Sana Guvenir

Edebiyat Musa TEKTAŞ

14

Ocak 2009

“SANA GÜVENİR SANA DAYANIR

”

GÖNÜL

I

manın tadını gönlünde hisseden insan, kendine hidayet veren Yüce Allah’a tevekkül eder, O’na güvenir, O’na dayanır. O’nun hükmüne ve emrine razı olur. Güzel ahlakla süslenir, dua ile yüce huzura seslenir. Ümit kapısına varır, kulluk şuuruyla durur. es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi Hazretlerinin Dîvân’ına bu nazarla bir bakalım. Hazret şöyle buyurur: Allâh’a itâat kıl her vechile tâat kıl Tevekkülde rızâda örnek insân ol örnek1

(Allah’a itaat eyle, her işinde her yönüyle O’nun emirlerine uy, O’na bağlılıktan ayrılma. O’na teslimiyette ve takdir ettiğine razı olmakta örnek bir insan ol.) Bir hadîs-i kudsîde Yüce Rabbimiz şöyle buyurur: “Ben’i anması, Ben’den bir şey istemeye fırsat bırakmayana, isteyenlere verdiğimden daha hayırlısını veririm.”2 Birlik yoludur bendeye esbâb-ı tevekkül Maksûda yeter bend ile erbâb-ı tevekkül Tedbîr ile bitmez işi takdîr-i Hudâ’nın Takdîre rızâ vermedir âdâb-ı tevekkül3 (Gönül birliğini tesis eden kullar, tevekkülün sebeplerine bağlanırlar. Bu bağlılıkları o tevekkül ehlini maksuduna kavuşturur. Allah’ın takdir ettiği şey karşısında tedbir alınamaz, güç yetirilemez. Takdir edilene rıza gösterirler.) Gerçek mü’min; Allah’a tam teslîmiyet ve tevekkül sahibi olarak yaşar. Allah’ı kendine vekil seçer, O’nun iradesine tâbî olur. O, kendisine ne takdir ederse râzı olur, tevekkülün âdâbına riâyet eder.

15

Birlik yolunun yolcuları, ilim ve rahmeti sonsuz olan Âlemlerin Rabbi Yüce Allah’ın kendileri için tercih ettiğine sarılır. “Kim Allah’a gönülden sımsıkı bağlanırsa, muhakkak ki o doğru yola konulmuştur.”4

Bulamaz mislini yâ benzerini Seni bilir sana inanır gönül Cümle âlem dost u düşmân olsa da Sana güvenir sana dayanır gönül8

Allah’ın iradesine tabi olarak bir halde bulunmanın delîli, dînen istikâmet üzere olmak ve keremi sonsuz olan Allah’tan hususî kolaylıklar görmektir. İlâhî takdir, herkese bir ölçü belirlemiş olup, o ölçüyü aşmak mümkün değildir. Şu halde, hayırlı bir yolda, yüksek bir gaye için elden geldiği kadar çalışmak, ele geçen neticeye de kanaat göstermek, kaderin hükmüne râzı olmak, hakkında hayırlı olanı istemek gerçek mü’minin tavrıdır. İnsanın bu geçici dünyaya güvenmemesini, gerçek âleme, geldiği yere döneceğini bilerek hareket etmesi gerektiğini şöyle dile getirir Hulûsi Efendi: Ey garîb hâlini bil var vatan-ı asla eriş Bu serâba güvenen teşne bu sahrâda kalır5 Hulûsi Efendi Hazretleri Hutbeler adlı eserinin birinci hutbesinde dünyanın geçiciliğini şöyle açıklar: “Bir gülşen-i safâ ve serap sandığımız cihan hiçbir zaman bir gâye-i hayat olamaz, her nevbahâr feyzini bir hazân takip eder. Zira, bu hâkdân esîr-i dest-i âlemdir. Bu âlemin hiçbir şeyinde sebât yok.”6 Güvenme dünyânın varı yoğuna Sabr eyle mihnet ü gam gelir geçer7 Kul, süregelen dış dünyadaki hayatının bütün safhalarında Allah’a kullukta bulunur; iç âleminde de başka bir şeye değil yalnızca Allah’a güvenir. Hulûsi Efendi hazretleri yaratılmış bütün varlıklarda Yüce Yaratıcının varlığını müşahede eden gönüllerin bağlılığını da şu beyitlerle dillendir: Kime baksa yâr seni sanır gönül Sanma yârım senden usanır gönül

16

Ocak 2009

(Mükemmel güzelliğiyle tecelli eden sevgiliyi, bütün eşyada gören gönül, bu güzelliği seyretmekten usanmaz. Bütün eşyada zâhir olan güzelliğinin bir başka benzeri yoktur. Onun için yalnızca sana inanmıştır gönül. Bütün âlemlerde var olan yaratıkların kendime dost veya düşman olması benim için önemli değil, senin dostluğun, sana güvenimin sonsuzluğu, sana olan inancım bana en kuvvetli dayanaktır.) Allah dostlarının tek özlem ve ideali Allah’ın hoşnutluğudur. Çünkü her türlü etkiyi doğrudan doğruya O’ndan beklerler. Her şeyin dizginini O’nun elinde, her şeyin anahtarını O’nun yanında bilirler. Sadece ve sadece O’na dayanıp güvenirler. Gönülleri, başkalarını gözetme tutsaklığından kurtulmuştur. Kalplerine tamahkârlık yol bulamaz. Böylece mükemmel ve gerçek insan olmuşlardır. Dîvân-ı Hulûsi-i Darendevî’deki şu müfredin tevekkül konusundaki manevî derinliğine de bir nazar eylemek lazım: Kapına dost olmak devlet-i âlem kapındandır9

Allah’a inanan bir insanın gönlü huzurla dolar. “Beni yaratan, yaşatan, koruyan, besleyen, şefkat ve merhametle terbiye eden bir Rabbim var.” der, başıboş ve yalnız olmadığını düşünür, mutluluk duyar. Her şeyin Allah’ın emir ve izniyle hareket ettiğini bilir. Onun için aşırı korkusu, endişesi ve üzüntüsü yoktur. Allah’a güvenip dayanır. Başına bir belâ gelse, “Bir hikmeti vardır.” diyerek sabreder. Her işte üzerine düşeni yapar, sonucu Allah’a bırakır, O’nun sonsuz hikmetine havale eder. Cefâ vü cevrine yârın tahammül eyleyip râm ol Ola kim kahr u lutfun perdesiyle imtihân eyler10 İnsanoğlu imtihan gereği bazı fiillerinde serbest bırakılmıştır. Yüce Allah’ın koymuş olduğu kanunlar çerçevesinde ölçüyü aşanlar veya sınırı geçenler imtihanı kaybederler.

İç Huzuruyla Tevekkül Yüce Allah’ı böylece tanıyan kişi, kendinin hiçliğini, acizliğini anlamakta gecikmez. O’na dayanır, O’na güvenir. Böylece sonsuz bir iç huzuruyla kabir kapısını aralayarak ebedî saadete girer. Ümit kapında recâ kapında kulluğum sana Ey pâdişâh hüsn kapında kul senin atâ senin11 Tevekkül ehli, Allah’ın rahmetinin büyüklüğünü, kereminin enginliğini her zaman her olay içinde görür. Yüce yaratıcının af ve rahmetine yönelik ümit kapılarının açılmasını ister.

Hulûsî istersen murâd olmak iste nâ-murâd Talebsiz tâlibânın hep matlûbu ol Sübhân olur12 (Ey Hulûsi Hakk’a kavuşmak istiyorsan, bir şey isteme. Bu yolda herhangi bir talepte bulunmayanlar, sadece Allah’ı arzu etmiş olurlar.) Arif, Rabbinin ezelden kendisi için takdir ettiğine güvenerek, ilim ve rahmetini itham eder gibi O’na bile ihtiyacını arz etmekten hayâ eder. Böylesine, edep ve hayâ sahibi biri, kendisi gibi yoksul, âciz ve çaresiz insanlardan bir şey istemeye hiç tenezzül etmez. Bunun için Ebu Ali Dakkak, “İrfan sahibi olmanın alameti, az olsun çok olsun ihtiyaçlarını Allah’tan başka hiç kimseden istememendir.” demiştir. İnsanlardan bir şey isteme ve beklemenin sakıncası, kulluğun özü olan ihlâsı zedelemesinden ileri gelir. Gerçek dindarlığın aslı ihlâstır. İhlâsın aslı ise, Hz. Ali’nin de belirttiği ve Somuncu Baba Hazretlerinin tavsiyelerinde zikrettiği gibi, “İnsanların elindekinden ümit kesmektir.” İnsanların elindekine karşı bir beklenti içinde olanlar, ihlâs denilen o tertemiz ruh halini yakalayıp muhafaza edemezler. Yaptıkları kulluk ve ibadetlere gösteriş ve başkaca dünyalık kaygılar karıştırırlar. Özetle söyleyecek olursak, güzel ve hayırlı işler yapmanın temeli dinde ince anlayış ve duyarlılığa, bu da Allah’a güvenmeye, O’nu her şeye bedel yeterli görmeye ve ihtiyaçlarımızı O’na arz etmeye dayanır. Tevekkülün esası da bu güven duygusudur.

Buna karşın, ümitte bir aşırılığa kaçtığını hissedip, korku ve ümit arasında ince bir ayar yapmak istediğinde ise, bunca iyilikleri karşısında kendisinden O’na doğru yükselen bunca hata ve günahlarını göz önüne getirir. Böylece, gönül kırıklığı ve tevâzu halini yeniden kazanır ve yararlı işlerle hatalarını telâfîye yönelik daha ciddî bir gayret göstermesi gerektiğini hisseder.

1

Zaman zaman bozulabilen korku ve ümit dengesini bu iki yöntemle yeniden kuran kişi, iki kanadı da sağlam bir kuş gibi kemâl mertebelerine doğru güvenle yükselebilir.

7 8 9 10 11 12

Dipnot 2 3 4 5 6

Ateş¸ Es-Seyyid Osman Hulûsi¸ Dîvân-ı Hulûsî-i Dârendevî¸ (Haz.:Prof. Dr. Mehmet Akkuş-Prof. Dr. Ali Yılmaz) s. 163¸ Nasihat Yay.¸ İstanbul¸ 2006. Tirmizî,V, 184. Ateş¸ Dîvân¸ s.353. 3/Al-i İmrân, 101. Ateş¸ Dîvân¸ s.80. Ateş¸ Es-Seyyid Osman Hulûsi¸ Şeyh Hamid-i Veli Minberinden Hutbeler¸ (Haz.:Prof. Dr. Mehmet Akkuş-Prof. Dr. Ali Yılmaz) s. 3¸ Nasihat Yay.¸ İstanbul¸ 2006. Ateş¸ Dîvân¸ s.336. Ateş¸ Dîvân¸ s.337. Ateş¸ Dîvân¸ s.428. Ateş¸ Dîvân¸ s.78. Ateş¸ Dîvân¸ s.156. Ateş¸ Dîvân¸ s.81.

17