Spis Tresci

Spis treści

Wstęp ................................................................................................

15

Treść książki ............................................................................

16

Adresaci książki .......................................................................

16

Struktura książki ......................................................................

17

Rozdział 1. Wprowadzenie do e-learningu ....................................

19

Przykłady e-learningu ..............................................................

20

E-learning a technologia ..........................................................

24

E-learning a procesy szkoleniowe ............................................

25

Zalety i wady e-learningu ........................................................

25

Mity związane z e-learningiem .................................................

27

E-learning a organizacja ...........................................................

28

Wpływ e-learningu na procesy korporacyjne .......................

29

E-learning a uczestnicy szkoleń ................................................

30

Motywowanie w organizacji ................................................ Motywowanie à la Apple ...........................................

31 32

Wpływ e-learningu na model szkoleń ......................................

32

E-learning a funkcje zarządzania kadrami ................................

33

Przykład sposobu administrowania szkoleniami ..................

37

E-learning a szkolenia tradycyjne .............................................

38

E-learning – droga do innowacji w nauczaniu? ....................

39

Adresaci e-learningu ................................................................

40

Zastosowanie e-learningu w procesach korporacyjnych .............................................................. E-learning ukierunkowany na zewnątrz organizacji .............

40 41

8

Spis treści E-learning a Internet ................................................................

43

Portal intranetowy a dostęp do środowiska e-learningu ...... Komplementarność systemu e-learningu i portalu korporacyjnego ...................................... Synergia między procesami e-learningu a innymi procesami biznesowymi ......................... Korporacyjne środowiska e-learningu ................................. Korporacyjna uczelnia ............................................... Korporacyjna biblioteka ............................................ Korporacyjne centrum komunikacyjne ....................... Korporacyjne centrum testujące i certyfikujące ..........

43

Czy „e” w terminie „e-learning” jest potrzebne? ......................

47

Spektrum działań e-learningowych ..........................................

48

Rozdział 2. Technologia .................................................................

50

Różnorodność mechanizmów szkoleniowych ..........................

50

Ogólny model nauczania .........................................................

52

Kanały przekazu w modelu e-learningu ...................................

53

Sieć teleinformatyczna ......................................................... Kontrola procesu szkoleniowego ................................ Interakcja .................................................................. Dostęp do funkcji systemu e-learningu ....................... Bezpieczeństwo treści ................................................ Pozakomputerowe mechanizmy komunikacji ............. Intranet a Internet ............................................................... Dostęp przez sieć a dystrybucja treści na CD-ROM-ach ......

54 54 55 55 56 56 57 57

Dystrybucja treści a multimedia ...............................................

58

System e-learningu a wymagana przepustowość sieci .......... Multimedia a użyteczność kursu .......................................... Właściwa budowa kursu – przykład ....................................

58 60 61

Komputer osoby szkolonej .......................................................

61

Wymagania sprzętowe ......................................................... Oprogramowanie ................................................................ Infrastruktura serwerowa ....................................................

62 62 62

Rozdział 3. Oprogramowanie – systemy e-learningu ....................

64

Podział systemów e-learningu ..................................................

64

Podstawowe elementy procesu e-learningu ......................... Ulokowanie rozwiązań w przestrzeni e-learningu ................

65 67

43 44 45 46 46 47 47

9

Spis treści Rozwiązania w wymiarze „ludzie” ...........................................

67

LMS – system zarządzania szkoleniami ................................ Funkcje systemu LMS ................................................ System LMS a korporacyjny portal szkoleniowy ......... Pola integracji systemu LMS ...................................... Znaczenie funkcji systemów LMS .............................. Ocena korzyści z wdrożenia systemu LMS ................. SMS – system zarządzania kompetencjami i umiejętnościami ........................................................... Funkcje systemu SMS ................................................ Systemy SMS a systemy LMS ..................................... Wdrożenie systemu SMS ............................................ AS – system do testowania ................................................... Funkcje systemu AS ................................................... Kwestie do rozstrzygnięcia przed zakupem ................. Systemy AS a systemy LMS ........................................ System AS jako pierwszy krok w kierunku e-learningu

68 70 78 79 82 83 84 85 85 85 86 87 89 89 90

Rozwiązania w wymiarze „wiedza” ..........................................

90

LCMS – system zarządzania treścią szkoleniową ................. Główne moduły funkcjonalne systemu LCMS ........... Znaczenie kluczowych funkcji systemu LCMS ........... Pola integracji systemu LCMS ................................... Budowa treści w systemie LCMS a nauczanie mieszane Systemy LCMS a organizacja ucząca się ..................... EPSS – system wsparcia ....................................................... Funkcje systemu EPSS ............................................... System EPSS a system LCMS ..................................... Inne rozwiązania EPSS .............................................. System EPSS a biznes ................................................ AT – rozwiązania autorskie ................................................. Funkcje AT ................................................................ Najczęściej wykorzystywane AT ................................ Narzędzia do szybkiego opracowywania kursów ........ AT a system LCMS .................................................... AT jako pierwszy krok do wdrożenia e-learningu – przykład ............................................................

91 92 105 106 107 112 114 114 115 116 117 118 118 119 122 123 124

Rozwiązania w wymiarze „komunikacja” ................................. 125 LCS – system zarządzania zdalną komunikacją .................... Możliwości wykorzystania systemów LCS ................. Funkcje systemu LCS ................................................ Systemy LCS a nauczanie mieszane ........................... Systemy LCS a infrastruktura techniczna ................... Pola integracji systemu LCS ...................................... Etapy wdrażania kultury zdalnej komunikacji ........... Znaczenie funkcji systemów klasy LCS ......................

125 125 127 130 131 131 132 133

10

Spis treści Nakłady inwestycyjne związane z wdrożeniem systemu e-learningu ......................................................................... 133 Duże systemy korporacyjne ................................................. 133 Mniejsze rozwiązania .......................................................... 134

Porównanie korporacyjnych systemów e-learningu ......................................................................... 135 Systemy zintegrowane .............................................................. 136 Podsumowanie informacji o rozwiązaniach e-learningowych ... 138 Rozwiązania dostępne na rynku polskim ................................. 141

Rozdział 4. Treść szkoleniowa ....................................................... 143 Podstawowe informacje o kursach e-learningowych ................ 144 Cechy kursu a cele procesu e-learningu ............................... 144 Korzyści biznesowe ............................................................. 145

Rodzaje kursów e-learningowych ............................................. 146 Kursy „z półki” ................................................................... Kursy adaptowane ............................................................... Kursy dedykowane .............................................................. Ceny kursów dedykowanych ..................................... Kursy dedykowane a kursy „z półki” ...................................

147 149 150 150 154

Bariery utrudniające wdrożenie i realizację procesów e-learningowych ................................................................. 154 Bariery wejścia .................................................................... Bariery ludzkie .......................................................... Bariery techniczne ..................................................... Bariery korporacyjne ................................................. Bariery wyjścia .................................................................... Bariery w wymiarze korporacyjnym ........................... Bariery w wymiarze szkoleniowym ............................

155 155 156 156 157 157 157

Proces budowy treści ............................................................... 159 Materiały źródłowe ............................................................. Praca nad materiałami źródłowymi ........................... Niezbędne zasoby ................................................................ Zasoby ludzkie .......................................................... Oprogramowanie ...................................................... Sprzęt ........................................................................ Dziesięć zasad projektanta szkoleń ...................................... Modele opracowywania kursów e-learningowych ............... Model ADDIE .......................................................... Konwersja zasobów treści .................................................... Praktyczne porady ..................................................... Adaptacja wiedzy korporacyjnej ................................

159 160 161 161 163 163 164 166 167 169 170 171

11

Spis treści

Opracowywanie kursów e-learningowych wewnątrz organizacji ...................................................................... 173 Przykładowy przebieg budowy kursu .................................. 175

Struktura i forma kursów e-learningowych .............................. 177 Metadane treści szkoleniowej .............................................. Metadane a projektowanie i opracowywanie kursu .... Metadane a przetwarzanie obiektów .......................... Metadane a przeszukiwanie treści .............................. Wielowarstwowość treści .................................................... Minimalizacja przekazu ....................................................... Atomizacja wiedzy ............................................................... Wykorzystanie multimediów ............................................... Wykorzystanie interaktywnych form nauczania .................. Warstwa nawigacyjna kursu ...................................... Ćwiczenia i testy ....................................................... Gry ........................................................................... Symulacje ................................................................. Wirtualni mentorzy ................................................... Materiały uzupełniające ....................................................... Obiektowe podejście do treści oraz możliwość wielokrotnego wykorzystania obiektów ................

178 179 180 181 183 185 186 188 189 192 192 192 194 196 198 199

Projektowanie treści a sposób jej wykorzystania ....................... 202 Szkolenie jako proces ciągły ................................................ Szkolenia dzieci i osób starszych ................................ Dwa aspekty nauczania ustawicznego ........................ Szkolenie incydentalne ........................................................ Szkolenie incydentalne – przykład ............................. Szkolenie personalizowane .................................................. Szkolenie w interakcji z innym człowiekiem ........................

203 204 204 205 206 207 208

Podstawowe komponenty kursów e-learningowych ................. 209 Tekst ................................................................................... Elementy graficzne .............................................................. Animacje ............................................................................. Nagrania dźwiękowe ........................................................... Filmy ................................................................................... Testy i ćwiczenia ................................................................. Typy pytań ................................................................ Budowa pytań ........................................................... Ćwiczenia a testy ...................................................... Analiza testów na podstawie wyników ...................... Projektowanie testów ................................................ Projektowanie ćwiczeń .............................................. Inne elementy treści e-learningu .......................................... Leksykony ................................................................. Moduły pomocy (helpy) ............................................ Hiperlinki .................................................................

209 212 214 214 216 217 218 219 220 221 221 222 222 223 223 223

12

Spis treści Dziesięć złych praktyk dotyczących budowy kursów e-learningowych ................................................................. 224 Standardy e-learningu .............................................................. 227 Specyfikacje techniczne ....................................................... SCORM .................................................................... Standardy ergonomiczne ..................................................... Ergonomia synchronicznych procesów szkoleniowych Standardy dostępności ......................................................... Główne zapisy rozdziału 508 .................................... Standardy jakości ................................................................ Wytyczne dotyczące danych multimedialnych ..................... Standardy korporacyjne ......................................................

227 230 233 240 242 242 244 247 248

Rozdział 5. Usługi procesu e-learningu .......................................... 250 Procesy okołowdrożeniowe ..................................................... 250 Realizacja kompleksowych programów szkoleniowych ............ 251 Nauczanie mieszane ............................................................ Wykorzystanie mechanizmów nauczania mieszanego w Polsce .............................................................. Nauczanie mieszane a szkolenia elektroniczne ........... Poszukiwanie złotego środka ..................................... Facylitacja społeczna a e-learning .............................. Przykład nauczania mieszanego .................................

251 252 253 253 256 257

Wsparcie kultury komunikacji i wymiany informacji ............... 258 Zdalne wsparcie mentora .................................................... 259 System wsparcia ........................................................ 260 Kultura dzielenia się wiedzą ...................................... 261

Analiza efektywności procesów szkoleniowych ........................ 262 Ocena jakości procesu szkoleniowego – model Kirkpatricka 262 Punkty pomiaru jakości ............................................. 265 Model Kirkpatricka a model Phillipsa ........................ 266

Rozdział 6. Inwestowanie w e-learning .......................................... 268 Biznesowy wymiar inwestycji ................................................... 269 Zespół projektowy ................................................................... 270 Ekonomiczne przesłanki wdrożenia ......................................... 271 Zwrot z inwestycji ............................................................... Zasada nieoznaczoności Heisenberga ......................... Przykład wyliczenia zwrotu z inwestycji w e-learning Analiza porównawcza ..........................................................

272 273 274 278

13

Spis treści

Analiza kosztów i korzyści ................................................... 279 Przykład analizy kosztów i korzyści .......................... 279 Całkowity koszt wdrożenia ................................................. 281

Efektywne wdrożenie e-learningu ............................................ 281 „Katalizatory” wdrożenia e-learningu .................................. Szkolenia produktowe ......................................................... Szkolenie w firmie ubezpieczeniowej – przykład ......... Wdrożenie nowej technologii .............................................. Wdrożenie nowej technologii w siłach zbrojnych Wielkiej Brytanii – przykład .................................

281 283 283 285 288

Koszty wdrożenia e-learningu .................................................. 289 Zakup systemu e-learningu ...................................................... 292 Raporty ............................................................................... „Magic Quadrant” firmy Gartner .............................. Raporty firmy Brandon Hall ...................................... Konferencje i targi ............................................................... Współpraca z dostawcą ....................................................... Kiedy podziękować za współpracę potencjalnemu dostawcy .............................................................

292 293 295 296 297 298

Wdrożenie e-learningu ............................................................. 299 Czas wdrożenia ................................................................... Z czego składa się proces technicznego wdrożenia e-learningu? ......................................................... Bariery wejścia w e-learningu .................................... Faza wstępna wdrożenia ............................................ Marketing wewnętrzny .............................................. Budowa treści ............................................................ Falowy model wdrożenia e-learningu ........................ Ile może trwać wdrożenie e-learningu? ...................... Czynniki sukcesu ................................................................. Podstawowe błędy popełniane podczas wdrażania e-learningu ........................................................... E-learning a CRM ..................................................... Sposoby uruchomienia systemu e-learningu ........................ Budowa systemu ....................................................... Zakup licencji na system ........................................... Wynajęcie systemu .................................................... Wypożyczenie systemu .............................................. Porównanie modeli wdrożenia ...................................

299 299 300 301 302 303 304 305 307 308 311 313 313 315 317 319 319

Podsumowanie .................................................................................. 321 E-learning na świecie ............................................................... 321 Rynek .................................................................................. 321 Kierunki rozwoju ................................................................ 322

14

Spis treści Marketing ........................................................................... 322 Przyszłość e-learningu ......................................................... 323

E-learning w Polsce .................................................................. 324

Dodatek A. Wiarygodność ocen testów ....................................... 327 Dodatek B. Słownik terminów związanych z e-learningiem .......... 333 Dodatek C. Zawartość płyty ........................................................... 347

Spis ilustracji ...................................................................................... 361 Spis tabel ....................................................................................... 367 Indeks ............................................................................................ 369