từ đó người sử dụng có thể chọn, ví dụ như sự lựa chọn các dịch vụ được đề xuất cho khách hàng bằng 1 thiết bị phân phối tiền mặt của ngân hàng: Sự rút riền, gởi tiền hoặc sự kê khai. Các trình đơn được dùng nhiều trong các giao diện người sử dụng đồ họa, nơi mà trình đơn lựa chọn thường được chọn bằng cách sử dụng con chuột. MICR (Viết tắt của magnetic ink charater recognition) Microchip Mạch tích hợp Microcomputer Máy vi tính hay máy tính cá nhân. Máy tính xách tay, được thiết kế để chỉ một người sử dụng tại 1 thời điểm, mặc dù các máy tính riêng biệt có thể được nối lại thành mạng để những người sử dụng có thể dùng chung dữ liệu và chương trình. Bộ xử lý trung tâm của nó là bộ vi xử lý, chứa trên 1 mạch tích hợp đơn. Máy vi tính là loại nhỏ nhất trong 4 lớp máy tính (các lớp khác là máy siêu tính, máy tính chủ và máy tính nhỏ). Từ khi xuất hiện máy vi tính thương mại đầu tiên vào năm 1975, máy Altair 8800 trở lên được chấp nhận rộng rãi trong thương mại, công nghiệp và giáo dục. Microfitche Vi fim.

115

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Tấm fim trên đó các văn bản được in được thu nhỏ bằng cách chụp hình, kích thước khoảng 105mm/4 in x 148 mm/6in, chứa tương đương 420 tấm A4. Microform Vi dạng. Tên chung chỉ môi trường mà trên đó văn bản hoặc các ảnh được thu nhỏ theo các chụp hình. Các ví dụ là đoạn fim nhỏ (tương tự với fim trong camera thường) và vi phim (âm bản cực nhỏ). Vi dạng có ưu điểm về sự tái sinh chậm và giá lưu trữ, nhưng nó đòi hỏi các phương tiện đặc biệt để đọc văn bản. Nó được sử dụng rộng rãi cho việc lưu trữ hồ sơ và lưu 1 khối lượng văn bản lớn, như các catalo của thư viện. Dữ liệu máy tính có thể đưa ra ngoài trực tiếp và nhanh chóng trong vi dạng bằng các phương tiện đầu ra của máy tính trên kỹ thuật vi fim. Việc sử dụng vi fim ngày nay đang làm suy giảm kết quả của việc xử lý ảnh tài liệu.

Microprocessor Bộ vi xử lý. Bộ xử lý trung tâm của toàn máy tính được chứa trên mạch tích hợp. Sự xuất hiện của bộ vi xử lý đầu tiên 1971 được Intel thiết kế cho nhà sản xuất máy tính bỏ túi đã loan báo sự khởi đầu của máy vi tính. Bộ mạch vi xử lý đã dẫn đến sự giảm kích thước và giá thành đáng kể của máy tính, và ngày nay các máy tính chuyên biệt có thể được tìm thấy trong máy giặt, xe hơi... Microsoft Nhà cung cấp phần mềm của Mỹ, hiện nay là hãng cung cấp phần mềm lớn nhất thế giới. Sản phẩm chính đầu tiên của Microsoft là MS-DOS, được viết cho IBM, nhưng nó đã tăng sức chứa của nó trên thị trường máy tính cá nhân với sự xuất hiện của Windows và các ứng dụng tương ứng. MIDI (Viết tắt của musical instrument digital interface): Giao diện nhạc cụ kỹ thuật số. Giao diện tiêu chuẩn cho phép các nhạc cụ điện tử được nối với một máy tính. Máy tính với bộ nối MIDI có thể đưa vào và lưu trữ âm thanh bằng các dụng cụ nối tiếp, và rồi có thể thao tác với các âm thanh này theo nhiều cách. Minicomputer Máy tính nhỏ. Máy tính đa năng với kích thước và khả năng xử lý nằm giữa kích thước và khả năng xử lý của máy tính chủ và máy vi tính. Máy tính có thể sử dụng thường xuyên hơn hệ điều hành Unix. Ngày nay hầu hết các máy tính nhỏ đều dựa trên bộ vi mạch xử lý và sự khác nhau giữa máy tính nhỏ và máy vi tính biến mất. Mips (Viết tắt của million in structions per second): Hàng triệu trong 1 giây.

116

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Số đo vận tốc của 1 bộ xử lý. Nó không bằng khả năng của máy tính trong tất cả các trường hợp. Mnemonic Thuật giúp trí nhớ. Trong tính toán, trình độ ngắn gọn của các chữ cái được dùng trong ngôn ngữ lập trình bậc thấp để biểu diễn lệnh mã máy.

Modem (Viết tắt từ modulator/demodulator) modem. Thiết bị để chuyển dữ liệu của máy tính qua đường dây điện thoại. Thiết bị như vậy rất cần thiết vì cho đến nay các tín hiệu số được sinh ra bởi máy tính không thể được chuyển đi trực tiếp qua mạng lưới điện thoại sử dụng các tín hiệu tương tự, rồi lại biến đổi trở lại các modem được dùng để nối với các thiết bị từ xa tới các máy tính trung tâm và cho phép các máy tính liên lạc với nhau ở bất cứ nơi đâu trên thế giới. Với sự khởi đầu của ISDN, modem không còn cần thiết nữa. Monitor Màn hình kiểm soát. Monitor Kiểm soát. kiểm tra tiến trình của 1 hoạt động hay cách sử dụng, ví dụ như của bộ nhớ hoặc khoảng trống của đĩa. Motorola Hãng sản xuất bộ mạch vi xử lý được dùng bởi máy Apple Macintosh và các máy tính khác. Mother board Bản mạch mẹ. Bản mạch in chứa các phần từ chính của 1 máy vi tính. Khả năng, dung tích bộ nhớ của máy vi tính có thể được tăng cường bằng cách thêm các bản mở rộng vào bản mạch mẹ. Mouse Con chuột. Dụng cụ đầu vào được dùng để điều khiển con trỏ trên màn hình máy tính. Con chuột được nối với máy tính bằng sợi dây hoặc nối bằng phổ hồng ngoại, và hợp nhất 1 hay nhiều nút nhất có thể được ấn. Chuyển động của chuột trên bề mặt gây ra sự chuyển động tương ứng của con trỏ. Theo cách này người sử dụng có thể thao tác với các đối tượng trên màn hình và lựa chọn danh mục. Con chuột làm việc hoặc theo các cơ học (với sự tiếp xúc điện để cảm nhận các chuyển động trên hai mặt phẳng của quả bóng trên bề mặt), hoặc theo cách quang học (các tế bào quang điện phát hiện sự chuyển động bằng cách ghi ánh sáng phản xạ từ 1 ô mà trên đó chuột chuyển động).

117

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

MS-DOS (Viết tắt của Microsoft Disc Operating System). Hệ điều hành đĩa của Microsoft. Hệ điều hành của máy tính được sản xuất bởi công ty Microsoft corporation, được dùng rộng rãi trên máy vi tính với họ vi xử lý Intel x86. Một phiên bản được gọi là PCDOS được IBM bán cho các máy tính cá nhân của nó. MS-DOS và PC-DOS thường được ngụ ý chỉ là DOS. MS-DOS được xuất hiện lần đầu trên vào năm 1991, và tương tự hệ thống trước đó từ Digital Research ĐƯỢC GỌI LÀ CP/M. ĐẾN NẮM 1993, MS-DOS ĐÃ ĐẠT đến phiên bản 6.0. MTBF (Viết tắt của mean time between failures) Thời gian trung bình giữa các sự số. ĐƯỢC DÙNG NHƯ ĐƠN VỊ ĐO ĐỘ TIN CẬY CỦA HỆ THỐNG. Multimedia ĐA PHƯƠNG TIỆN. Sự kết hợp của các phần tử của âm thanh và hình ảnh trong 1 ứng dụng tương tác, nó sử dụng các văn bản, âm thanh và hình ảnh. Ví dụ như cơ sở dữ liệu đa phương tiện của các nhạc cụ có thể cho phép người sử dụng không chỉ nghiên cứu và gọi ra bản gốc về 1 nhạc cụ riêng mà còn có thể xem hình ảnh nó và nghe nó chơi 1 đoạn nhạc. Máy tính cá nhân đa phương thường được cung cấp ổ đĩa compact do dung tích bộ nhớ của đĩa CD-ROM. Multiplexer Bộ nhớ bội. Trong viễn thông, thiết bị cho phép 1 môi trường truyền tin mạng một số tín hiệu riêng biệt tại cùng 1 thời điểm, ví dụ như cho phép một số cuộc đàm thoại điện thoại được thực hiện trên 1 đường điện thoại và các tín hiệu radio được truyền nổi. Multitasking of multiprogramming ĐA NHIỆM VỤ HAY ĐA LẬP TRÌNH. Hệ thống trong đó 1 bộ xử lý có thể chạy một số chương trình khác nhau (hay các phần khác nhau của 1 chương trình) tại cùng 1 thời điểm. Tất cả các chương trình được chứa trong bộ nhớ và mỗi chương trình được phép chạy trong 1 khoảng thời gian nào đó. Khả năng đa nhiệm vụ phụ thuộc chủ yếu vào hệ điều hành hơn là dạng của máy tính. Multiuser system or multiccess system Hệ thống nhiều người sử dụng. Hệ điều hành cho phép một số người truy cập cùng 1 máy tính tại cùng 1 thời điểm. Mỗi người sử dụng có 1 máy tính liên lạc với máy tính mà có thể ở gần (được nối trực tiếp với máy tính) hoặc ở xa (nối với máy tính thông qua modem và đường dây điện thoại). Hệ thống này thường được nhờ sử dụng chung thời gian: máy tính được bật rất nhanh giữa các thiết bị liên lạc và chương trình để mỗi người sử dụng dùng độc quyền máy tính chỉ trong vài phần của giây, và có thể làm việc nếu họ tiếp tục truy cập.

118

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

119

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Thuật ngữ tin học (N) NAND gate Một dạng của cổng logic. Netware Hệ điều hành của mạng lưới máy tính cục bộ, được cung cấp bởi Novell. Network Mạng Phương pháp nối kết các máy tính để chúng có thể dùng chung dữ liệu và các thiết bị ngoại vi như máy in. Các dạng chính được phân loại theo kiểu liên kết. Ví dụ như mạng hình sao hoặc vòng tròn, hoặc theo góc độ lan truyền liên kết về địa lý; Ví dụ như mạng cục bộ dùng liên lạc trong 1 phòng hoặc 1 tòa nhà và các mạng khu vực rộng cho các hệ thống xa hơn. Các hệ thống mạng phổ biến là Ethernet và Token Ring. Neural network Mạng thần kinh nhân tạo. Mạng các bộ xử lý nhân tạo mà cố gắng bắt chước cấu trúc của các tế bào thần kinh trong não người. Mạng thần kinh có thể là điện tử, quan học hoặc được mô phỏng bởi phần mềm của máy tính. Newton Máy Newton. Máy tính xách tay nhỏ, còn gọi là bộ liên lạc cá nhân, được Apple chế tạo. Máy Newton còn có phần mềm nhận biết chữ viết tay. Nonvolatile memory Bộ nhớ bất biến. Bộ nhớ mà không làm mất nội dung chứa trong nó khi nguồn điện cung cấp cho máy tính bị ngắt. Nor gate Cổng Nor (không hoặc), một dạng của cổng logic.

120

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Notebook computer Máy tính xách tay nhỏ. Máy loại này trở thành có lợi từ đầu những năm 1990, và thậm chí kể cả với màn hình và ổ đĩa cứng, nó không lớn hơn sổ tay cỡ A4 tiêu chuẩn. Not gate or inverter gate Cổng NOT (không) hay cổng đảo ngược. Null character Ký tự rổng, ký tự 0. Ký tự với giá trị 0 của ASCII. Ký tự 0 được dùng bởi một số ngôn ngữ lập trình, đáng chú ý nhất là C, để đánh dấu điểm kết thúc của dây ký tự. Null-modem Modem không. Dây cáp đặc biệt dùng để nối chuỗi bộ nối của 2 máy tính để cho phép chúng trao đổi dữ liệu. Null string Dây vô hiệu. Dây thường được biểu diễn bởi , không chứa gì hoặc chứa ký tự 0. Dây vô hiệu được dùng trong một số ngôn ngữ lập trình để biểu diễn giá trị cuối cùng của 1 dãy các giá trị.

121

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

122

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Thuật ngữ tin học (O) Object oriewted programming (OOP) Sự lập trình hướng đối tượng. Sự lập trình máy tính dựa trên các đối tượng, trong đó các dữ liệu liên kết chặt chẽ với các quy trình thực hiện chúng. Ví dự như 1 vòng tròn trên màn hình có thể là 1 đối tượng: nó có các dữ liệu như tâm điểm và bán kính, cũng như cách thức để làm chuyển động nó, xóa nó, thay đổi kích thước của nó... Việc sử dụng sự lập trình hướng đối tượng làm cho sự phát triển giao diện người sử dụng đồ họa được dễ dàng. Object linking and embedding Liên kết và nhúng đối tượng. Sự tăng cường trao đổi dữ liệu bằng động lực làm cho nó không chỉ có khả năng bao gồm các dữ liệu trực tiếp 1 ứng dụng trong 1 ứng dụng khác mà còn có khả năng hiệu đính dữ liệu trong sự ứng dụng ban đầu mà không cần để lại sự ứng dụng mà trong đó dữ liệu được bao hàm. Object program Chương trình đối tượng. Sự dịch mật mã máy của 1 chương trình được viết bằng ngôn ngữ nguồn. OCR (Viết tắt của optical character recognition) Bộ đọc ký tự quang học. Octal number system Hệ cơ số 8. Hệ thống với cơ số 8, được dùng trong tính toán, trong đó tất cả các số được thành lập bởi các chữ số từ 0 đến 7. Ví dụ như số thập phân 8 được biểu diễn trong hệ cơ số 8 là 10, và số thập phân 17 trong hệ cơ số 8 là 21. Off line Ngắt mạch Không được nối kết để các dữ liệu không thể truyền được, ví dụ như tới máy in. Trái với nó là nối mạch. OMR (Viết tắt của optical mark recognition) On line Nối mạch.

123

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

ĐƯỢC NỐI, ĐỂ CHO CÁC DỮ LIỆU CÓ THỂ ĐƯỢC truyền đi, ví dụ như tới máy in. Trái với nó là ngắt mạch. On-line system Hệ trực tuyến. Hệ thống gốc cho phép máy tính làm việc với người sử dụng của nó, phù hợp với mỗi chỉ dẫn được đưa ra và nhắc người sử dụng những thông tin khi cần thiết. Thuật ngữ này hiện nay được dùng chủ yếu để chỉ cơ sở dữ liệu lớn, thư điện tử, và các hệ thống thảo luận được tiếp cận thông qua modem quay số. Những hệ này thường có hàng chục hoặc hàng trăm người sử dụng từ các nơi khác nhau, đôi khi từ các nước khác nhau, trực tiếp tại cùng 1 thời điểm. Open systems Hệ thống mở. Thuật ngữ được dùng để mô tả hệ thống phù hợp với tiêu chuẩn các hệ thống mở hay các tiêu chuẩn POSIX. Unix là nền tảng ban đầu của hệ thống mở và hầu hết các hệ thống mở không độc quyền, vẫn còn sử dụng hệ điều hành này. Thuật ngữ này cũng được dùng khoáng hơn để mô tả 1 hệ thống bất kỳ mà liên lạc với các hệ thống khác và để mô tả các tiêu chuẩn khác như MS-DOS và Windows. Các hệ thống mở được phát triển từng phần để làm tăng khả năng liên lạc, nhưng cũng làm giảm sự phụ thuộc của người sử dụng vào người cung cấp các hệ thống độc quyền. Open systems interconnection (OSI) Sự nối tiếp tiêu chuẩn của hệ thống mở. Tiêu chuẩn của tổ chức tiêu chuẩn quốc tế, định nghĩa 7 tầng cách thức liên lạc. Mặc dù OSI là tiêu chuẩn quốc tế, nhưng các nghị định thư TCP/IP và kiến trúc hệ thống mạng của IBM thường được sử dụng nhiều hơn trong các hệ thống thương mại. Tiêu chuẩn nối tiếp các hệ thống mở (OSI). Bảy tầng thủ tục 1. Vậy lý: Liên quan đến các giao diện cơ học, điện và các quy trình giữa thiết bị liên lạc và mạng lưới. 2. Khung/nối kết: Liên quan đến sự truyền các từ dữ liệu hơn là các đơn vị thông tin (bit), cung cấp cho sự phân nhóm đơn vị thông tin thành byte hay các cơ cấu. 3. Mạng lưới: Liên quan với sự tuân theo lộ trình có hiệu quả của thông tin. 4. Sự vận chuyển: Liên quan đến sự liên lạc đáng tin cậy giữa các hệ thống truyền và nhận. Cũng liên quan đến sự điều chỉnh lỗi. 5. Hội nghị: Quản lý cuộc đối thoại giữa các hệ thống liên lạc, sự quản lý và đồng bộ hóa... 6. Sự biểu diễn: Liên quan đến sự định dạng dữ liệu và sự biến đổi mật mã, tạo lập các quy tắt thỏa thuận lúc bắt đầu liên kết: bao hàm ngôn ngữ ASNI. 7. Sự ứng dụng: Liên quan đến các ứng dụng như truyền tập tin, thư điện tử và dịch vụ thư mục. Operating system (OS) Hệ điều hành. Chương trình điều khiển hoạt động cơ bản của máy tính. Hệ điều hành tiêu biểu điều khiển các thiết bị ngoại vi, tổ chức sắp xếp hệ thống dữ liệu, bảo đảm sự liên lạc với người vận hành và chạy các chương trình khác. Các hệ điều hành độc quyền được viết cho những máy tính xác định, nhưng các máy khác được chấp nhận các tiêu chuẩn. Những hệ này bao gồm CP/M (của Digital

124

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Reacrh) và MS-DOS (của Microsoft) dùng cho máy vi tính. Unix (được phát triển ở các phòng thí nghiệm của AT & T) là tiêu chuẩn ở các trạm hoạt động, các máy tính nhỏ và máy siêu tính. Nó cũng được dùng cho các máy tính cá nhân để bàn và máy tính lớn. Optical charracter recongnition (OCR) Bộ đọc ký tự quang học. Kỹ thuật để đưa các văn bản vào máy tính bằng phương tiện đọc tài LIỆU. ĐẨU TIÊN, 1 BỘ QUÉT XỬ LÝ CÁC ẢNH SỐ CỦA văn bản, rồi phần mềm của bộ đọc ký tự dùng các kiến thức được lưu trữ về hình dạng của các ký tự riêng biệt và các chương trình dựa trên sự suy luận minh bạch hoặc lập lờ để biến đổi các ảnh số thành tập hợp các mật mã bên trong mà có thể được lưu và xử lý bởi máy tính. Optical computer Máy tính quang học. Máy tính trong đó cả tín hiệu ánh sáng và điện đều được sử dụng trong bộ xử lý trung tâm. Công nghệ này vẫn chưa được phát triển hoàn chỉnh, nhưng những máy tính như vậy hứa hẹn sẽ thực hiện nhanh hơn và ít bị tấn công bởi sự nhiễu điện bên ngoài so với máy chỉ dựa trên tín hiệu điện. Mẫu thử nghiệm đã được chế tạo ở trường tổng hợp Colorado ở Mỹ vào năm 1993. Optical disc ĐĨA QUANG HỌC. Môi trường lưu trữ trong đó công nghệ lade được sử dụng để ghi và đọc một khối lượng lớn các dữ liệu số. Các dạng đĩa quang học bao gồm CD-ROM. WORM và đĩa đọc/ghi quang học từ tính có thể xóa được (CD-R) Optical fibre Sợi quang. Sợi thủy tinh nguyên chất rất nhỏ mà qua đó ánh sáng có thể được phản xạ để truyền các ảnh hoặc dữ liệu từ đầu này đến đầu kia. Các sợi quang học đang được sử dụng ngày càng nhiều để thay thế các dây cáp liên lạc bằng kim loại, các thông điệp được mã hóa như các xung ánh sáng bằng kỹ thuật số hơn là dòng điện dao động. Mặc dù sự đắt đỏ trong sản xuất và lắp đặt nhưng sợi quang học có thể mang nhiều dữ liệu hơn, nhanh hơn và dãy tần số cao hơn so với cáp truyền thống, và ít bị nhiễu hơn. Optical mark recognition (OMR) Sự nhận biết dấu quang học. Kỹ thuật cho phép các dấu hiệu được tạo ra trong các vị trí xác định trước dạng nhập máy tính được phát hiện bằng quang học và nhập vào máy tính. Thiết bị đọc dấu quang học chiếu một chùm ánh sáng lên tài liệu đưa vào và có thể khám phá các dấu hiệu có vì ít ánh sáng được phản xạ trở lại từ chúng hơn từ phần giấy không có dấu hiệu. OR gate Cửa OR (hoặc), một dạng của cửa logic. OS/2 Hệ điều hành của máy tính một người sử dụng được sản xuất liên doanh MICROSOFT VÀ IBM ĐỂ SỬ DỤNG TRÊN CÁC MÁY VI TÍNH LỚN HƠN. ĐÂC điểm

125

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

của nó là đa năng và khả năng truy cập một số lớn bộ nhớ trong. Hiện nay nó được IBM bán độc quyền. OSI (viết tắt của open system Interconnection) Outling font Phông chữ dạng đường nét. Phông chữ mà trong đó các đường nét của ký tự được định rõ, làm cho phông chữ có thể phóng tỷ lệ tới kích thước bất kỳ. Phông chữ dạng đường nét có thể được xuất ra ngoài nhờ 1 thiết bị đầu ra. Ba ngôn ngữ mô tả trang thường gặp nhất có sử dụng phông chữ dạng đường nét là PostScript, TUE Type và PCL5. Output device Thiết bị đầu ra. Thiết bị để biểu hiện kết quả xử lý cho máy tính thực hiện trong dạng mà người sử dụng có thể hiển được. Các thiết bị đầu ra thông dụng nhất là màn hình và máy in. Các thiết bị đầu ra khác bao hàm bộ phận vẽ đồ thị, dụng cụ cho ra các dữ liệu máy tính trên vi phim. Overflow error Lỗi vượt quá. Lỗi xuất hiện nếu 1 số nằm ngoài phạm vi máy tính và nó quá lớn để có thể xử lý được.

126

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

127

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Thuật ngữ tin học (P) Packet switching Phương pháp truyền dữ liệu giữa các máy tính được nối trong 1 mạng. Một góc hoàn chỉnh chứa các dữ liệu được truyền và thông tin về máy tính nhận dữ liệu. Góc thông tin đi quanh mạng cho đến khi nó đến đúng trạm cần tới. Page decription language Ngôn ngữ mô tả trang. Ngôn ngữ điều khiển được dùng để mô tả nội dung và cách trình bày của 1 trang in hoàn chỉnh: ngôn ngữ mô tả trang thường được dùng để điều khiển HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY IN LADE. ƯU ĐIỂM QUAN TRỌNG CỦA nó là nó cho phép thiết bị đầu ra và sự phân tích độc lập nhau. Ngôn ngữ mô tả trang phổ biến nhất là Adobe PostScript và Hewheel - packetd Printer control Language (PCL). Page printer Máy in trang. Máy in mà in toàn bộ 1 trang văn bản và hình vẽ vào cùng 1 thời điểm. Máy in trang sử dụng kỹ thuật tĩnh điện, tương tự với kỹ thuật dùng trong máy sao chụp. Paging Phương pháp làm tăng dung tích bộ nhớ ngoài của máy tính. Parallel interfac Giao diện song song. Giao diện mà qua đó dữ liệu được truyền sao cho mỗi đơn vị thông tin cấu thành 1 byte hay 1 từ được gởi đi đọc theo các sợi dây riêng biệt tại cùng một thời điểm. Parallel processing. Sự xử lý song song. Công nghệ máy tính mà cho phép các bộ xử lý làm việc song song trên 1 tập hợp dữ liệu. Sự xử lý song song thường liên quan đến việc phá vỡ sự tính toán thành các phần nhỏ và thực hiện hàng ngàn các phần này 1 cách đồng thời hơn là thực hiện trong 1 trình tự tuyến tính. Các dạng của xử lý song song bao hàm xử lý song song khối lượng lớn và xử lý song song đối xứng. Parallel running Chạy (chương trình) song song. Phương pháp thực hiện hoạt động của một hệ thống máy tính mới trong đó hệ thống mới và hệ thống cũ được chạy cùng nhau trong một thời gian ngắn. Hệ thống cũ vì thế có thể thay thế từ sự thay những sai sót phát sinh.

128

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Parameter Thông số. ĐÂC TÍNH HAY YẾU TỐ CÓ THỂ BIẾN ĐỒI ĐƯỢC chương trình hay 1 vật thường được mô tả bằng 1 tập hợp các thông số biến đổi hơn là các giá trị cố định. Ví dụ như trong ứng dụng xử lý từ mà lưu trữ các thông số về phông chữ, cách trình bày trang, dạng căn lề..., những thông số này có thể được thay đổi bởi người sử dụng.

Parity

Tính chẵn lẻ. Trạng thái chẵn, hoặc của một số. Trong tính toán, thuật ngữ này ngụ ý chỉ một số các số 1 trong mã nhị phân được.

129

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

Thuật ngữ tin học (Q) Quick draw Hệ thống biểu diễn bằng hình dựa trên vật thể được sử dụng bởi Apple Macintosh trong máy tính. Việc sử dụng Quickdraw đã đem tới cho hầu hết các máy Macintosh cái nhìn và sự cảm nhận giống nhau.

130

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Quick time Sự tận dụng đa phương được đưa ra bởi Apple, đầu tiên cho Macintosh, nhưng ngày nay nó cũng có thể dùng cho Windows. Nó cho phép đa phương, như âm thanh và hình ảnh được đưa vào các tài liệu khác. Qwerty Sự sắp xếp các phím theo tiêu chuẩn trên bàn máy đánh chữ hay bàn phím vi tính của Anh hay Mỹ. Q, W, E, R, T và Y là 6 phím đầu trên hàng chữ cái trên cùng. Sự sắp xếp như vậy làm giảm cường độ làm việc của người đánh mày hàng ngày để các phím không bị kẹt với nhau. Các nước châu âu dùng sự sắp xếp khác, như Azerty và Qwertz là kiểu thích hợp với ngôn ngữ của từng nước.

131

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Thuật ngữ tin học (R)

RAID (Viết tắt từ Redundant arrays of independent (or inexpensive discs): Sự sắp xếp đĩa độc lập. Sự sắp xếp các đĩa, mỗi đĩa được nối với thanh dẫn, chúng có thể được xếp theo các cách khác nhau, phụ thuộc vào sự ứng dụng. Ví dụ như Raid 1 là đĩa phản chiếu, trong khi raid 5 trải rộng mỗi ký tự giữa các đĩa. Sự sắp xếp độc lập này nhằm mục đích hoàn thiện sự biểu diễn và an toàn dữ liệu.

RAM (Ramdon access memory): Bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên. Dụng cụ nhớ ở dạng 1 tập hợp các mạch tổ hợp, thường được dùng trong các máy vi tính. Không giống như mạch tổ hợp ROM (bộ nhớ chỉ đọc được), mạch tổ hợp RAM có thể đọc từ đĩa và ghi bởi máy tính, nhưng nội dung của nó bị mất khi nguồn điện bị cắt. Máy tính của những năm 1992 có thể có tới 32 megabyte của mạch RAM. RAMdise ĐĨA RAM.

132

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên được sắp xếp để xuất hiện trong hệ điều hành như 1 đĩa. Nó cho phép tiếp cận nhanh hơn đĩa cứng thường và vì thế được sử dụng cho các ứng dụng cần đọc và ghi các hoạt động thường xuyên. Tuy nhiên, vì dữ liệu được lưu trong bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên nên bó bị mất đi khi tắt máy tính. Random access Sự truy cập ngẫu nhiên, sự truy cập trực tiếp. Random number Số ngẫu nhiên. Một số trong dãy số không có hình mẫu xác định được. Các số ngẫu nhiên được sử dụng trong sự mô phỏng máy tính và các trò chơi trên máy tính. Một máy tính bình thường không thể tạo ra các số ngẫu nhiên đúng, nhưng các kỹ thuật khác nhau có thể đạt được các số giả ngẫu nhiên - đủ gần giống với sự ngẫu nhiên đúng cho hầu hết các mục đích. Range check Sự kiểm tra dải. Sự kiểm tra giá trị được áp dụng cho các chi tiết dữ liệu số để chắc chắn rằng giá trị của nó nằm trong dải hợp lý. Raster graphics or bit mapped graphics ĐỒ HỌA MÀNH QUÉT. Hình vẽ trên máy tính được lưu trong bộ nhớ bằng cách dùng ánh xạ để ghi dữ liệu (như màu và cường độ) cho mỗi ảnh điểm tạo thành ảnh. Khi được truyền đi (phóng to, quay, làm dẹt...), hình vẽ dạng chấm trở nên rời rạc, KHÔNG GIỐNG NHƯ HÌNH VẼ DẠNG ĐƯỜNG NÉT. ĐỒ HỌA mành quét được dùng tiêu biểu trong các ứng dụng để sơn và được tạo ra bằng bộ quét. Real-time system. Hệ thống thời gian thực. Chương trình phản hồi các sự kiện trên thế giới khi chúng xảy ra. Ví dụ chương trình lái máy bay tự động trên máy bay phải phản ứng ngay lập tức để khỏi lệch hướng. Quá trình điều khiển rôbốt, các trò chơi và nhiều ứng dụng khác là các ví dụ của hệ thống này. Record Bảng ghi mẫu tin Tập hợp các chi tiết dữ liệu hay các trường dữ liệu có liên quan với nhau. Mẫu tin thường là phần của tập tin. Recursion Phép đệ quy. Kỹ thuật mà theo đó 1 chức năng hay 1 quy trình tự đưa vào sử dụng để cho phép 1 vấn đề phức tạp được phân thành nhiều bước đơn giản hơn. Ví dụ như việc tìm giao của một số n (tính tích của tất cả các số nguyên giữa 1 và n) có thể đạt được kết quả bằng cách nhân n với giai thừa của n-1. Redundancy Sự dư thừa.

133

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

thường nó được dùng như 1 sự kiểm tra, khi sự kiểm tra bổ sung một chữ số hay một bit. Register Thanh ghi. Vùng nhớ có thể được truy cập nhanh chóng; nó thường được dựng lên trong bộ xử lý trung tâm. Một số thanh ghi được bảo quản cho các công việc đặc biệt. Thanh ghi các lệnh được dùng để chứa các lệnh mật mã mà máy tính đang thực hiện trong thanh ghi thứ tự điều khiển giữa đường đi của lệnh kế tiếp được thực hiện. Các thanh ghi khác được dùng để chứa các kết quả tức thời. Relational database Cơ sở dữ liệu liên quan. Cơ sở dữ liệu trong đó các dữ liệu được xem xét như 1 tập tin các bảng liên kết. Nó là dạng phổ biến nhất trong 3 kiểu cơ sở dữ liệu cơ bản, 2 loại kia là cơ sở dữ liệu mạng và dạng cấp bậc. Relative (Giá trị) tương đối. Có thể biến đổi và được tính từ giá trị cơ bản. Ví dụ như địa chỉ tương đối là vùng nhớ được tìm bằng cách thêm 1 lượng biến thiên vào 1 địa chỉ cơ sở cố định và sự chứng nhận khoang tương ứng đặt 1 khoang trong bảng bằng vị trí tương đối của nó với khoang cơ sở. Trái với tương đố là tuyệt đối. Remotr terminal Thiết bị cuối điều khiển từ xa. Thiết bị cuối liên lạc với máy tính thông qua 1 modem và 1 đường điện thoại. Resolution ĐỘ PHẤN GIẢI HÌNH. Số chấm trong 1 đơn vị chiều dài mà trong đó 1 ảnh có thể được tái sinh TRÊN MÀN HÌNH HOÂC MÁY IN. ĐỘ PHẤN GIẢI MÀN HÌNH tiêu biểu đối với máy dò hình này là 75 dpi. Máy in lade có độ phận giải từ 300 dpi tới 1800 dpi, và máy in kim có độ phân giải từ 60 tới 180 dpi. Hình trong sách và tạp chí có độ phân giải 1200 tới 300 dpi nếu chúng được tạo ra bằng điện tử. Reserved word Từ dành riêng. Từ mà có ý nghĩa đặc biệt đối với ngôn ngữ lập trình. Ví dụ như if và for là các từ riêng trong hầu hết các ngôn ngữ bậc cao. Response time Thời gian đáp ứng Sự trì hoãn giữa lúc đưa vào lệnh và lúc thấy hiệu quả của nó. reverse video Video đảo. RGB (Viết tắt của red - green - blue)

134

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Phương pháp nối màn hình màu với máy tính, liên quan tới ba tín hiệu riêng biệt: đỏ, lục và xanh dương. Tất cả các màu được biểu hiện trên màn hình có thể được cấu thành từ 3 màu hợp phần này. Việc in 4 màu sử dụng 1 hệ thống khác. RISC (reduce instruction - set computer): Máy tính dùng tập lệnh rút gọn. Bộ xi xử lý thực hiện ít lệnh hơn các bộ vi xử lý khác với công dụng chung trong những năm 1990. Vì số lệnh mật mã máy thấp nên bộ vi xử lý thực hiện những lệnh này rất nhanh. Robot Rôbốt. Máy được điều khiển bằng máy tính mà có thể được lập trình để chuyển động hoặc thực hiện công việc. Các rôbốt thường được dùng trong công nghiệp để vận chuyển nguyên vật liệu hoặc thực hiện các công việc lặp đi lặp lại. Ví dụ như tay rôbốt, được gắn lên sàn nhà hoặc băng ghế, có thể được dùng để sơn các phần của máy hay lắp ráp các mạch điện tử. Các rôbốt khác được thiết kế đế làm việc trong những hoàn cảnh nguy hiểm đối với con người, ví dụ như tháo bom hoặc thám hiểm vũ trụ và biển sâu. Một số rôbốt được trang bị các bộ phận cảm giác như bộ phận xúc giác và camera hình, và có thể được lập trình để đưa các quyết định đơn giản dựa trên dữ liệu cảm giác nhận được. Rogue value Một tên khác của data terminator. Trình kết thúc dữ liệu. ROM (Real only memory) Bộ nhớ chỉ đọc được. Bộ nhớ ở dạng tập hợp các mạch tổ hợp, thường được dùng trong máy vi tính; Bộ nhớ này được chất đầy dữ liệu và chương trình trong khi làm việc, và không giống như bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên (RAM) chỉ có thể đọc được mà không viết được bởi máy tính. Tuy nhiên, nội dung chứa trong bộ nhớ không bị mất khi cắt nguồn điện như trong RAM. Root directory Thư mục gốc. Thư mục trên cùng trong hệ thống tập tin cây và nhánh. Nó chứa tất cả các thư mục khác. Rounding error Sai số làm tròn Lỗi xuất hiện khi 1 kết quả thập phân được làm tròn lên hoặc xuống. Router Bộ chỉ đường. Thiết bị cho phép các mạng không tương tự (như Ethernet và Token Ring) nối với

135

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

nhau nhưng chỉ có 1 nghi thức chung. Thiết bị này có thể được lập trình để xác định lộ trình nhanh nhất và hiệu quả nhất cho dữ liệu đi. RS-232 interface (or serial interface) = Giao diện RS-232 Giao diện nối chuỗi. Một dạng tiêu chuẩn của bộ phận nối của máy tính được dùng để nối máy tính với các chuỗi thiết bị. Nó được dùng cho modem, chuột, màn hình và máy in. Run-time error Lỗi trong thời gian chạy Run-time system Hệ thống thời gian chạy. Chương trình phải được lưu trong bộ nhớ trong khi 1 ứng dụng được thực hiện. Run-time version Phiên bản dùng trong thời gian chạy. Bản sao 1 chương trình được cung cấp cùng với sự ứng dụng khác, sao cho chương trình ứng dụng chạy được, mặc dù nó không cung cấp chức năng đầy đủ của chương trình. Một ví dụ là sự cung cấp phiên bản dùng trong thời gian chạy của Microsoft Windows với các ứng dụng của Windows cho những người sử dụng mà không có phiên bản đầy đủ của Windows.

136

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Thuật ngữ tin học (S) SAA (Viết tắt của system application architecture) Sampling Phép đo tín hiệu tương tự tại các khoảng đều nhau. Kết quả của phép đo đó thể được biến đổi thành tín hiệu số. Scalable Fonts Phông chữ có thể thay đổi tỷ lệ. Phông chữ có thể được dùng ở kích thước bất kỳ và độ phân giải bất kỳ, trên một màn hình hay trên thiết bị sao chép cứng, như máy in lade. Phông chữ tỷ lệ luôn là dạng đường nét. Scanner Bộ quét. Thiết bị tạo ra ảnh bằng kỹ thuật số của một tài liệu để đưa vào và lưu trong máy tính. Nó dùng công nghệ tương tự với công nghệ của máy sao chụp. Bộ quét nhỏ có thể được cho qua bề mặt tài liệu bằng tay. Các phiên bản lớn có dạng dẹt, giống như của máy sao chụp, trên đó tài liệu nhập vào được đặt vào và rà quét. Bộ quét được sử dụng rộng rãi để đưa các hình ảnh vào máy in và để quét các tài liệu để xử lý ảnh. Nếu văn bản được nhập bằng bộ quét thì ảnh giữ lại được máy tính nhìn thấy như một bức tranh bằng kỹ thuật số hơn là các ký tự riêng biệt. Do đó văn bản không thể được xử lý, ví dụ như bộ xử lý từ, trừ khi phần mềm nhận biết ký tự quang học có thể biến đổi ảnh thành các ký tự hợp thành. Bộ phận giải của bộ quét tay tiêu biểu là từ 75 đến 400 dpi. Screen or monitor Màn hình. Dụng cụ đầu ra trên đó máy tính hiển thị các thông tin có ích của người vận hành. Dạng phổ biến nhất là ống tia catốt tương tự như màn hình tivi. Máy tính xách tay thường dùng màn hình hiển thị bằng tinh thể lỏng. Loại này khó đọc hơn loại ống tia catốt, nhưng đòi hỏi ít năng lượng hơn, làm cho chúng hợp với hoạt động bằng pin. Screen dump In trên màn hình.

137

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Quá trình thực hiện một bản sao in của sự hiển thị trên màn hình hiện hành. Sự in trên màn hình đôi lúc được lưu như một tập tin dữ liệu thay vì được in ngay lập tức. Scrolling Cuộn. Hành động mà theo đó dữ liệu được hiển thị trên màn hình hoặc ở cửa sổ được chuyển động tự động đi lên, đi xuống hoặc qua một bên hoặc khuất tầm mắt khi một dữ liệu mới được thêm vào theo hướng ngược lại. SCSI Viết tắt của small computer system interface. Giao diện hệ thống máy tính nhỏ. Searching Sự thăm dò, sự tìm kiếm. Sự tách một chi tiết xác định khỏi một phần dữ liệu lớn, như một tập tin hoặc bảng. Phương pháp này được sử dụng dựa trên cách thức tổ chức sắp xếp dữ liệu. Ví dụ như việc tìm kiếm phân đôi đòi hỏi dữ liệu phải được xếp theo trình từ, liên quan đến việc quyết định trước hết xem nếu dữ liệu nào chứa chi tiết cần tìm, rồi 1 phần tư nào, và 1 phần 8 nào, và tiếp tục cho đến khi tìm được chi tiết đó. Search request Yêu cầu tìm kiếm. Yêu cầu có tổ chức của người sử dụng để kiếm thông tin từ cơ sở dữ liệu. Nó có thể là yêu cầu đơn giản cho tất cả các đầu vào có trường dữ liệu thỏa mãn một điều kiện nào đó. Sector Vùng hình quạt, cung. Phần của cấu trúc từ được thiết lập trên bề mặt đĩa lớn định dạng sao cho dữ liệu có thể được lưu trữ trong đó. Đĩa đầu tiên được chia thành các đường tròn và rồi mỗi đường tròn lại được chia thành một số các cung. Security An toàn. Sự bảo vệ chống lại sự mất mát hoặc bỏ sót dữ liệu và chống lại sự truy cập vào hệ thống trái phép. Seek time Thời gian tìm kiếm. Thời gian cần để đầu đọc-viết tìm được một chi tiết dữ liệu xác định trên đường vạch của đĩa. Sensor Bộ cảm biến. Thiết bị được thiết kế để khám phá tình trạng vật lý hay các số đo đại lượng vật lý và sinh ra các tín hiệu đầu vào chi một máy tính. Ví dụ như bộ cảm biến có thể phát hiện ra sự thật rằng máy in đã chạy ra ngoài tờ giấy hoặc có thể đo nhiệt độ trong máy sấy. Tín hiệu từ bộ cảm biến thường ở dạng điện thế tương tự, và vì thế phải được biến đổi thành tín hiệu số bằng bộ biến đổi sang số trước khi được đưa vào.

138

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Sequence-control register or program counter Bộ thanh ghi điều khiển tuần tự. Bộ nhớ đặc biệt được dùng để chứa địa chỉ của các lệnh tiếp theo từ bộ nhớ truy cập tức thời để thực hiện bởi máy tính. Nó nằm trong bộ phận điều khiển trung tâm. Sequential file Tập tin tuần tự. Tập tin trong đó các tài liệu được sắp xếp theo thứ tự của trường giải mã và máy tính có thể dùng kỹ thuật thăm dò giống như sự tìm kiếm phân đôi để truy cập một tài liệu xác định. Serial file Tập tin chuỗi. Tập tin trong đó các tài liệu không được lưu theo một thứ tự riêng và vì thế một tập tài liệu xác định có thể được truy cập chỉ bằng cách đọc qua tất cả các tập tin trước nó. Serial interface Giao diện nối tiếp (chuỗi). Giao diện qua đó dữ liệu được chuyển đi một đơn vị thông tin tại một thời điểm. So sánh với giao diện song song. SGML Viết tắt của Standard Generalized Markup Language. Share ware Phần mềm cổ đông. Phần mềm được phân phát cho phí tổn của đĩa sao chép, và sự phân bố chủ yếu sao cho người sử dụng có cơ hội kiểm tra chức năng và khả năng thỏa mãn các yêu cầu của họ. Nếu người sử dụng có kế hoạch dùng phần mềm, họ sẽ được yêu cầu trả một lệ phí ghi chép nhỏ trực tiếp cho tác giả. Nó có thể mang các chức năng và tài liệu phụ thêm. Phần mềm này không được sao chép tự do. Silicon chip Mạch tổ hộp. Simulation Viết ngắn của computer simulation. Bộ mô phỏng máy tính. Small computer system interface (SCSI) Giao diện hệ thống máy tính nhỏ. Bộ nối song song được sử dụng bởi Apple Macintosh và sự gia tăng số máy tính cá nhân dựa trên MS-DOS để nối các thiết bị như ổ đĩa, máy in và ổ CD-ROM. SCSI có thể giúp truyền dữ liệu với tốc độ cao. Phiên bản mới SCSI-2 có thanh dữ liệu rộng hơn và có thể giúp truyền dữ liệu nhanh hơn. Smalltalk Ngôn ngữ lập trình bậc cao đầu tiên được dùng trong các ứng dụng định hướng đối tượng.

139

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Smart card Thẻ thông minh. Thẻ nhựa được gắn một bộ vi xử lý và bộ nhớ. Nó có thể lưu trữ, ví dụ như dữ liệu cá nhân, chứng minh thư và các chi tiết tài khoản ngân hàng, để cho phép nó được sử dụng như một thẻ tín dụng. Thẻ này có thể được chứa đầy các khoản tiền rồi sau đó tiêu xài dần bằng điện tử và lại chất tiền trở lại khi cần thiết. Các công dụng khác có thể trong phạm vi từ chìa khóa cửa khách sạn đến hộ chiếu. SNA Viết tắt của System Network Architecture Soft-sectored disc Đĩa sector mềm. Đĩa mà phải được định dạng bởi phần mềm khi dữ liệu có thể được lưu trên nó. Software Phần mềm. Tập hợp các chương trình và quy trình để làm cho máy tính thực hiện 1 công việc xác định, trái với phần cứng là các thành phần vật chất của hệ thống máy tính. Phần mềm được tạo ra bởi người lập trình. Các ví dụ của phần mềm là hệ điều hành, các chương trình ứng dụng... Không máy tính nào có thể hoạt động mà không có một vài dạng phần mềm. Software project life cycle Chu kỳ sống của dự án phần mềm. Các giai đoạn khác nhau của sự phát triển trong việc viết chương trình lớn (phần mềm), từ việc xác định các yêu cầu lắp đặt, bảo trì và nâng đỡ của chương trình được kết thúc. Quy trình này bao gồm sự phân tích hệ thống và thiết kế hệ thống. Sorting Sự phân loại Sự sắp xếp dữ liệu theo thứ tự. Khi sắp xếp một tập hợp, hay tập tin dữ liệu được cấu thành từ 1 vài trường dữ liệu khác nhau, một trường phải được chọn như một chìa khóa được dùng để thiết lập thứ tự yêu cầu. Sự lựa chọn phương pháp phân loại liên quan đến việc trung hòa giữa thời gian chạy, việc sử dụng bộ nhớ và hỗ hợp của cả hai. Những phương pháp được sử dụng bao gồm phân loại lựa chọn, trong đó chi tiết nhỏ nhất được tìm thấy và trao đổi với chi tiết đầu tiên, chi tiết nhỏ thứ hai được trao đổi với chi tiết thứ hai. Sự phân loại thay thế, trong đó các chi tiết kề nhau được trao đổi liên tục cho đến khi dữ liệu được xếp theo thứ tự; và sự phân loại lồng vào, trong mỗi chi tiết được đặt vào vị trí đúng và các chi tiết tiếp theo chuyển xuống dưới để nhường chỗ cho nó. Source language Ngôn ngữ nguồn. Ngôn ngữ mà một chương trình được viết bằng nó, trái với mật mã máy là dạng mà nhờ nó mà các lệnh của chương trình được thực hiện bởi máy tính. Các ngôn ngữ nguồn được phân loại thành ngôn ngữ bậc cao hoặc bậc thấp tùy theo mỗi ký hiệu trong ngôn ngữ nguồn biểu diễn cho nhiều hay chỉ một lệnh trong mật mã máy. Các chương trình bằng ngôn ngữ bậc cao được dịch sang mật mã máy bằng chương trình dịch hợp ngữ. Chương trình trước khi được dịch gọi là chương trình nguồn, sau khi được dịch sang mật mã máy nó được gọi là chương trình đối tượng.

140

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Source program Chương trình nguồn. Chương trình được biết bằng ngôn ngữ nguồn. Speech recognition or voice input Nhận biết tiếng nói. Sự nhận biết giọng hay đưa dữ liệu vào bằng giọng nói. Kỹ thuật bất kỳ mà theo đó máy có thể hiểu được câu nói bình thường. Có 3 dạng: sự nhận biết từ riêng biệt để phân biệt được hàng trăm từ được nói một cách riêng biệt; sự nhận biết giọng nói nối kết để phân biật các câu trong đó có đoạn dừng ngăn giữa các từ và sự nhận biết giọng nói liên tục để phân biệt được các giọng nói bình thường nhưng được nói rõ ràng, trôi chảy. Speech synthesis or voice output Sự tổng hợp tiếng nói. Kỹ thuật dựa trên máy tính để tạo ra giọng nói. Bộ tổng hợp tiếng nói được điều khiển bởi máy tính, máy cung cấp chuỗi mật mã phù hợp với âm thanh (ngữ điệu) cơ bản của giọng nói, cùng với nó tạo thành từ. Chương trình ứng dụng tổng hợp tiếng nói bao hàm đồ chơi trẻ con, hệ thống xe hơi và máy bay chiến đấu, hộp thư thoại. Spooling Kỹ thuật đệm. Quá trình trong đó thông tin để in được lưu trữ tạm thời trong một tập tin, việc in được thực hiện khi cần thiết. Nó được dùng để cho phép hệ thống tiếp tục vận hành trong khi in và cho phép một số máy tính hoặc chương trình dùng chung một máy in. Spreadsheet Sự ứng dụng trọn gói phần mềm cho phép người sử dụng phân tích dữ liệu vì nó sẽ thực hiện sự tính toán và lệnh gọi mở các phép toán. Sự dự đoán dòng chảy tiền mặt có thể được chuẩn bị trên phần mềm này. Sprite Đối tượng đồ hoạ được cấu thành từ một hìnhmẫu gồm các ảnh điểm được xác định bởi người lập trình của máy tính. Một số ngôn ngữ bậc cao và chương trình ứng dụng chứa các lệnh gọi mở mà cho phép người sử dụng xác định hình dạng, màu và các đặc tính khác của các đối tượng đồ họa. Các đối tượng này sau đó được thao tác ra các trò chơi sinh động hoặc hiển thị bằng đồ họa trên màn hình. SQL Viết tắt của Structured query language. Ngôn ngữ truy vấn có cấu trúc. Ngôn ngữ máy tính bậc cao được thiết kế để sử dụng với các cơ sở dữ liệu liên quan. Mặc dù nó có thể được những người lập trình sử dụng theo cách giống nhau, nhưng nó thường được dùng như một phương tiện để liên lạc với nhau. Tiêu biểu là một chương trình dùng SQL để yêu cầu dữ liệu từ cơ sở dữ liệu phục vụ. SRAM (Static random - access memory): Bộ nhớ tĩnh truy cập ngẫu nhiên. Bộ nhớ máy tính ở dạng mạch tổ hợp được dùng để cung cấp bộ nhớ truy cập tức thời. SRAM nhanh hơn nhưng đắt hơn DRAM (bộ nhớ động truy cập ngẫu nhiên).

141

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Stack Ngăn xếp. Phương pháp lưu trữ dữ liệu trong đó hầu hết các chi tiết mới được lưu sẽ được điều chỉnh trước. Ngăn xếp được dùng để giải các vấn đề liên quan đến cấu trúc bộ; ví dụ như để phân tích 1 biểu thức đại số chứa các biểu thức con trong dấu ngoặc. Stand alone computer Máy tính độc lập. Máy tính tự chứa nó, thường là một máy tính, nó không được nối vào mạng máy tính và có thể sử dụng riêng biệt với các thiết bị khác. Standard generalized markup language Tiêu chuẩn của có thể tiêu chuẩn quốc tế mô tả cấu trúc của một văn bản có thể được xác định như thế nào để nó có thể dùng được, có thể thông qua bộ lọc, trong các ứng dụng như in điện tử và in mặt bàn. Start bit Bit khởi động. Bit được dùng trong liên lạc không đồng bộ để chỉ sự bắt đầu của một mẫu dữ liệu. Stepper motor Động cơ điện có thể điều khiển chính xác bởi các tín hiệu từ máy tín. Động cơ này quay với một góc chính xác mỗi thời điểm mà nó nhận được 1 xung tín hiệu từ máy tính. Bằng cách thay đổi mức độ mà từ đó các xung tín hiện được tạo thành, động cơ có thể chạy với các tốc độ khác nhau hoặc quay với một góc chính xác rồi dừng lại. Mạch công tắc có thể được thiết lập để cho phép máy tính đảo hướng của động cơ. Bằng cách kết hợp 2 hay nhiều động cơ, sự điều khiển chuyển động phức hợp trở nên có thể được. Stop bit Bit kết thúc. Bit được dùng trong sự liên lạc không đồng bộ để chỉ sự kết thúc của một mẫu dữ liệu. String Chuỗi. Nhóm các ký tự được thao tác như một đối tượng đơn bởi máy tính. Trong dạng đơn giản nhất nó có thể chứa 1 chữ cái đơn hoặc 1 từ chuỗi có thể chứa 1 tổ hợp các từ, khoảng trống và các số. Hầu hết các ngôn ngữ bậc cao có nhiều chức năng điều khiển chuỗi đa dạng. Structured programming Sự lập trình có cấu trúc. Quá trình viết chương trình với các phần nhỏ và độc lập nhau. Điều này làm cho nó dễ điều khiển sự phát triển của chương trình và thiết kế và kiểm tra các hợp phần riêng biệt của nó. Các chương trình này thường được thiết lập thành từ các bộ phận, thường tương ứng với quy trình riêng hoặc các chức năng. Một số ngôn ngữ lập trình như PASCAL và Modula - thích hợp với sự lập trình có cấu trúc hơn các ngôn ngữ khác.

142

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Subroutine Thủ tục con, lệnh gọi mở con. Phần nhỏ của 1 chương trình được thực hiện từ 1 phần khác của chương trình. Nó cung cấp phương pháp thực hiện công việc giống nhau ở ít nhất 1 điểm trong chương trình, và phương pháp phân các chi tiết của chương trình từ sự suy luận chính của nó. Trong một số ngôn ngữ máy tính, thủ tục con tương tự với các chức năng hoặc quy trình. Super computer Siêu máy tính. Dạng máy tính nhanh nhất và hùng mạnh nhất, có khả năng thực hiện các phép tính cơ bản của nó trong vài pico giây (phần ngàn tỷ của giây) ở trong khi hầu hết các máy tính khác là vài mano giây (phần tỉ của 1 giây). Để đạt được tốc độ khác thường này, các siêu máy tính sử dụng vài bộ xử lý cùng làm việc với nhau và kỹ thuật như làm lạnh các bộ xử lý đến gần nhiệt độ không tuyệt đối để các thành phần của nó dẫn điện nhanh hơn bình thường nhiều lần. Các hãng sản xuất là Cry, Fujitsu và NEC. Support environment Tập hợp các chương trình (phần mềm) được dùng để giúp con người thiết kế và viết các chương trình khác. Ở mức đơn giản nhất nó bao gồm phần mềm xử lý từ và chương trình biên dịch để dịch chương trình sang dạng có thể thực hiện được. Nhưng nó cũng có thể bao gồm các phần điều chỉnh sai sót để giúp chỉnh các sai sót cục bộ, thư mục dữ liệu để giữa các đường dữ liệu được sử dụng, và các máy công cụ thử nghiêm nhanh để tạo ra các thực nghiệm nhanh của chương trình. SVGA Tiêu chuẩn hiển thị đồ họa cung cấp độ phân giải cao hơn VGA. (Sự sắp xếp hình video). Màn hình SVGA có độ phân giải 800 x 600 hoặc 1024 x 768. SWAP Hoán đổi. Chuyển các phần dữ liệu vào hoặc ra khỏi bộ nhớ. Đối với các hoạt động nhanh đòi hỏi càng nhiều dãi dữ liệu vàng tốt trong bộ nhớ chính, nhưng nói chung không thể chứa hết tất cả các dữ liệu tại cùng 1 thời điểm. Sự hoán đổi là hoạt động viết và đọc từ bộ nhớ đệm, thường là 1 khoảng đặc biệt trên đĩa. Symbolic address Ký hiệu được dùng trong ngôn ngữ lập trình dịch hợp ngữ để biểu diễn địa chỉ đôi của một vùng nhớ. Symbolic processor Bộ xử lý ký hiệu. Máy tính được chế tạo với mục đích để chạy các chương trình thao tác trên ký hiệu hơn là chương trình liên quan đến việc xử lý các tính toán bằng số. Chúng tồn tại chủ yếu cho ngôn ngữ trí năng nhân tạo LISP, mặc dù 1 số máy này cũng được chế tạo để chạy PROPOG. Synchronous Sự đồng bộ. Hầu hết sự liên lạc trong hệ thống máy tính đều đồng bộ, được điều khiển bởi đồng hồ

143

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

bên trong chính máy tính, trong khi sự liên lạc giữa các máy tính thường không đồng bộ. Tuy nhiên, sự đồng bộ của viễn thông trở nên được sử dụng rộng rãi hơn. Syntax error Lỗi ngữ pháp. Lỗi gây ra do sử dụng không đúng ngôn ngữ lập trình. System flow chart Sơ đồ hệ thống. Một dạng sơ đồ được dùng để mô tả đường đi của dữ liệu qua 1 hệ thống máy tính xác định. System implementation Sự lắp đặt hệ thống. Quá trình lắp đặt 1 hệ thống máy tính mới. System network architecture (SNA) Kiến trúc hệ thống mạng. Tập hợp các cách thức liên lạc được đưa ra bởi IBM và được hợp nhất trong sự cài lắp phần cứng và phần mềm. Systems analysis Sự phân tích hệ thống. Sự điều nghiên hoạt động kinh doanh hay một cách thức làm việc ở văn phòng với cái nhìn để quyết định nó có thể máy tính hóa được và bằng cách nào. Nhà phân tích thảo luận các quy trình hiện có với những người liên quan, nghiên cứu đường dữ liệu qua quá trình, và rút ra ý nghĩa của hệ thống máy tính được đòi hỏi. Systems analyst Nhà phân tích hệ thống. Người thực hiện phân tích hệ thống. System application architecture (SAA) Kiến trúc ứng dụng hệ thống. Mô hình của IBM cho việc tính toán khách - chủ. Systems design Sự thiết kế hệ thống. Sự thiết kế chi tiết một ứng dụng trọn gói và/hoặc một hệ thống máy tính. Nhà thiết kế phân hệ thống thành các chương trình thành phần, và thiết kế dạng dữ liệu đưa vào được yêu cầu, sự trình bày màn hình, cho ra một văn bản hình dạng phần cứng. Sự thiết kế hệ thống tạo một liên kết giữa sự phân tích hệ thống và lập trình. Systems program Chương trình hệ thống. Chương trình thực hiện một công việc liên quan với sự tự điều hành và thực hiện của hệ thống máy tính. Ví dụ như chương trình hệ thống có thể điều khiển hoạt động của màn hình hiển thị, hay điều khiển và tổ chức bộ nhớ đệm. Ngược lại chương trình ứng dụng được thiết kế để thực hiện các nhiệm vụ cho lợi ích của người dùng máy tính.

144

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học System X Hệ thống X. Trong liên lạc truyền thông, hệ thống công tác kỹ thuật số được điều khiển bằng máy tính, được dùng trong sự trao đổi qua điện thoại.

145

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Thuật ngữ tin học (T) Tape streamer Dãi băng từ. Công cụ của bộ nhớ gồm các các vòng băng từ liên tục, dải băng từ được dùng rộng rãi để lưu trữ các chồng tập tin dữ liệu quan trọng. TCP/IP (Transport control protocol/ Internet protocol): Biên bản kiểm soát sự truyền tin/ Biên bản liên mạng. Tập hợp các nghi thức mạng, chủ yếu được đưa ra bởi US Department of Defense (Bộ Quốc phòng Mỹ). TCP/IP được dùng rộng rãi, đặc biệt trong Unix và trên Internet (mạng thông tin). Telecommuting Sự chuyển làm việc từ xa. Sự làm việc trên máy tính ở nhà hơn là tới văn phòng, và liên lạc với hệ thống máy tính trung tâm qua đường điện thoại. Teletext Truyền văn bản từ xa. Thông tin chủ yếu là các chi tiết tin tức, giải trí, thể thao và tài chính thường xuyên được cập nhật hóa. Teletext là một dạng của video text, được khởi xướng của Anh bởi hãng BBC vớ Ceefax và bởi Independent Television với Teletext. Terminal Thiết bị cuối. Dụng cụ gồm bàn phím và màn hình hiển thị - hay trong các hệ thống cũ hơn, là máy in tele để cho phép người vận hành liên lạc với máy tính. Thiết bị này có thể được gắn

146

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

với máy tính theo cách vật lý hoặc được nối với nó bằng dây điện thoại. Thiết bị nối câm với máy tính không có bộ xử lý của riêng nó, trong khi thiết bị nối thông minh có bộ xử lý riêng của nó và lấy một số trách nhiệm xử lý máy tính chính. Terminate and stay resident (TSR) Kết thúc và lưu trú lại. Thuật ngữ được gán cho một chương trình mà còn lại trong bộ nhớ, vì dụ như đồng hồ, bộ phận tính. Chương trình được chạy bằng cách sử dụng 1 phím nóng. Test data Dữ liệu kiểm tra. Dữ liệu được thiết kế để kiểm tra chương trình máy tính mới có hoạt động đúng không. Dữ liệu kiểm tra được chọn cẩn thận để chắc chắn rằng tất cả các nhánh có thể của chương trình đều được kiểm. Tex Hệ thống xếp chữ và định dạng văn bản của phạm vi công cộng, được đưa ra bởi Donald Knuth và được dùng rộng rãi để tạo ra các tài liệu toán học và kỹ thuật. Tex không phải là WYSIWYG, mặc dù trong một số màn hình có thể xem trước toàn bộ trang.

Text editor Trình soạn thảo văn bản. Chương trình cho phép người sử dụng soạn thảo văn bản trên màn hình và lưu nó trong 1 tập tin. Trình soạn thảo văn bản tương tự như trình xử lý từ, ngoại trừ chúng thiếu khả năng định dạng văn bản thành các đoạn và các trang và sử dụng các kiểu và dạng chữ khác nhau. Tuy nhiên, chúng thường bao gồm nhiều chức năng phụ như nhiều mức xóa bỏ và phục hồi lại là chức năng thường không có trong trình xử lý từ. TIFF (Tagged image file format): Định dạng tập tin hình. Tiling Sự sắp xếp của các cửa sổ và trong hệ thống giao diện người sử dụng đồ họa sao cho chúng không gối lên nhau. Time-sharing Sự chia sẻ thời gian. Phương pháp cho phép một số người sử dụng truy cập cùng 1 máy tính tại cùng 1 thời điểm hay 1 vày chương trình được chạy liên tục. Máy tính nhanh chóng được nối

147

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

kết giữa thiết bị nối của người sử dụng và chương trình cho phép mỗi người làm việc khi họ sử dụng độc quyền hệ thống. Toggle Nút gạt. Để bật tắt giữa hai môi trường. Trong phần mềm nút gạt thường được khởi động bằng cùng 1 mật mã, vì thế quan trọng là mật mã này chỉ có 2 nghĩa. Một ví dụ là việc sử dụng ký tự như nhau trong 1 tập tin văn bản để chỉ cả dấu hiệu mở và đóng đoạn trích. Nếu ký hiệu như nhau này cũng được dùng để chỉ dấu phẩy trên ' , thì sự chuyển đổi thông qua nút gạt đối với hệ thống in mà sử dụng các dấu hiệu mở và kết thúc đoạn trích khác nhau sẽ không thực hiện chính xác. Token ring Vòng token, vòng hiện dạng. Biên bản cho mạng vùng gần, được đưa ra bởi IBM. Topology Topo mạng. Sự sắp xếp các thiết bị trong một mạng. Touch screen Màn hình xúc cảm. Thiết bị đầu vào cho phép người sử dụng liên lạc với máy tính bằng cách sờ 1 ngón tay vào màn hình hiển thị. Trong cách này, người sử dụng có thể chỉ một mục lựa chọn được yêu cầu trong danh mục hay 1 chi tiết dữ liệu. Màn hình xúc cảm được sử dụng ít rộng rãi hơn vác thiết bị chỉ khác nhau như chuột và cần gạt. Màn hình có thể nhận biết được sự sờ vào hoặc vì ngón tay ấn lên màn nhạy cảm hoặc vì nó ngắt 1 vùng của chùm sáng đi qua về mặt màn hình. Touch sensor Bộ cảm biến xúc cảm. Trong robot được điều khiển bằng máy tính, dụng cụ được dùng để cho robot cảm giác xúc giác, cho phép nó thao tác với các đối tượng tinh vi hoặc tự động chuyển động quanh phòng. Bộ cảm biến xúc cảm cung cấp sự phản hồi cần thiết cho rôbốt để điều chỉnh lực chuyển động của nó và áp suất của tay hãm của nó. Các dạng chính bao gồm máy đo sức căng và công tắc micro. Trace Vết, dấu tích phục vụ truy tìm. Phương pháp kiểm tra rằng một chương trình máy tính đang chạy Trình soạn thảo văn bản. Chương trình cho phép người sử dụng soạn thảo văn bản trên màn hình và lưu nó trong 1 tập tin. Trình soạn thảo văn bản tương tự như trình xử lý từ, ngoại trừ chúng thiếu khả năng định dạng văn bản thành các đoạn và các trang và sử dụng các kiểu và dạng chữ khác nhau. Tuy nhiên, chúng thường bao gồm nhiều chức năng phụ như nhiều mức xóa bỏ và phục hồi lại là chức năng thường không có trong trình xử lý từ. TIFF (Tagged image file format): Định dạng tập tin hình.

148

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Tiling Sự sắp xếp của các cửa sổ và trong hệ thống giao diện người sử dụng đồ họa sao cho chúng không gối lên nhau. Time-sharing Sự chia sẻ thời gian. Phương pháp cho phép một số người sử dụng truy cập cùng 1 máy tính tại cùng 1 thời điểm hay 1 vày chương trình được chạy liên tục. Máy tính nhanh chóng được nối kết giữa thiết bị nối của người sử dụng và chương trình cho phép mỗi người làm việc khi họ sử dụng độc quyền hệ thống. Toggle Nút gạt. Để bật tắt giữa hai môi trường. Trong phần mềm nút gạt thường được khởi động bằng cùng 1 mật mã, vì thế quan trọng là mật mã này chỉ có 2 nghĩa. Một ví dụ là việc sử dụng ký tự như nhau trong 1 tập tin văn bản để chỉ cả dấu hiệu mở và đóng đoạn trích. Nếu ký hiệu như nhau này cũng được dùng để chỉ dấu phẩy trên ' , thì sự chuyển đổi thông qua nút gạt đối với hệ thống in mà sử dụng các dấu hiệu mở và kết thúc đoạn trích khác nhau sẽ không thực hiện chính xác. Token ring Vòng token, vòng hiện dạng. Biên bản cho mạng vùng gần, được đưa ra bởi IBM. Topology Topo mạng. Sự sắp xếp các thiết bị trong một mạng. Touch screen Màn hình xúc cảm. Thiết bị đầu vào cho phép người sử dụng liên lạc với máy tính bằng cách sờ 1 ngón tay vào màn hình hiển thị. Trong cách này, người sử dụng có thể chỉ một mục lựa chọn được yêu cầu trong danh mục hay 1 chi tiết dữ liệu. Màn hình xúc cảm được sử dụng ít rộng rãi hơn vác thiết bị chỉ khác nhau như chuột và cần gạt. Màn hình có thể nhận biết được sự sờ vào hoặc vì ngón tay ấn lên màn nhạy cảm hoặc vì nó ngắt 1 vùng của chùm sáng đi qua về mặt màn hình. Touch sensor Bộ cảm biến xúc cảm. Trong robot được điều khiển bằng máy tính, dụng cụ được dùng để cho robot cảm giác xúc giác, cho phép nó thao tác với các đối tượng tinh vi hoặc tự động chuyển động quanh phòng. Bộ cảm biến xúc cảm cung cấp sự phản hồi cần thiết cho rôbốt để điều chỉnh lực chuyển động của nó và áp suất của tay hãm của nó. Các dạng chính bao gồm máy đo sức căng và công tắc micro. Trace Vết, dấu tích phục vụ truy tìm. Phương pháp kiểm tra rằng một chương trình máy tính đang chạy hiện bởi người sử dụng, nó gây tổn hại cho các tập tin khác hoặc các quy trình bảo vệ.

149

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

True type Hệ thống phông chữ tỷ lệ được cung cấp như 1 phần của Microsoft Windows 3.1. Nó cho phép đầu ra linh động hơn trên máy in sử dụng PCL hơn là Post Script. Các máy in như vậy thường rẻ hơn. Truncation error Lỗi do cắt cụt. Lỗi xuất hiện khi kết quả thập phân tự cắt bớt sau khi số chữ hàng số lớn nhất sau dấu phẩy khi được cho phép bởi mức độ chính xác của máy tính. Truth table Bảng thực. Biểu đồ cho thấy ảnh hưởng của mỗi cổng logic lên mỗi tổ hợp đầu vào. TSR (determinate and stay resident) TTL (Transistor - Transistor logic) Turing machine Máy Turing. Mô hình trừu tượng của máy tự động giải quyết vấn đề, được thiết lập bởi Alan Turning năm 1937. Nó cung cấp cơ sở lý thuyết cho sự tính toán số hiện đại. Turnaround document Tài liệu khép kín. Tài liệu đưa ra được tạo bởi máy tính mà sau đó, sau khi các dữ liệu được thêm vào, nó được dùng như một tài liệu để đưa vào máy. Ví dụ như các thẻ đọc đồng bộ do được tạo ra bởi các công ty khí và điện tạo thành tài liệu khép kín. Mỗi thẻ được đưa ra với các chi tiết của khách hàng được in với kiểu chữ có thể đọc với chương trình nhận biết ký tự quang học (OCR) và với tiêu chuẩn thích hợp với chương trình nhận biết dấu hiệu quang học (OMR). Bộ phận đọc đồng hồ do xem xét kỹ đồng hồ của khách hàng, đánh dấu số mới đọc trên ô và đưa trở lại với tấm thẻ tới bộ phận hoá đơn của công ty. Ở đó bộ phận đọc dữ liệu tổng hợp, có thể đọc cả dữ liệu OCR và OMR, được dùng để đưa thông tin mới vào máy tính. Turnkey system Hệ thống chìa khóa trao tay. Hệ thống được cung cấp để người dùng chỉ phải bật lên để truy cập trực tiếp với phần mềm ứng dụng thường là được xác định với quyền vùng ứng dụng riêng. Hệ thống này thường dùng các danh mục. Người dùng mong được theo các lệnh trên màn hình và không hề có kiến thức về cách thức mà hệ thống hoạt động. Turtle Robot nhỏ có bánh xe được điều khiển bằng máy tính. Chuyển động của nó được xác định bằng chương trình được viết bởi người sử dụng máy tính, thường dùng ngôn ngữ bậc cao LOGO. Two's complement number system Hệ thống số bù hai số dựa trên hệ thống nhị phân, nó cho phép cả số dương và số âm được biểu diễn để thao các bởi máy tính.

150

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Trong hệ này hàng đầu cột quan trọng nhất luôn được lấy để biểu diễn 1 số âm. Ví dụ như số của số trong hệ thống bổ sung với 4 cột là 1101 tương đương với số thập phân -3 vì -8 + 4 + 0 + 1 = -3 Typeface Mặt chữ in. Tập hợp các ký tự với một kiểu thiết kế riêng.

V- Thủ thuật Norton Ghost 4.0: I. Tổng quát: GHOST là chương trình chuyên dùng để sao chép ổ đĩa cứng tương thích tốt với các hệ điều hành hiện có trên thị trường (Dos, Win95, Win98, WinNT và OS/2). Chương trình này có thể được dùng để rút ngắn thời gian cài đặt phần mềm ban đầu lên hàng loạt máy có cấu hình giống nhau. Thí dụ, thời gian cài đặt Windows 98 sẽ được rút ngắn từ 1 giờ (khi cài đặt bình thường cho từng máy) xuống còn 5 phút (khi sao chép từ ổ đĩa gốc ra mỗi ổ đĩa khác). Khi dùng chương trình này để sao chép, bạn không cần phải FDISK và FORMAT ổ đĩa đích vì GHOST sẽ làm cho cấu trúc ổ đĩa đích giống hệt cấu trúc ổ đĩa nguồn, cho dù đó là FAT16, FAT32 hay NTFS. GHOST được thiết kế để chạy với DOS và bạn có thể chạy từ đĩa mềm. Mặc dù chạy với DOS, nhưng không hề làm hư hỏng cấu trúc quản lý đĩa của các hệ điều hành như: Win95/WinNT long file names, NTFS partitions, OS/2 extended attributes và OS/2 boot manager partitions. GHOST có thể chạy với 2 hình thúc là: Giao diện với menu chọn hay tự động chạy với file batch điều khiển. GHOST còn là 1 chương trình backup ổ đĩa cứng nhanh chóng nhất so với các chương trình backup bình thường. GHOST có thể sao chép toàn bộ ổ đĩa cứng bằng cách sao chép ổ đĩa nguồn qua ổ đĩa đích. Tạo file hình ảnh (disk image file) cho ổ đĩa nguồn, rồi từ file hình ảnh này tạo nên các ổ đĩa khác "giống y" ổ đĩa nguồn. Nếu ổ đĩa nguồn và ổ đĩa đích có dung lượng và cấu trúc giống nhau, việc sao chép sẽ tiến hành theo kiểu sector qua sector; Nếu 2 ổ đĩa khác nhau, GHOST đòi hỏi dung lượng tối thiểu của ổ đĩa đích phải đủ để chứa toàn bộ nội dung dữ liệu của ổ đĩa gốc. Trong trường hợp dung lượng ổ đĩa đích lớn hơn nội dung dữ liệu gốc (và nếu partition là FAT16, FAT32 hay NTFS), GHOST cho phép bạn thay đổi kích thước partition trên ổ đĩa đích.

151

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

GHOST cho phép bạn chọn lựa sao chép từng partition khác nhau trên ổ đĩa có chia nhiều partition bằng cách chỉ định partition để sao chép qua partition khác, hay tạo file hình ảnh cho partition đích rồi dùng file hình ảnh này để tạo thành các partition mới có nội dung "y hệt". Tương tự như khi sao chép ổ đĩa, GHOST đòi hỏi dung lượng tối thiểu của partition đích phải đủ để chứa toàn bộ nội dung dữ liệu của partition gốc. Trong trường hợp partition là FAT16, FAT32 hay NTFS, GHOST cho phép bạn thay đổi kích thước partition trên ổ đĩa đích. Chú ý: Khi bạn sao chép đĩa, ổ đĩa đích dù có dung lượng khác với ổ đĩa nguồn nhưng về cấu trúc thì hoàn toàn giống (kể cả Master Boot Record) cho nên bạn hoàn toàn có thể sử dụng ổ đĩa đích để khởi động, chạy các chương trình có kiểm tra mã bản quyền và chống sao chép "y hệt" như chạy trên ổ đĩa gốc.

II. Cài đặt: GHOST là 1 chương trình nhỏ, không cần cài đặt "rắc rối". Bạn có thể vào web site http://www.ghostsoft.com tải file chương trình (file nén tự bung) về bung ra để sử dụng trên ổ cứng hay đĩa mềm. Bản này cho phép "xài thử" trong 30 ngày. Bản chính thức sẽ không giới hạn thời gian. File chính để chạy chương trình có tên là GHOST.EXE.

III. Sử dụng: A. Giao diện menu: Để khởi động GHOST với giao diện menu, bạn gõ GHOST tại dấu nhắc DOS. 1. Menu 1 (Conecttion Type): Trong menu đầu tiên của chương trình, bạn được yêu cầu chọn một trong các phương thức sao chép như sau: Local/Server Sao chép khi nguồn và đích (đĩa, partition hay file hình ảnh) trong cùng 1 máy PC. NetBIOS Slave/Master Sao chép thông qua card mạng (thí dụ NE2000) và phần mềm nối mạng ngang hàng. NetBIOS được dùng khi bạn kết nối mạng qua cáp Ethernet hay mini-Hub giữa 2 máy tính. Bạn có thể tạo kết nối đơn giản cho 2 máy bằng đĩa mềm khởi động có chứa các file cần thiết cho việc nối mạng như sau: LSL.COM NE2000.INS

152

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học NE2000.COM IPXODI.COM NET.CFG NETBIOS.EXE

Bạn tạo 1 file tên NETLOAD.BAT, file này sẽ được tự động gọi từ trong file AUTOEXEC.BAT (thí dụ với dòng lệnh CALL NETLOAD.BAT). File NETLOAD.BAT có nội dung như sau: LH LSL LH NE2000 LH IPXODI LH NETBIOS Sau khi kết nối mạng xong, bạn chạy GHOST trên cả 2 máy. LPT Slave/Master Sao chép thông qua cáp truyền dữ liệu song song gọi là LapLink hay FastLynx gắn vào cổng máy in của 2 máy. Cổng LPT phải được xác lập trong Bios là Bi-Directional hay EPP hay ECP. Đầu tiên bạn chạy chương trình trên máy Slave để chờ kết nối, sau đó chạy trên máy Master. Thời gian máy Master tìm cách kết nối với Slave tối đa là 30 giây. Chú ý: Nếu làm việc theo phương thức NetBIOS và LPT, 1 máy tính sẽ phải chọn là Master và máy tính kia là Slave. Bảng hướng dẫn chọn Master hay Slave: Kiểu sao chép

PC Master

PC Slave

Đĩa qua đĩa

Chứa đĩa nguồn

Chứa đĩa đích

Đĩa ra file image

Chứa đĩa nguồn

Chứa file image đích

File image ra đĩa

Chứa đĩa đích

Chứa file image nguồn

Partition qua partition

Chứa partition nguồn

Chứa partition đích

Partition ra file image

Chứa partition nguồn

Chứa file image đích

File image ra partition

Chứa partition đích

Chứa file image nguồn

153

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

2. Menu 2 (Transfer Option): Menu Transfer Option dùng để chọn lựa các kiểu sao chép, kiểm tra. Clone disk to disk... Chọn mục này khi bạn muốn sao chép toàn bộ nội dung của 1 ổ đĩa cứng này (tất cả partition nếu có), sang 1 ổ đĩa cứng khác. Dump disk image to file... Mục này cho phép bạn sao chép toàn bộ nội dung ổ đĩa cứng trên máy bạn thành 1 file hình ảnh. File này có thể lưu trử trên các ổ đĩa khác trong cùng máy tính, trên ổ cứng máy server hay trên ổ đĩa của máy PC khác được kết nối qua cáp mạng và cáp song song. Load disk from image file... Nếu bạn đã có file hình ảnh của ổ đĩa cứng do GHOST tạo ra (file này có thể lưu trử trên các ổ đĩa khác trong cùng máy tính, trên ổ cứng máy server hay trên ổ đĩa của máy PC khác được kết nối qua cáp mạng và cáp song song), bạn dùng lệnh này để tái tạo lại ổ đĩa nguyên thủy trên ổ đĩa cứng của máy bạn từ file hình ảnh nói trên. Check disk integrity... Kiểm tra độ toàn vẹn dữ liệu trên ổ đĩa cứng. Check image file integrity... Kiểm tra độ toàn vẹn dữ liệu của file hình ảnh. Clone partition to partition... Sao chép chỉ 1 partition chọn lựa qua 1 partition khác. Partition đích có thể nằm trên cùng 1 máy PC hay nằm trên máy được kết nối bằng cáp mạng hay cáp song song. Dump partition(s) to image file.... Tạo file hình ảnh từ 1 hay nhiều partition của ổ đĩa cứng máy bạn. File này có thể lưu trử trên các ổ đĩa khác trong cùng máy tính, trên ổ cứng máy server hay trên ổ đĩa của máy PC khác được kết nối qua cáp mạng và cáp song song. Load partition from image file... Tạo lại partition nguyên thủy từ file hình ảnh của partition đã có (file này có thể lưu trử trên các ổ đĩa khác trong cùng máy tính, trên ổ cứng máy server hay trên ổ đĩa của máy PC khác được kết nối qua cáp mạng và cáp song song) trên ổ đĩa của máy bạn.

154

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Chú ý: File hình ảnh có thể bao gồm nhiều partition, nhưng chỉ cho phép chọn mỗi lần 1 partition để tái tạo lại. 3. Các bước thực hiện: a/ Đĩa qua đĩa (Clone disk to disk): Chú ý: Khi sao chép theo kiểu này, bạn không cần phải Fdisk và Format ổ đĩa đích trước. Bước 1: Chọn ổ đĩa nguồn (Select source drive): GHOST sẽ hiển thị chi tiết các ổ đĩa hiện có trên máy bạn. Bạn cần phải chỉ định ổ đĩa nào là nguồn để từ đây sao chép "đi", bằng cách dùng phím mủi tên lên , xuống để di chuyển vệt sáng chọn số thứ tự ổ đĩa. Chú ý: ổ đĩa Master là số 1, ổ đĩa Slave là số 2... Bước 2: Chọn ổ đĩa đích (Select destination drive): GHOST sẽ hiển thị chi tiết các ổ đĩa hiện có trên máy bạn vá các ổ đĩa trên máy bạn nối tới qua cáp mạng hay cáp LPT. Bạn chỉ định ổ đĩa đích để sao chép "đến", bằng cách dùng phím mủi tên lên , xuống để di chuyển vệt sáng chọn số thứ tự ổ đĩa. Bấm Enter để chọn lựa. Chú ý: GHOST tự động làm ổ đĩa đã được chọn là ổ đĩa nguồn mất hiệu lực chọn lựa trong hộp thoại này để tránh sai lầm. Bạn cần cẩn thận khi chọn ổ đích vì tất cả dữ liệu cũ sẽ bị xóa sạch. Bước 3: Cấu trúc ổ đĩa đích (Confirm destination drive details): Khi bạn sao chép từ file image hay từ đĩa qua đĩa, GHOST sẽ hiển thị chi tiết cấu trúc ổ đĩa đích sau khi sao chép để bạn có thể điều chỉnh dung lượng cho từng partition nếu muốn. Bạn có thể thay đổi dung lượng cho từng partition bằng cách gõ dung lượng mới vào partition đang chọn (tính bằng Mb). GHOST sẽ không cho phép bạn chọn dung lượng lớn hơn thực tế ổ đĩa và cũng không cho phép chọn dung lượng nhỏ hơn tổng kích thước dữ liệu đã có của ổ đĩa nguồn. Sau khi chỉ định dung lượng dành cho các partition, bạn bấm Enter để tiếp tục. Chú ý: Nếu ổ đĩa đích có dung lượng lớn hơn ổ đĩa nguồn, GHOST sẽ tự động đề nghị dành toàn bộ dung lượng dôi ra cho partition FAT hay NTFS đầu tiên. * Trong trường hợp ổ đĩa chỉ có 1 partition thì bạn có thể cho partition này chiếm hết cả ổ đĩa hay chỉ chiếm 1 phần rồi bạn dùng Fdisk để tạo thêm ổ logic trên phần tự do còn lại. Thí dụ (xem minh họa): ổ đĩa nguồn có dung lượng là 1224Mb (được liệt kê trong mục Old size in Mb), trong đó chứa tổng cộng dung lượng dữ liệu là 711Mb (được liệt kê trong mục Data in Mb). ổ đĩa đích có dung lượng là 1539Mb, trong đó phần dùng để sao chép ổ đĩa

155

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

nguồn là 801Mb (lớn hơn tổng dung lượng dữ liệu nguồn), phần tự do chừa lại để tạo thêm ổ logic khác là 738MB ((được liệt kê trong mục New size in Mb) Bước 4: Tiến hành sao chép (Proceed with disk clone). Trước khi bắt đầu tiến hành việc sao chép dữ liệu lên ổ đĩa đích, GHOST sẽ hiển thị chi tiết ổ đĩa nguồn và ổ đĩa đích lần nữa cho bạn kiểm tra và quay lại các bước trước để sửa đổi nếu có sai sót (chọn No). Khi bạn chọn Yes để tiến hành thì bạn không còn có thể sửa đỗi gì nữa cả và toàn bộ dữ liệu cũ trên đĩa đích sẽ mất không phục hồi được. Trong thời gian sao chép, GHOST sẽ hiển thị hộp thoại thông báo tiến trình hoàn tất: tốc độ, thời gian sao chép, đữ liệu đang truy xuất... trong bảng Progress Indicator. Khi việc sao chép hoàn tất, GHOST sẽ yêu cầu bạn khởi động lại máy. b/ Đĩa ra file hình ảnh (Dump disk to image file): Bước 1: Chọn ổ đĩa nguồn (Select source drive): GHOST sẽ hiển thị chi tiết các ổ đĩa hiện có trên máy bạn. Bạn cần phải chỉ định ổ đĩa nào là nguồn để từ đây sao chép "đi", bằng cách dùng phím mủi tên lên , xuống để di chuyển vệt sáng chọn số thứ tự ổ đĩa. Bước 2: Đặt tên cho file hình ảnh (Enter file name to dump disk image to): Bạn bấm phím Tab (hay phím mủi tên lên, xuống) để di chuyển con nháy xuống ô chọn ổ đĩa và thư mục chứa dùng để lưu file hình ảnh, nếu bạn muốn thay đổi ổ đĩa thì chọn dòng đầu tiên [Devices] rồi bấm Enter để làm xuất hiện hộp chọn ổ đĩa. Sau khi chọn thư mục, bạn bấm Enter để mở thư mục (đường dẫn đã chọn sẽ được liệt kê trong ô Device). Bạn bấm Tab để chuyển con nháy lên ô File rồi gõ tên muốn đặt. Sau khi đặt tên xong, bấm Enter để tiếp tục. Chú ý: + Nếu bạn chọn Connection type->Local/Server, ổ đĩa lưu trử file hình ảnh có thể là ổ đĩa trên máy server hay ổ đĩa khác trong cùng 1 máy. + Nếu bạn chọn Connection type khác (NetBIOS hay LPT), file hình ảnh phải được lưu trên ổ đĩa của máy kết nối với máy bạn. Bước 3: Tiến hành (Proceed with disk copy) Khi tạo file hình ảnh, GHOST có khả năng nén dữ liệu đối với ổ đĩa dùng FAT16 (Win 3.x), FAT32 (Win98) và NTFS ( WinNT) để đỡ tốn không gian lưu trử (việc nén này bảo đảm không làm thay đổi bất kỳ thông tin nào về ổ đĩa nguồn). Bạn sẽ được nhắc nhở chọn mức độ nén: No: Không nén. Fast: Nén trung bình.

156

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

High: Nén tối đa. Chú ý: Nếu bạn chọn nén, tốc độ tạo file hình ảnh sẽ chậm lại đồng thời sau này khi dùng file hình ảnh này để tạo lại ổ đĩa nguồn tốc độ cũng chậm tương ứng. Do đó bạn chỉ nên cho nén khi cần tiết kiệm không gian đĩa. Trước khi bắt đầu tiến hành việc sao chép dữ liệu lên ổ đĩa đích, GHOST sẽ hiển thị chi tiết ổ đĩa nguồn và file hình ảnh lần nữa cho bạn kiểm tra và quay lại các bước trước để sửa đổi nếu có sai sót (chọn No). Khi bạn chọn Yes để tiến hành thì bạn không còn có thể sửa đỗi gì nữa cả. Trong thời gian sao chép, GHOST sẽ hiển thị hộp thoại thông báo tiến trình hoàn tất: tốc độ, thời gian sao chép, đữ liệu đang truy xuất... trong bảng Progress Indicator. c/ Tạo file hình ảnh trên nhiều đĩa (multiple volumes): GHOST Cho phép bạn tạo file hình ảnh của ổ đĩa cứng trên nhiều ổ đĩa khác nhau. Điều này rất có ích khi bạn cần lưu file hình ảnh trên các đĩa có dung lượng nhỏ hơn tổng dung lượng dữ liệu nguồn, thí dụ trên đĩa mềm hay đĩa JAZ, ZIP. Trước khi tạo file hình ảnh, GHOST luôn luôn kiểm tra dung lượng ổ đĩa đích và nếu phát hiện ổ đĩa đích có dung lượng ít hơn yêu cầu, bạn sẽ được yêu cầu xác định các chọn lựa sau: Bước 1: Chọn nén: Đầu tiên bạn sẽ được yêu cầu chọn mức độ nén để tiết kiệm tối đa không gian lưu trữ. Bước 2: Chọn chia nhiều đĩa: Sau khi chọn nén, nếu đĩa đích vẫn không đủ dung lượng, bạn sẽ được yêu cầu chọn cho chia file ra chứa trên nhiều đĩa. Chú ý: Nếu bạn không cho phép chia file ra nhiều đĩa, GHOST sẽ báo lỗi và không chịu làm việc tiếp. Bước 3: Tiến hành: Trước khi tiến hành, GHOST yêu cầu bạn xác nhận lại như các phần trước. GHOST lần lượt tạo file hình ảnh trên từng đĩa một cho đến khi hoàn tất. Sau khi chép đầy mỗi đĩa, bạn sẽ được nhắc nhở thay đĩa mới vào rồi bấm ENTER để tiếp tục với cùng 1 loại đĩa như cũ, hay chọn FileName để đổi qua dùng 1 loại đĩa khác. Thí dụ: Đầu tiên bạn dùng đĩa JAZ, sau đó nếu bạn dùng tiếp đĩa JAZ thì chọn OK, nếu muốn chuyển qua dùng đĩa ZIP thì phải chọn FileName để chỉ định lại. Chú ý: Nếu ổ đĩa nguồn chỉ có 1 partition hay bạn tạo file hình ảnh cho 1 partition, GHOST sẽ chấm dứt quá trình tạo file hình ảnh ở đĩa cuối. Nếu bạn tạo file hình ảnh có chứa nhiều

157

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

partition, sau khi chép xong đĩa cuối GHOST sẽ yêu cầu bạn đưa vào đĩa thứ nhất để cập nhật thông tin riêng về partition để phục vụ cho việc tái tạo lại các partition nguyên thủy sau này. d/ File hình ảnh ra đĩa (Load disk from image file): Chú ý: Khi sao chép theo kiểu này, bạn không cần phải Fdisk và Format ổ đĩa đích trước. Bước 1: Chọn file (Enter file name to load disk image from): Bạn bấm phím Tab (hay phím mủi tên lên, xuống) để di chuyển con nháy xuống ô chọn ổ đĩa và thư mục lưu file hình ảnh (nếu bạn muốn thay đổi ổ đĩa thì chọn dòng đầu tiên [Devices] rồi bấm Enter để làm xuất hiện hộp chọn ổ đĩa). Sau khi chọn tên file (di chuyển vệt sáng đến tên file để tên file xuất hiện trong ô File), bạn bấm Enter để chuyển qua bước 2. Bước 2: Chọn ổ đĩa đích (Select destination drive). GHOST sẽ hiển thị các ổ đĩa nó tìm thấy trong máy bạn hay máy kết nối để bạn chọn lựa cho sao chép đến. Chú ý: Bạn sẽ không được quyền chọn ổ đĩa chứa file hình ảnh làm ổ đĩa đích. Bước 3: Cấu trúc ổ đĩa đích (Confirm destination drive details): Bước này giống như bước 3 của phần sao chép đĩa qua đĩa. Bạn có thể tái cấu trúc lại ổ đĩa nếu muốn mà không làm ảnh hưởng đến dữ liệu gốc. Bước 4: Proceed with disk load. Trước khi tiến hành sao chép, GHOST sẽ nhắc bạn kiểm tra lại lần nữa quyết định của mình và sẽ hiển thị bảng theo dỏi tiến trình làm việc giống như các phần trên. e/ Phục hồi từ file hình ảnh nhiều đĩa (multiple volumes): Khi phục hồi lại ổ đĩa nguyên thủy từ file hình ảnh multi volume, quá trình cũng tương tự như từ file hình ảnh thường. Chỉ khác là bạn phải đưa đĩa số 1 vào đầu tiên khi chọn file để phục hồi rồi sau đó lần lượt đưa các đĩa kế tiếp theo yêu cầu của GHOST. Chú ý: Trong hộp thoại thay đĩa, bạn bấm OK để tiếp tục với cùng 1 loại đĩa như đĩa trước đó hay chọn Filename nếu loại đĩa kế tiếp khác với loại trước đó. Bạn phải thay thế chính xác số thứ tự đĩa hay đúng tên đĩa yêu cầu khi chương trình đòi hỏi. g/ Partition qua file hình ảnh (Dump partition(s) to image file): Bước này giống như khi tạo file hình ảnh của ổ đĩa nhưng thêm phần chọn partition trên ổ đĩa

158

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

nguồn. Chọn ổ đĩa nguồn (Select source drive): GHOST sẽ hiển thị các ổ đĩa tìm thấy trên máy của bạn. Bạn dùng phím mủi tên lên, xuống di chuyển vệt sáng để chọn ổ đĩa cần sao chép "đi". Chọn partition nguồn (Select source partition(s)): GHOST hiển thị chi tiết tất cả partition tìm thấy trên ổ đĩa được chỉ định là ổ đĩa nguồn và cho phép bạn lựa chọn 1 hay nhiều partition cần tạo thành file hình ảnh. Bạn dùng phím mủi tên lên, xuống để di chuyển vệt sáng và bấm phím Y để đồng ý chọn, bấm N để bỏ chọn. Đặt tên file đích (Enter file name to dump disk image to): Bạn bấm phím Tab (hay phím mủi tên lên, xuống) để di chuyển con nháy xuống ô chọn ổ đĩa và thư mục chứa dùng để lưu file hình ảnh, nếu bạn muốn thay đổi ổ đĩa thì chọn dòng đầu tiên [Devices] rồi bấm Enter để làm xuất hiện hộp chọn ổ đĩa. Sau khi chọn thư mục, bạn bấm Enter để mở thư mục (đường dẫn đã chọn sẽ được liệt kê trong ô Device). Bạn bấm Tab để chuyển con nháy lên ô File rồi gõ tên muốn đặt. Sau khi đặt tên xong, bấm Enter để tiếp tục. Chú ý: + Nếu bạn chọn Connection type->Local/Server, file hình ảnh phải được chứa trên ổ đĩa khác trong cùng 1 máy hay trong partition khác trong cùng 1 ổ đĩa (partition nguồn không thể chứa file hình ảnh của chính nó trong quá trình tạo). + Nếu bạn chọn Connection type là NetBIOS hay LPT port, file hình ảnh có thể được chứa trên ổ đĩa của máy kết nối tới. Tiến hành (Proceed with disk copy): Bạn sẽ được nhắc nhở chọn kiểu nén để thu nhỏ file hình ảnh, mặc định là không nén "No Compression". Trước khi bắt đầu tiến hành GHOST nhắc bạn kiểm tra lại lần nửa và có thể quay trở lại các bước trước để thay đổi (nếu cần thiết). h/ Tạo lại partition từ file hình ảnh (Load partition from image file): Chọn file hình ảnh nguồn (Enter file name to load partition image from): Bước này giống như khi tạo lại ổ đĩa cứng từ file hình ảnh của ổ đĩa nhưng thêm phần chọn partition. Bạn bấm phím Tab (hay phím mủi tên lên, xuống) để di chuyển con nháy xuống ô chọn ổ đĩa và thư mục lưu file hình ảnh (nếu bạn muốn thay đổi ổ đĩa thì chọn dòng đầu tiên [Devices] rồi bấm Enter để làm xuất hiện hộp chọn ổ đĩa).

159

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Sau khi chọn tên file (di chuyển vệt sáng đến tên file để tên file xuất hiện trong ô File), bạn bấm Enter để chuyển qua bước 2. Chú ý: File hình ảnh này không được chứa trong partition sẽ được chọn làm partition đích. Chọn partition nguồn (Select source partition from image file): GHOST hiển thị tất cả partition có trong file hình ảnh và cho phép bạn chọn partition mà bạn muốn phục hồi lại. Di chuyển vệt sáng để chọn rồi bấm Enter chuyển qua bước 3. Chọn ổ đĩa đích (Select destination drive): GHOST liệt kê các ổ đĩa tìm thấy trên máy bạn và cho phép bạn chỉ định ổ đĩa đích chứa partition cần tạo lại. Di chuyển vệt sáng để chọn rồi bấm Enter để chuyển qua bước 4. Chú ý: Trên ổ đĩa đích phải có sẳn số lượng partition tương ứng với số patition muốn phục hồi. Chọn partition đích (Select destination partition): GHOST hiển thị chi tiết tất cả partition tìm thấy trên ổ đĩa đích và cho phép bạn chọn 1 partition trong số đó để viết chồng lên bởi partition của file hình ảnh nguồn. Tiến hành (Proceed with partition load): Trước khi bắt đầu tiến hành GHOST nhắc bạn kiểm tra lại lần nửa và có thể quay trở lại các bước trước để thay đổi (nếu cần thiết). Chú ý: Nếu file hình ảnh có chứa nhiều partition, bạn phải thao tác các bước trên nhiều lần vì bạn chỉ phục hồi được mỗi lần 1 partition mà thôi. i/ Kiểm tra ổ đĩa (Check disk integrity): Chọn ổ đĩa (Select local source drive): GHOST liệt kê các ổ đĩa tìm thấy trên máy bạn và cho phép bạn chỉ định ổ đĩa cần kiểm tra. Di chuyển vệt sáng để chọn rồi bấm Enter để chuyển qua bước 4. Tiến hành (Proceed with integrity check): GHOST hiển thị thông tin về quá trình kiểm tra ổ đĩa. j/ Kiểm tra file hình ảnh (Check image file integrity):

160

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

Chọn file hình ảnh (Enter image file name to check): Bước này giống như khi tạo lại ổ đĩa cứng từ file hình ảnh của ổ đĩa nhưng thêm phần chọn partition. Bạn bấm phím Tab (hay phím mủi tên lên, xuống) để di chuyển con nháy xuống ô chọn ổ đĩa và thư mục lưu file hình ảnh (nếu bạn muốn thay đổi ổ đĩa thì chọn dòng đầu tiên [Devices] rồi bấm Enter để làm xuất hiện hộp chọn ổ đĩa). Sau khi chọn tên file (di chuyển vệt sáng đến tên file để tên file xuất hiện trong ô File), bạn bấm Enter để chuyển qua bước 2. Tiến hành: Tương tự như kiễm tra ổ đĩa.

B. Chạy GHOST với file Batch: Bạn có thể cho chạy GHOST tự động với file batch điều khiển. Trong file batch phải có đầy đủ các thông số cho nguồn (disk, partition hay image file), đích (disk, partition hay image file), kiểu kết nối (Local/Server, NetBIOS hay LPT port)... Đi kèm theo lệnh GHOST có các từ khóa (switches) và các thông số phụ, bạn có thể xem các từ khóa và thông số của GHOST khi đánh lệnh ghost -h tại dấu nhắc Dos. Dưới đây là các lệnh thông dụng. Chú ý: Tất cả các từ khóa phải được bắt đầu bằng dấu"-" (hyphen) hay dấu "/" (slash). Không phân biệt chử hoa và chử thường. Các thông số phụ phải cách nhau bằng dấu "," CLON E

,mode={COPY|LOAD|DUMP|PCOPY|PLOAD|PDUMP},src={drive|file},dst ={drive|file},szen={F|V|nnnnM|nnP}

(a) mode

COPY : Sao chép đĩa qua đĩa LOAD : Tạo đĩa từ file DUMP : Tạo file từ đĩa PCOPY : Sao chép partition qua partition PLOAD : Tạo partition từ file PDUMP : Tạo file từ partition

161

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học (b) src

Nguồn. Có thể là: * ổ đĩa nguồn (td: 1) * File hình ảnh ổ đĩa nguồn (td:G:\SYSTEM2.IMG ) * Partition nguồn (td: 1:2 là partition 2 trong đĩa 1). * File Partition nguồn và số partition (td: G:\DISK1.IMG:2 là partition 2 trong file hình ảnh).

(c) dst

Đích. Có thể là: * ổ đĩa đích (td: 2)

File ổ đĩa đích (td: G:\IMAGES\SYSTEM2.IMG ) Partition đích (td: 2:2) File Partition đích (td: G:\IMAGES\DISK1.IMG) (d) szen

Thông số này dùng để chỉ định kích thước partition đích.

F (Fixed)

Dung lượng partition đích giống như partition nguồn.

nnnnM

Dung lượng là nnnn Mb ổ đĩa đích

mmP

Dung lượng là mm phần trăm ổ đĩa đích

F

F: Điều chỉnh dung lượng tối đa cho partition đầu tiên.

L L: Điều chỉnh dung lượng tối đa cho partition cuối cùng.

V

V (Variable): Chỉ định kích thước partition: * Nếu đĩa đích lớn hơn đĩa nguồn, phần dung lượng dôi ra sẽ được chia đều cho các partition. * Nếu đĩa đích nhỏ hơn đĩa nguồn (nhưng phải đủ dung lượng để chứa dữ liệu trên đĩa nguồn), phần dung lượng

162

1/8/2006

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

còn lại sau khi chứa dữ liệu sẽ được chia đều cho các partition. Thí dụ: * Copy ổ đĩa 1 qua ổ đĩa 2, không cần nhắc nhở Ghost -clone,mode=copy,src=1,dst=2 -sure * Copy partition 2 trên ổ đĩa 1 qua partition 1 trên ổ đĩa 2 trong cùng 1 máy, không cần nhắc nhở. ghost -clone,mode=pcopy,src=1:2,dst=2:1 -sure Từ file hình ảnh tên SAVEDSK.IMG chứa trong ổ đĩa E, tạo lại ổ gốc trên ổ đĩa 1, không cần nhắc nhở. ghost -clone,mode=load,src=E:\SAVEDSK.IMG,dst=1 -sure * Nạp partition 2 từ file hình ảnh chứa trong ổ G lên partition 2 của ổ đĩa 1 Ghost -clone,mode=pload,src=g:\imgs\part2.img:2,dst=1:2 * Tạo đĩa từ file hình ảnh và điều chỉnh kích thước partition 1 là 60%, partition 2 là 40% dung lượng ổ đích. Ghost -clone,mode=load,src=g:\imgs\2prtdisk.img,dst=2, sze1=60P,sze2=40P * Copy 3 partition và điều chỉnh kích thước partition 1 bằng với partition gốc, và chia đều dung lượng trống còn lại cho partition 2 và 3. Ghost -clone,mode=copy,src=1,dst=2,sze1=F,sze2=V,sze3 =V -FX

Flag Exit. Theo mặc định, mỗi khi GHOST hoàn tất việc sao chép sẽ yêu cầu bạn khởi động lại máy với thông báo Press Ctrl-Alt-Del to Reboot. Bạn dùng thông số -FX để thoát trở về Dos sau khi sao chép xong.

-IA

Image All. Khi copy partition qua file hình ảnh hay qua ổ đĩa khác, GHOST sẽ khảo sát partition nguồn và tự quyết định copy file và cấu trúc thư mục hay copy theo sector (sector by sector). Thông số -IA sẽ bắt buộc GHOST copy theo dạng sector by sector cho tất cả các partition.

-LPM

LPT Master mode.

163

Thủ thuật máy tính & Thuật ngữ tin học

1/8/2006

-LPS

LPT Slave mode.

-NBM

NetBIOS Master mode.

-NBS

NetBIOS Slave mode.

-RB

ReBoot. Tự động khởi động lại sau khi hoàn tất load hay copy mà không cần nhắc nhở Press Ctrl-Alt-Del to reboot theo mặc định.

-SPAN

Cho hiệu lực việc tạo file hình ảnh trên nhiều đĩa.

-SPLIT=x

Dùng để chỉ định dung lượng cho mỗi file chia nhỏ. Thí dụ: GHOST -SPLIT=200 (chia file hình ảnh thành nhiều file với dung lượng mỗi file là 200 Megabyte).

-SURE

Dùng thông số này chung với thông số -CLONE để loại bỏ câu nhắc nhở Proceed with disk clone - destination drive will be overwritten?.

-Z

Cho phép nén tối đa khi tạo file hình ảnh.

Chú ý: Một vài file tạm sẽ bị bỏ qua khi sao chép FAT partition để tiết kiệm dung lượng và đỡ mất thời giờ: SWAPPER.DAT, WIN386.SWP, SPART.PAR, PAGEFILE.SYS và 386SPART.PAR GHOST có thể chuyền tải dữ liệu qua cáp nối printer ports với tốc độ 5-6 megabytes/phút. Đĩa qua đĩa với tốc độ từ 20 Mb/phút đến 100 Mb/phút. Qua mạng với tốc độ từ 10 Mb/phút đến 70 Mb/phút.

164