Ruigrok Over Groen

Het Haverlei-project in Den Bosch van Bouwfonds Property Development

FOTO: ROBERT OERLEMANS

Natuur en stad versterken elkaar

H

et is nu tijd voor een nieuwe gebiedsspecifieke en ontwikkelingsgerichte ruimtelijke politiek, die zoet en zuur, rood en groen, stad en land met elkaar verbindt. Omdat de landbouw op grote schaal verdwijnt als economische drager van het platteland, ontstaat ruimte voor nieuwe verstedelijking én voor nieuwe natuur. Dat kost geld, niet alleen omdat die landbouwgronden moeten worden aangekocht, maar ook omdat vaak fors geïnvesteerd moet worden in de aanleg en onderhoud van nieuwe natuur. Omdat Nederlanders collectief steeds minder belastinggeld over hebben voor landschap en natuur en individueel steeds meer geld voor wonen, is verstedelijking in dit proces leidend. Maar die verstedelijking moet dan wel optimaal worden benut om opbrengsten ten behoeve van nieuwe natuur te genereren. Door het afschaffen van tal van Europese subsidies wordt het economisch draagvlak onder grote delen van de landbouwsector weggeslagen. Ter illustratie: nog onlangs maakte CSM bekend dat de suikerfabriek in Breda de deuren gaat sluiten als gevolg van het veranderende Brusselse subsidieregime. Op dit moment stoppen in Nederland al tien boeren per dag met hun bedrijf. Samen met de gemiddelde leeftijd van de ons nog resterende boerenstand maakt dit duidelijk dat de uitverkoop van het platteland in een tempoversnelling terecht is gekomen. Een platteland met een hoge emotionele waarde en in sommige gevallen ook een hoge landschappelijke en ecologische waarde. Willen we die landschaps- en natuurwaarden duurzaam behouden — en dat willen veel Nederlanders — dan zullen we actie moeten ondernemen. Actie die verder gaat dan instandhoudingssubsidies voor de grondgebonden landbouw. We zullen nieuwe, vitale dragers voor die oude waarden van Mooi Nederland moeten creëren. Professionele projectontwikkelaars, die steeds meer als integrale gebiedsontwikkelaars opereren, hebben hierin een sleutelpositie. Zij hebben bewezen bij uitstek de rol van risicodragende opdrachtgever te kunnen vervullen, vanwege hun kennis van de markt, hun

De Neprom, de vereniging van professionele projectontwikkelaars, werkt graag samen met natuurbeheerders. Zulke coalities bieden ongekende kansen voor nieuwe natuur, landschap en aantrekkelijke woonwijken » Peter Ruigrok en Jan Fokkema ervaringen met ruimtelijke-ontwikkelingsprocessen en hun vermogen innovatieve financieringsconstructies te vinden. Projectontwikkelaars kunnen daarbij niet zonder lokale en regionale overheden en maatschappelijke organisaties, zoals natuurbeschermers. Dat vraagt om nieuwe coalities, waarin die partijen, met oog voor elkaars belangen, los moeten komen van hun traditionele rol. Natuurbeschermingsorganisaties kunnen bij gebiedsontwikkelingen een belangrijke functie vervullen, als zij bereid zijn zich niet als hindermacht,

maar juist als ontwikkelingskracht op te stellen. Ze moeten niet handelen vanuit de bestaande ecologische structuren en elke verandering als bedreiging zien en procederen tot aan de Kroon. Maar juist openstaan voor nieuwe kansen en op basis van rationele afwegingen tot vernieuwende oplossingen komen. Niet frustreren maar inspireren! Organisaties als Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Provinciale Landschappen kunnen door hun specifieke deskundigheid in de eerste fasen van het ontwikkelingsproces, waarin nog het

Uw mening over toekomst Nederlands landschap Hoe heilig zijn het Groene Hart en de gebieden buiten de bebouwde kom, waar woningbouw nu taboe is? Of op kleinere schaal: hoe richten we ons stadspark in? Het kabinet ziet natuur en landschap in al hun vormen niet langer als rijkstaak. Burgers, al dan niet in vereniging, en particuliere instellingen moeten zich ermee gaan bemoeien. Krijgen we daarmee meer

pagina 7, 17-01-2005 © Het Financieele Dagblad

natuur en een fraaier landschap? En zo ja, wat willen we dan? Geef uw mening in maximaal 300 woorden en vermeld naam en woonplaats. E-mail naar [email protected] of stuur een fax of brief (voor adres zie linksboven). Een bloemlezing uit de reacties plaatsen we deze week in Optiek. Alle reacties komen op onze website te staan.

minste is bepaald en het meeste mogelijk is, tot nieuwe creatieve en innovatieve oplossingen komen, waarbij natuurwaarden ook de opbrengsten van de nieuwe verstedelijking verhogen. In die samenwerking tussen projectontwikkelaars, overheden en natuurbeschermers kunnen dan vanuit de bouw van woningen maximale opbrengsten voor natuur, landschap, waterberging en andere publieke kwaliteiten worden gegenereerd. Een dergelijke ontwikkelingsgerichte houding vanaf het begin van het proces voorkomt dat het eindresultaat in termen van landschappelijke kwaliteit en natuurwaarden tegenvalt. Deze nieuwe werkwijze vergt aan de kant van de natuurbeweging een nieuw elan en het loslaten van de verambtelijkte werkwijzen. Gelukkig merken we bij natuurorganisaties ook die behoefte aan meer efficiency en de bereidheid de eigen doelstellingen te matchen met die van de markt. Deze maatschappelijke organisaties hebben bovendien ook zelf aanzienlijk grondbezit. Dat geeft hun de mogelijkheid om in vervolgfasen van het ontwikkelingsproces ook zelf financieel, al dan niet risicodragend, te participeren in de gebiedsontwikkeling. Dat geeft ze meer zeggenschap over het eindresultaat. Eigen grondposities maken het ook mogelijk om tot interessante herverkavelingen te komen, waarbij landschap, natuur en verstedelijking kunnen winnen. Maar ook in die situaties zouden wij die maatschappelijke organisaties adviseren om hun kapitaal niet risicovol te investeren in de nieuwe verstedelijking, omdat ze daarvoor gewoonweg de marktkennis ontberen. Projectontwikkeling is een vak, net als de ontwikkeling en het beheer van natuur. Het uitvoeren van een vak door niet-professionals leidt alleen maar tot suboptimale oplossingen en verkwanseling van publieke middelen. Ook hier geldt: ga uit van je eigen kracht en benut de kracht van anderen! Peter Ruigrok is voorzitter en Jan Fokkema is directeur van Neprom, vereniging van professionele projectontwikkelaars. Dit is de zesde bijdrage aan het debat over het Nederlandse landschap. Dinsdag verscheen ‘Vertrek boeren is een grandioze kans voor modern natuurbeheer' van stichting Ark. Daarop reageerden Natuurmonumenten, Bouwfonds MAB, LTO Nederland en de ministeries van ruimtelijke ordening en landbouw. Zie ook www.fd.nl/landschap