Tema01

ÒÅÌÀ ¹ 1 ÂÚÂÅÄÅÍÈÅ Â ÄÈÑÖÈÏËÈÍÀÒÀ " ÒÅÎÐÈß ÍÀ ÏÀÇÀÐÍÎÒÎ ÑÒÎÏÀÍÑÒÂÎ " Ñúäúðæàíèå íà òåìàòà: I. ÎÑÍÎÂÍÈ ÏÎÍßÒÈß 1. Ïðåäìåò íà Èêîíîìèêñà 2. Èêîíîìè÷åñêè øêîëè 3. Ïîçèòèâåí èêîíîìèêñ 4. Íîðìàòèâåí èêîíîìèêñ 5. Ìèêðîèêîíîìèêñ 6. Ìàêðîèêîíîìèêñ 7. Èêîíîìè÷åñêè ðåñóðñè 8. Áëàãî 9. Ñòîêà 10. Îñêúäíîñò 11. Èçáîðíîñò ( ïðåäïî÷èòàíå ) II. ÄÎÏÚËÍÈÒÅËÍÈ ÏÎÍßÒÈß ÇÀ ÑÀÌÎÏÎÄÃÎÒÎÂÊÀ III. ÒÅÑÒÎÂÅ, ÇÀÄÀ×È, ÂÚÏÐÎÑÈ IV. ÎÒÃÎÂÎÐÈ

7

ÂÚÂÅÄÅÍÈÅ Â ÄÈÑÖÈÏËÈÍÀÒÀ " ÒÅÎÐÈßÒÀ ÍÀ ÏÀÇÀÐÍÎÒÎ ÑÒÎÏÀÍÑÒÂÎ " I. ÎÑÍÎÂÍÈ ÏÎÍßÒÈß 1. ÏÐÅÄÌEÒ ÍÀ ÈÊÎÍÎÌÈÊÑ ( ICONOMICS )

Èêîíîìèêñúò, êàòî íàóêà çà èçáîðà, ðàçêðèâà êàê õîðàòà ðåøàâàò äà èçïîëçâàò ðåäêèòå èëè îãðàíè÷åíè ïðîèçâîäñòâåíè ðåñóðñè, ñ öåë äà ïðîèçâåæäàò ðàçëè÷íè ñòîêè è óñëóãè è äà ãè ðàçïðåäåëÿò ìåæäó îòäåëíèòå ãðóïè è èíäèâèäè â îáùåñòâîòî.

2. ÈÊÎÍÎÌÈ×ÅÑÊÈ ØÊÎËÈ ÌÅÐÊÀÍÒÈËÈÇÚÌ

XV - XVI âåê âúâ Ôðàíöèÿ, Èòàëèÿ, Àí-ãëèÿ Óéëÿì Ñòàôîðä, Òîìàñ Ìúí, Àíòîàí äå Ìîíêðåòèåí, Æàí Áàòèñò Êîëáåð, Àíòîíîè Ñåðà

ÀÍÃËÈÉÑÊÀ ÊËÀÑÈ×ÅÑÊÀ ÏÎËÈÒÈÊÎÍÎÌÈß

XVII âåê â Àíãëèÿ - Óéëÿì Ïåòè, Äæîí Ëîê, Ïèåð Áóàãèëáåð / Ôðàíöèÿ /

ÔÈÇÈÎÊÐÀÒÈ

XVIII âåê - Ôðàíöèÿ - Ôðàíñîà Êåíå, ÐîáåðòÆàê Òþðãî

ÊËÀÑÈ×ÅÑÊÀ ØÊÎËÀ

XVIII âåê - Àíãëèÿ - ÀÄÀÌ ÑÌÈÒ, Äàâèä Ðèêàðäî

ÌÀÐÊÑÈÑÒÊÀ ØÊÎËÀ

XIX - XX âåê - Êàðë Ìàðêñ, Ôðèäðèõ Åíãåëñ, Ëåíèí

ÍÅÎÊËÀÑÈ×ÅÑÊÀ ØÊÎËÀ

XX âåê - Ïîë Ñàìóåëñúí, Ðîáúðò Ñîëîó

ÑÓÁÅÊÒÈÂÍÀ ØÊÎËÀ

XIX - XX âåê - Õåðìàí Õ. Ãîññåí, Ëåîí Âàëðàñ, Âèëôðåäî Ïàðåòî Àâñòðèéñêà ñóáåêòèâíà øêîëà ( òåîðèÿ íà ïðåäåëíàòà ïîëåçíîñò ) - Àëôðåä Ìàðøàë, Äæ. Êëàðê

ÊÅÉÍÑÈÀÍÑÒÂÎ

XX âåê - Äæîí Ìåéíàðä Êåéíñ

ÌÎÍÅÒÀÐÈÇÚÌ

XX âåê - Ìèëòúí Ôðèäìúí

8

ÐÎÄÎÑËÎÂÍÎ ÄÚÐÂÎ ÍÀ ÈÊÎÍÎÌÈÊÑ

17-18 âåê

1758 ã.

ÌÅÐÊÀÍÒÈËÈÑÒÈ

ÔÈÇÈÎÊÐÀÒÈ ÀÄÀÌ ÑÌÈÒ 1776

ÊËÀÑÈ×ÅÑÊÀ ØÊÎËÀ Ò. Ð. Ìàëòóñ 1798

Äåéâèä Ðèêàðäî 1817

Äæ. Ñò. Ìèë 1848

Êàðë Ìàðêñ 1867

Âë. Ëåíèí 1914

Ðàäèêàëåí èêîíîìèêñ

Êèòàé

Âàëðàñ, Ìàðøàë 1890

ÄÆÎÍ Ìåéíàðä ÊÅÉÍÑ 1936

Ñúâåòñêè ñúþç

Ðàöèîí. ìàêðîèêîíîì.

×èêàãñêè ëèáåðàëèçúì

ÌÎÄÅÐÅÍ ÈÊÎÍÎÌÈÊÑ

9

3. ÏÎÇÈÒÈÂÅÍ ÈÊÎÍÎÌÈÊÑ (POSITIV ECONOMICS)

4. ÍÎÐÌÀÒÈÂÅÍ ÈÊÎÍÎÌÈÊÑ ( NORMATIVE ECONOMICS )

5. ÌÈÊÐÎÈÊÎÍÎÌÈÊÑ ( MICROECONOMICS )

( èëè îíòîëîãè÷åí, êàêòî ãî íàðè÷à îùå ïðåç 40-òå ãîäèíè ïðîô. Äåìîñòåíîâ ) òîé ñå îñíîâàâà íà ôàêòèòå. Îòðàçÿâà èêîíîìè÷åñêàòà äåéñòâèòåëíîñò òàêàâà, êàêâàòî å, áèëà å èëè ùå áúäå. Òîé å òåîðåòè÷íî îòðàæåíèå íà îáåêòèâíî ðåãèñòðèðàíèòå ðåàëíîñòè. ( íåîíòîëîãè÷åí - Äåìîñòåíîâ ) - Ïîçîâàâà ñå íà åêñïåðòíè ñúæäåíèÿ. Êàçâà êàê áè òðÿáâàëî äà áúäå. Îáõâàùà èêîíîìè÷åñêèÿò àíàëèç è ïîâåäåíèå íà "ìèêðîåäèíèöèòå" â èêîíîìè÷åñêàòà ñèñòåìà - äîìàêèíñòâàòà, ôèðìèòå. Çàíèìàâà ñå ñ èçó÷àâàíåòî íà íÿêîëêî îñíîâíè âúïðîñà: ïîòðåáèòåëñêîòî òúðñåíå, ïðîèçâîäñòâåíèòå ðåøåíèÿ, öåíîîáðàçóâàíåòî, ïàçàðíîòî ðàâíîâåñèå, áëàãîäåíñòâèåòî íà íàñåëåíèåòî.

Åëåìåíòè íà ïðîèçâîäñòâåíèÿ ïðîöåñ Òúðñåíå

îáóâêè êúùè ÷àé

öåíè íà ïàçàðà çà ïîòðåáèòåëñêè ñòîêè

îáóâêè êúùè ÷àé

Ïðåäëàãàíå

äîëàðîâ âîò íà ïîòðåáèòåëèòå

ÊÀÊÂÎ

ïðîèçâîäñòâåíè ðàçõîäè

äîìàêèíñòâà

ÊÀÊ

áèçíåñ

ñîáñòâåíîñò âúðõó ðåñóðñèòå

ÇÀ ÊÎÃÎ

çàïëàùàíå, ðåíòè è ò.í.

òðóä çåìÿ èíâåñòèöèîííè ñòîêè Ïðåäëàãàíå 10

öåíè íà ïàçàðà íà ïðîèçâîäñòâåíèòå ôàêòîðè

òðóä çåìÿ èíâåñòèöèîííè ñòîêè Òúðñåíå

6. ÌÀÊÐÎÈÊÎÍÎÌÈÊÑ (MACROECONOMICS )

Èçó÷àâà ïîâåäåíèåòî íà èêîíîìèêàòà â íåéíàòà öÿëîñò. Èçñëåäâà ñúâêóïíîòî ïîâåäåíèå íà "ìèêðîåäèíèöèòå" â òÿõíîòî âçàèìíî ïðåïëèòàíå, îáâúðçâàíå è çàâèñèìîñò. Ðîæäåíàòà äàòà íà ñúâðåìåííèÿ ìàêðîèêîíîìèêñ å 1936 ã., êîãàòî Äæîí Ì. Êåéíñ ïóáëèêóâà êíèãàòà ñè "Îáùà òåîðèÿ íà çàåòîñòòà, ëèõâàòà è ïàðèòå".

Äåôèöèòíè âõîäíè åëåìåíòè, êîèòî íîñÿò ïîëåçíîñò ÷ðåç ïðîèçâîäñòâîòî èëè îñèãóðÿâàíåòî íà ñòîêè è óñëóãè. Ïîä ðåñóðñè â íàéîáù ñìèñúë ðàçáèðàìå âñè÷êè ôàêòîðè íà ïðîèçâîäñòâîòî: à. ïðèðîäíè ðåñóðñè ( natural resources ) - çåìÿ, âîäè, ãîðè, ïîëåçíè èçêîïàåìè; 7. ÈÊÎÍÎÌÈ×ÅÑá. ìàòåðèàëíè ðåñóðñè (material resources) ÊÈ ÐÅÑÓÐÑÈ íàòðóïàíè â ðåçóëòàò íà ÷îâåøêèÿ òðóä - ñãðàäè, (ECONOMIC REìàøèíè ñúîðúæåíèÿ, ïðåðàáîòåíè ñóðîâèíè, SOURCES) êàïèòàëúò; â. òðóäîâè ðåñóðñè ( labour resources ) ôèçè÷åñêèÿ è óìñòâåí ïîòåíöèàë íà íàñåëåíèåòî â òðóäîñïîñîáíà âúçðàñò; ã. ïðåäïðèåìà÷åñêè ðåñóðñ ( entrepreneur resources ) - ïðåäïðèåì÷èâîñòòà, óìåíèåòî è îïèòà çà åôåêòèâíà îðãàíèçàöèÿ íà èêîíîìèêàòà, àêóìóëèðàíè è ïðèâåæäàíè â äåéñòâèå â åäíà ñòðàíà. Åëåìåíòè íà ïðîèçâîäñòâåíèÿ ïðîöåñ ÐÅÑÓÐÑÈ

ÏÐÎÈÇÂÎÄÑÒÂÅÍÈ ÔÀÊÒÎÐÈ ÖÅÍÈ ÍÀ ÏÐÎÈÇÂÎÄÑÒÂÅÍÈÒÅ ÔÀÊÒÎÐÈ

ÏÐÈÐÎÄÍÈ âúçäóõ çåìÿ âîäà

ÌÀÒÅÐÈ-ÀËÍÈ

×ÎÂÅØÊÈ

ÇÅÌß

ÊÀÏÈÒÀË

ÒÐÓÄ

ÐÅÍÒÀ

ÏÅ×ÀËÁÀ ëèõâà ðåíòà äèâèäåíò

ÐÀÁÎÒÍÀ ÇÀÏËÀÒÀ

ÏÐÅÄÏÐÈÅÌÀ×ÅÑÊÈ ÒÅÕÍÈÊÀ, ÒÅÕÍÎËÎÃÈß, ÈÍÔÎÐÌÀÖÈß, ÏÐÅÄÏÐÈÅÌÀ×ÅÑÒÂÎ

ÏÅ×ÀËÁÀ

Êàêòî âèæäàìå, àêî ïî âðåìåòî íà À. Ñìèò ìàêñèìàòà - " Òðóäúò å áàùàòà, , à çåìÿòà å ìàéêàòà íà âñè÷êè ïðèðîäíè áëàãà.", å îáÿñíÿâàëà âñè÷êî, òî 11

â äíåøíî âðåìå ñå íàìåñâàò è äðóãè ðîäíèíè, áåç ÷èåòî ó÷àñòèå èêîíîìè÷åñêàòà ñèñòåìà íå áè ñúùåñòâóâàëà. 8. ÁËÀÃÎ ( WELFARE; GOOD )

9. ÑÒÎÊÀ ( GOODS; COMMODITY; MERCHANDISE; WARES )

10. ÎÑÊÚÄÍÎÑÒ ( SCARCITY )

11. ÈÇÁÎÐÍÎÑÒ ( CHOICE; SELECTION )

Ñðåäñòâàòà, êîèòî çàäîâîëÿâàò ïîòðåáíîñòèòå íà õîðàòà è äîïðèíàñÿò ïîëçà ñå íàðè÷àò áëàãà. Èêîíîìè÷åñêî áëàãî - âñè÷êî îíîâà, êîåòî å îòíîñèòåëíî íåäîñòàòú÷íî è çà êîåòî ïîíå åäèí ìèíèìóì îò õîðà ñà ãîòîâè äà ïëàòÿò íÿêàêâà öåíà.  ðåçóëòàò íà õèùíè÷åñêîòî åêñïëîàòèðàíå íà ïðèðîäàòà ( óíèùîæàâàíåòî íà æèâîòèíñêèÿ ñâÿò, çàìúðñÿâàíåòî íà âúçäóõà è âîäèòå ) ñâîáîäíèòå áëàãà ñòàâàò âñå ïî-ìàëêî, ïðåâðúùàéêè ñå ïî òîçè íà÷èí â ñòîïàíñêè áëàãà, êîèòî òðÿáâà äà ñå óïðàâëÿâàò è óïîòðåáÿâàò ðàçóìíî. Ïîíÿòèå â òåîðåòè÷íàòà èêîíîìèêà, ñ êîåòî ñå îòáåëÿçâà, ÷å ÷îâåøêèòå æåëàíèÿ äà ñå ïðèòåæàâàò "íåùà" ñà ïî-ãîëåìè, îòêîëêîòî ñà âúçìîæíîñòèòå, ñ êîèòî ðàçïîëàãà ïðèðîäàòà. Âñÿêà èêîíîìèêà å ðåñóðñíî ëèìèòèðàíà. Òúé êàòî ïðîèçâîäñòâåíèòå ðåñóðñè, äîõîäúò è âðåìåòî, ñ êîåòî ðàçïîëàãàìå ñà îãðàíè÷åíè, íèå ñìå ïðèíóäåíè äà ïðàâèì ÈÇÁÎÐ, äà ïðåäïî÷åòåì åäíî èëè äðóãî íeùî. Èçáèðàìå áëàãàòà, îò êîèòî ùå èçâëå÷åì íàé-ãîëÿìà ïîëçà. Èçáîðúò íà åäíà àëòåðíàòèâà ïî íåîáõîäèìîñò îòìåíÿ äðóãè.

II. ÄÎÏÚËÍÈÒÅËÍÈ ÏÎÍßÒÈß ÇÀ ÑÀÌOÏÎÄÃÎÒÎÂÊÀ 1. " Ïðè ðàâíè äðóãè óñëîâèÿ " 2. " Âòîðè÷åí åôåêò " ( Secondary effect ) 3. Ïðeäåëíî ( ìàðæèíàëíî ) ìèñëåíå 4. Ïîëåçíîñò ( Utility ) 5. Ïoòðåáíîñò - íóæäà - òúðñåíå 6. Áåçïëàòíî áëàãî 7. Áåäíîñò - îñêúäíîñò 8. Äîõîä - áîãàòñòâî 12

III. ÒÅÑÒÎÂÅ, ÇÀÄÀ×È, ÂÚÏÐÎÑÈ III.1. ÏÎÑÎ×ÅÒÅ ÊÎÅ ÎÒ ÈÇÁÐÎÅÍÎÒÎ ÏÎ-ÄÎËÓ Å ÎÁÅÊÒ ÍÀ ÌÈÊÐÎÈÊÎÍÎÌÈÊÑ È ÊÎÅ ÍÀ ÌÀÊÐÎÈÊÎÍÎÌÈÊÑ: 1. Áåçðàáîòèöàòà è çàåòîñòòà; 2. Áðîÿò íà çàåòèòå ëèöà â åäíà ôèðìà; 3. Ðàáîòíàòà çàïëàòà íà ñëóæèòåëèòå; 4. Èíôëàöèÿòà; 5. Öåíèòå; 6. Ïàçàðíîòî ðàâíîâåñèå; 7. Ïàðèòå; 8. Îòðàñëîâàòà èêîíîìèêà; 9. Ïîòðåáèòåëñêîòî òúðñåíå; 10. Âúíøíîèêîíîìè÷åñêèÿò îáìåí; 11. Ïðîèçâîäñòâåíèòå ðåøåíèÿ; 12. Öåíîîáðàçóâàíåòî; 13. Äúðæàâíèÿò áþäæåò; 14. Ôèíàíñîâî-êðåäèòíàòà ñèñòåìà; 15. Èêîíîìèêñúò íà áëàãîñúñòîÿíèåòî; 16. Áðóòíèÿò îáùåñòâåí ïðîäóêò. III.2. ÊÎÈ ÎÒ ÏÎÑÎ×ÅÍÈÒÅ ÒÂÚÐÄÅÍÈß ÑÀ ÍÎÐÌÀÒÈÂÍÈ È Ê Î È ÏÎÇÈÒÈÂÍÈ: 1. Íàðàñòâàùèÿò ðàçìåð íà èíôëàöèÿòà â ñòðàíàòà ùå áúäå ïðåïÿòñòâèå çà áúðçîòî èçëèçàíå îò êðèçàòà; 2. Ïðîáëåìúò ñ íàðàñòâàùàòà èíôëàöèÿ áè ìîãúë äà ñå ïðåîäîëåå, àêî îùå â íà÷àëîòî íà ïðåõîäà êúì ïàçàðíà èêîíîìèêà áåøå èçâúðøåíà ïàðè÷íà ðåôîðìà; 3. Ðåàëíèÿò ðàçìåð íà ìèíèìàëíàòà ðàáîòíà çàïëàòà â ñòðàíàòà ïðåç 1994 ã. å 47,3 íà ñòî â ñðàâíåíèå ñ 1990 ã.; 4. Âúïðîñèòå íà ñîöèàëíàòà çàùèòà íà íàñåëåíèåòî òðÿáâà äà ñå ðàçãëåäàò â öÿëàòà èì ñåðèîçíîñò è äà ñå ïðåäïðèåìàò äîïúëíèòåëíè ìåðêè ñðåùó íàðàñòâàùîòî îáåäíÿâàíå. III.3. ÏÎÑÎ×ÅÒÅ ÊÎÈ ÎÒ ÄÎËÍÈÒÅ ÒÂÚÐÄÅÍÈß ÑÀ ÂÅÐÍÈ È ÊÎÈ - ÍÅ: 1. Èçáîðúò íà åäíà àëòåðíàòèâà ïî íåîáõîäèìîñò îòìåíÿ äðóãè; 2. Âëîøåíèòå åêîëîãè÷íè õàðàêòåðèñòèêè íà ïðèðîäíàòà ñðåäà â ñëåäñòâèå íà ïîòúíàë â Îêåàíà ïåòðîëîíîñà÷ ñà ñâúðçàíè ñ íàëè÷èåòî 13

íà " âòîðè÷åí åôåêò " â èêîíîìèêñà; 3. Èêîíîìèêñ å íàóêà çà èçáîðà; 4. Ôàêòîðèòå íà ïðîèçâîäñòâîòî ñà: âúçäóõ, çåìÿ, òðóä, ëèõâà, ðàáîòíà çàïëàòà; 5. Öåíèòå íà ôàêòîðèòå íà ïðîèçâîäñòâîòî ñà: ðàáîòíà çàïëàòà, ëèõâà, ðåíòà, ïå÷àëáà, äèâèäåíò; 6. Ïðîáëåìúò çà îñêúäíîñòòà íà ðåñóðñèòå ñå ñúñòîè â òîâà, ÷å ïðåäëà-ãàíåòî èì å ïî-ãîëÿìî îò òÿõíîòî òúðñåíå; 7. Ñúæäåíèåòî: "Ðàâíèùåòî íà èíôëàöèÿòà ïðåç 1994 ã. å áèëî 120%" å ïîçèòèâíî; 8. Áåäíîñòòà å íåïðåîäîëèìà ñ òå÷åíèåòî íà âðåìåòî, äîêàòî îñêúäíîñòòà ñå ïðåîäîëÿâà; 9. Èçáîðíîñòòà èçìåæäó ìíîãî àëòåðíàòèâè ïðîèçòè÷à îò îãðàíè÷åíîñòòà íà ïðîèçâîäñòâåíèòå ôàêòîðè, âðåìåòî, äîõîäà è äð.; 10. Ñðåäñòâàòà, ñ êîèòî ñå çàäîâîëÿâàò ïîòðåáíîñòèòå íà èíäèâèäèòå ñå íàðè÷àò áëàãà. Èëè âñè÷êî, êîåòî èìà ïîëåçíîñò å áëàãî; 11. Èñòèíàòà çà ÷àñòíîòî å âèíàãè âàëèäíà çà öÿëîòî; 12. Îíîâà, êîåòî å èçãîäíî çà èíäèâèäà, íå âèíàãè å â èíòåðåñ íà êî-ëåêòèâà è îáùåñòâîòî; 13. Ðàçõîäèòå, íàïðàâåíè çà ïðîèçâîäñòâî íà ñòîïàíñêè áëàãà, ìîãàò äà áúäàò íàðå÷åíè ðåñóðñè; 14. Îñêúäíîñòòà íà ñòîêèòå èçèñêâà ðàçõîäè çà òÿõíîòî íàáàâÿíå; 15. Èíôîðìàöèÿòà íå å ðåñóðñ, òúé êàòî íÿìà ìàòåðèàëåí õàðàêòåð; 16. Âñÿêî èêîíîìè÷åñêî äåéñòâèå èìà âòîðè÷åí åôåêò, êîéòî ñå ïðèáàâÿ êúì ïúðâîíà÷àëíèÿ. III.4. ÈÇÁÅÐÅÒÅ ÏÐÀÂÈËÍÈß ÎÒÃÎÂÎÐ: 1. Èêîíîìèêñúò îòãîâàðÿ íà ñëåäíèòå âúïðîñè: à) êàêâî äà ñå ïðîèçâåæäà; á) êàê äà ñå ïðîèçâåæäà; â) çà êîãî äà ñå ïðîèçâåæäà èëè êàê ñà ðàçïðåäåëåíè ñòîêèòå è óñëóãèòå; ã) âñè÷êè èçáðîåíè ïî-ãîðå îòãîâîðè ñà âåðíè. 2.  óñëîâèÿòà íà ïàçàðíàòà èêîíîìèêà, èêîíîìè÷åñêèÿò âúïðîñ " êàêâè ñòîêè äà ñå ïðîèçâåæäàò " ñå ðåøàâà ãëàâíî îò: à) ïðàâèòåëñòâîòî; á) õîðàòà, êîèòî ñàìè ïðîèçâåæäàò âñè÷êî íåîáõîäèìî çà 14 çàäîâî-ëÿâàíå íà ïîòðåáíîñòèòå ñè; â) õîðàòà, êîèòî ñàìè ïîêàçâàò ñâîèòå íóæäè è ïîòðåáíîñòè;

3. Êîè îò èçáðîåíèòå õàðàêòåðèñòèêè òðÿáâà äà ñà íàëèöå, çà äà áúäå äàäåíî íåùî "èêîíîìè÷åñêà ñòîêà": à) äà å æåëàíî; á) íàëè÷íîòî êîëè÷åñòâî äà å îãðàíè÷åíî â ñðàâíåíèå ñ æåëàíèÿòà; â) äà ìîæå ôèçè÷åñêè äà ñå ïðåõâúðëÿ îò åäíî ìÿñòî íà äðóãî; ã) äà ìîæå äà ñå ïðåõâúðëÿ îò åäèí ÷îâåê íà äðóã. 4. Ïëàùàíèÿòà çà ôàêòîðè íà ïðîèçâîäñòâîòî âêëþ÷âàò âñè÷êè ïîñî÷åíè ïî-äîëó, ñ èçêëþ÷åíèå íà: à) ðàáîòíàòà çàïëàòà; á) ëèõâàòà; â) êàïèòàëúò; ã) ðåíòàòà. 5.  ïàçàðíàòà ñèñòåìà, ðåøåíèåòî íà ôèðìèòå êàêâà öåíà äà íàëîæàò å: à) ïðîáëåì, êîéòî òðÿáâà äà ðåøàò èêîíîìèñòèòå; á) ïðîáëåì, êîéòî òðÿáâà äà ðåøè ïðàâèòåëñòâîòî; â) íåðàçðåøèì ïðîáëåì; ã) ïðîáëåì, êîéòî îáùåñòâîòî ðåøàâà çà ñåáå ñè, ÷ðåç ïàçàðà. 6. Îòáåëåæåòå ñ êðúã÷å êëàñè÷åñêèòå ôàêòîðè íà ïðîèçâîäñòâî, à ñ òðèúãúëíèê - ñúâðåìåííèòå: à) òåõíèêà è òåõíîëîãèÿ; ã) ïðåäïðèåìà÷åñòâî; á) òðóä; ä) êàïèòàë; â) èíôîðìàöèÿ; å) çåìÿ. III.5. ÂÚÏÐÎÑÈ ÇÀ ÄÈÑÊÓÑÈß 1. Ïðåäëîæåòå ìåðêè, ÷ðåç êîèòî ìîæå äà ñå ñïðå õèùíè÷åñêîòî ðàçãðàæäàíå íà ïðèðîäàòà. 2. Ïðåäëîæåòå ìåðêè çà ïî-åôåêòèâíî ïðåîäîëÿâàíå íà áåäíîñòòà â îáùåñòâîòî. III.6. ÎÒÃÎÂÎÐÈ I. ÌÈÊÐÎÈÊÎÍÎÌÈÊÀ - 2,3,5,6,8,9,11,12,15; ÌÀÊÐÎÈÊÎÍÎÌÈÊÀ - 1,4,7,10,13,14,16. II. ÏÎÇÈÒÈÂÍÎ - 1,3; ÍÎÐÌÀÒÈÂÍÎ - 2,4.â); 4. 5.ã); 6. IV. 1.ã); 2.ã); 3.à);á);ã); - à); â); ã); III. ÄÀ - 1,2,3,5,7,9,10,12,13,14,16; - á); ä); å). ÍÅ - 4,6,8,11,15. 15