Political Party
This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
Overview
Download & View Political Party as PDF for free.
More details
- Words: 9,859
- Pages: 20
ျမန္မာျပည္ႏွင့္ ပါတီ ေက်ာင္းတုန္းကသင္လိုက္ရတဲ့ပါတီ ကိုယ္ေတြ႔ `မေရြးမီ´ ျမန္မာျပည္ပါတီေခတ္Uီး ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လ မ္းစU္ ပါတီေခတ္ ပါတီႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီ ႏိုင္ငံေရးပါတီAမ်ိဳးAစားမ်ား ပါတီမ်ားAားခြဲျခားၾကည့္ျခင္း
ပါတီမဲ့စနစ္ တစ္ပါတီစနစ္ ႏွစ္ပါတီစနစ္ ပါတီစံုစနစ္ ပါတီႏွင့္ရည္ မွန္းခ်က္မ်ား ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ ႀကံဳခဲ့ရပါတီမွာ AားေပးၾကပါUီးဗ်ာ လြတ္လပ္ေရးေၾကညာစာတမ္း ပါသေဘာတရားမွသ ည္ ၀န္ထမ္းႏွင့္ပါတီႏိုင္ငံေရး ပါတီေတြ စံု ကုန္ႏိုင္ေသးရဲ႕လား Aႏိိုင္ရၿပီး ဘာေၾကာင့္ မႏိုင္ၾကတာလဲ Aဘယ္ေၾကာင့္ NLD လႊတ္ေတာ္AေျခခံUပေဒႏွင့္Aစိုးရ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္း ေဆာင္ေကာင္းဆိုတာ
ျမန္မာျပည္ႏွင့္ ပါတီ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ႏိုင္ငံေရးစိတ၀ ္ င္ စားသူတစ္Uီး ျဖစ္ပါတယ္။ ေခတ္Aဆက္ဆ က္ ဘယ္ပါတီ ဘယ္ႏိုင္ငံေရးမွာ မွ ပါ၀င္ လႈပ္ရွားျခင္း မရွိခဲ့ေပမယ့္ စာေပကို စတင္ေလ့လာကတည္းက ႏိုင္ငံေရး စာေပေတြနဲ႔ စတင္ေလ့လာခဲ့ရတာဆိုေတာ့ ပါတီစိတ္၊ ၀ါဒစိတ္ေတြက ေတာ့ ရွိေနဆဲပါ။ စိတ္သာ ရွိတာပါ။ ေလ့လာတာ ဖတ္တာနဲ႔ ေရးတာကိုပဲ Aားသန္ၿပီး၊ လႈပ္ရွားဖို႔ဆိုတဲ့ Aပိုင္းက်ေတာ့ ဘယ္တုန္းကမွ စိတ္မ၀င္စားခဲ့ပါဘူး။ ၿပီးခဲ့တဲ့လက ကၽြန္ေတာ္ `ဘာလဲဟဲ့ဒီမိုက ေရစီ´ ဆိုၿပီး ေရးလိုက္ပါတယ္။ ခင္ မင္သူAခ်ိဳ႕က `ဘာလဲ မင္း က ဒီ မိုကေရစီကို ေျပာင္တာလား၊ ေလွာ င္တာလား´ လို႔ ၀ိုင္း၀န္းAျပစ္တ င္ၾက ပါတယ္။ ဒီမိုက ေရစီကို မေျပာင္မေလွာ င္ရဘူး လို႔ ဘယ္သူေတြက Aမိ န္႔ထုတ္ခဲ့လို႔လဲ။ ေနာက္ၿပီး သူတို႔က ကၽြန္ေတာ္ေရးထားတာကို ေသေသခ်ာခ်ာ မဖတ္လို႔ ျဖစ္ ပါလိမ့္မယ္။ ကၽြန္ေတာ္ေရးထား တာက ဒီမိုကေရစီဆိုတာ ဘာလဲလို႔ တကယ္သိေစခ်င္တ ဲ့ ေစတနာနဲ႔ေရးထားတာ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေAာင္ဆန္း ကိုယ္တိုင္က `ဒီမိုကေရစီတိုင္း ဒီ မိုကေရစီ တာ မဟုတ္ဘူး ´ လို႔ ေျပာခဲ့တာေလ။ ဒါကို ကၽြန္ေတာ္က ထပ္ၿပီး ကၽြန္ေတာ့္ Aေတြ႔Aႀကံဳေလးေတြနဲ႔ ရွင္းျပတာ။ ဒီမိုကေရစီAေၾကာင္း ေျပာခ်င္ရင္ ဒီ မိုကေရစီဆိုတာဘာလဲလို႔ ဂဃနဏသိေAာင္ Aရင္လု ပ္ၿပီး ပိုင္မွေျပာ၊ နားလည္မွလႈပ္ရွားတယ္ဆိုရင္ ပိုေကာင္းမယ္ဆိုတဲ့ ေစတနာနဲ႔ ဘာလဲဟဲ့ `ဒီမိုကေရစီ´ ဆိုၿပီး ေရးလိုက္တာပါ။ Aခုလ ည္း ဆရာသမားတစ္ေယာက္က `ေဟ့ေကာင္ ဒီမိုကေရစီ Aေၾကာင္းၿပီး ေတာ့ ပါတီAေၾကာင္းလုပ္ကြာ ´လို႔ ေျပာလိုက္ခ်ိန္မွာ ကၽြန္ေတာ္ၾကားဖူးသမွ်၊ ဖတ္ဖူး သမွ်၊ ႀကံဳဖူးသမွ်ေတြကေန ပါတီAေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္ေျပာၾကည့္လိုက္ပါတယ္။ ေက်ာင္းတုန္းကသင္လိုက္ရတဲ့ပါတီ ကၽြန္ေတာ္တို႔Aထက္တန္း ေက်ာင္းသားဘ၀မွာ သိပၸံေမာင္၀ေရးတဲ့ ၀တၳဳေဆာင္းပါးေတြကို သင္ယူမွတ္ သားခဲ့ဖူးပါတယ္။ AဲဒီA ခ်ိန္ကေတာ့ ပါတီႏိုင္ငံေရးေတြ သိပ္နားမလည္ခဲ့ေလေတာ့ သိပၸံေမာင္၀ေဆာင္းပါးမ်ား စုေပါင္းထားတဲ့စာAုပ္မွာ ဘာAႀကိဳက္ဆံုးလဲေမးရင္ ဆရာေစာပါတဲ့ `ရြာ့က်က္သေရ´ကို Aႀကိဳက္ဆံုးပါပဲလို႔ ေျပာရပါလိမ့္မယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို သင္တ ဲ့ဆရာကလည္း ဆရာေစာကို ပီျပင္ေAာင္ ႐ုပ္လံုး ေဖာ္ၿပီ း သင္ၾကား ႏိုင္ခဲ့တာေၾကာင့္ `ေနာက္ႏွစ္ေပါင္း ၄၀-၅၀ ခန္႔ၾကာလွ်င္ ရြာေက်ာင္ းမွပင္ ျမန္မာျပည္သမၼ တထြက္ခ်င္ထြက္ေန မည္ကိုလ ည္း စU္းစားမိ ပံုမေပၚ´ဆိုတဲ့ Aဆံုးသတ္ နိဂံုးေလးကို Aၿမဲသတိရေနမိတ ယ္။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ သိပၸံေမာင္ ၀ ၀တၳဳေဆာင္းပါးေလးေတြကို Aခါတိုင္းလိုလို ျပန္ဖတ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ျပန္ဖတ္တိုင္းလည္း Aရသခံစားလို႔ ရတာေၾကာင့္ ႏြမ္းလ်လ် ျဖစ္ေနတဲ့ စာAုပ္ေလးထဲမွာ ပါတီေတြဂိုဏ္းေတြကြဲၿပီး ျပႆနာတတ္ရပံုေလးကို ရွာဖတ္မိပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တုန္းက ဘယ္လိုမွ Aရသာခံ စားလို႔ မရတဲ့ ၀တၳဳ ေဆာင္း ပါးေလးဟာ ခုခ်ိန္မွာ Aခ်ိန္ကိုက္ျပန္ဖတ္လိုက္ရလို႔ ျမင္တတ္၊ ေရးတတ္တဲ့ ဆရာသိ ပၸံေမာင္၀ကို Uီး Aႀကိမ္ႀကိမ္ခ်ေနမိပါေတာ့တယ္။ ဆရာေရးသြားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသေရာ္စာေလးက `မေရြးမီ´ လို႔ Aမည္ေပးထားပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပါတီႏိုင္ငံေရးေတြ သိ ပ္ၿပီးေခတ္ မစားမီကတည္းက ရွိစုမဲ့စု Aသင္းAဖြဲ႔ေတြ ျမန္မာျပည္ႀကီးကို Aိႏၵိယကေန ခြဲမလား၊ တြဲမလားဆိုၿပီး ျပႆနာတတ္ၾကပံုကို ေရးျပထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ေတြက ခြဲတရားေတြ၊ တြဲတရားေတြေဟာ။ သိနားမလည္တဲ့ ရြာသူရြာသားေတြက စိတ၀ ္ မ္း ေတြက၊ြဲ ရြာဘုန္းႀကီးနဲ႔ ေက်ာင္း ဒကာ ရန္ေတြျဖစ္၊ သူငယ္ခ်င္းေတြရန္ျဖစ္၊ မိသားစုေတြ စိတ၀ ္ မ္းကြ၊ဲ ငါးစိ မ္းသည္ ေတြေတာင္ တြဲေရး၊ ခြေ ဲ ရးျငင္းၿပီး ရန္ျဖစ္ကာ ပါ႐ိုက္ႏွင့္ ရြာတစ္ရြာကို စံထားကာ တစ္ ႏိုင္ငံလံုးဆို လွ်င္ မည္သုိ႔ ေနမည္နည္းဟု ပံုေဖာ္သြားတဲ့ ဆရာ့ေဆာင္းပါးဟာ ေခတ္တစ္ေခတ္ရ႕ဲ ျပယုဂ္လို႔ ဆို ႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ေတြ႔ `မေရြးမီ´ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေမလ ၂၇ ရက္ေန႔မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီ Aေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲမွာ ေက်းရြာ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ေရးAဖြဲ႔ Aတြင္းေရးမွဴးAျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ဖူး ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေက်းရြာဟာ ႐ိုးမေတာင္ေျခမွာရွိတ ဲ့ ရြာႀကီးတစ္ရြာျဖစ္တာေၾကာင့္ ႐ိုးသားတဲ့ ေတာင္သူလယ္သမား လက္လုပ္လက္ စားေတြမ်ားၿပီး ႏိုင္ငံေရးAေၾကာင္းေတြ ဂဃနဏသိသူေတြ Aလြန္ရွား ပါတယ္။ ဆိုရွယ္လစ္ ေခတ္ တစ္ပါတီစနစ္တုန္း က ရြာမွာရွိတဲ့ စာေပAနည္းငယ္ တတ္တဲ့ လူႀကီးတစ္ေယာက္ဟာ ၿမိဳ႕မွာ တရားေရး Uကၠ႒ဆိုၿပီး တက္ျဖစ္လိုက္လို႔ ေနာက္ပိုင္း ရြာမွာ Aေတာ္ေလး ၾသဇာေညာင္းခဲ့ပါတယ္။ ဆိုက္ကားသမားလည္း ပါတီမွာ ယူနစ္ေကာ္ မတီ၀င္တို႔ တရားေရးမွာ Uကၠ႒တို႔ တက္ျဖစ္တာကို သူတို႔ရြာက နားမလည္ေတာ့ ၁၀ တန္းေလာက္ တက္ ဖူးတဲ့ Uီး ေAာင္ဘကို တကယ့္လူတင ြ ္က်ယ္ႀကီးတစ္ ေယာက္လို တစ္ရြာလံုးက ေလးစားAားကိုး ၾကပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရြာမွာ လာၿပိဳင္တဲ့ ႏွ စ္ပါတီတည္း ရွိတယ္။ တစ္ရြာလံုးမဲထည့္ၾကရမယ့္ ရြာသားေတြကို လိုက္ေမးၾကည့္ Aဲဒီပါတီေတြရ႕ဲ Aမည္ကို တစ္လံုးမွေျဖာင့္ေAာင္ ရြတ္မျပႏိုင္ဘူး ။ သူတို႔Aေခၚက `ေAာင္ဘ ပါတီ´ နဲ႔ `ဗိုလ္ခ်ဳပ္သမီးပါတီ´ လို႔ပဲသိၾကတယ္။ စည္း ႐ံုးေရးဆင္းလာသူေတြက လည္း ဒီAတိုင္းပဲေျပာၿပီး စည္း႐ံုးၾကပံုေပၚတယ္။ ေAာင္ဘ ပါတီဆိုတာက တိုင္း ရင္းသား စည္းလံုး ညီၫြတ္ေရးပါတီပါ၊ UီးေAာင္ဘဟာ တစ္ ပါတီ ေခတ္မွာ ၾသဇာေညာင္း ခဲ့ေလေတာ့ ၿမိဳ႕ေပၚက
သူ႔ရ႕ဲ ရဲေဘာ္ရဘ ဲ က္ေတြ ဆင္းလာၿပီး Uီး ေAာင္ဘကို ေနရာေပးကာ ပါတီစည္း႐ံု းေရးေတြ လုပ္ခိုင္း ေတာ့ တယ္။ Aရွိန္A ၀ါ၊ ၾသဇာ၊ ေဆြဂုဏ္ မ်ိဳးဂုဏ္ ေတာင့္တ င္းတာ ေၾကာင့္ တစ္ရြာ လံုးနီးပါး Uီး ေAာင္ဘပါတီကို ေထာက္ခံၾကေတာ့တယ္။ ေနာက္တစ္ပါတီကေတာ့ Aမ်ိဳးသားဒီမိုက ေရစီAဖြဲ႔ခ်ဳပ္ေပါ့။ သူတို႔ ကို Uီး ေဆာင္ တာက Uီးစိန္ဆို တဲ့သူ။ Uီးစိန္က UီးေAာင္ဘေလာက္ မေတာင့္တ င္းဘူး။ တစ္နယ္ကေနလာၿပီး ရြာသူ နဲ႔ Aိမ္ေထာင္က်ထားတာဆိုေတာ့ ရြာသားလို႔လ ည္း ေျပာမရေပဘူး။ ဒါေပမယ့္ ရပ္က်ိဳးရြာက်ိဳးေတာ့ တကယ္ေဆာင္တတ္သူ လို႔ နာမည္ရပါတယ္။ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ ပေ ြဲ န႔ မတိုင္မီေတြမွာ ရြာထဲမွာ လႈ ပ္လႈပ္ရွားရွားျဖစ္ေAာင္ စည္း႐ံုးၾကတယ္။ Uီး စိန္ ကလည္း သူ႔Aိ မ္ေရွ႕မွာ ဓာတ္စက္ေထာင္တယ္။ Uီး ေAာင္ဘကလည္း သူ႔Aိမ္ေရွ႕မွ ဓာတ္စက္ေထာင္ တယ္။ ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ သူတို႔ႏွစ္Aိမ္က မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ျဖစ္ေနတယ္။ တစ္Aိ မ္က ဘာေတြလုပ္လုပ္ ေနာက္တ စ္Aိမ္က လို က္လုပ္ေန တယ္။ ေနာက္ ပိုင္းမွာ တစ္ရြာလံုးၾကားေAာင္ ေဟာေျပာ တာေတြက တရားလြန္ျဖစ္လာတယ္။ ပုဂၢိဳလ္ေရး ပုတ္ခတ္မႈေတြပါ ပါလာလို႔ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ ေရြး ခ်ယ္တင္ေျမွာက္ေရးAဖြဲ႔ Uကၠ႒တို႔ က စခန္း ဖြင့္ထားတဲ့ ေက်ာင္းကို ပါတီႏွစ္ရပ္စလံုးက လူေတြေခၚၿပီး သတိေပးရတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြနဲ႔ တစ္သီးပု ဂၢလေတြဟာ Aမိန္႔A မွတ္ (၃/၉၀) ပါ တားျမစ္ခ်က္ေတြကို လိုက္နာၾကရပါလိမ့္မယ္။ စုေ၀းျခင္း၊ မဲဆြယ္ျခင္းေတြ လုပ္ရာမွာ လိုက္နာရမယ့္စည္းကမ္း ေတြကို ဖတ္ျပၿပီး လိုက္နာပါ့ မယ္လို႔ လက္မွတ္ေတြ ထို းခိုင္းရတယ္။ AဲဒီAခ်ိန္က စၿပီး ပါတီႏွစ္ရပ္ရ႕ဲ တိုက္ပြဲက ျပင္းထန္လာတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ Aဲဒီရြာမွာ ေက်ာင္းဆရာဘ၀နဲ႔ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနခ်ိန္ ျဖစ္ ပါတယ္။ တစ္ရြာလံုးက ေလးစားေလာက္တဲ့သူဆိုၿပီး ေကာ္မရွင္ Aတြင္းေရးမွဴးတာ၀န္ေပးထားၿပီး Uကၠ႒ကေတာ့ ယခင္သူႀကီးေဟာင္း တစ္ေယာက္ပါ။ သူႀကီးေဟာင္းကလည္း ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေခတ္ႏွစ္ဆက္ Aေတြ႔ႀကံဳရွိခဲ့ ဖူးသူဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လုပ္ရကိုင္ရ Aေတာ္ေလး Aဆင္ေျပပါတယ္။ AဲဒီAခ်ိန္က ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေက်ာင္းေဆာင္Aသစ္တ စ္ခုကို ေဆာက္ေနခ်ိန္ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ရြာ လံုး ဒီေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ပြဲ ဆိုတာႀကီး မလာခ်ိန္Aထိ Aေတာ္ေလးေျပာရဆိုရ၊ လုပ္ရကိုင္ရ ေခ်ာေမြ႔လွ ပါတယ္။ ပါတီဆိုတာေတြ၀င္ လာမွ သူ႔ပါတီ ငါ့ပါတီေတြကြဲၿပီး `ေဟ့ AဲဒီAစည္းAေ၀း ကို ေAာင္ဘလာရင္ မလာဘူး´ ဆိုတာေတြ၊ `ငစိန္လူတင ြ ္က်ယ္ လာလုပ္မဲ့ပြဲကို ငါမတက္ဘူး ´ ဆိုတာေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ေက်ာင္း ေဆာက္ဖို႔ Aလွဴေတြ ခံၿပီး စည္းစည္းလံုးလံုး လက္တခ ြဲ ဲ့ၾကတဲ့ Uီး စိန္နဲ႔ UီးေAာင္ဘတို႔ႏွစ္ေယာက္ ပါတီေတြ၀င္လာမွ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ ၾကည့္မရေလာက္ေAာင္ ျဖစ္လာတယ္။ တစ္ရြာလံုးမဲေပးရမယ့္ေန႔မွာ `ေဟ့ ေAာက္ဘပါတီကို မဲထ ည့္ေနာ္ စပါးႏွံေလးကိုေရြးခဲ့´ ဆိုတာေတြနဲ႔ `ဗိုလ္ခ်ဳပ္သမီးပါတီကို မဲထ ည့္ခဲ့ေနာ္ ခေမာက္ကိုေရြးခဲ့´ ဆိုတာေတြ ေက်ာင္း ေရွ႕မွာ စီ စီညံေနတဲ့Aထိ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ႐ိုးသားတဲ့ ရြာသူရြာ သားေတြဟာ ကိုယ္ေရြးခ်ယ္ခဲ့ရမယ့္ ပါတီေတြက ဘာေတြမွန္းလဲမသိ၊ ကိုယ့္ကို ဘာေတြလုပ္ေဆာင္ေပးမယ္ မွန္းလဲမသိ၊ ေခတ္Aဆက္ဆက္ သူတို႔ေလးစားခဲ့တဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေAာင္ဆ န္းကို ေရွ႕တန္းတင္ၿပီး စည္း ႐ံုးခံလိုက္ၾကရလို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္က ပဲ ေသရြာကျပန္လာၿပီး တိုင္းျပည္ကို လာUီးေဆာင္သလိုလို၊ ရြာကUီးေAာင္ဘႀကီးတစ္ေယာက္ တရားသူႀကီးထက္ ျမင့္တဲ့ Aဆင့္မွာ ေနရရၿပီး တို႔ရြာကို ဟယ္လီေကာ္ပတာ ႀကီးစီးၿပီး ျပန္လာမေယာင္ေယာင္နဲ႔ မဲေတြေပးကာ ႏွ စ္ပါတီ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈၾကားမွာ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ မေခၚႏိုင္၊ မေျပာႏိုင္ေတြျဖစ္ၿပီး ကၽြန္ေတာ့္ ေဆာက္လက္ စ စာသင္ေက်ာင္းေလးလည္း ေဟာင္းေလာင္းဘ၀နဲ႔ ႏွ စ္ကာလေတြ ရွည္သြားခဲ့ရ ပါေတာ့တယ္။
ျမန္မာျပည္ပါတီေခတ္Uီး ျမန္မာ့ႏိုငင ္ ံေရးလႈပ္ရွားမႈသမိုင္းမွာ Aေစာဆံုးႏိုင္ငံေရးလႈ ပ္ရွားမႈAသင္းAျဖစ္ ဂ်ီစီဘီေA (General Council of Burmese Association) ကို လူတိုင္းသိၾကပါလိမ့္မယ္။ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈေတြကို Uီးေဆာင္လႈပ္ရွားရာကေန ေပ်ာ့ညံ့တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြရ႕ဲ လႊမ္းမိုးမႈ၊ A စြမ္းA စ A ေျမာ္A ျမင္ မရွိ မႈေတြေၾကာင့္ နယ္ခ်ဲ႕လက္ေA ာက္ကေန လြတ္ေျမာက္ေရးA တြက္ ႀကိဳးပမ္း မႈသမိုင္း မွာ စကတည္းက ေလးစိတ္ေလးမႊာ ကြခ ဲ ဲ့တဲ့ ဂ်ီစီဘီေA ျဖစ္သ ြားခဲ့ရပါတယ္။ ၁၉၄၂ ကေန ၁၉၄၃ ခုႏွစ္A တြင္း ဂ်ီစီဘီေA ကေန သေႏၶတ ည္လိုက္ၿပီးမွ ေသြးေတြကြဲကာ ခြဲထြက္ကုန္ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီနဲ႔ A သင္းA ဖြဲ႔ေတြရ႕ဲ စာရင္း ကိုၾကည့္ရင္ ေA ာက္ပါA တိုင္း ေတြ႔ရွိၾကရပါလိမ့္မယ္။ ၁။ သံဃာ့ၾသ၀ါဒခံ ျမန္မာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ျမန္မာA သင္း ခ်ဳပ္ (Uီးစိုးသိမ္း Uီးေဆာင္) ၂။ ဂ်ီစီဘီေA (Uီးခ်စ္လႈိင္ Uီး ေဆာင္) ၃။ ျပည္သူျပည္သားပါတီ (၂၁ Uီး ပါတီUီး ေဆာင္) ၄။ သဟဇာတပါတီ (သူရိယA ယ္ဒီတာေဟာင္း Uီးတုတ္ႀကီး) ၅။ ေရႊေတာင္ၾကားပါတီ (ဆာေဂ်ေA ေမာင္ႀကီး)
၆။ ဟုမၼ႐ူးလိဂ္ (သာယာ၀တီ Uီး ပု) - ဆိုၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ နယ္ခ်ဲ႕လက္ေA ာက္က ေန လြတ္ေျမာက္ေA ာင္ နယ္ခ်ဲ႕လက္ေA ာက္ကေန ႀကိဳးပမ္းမႈ ေခတ္Uီးမွာပဲ A ကြဲကြဲ ျဖစ္ခဲ့ၾကရပါတယ္။ ၉၁ ဌာန A ုပ္ခ်ဳပ္ေရးေခတ္မွာ လႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပြဲကို ၁။ သခင္မ်ားပါ၀င္ေသာ တို႔ဗမာA စည္းA ႐ံုး ။ ၂။ Uီးဘေဘေခါင္းေဆာင္ေသာ ငါးပြင့္ဆိုင္A ဖြဲ႔။ ၃။ ေဒါက္တာဘေမာ္၏ ဆင္းရဲသားA ဖြဲ႔။ ၄။ Uီးခ်စ္လႈိင္၏ ၀ံသာႏုA ဖြဲ႔။ ၅။ ဂဠဳန္Uီး ေစာေခါင္း ေဆာင္ေသာ မ်ိဳးခ်စ္ပါတီ - ဆိုၿပီး ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီ စနစ္ မ်ိဳးနဲ႔ ၀င္ေရာက္ယွU္ၿပိဳင္ခဲ့ၾကတာ ေတြ႔ရတယ္။ A ရင္းရွင္နယ္ခ်ဲ႕ေခတ္မွာ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈေတြ လုပ္ရတာေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ေငြမ်ားတရား ႏုိင္ေစဖို႔ ေျမရွင္A ရင္းရွင္ေတြ A က်ိဳးျပဳ ကန္႔သတ္ခ်က္ေလးေတြ ရွိေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ နယ္ခ်ဲ႕ေခတ္ျဖစ္ေနလို႔ လက္နက္ဆိုင္ရာ A ထူးတင္းက်ပ္ထားတာေၾကာင့္ လက္နက္ကိုင္ၿပီး ၿခိ မ္းေျခာက္A က်ပ္ကိုင္တာမ်ိဳးေတြေတာ့ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ မိ မိကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြ မဲရရွိေေရးA တြက္ ေငြကိုေရလိုသံုးခဲ့ၾကတာေတြ၊ သံဃာ့ၾသ၀ါဒခံတယ္လို႔ A ေၾကာင္းျပၿပီး ဘာသာေရးနဲ႔ မဲဆြယ္တာေေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ နယ္ခ်ဲ႕လက္ေA ာက္မွာ ပါတီေတြလႈပ္ရွားမႈျပဳရတာ နယ္ခ်ဲ႕မ်က္ႏွာကိုၾကည့္ၿပီး လႈပ္ရွားၾကရတာေၾကာင့္ သိ ပ္လြတ္လပ္တ ယ္လို႔ ေျပာလို႔ မရပါဘူး။ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြကမ်ား၊ ေငြမ်ားမွမဲႏိုင္၊ ဘာသာေရး A ေၾကာင္းျပဳၿပီး ေမာင္း ထုတာေတြလည္း ရွိေနတာေၾကာင့္ A ဲဒီေခတ္ က ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ ပေ ြဲ တြ ဘယ္ေလာက္တရားမွ်တခဲ့ပါသလဲလို႔ ျပန္ၿပီး ေမးခြန္းထုတ္ခံရပါတယ္။ စစ္ၿပီးေခတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ A မ်ိဳးသားေရး လႈပ္ရွားမႈႀကီးမွာ ျပည္သူေတြရင္ထဲ A သည္းထဲကေနၿပီး လႈိက္လႈိက္လွဲလွဲ A ားေပးေထာက္ခံခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေရး A ဖြဲ႔ စည္းႀကီးကေတာ့ ဖဆပလလို႔ ေခၚတဲ့ ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေရးနဲ႔ ျပည္သူ႔ လြတ္လပ္ေရး A ဖြဲ႔ခ်ဳပ္ႀကီး ျဖစ္ ပါတယ္။ ဒီA ဖြဲ႔ခ်ဳပ္ႀကီးလည္း ဘာသားနဲ႔ထုထားလို႔လဲ ႏွစ္ျခမ္းကြဲတဲ့ဘ၀ ေရာက္သြားရပံု ကို ျမန္မာ့စြယ္ စံုက်မ္းမွာ ဒီလို မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္`ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေA ာင္ဆန္း A မႈးျပဳခဲ့ေသာ ဖဆပလ A ဖြဲ႔ခ်ဳပ္ႀကီးသည္ ရည္ရယ ြ ္ခ်က္A တိုင္း ဖက္္ဆစ္ ဂ်ပန္မ်ားကို ေA ာင္ျမင္စြာေမာင္းထုတ္ ႏိုင္ခဲ့၍ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးကို A ရယူေပးခဲ့သ ည္။ ဖဆပလ A ဖြဲ႔ခ်ဳပ္၏ ႀကိဳးပမ္းမႈေၾကာင့္ ရွမ္း၊ ကရင္၊ ကခ်င္၊ ခ်င္း စေသာ လူနည္းစု တိုင္းရင္းသားမ်ားပါမက်န္ ျပည္သူ လူထုတစ္ရပ္လံုး မႀကံဳစဖူး စည္းလံုး ညီၫြတ္ခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ၁၉၅၈ ခု ႏွစ္၌ ဖဆပလA ဖြဲ႔ႀကီး ၿပိဳကြဲၿပီးလွ်င္ သန္႔ရွင္း ဖဆပလႏွင့္ တည္ၿမဲဖဆပလဟူ၍ ႏွ စ္ျခမ္းကြေ ဲ လသည္´ လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ A မ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ႀကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေA ာင္ဆန္းဟာ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုး ညီၫြတ္ေရး၊ တိုင္းသူျပည္သား လူထုA ေရးတို႔ကို A ေလးထားၿပီး ေျပာၾကားသြားခဲ့တဲ့ စကားတစ္ခြန္းကို သတိရေနပါေသးတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံA တြက္ကေတာ့ ႐ိုင္းေပမယ့္ တကယ့္ သမိုင္း ၀င္စကားလို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ `တိုင္းရင္းသးA ခ်င္း ခ်င္း ညီၫြတ္ေရး၊ တိုင္း သူျပည္သား လူထုညီၫြတ္ေရး၊ A ဲဒီညီၫြတ္ေရးႏွစ္ခု မရွိသ မွ် ကာလပတ္လံုး ဘယ္ပါတီတက္တက္၊ ဘယ္A စိုးရလုပ္လုပ္၊ ဖာသည္တိုင္းျပည္ ျဖစ္ေနမွာပဲလို႔ ကၽြန္ေတာ္ ေျပာခ်င္တ ယ္။ A ဒ ဲ ီေတာ့က ဒီႏွစ္ခုကို ခင္ဗ်ားတို႔ မပ်က္ျပားပါေစနဲ႔။ ဘယ္သူက ဘာလု ပ္လုပ္ မပ်က္ပါေစနဲ႔။ A ဒ ဲ ါ A င္မတန္ A ေရးႀကီးပါတယ္´ လို႔ ရင္ထဲက စကားေတြနဲ႔ A ားရပါးရ မွာၾကားA ၿပီးမွာ A ကြဲA ၿပဲၾကားကေန A ာဏာ႐ူးသူေတြရ႕ဲ ထိန္းမႏိုင္ သိမ္းမရ ႏိုင္ငံေရးေလာဘေတြေၾကာင့္ လု ပ္ႀကံခံလိုက္ရၿပီး စြမ္း ေဆာင္ရည္ A ျပည့္ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္ တစ္ေယာက္ကို တိုင္းျပည္က လက္လႊတ္ဆံုး႐ံႈးလိုက္ရပါေတာ့တ ယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေA ာင္ဆန္းက တိုင္းျပည္ကို ဆိုရွယ္ လစ္၀ါဒနဲ႔ A ုပ္ခ်ဳပ္မယ္လို႔ ေျပာခဲ့တယ္။ ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္ဘ၀ ဂ်ပန္ျပည္ မွာကတည္း က သက္Uီးဆံ ပိုင္စနစ္ကို မလိုလားဘူး၊ ပါတီေတြ A မ်ားႀကီးနဲ႔ A ကြဲကြဲA ျပားျပား ျဖစ္ေနတာေတြကို မလိုလားဘူး။ တစ္ပါတီစနစ္နဲ႔သြားမယ္လို႔ ေရးခဲ့တဲ့ စာတန္းေတြ A ခိုင္A မာေတြ႔ရတယ္။ ကမၻာမွ ာ ဆိုရွယ္လစ္ေတြ နာမည္ရေနခ်ိန္ဆိုေတာ့ UီးႏုA ပါA ၀င္ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ A မ်ားစုကလည္း ဆိုရွယ္လစ္ပန္းတိုင္ဆိုၿပီး စိတ္ကူးေတြယ U္ခဲ့ၾကတာ A ဆန္း ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဖဆပလA ဖြဲ႔ခ်ဳပ္ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေA ာင္ဆ န္း က်ဆံုးၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ တစ္ဗိုလ္က တစ္ဗုိလ္တက္စနစ္နဲ႔ A ဖြဲ႔ခ်ဳပ္ရ႕ဲ တာ၀န္နဲ႔ A စိုးရA ဖြဲ႔တာ၀န္ကို ဒုတိယ Uကၠ႒ သခင္ႏုက ဆက္ခံတာ၀န္ယူလိုက္ပါတယ္။ Uီးႏု ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ဖဆပလ A ဖြဲ႔ႀကီးဟာလည္း ၁၉၅၈ ခုႏွစ္မွာ ျပင္ပမည္သူ တစ္စံုတစ္Uီး တစ္ေယာက္ကမွ် ၿဖိဳခြျဲ ခင္း
မျပဳရဘဲ ၿပိဳကြခ ဲ ဲ့ရပါတယ္။ Uကၠ႒ Uီးႏု နဲ႔ သခင္တင္တို႔ ေခါင္း ေဆာင္တဲ့ ႏုတင္ဂိုဏ္း သို႔မဟုတ္ သန္႔ရွင္း ဖဆပလနဲ႔၊ ဒုUကၠ႒ Uီး ဗေဆြ၊ Uီးေက်ာ္ၿငိမ္းတို႔ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ေဆြၿငိမ္းဂိုဏ္း သို႔ မဟုတ္ တည္ၿမဲဖဆပလဆိုၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံေရးမွာ A စU္A လာႀကီးခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေရးA ဖြဲ႔ႀကီးလည္း ကြခ ဲ ဲ့ရပါတယ္။ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္ ပါတီမန္ေရြး ေကာက္ပြဲမွာ Uီး ႏုေခါင္းေဆာင္တဲ့ သန္႔ရွင္းဖဆပလက မဲA ျပတ္နဲ႔ ႏုိင္တဲ့A ခါမွာ သန္႔ရွင္းဖဆပလလို႔ မေခၚေတာ့ဘူး။ ျပည္ေထာင္ စုA ဖြဲ႔လို႔ A မည္သစ္တ ပ္လိုက္ခ်ိန္မွာ တည္ၿမဲဖဆပလေတြက သူတို႔A ဖြဲ႔ကို ဖဆပလA ဖြဲ႔ခ်ဳပ္လို႔ A မည္ေျပာင္းသမုတ္လိုက္ ပါေတာ့တယ္။ Uီးႏုဟာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေA ာင္ဆန္း နဲ႔ ေခါင္းေဆာင္ေတြ က်ဆံုးသြားၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ တိုင္းျပည္ကA ေတာ္ေလးလူသိမ်ားတဲ့ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္ ဖဆပလA ဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ႏွစ္ျခမ္းကြေ ဲ တာ့ သန္႔ရွင္းဖဆပလဘက္ကို ဘက္လိုက္ တယ္ဆိုၿပီး ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ A ေတာ္မ်ားမ်ား မေက်နပ္တဲ့A ျပင္ Uီး ႏုကို ဒိုင္လူႀကီးလို မေနဘဲ ဘက္လိုက္တယ္ဆိုၿပီး ျပည္သူေတြကလည္း စိ တ္ခုသြားၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံရ႕ဲ ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ လုပ္တဲ့A ခါမွာ သတိထားသင့္တဲ့ A ခ်က္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္ Uီး ႏုA ာဏာျပန္ရလာေပမယ့္ ပထစလို႔ေခၚတဲ့ ျပည္ေထာင္စုပါတီA တြင္း `Uီးဗိုလ္သခင္´ A ႐ႈပ္A ေထြးေတြနဲ႔ A ကြဲကေ ြဲ တြျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံရ႕ဲ A ေျခA ေနA ရပ္ရပ္ ယိ မ္းယိုင္သြားခဲ့ရတာ ညီၫြတ္ၾကလို႔လား၊ ကြခ ဲ ဲ့ၾကတာေၾကာင့္လားလို႔ ျမန္မာ့သ မိုင္းကို ျပန္ၿပီးသံုးသပ္သ င့္ပါတယ္။ ၁၉၆၀ ျပည့္ ေဖေဖၚ၀ါရီ ၂၉ ရက္ေန႔မွာ က်င္းပခဲ့တ ဲ့ လူမ်ိဳးစုလႊတ္ေတာ္A မတ္ေရြး ေကာက္ပြဲမွာ သန္႔ရွင္းဖဆပလA ဖြဲ႔က စစ္ကိုင္းတိုင္း၊ ငါန္းဇြန္းၿမိဳ႕နယ္ သရက္ခ်ိဳရြာ မဲ႐ံုကိုယ္စားလွယ္ နဲ႔ သန္႔ရွင္းဖဆပလ ေA ာင္ႏုိင္ေရး ေဆာင္ရြက္ ေနၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေျခာက္Uီး A သတ္ခံလုိက္ရပါတယ္။ ေသနတ္ နဲ႔ေခ်ာင္းၿပီး A ပစ္ခံၾကရတာပါ။ ငါန္းဇြန္း (ငဇြန)္ ေျခာက္ေလာင္းၿပိဳင္သတ္မႈႀကီးတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ A လားတူ ပဲခူးတိုင္း၊ မင္းလွမွာလည္း A ၿပိဳင္A ဆိုင္ ေတြလု ပ္ၾကရင္း `ကိုးေလာင္းၿပိဳင္လူသတ္မႈ´ ေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးသမိုင္း မွာ ေနာက္ခ်န္ထားခဲ့လို႔ မရတဲ့ ပါတီေတြထဲမွာ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီလ ည္းပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေA ာင္ဆန္းက တိုင္းျပည္လြတ္လပ္ေရးရဖို႔ ကြန္ျမဴနစ္ ေတြကိုလည္း လက္တြဲတယ္၊ ဆိုရွယ္လစ္ေတြနဲ႔လ ည္း စည္းလံုးတယ္။ ႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရးသည္ ပထမျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ A ားလံုးနဲ႔ လက္ တြဲၿပီး ၀ိုင္း၀န္းေဆာင္ရြက္ေစလိုတာက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ရ႕ဲ ေစတနာနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးခံယူခ်က္ပါ။ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ေနာက္ ပိုင္းမွာ ကြန္ျမဴနစ္ေတြက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေA ာင္ဆန္းကို `ေA ာင္ဆန္းဘယ္လဲ´ ဆိုၿပီး တိုက္ခိုက္လာတယ္။ ဒီေဆာင္ပါးကို ရဲေဘာ္ဂိုရွယ္ကိုယ္တိုင္ေရးၿပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ကို ဖဆပလရဲ႕ လက္ပါးေစ၊ ျပည္သူ႔သစၥာ ေဖာက္ဆိုတဲ့ A သံုးA ႏႈန္းေတြနဲ႔ ၾကမ္းတမ္းစြာ တိုက္ခိုက္ခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျပည္သူလူထုကို စည္း႐ံုးၿပီး ဖဆပလနဲ႔ နယ္ခ်ဲ႕ကို ကြန္ျမဴနစ္ေတြက တိုက္မယ္ လို႔ ရာဇသံေပးလာတယ္။ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ ပါတီ ေတာမခိုမီ တစ္ရက္A လို (၁၇-၃-၄၈) ေန႔မွာ မဟာဗႏၶဳ လပန္းၿခံA တြင္း ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးေန႔ A ခမ္းA နားက်င္းပတုန္းက ကြန္ျမဴနစ္တို႔ရ႕ဲ A ရွင္သခင္သန္း ထြန္းကေနၿပီး `ေA းေA းခ်မ္းခ်မ္းေနခ်င္တဲ့ သခင္ႏုကို A ေA းဆံုးေနရာ ျဖစ္တဲ့ သခ်ၤဳိင္းကို ပို႔ပစ္ မယ္။ ဗားကရာေခ်ာက္ႀကီး မွာ ဆိုရွယ္လစ္A ႐ိုးေတြ ေတာင္လိုပံုေစရမယ္´ ဆိုၿပီး ရာဇသံေပးခဲ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္းA ာဏာရပါတီA တြင္းမွာ A ု ပ္စုတိုက္ပေ ြဲ တြေပၚလာသလို ျပည္တြင္း ဆူပူေသာင္းက်န္းမႈ ေတြကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံတစ္နံတ စ္လ်ားမွာ A ေတာမသတ္ႏိုင္ေA ာင္ ေပၚလာတာေၾကာင့္ လက္ရွိပါတီေတြရ႕ဲ ၾသဇာေညာင္းမႈနဲ႔ ျပည္သူေတြရ႕ဲ လက္ခံမႈA တိုင္းA တာကို ဒီေနရာမွာ တိုင္းတာလို႔ ရႏိင ု ္ ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးA ရ A ဘက္ဘက္ မွာ ေA ာင္ျမင္ေနတဲ့ ဖဆပလA ဖြဲ႔ႀကီးကလည္း ၁၉၄၆ ခု ႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလ ေလာက္ကတည္းက ဖဆပလရဲ႕ စည္းမ်U္း Uပေဒေတြကို A ႀကိမ္ႀကိမ္ေဖာက္ဖ်က္ၿပီး A ဖြဲ႔ႀကီးပ်က္စီးရာ ပ်က္စီးေၾကာင္း A ၿမဲလုပ္ေနတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စခ ြဲ ်က္ေတြနဲ႔ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီကို A ဖြဲ႔ကေန ထုတ္ပယ္ပစ္လိုက္ၿပီးကတည္းက ဖဆပလနဲ႔ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီလ ည္း တစ္ၿခိ မ္းၿခိမ္းတိုက္၊ ကြဲတဲ့ပါတီေတြ ေပါင္း၊ ေပါင္းတဲ့ပါတီေတြ ကြဲ ဟိုသ ပ္သွ်ိဳ သည္သပ္သွ်ိဳ A မ်ိဳးမ်ိဳးေတြကြဲၿပဲၾကတဲ့ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုကို ႐ႈျမင္ရတာ ရင္ေမာစရာေကာင္းလွ ပါတယ္။ ပထမUီးဆံုး မတရားA သင္း ေၾကညာျခင္းခံလိုက္ရတဲ့ A လံနီကြန္ျမဴနစ္ပါတီက လည္း ေတာခိုသြားၿပီး A ႀကမ္းဖက္ လူသတ္၀ါဒနဲ႔ ပထစA စိုး ရကို လက္ စားေခ်ျပတဲ့ A ေနနဲ႔ ၁၉၆၀ ျပည့္ ႏွစ္ Eၿပီလ ၂၄ ရက္ေန႔ မွာ ဆင္ စြယ္ရြာလူသတ္ မႈႀကီးကို က်ဴးလြန္ျပလိုက္ပါတယ္။ A လံ နီကြန္ျမဴနစ္ပါတီရ႕ဲ ရက္စက္စြာ လုပ္ေဆာင္မႈေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္A စိုးရက ျမန္မာ့A သံကလည္းလႊင့္၊ ျမ၀တီမဂၢဇင္းမွာလည္း ေဖာ္ျပခဲ့လို႔ ပါတီေတြA ေပၚမွာ ျပည္သူေတြရ႕ဲ သေဘာထားဟာ ရြံေၾကာက္ႀကီး ျဖစ္သြားရပါေတာ့တယ္။
ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လ မ္းစU္ ပါတီေခတ္ `ပါတီဆိုသည္မွာ မူ၀ါဒစနစ္တ စ္ခုA ေပၚတြင္ သက္၀င္ယံုၾကည္ခ်က္ တူညီၾကသူခ်င္း၊ ခံယူခ်က္တူညီသူA ခ်င္းခ်င္း၊ A ာမခံသေဘာျဖင့္ ပူးေပါင္းဖြဲ႔စည္းထားသည့္ ႏိုင္ငံတကာက ဖြဲ႔စည္းထားသည့္ ႏုိင္ငံေရး A ဖြဲ႔A စည္းတစ္ရပ္ျဖစ္သ ည္´လို႔ ဖြင့္ဆိုထားတာမွတ္သား ဖူးပါတယ္။ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လ မ္းစU္ ပါတီေခတ္မွာေတာ့ ပါတီကို ဖြဲ႔စည္းပံုA ေျခခံစည္းမ်U္ း A ခန္း ၂၊ A ပိုဒ္ခြဲ ၂၈၊ A ပိုဒ္ခ(ြဲ ခ)မွာ `ပါတီဆိုသည္မွာ ျမန္မာ့ဆုိရွယ္လစ္လ မ္းစU္ ပါတီျဖစ္သည္။ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လ မ္းစU္ ပါတီကို A တိုေကာက္ေခၚေ၀ၚသံုးစြသ ဲ ည့္A ခါ လမ္းစU္ပါတီဟု ေခၚေ၀ၚသံုးစြဲရမည္´ လို႔ A တိA လင္းျပ႒ာန္း ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္၊ ဇန္ န၀ါရီလ ၃ ရက္ေန႔မွာ က်င္း ပျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ျပည္လံုးကၽြတ္ဆႏၵခံယူပြဲႀကီးနဲ႔ ျပည္ေထာစ္စု ဆိုရွယ္လစ္ သမၼတျမန္မာ ႏိုင္ငံေတာ္ရ႕ဲ ဖြဲ႔စည္းပံုA ေျခခံUပေဒကို ျပ႒ာန္းခဲ့တု န္းက A ခန္း(၁) ႏိုင္ငံေတာ္ ႏွင့္A ေျခခံမူမ်ားမွာ `ႏိုင္ငံေတာ္သ ည္ တစ္ခုတ ည္းေသာ ပါတီစနစ္ကိုသာ
က်င့္သံုးရမည္။ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လ မ္းစU္ပါတီသ ည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏တစ္ခုတည္းေသာ ႏုိင္ငံေရးပါတီျဖစ္၍ ႏိုင္ငံေတာ္ကို Uီးေဆာင္သည္´ လို႔ ပုဒ္မ (၁၁) မွာ ျပ႒ာန္းခဲ့ပါတယ္။ A ဲဒီ A ခ်ိန္က စၿပီး ျမန္ မာႏိုင္ငံမွာ တစ္ပါတီစနစ္ကို က်င့္သံုးခဲ့တာ ၁၉၈၈ ခု ႏွစ္A ထိလို႔ ဆိုရပါလိမ္မယ္။ ဘာေၾကာင့္ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္း စU္ပါတီ (တစ္ပါတီ)စနစ္ကို ထူေထာင္ရသလဲဆိုတာ နဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီး `ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္တင ြ ္ A ထူးသျဖင့္ ဓနရွင္ပါလီမန္ ဒီမိုက ေရစီေခတ္၌ ႀကံဳေတြ႔ ခဲ့ရသည့္ ခါးသီးေသာ A ေတြ႔A ႀကံဳတစ္ရပ္မွာ ပါတီစံုစနစ္၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ ပါတီေပါင္းစံုတို႔၏ ယွU္ၿပိဳင္လႈပ္ရွား တိုက္ခိုက္မႈမ်ားေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီၫြတ္ေရးကို ထိခိုက္ေစခဲ့သည္။ ျပည္သူတို႔ စည္းလံုးမႈA င္A ားသည္ A စိပ္စိပ္A မႊာမႊာၿပိဳကြခ ဲ ဲ့ရသည္။ ျပင္းထန္ေသာ ဂိုဏ္း ဂဏ၀ါဒစြဲမ်ားေၾကာင့္ ဆိုရွယ္ လစ္A င္A ားစု မ်ားမညီၫြတ္ႏိုင္ဘဲ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ပါတီစံုစနစ္ကို A ခြင့္ေကာင္းယူ၍ A ရင္း ရွင္ လူ တန္းစား၏ ၾသဇာA ာဏာပ်ံ႕ႏွံ႔ ေစခဲ့သ ည္တို႔ကို သမိုင္းျဖစ္ရပ္မ်ားက ျပဆိုခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ႏိုင္ငံA တြင္းရွိ ျပည္သူတို႔၏ A င္A ားမ်ား စုစည္းညီၫြတ္မႈရွိေစရန္၊ ဂိုဏ္း ဂဏမ်ားမျဖစ္ေပၚေစရန္ႏွင့္ ဆိုရွယ္ လစ္စနစ္ကို မ်က္ေျခမပ်က္ Uီးေဆာင္ တည္ေဆာက္ႏိုင္ေစရန္တစ္ပါတီ စနစ္ကိုသာက်င့္သံုး ရမည္ျဖစ္ေပသည္။ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစU္ ပါတီသ ည္ ႏိုင္ငံေတာ္တင ြ ္ တစ္ခုတ ည္းေသာပါတီျဖစ္သ ည္။ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္ကို စီမံကိန္း မ်ားျဖင့္ ျပဳလုပ္ရသည္ျဖစ္၍ လည္းေကာင္ း၊ ဒီမိုကေရစီ ဗဟိုUီးစီး စနစ္ျဖင့္ A ေကာင္A ထည္ေဖာ္ရသည္ ျဖစ္၍လည္း ေကာင္း Uီးေဆာင္ ႏုိင္ငံေရးပါတီသည္ တည္ၿငိမ္ ခိုင္မာ၍ တစ္ခုတ ည္းျဖစ္ရန္ လိုA ပ္ေသာေၾကာင့္ တစ္ပါတီစနစ္ကိုသာ က်င့္သံုးရမည္ ျဖစ္ေပသည္။´လို႔ ဖြင့္ဆို ပါတယ္။ တစ္ပါတီစနစ္ နဲ႔ ဆိုရွယ္လစ္လမ္း စU္ကို ခ်ီတက္ခဲ့တာ A ားလံုးကိုယ္ေတြ႔ ခံစားခဲ့ၾကၿပီးသား ျဖစ္ပါလိမ့္ မယ္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္၊ Eၿပီလ ၃၀ ရက္ေန႔ မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီက ၀ါဒသေဘာထား ေၾကညာခ်က္တစ္ေစာင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေၾကညာခ်က္ နိ ဂံုးမွာ `ဆုိရွယ္လစ္ ေလာကသို႔ ျမန္မာ့လမ္းစU္ ျဖင့္ ခ်ီတက္ၾကစို႔´ လို႔ ေႂကြးေၾကာ္ထားပါတယ္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၄ ရက္ေန႔မွာ ပါတီတ ည္ေဆာက္ေရးကာလရဲ႕ ပါတီဖြဲ႔စည္း ပံု A ေျခခံUပေဒကို ျပ႒ာန္းၿပီး `ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစU္ ပါတီကို ထူေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစU္ ပါတီဆိုၿပီး တစ္ ပါတီစနစ္ကို ထူေထာင္ေတာ့ ယခင္ပါတီစံုစနစ္တု န္းက ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြနဲ႔ ဆက္သြယ္ခင ြ ့္မရ၊ ပါတီ၀င္ခ်င္တိုင္း ၀င္ခင ြ ့္ မရတဲ့ ျမန္မာ့တပ္ မေတာ္သားေတြ၊ ျပည္သူ႔ရဲတပ္ဖ၀ ြဲ႔ င္ေတြ၊ A စိုးရ၀န္ထမ္း ေတြA ားလံုးကို ပါတီ၀င္ခြင့္ေပးလိုက္လို႔ တစ္ ပါတီစနစ္ေA ာက္ မွာ ၀န္ထမ္း A ားလံုးနီးပါးေလာက္ဟာ ပါတီ၀င္ေတြ ျဖစ္ ကုန္ၾကရပါေတာ့တယ္။ ဒါဟာလည္း စနစ္တစ္ခု၊ ေခတ္တစ္ခုကို ေထာက္ခံတာထက္ ျပ႒ာန္းခ်က္ေတြA ရ လိုက္လုပ္ရတာဆိုတာကိုလည္း ထည့္သ င ြ ္း စU္းစားၾကရပါလိမ့္မယ္။ ထိုစU္ က ပါတီ၀င္ေတြဟာ ရည္ရြယ္ခ်က္ လု ပ္ငန္း စU္A ေပၚမွာ နားလည္ယံုၾကည္လို႔ ၀င္သူေတြရွိသလို၊ ဒီA ဖြဲ႔A စည္းမွာ မပါ၀င္ လိုက္ရင္ မိမိဘ၀တည္ၿမဲေရး၊ ရာထူးတိုးတက္ေရးစတဲ့ ေနရာေတြမွာ A ဟန္႔A တားျဖစ္ မွာ စိုး ရိမ္လို႔ ၀င္ခဲ့ၾကသူေတြလည္း A မ်ားႀကီးရွိေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ ျမန္ မာ့ဆိုရွယ္လစ္လ မ္းစU္ ပါတီရ႕ဲ Uကၠ႒ႀကီး Uီးေန၀င္းဟာ ၂၃.၇.၈၈ ရက္ေန႔က A ေရးေပၚ ပါတီညီလာခံ မွာ `ယခုA ခါ ျပည္သူလူထုသ ည္ A စိုးရဆန္႔က်င္ေရးမ်ား ျပဳလုပ္ေနရာ တစ္ပါတီစနစ္ ကို မႀကိဳက္၍လား၊ ျပည္သူလူထု သည္ တစ္ပါတီစနစ္နဲ႔ ပါတီစံုစနစ္ မည္သ ည္ကို ႀကိဳက္သနည္းဆိုသ ည္ကို ျပည္လံုးကၽြတ္ဆႏၵခံယူ ပြဲျပဳလုပ္ရန္´ လို႔ ေျပာၿပီး ႏုတ္ထြက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစU္ပါတီ ဘာေၾကာင့္ခ်ဳပ္ၿငိမ္းခဲ့ရသလဲ။ ဒီေမးခြန္းကို ကၽြန္ေတာ့္A ေတြ႔A ႀကံဳ ဗဟုသု တေလာက္နဲ႔ ေျဖျပဖို႔ လြန္စြာမ၀ံ့ရဲပါဘူး။ ဒီA ေျဖကို ၁၉၈၈ ခု ႏွစ္တုန္း က ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစU္ ပါတီရ႕ဲ Uကၠ႒လည္းျဖစ္၊ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတလည္းျဖစ္တဲ့ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္က ေနၿပီး A ေရးေပၚပါတီ ညီလာခံမွာ ေျပာၾကားသြားတဲ့ မိ န္႔ခြန္း မွာ A ျပည့္A စံုရွင္းျပသြားတာ ေတြ႔လိုက္ရပါတယ္။ ျမန္ မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစU္ပါတီရ႕ဲ စ၊ လယ္၊ ဆံုး A ေျခA ေနေတြA ားလံုးနဲ႔ လုပသ ္ ားျပည္သူေတြရ႕ဲ ခံ စားရခ်က္ေတြကို ထပ္ဟပ္ ေဖာ္ျပသြားတာျဖစ္လို႔ မိန္႔ခြန္းကို ေကာက္ႏုတ္ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။ `A မွန္ေတာ့ ျမန္မာ့နည္း၊ ျမန္မာ့ဟန္ နဲ႔ ျမန္မာ့A က်ိဳးကို သယ္ပိုးၾကမယ္ဆိုၿပီး ထူေထာင္ခဲ့ၾကတဲ့ လမ္းစU္ပါတီဟာ ပါတီစံုနဲ႔ A စပ်ိဳးခဲ့တာပါ။ ပါတီထူေထာင္ခ်ိန္မွာ ပါတီစံုက ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ားက ပါ၀င္ၾကဖို႔၊ Uီး ေဆာင္ၾကဖို႔ ဖိတ္ၾကားခဲ့ၾကလို႔ ထိပ္သီးပုဂၢိဳလ္ေတြ A ကုန္A စံု မပါ၀င္ခဲ့ၾကေပမယ့္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေခါင္း ေဆာင္ပိုင္း၊ လူငယ္ပိုင္းေတြ ပါ၀င္ခဲ့ၾကပါတယ္။ A တူ၀ိုင္းၿပီး ပါတီစည္းမ်U္း ေရးဆြ၊ဲ မူၾကမ္းေတြ၊ ျပည္သူ ေတြကို ရွင္းလင္းတင္ျပ၊ A ႀကံUာဏ္မ်ားယူၿပီးမွ ပါတီစည္း မ်U္းကို A တည္ျပဳ၊ A ျမဳေတပါတီ၊ ျပည္သူ႔ ပါတီစသည္ျဖင့္ A ဆင့္ဆင့္ဖြဲ႔စည္း ခဲ့ၾကတာပါ။ ျပည္သူ႔ပါတီတ ည္ေဆာက္ေတာ့လည္း ပါတီစံုမွ ပုဂၢိဳလ္ေတြ ကေရာ၊ ေတာင္သူလယ္သမား၊ A လု ပ္သမား၊ ၀န္ထမ္း၊ ပညာရွင္၊ လူႀကီးလူငယ္ေတြေရာ A ခုA ျပင္ ေရာက္ေနၾကၿပီး တစ္ပါတီစနစ္ကို ျပင္းထန္စြာ ေ၀ဖန္ေနၾကတဲ့ ပုဂၢိဳလ္မ်ားေရာ စိ တ္ေရာကိုယ္ ပါ ပါ၀င္လာၾက တာပါ။ ပါတီရ႕ဲ လမ္းစU္၀ါဒ တိတိ က်က်ေဖာ္ျပၿပီး ပါတီတည္ေဆာက္ရာမွာလည္း A မႈေဆာင္၊ လုပ္ငန္းစစ္၊ စည္းကမ္းထိ မ္းသိမ္းေရး၊ သူA ဖြဲ႔နဲ႔သူ A ထိန္းA ကြပ္ေတြနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ခ့ၾဲ ကပါတယ္´ `ပါတီစံု၊ လူတန္းစားမ်ိဳးစံု ပါ၀င္တဲ့ပါတီမို႔ ပါတီတင ြ ္းတြင္လည္း ကြခ ဲ ဲ့ၾကတာပါပဲ။ မၾကာခဏ A ေရလဲခဲ့ၾကတာ၊ ႀကီးႀကီးကြဲတာ၊ ေသးေသးကြဲတာ၊ မ်ားမ်ားA ေရလဲတာ၊ နည္း နည္းလဲတာပဲကြာခဲ့တာပါ။ စည္းကမ္းပ်က္လို႔ A ေရးယူ ခံရတဲ့သူေတြလည္း A မ်ားႀကီး။ မဟုတ္မတရား စြပ္စခ ြဲ ံရၿပီး ေဘးေရာက္သြားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြလ ည္း A မ်ားႀကီး၊ ျမန္မာ့ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္မွာ ေပၚထြန္းခဲ့တဲ့ ပါတီႀကီးမ်ားလည္း ဒီ လိုပါပဲ` `ေစာေစာပိုင္းက ပါတီစည္း ႐ံုးမႈဟာ A င္ မတန္ေကာင္းပါတယ္။ ျပည္သူ႔ပါတီ ပီသခဲ့ပါတယ္။ ပါတီ၀င္ေတြဟာ ျပည္သူေတြနဲ႔A တူ ရွိေနၾကရမယ္။ ျပည္သူ႔A က်ိဳးျပဳရာမွာ ေျခသုပ္ပုဆိုး၊ ေျမြစြယ္က်ိဳးသို႔ မာန္မာန ႏွိမ့္ခ်ၾကရမယ္။ A ာဏာနဲ႔ A မိန္႔နဲ႔ ေမာက္မာစြာ ဆက္ဆံျခင္း မျပဳၾကရလို႔ A တန္တ န္မွာၾကား သင္ၾကားတဲ့A တိုင္းလည္း လုပ္ေဆာင္ ၾကပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျပည္သူမ်ားကလည္း ေမတၱာကိုတံု႔ျပန္ တတ္တယ္။ မိမိတို႔ A ၾကားကိုလာၿပီး မိမိတို႔ရပ္ရြာ A က်ိဳးကို သယ္ပိုးၾကသူမ်ားကို ေက်းဇူးသိတတ္ၾက ပါတယ္။´ ဒါေပမယ့္ ပါတီရ႕ဲ A ားနည္း ခ်က္က A ာဏာရပါတီA ျဖစ္ေမြးၿပီး A ာဏာရပါတီA ျဖစ္ ႀကီးျပင္းလာရ ျခင္းပါပဲ။ စြန္႔လႊတ္ျခင္း၊ စြန္႔စားျခင္း၊ A ခက္A တဲနဲ႔ ႀကိဳးစားရျခင္းဆိုတာ လက္ေတြ႔A ားျဖင့္ နည္းပါးခဲ့ပါတယ္။ A ာဏာဟာလူကိ ဖ်က္တယ္။ A ႂကြင္းမဲ့A ာဏာဟာ A ႂကြမ္းမဲ့ဖ်က္တတ္တယ္။ A ာဏာရျပန္ေတာ့ ယစ္မူး လာတတ္တယ္။ A ာဏာမဲ့ေနျပန္ေတာ့ A ာဏာကိုပဲ ဆာေလာင္ မြပ္သိပ္ေနတတ္တယ္။ ဒီေရာဂါကင္း တဲ့သူ A င္မတန္ရွားမွာ ပါ။ A ရိယာပု ဂၢိဳလ္မ်ားမွ ဒီေရာဂါမွ လံုး၀ကင္းစင္ၾကရမွာပါ။ `A ဒ ဲ ီေတာ့ A ာဏာပါရတီA ျဖစ္နဲ႔ ၾကာလာတဲ့A ခါ မိမိတို႔ကိုယ္ တင ို ္က ကိုယ့္ကို ယ္ကို မၫွာမတာ စစ္ေဆး ေ၀ဖန္ၿပီး ျပဳျပင္ စင္ၾကမယ္ေA ာင္ ေနႏိုင္လွ်င္ေနမွ၊ သတိၿ မဲမွ မဟု တ္လွ်င္ သူတစ္ ပါးကေ၀ဖန္ ျပစ္တ င္ျခင္းကို ခံၾကရပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံလ ြတ္လပ္ေရးကို စည္းလံုး ညီၫြတ္ စြာနဲ႔ ရယူခဲ့တဲ့ ပါတီႀကီးလည္း ၁၉၄၈ ခု ႏွစ္က ၁၉၅၈ ခု ႏွစ္A ထိပဲခံတယ္။ ၿပိဳကြဲတာပဲ။ ၁၀ ႏွစ္ ၁၂ ႏွစ္ ဆိုသလို တစ္ပတ္သံသရာလည္ၿပီး ေျပာင္းလဲတတ္တယ္။ ညင္သာသိမ္ေမြ႔စြာ ေျပာင္းလဲျ ခင္းမရွိလွ်င္ ၾကမ္းၾကမ္းတမ္းတမ္း နည္း နဲ႔ ေဒါသတႀကီးနဲ႔ ေျပာင္းလဲရတတ္တယ္။´
`ဇူလုိင္လA တြင္းက A ေရးေပၚပါတီညီလာခံမွာ ပါတီUကၠ႒ႀကီးက ပါတီစံုစကားေျပာၿပီး ပါတီနဲ႔ A စိုးရ A ေပၚ ျပည္သူေတြ A ယံုA ၾကည္ရွိၾကရဲ႕လားလို႔ ေစတနာနဲ႔ဖင ြ ့္ဟလိုက္တာနဲ႔ ႏွ စ္ေတြၾကာလို႔ A ေျပာင္းA လဲ ေမွ်ာ္ေနၾကတဲ့ ျပည္သူေတြ၊ လက္ငင္း စား၀တ္ေနေရး မေျပမလည္ျဖစ္ေနတာေတြ၊ ရပ္ရြာထဲမွာ ေသးေသး ဖြဲဖြဲပဲျဖစ္ျဖစ္ မခံခ်ိ မခံသာ ခံစားေနရတာေတြ ဘာေတြနဲ႔ ႐ိုးသားတက္ႂကြတဲ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္မ်ားရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႔ေပါင္းၿပီး A ခြင့္A ေရးျမင္တတ္၊ ယူတတ္သူေတြ၊ သာမယ္ထ င္ရာဘက္ကို မ်က္ႏွာေျပာင္ေျပာင္ နဲ႔ ကူးတတ္တ ဲ့ ေခတ္ေပၚစကား `သာကူး´ လူတန္းစားေတြ၊ A ၾကမ္းဖက္သမားေတြ၊ မဟုတ္မမွန္စကား၊ ႐ုန္႔ရင္း ၾကမ္း တမ္းေသာ စကားကိုဆိုတတ္သူေတြA ျပင္ ပေယာဂေတြ ၀င္လာပါတယ္။ ေစာင့္ေနတာ၊ ေA ာင့္ေနတာ ၾကာခဲ့ေတာ့ ဒလေဟာ ၀င္လာတာပါပဲ´ A ထက္ပါ ကၽြန္ေတာ္ေဖာ္ျပခဲ့တ ဲ့ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္ ေျပာခဲ့တဲ့စကားစုဟာ ေခတ္တစ္ေခတ္ကို A ထင္ဟပ္ ဆံုး ျဖစ္ခဲ့လို႔ ေျပာစရာမက်န္ေလာက္ေA ာင္ကို ၿပီးျပည့္စံုတဲ့ ေ၀ဖန္္ခ်က္လို႔ ဆိုလိုက္ခ်င္ပါတယ္။ ပါတီႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီ ႏိုင္ငံေရးပါတီဆိုတာ ႏိုင္ငံေရးA ဖြဲ႔A စည္းတစ္ခုပါ။ A စိုးရတစ္ခုဖြဲ႔ၿပီး ႏိုင္ငံေရးA ားဏာကို မရ ရေA ာင္ႀကိဳးပမ္း A ားထုတ္ တတ္ၾကတဲ့A ဖြဲ႔ကို ႏိုင္ငံေရးပါတီ လို႔ ေခၚေ၀ၚသမုတ္ၾကပါတယ္။ တပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ကေတာ့ `ပါတီႏိုင္ငံေရးဆိုတာ A တိုခ်ဳပ္ကေတာ့ ေရြး ေကာက္ပြဲမွာ ကိုယ့္ပါတီ A ႏိုင္ရေA ာင္လု ပ္တာပဲျဖစ္တ ယ္။ ၿပီးလို႔ရွိရင္ A စိုးရဖြဲ႔ဖို႔ ပါတီA လုိက္ ေၾကညာထားတဲ့ (Manifesto) တို႔၊ လုပ္ငန္း စU္တို႔နဲ႔A ညီ တိုင္းျပည္ႀကီးပြား တိုးတက္ေA ာင္လုပ္မယ္။ ဒါပါပဲ။ လု ပ္သလား၊ မလုပ္ဘူးလား ဆိုတာကေတာ့ A ဒ ဲ ီပါတီ တာ၀န္ယူတဲ့ A ခ်ိန္က်မွ သိရမွာပဲျဖစ္တယ္။ A ဒ ဲ ီ မွာ ၾကည့္ ဖို႔က ဘာလိုသလဲဆိုေတာ့ A တၱနဲ႔ပရ ဆိုတာပဲ ျဖစ္တယ္။ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြား မ်ားမ်ားလုပ္သလား။ တိုင္းျပည္A တြက္ မ်ားမ်ားစားစား လု ပ္သလား။ ဒါက ျပည္သူက ေစာင့္ၾကည့္ဆံုးျဖတ္ရမွာပဲ ျဖစ္တယ္။ တစ္ခုေတာ့ ေျပာႏိုင္တယ္။ A တၱမ်ားၿပီး တိုင္းျပည္ကိုလိမ္ရင္ေတာ့ တိုင္းျပည္က ဒဏ္ခတ္မွာပဲ ျဖစ္တယ္´ လို႔ မိန္႔ၾကားသြားဖူးပါတယ္။ A ထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့A တိုင္း ပါတီတိုင္းဟာ A ၿပိဳင္A ဆိုင္ ေရြးေကာက္ပြေ ဲ တြနဲ႔ တက္လာခဲ့ၾကတာမ်ားတယ္။ ပါတီတစ္ခုဟာ သူတို႔ရ႕ဲ သေဘာထားနဲ႔A ျမင္ေတြကို လူထုထံ ေဖာ္ထုတ္ျပသၿပီး ေထာက္ခံမႈရေA ာင္ လုပ္ေလ့ရွိၾကတယ္။ A က်ိဳးတူသည္ျဖစ္ေစ၊ မတူသ ည္ျဖစ္ေစ ႏိုင္ငံႏွင့္လူမ်ိဳး ေကာင္းစားေရးA တြက္ဆိုရင္ ပူးေပါင္းလုပ္ခ်င္ ကိုင္ခ်င္ တဲ့စိတ္လ ည္း ရွိရတယ္။ ႏိုင္ငံေတြမွာ ပါလီမန္ေတြရွိမယ္။ ဒီပါလီ မန္ေတြမွာ A ႏိုင္ရတဲ့ပါတီက A မတ္ေနရာေတြကို သူတို႔ပါတီ၀င္ေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းၾကရတာထံုးစံပါ။ ပါလီမန္စနစ္ကို က်င့္သံုး တဲ့ A စိုး ရေတြမွာ ေရြး ခ်ယ္ခံထားရတဲ့ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြထဲကပဲ ေခါင္း ေဆာင္တင္ေျမွာက္ၾကရတယ္။ A ႏိုင္ရ ပါတီA ေနနဲ႔ မဲA မ်ားစုရႏိုင္တာေၾကာင့္ သူတို႔ပါတီေခါင္းေဆာင္ကိုပဲ A စိုးရA ဖြဲ႔မွာ Uီးေဆာင္သူA ျဖစ္ တင္ေျမွာက္ႏုိင္ၾကတာမ်ားတယ္။ သမၼတ စနစ္ မာွ ေတာ့ သူတို႔ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ပါတီကပဲ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတကို ေရြး ခ်ယ္တင္ေျမွာက္ေပးရတယ္။ တိုင္းျပည္မွာ သမၼတျဖစ္လာရင္ေတာ့ ႏိုင္ငံရ႕ဲ A ႀကီးA ကဲ ျဖစ္လာတာနဲ႔A မွ် မူလပါတီနဲ႔ ျပည္သူ႔A ေရးကို ယွU္လာရင္ ပါတီကိုစြန္႔ၿပီး ျပည္သူ႔A က်ိဳးသက္သက္ လုပ္ေဆာင္ ဖို႔ A ားလံုးက နားလည္ထားၾကတယ္။
ႏိုင္ငံေရးပါတီA မ်ိဳးA စားမ်ား ႏိုင္ငံေရးပါတီဆိုတာ ေထာင္ခ်င္တိုင္းေထာင္၊ ေA ာ္ခ်င္ တိုင္းေA ာ္လို႔ မရဘူး။ ႏိုင္ငံေရးသိ ပၸံပညာရွင္ေတြက ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စံထားသတ္မွတ္ခ်က္ေတြရွိတယ္။ ရစ္ခ်တ္ဂန္သာနဲ႔ လယ္ရီဒိုင္းမြန္း တို႔ကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကို A ု ပ္စု ၅ မ်ိဳးနဲ႔ ခြဲျခားေဖာ္ျပတယ္။ ၁။ A ထက္တန္းလႊာ A ေျချပဳ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ား ၂။ လူထုလူတ န္းစား A ေျချပဳ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ၃။ လူမ်ိဳးစုA ေျချပဳ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ၄။ မဲဆ ႏၵရွင္A ေျချပဳ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ား ၅။ ႏိုင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈပါတီမ်ားဆိုၿပီးေတာ့ ျဖစ္တယ္။ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ A တြင္း မွာကို ပံုသ႑ာန္A မ်ိဳးမ်ိဳး A သြင္A မ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ဖြဲ႔ထားတဲ့ A ဖြဲ႔ခေ ြဲ တြလ ည္း A မ်ားႀကီး ရွိႏိုင္ပါေသးတယ္။ ပါတီမ်ားA ားခြဲျခားၾကည့္ျခင္း ပါတီေတြကိုေတာ့
၁။ ပါတီမဲ့စနစ္ ၂။ တစ္ ပါတီစနစ္ ၃။ ႏွစ္ပါတီစနစ္ ၄။ ပါတီစံု စနစ္ဆုိၿပီး ခြဲျခားႏိုင္တယ္။ ပါတီမဲ့စနစ္ဆိုတာက - A ဒ ဲ ီတိုင္းျပည္မွာ တရား၀င္ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီဆိုတာမ်ိဳး မရွိဘူး။ UပေဒA ရလည္း ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကို ဖြဲ႔ဖို႔ခင ြ ့္မျပဳထားဘူး။ ပါတီမရွိေပမယ့္ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ထားတာေတာ့ရွိတ ယ္။ ေရြးေကာက္ပ၀ ြဲ င္မယ့္ ကိုယ္ စားလွယ္ေလာင္း ေတြဟာ သတ္ မွတ္ထားတဲ့ A ရည္A ခ်င္း ျပည့္ မီရင္ ႐ံုးA ဖြဲ႔ ဖြဲ႔ခင ြ ့္ရွိတယ္။ ပါတီမဲ့စနစ္မွာ Uပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္ဆိုတာရွိတယ္။ A စU္A လာက လက္ခံထားတဲ့A တိုင္း ပါတီေတြလႊ တ္ေတာ္မွာ ေပါင္းစည္းၾကဖို႔လ ည္း မလိုဘူး။ လိုA ပ္ရင္A ခ်င္းခ်င္း ၫွိႏႈိင္းၾကၿပီး ေၾကညာခ်က္ေတြ ထုတ္ျပန္လိုက္႐ံုပဲ။ A ေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ ေဂ်ာ့၀ါရွင္တန္ေခတ္က A ေမရိက န္လႊတ္ေတာ္ကို ပါတီေတြ႐ႈပ္မေနေစဘဲ စီ မံခန္႔ခသ ြဲ ြားတာ ပါတီမဲ့စနစ္လို႔ ဆို ႏိုင္တယ္။ ပါတီမဲ့စနစ္မွာလည္း ကြဲျပားႏိုင္တ ဲ့ A ယူA ဆ A ေတြးA ေခၚ ေတြေၾကာင့္ ပါတီ မဲ့ရာကေန ပါတီကိုလက္ခံတဲ့A ဆင့္ ကူးေျပာင္းသြားတတ္တယ္။ တစ္ပါတီစနစ္ဆိုတာ - တိုင္းျပည္ရ႕ဲ တရားစီရင္ေရးနဲ႔ A ု ပ္ခ်ဳပ္မႈA ာဏာေတြကို ထိေရာက္ေA ာင္ဆိုၿပီး UပေဒA ရ တစ္ပါတီတ ည္းကို ခြင့္ျပဳထားျခင္းမ်ိဳးေပါ့။ တစ္ပါတီစနစ္ မွာလည္း A ေသးA မႊား ပါတီခေ ြဲ လးေတြ ေပၚေပါက္လာတတ္တ ယ္။ ဒီပါတီခေ ြဲ လးေတြကလည္း A ဓိကပါတီႀကီးကို A ေထာက္A ကူျဖစ္ေစႏုင ိ ္ေA ာင္ ထူေထာင္ထားၾကတာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ပါတီဆိုတာ A စိုးရရဲ႕ A ရွိန္A ၀ါနဲ႔သာ မ်ားေသာA ားျဖင့္ ထူေထာင္လို႔ ရတာဆိုေတာ့ တစ္ခါတစ္ေလ ပါတီမွာရွိတဲ့A ာဏာဟာ A စိုးရမွာရွိတဲ့ A ာဏာထက္ပိုၿပီး တန္ခိုးထြားတတ္တ ယ္။ ရာထူးA ရလည္း ပါ�တစ္ခုဟာ တန္ခိုးၾသဇာႀကီးမားၿပီး လုပ္ခ်င္တိုင္းလုပ္လို႔ မရေA ာင္ A တိုက္A ခံ ပါတီဆိုတာမ်ိဳးေတြကို ထားေလ့ရွိတယ္။ ဒီ မိုကေရစီလမ္းေၾကာင္းနဲ႔ သြားေနတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ိဳးေတြမွာ ဒီလို ပင္ မပါတီA ျပင္ A တိုက္A ခံပါတီဆိုၿပီး A ားၿပိဳင္ေလ့ရွိၾကတယ္။ ပါတီႏွစ္ခုA ားၿပိဳင္ေနတာနဲ႔ပဲ A ျခားပါတီေလးေတြA တြက္ ေနရာမရႏိုင္ေA ာင္ ျဖစ္ေနတာမ်ိဳးလည္း ရွိတတ္ တယ္။ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရးနဲ႔ ျပည္သူ႔A ေƜုင္ေလေတာ့ ၿခိ မ္းေျခာက္မႈေတြ၊ A ၾကပ္ကိုင္မႈေတြကို A င္A ားႀကီးတဲ့ပါတီႀကီးေတြက ျပဳလုပ္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးစင္ေပၚကေန ကန္ခ်တတ္တာမ်ိဳးစတဲ့ ညစ္ကြက္ေတြလည္း လုပ္တတ္တယ္။ တစ္ပါတီစနစ္ဟာ တစ္ပါတီတ ည္းထားၿပီး လု ပခ ္ ်င္တိုင္းလုပ္ခင ြ ့္လား။ ပါတီေတြမ်ားေပမယ့္ A ႏိုင္ရ ပါတီႀကီးကပဲ A င္A ားနဲ႔တန္ခိုးထြားေA ာင္လုပ္ၿပီး ဗိုလ္က်စိုးမိုးေရး လုပ္ခင ြ ့္ရတာလားဆိုေတာ့ သိ ပ္ၿပီးမသဲကြဲပါဘူး။ Uပမာ- စကၤာပူႏိုင္ငံမွာ People's Action Party၊ ေတာင္A ာဖရိ ကတိုက္မွာ African National Congress ေတြဟာ Dominant လို႔ ေခၚတဲ့ ဗိုလ္က်စိုးမိုးခ်င္တ ဲ့ပါတီမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ ပါတယ္။ ႏွစ္ပါတီစနစ္ ကေတာ့ - A ေမရိကန္နဲ႔ ဂ်ေမကာတို႔ မွာ ေခတ္စားတဲ့ ပါတီစနစ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ႏွ စ္ပါတီၿပိဳင္ပြဲမွာ ႏိုင္တဲ့ပါတီကပဲ လႊ မ္းမိုးတတ္တာမ်ားေလေတာ့ ႏွစ္ပါတီလို႔သာ ဆိုရတယ္ တစ္ ပါတီပဲ Uီးေဆာင္တတ္ ပါတယ္။ ႏွ စ္ပါတီဟာ မတူညီကြဲျပားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးA ေတြးA ေခၚ သေဘာတရားေတြနဲ႔ လႈ ပ္ရွားတတ္တယ္။ ပါတီေတြရ႕ဲ သေဘာတရားေတြကို ႀကိဳက္တာေတြလည္း ရွိမယ္။ မႀကိဳက္တာေတြလည္း ရွိမယ္။ မႀကိဳက္ရင္လ ည္း ဘယ္ဘက္ မွ မလိုက္ဘဲ ေနႏိုင္တယ္။ A မ်ားစုရ႕ဲ ဆႏၵနဲ႔ပဲ A ဆင့္ဆင့္ တက္လာတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ႏွစ္ပါတီစလံုး က A ေလးထားၾကတယ္။ ႏွစ္ပါတီစနစ္မွာ မဲနဲ႔ေရြးခ်ယ္ဖို႔ စတင္A ႀကံျပဳသူဟာ Maurice Duverger ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လ ည္း Duverger's Law လို႔ ေခၚတာေပါ့။ ပါတီစံုစနစ္ - ကေနဒါႏိုင္ငံနဲ႔ ၿဗိတိန္တို႔မွာ A မာခံပါတီ ႏွစ္ပါတီပရ ဲ ွိတယ္ဆိုေပမယ့္ ေနာက္ထပ္A ႏိုင္ရ တတိယပါတီ တစ္ခုကိုလ ည္း ထားေလ့ရွိတယ္။ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ ပြဲမွာ တစ္ခါတစ္ေလ A ဲဒီပါတီက ဒုတိယေနရာေလာက္ေတာင္ လိုက္ေနတတ္တဲ့A ျပင္ ထိပ္တန္းႏွ စ္ပါတီစလံုးA တြက္ ေသြးပ်က္ စရာေကာင္းတဲ့ ပါတီA ျဖစ္ ရပ္တ ည္ ေနတတ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ တတိယပါတီခမ်ာ A စိုး ရဖြဲ႔ဖို႔ေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ A ခြင့္A ေရးမရရွာပါဘူး။ A ခ်ိန္မေရြး ေ၀ဖန္ေထာက္ျပခြင့္ေတြရွိေနတာေၾကာင့္ လက္ရွိA ာဏာရပါတီနဲ႔ A စိုးရေတြဟ ာ သူတို႔ရ႕ဲ A ေကာင္းျမင္ သေဘာနဲ႔ေထာက္ျပတာေတြကိုေတာ့ လက္ခံေလ့ရွိတယ္။ တစ္နည္းA ားျဖင့္ေတာ့ ႏွ စ္ပါတီကို မယံုလို႔ ေနာက္ထပ္တစ္ ပါတီကို ေနာက္ကြယ္ကေန ေစာင့္ၾကည့္ခိုင္းထားတဲ့ သေဘာလို႔ေတာင္ ဆိုႏိုင္တယ္။ ဖင္လန္ႏိုင္ငံဟာ သံုး ပါတီစနစ္ကို က်င့္သံုးတယ္။ သံုးပါတီစလံုး ႏိုင္ငံေတာ္ရ႕ဲ ထိ ပ္ပိုင္း လု ပ္ငန္း ေတြကို လက္ခံၿပီး လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ၾကရတယ္။ သံုးပါတီစနစ္ နဲ႔ ေA ာင္ျမင္စြာ A ုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္တဲ့ ဖင္လ န္လို ႏိုင္ငံမ်ိဳးကေတာ့ A ေတာ္ေလးရွားတယ္လို႔ ဆိုႏင ို ္တယ္။ A စိုး ရဖြဲ႔စည္းရာမွာ တန္းတူညီမွ် ေဆာင္ရြက္ခင ြ ့္ရၾကတဲ့A တြက္ ႏိုင္ငံေတာ္A ေရးမွာလည္း တန္းတူေဆာင္ရြက္ခင ြ ့္ ရွိၾကတယ္။ ပါတီစံုလို႔ဆိုလိုက္ရင္ A မ်ားစုကေတာ့ ပါတီေတြ တစ္ပံုတ စ္ေခါင္းနဲ႔ ျဖစ္လာတတ္တယ္။ သူတစ္လူ ငါတစ္မင္းနဲ႔ သူ႔ပါတီလည္း ေနရာမရ၊ ငါ့ပါတီလည္း ေနရာမရ ျဖစ္တတ္တာေၾကာင့္ ေနာက္ပိုင္း နင္ နဲ႔ငါနဲ႔ ေပါင္းၾကရေA ာင္ဆိုတဲ့ ပါတီခ်င္းပူးေပါင္းၿပီး ေနရာရေA ာင္လု ပ္ၾကတာမ်ားတယ္။ Uပမာ A ိုင္ယာလန္ႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ ပါတယ္။ ေယဘုယ်ေျပာရရင္ေတာ့ ပါတီေတြေပါင္းၿပီး A ခ်ိဳးက်ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ေရြး ခ်ယ္ၾကရတဲ့ စနစ္ဟာ ပါတီစံုစနစ္နဲ႔သြားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတဲ့ သေဘာသာျဖစ္တယ္။
ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ A ၾကားရမ်ားေနတဲ့ စကားတစ္ခြန္းကေတာ့ `ပါတီစံုဒီမိုက ေရစီ´ ဆိုတာပဲ ျဖစ္တယ္။ ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီဆိုတာ `ႏိုင္ငံတစ္ႏုိင္ငံမွာ တစ္ပါတီစနစ္ကို မက်င့္သံုးဘဲ ႏွစ္ပါတီ သို႔မဟုတ္ ႏွစ္ပါတီထက္ပိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကို ဖြဲ႔စည္းၿပီး ပါတီစံုဒီမိုကေရစီ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ ပမ ြဲ ်ား က်င္းပကာ၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ A မ်ားစုရတဲ့ပါတီျဖင့္ A စိုးရကို ဖြဲ႔စည္းျခင္း သို႔ မဟုတ္ ၫြန္႔ေပါင္းA စိုးရကိုဖြဲ႔စည္းျခင္း နည္းလမ္းေတြနဲ႔ ေဆာင္ရြက္တဲ့စနစ္´ လို႔ (၅.၈.၈၉) ေန႔ထုတ္ လု ပ္သားျပည္သူ႔ေန႔စU္သ တင္းစာမွာ ေဖာ္ျပထား တာ ဖတ္ လိုက္ရပါတယ္။ ပါတီမဲ့စနစ္ဆိုတာက - A ဒ ဲ ီတိုင္းျပည္မွာ တရား၀င္ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီဆိုတာမ်ိဳး မရွိဘူး။ UပေဒA ရလည္း ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကို ဖြဲ႔ဖို႔ခင ြ ့္မျပဳထားဘူး။ ပါတီမရွိေပမယ့္ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ထားတာေတာ့ရွိတ ယ္။ ေရြးေကာက္ပ၀ ြဲ င္မယ့္ ကိုယ္ စားလွယ္ေလာင္း ေတြဟာ သတ္ မွတ္ထားတဲ့ A ရည္A ခ်င္း ျပည့္ မီရင္ ႐ံုးA ဖြဲ႔ ဖြဲ႔ခင ြ ့္ရွိတယ္။ ပါတီမဲ့စနစ္မွာ Uပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္ဆိုတာရွိတယ္။ A စU္A လာက လက္ခံထားတဲ့A တိုင္း ပါတီေတြလႊ တ္ေတာ္မွာ ေပါင္းစည္းၾကဖို႔လ ည္း မလိုဘူး။ လိုA ပ္ရင္A ခ်င္းခ်င္း ၫွိႏႈိင္းၾကၿပီး ေၾကညာခ်က္ေတြ ထုတ္ျပန္လိုက္႐ံုပဲ။ A ေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ ေဂ်ာ့၀ါရွင္တန္ေခတ္က A ေမရိက န္လႊတ္ေတာ္ကို ပါတီေတြ႐ႈပ္မေနေစဘဲ စီ မံခန္႔ခသ ြဲ ြားတာ ပါတီမဲ့စနစ္လို႔ ဆို ႏိုင္တယ္။ ပါတီမဲ့စနစ္မွာလည္း ကြဲျပားႏိုင္တ ဲ့ A ယူA ဆ A ေတြးA ေခၚ ေတြေၾကာင့္ ပါတီ မဲ့ရာကေန ပါတီကိုလက္ခံတဲ့A ဆင့္ ကူးေျပာင္းသြားတတ္တယ္။ တစ္ပါတီစနစ္ဆိုတာ - တိုင္းျပည္ရ႕ဲ တရားစီရင္ေရးနဲ႔ A ု ပ္ခ်ဳပ္မႈA ာဏာေတြကို ထိေရာက္ေA ာင္ဆိုၿပီး UပေဒA ရ တစ္ပါတီတ ည္းကို ခြင့္ျပဳထားျခင္းမ်ိဳးေပါ့။ တစ္ပါတီစနစ္ မွာလည္း A ေသးA မႊား ပါတီခေ ြဲ လးေတြ ေပၚေပါက္လာတတ္တ ယ္။ ဒီပါတီခေ ြဲ လးေတြကလည္း A ဓိကပါတီႀကီးကို A ေထာက္A ကူျဖစ္ေစႏုိင္ေA ာင္ ထူေထာင္ထားၾကတာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ပါတီဆိုတာ A စိုးရရဲ႕ A ရွိန္A ၀ါနဲ႔သာ မ်ားေသာA ားျဖင့္ ထူေထာင္လို႔ ရတာဆိုေတာ့ တစ္ခါတစ္ေလ ပါတီမွာရွိတဲ့A ာဏာဟာ A စိုးရမွာရွိတဲ့ A ာဏာထက္ပိုၿပီး တန္ခိုးထြားတတ္တ ယ္။ ရာထူးA ရလည္း ပါ�တစ္ခုဟာ တန္ခိုးၾသဇာႀကီးမားၿပီး လုပ္ခ်င္တိုင္းလုပ္လို႔ မရေA ာင္ A တိုက္A ခံ ပါတီဆိုတာမ်ိဳးေတြကို ထားေလ့ရွိတယ္။ ဒီ မိုကေရစီလမ္းေၾကာင္းနဲ႔ သြားေနတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ိဳးေတြမွာ ဒီလို ပင္ မပါတီA ျပင္ A တိုက္A ခံပါတီဆိုၿပီး A ားၿပိဳင္ေလ့ရွိၾကတယ္။ ပါတီႏွစ္ခုA ားၿပိဳင္ေနတာနဲ႔ပဲ A ျခားပါတီေလးေတြA တြက္ ေနရာမရႏိုင္ေA ာင္ ျဖစ္ေနတာမ်ိဳးလည္း ရွိတတ္ တယ္။ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရးနဲ႔ ျပည္သူ႔A ေƜုင္ေလေတာ့ ၿခိ မ္းေျခာက္မႈေတြ၊ A ၾကပ္ကိုင္မႈေတြကို A င္A ားႀကီးတဲ့ပါတီႀကီးေတြက ျပဳလုပ္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးစင္ေပၚကေန ကန္ခ်တတ္တာမ်ိဳးစတဲ့ ညစ္ကြက္ေတြလည္း လုပ္တတ္တယ္။ တစ္ပါတီစနစ္ဟာ တစ္ပါတီတ ည္းထားၿပီး လု ပ္ခ်င္တိုင္းလုပ္ခင ြ ့္လား။ ပါတီေတြမ်ားေပမယ့္ A ႏိုင္ရ ပါတီႀကီးကပဲ A င္A ားနဲ႔တန္ခိုးထြားေA ာင္လုပ္ၿပီး ဗိုလ္က်စိုးမိုးေရး လုပ္ခင ြ ့္ရတာလားဆိုေတာ့ သိ ပ္ၿပီးမသဲကြဲပါဘူး။ Uပမာ- စကၤာပူႏိုင္ငံမွာ People's Action Party၊ ေတာင္A ာဖရိ ကတိုက္မွာ African National Congress ေတြဟာ Dominant လို႔ ေခၚတဲ့ ဗိုလ္က်စိုးမိုးခ်င္တ ဲ့ပါတီမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ ပါတယ္။ ႏွစ္ပါတီစနစ္ ကေတာ့ - A ေမရိကန္နဲ႔ ဂ်ေမကာတို႔ မွာ ေခတ္စားတဲ့ ပါတီစနစ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ႏွ စ္ပါတီၿပိဳင္ပြဲမွာ ႏိုင္တဲ့ပါတီကပဲ လႊ မ္းမိုးတတ္တာမ်ားေလေတာ့ ႏွစ္ပါတီလို႔သာ ဆိုရတယ္ တစ္ ပါတီပဲ Uီးေဆာင္တတ္ ပါတယ္။ ႏွ စ္ပါတီဟာ မတူညီကြဲျပားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးA ေတြးA ေခၚ သေဘာတရားေတြနဲ႔ လႈ ပ္ရွားတတ္တယ္။ ပါတီေတြရ႕ဲ သေဘာတရားေတြကို ႀကိဳက္တာေတြလည္း ရွိမယ္။ မႀကိဳက္တာေတြလည္း ရွိမယ္။ မႀကိဳက္ရင္လ ည္း ဘယ္ဘက္ မွ မလိုက္ဘဲ ေနႏိုင္တယ္။ A မ်ားစုရ႕ဲ ဆႏၵနဲ႔ပဲ A ဆင့္ဆင့္ တက္လာတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ႏွစ္ပါတီစလံုး က A ေလးထားၾကတယ္။ ႏွစ္ပါတီစနစ္မွာ မဲနဲ႔ေရြးခ်ယ္ဖို႔ စတင္A ႀကံျပဳသူဟာ Maurice Duverger ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လ ည္း Duverger's Law လို႔ ေခၚတာေပါ့။ ပါတီစံုစနစ္ - ကေနဒါႏိုင္ငံနဲ႔ ၿဗိတိန္တို႔မွာ A မာခံပါတီ ႏွစ္ပါတီပရ ဲ ွိတယ္ဆိုေပမယ့္ ေနာက္ထပ္A ႏိုင္ရ တတိယပါတီ တစ္ခုကိုလ ည္း ထားေလ့ရွိတယ္။ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ ပြဲမွာ တစ္ခါတစ္ေလ A ဲဒီပါတီက ဒုတိယေနရာေလာက္ေတာင္ လိုက္ေနတတ္တဲ့A ျပင္ ထိပ္တန္းႏွ စ္ပါတီစလံုးA တြက္ ေသြးပ်က္ စရာေကာင္းတဲ့ ပါတီA ျဖစ္ ရပ္တ ည္ ေနတတ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ တတိယပါတီခမ်ာ A စိုး ရဖြဲ႔ဖို႔ေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ A ခြင့္A ေရးမရရွာပါဘူး။ A ခ်ိန္မေရြး ေ၀ဖန္ေထာက္ျပခြင့္ေတြရွိေနတာေၾကာင့္ လက္ရွိA ာဏာရပါတီနဲ႔ A စိုးရေတြဟ ာ သူတို႔ရ႕ဲ A ေကာင္းျမင္ သေဘာနဲ႔ေထာက္ျပတာေတြကိုေတာ့ လက္ခံေလ့ရွိတယ္။ တစ္နည္းA ားျဖင့္ေတာ့ ႏွ စ္ပါတီကို မယံုလို႔ ေနာက္ထပ္တစ္ ပါတီကို ေနာက္ကြယ္ကေန ေစာင့္ၾကည့္ခိုင္းထားတဲ့ သေဘာလို႔ေတာင္ ဆိုႏိုင္တယ္။ ဖင္လန္ႏိုင္ငံဟာ သံုး ပါတီစနစ္ကို က်င့္သံုးတယ္။ သံုးပါတီစလံုး ႏိုင္ငံေတာ္ရ႕ဲ ထိ ပ္ပိုင္း လု ပ္ငန္း ေတြကို လက္ခံၿပီး လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ၾကရတယ္။ သံုးပါတီစနစ္ နဲ႔ ေA ာင္ျမင္စြာ A ုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္တဲ့ ဖင္လ န္လို ႏိုင္ငံမ်ိဳးကေတာ့ A ေတာ္ေလးရွားတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။ A စိုး ရဖြဲ႔စည္းရာမွာ တန္းတူညီမွ် ေဆာင္ရြက္ခင ြ ့္ရၾကတဲ့A တြက္ ႏိုင္ငံေတာ္A ေရးမွာလည္း တန္းတူေဆာင္ရြက္ခင ြ ့္ ရွိၾကတယ္။ ပါတီစံုလို႔ဆိုလိုက္ရင္ A မ်ားစုကေတာ့ ပါတီေတြ တစ္ပံုတ စ္ေခါင္းနဲ႔ ျဖစ္လာတတ္တယ္။ သူတစ္လူ ငါတစ္မင္းနဲ႔ သူ႔ပါတီလည္း ေနရာမရ၊ ငါ့ပါတီလည္း ေနရာမရ ျဖစ္တတ္တာေၾကာင့္ ေနာက္ပိုင္း နင္ နဲ႔ငါနဲ႔ ေပါင္းၾကရေA ာင္ဆိုတဲ့ ပါတီခ်င္းပူးေပါင္းၿပီး ေနရာရေA ာင္လု ပ္ၾကတာမ်ားတယ္။ Uပမာ A ိုင္ယာလန္ႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ ပါတယ္။ ေယဘုယ်ေျပာရရင္ေတာ့ ပါတီေတြေပါင္းၿပီး A ခ်ိဳးက်ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ေရြး ခ်ယ္ၾကရတဲ့ စနစ္ဟာ ပါတီစံုစနစ္နဲ႔သြားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတဲ့ သေဘာသာျဖစ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ A ၾကားရမ်ားေနတဲ့ စကားတစ္ခြန္းကေတာ့ `ပါတီစံုဒီမိုက ေရစီ´ ဆိုတာပဲ ျဖစ္တယ္။ ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီဆိုတာ `ႏိင ု ္ငံတစ္ႏုိင္ငံမွာ တစ္ပါတီစနစ္ကို မက်င့္သံုးဘဲ ႏွစ္ပါတီ သို႔မဟုတ္ ႏွစ္ပါတီထက္ပိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကို ဖြဲ႔စည္းၿပီး ပါတီစံုဒီမိုကေရစီ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ ပြဲမ်ား က်င္းပကာ၊
လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ A မ်ားစုရတဲ့ပါတီျဖင့္ A စိုးရကို ဖြဲ႔စည္းျခင္း သို႔ မဟုတ္ ၫြန္႔ေပါင္းA စိုးရကိုဖြဲ႔စည္းျခင္း နည္းလမ္းေတြနဲ႔ ေဆာင္ရြက္တဲ့စနစ္´ လို႔ (၅.၈.၈၉) ေန႔ထုတ္ လု ပ္သားျပည္သူ႔ေန႔စU္သ တင္းစာမွာ ေဖာ္ျပထား တာ ဖတ္ လိုက္ရပါတယ္။ § ! § `0´ `´ § # $ %&! ! a ! § 0 ( u!* 0 ! a! a
$ +, 0! ! ! § # !! ! ! # + !u, a -+ ! ! + § 0 .! # !# aa/ !§ 0 $ ,+ ,+ + $0 § ( u!* 0! ! § a ! !$ 0 ! ! + 1$ § 1980 % ! ! ! # / a a ! § 0 5 + § 6 a! $ 0 § 1$ 0 ! , !u 0 1 6a § a+7 1 / $ ! a8 + $ 0 !& 1§ 0 # ! $ % 9 ! & %: 1§ 0 5 , 1 $a!uaa # $, %a106 § .+ % # ! !u ; $ a+ 1§ < 0 6: -6 1 % # ! !u , # ! 1 § 1 $=0 $ 7 a %&!!u aa05 !u !aa ! >? %&! § ; # ! % % # ! !u !a !a $ # 0, #1% § ; =! $ a6 !a , ! 1$ 0 % ! 1#, 0яA #
1§ %&! <# 0 $ 0 $ ! 1§ 1 # $ B႒ , # % 0 § %& a $ # , a % 0 7 $ !u, $ $$ #$ = % § # %&!% # § 5 ! a `E 11% &F a% %´ # $ ! a(႒ . , ! %& a # § ! &%&$ § a 6 a(႒ . aa a% a! % a # # a 1 1 ; ; % % $ !. a% 1§ #a % !?&$0§ 95 aGH! $ ! #, 1. #$ !1 , § % 9 6 0 # #$ !0 ! § 9 ! !%&+, % ! 0, 0 1# a a . §
a-9 0 $ ! a 1.! ; 1$= 0, ! 9a% $ a&$ a1a § 9& , § 6 ! ! ; ! , aa#%a § ! $ a-90 ; ! `0 ´ § &1 § a ! %& ; # %+ %&! § a-9%&, % a 0 $ ; 9 $ $§ a6 1 a a-9 § # a6 9# 60 $ 9 $ $&1 a %& $ % !?% § a u- 1998 !5 ! 18 $ , 0% / # a&$ a 1/88 § 1§
!0 a a%a a
a % 1% aa+
a 0 #
$ !F I a8a 00 1 ()
u6! 5 % a §
()
# / ,+ $! §
(G)
% 1 I !0 !
Ea&$ a! .+ #
GJ5 0 $ # a
1 # § (K)
a ,% ! ! 6 ! a §
2§
! 6 ! a a% ! a a a &
! 6 !
a # § 3§
a a a# %&! !
a !! 6 ! a&$a !
a !F %# &$! § 4§
a a% !
a / a&$a ! GJ+ 1% 1 !
00 1
§ , ! $!! ; $, +7 7 a%a a% § , +7! G! a++ § 7 $ a 1% § a ! a $ %&+ 1§ a ! $ a 1 !0 1 § ; !#, $ 1$ $ § $ ,!1! % 1$ & § ; $ 1 a § & 1§ ! . &$ % ! ! , ` 5 ´ a, a,+a# § ; # !%&! ?#=/ ! , a a &11 я 1 § 6 a%&! 1§ 6 ; $ § ; $ # %9# # %: %&!§ # ; $a O
# .! 0,a.§
# %§ 1$ %&! § 6 $ ! $ ; aa0 # .5 O. $a1
G! $ § a6a <+ ; $ , # $$ $ , # $ a1a § ; $ $ ##1 $ 1§ a a0 , 60% % $ u$ P , !* %%§ -$# ! % $
$ ; $ a# . ,%§ #; $ 1$# $$, 6 !* %
!§ ; $ !* $, -$ !!u# %# 60% % `; $ &$! !* $, a a § `; 5 ; $ # 1´$ % $ ; $ ! ! a = ! # § ; $a # .! a 1§ 1$# ! § aa0 %&!$ 1a.aQ8 #$ a. $ ! % % § ; $ $ GJ+. 0(1 ! %&! § ! ; a ! GJ+.%&!$ a $, u$ a1a `; $ a&$ § -$ ; $ au´ § ! % % < я 1309 ! %# 9 (aGH< я 1948 !5 я 0 4 ) GH $ 0 a+a%a8 % ! R% .a%&!$ § a6a % ! a6 (5) ! ; § `$. 1!u! a&$ !I a a ! 5 1!u! !&$! I GJa!* 5 1!u! !&$ ! +a 1 a+!a a T5 T5 a GUT5 $% !. a .5 0 % !* 1 7 6$a a ! a!* a+! %&! ´ $ aa &% $ § ( 1 !a &% ) ! % R a%&! 1 # $ § 1# !u a ! 1§ !5 a !5 5 # ! # aa&$ $ 1§ 1aa&$ a !&$! %: 1§ a%u6 1$a a ! a
$ aa %+ § a a&$ # a%u6 aa +& 7 VW%&!a /$# 7 a 1$ 1§ u6 +&, %: %: $ u6a a 1= a6a a&$ ` a´ a%&! , $ % 7 !%&!§ ` ´ $ a a a 7 a a 1 &$ !0 ! § a $ a 5 a $ a +a # !, %& § u ! # !u! a u! a a% 1 5 , 0 %&! a 1 u! 1§ 6 $ ; a1 $ # 0, 1 a, % ! a %&! #§ ; $ .! 7 a ! , 6 !# ! %# 6 ! &# # 1 a § &$ # &$ , a
$ !! 6 ! ! ! &$ a&$a! !% 0 1§ a
$ 6 ! a -
1§
a aa0 1 7 $ a+a%a8 / $ % , $
!% ! !( $ ! § 2§
a u6! $ a / u # §
3§
a&$a! a 1 1 , a% a !! %+ 1## §
4§
a&$a ! % 1 7 / $ #X a , $ 1# §
5§
! 6 ! a =/ %&!!5 %&!! % 1 7 a#a%& !! 1 §
6§
a&$a ! % 1$a#a%& ! a
$ u6 7% $ ! /
0 u § 7§
a&$a ! ! ### 5 a8 a&$a!
## 5 % 1 $ $## 5 0 %5 0 %#%5 0 /$#% + 0 u § 8§
a ! & , a &! /5 / # $& §
9§
P -P , I a+a%a8 a a% & , 9!& /5
! /5
, % /5 1%+ / a, ! & § 10§
1# ! ( , aP $ a+! ! ! §
; % a 1990 % ! !6 ! a $ $ % 1 a % &% § 6%႒ % % 1 $ , #% a %&!§ % a1 ! % $ § 0 a &7,&+ ! 0 $ #, § 0 a
! ()
%+ § $% / /a a1 a %5 a% 1 %$
%+ § ()
a&7a! 0 §
(G)
a ! aa! ! a &$ ! % aa&75 a! a=5 GJ
! $ 0 § (K)
a 1 5 a ! 1 a! a # $/ / =%&!!5
0 F %&!! 0!
% ! § () (!)
!a%&!%&!!5 !I !a%&! 0% ! § # #%5 a1a % %+ §
(#)
=5 =%U !uF ! =%5 # % 5 %% ! %+ §
a a 0 %
a § ! 0 > /5 a% a ! /5 , / a . a§ 0 a a a ! a5 ! 5 ! 1%&! $ %: 0! a 1§ 6 # G0 $ 1%&9 5 1 ! 0 %&! &= & ,+ $, § 1962 ! a % 0 1 0 a G 0 1% $ § &# 1 ! a 5 # 1!a ! 1aa a #, aa%%%&! #%5 (%%&! a ! 0 § 0 a1a# != 0 %%&! a% = a005 a 0 # a %&! § 0 ! 0! #§ !0 ! § ! § 6 a a # a a a # aa, a %&!&$ 0 1 $ %႒ %&! § (6-11-89) $ % 1$ $ !u ! `- 8´ ` ´ # 0 ! ! $ яu., a 00 7 , !!# !1!& & § % 9 !0%&! .% u я ( - - 9+я) 1951 ! яu a, 1$a %: ! § <9= 1956 ! я 0 !!# a K !!# a ! % 9 ! Z + 7 ! ! a% a% & # § a6! .% 7 !! $ # a a $ § uя !! !* a 1, a § a .% &, % 9 ! 1$ a . / a aa $ § u! + 7 $ a uя !!Z + /!u a
$%&!!5 a !u a
$%&!! a 05 W 0 a%+ 1$ a a $ 1957 ! я 0 23 $ % !!Z+ /a%&! 1 % , !! !!#a #0
#, (9-4-57) $ !, a, ! § ; a &% a %&!!u a § 0 !% % a+ $ u6! [ . !&$ a#%&!$ 6 $ #§ ! 7 1988 !5 ! 18 $ , 0% / # a&$ a 1/88 $ `a a a# %&! !
a !! 6 ! a&$a ! a !F %# &$! ´ $ # $ (235) %&!§ a #! % 0 § 0 5 G81 5 1§ a a%% %&! § 6 a +! > % ,+ %!,$ ; § = 5 ! # 5 a? !5 1 ! ! #.5 1 5 $ & #1 01 1§ 6 %&!§ $ ! %$ & (102) 5 - % % 9 ! 7 % 0 %&! $ ! & (3) 5 0a
aa $ $ 0a $ a (1/90) $ 23-2-90 $ & (31) 5 a%&!0 $ & (6) 5 0 (93) § 6 (142) $ # !$ 1$ a a%&0 $ § !6 ! a
7 % a % 1$ ? #X 486 0 u,+a % 1$ ? ! 2311 u $ § a 6 ?! a&$a! !%+ ?! 2223 u5 !GJ? ! 88 u0§ 7 $ % 1$? #X $a ! a ! # (93) § #X 485 a a +6 !a &$+ #X 392 a
§ % # ! !u a% ! > #X 10 a
§ a
# 1 +a $6 a § a! !!a , &$! a%u6 $a a! a8?% $ a. !
% § 6 $ 1990 % ! 27 $ !6 ! a § a +6 !a &$+ #X1 a 31 / 7 #X $ a
§ ! 6 ! a 1990 % ! % 1u (42) § a 6a a 18 !% ,$ 1u (20) $ § aa%
(20181313) u %&!§ ! #X 492
,+ a%a #X 485 § #X 1 u 15 (15112524) u %&!§ 6 / $ # (72.59%) %&!§ a +6 !a &$+a
$
8 § aa %
(7934622) %&!§ % 1u
$ 20 8 $ %§
a , a a +6 !a&7+ (NLD) 1990% ! я1 (28) $ (29) $
, +75 G\ %+ a! a0 , !! % § a6 ! $ % 1$? 1990% ! ! a 01 &$a% NLD # &7! a%u6 $ a8?%
# § ``&7! a%u6´´# 1§ 2§ a% u6 I a% >? ]+ 3§ %$ § &7! a %u6# C.F.Strong 1§ a $P (Z ) $ &7! § 2§ P (Z ) a8 a § 3§ P (Z ) a&7a! $a a a8 ! %& $ ! $ %႒ u6.%&! $ %# §
&7! a %u6# u6a 7 a %&!§ 6 a%u6! a% # u6 aa!%&!§ a a% u6! u6%+a8a&7a! %႒ u6 $%&!!5 a%u6 a+
u6 $ %႒ # ! § ?01 # 0a ! # § $ a $ &7,&+ !# $ GJ , 0a a %+ a! %&! § 6 u6 % %5 %#%5 = %$ 0# 5 a! 5 NLD # § 7 a! a
$ &7! a+ a%u6 #&$ NLD # § NLD 60 a8?% $ ``a # $% a %&!´´ $ # a!
$ / %&!§ 6 $ a%u6! # !u. (2) ! я% , a1 5 % 1 a %&! § %&!%&! a! a
$ ! ! !a! !6 !! ! a a & ,,5 # ! ! ! !a! !! a a &! ,,§ $ 1§ $ aa, ! 5 5 1 / ! !a 6a ! 5 7# § # a! 1993!5 я 0 (9) $ &7! a %u6 #&$ a + ! § NLD 1$ 7 a a 9 % u66 3 (K)a ,! / $ 0a%&! $ , u<႒ ua ?5 a 9 u$ 0 aa /#a&7 1991! (26) $ %#&7! § a % 1 $ a a 9 1 $ #$ 0
a # $ &%7 § 1993 ! я 0 (9) $ &7! a%u60 a ! a + NLD u<႒ ua ? aa0 NLD ! (86)$ , a + 7 u (6) 5 a !u (15)5 a% 1 (104)$ a 1 #%& § a + , % 1$?!a%&! % ^ a! a% 1 (12) 1947 ! -+a# %, 1947 ! &7! a+ a%u6 %႒ 1.(3) § a6 1 (3) 1§ %a! I я1!* 1! =1 ($ ) %a! I a%&!1 ($ ) !I %&!1 2§ %a! I a%&!1 5 !I ! a a ($ ) я1! ! 1 3§ %% !I a! ($ ) a&7a! ($ ) a%a&7a! 5 % 5 a 5 a#aa5 u5 !* ! $ =%&!!5 0 %& %&!! a a 1 !1 ($ ) $ a a 1 ! a&7a! 0%&!1 #, 1 7 § -+$ 1%&! ,5 % a! a## 1 %&! § 6 1a # NLD 7 a a 9 % 7 ?a ! %&! 1§ a NLD
6a ; % a `% -a ## (a a+-aa#%&!!u) # !a &% § 6!a ` 1!u´ #1 %+!% § a6 !a 7 ! (293) (296) a &% aa %&! $ !# % & % %&!§ () NLD a %& ?01
a # # !!
a %&! § 1990 % ! #X % 485 U %+ NLD 392 a
§ $ a % #X 1 a ! NLD I 106 .+! F !u !u a! I % 1 +a+! # u a a0 ! % / %& NLD a % %&! $ § $ U NLD I % a % 1$a+! GJ+ =/ 5 6 !! ! & , ## $ a $% %& #X % (48) #X % 1 1990 % !U T$ #X a NLD ! a 1998 !U 1 a! 0. % %&+ $ § $ % %&+ 1 a a % %&+ a a % $ § a $a ! a !GJ a%&! %1 (34) u5 #1 (39) u5 / 1 (92) u5 a a 1 (144) u %& NLD ! !! (83) u $ § ! GJ a% ! 0 % 1$?! (124) u $ § $ NLD ! ! !!I a a ! !!I (17 6 11) / 5 ! !!I a a ! !!I (25 6 57) / $ %&! § a%u6 ?a! a0 01
a a # ? ! ! #
a $ %&! § 1990 % ! % 1u (42) $ , 1 (20) § a 1u (55) , 1 (27) $ , %&! #X (6) , %&! § % I 5 ! 5 1 / a%a a%a 1990 % ! !% , %&! § $ 1990 % ! 6 ## % #X % 1 a$a.+% % 1 I !9=/ § () ## F $ a + ! 5 ! 5 u6 a 0 a&$ ! I1 1 ! a a% a!a&$ !&$0 a + ,%&! # # % $, a + a+! !%+&# § $ a + % u % ##
# a % 1 a %& § (G) NLD $## F NLD 1993 ! 1995 !a a + 0# , a + T$ a %%&! § $ a! a %& 2004 ! a + %
! !u T$ #Xa NLD % &0 § $a% , NLD I # %& # § $a NLD
%# § % %+ § a1 a +% ! > % &#
a! 1#
a 60! a a.a . 5 0 .a# 0 1 a&$ a. 20 $## / %+ § $ $## , a +% ! > / #
a! 1 #
a NLD 60! a $a a a. . , %&! § $ NLD 60! a %& a +a+! u!% GJ+!u I a u ! %& 6 0 % $ %&! § $ NLD a $##
a § ! % 0 6 ! #
a a a% 1 a! a% 1
a + a# # > / § $F a + # # %&! §
a! a G 1 +! a %& 1 u6%+ 5 a+ ! a8
! a% 1 5 a! a% 1 , %&! § $ 106 !u aa & a % 1$ a1 # aa & # %&! § &a /5 a /5 #$a 1 / 0 1 6 !u % § ; $ a &% aa % a!
7 a $ § ; $ % 1 7 ! a! %&! !*5 % !*5 !*5 &$! u6 !* ; !0!§ ; ! 1§ ! 0 1 ! %&!§ % !* !. $ .+ &1 § % # ! !u ; $ a,+a#, ! = 1 1§ # 1 1§ !! !%&! 5 $ # $ , § ?a%u6 a !
( 6 !! ! 1 +! a 7 a+! 1 +! ? (Chamber Nationalities) !%+ &#, % 1! 7 a+! % 1$? (Chambers of Deputies) !%+ #
# a % $ u6%+&$ !&$ a%u6a (1947 ! % !% &$! a+ a%u6) %႒ § 6 ? ! % # ! !u % $ § % # ! !ua
1 +a 7 a+ ! % 1! 7 a+! $ 1 %&! $ 1# a%5 % % % 1 + a% &$,&+! u $ aa & $ 1 a ! % 1$ ? § 1947 ! # &$! a+a % u6 1962 ! ! a8a #,$ # § a1 1974 ! #,$ #§ a1 1974 ! a %+ &$! a%u6 1988 ! ! 18 $ , 0 % / # a&$ a8a ?%1 # % § 1947 ! &$! a +a% u6%&!!5 %# a %+ &$ , 0 % / # a&$ % ! a. . % § % 1$ ? &$ ! a %u6 #%႒ , a6 a% u6 $a &$! a! a8?% $ % § 7 a8a P !u a! a
$ a.%+ ! § &$ ! a % u6! #a %+ 1§
? ! 5 ?! §
2§
?a a8a §
3§
?! &$! # ?a a u 5 a a8 §
4§
? ! # a 6? a u , a a8 §
5§ 6§
% !% ! $ # § (!% ! ! 5 % !! !) % !! !# a a8 0 § (% ! 0 % ! 5 a, # )
a &% aa ! > a !u!, # a%&!§ 1947 ! &$! a+ a%u6 #!u -+a# aa0 # # $ a.a 11 # , a%& %&!§ , ; $ &$! a %u6 #,,# !$§ a 6u6 1 % 1$ ? a %+ % ;#X1 $ a %+ # !u!# u § ; a &% ! a ! $ a %+, &$! a%u6 a 6a%u6 $ a %&! u6 $ u6 # u § ; a &% ! a $ a %+, &$! a%u6 a6a %u6 $ a %&! u6 $ u6 # u § a 6 ?a $ ? ! &$! a%u6 $a a! a&$ &$! %&!§ 6 0a! # %&! § a%u6a a! a&$# 0 .+# 0 . a&$ #§ 0 0 a! Z a a+ / !P %&!§ 6 !P a! a&$ § a! a&$# a&$%&!, 0 ! $ aa! P a! a&$ 7 >? a # § a! a&$# $ aa , a&$ %&! $ aa5 aa #=/ a ! a%& % 1a 7 / # =/ a 1 %+ § 0 / / a 1$ 1 % a0 !* $ a / 7 !, ! a, ! 1 § -+a# aa % a ` ! a%a0 § 7 &$! a+ u6 a% ! $ $ %&! 1§ a 6 ! ! $ %
6 1$ % § 6 !# a % 1 7 a+a % 1 % % 1 7 a! %&!= $ , 1§ a 6a! % 1 7 ! a# a a a 1 a%a a % a # 6 !a ´ $ &1§ # # # 1$a &$a! 7 !0 5 ! $ 1 / a%&%&$ ! # %5 $ ! # a a a8 a%+ %! a a a #% %&!§ # % ! ! !$ # a&$a! a
$ $ 7 (Party Politics) $ a + (National Politics) ! # !, &$ § !! ! %&!!5 !! ! %&!! % 11 7 a!a ! (Part of the people) %&! § !! ! 5 !! ! a6 7 1065 5 1GJ+!a0 0$ ,§ 0 § # 5 ! % a+ $ a+ u % a+ u!, a+ ! $? # ! %&!§ 0 # 106 %&!§ 6 a + u , # %&!$ 6 1 a &$ § ``% ! & $
´´ 0
,,§ 6 !# $ 6 !# ! %&! ,§ a , % # ! = # $ %1 % 1 a .!, & %&! § ; $ a,+a# / / %&! u § ; $ a , # u § a+5 a+ & % 1 +a+ a! a&$ + § § a6a 1 ,5 # a Ga u, !u ! §
# #1§ $ 1 +a a ! !5 ! $? ! $! ! 1 %&! § 2§ u6 $ ! !%%&! 1 %&! § 3§ P , #%& #%& a %&!% a u# aa & 1 %&! § 4§ a+ ! 5 ! = ! § 5§ 5 ! 5 1 / $ a - § ; 6a ! $ & 0 # $ % 1$ % 1 + `` u . $´´ # %&! $ 0 % § ; %&! - `` a
§ a
! 1 1´´$ % a§ # % a a 5 a# 1 , a8 +&$ a,+a# ; $ § &$5 a,+a# ! =, .H a&$ $ au$ a% ``1´´ $ `` 1´´ .+ 5 .+ ! % 1 % 1 ! %&!§ % # ! !u ``a !%´´#, _ &1§ ! # % 1$ 7 0! 1$% a a § 6 ; $ $ a! a&$ &$ $ &$, 1§ # % 1 !%+, % 1$a+!&$ % 1 %&!$ % 1$a+ %&!§ 6 % 1 !! 1 $ a0 $ 0 a&$ § %!= ! &1§ 6 O !!.a 1 5 a,+a# a ! 5 5
%&! $ # !!., # 1a ! % 1§ # !!.%&! 1§ 1 1§ a , ## § ; ! # §
ပါတီမဲ့စနစ္ တစ္ပါတီစနစ္ ႏွစ္ပါတီစနစ္ ပါတီစံုစနစ္ ပါတီႏွင့္ရည္ မွန္းခ်က္မ်ား ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ ႀကံဳခဲ့ရပါတီမွာ AားေပးၾကပါUီးဗ်ာ လြတ္လပ္ေရးေၾကညာစာတမ္း ပါသေဘာတရားမွသ ည္ ၀န္ထမ္းႏွင့္ပါတီႏိုင္ငံေရး ပါတီေတြ စံု ကုန္ႏိုင္ေသးရဲ႕လား Aႏိိုင္ရၿပီး ဘာေၾကာင့္ မႏိုင္ၾကတာလဲ Aဘယ္ေၾကာင့္ NLD လႊတ္ေတာ္AေျခခံUပေဒႏွင့္Aစိုးရ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္း ေဆာင္ေကာင္းဆိုတာ
ျမန္မာျပည္ႏွင့္ ပါတီ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ႏိုင္ငံေရးစိတ၀ ္ င္ စားသူတစ္Uီး ျဖစ္ပါတယ္။ ေခတ္Aဆက္ဆ က္ ဘယ္ပါတီ ဘယ္ႏိုင္ငံေရးမွာ မွ ပါ၀င္ လႈပ္ရွားျခင္း မရွိခဲ့ေပမယ့္ စာေပကို စတင္ေလ့လာကတည္းက ႏိုင္ငံေရး စာေပေတြနဲ႔ စတင္ေလ့လာခဲ့ရတာဆိုေတာ့ ပါတီစိတ္၊ ၀ါဒစိတ္ေတြက ေတာ့ ရွိေနဆဲပါ။ စိတ္သာ ရွိတာပါ။ ေလ့လာတာ ဖတ္တာနဲ႔ ေရးတာကိုပဲ Aားသန္ၿပီး၊ လႈပ္ရွားဖို႔ဆိုတဲ့ Aပိုင္းက်ေတာ့ ဘယ္တုန္းကမွ စိတ္မ၀င္စားခဲ့ပါဘူး။ ၿပီးခဲ့တဲ့လက ကၽြန္ေတာ္ `ဘာလဲဟဲ့ဒီမိုက ေရစီ´ ဆိုၿပီး ေရးလိုက္ပါတယ္။ ခင္ မင္သူAခ်ိဳ႕က `ဘာလဲ မင္း က ဒီ မိုကေရစီကို ေျပာင္တာလား၊ ေလွာ င္တာလား´ လို႔ ၀ိုင္း၀န္းAျပစ္တ င္ၾက ပါတယ္။ ဒီမိုက ေရစီကို မေျပာင္မေလွာ င္ရဘူး လို႔ ဘယ္သူေတြက Aမိ န္႔ထုတ္ခဲ့လို႔လဲ။ ေနာက္ၿပီး သူတို႔က ကၽြန္ေတာ္ေရးထားတာကို ေသေသခ်ာခ်ာ မဖတ္လို႔ ျဖစ္ ပါလိမ့္မယ္။ ကၽြန္ေတာ္ေရးထား တာက ဒီမိုကေရစီဆိုတာ ဘာလဲလို႔ တကယ္သိေစခ်င္တ ဲ့ ေစတနာနဲ႔ေရးထားတာ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေAာင္ဆန္း ကိုယ္တိုင္က `ဒီမိုကေရစီတိုင္း ဒီ မိုကေရစီ တာ မဟုတ္ဘူး ´ လို႔ ေျပာခဲ့တာေလ။ ဒါကို ကၽြန္ေတာ္က ထပ္ၿပီး ကၽြန္ေတာ့္ Aေတြ႔Aႀကံဳေလးေတြနဲ႔ ရွင္းျပတာ။ ဒီမိုကေရစီAေၾကာင္း ေျပာခ်င္ရင္ ဒီ မိုကေရစီဆိုတာဘာလဲလို႔ ဂဃနဏသိေAာင္ Aရင္လု ပ္ၿပီး ပိုင္မွေျပာ၊ နားလည္မွလႈပ္ရွားတယ္ဆိုရင္ ပိုေကာင္းမယ္ဆိုတဲ့ ေစတနာနဲ႔ ဘာလဲဟဲ့ `ဒီမိုကေရစီ´ ဆိုၿပီး ေရးလိုက္တာပါ။ Aခုလ ည္း ဆရာသမားတစ္ေယာက္က `ေဟ့ေကာင္ ဒီမိုကေရစီ Aေၾကာင္းၿပီး ေတာ့ ပါတီAေၾကာင္းလုပ္ကြာ ´လို႔ ေျပာလိုက္ခ်ိန္မွာ ကၽြန္ေတာ္ၾကားဖူးသမွ်၊ ဖတ္ဖူး သမွ်၊ ႀကံဳဖူးသမွ်ေတြကေန ပါတီAေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္ေျပာၾကည့္လိုက္ပါတယ္။ ေက်ာင္းတုန္းကသင္လိုက္ရတဲ့ပါတီ ကၽြန္ေတာ္တို႔Aထက္တန္း ေက်ာင္းသားဘ၀မွာ သိပၸံေမာင္၀ေရးတဲ့ ၀တၳဳေဆာင္းပါးေတြကို သင္ယူမွတ္ သားခဲ့ဖူးပါတယ္။ AဲဒီA ခ်ိန္ကေတာ့ ပါတီႏိုင္ငံေရးေတြ သိပ္နားမလည္ခဲ့ေလေတာ့ သိပၸံေမာင္၀ေဆာင္းပါးမ်ား စုေပါင္းထားတဲ့စာAုပ္မွာ ဘာAႀကိဳက္ဆံုးလဲေမးရင္ ဆရာေစာပါတဲ့ `ရြာ့က်က္သေရ´ကို Aႀကိဳက္ဆံုးပါပဲလို႔ ေျပာရပါလိမ့္မယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို သင္တ ဲ့ဆရာကလည္း ဆရာေစာကို ပီျပင္ေAာင္ ႐ုပ္လံုး ေဖာ္ၿပီ း သင္ၾကား ႏိုင္ခဲ့တာေၾကာင့္ `ေနာက္ႏွစ္ေပါင္း ၄၀-၅၀ ခန္႔ၾကာလွ်င္ ရြာေက်ာင္ းမွပင္ ျမန္မာျပည္သမၼ တထြက္ခ်င္ထြက္ေန မည္ကိုလ ည္း စU္းစားမိ ပံုမေပၚ´ဆိုတဲ့ Aဆံုးသတ္ နိဂံုးေလးကို Aၿမဲသတိရေနမိတ ယ္။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ သိပၸံေမာင္ ၀ ၀တၳဳေဆာင္းပါးေလးေတြကို Aခါတိုင္းလိုလို ျပန္ဖတ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ျပန္ဖတ္တိုင္းလည္း Aရသခံစားလို႔ ရတာေၾကာင့္ ႏြမ္းလ်လ် ျဖစ္ေနတဲ့ စာAုပ္ေလးထဲမွာ ပါတီေတြဂိုဏ္းေတြကြဲၿပီး ျပႆနာတတ္ရပံုေလးကို ရွာဖတ္မိပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တုန္းက ဘယ္လိုမွ Aရသာခံ စားလို႔ မရတဲ့ ၀တၳဳ ေဆာင္း ပါးေလးဟာ ခုခ်ိန္မွာ Aခ်ိန္ကိုက္ျပန္ဖတ္လိုက္ရလို႔ ျမင္တတ္၊ ေရးတတ္တဲ့ ဆရာသိ ပၸံေမာင္၀ကို Uီး Aႀကိမ္ႀကိမ္ခ်ေနမိပါေတာ့တယ္။ ဆရာေရးသြားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသေရာ္စာေလးက `မေရြးမီ´ လို႔ Aမည္ေပးထားပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပါတီႏိုင္ငံေရးေတြ သိ ပ္ၿပီးေခတ္ မစားမီကတည္းက ရွိစုမဲ့စု Aသင္းAဖြဲ႔ေတြ ျမန္မာျပည္ႀကီးကို Aိႏၵိယကေန ခြဲမလား၊ တြဲမလားဆိုၿပီး ျပႆနာတတ္ၾကပံုကို ေရးျပထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ေတြက ခြဲတရားေတြ၊ တြဲတရားေတြေဟာ။ သိနားမလည္တဲ့ ရြာသူရြာသားေတြက စိတ၀ ္ မ္း ေတြက၊ြဲ ရြာဘုန္းႀကီးနဲ႔ ေက်ာင္း ဒကာ ရန္ေတြျဖစ္၊ သူငယ္ခ်င္းေတြရန္ျဖစ္၊ မိသားစုေတြ စိတ၀ ္ မ္းကြ၊ဲ ငါးစိ မ္းသည္ ေတြေတာင္ တြဲေရး၊ ခြေ ဲ ရးျငင္းၿပီး ရန္ျဖစ္ကာ ပါ႐ိုက္ႏွင့္ ရြာတစ္ရြာကို စံထားကာ တစ္ ႏိုင္ငံလံုးဆို လွ်င္ မည္သုိ႔ ေနမည္နည္းဟု ပံုေဖာ္သြားတဲ့ ဆရာ့ေဆာင္းပါးဟာ ေခတ္တစ္ေခတ္ရ႕ဲ ျပယုဂ္လို႔ ဆို ႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ေတြ႔ `မေရြးမီ´ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေမလ ၂၇ ရက္ေန႔မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီ Aေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲမွာ ေက်းရြာ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ေရးAဖြဲ႔ Aတြင္းေရးမွဴးAျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ဖူး ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေက်းရြာဟာ ႐ိုးမေတာင္ေျခမွာရွိတ ဲ့ ရြာႀကီးတစ္ရြာျဖစ္တာေၾကာင့္ ႐ိုးသားတဲ့ ေတာင္သူလယ္သမား လက္လုပ္လက္ စားေတြမ်ားၿပီး ႏိုင္ငံေရးAေၾကာင္းေတြ ဂဃနဏသိသူေတြ Aလြန္ရွား ပါတယ္။ ဆိုရွယ္လစ္ ေခတ္ တစ္ပါတီစနစ္တုန္း က ရြာမွာရွိတဲ့ စာေပAနည္းငယ္ တတ္တဲ့ လူႀကီးတစ္ေယာက္ဟာ ၿမိဳ႕မွာ တရားေရး Uကၠ႒ဆိုၿပီး တက္ျဖစ္လိုက္လို႔ ေနာက္ပိုင္း ရြာမွာ Aေတာ္ေလး ၾသဇာေညာင္းခဲ့ပါတယ္။ ဆိုက္ကားသမားလည္း ပါတီမွာ ယူနစ္ေကာ္ မတီ၀င္တို႔ တရားေရးမွာ Uကၠ႒တို႔ တက္ျဖစ္တာကို သူတို႔ရြာက နားမလည္ေတာ့ ၁၀ တန္းေလာက္ တက္ ဖူးတဲ့ Uီး ေAာင္ဘကို တကယ့္လူတင ြ ္က်ယ္ႀကီးတစ္ ေယာက္လို တစ္ရြာလံုးက ေလးစားAားကိုး ၾကပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရြာမွာ လာၿပိဳင္တဲ့ ႏွ စ္ပါတီတည္း ရွိတယ္။ တစ္ရြာလံုးမဲထည့္ၾကရမယ့္ ရြာသားေတြကို လိုက္ေမးၾကည့္ Aဲဒီပါတီေတြရ႕ဲ Aမည္ကို တစ္လံုးမွေျဖာင့္ေAာင္ ရြတ္မျပႏိုင္ဘူး ။ သူတို႔Aေခၚက `ေAာင္ဘ ပါတီ´ နဲ႔ `ဗိုလ္ခ်ဳပ္သမီးပါတီ´ လို႔ပဲသိၾကတယ္။ စည္း ႐ံုးေရးဆင္းလာသူေတြက လည္း ဒီAတိုင္းပဲေျပာၿပီး စည္း႐ံုးၾကပံုေပၚတယ္။ ေAာင္ဘ ပါတီဆိုတာက တိုင္း ရင္းသား စည္းလံုး ညီၫြတ္ေရးပါတီပါ၊ UီးေAာင္ဘဟာ တစ္ ပါတီ ေခတ္မွာ ၾသဇာေညာင္း ခဲ့ေလေတာ့ ၿမိဳ႕ေပၚက
သူ႔ရ႕ဲ ရဲေဘာ္ရဘ ဲ က္ေတြ ဆင္းလာၿပီး Uီး ေAာင္ဘကို ေနရာေပးကာ ပါတီစည္း႐ံု းေရးေတြ လုပ္ခိုင္း ေတာ့ တယ္။ Aရွိန္A ၀ါ၊ ၾသဇာ၊ ေဆြဂုဏ္ မ်ိဳးဂုဏ္ ေတာင့္တ င္းတာ ေၾကာင့္ တစ္ရြာ လံုးနီးပါး Uီး ေAာင္ဘပါတီကို ေထာက္ခံၾကေတာ့တယ္။ ေနာက္တစ္ပါတီကေတာ့ Aမ်ိဳးသားဒီမိုက ေရစီAဖြဲ႔ခ်ဳပ္ေပါ့။ သူတို႔ ကို Uီး ေဆာင္ တာက Uီးစိန္ဆို တဲ့သူ။ Uီးစိန္က UီးေAာင္ဘေလာက္ မေတာင့္တ င္းဘူး။ တစ္နယ္ကေနလာၿပီး ရြာသူ နဲ႔ Aိမ္ေထာင္က်ထားတာဆိုေတာ့ ရြာသားလို႔လ ည္း ေျပာမရေပဘူး။ ဒါေပမယ့္ ရပ္က်ိဳးရြာက်ိဳးေတာ့ တကယ္ေဆာင္တတ္သူ လို႔ နာမည္ရပါတယ္။ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ ပေ ြဲ န႔ မတိုင္မီေတြမွာ ရြာထဲမွာ လႈ ပ္လႈပ္ရွားရွားျဖစ္ေAာင္ စည္း႐ံုးၾကတယ္။ Uီး စိန္ ကလည္း သူ႔Aိ မ္ေရွ႕မွာ ဓာတ္စက္ေထာင္တယ္။ Uီး ေAာင္ဘကလည္း သူ႔Aိမ္ေရွ႕မွ ဓာတ္စက္ေထာင္ တယ္။ ျဖစ္ခ်င္ေတာ့ သူတို႔ႏွစ္Aိမ္က မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ျဖစ္ေနတယ္။ တစ္Aိ မ္က ဘာေတြလုပ္လုပ္ ေနာက္တ စ္Aိမ္က လို က္လုပ္ေန တယ္။ ေနာက္ ပိုင္းမွာ တစ္ရြာလံုးၾကားေAာင္ ေဟာေျပာ တာေတြက တရားလြန္ျဖစ္လာတယ္။ ပုဂၢိဳလ္ေရး ပုတ္ခတ္မႈေတြပါ ပါလာလို႔ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ ေရြး ခ်ယ္တင္ေျမွာက္ေရးAဖြဲ႔ Uကၠ႒တို႔ က စခန္း ဖြင့္ထားတဲ့ ေက်ာင္းကို ပါတီႏွစ္ရပ္စလံုးက လူေတြေခၚၿပီး သတိေပးရတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြနဲ႔ တစ္သီးပု ဂၢလေတြဟာ Aမိန္႔A မွတ္ (၃/၉၀) ပါ တားျမစ္ခ်က္ေတြကို လိုက္နာၾကရပါလိမ့္မယ္။ စုေ၀းျခင္း၊ မဲဆြယ္ျခင္းေတြ လုပ္ရာမွာ လိုက္နာရမယ့္စည္းကမ္း ေတြကို ဖတ္ျပၿပီး လိုက္နာပါ့ မယ္လို႔ လက္မွတ္ေတြ ထို းခိုင္းရတယ္။ AဲဒီAခ်ိန္က စၿပီး ပါတီႏွစ္ရပ္ရ႕ဲ တိုက္ပြဲက ျပင္းထန္လာတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ Aဲဒီရြာမွာ ေက်ာင္းဆရာဘ၀နဲ႔ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနခ်ိန္ ျဖစ္ ပါတယ္။ တစ္ရြာလံုးက ေလးစားေလာက္တဲ့သူဆိုၿပီး ေကာ္မရွင္ Aတြင္းေရးမွဴးတာ၀န္ေပးထားၿပီး Uကၠ႒ကေတာ့ ယခင္သူႀကီးေဟာင္း တစ္ေယာက္ပါ။ သူႀကီးေဟာင္းကလည္း ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေခတ္ႏွစ္ဆက္ Aေတြ႔ႀကံဳရွိခဲ့ ဖူးသူဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လုပ္ရကိုင္ရ Aေတာ္ေလး Aဆင္ေျပပါတယ္။ AဲဒီAခ်ိန္က ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေက်ာင္းေဆာင္Aသစ္တ စ္ခုကို ေဆာက္ေနခ်ိန္ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ရြာ လံုး ဒီေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ပြဲ ဆိုတာႀကီး မလာခ်ိန္Aထိ Aေတာ္ေလးေျပာရဆိုရ၊ လုပ္ရကိုင္ရ ေခ်ာေမြ႔လွ ပါတယ္။ ပါတီဆိုတာေတြ၀င္ လာမွ သူ႔ပါတီ ငါ့ပါတီေတြကြဲၿပီး `ေဟ့ AဲဒီAစည္းAေ၀း ကို ေAာင္ဘလာရင္ မလာဘူး´ ဆိုတာေတြ၊ `ငစိန္လူတင ြ ္က်ယ္ လာလုပ္မဲ့ပြဲကို ငါမတက္ဘူး ´ ဆိုတာေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ေက်ာင္း ေဆာက္ဖို႔ Aလွဴေတြ ခံၿပီး စည္းစည္းလံုးလံုး လက္တခ ြဲ ဲ့ၾကတဲ့ Uီး စိန္နဲ႔ UီးေAာင္ဘတို႔ႏွစ္ေယာက္ ပါတီေတြ၀င္လာမွ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ ၾကည့္မရေလာက္ေAာင္ ျဖစ္လာတယ္။ တစ္ရြာလံုးမဲေပးရမယ့္ေန႔မွာ `ေဟ့ ေAာက္ဘပါတီကို မဲထ ည့္ေနာ္ စပါးႏွံေလးကိုေရြးခဲ့´ ဆိုတာေတြနဲ႔ `ဗိုလ္ခ်ဳပ္သမီးပါတီကို မဲထ ည့္ခဲ့ေနာ္ ခေမာက္ကိုေရြးခဲ့´ ဆိုတာေတြ ေက်ာင္း ေရွ႕မွာ စီ စီညံေနတဲ့Aထိ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ႐ိုးသားတဲ့ ရြာသူရြာ သားေတြဟာ ကိုယ္ေရြးခ်ယ္ခဲ့ရမယ့္ ပါတီေတြက ဘာေတြမွန္းလဲမသိ၊ ကိုယ့္ကို ဘာေတြလုပ္ေဆာင္ေပးမယ္ မွန္းလဲမသိ၊ ေခတ္Aဆက္ဆက္ သူတို႔ေလးစားခဲ့တဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေAာင္ဆ န္းကို ေရွ႕တန္းတင္ၿပီး စည္း ႐ံုးခံလိုက္ၾကရလို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္က ပဲ ေသရြာကျပန္လာၿပီး တိုင္းျပည္ကို လာUီးေဆာင္သလိုလို၊ ရြာကUီးေAာင္ဘႀကီးတစ္ေယာက္ တရားသူႀကီးထက္ ျမင့္တဲ့ Aဆင့္မွာ ေနရရၿပီး တို႔ရြာကို ဟယ္လီေကာ္ပတာ ႀကီးစီးၿပီး ျပန္လာမေယာင္ေယာင္နဲ႔ မဲေတြေပးကာ ႏွ စ္ပါတီ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈၾကားမွာ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ မေခၚႏိုင္၊ မေျပာႏိုင္ေတြျဖစ္ၿပီး ကၽြန္ေတာ့္ ေဆာက္လက္ စ စာသင္ေက်ာင္းေလးလည္း ေဟာင္းေလာင္းဘ၀နဲ႔ ႏွ စ္ကာလေတြ ရွည္သြားခဲ့ရ ပါေတာ့တယ္။
ျမန္မာျပည္ပါတီေခတ္Uီး ျမန္မာ့ႏိုငင ္ ံေရးလႈပ္ရွားမႈသမိုင္းမွာ Aေစာဆံုးႏိုင္ငံေရးလႈ ပ္ရွားမႈAသင္းAျဖစ္ ဂ်ီစီဘီေA (General Council of Burmese Association) ကို လူတိုင္းသိၾကပါလိမ့္မယ္။ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈေတြကို Uီးေဆာင္လႈပ္ရွားရာကေန ေပ်ာ့ညံ့တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြရ႕ဲ လႊမ္းမိုးမႈ၊ A စြမ္းA စ A ေျမာ္A ျမင္ မရွိ မႈေတြေၾကာင့္ နယ္ခ်ဲ႕လက္ေA ာက္ကေန လြတ္ေျမာက္ေရးA တြက္ ႀကိဳးပမ္း မႈသမိုင္း မွာ စကတည္းက ေလးစိတ္ေလးမႊာ ကြခ ဲ ဲ့တဲ့ ဂ်ီစီဘီေA ျဖစ္သ ြားခဲ့ရပါတယ္။ ၁၉၄၂ ကေန ၁၉၄၃ ခုႏွစ္A တြင္း ဂ်ီစီဘီေA ကေန သေႏၶတ ည္လိုက္ၿပီးမွ ေသြးေတြကြဲကာ ခြဲထြက္ကုန္ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီနဲ႔ A သင္းA ဖြဲ႔ေတြရ႕ဲ စာရင္း ကိုၾကည့္ရင္ ေA ာက္ပါA တိုင္း ေတြ႔ရွိၾကရပါလိမ့္မယ္။ ၁။ သံဃာ့ၾသ၀ါဒခံ ျမန္မာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ျမန္မာA သင္း ခ်ဳပ္ (Uီးစိုးသိမ္း Uီးေဆာင္) ၂။ ဂ်ီစီဘီေA (Uီးခ်စ္လႈိင္ Uီး ေဆာင္) ၃။ ျပည္သူျပည္သားပါတီ (၂၁ Uီး ပါတီUီး ေဆာင္) ၄။ သဟဇာတပါတီ (သူရိယA ယ္ဒီတာေဟာင္း Uီးတုတ္ႀကီး) ၅။ ေရႊေတာင္ၾကားပါတီ (ဆာေဂ်ေA ေမာင္ႀကီး)
၆။ ဟုမၼ႐ူးလိဂ္ (သာယာ၀တီ Uီး ပု) - ဆိုၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ နယ္ခ်ဲ႕လက္ေA ာက္က ေန လြတ္ေျမာက္ေA ာင္ နယ္ခ်ဲ႕လက္ေA ာက္ကေန ႀကိဳးပမ္းမႈ ေခတ္Uီးမွာပဲ A ကြဲကြဲ ျဖစ္ခဲ့ၾကရပါတယ္။ ၉၁ ဌာန A ုပ္ခ်ဳပ္ေရးေခတ္မွာ လႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပြဲကို ၁။ သခင္မ်ားပါ၀င္ေသာ တို႔ဗမာA စည္းA ႐ံုး ။ ၂။ Uီးဘေဘေခါင္းေဆာင္ေသာ ငါးပြင့္ဆိုင္A ဖြဲ႔။ ၃။ ေဒါက္တာဘေမာ္၏ ဆင္းရဲသားA ဖြဲ႔။ ၄။ Uီးခ်စ္လႈိင္၏ ၀ံသာႏုA ဖြဲ႔။ ၅။ ဂဠဳန္Uီး ေစာေခါင္း ေဆာင္ေသာ မ်ိဳးခ်စ္ပါတီ - ဆိုၿပီး ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီ စနစ္ မ်ိဳးနဲ႔ ၀င္ေရာက္ယွU္ၿပိဳင္ခဲ့ၾကတာ ေတြ႔ရတယ္။ A ရင္းရွင္နယ္ခ်ဲ႕ေခတ္မွာ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈေတြ လုပ္ရတာေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ေငြမ်ားတရား ႏုိင္ေစဖို႔ ေျမရွင္A ရင္းရွင္ေတြ A က်ိဳးျပဳ ကန္႔သတ္ခ်က္ေလးေတြ ရွိေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ နယ္ခ်ဲ႕ေခတ္ျဖစ္ေနလို႔ လက္နက္ဆိုင္ရာ A ထူးတင္းက်ပ္ထားတာေၾကာင့္ လက္နက္ကိုင္ၿပီး ၿခိ မ္းေျခာက္A က်ပ္ကိုင္တာမ်ိဳးေတြေတာ့ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ မိ မိကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြ မဲရရွိေေရးA တြက္ ေငြကိုေရလိုသံုးခဲ့ၾကတာေတြ၊ သံဃာ့ၾသ၀ါဒခံတယ္လို႔ A ေၾကာင္းျပၿပီး ဘာသာေရးနဲ႔ မဲဆြယ္တာေေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ နယ္ခ်ဲ႕လက္ေA ာက္မွာ ပါတီေတြလႈပ္ရွားမႈျပဳရတာ နယ္ခ်ဲ႕မ်က္ႏွာကိုၾကည့္ၿပီး လႈပ္ရွားၾကရတာေၾကာင့္ သိ ပ္လြတ္လပ္တ ယ္လို႔ ေျပာလို႔ မရပါဘူး။ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြကမ်ား၊ ေငြမ်ားမွမဲႏိုင္၊ ဘာသာေရး A ေၾကာင္းျပဳၿပီး ေမာင္း ထုတာေတြလည္း ရွိေနတာေၾကာင့္ A ဲဒီေခတ္ က ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ ပေ ြဲ တြ ဘယ္ေလာက္တရားမွ်တခဲ့ပါသလဲလို႔ ျပန္ၿပီး ေမးခြန္းထုတ္ခံရပါတယ္။ စစ္ၿပီးေခတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ A မ်ိဳးသားေရး လႈပ္ရွားမႈႀကီးမွာ ျပည္သူေတြရင္ထဲ A သည္းထဲကေနၿပီး လႈိက္လႈိက္လွဲလွဲ A ားေပးေထာက္ခံခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေရး A ဖြဲ႔ စည္းႀကီးကေတာ့ ဖဆပလလို႔ ေခၚတဲ့ ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေရးနဲ႔ ျပည္သူ႔ လြတ္လပ္ေရး A ဖြဲ႔ခ်ဳပ္ႀကီး ျဖစ္ ပါတယ္။ ဒီA ဖြဲ႔ခ်ဳပ္ႀကီးလည္း ဘာသားနဲ႔ထုထားလို႔လဲ ႏွစ္ျခမ္းကြဲတဲ့ဘ၀ ေရာက္သြားရပံု ကို ျမန္မာ့စြယ္ စံုက်မ္းမွာ ဒီလို မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္`ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေA ာင္ဆန္း A မႈးျပဳခဲ့ေသာ ဖဆပလ A ဖြဲ႔ခ်ဳပ္ႀကီးသည္ ရည္ရယ ြ ္ခ်က္A တိုင္း ဖက္္ဆစ္ ဂ်ပန္မ်ားကို ေA ာင္ျမင္စြာေမာင္းထုတ္ ႏိုင္ခဲ့၍ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးကို A ရယူေပးခဲ့သ ည္။ ဖဆပလ A ဖြဲ႔ခ်ဳပ္၏ ႀကိဳးပမ္းမႈေၾကာင့္ ရွမ္း၊ ကရင္၊ ကခ်င္၊ ခ်င္း စေသာ လူနည္းစု တိုင္းရင္းသားမ်ားပါမက်န္ ျပည္သူ လူထုတစ္ရပ္လံုး မႀကံဳစဖူး စည္းလံုး ညီၫြတ္ခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ၁၉၅၈ ခု ႏွစ္၌ ဖဆပလA ဖြဲ႔ႀကီး ၿပိဳကြဲၿပီးလွ်င္ သန္႔ရွင္း ဖဆပလႏွင့္ တည္ၿမဲဖဆပလဟူ၍ ႏွ စ္ျခမ္းကြေ ဲ လသည္´ လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ A မ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ႀကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေA ာင္ဆန္းဟာ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုး ညီၫြတ္ေရး၊ တိုင္းသူျပည္သား လူထုA ေရးတို႔ကို A ေလးထားၿပီး ေျပာၾကားသြားခဲ့တဲ့ စကားတစ္ခြန္းကို သတိရေနပါေသးတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံA တြက္ကေတာ့ ႐ိုင္းေပမယ့္ တကယ့္ သမိုင္း ၀င္စကားလို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ `တိုင္းရင္းသးA ခ်င္း ခ်င္း ညီၫြတ္ေရး၊ တိုင္း သူျပည္သား လူထုညီၫြတ္ေရး၊ A ဲဒီညီၫြတ္ေရးႏွစ္ခု မရွိသ မွ် ကာလပတ္လံုး ဘယ္ပါတီတက္တက္၊ ဘယ္A စိုးရလုပ္လုပ္၊ ဖာသည္တိုင္းျပည္ ျဖစ္ေနမွာပဲလို႔ ကၽြန္ေတာ္ ေျပာခ်င္တ ယ္။ A ဒ ဲ ီေတာ့က ဒီႏွစ္ခုကို ခင္ဗ်ားတို႔ မပ်က္ျပားပါေစနဲ႔။ ဘယ္သူက ဘာလု ပ္လုပ္ မပ်က္ပါေစနဲ႔။ A ဒ ဲ ါ A င္မတန္ A ေရးႀကီးပါတယ္´ လို႔ ရင္ထဲက စကားေတြနဲ႔ A ားရပါးရ မွာၾကားA ၿပီးမွာ A ကြဲA ၿပဲၾကားကေန A ာဏာ႐ူးသူေတြရ႕ဲ ထိန္းမႏိုင္ သိမ္းမရ ႏိုင္ငံေရးေလာဘေတြေၾကာင့္ လု ပ္ႀကံခံလိုက္ရၿပီး စြမ္း ေဆာင္ရည္ A ျပည့္ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္ တစ္ေယာက္ကို တိုင္းျပည္က လက္လႊတ္ဆံုး႐ံႈးလိုက္ရပါေတာ့တ ယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေA ာင္ဆန္းက တိုင္းျပည္ကို ဆိုရွယ္ လစ္၀ါဒနဲ႔ A ုပ္ခ်ဳပ္မယ္လို႔ ေျပာခဲ့တယ္။ ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္ဘ၀ ဂ်ပန္ျပည္ မွာကတည္း က သက္Uီးဆံ ပိုင္စနစ္ကို မလိုလားဘူး၊ ပါတီေတြ A မ်ားႀကီးနဲ႔ A ကြဲကြဲA ျပားျပား ျဖစ္ေနတာေတြကို မလိုလားဘူး။ တစ္ပါတီစနစ္နဲ႔သြားမယ္လို႔ ေရးခဲ့တဲ့ စာတန္းေတြ A ခိုင္A မာေတြ႔ရတယ္။ ကမၻာမွ ာ ဆိုရွယ္လစ္ေတြ နာမည္ရေနခ်ိန္ဆိုေတာ့ UီးႏုA ပါA ၀င္ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ A မ်ားစုကလည္း ဆိုရွယ္လစ္ပန္းတိုင္ဆိုၿပီး စိတ္ကူးေတြယ U္ခဲ့ၾကတာ A ဆန္း ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဖဆပလA ဖြဲ႔ခ်ဳပ္ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေA ာင္ဆ န္း က်ဆံုးၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ တစ္ဗိုလ္က တစ္ဗုိလ္တက္စနစ္နဲ႔ A ဖြဲ႔ခ်ဳပ္ရ႕ဲ တာ၀န္နဲ႔ A စိုးရA ဖြဲ႔တာ၀န္ကို ဒုတိယ Uကၠ႒ သခင္ႏုက ဆက္ခံတာ၀န္ယူလိုက္ပါတယ္။ Uီးႏု ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ဖဆပလ A ဖြဲ႔ႀကီးဟာလည္း ၁၉၅၈ ခုႏွစ္မွာ ျပင္ပမည္သူ တစ္စံုတစ္Uီး တစ္ေယာက္ကမွ် ၿဖိဳခြျဲ ခင္း
မျပဳရဘဲ ၿပိဳကြခ ဲ ဲ့ရပါတယ္။ Uကၠ႒ Uီးႏု နဲ႔ သခင္တင္တို႔ ေခါင္း ေဆာင္တဲ့ ႏုတင္ဂိုဏ္း သို႔မဟုတ္ သန္႔ရွင္း ဖဆပလနဲ႔၊ ဒုUကၠ႒ Uီး ဗေဆြ၊ Uီးေက်ာ္ၿငိမ္းတို႔ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ေဆြၿငိမ္းဂိုဏ္း သို႔ မဟုတ္ တည္ၿမဲဖဆပလဆိုၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံေရးမွာ A စU္A လာႀကီးခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေရးA ဖြဲ႔ႀကီးလည္း ကြခ ဲ ဲ့ရပါတယ္။ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္ ပါတီမန္ေရြး ေကာက္ပြဲမွာ Uီး ႏုေခါင္းေဆာင္တဲ့ သန္႔ရွင္းဖဆပလက မဲA ျပတ္နဲ႔ ႏုိင္တဲ့A ခါမွာ သန္႔ရွင္းဖဆပလလို႔ မေခၚေတာ့ဘူး။ ျပည္ေထာင္ စုA ဖြဲ႔လို႔ A မည္သစ္တ ပ္လိုက္ခ်ိန္မွာ တည္ၿမဲဖဆပလေတြက သူတို႔A ဖြဲ႔ကို ဖဆပလA ဖြဲ႔ခ်ဳပ္လို႔ A မည္ေျပာင္းသမုတ္လိုက္ ပါေတာ့တယ္။ Uီးႏုဟာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေA ာင္ဆန္း နဲ႔ ေခါင္းေဆာင္ေတြ က်ဆံုးသြားၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ တိုင္းျပည္ကA ေတာ္ေလးလူသိမ်ားတဲ့ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္ ဖဆပလA ဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ႏွစ္ျခမ္းကြေ ဲ တာ့ သန္႔ရွင္းဖဆပလဘက္ကို ဘက္လိုက္ တယ္ဆိုၿပီး ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ A ေတာ္မ်ားမ်ား မေက်နပ္တဲ့A ျပင္ Uီး ႏုကို ဒိုင္လူႀကီးလို မေနဘဲ ဘက္လိုက္တယ္ဆိုၿပီး ျပည္သူေတြကလည္း စိ တ္ခုသြားၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံရ႕ဲ ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ လုပ္တဲ့A ခါမွာ သတိထားသင့္တဲ့ A ခ်က္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္ Uီး ႏုA ာဏာျပန္ရလာေပမယ့္ ပထစလို႔ေခၚတဲ့ ျပည္ေထာင္စုပါတီA တြင္း `Uီးဗိုလ္သခင္´ A ႐ႈပ္A ေထြးေတြနဲ႔ A ကြဲကေ ြဲ တြျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံရ႕ဲ A ေျခA ေနA ရပ္ရပ္ ယိ မ္းယိုင္သြားခဲ့ရတာ ညီၫြတ္ၾကလို႔လား၊ ကြခ ဲ ဲ့ၾကတာေၾကာင့္လားလို႔ ျမန္မာ့သ မိုင္းကို ျပန္ၿပီးသံုးသပ္သ င့္ပါတယ္။ ၁၉၆၀ ျပည့္ ေဖေဖၚ၀ါရီ ၂၉ ရက္ေန႔မွာ က်င္းပခဲ့တ ဲ့ လူမ်ိဳးစုလႊတ္ေတာ္A မတ္ေရြး ေကာက္ပြဲမွာ သန္႔ရွင္းဖဆပလA ဖြဲ႔က စစ္ကိုင္းတိုင္း၊ ငါန္းဇြန္းၿမိဳ႕နယ္ သရက္ခ်ိဳရြာ မဲ႐ံုကိုယ္စားလွယ္ နဲ႔ သန္႔ရွင္းဖဆပလ ေA ာင္ႏုိင္ေရး ေဆာင္ရြက္ ေနၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေျခာက္Uီး A သတ္ခံလုိက္ရပါတယ္။ ေသနတ္ နဲ႔ေခ်ာင္းၿပီး A ပစ္ခံၾကရတာပါ။ ငါန္းဇြန္း (ငဇြန)္ ေျခာက္ေလာင္းၿပိဳင္သတ္မႈႀကီးတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ A လားတူ ပဲခူးတိုင္း၊ မင္းလွမွာလည္း A ၿပိဳင္A ဆိုင္ ေတြလု ပ္ၾကရင္း `ကိုးေလာင္းၿပိဳင္လူသတ္မႈ´ ေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးသမိုင္း မွာ ေနာက္ခ်န္ထားခဲ့လို႔ မရတဲ့ ပါတီေတြထဲမွာ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီလ ည္းပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေA ာင္ဆန္းက တိုင္းျပည္လြတ္လပ္ေရးရဖို႔ ကြန္ျမဴနစ္ ေတြကိုလည္း လက္တြဲတယ္၊ ဆိုရွယ္လစ္ေတြနဲ႔လ ည္း စည္းလံုးတယ္။ ႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရးသည္ ပထမျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ A ားလံုးနဲ႔ လက္ တြဲၿပီး ၀ိုင္း၀န္းေဆာင္ရြက္ေစလိုတာက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ရ႕ဲ ေစတနာနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးခံယူခ်က္ပါ။ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ေနာက္ ပိုင္းမွာ ကြန္ျမဴနစ္ေတြက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေA ာင္ဆန္းကို `ေA ာင္ဆန္းဘယ္လဲ´ ဆိုၿပီး တိုက္ခိုက္လာတယ္။ ဒီေဆာင္ပါးကို ရဲေဘာ္ဂိုရွယ္ကိုယ္တိုင္ေရးၿပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ကို ဖဆပလရဲ႕ လက္ပါးေစ၊ ျပည္သူ႔သစၥာ ေဖာက္ဆိုတဲ့ A သံုးA ႏႈန္းေတြနဲ႔ ၾကမ္းတမ္းစြာ တိုက္ခိုက္ခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျပည္သူလူထုကို စည္း႐ံုးၿပီး ဖဆပလနဲ႔ နယ္ခ်ဲ႕ကို ကြန္ျမဴနစ္ေတြက တိုက္မယ္ လို႔ ရာဇသံေပးလာတယ္။ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ ပါတီ ေတာမခိုမီ တစ္ရက္A လို (၁၇-၃-၄၈) ေန႔မွာ မဟာဗႏၶဳ လပန္းၿခံA တြင္း ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးေန႔ A ခမ္းA နားက်င္းပတုန္းက ကြန္ျမဴနစ္တို႔ရ႕ဲ A ရွင္သခင္သန္း ထြန္းကေနၿပီး `ေA းေA းခ်မ္းခ်မ္းေနခ်င္တဲ့ သခင္ႏုကို A ေA းဆံုးေနရာ ျဖစ္တဲ့ သခ်ၤဳိင္းကို ပို႔ပစ္ မယ္။ ဗားကရာေခ်ာက္ႀကီး မွာ ဆိုရွယ္လစ္A ႐ိုးေတြ ေတာင္လိုပံုေစရမယ္´ ဆိုၿပီး ရာဇသံေပးခဲ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္းA ာဏာရပါတီA တြင္းမွာ A ု ပ္စုတိုက္ပေ ြဲ တြေပၚလာသလို ျပည္တြင္း ဆူပူေသာင္းက်န္းမႈ ေတြကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံတစ္နံတ စ္လ်ားမွာ A ေတာမသတ္ႏိုင္ေA ာင္ ေပၚလာတာေၾကာင့္ လက္ရွိပါတီေတြရ႕ဲ ၾသဇာေညာင္းမႈနဲ႔ ျပည္သူေတြရ႕ဲ လက္ခံမႈA တိုင္းA တာကို ဒီေနရာမွာ တိုင္းတာလို႔ ရႏိင ု ္ ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးA ရ A ဘက္ဘက္ မွာ ေA ာင္ျမင္ေနတဲ့ ဖဆပလA ဖြဲ႔ႀကီးကလည္း ၁၉၄၆ ခု ႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလ ေလာက္ကတည္းက ဖဆပလရဲ႕ စည္းမ်U္း Uပေဒေတြကို A ႀကိမ္ႀကိမ္ေဖာက္ဖ်က္ၿပီး A ဖြဲ႔ႀကီးပ်က္စီးရာ ပ်က္စီးေၾကာင္း A ၿမဲလုပ္ေနတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စခ ြဲ ်က္ေတြနဲ႔ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီကို A ဖြဲ႔ကေန ထုတ္ပယ္ပစ္လိုက္ၿပီးကတည္းက ဖဆပလနဲ႔ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီလ ည္း တစ္ၿခိ မ္းၿခိမ္းတိုက္၊ ကြဲတဲ့ပါတီေတြ ေပါင္း၊ ေပါင္းတဲ့ပါတီေတြ ကြဲ ဟိုသ ပ္သွ်ိဳ သည္သပ္သွ်ိဳ A မ်ိဳးမ်ိဳးေတြကြဲၿပဲၾကတဲ့ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုကို ႐ႈျမင္ရတာ ရင္ေမာစရာေကာင္းလွ ပါတယ္။ ပထမUီးဆံုး မတရားA သင္း ေၾကညာျခင္းခံလိုက္ရတဲ့ A လံနီကြန္ျမဴနစ္ပါတီက လည္း ေတာခိုသြားၿပီး A ႀကမ္းဖက္ လူသတ္၀ါဒနဲ႔ ပထစA စိုး ရကို လက္ စားေခ်ျပတဲ့ A ေနနဲ႔ ၁၉၆၀ ျပည့္ ႏွစ္ Eၿပီလ ၂၄ ရက္ေန႔ မွာ ဆင္ စြယ္ရြာလူသတ္ မႈႀကီးကို က်ဴးလြန္ျပလိုက္ပါတယ္။ A လံ နီကြန္ျမဴနစ္ပါတီရ႕ဲ ရက္စက္စြာ လုပ္ေဆာင္မႈေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္A စိုးရက ျမန္မာ့A သံကလည္းလႊင့္၊ ျမ၀တီမဂၢဇင္းမွာလည္း ေဖာ္ျပခဲ့လို႔ ပါတီေတြA ေပၚမွာ ျပည္သူေတြရ႕ဲ သေဘာထားဟာ ရြံေၾကာက္ႀကီး ျဖစ္သြားရပါေတာ့တယ္။
ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လ မ္းစU္ ပါတီေခတ္ `ပါတီဆိုသည္မွာ မူ၀ါဒစနစ္တ စ္ခုA ေပၚတြင္ သက္၀င္ယံုၾကည္ခ်က္ တူညီၾကသူခ်င္း၊ ခံယူခ်က္တူညီသူA ခ်င္းခ်င္း၊ A ာမခံသေဘာျဖင့္ ပူးေပါင္းဖြဲ႔စည္းထားသည့္ ႏိုင္ငံတကာက ဖြဲ႔စည္းထားသည့္ ႏုိင္ငံေရး A ဖြဲ႔A စည္းတစ္ရပ္ျဖစ္သ ည္´လို႔ ဖြင့္ဆိုထားတာမွတ္သား ဖူးပါတယ္။ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လ မ္းစU္ ပါတီေခတ္မွာေတာ့ ပါတီကို ဖြဲ႔စည္းပံုA ေျခခံစည္းမ်U္ း A ခန္း ၂၊ A ပိုဒ္ခြဲ ၂၈၊ A ပိုဒ္ခ(ြဲ ခ)မွာ `ပါတီဆိုသည္မွာ ျမန္မာ့ဆုိရွယ္လစ္လ မ္းစU္ ပါတီျဖစ္သည္။ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လ မ္းစU္ ပါတီကို A တိုေကာက္ေခၚေ၀ၚသံုးစြသ ဲ ည့္A ခါ လမ္းစU္ပါတီဟု ေခၚေ၀ၚသံုးစြဲရမည္´ လို႔ A တိA လင္းျပ႒ာန္း ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္၊ ဇန္ န၀ါရီလ ၃ ရက္ေန႔မွာ က်င္း ပျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ျပည္လံုးကၽြတ္ဆႏၵခံယူပြဲႀကီးနဲ႔ ျပည္ေထာစ္စု ဆိုရွယ္လစ္ သမၼတျမန္မာ ႏိုင္ငံေတာ္ရ႕ဲ ဖြဲ႔စည္းပံုA ေျခခံUပေဒကို ျပ႒ာန္းခဲ့တု န္းက A ခန္း(၁) ႏိုင္ငံေတာ္ ႏွင့္A ေျခခံမူမ်ားမွာ `ႏိုင္ငံေတာ္သ ည္ တစ္ခုတ ည္းေသာ ပါတီစနစ္ကိုသာ
က်င့္သံုးရမည္။ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လ မ္းစU္ပါတီသ ည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏တစ္ခုတည္းေသာ ႏုိင္ငံေရးပါတီျဖစ္၍ ႏိုင္ငံေတာ္ကို Uီးေဆာင္သည္´ လို႔ ပုဒ္မ (၁၁) မွာ ျပ႒ာန္းခဲ့ပါတယ္။ A ဲဒီ A ခ်ိန္က စၿပီး ျမန္ မာႏိုင္ငံမွာ တစ္ပါတီစနစ္ကို က်င့္သံုးခဲ့တာ ၁၉၈၈ ခု ႏွစ္A ထိလို႔ ဆိုရပါလိမ္မယ္။ ဘာေၾကာင့္ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္း စU္ပါတီ (တစ္ပါတီ)စနစ္ကို ထူေထာင္ရသလဲဆိုတာ နဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီး `ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္တင ြ ္ A ထူးသျဖင့္ ဓနရွင္ပါလီမန္ ဒီမိုက ေရစီေခတ္၌ ႀကံဳေတြ႔ ခဲ့ရသည့္ ခါးသီးေသာ A ေတြ႔A ႀကံဳတစ္ရပ္မွာ ပါတီစံုစနစ္၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ ပါတီေပါင္းစံုတို႔၏ ယွU္ၿပိဳင္လႈပ္ရွား တိုက္ခိုက္မႈမ်ားေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီၫြတ္ေရးကို ထိခိုက္ေစခဲ့သည္။ ျပည္သူတို႔ စည္းလံုးမႈA င္A ားသည္ A စိပ္စိပ္A မႊာမႊာၿပိဳကြခ ဲ ဲ့ရသည္။ ျပင္းထန္ေသာ ဂိုဏ္း ဂဏ၀ါဒစြဲမ်ားေၾကာင့္ ဆိုရွယ္ လစ္A င္A ားစု မ်ားမညီၫြတ္ႏိုင္ဘဲ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ပါတီစံုစနစ္ကို A ခြင့္ေကာင္းယူ၍ A ရင္း ရွင္ လူ တန္းစား၏ ၾသဇာA ာဏာပ်ံ႕ႏွံ႔ ေစခဲ့သ ည္တို႔ကို သမိုင္းျဖစ္ရပ္မ်ားက ျပဆိုခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ႏိုင္ငံA တြင္းရွိ ျပည္သူတို႔၏ A င္A ားမ်ား စုစည္းညီၫြတ္မႈရွိေစရန္၊ ဂိုဏ္း ဂဏမ်ားမျဖစ္ေပၚေစရန္ႏွင့္ ဆိုရွယ္ လစ္စနစ္ကို မ်က္ေျခမပ်က္ Uီးေဆာင္ တည္ေဆာက္ႏိုင္ေစရန္တစ္ပါတီ စနစ္ကိုသာက်င့္သံုး ရမည္ျဖစ္ေပသည္။ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစU္ ပါတီသ ည္ ႏိုင္ငံေတာ္တင ြ ္ တစ္ခုတ ည္းေသာပါတီျဖစ္သ ည္။ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္ကို စီမံကိန္း မ်ားျဖင့္ ျပဳလုပ္ရသည္ျဖစ္၍ လည္းေကာင္ း၊ ဒီမိုကေရစီ ဗဟိုUီးစီး စနစ္ျဖင့္ A ေကာင္A ထည္ေဖာ္ရသည္ ျဖစ္၍လည္း ေကာင္း Uီးေဆာင္ ႏုိင္ငံေရးပါတီသည္ တည္ၿငိမ္ ခိုင္မာ၍ တစ္ခုတ ည္းျဖစ္ရန္ လိုA ပ္ေသာေၾကာင့္ တစ္ပါတီစနစ္ကိုသာ က်င့္သံုးရမည္ ျဖစ္ေပသည္။´လို႔ ဖြင့္ဆို ပါတယ္။ တစ္ပါတီစနစ္ နဲ႔ ဆိုရွယ္လစ္လမ္း စU္ကို ခ်ီတက္ခဲ့တာ A ားလံုးကိုယ္ေတြ႔ ခံစားခဲ့ၾကၿပီးသား ျဖစ္ပါလိမ့္ မယ္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္၊ Eၿပီလ ၃၀ ရက္ေန႔ မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီက ၀ါဒသေဘာထား ေၾကညာခ်က္တစ္ေစာင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေၾကညာခ်က္ နိ ဂံုးမွာ `ဆုိရွယ္လစ္ ေလာကသို႔ ျမန္မာ့လမ္းစU္ ျဖင့္ ခ်ီတက္ၾကစို႔´ လို႔ ေႂကြးေၾကာ္ထားပါတယ္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၄ ရက္ေန႔မွာ ပါတီတ ည္ေဆာက္ေရးကာလရဲ႕ ပါတီဖြဲ႔စည္း ပံု A ေျခခံUပေဒကို ျပ႒ာန္းၿပီး `ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစU္ ပါတီကို ထူေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစU္ ပါတီဆိုၿပီး တစ္ ပါတီစနစ္ကို ထူေထာင္ေတာ့ ယခင္ပါတီစံုစနစ္တု န္းက ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြနဲ႔ ဆက္သြယ္ခင ြ ့္မရ၊ ပါတီ၀င္ခ်င္တိုင္း ၀င္ခင ြ ့္ မရတဲ့ ျမန္မာ့တပ္ မေတာ္သားေတြ၊ ျပည္သူ႔ရဲတပ္ဖ၀ ြဲ႔ င္ေတြ၊ A စိုးရ၀န္ထမ္း ေတြA ားလံုးကို ပါတီ၀င္ခြင့္ေပးလိုက္လို႔ တစ္ ပါတီစနစ္ေA ာက္ မွာ ၀န္ထမ္း A ားလံုးနီးပါးေလာက္ဟာ ပါတီ၀င္ေတြ ျဖစ္ ကုန္ၾကရပါေတာ့တယ္။ ဒါဟာလည္း စနစ္တစ္ခု၊ ေခတ္တစ္ခုကို ေထာက္ခံတာထက္ ျပ႒ာန္းခ်က္ေတြA ရ လိုက္လုပ္ရတာဆိုတာကိုလည္း ထည့္သ င ြ ္း စU္းစားၾကရပါလိမ့္မယ္။ ထိုစU္ က ပါတီ၀င္ေတြဟာ ရည္ရြယ္ခ်က္ လု ပ္ငန္း စU္A ေပၚမွာ နားလည္ယံုၾကည္လို႔ ၀င္သူေတြရွိသလို၊ ဒီA ဖြဲ႔A စည္းမွာ မပါ၀င္ လိုက္ရင္ မိမိဘ၀တည္ၿမဲေရး၊ ရာထူးတိုးတက္ေရးစတဲ့ ေနရာေတြမွာ A ဟန္႔A တားျဖစ္ မွာ စိုး ရိမ္လို႔ ၀င္ခဲ့ၾကသူေတြလည္း A မ်ားႀကီးရွိေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ ျမန္ မာ့ဆိုရွယ္လစ္လ မ္းစU္ ပါတီရ႕ဲ Uကၠ႒ႀကီး Uီးေန၀င္းဟာ ၂၃.၇.၈၈ ရက္ေန႔က A ေရးေပၚ ပါတီညီလာခံ မွာ `ယခုA ခါ ျပည္သူလူထုသ ည္ A စိုးရဆန္႔က်င္ေရးမ်ား ျပဳလုပ္ေနရာ တစ္ပါတီစနစ္ ကို မႀကိဳက္၍လား၊ ျပည္သူလူထု သည္ တစ္ပါတီစနစ္နဲ႔ ပါတီစံုစနစ္ မည္သ ည္ကို ႀကိဳက္သနည္းဆိုသ ည္ကို ျပည္လံုးကၽြတ္ဆႏၵခံယူ ပြဲျပဳလုပ္ရန္´ လို႔ ေျပာၿပီး ႏုတ္ထြက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစU္ပါတီ ဘာေၾကာင့္ခ်ဳပ္ၿငိမ္းခဲ့ရသလဲ။ ဒီေမးခြန္းကို ကၽြန္ေတာ့္A ေတြ႔A ႀကံဳ ဗဟုသု တေလာက္နဲ႔ ေျဖျပဖို႔ လြန္စြာမ၀ံ့ရဲပါဘူး။ ဒီA ေျဖကို ၁၉၈၈ ခု ႏွစ္တုန္း က ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစU္ ပါတီရ႕ဲ Uကၠ႒လည္းျဖစ္၊ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတလည္းျဖစ္တဲ့ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္က ေနၿပီး A ေရးေပၚပါတီ ညီလာခံမွာ ေျပာၾကားသြားတဲ့ မိ န္႔ခြန္း မွာ A ျပည့္A စံုရွင္းျပသြားတာ ေတြ႔လိုက္ရပါတယ္။ ျမန္ မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစU္ပါတီရ႕ဲ စ၊ လယ္၊ ဆံုး A ေျခA ေနေတြA ားလံုးနဲ႔ လုပသ ္ ားျပည္သူေတြရ႕ဲ ခံ စားရခ်က္ေတြကို ထပ္ဟပ္ ေဖာ္ျပသြားတာျဖစ္လို႔ မိန္႔ခြန္းကို ေကာက္ႏုတ္ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။ `A မွန္ေတာ့ ျမန္မာ့နည္း၊ ျမန္မာ့ဟန္ နဲ႔ ျမန္မာ့A က်ိဳးကို သယ္ပိုးၾကမယ္ဆိုၿပီး ထူေထာင္ခဲ့ၾကတဲ့ လမ္းစU္ပါတီဟာ ပါတီစံုနဲ႔ A စပ်ိဳးခဲ့တာပါ။ ပါတီထူေထာင္ခ်ိန္မွာ ပါတီစံုက ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ားက ပါ၀င္ၾကဖို႔၊ Uီး ေဆာင္ၾကဖို႔ ဖိတ္ၾကားခဲ့ၾကလို႔ ထိပ္သီးပုဂၢိဳလ္ေတြ A ကုန္A စံု မပါ၀င္ခဲ့ၾကေပမယ့္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေခါင္း ေဆာင္ပိုင္း၊ လူငယ္ပိုင္းေတြ ပါ၀င္ခဲ့ၾကပါတယ္။ A တူ၀ိုင္းၿပီး ပါတီစည္းမ်U္း ေရးဆြ၊ဲ မူၾကမ္းေတြ၊ ျပည္သူ ေတြကို ရွင္းလင္းတင္ျပ၊ A ႀကံUာဏ္မ်ားယူၿပီးမွ ပါတီစည္း မ်U္းကို A တည္ျပဳ၊ A ျမဳေတပါတီ၊ ျပည္သူ႔ ပါတီစသည္ျဖင့္ A ဆင့္ဆင့္ဖြဲ႔စည္း ခဲ့ၾကတာပါ။ ျပည္သူ႔ပါတီတ ည္ေဆာက္ေတာ့လည္း ပါတီစံုမွ ပုဂၢိဳလ္ေတြ ကေရာ၊ ေတာင္သူလယ္သမား၊ A လု ပ္သမား၊ ၀န္ထမ္း၊ ပညာရွင္၊ လူႀကီးလူငယ္ေတြေရာ A ခုA ျပင္ ေရာက္ေနၾကၿပီး တစ္ပါတီစနစ္ကို ျပင္းထန္စြာ ေ၀ဖန္ေနၾကတဲ့ ပုဂၢိဳလ္မ်ားေရာ စိ တ္ေရာကိုယ္ ပါ ပါ၀င္လာၾက တာပါ။ ပါတီရ႕ဲ လမ္းစU္၀ါဒ တိတိ က်က်ေဖာ္ျပၿပီး ပါတီတည္ေဆာက္ရာမွာလည္း A မႈေဆာင္၊ လုပ္ငန္းစစ္၊ စည္းကမ္းထိ မ္းသိမ္းေရး၊ သူA ဖြဲ႔နဲ႔သူ A ထိန္းA ကြပ္ေတြနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ခ့ၾဲ ကပါတယ္´ `ပါတီစံု၊ လူတန္းစားမ်ိဳးစံု ပါ၀င္တဲ့ပါတီမို႔ ပါတီတင ြ ္းတြင္လည္း ကြခ ဲ ဲ့ၾကတာပါပဲ။ မၾကာခဏ A ေရလဲခဲ့ၾကတာ၊ ႀကီးႀကီးကြဲတာ၊ ေသးေသးကြဲတာ၊ မ်ားမ်ားA ေရလဲတာ၊ နည္း နည္းလဲတာပဲကြာခဲ့တာပါ။ စည္းကမ္းပ်က္လို႔ A ေရးယူ ခံရတဲ့သူေတြလည္း A မ်ားႀကီး။ မဟုတ္မတရား စြပ္စခ ြဲ ံရၿပီး ေဘးေရာက္သြားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြလ ည္း A မ်ားႀကီး၊ ျမန္မာ့ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္မွာ ေပၚထြန္းခဲ့တဲ့ ပါတီႀကီးမ်ားလည္း ဒီ လိုပါပဲ` `ေစာေစာပိုင္းက ပါတီစည္း ႐ံုးမႈဟာ A င္ မတန္ေကာင္းပါတယ္။ ျပည္သူ႔ပါတီ ပီသခဲ့ပါတယ္။ ပါတီ၀င္ေတြဟာ ျပည္သူေတြနဲ႔A တူ ရွိေနၾကရမယ္။ ျပည္သူ႔A က်ိဳးျပဳရာမွာ ေျခသုပ္ပုဆိုး၊ ေျမြစြယ္က်ိဳးသို႔ မာန္မာန ႏွိမ့္ခ်ၾကရမယ္။ A ာဏာနဲ႔ A မိန္႔နဲ႔ ေမာက္မာစြာ ဆက္ဆံျခင္း မျပဳၾကရလို႔ A တန္တ န္မွာၾကား သင္ၾကားတဲ့A တိုင္းလည္း လုပ္ေဆာင္ ၾကပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျပည္သူမ်ားကလည္း ေမတၱာကိုတံု႔ျပန္ တတ္တယ္။ မိမိတို႔ A ၾကားကိုလာၿပီး မိမိတို႔ရပ္ရြာ A က်ိဳးကို သယ္ပိုးၾကသူမ်ားကို ေက်းဇူးသိတတ္ၾက ပါတယ္။´ ဒါေပမယ့္ ပါတီရ႕ဲ A ားနည္း ခ်က္က A ာဏာရပါတီA ျဖစ္ေမြးၿပီး A ာဏာရပါတီA ျဖစ္ ႀကီးျပင္းလာရ ျခင္းပါပဲ။ စြန္႔လႊတ္ျခင္း၊ စြန္႔စားျခင္း၊ A ခက္A တဲနဲ႔ ႀကိဳးစားရျခင္းဆိုတာ လက္ေတြ႔A ားျဖင့္ နည္းပါးခဲ့ပါတယ္။ A ာဏာဟာလူကိ ဖ်က္တယ္။ A ႂကြင္းမဲ့A ာဏာဟာ A ႂကြမ္းမဲ့ဖ်က္တတ္တယ္။ A ာဏာရျပန္ေတာ့ ယစ္မူး လာတတ္တယ္။ A ာဏာမဲ့ေနျပန္ေတာ့ A ာဏာကိုပဲ ဆာေလာင္ မြပ္သိပ္ေနတတ္တယ္။ ဒီေရာဂါကင္း တဲ့သူ A င္မတန္ရွားမွာ ပါ။ A ရိယာပု ဂၢိဳလ္မ်ားမွ ဒီေရာဂါမွ လံုး၀ကင္းစင္ၾကရမွာပါ။ `A ဒ ဲ ီေတာ့ A ာဏာပါရတီA ျဖစ္နဲ႔ ၾကာလာတဲ့A ခါ မိမိတို႔ကိုယ္ တင ို ္က ကိုယ့္ကို ယ္ကို မၫွာမတာ စစ္ေဆး ေ၀ဖန္ၿပီး ျပဳျပင္ စင္ၾကမယ္ေA ာင္ ေနႏိုင္လွ်င္ေနမွ၊ သတိၿ မဲမွ မဟု တ္လွ်င္ သူတစ္ ပါးကေ၀ဖန္ ျပစ္တ င္ျခင္းကို ခံၾကရပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံလ ြတ္လပ္ေရးကို စည္းလံုး ညီၫြတ္ စြာနဲ႔ ရယူခဲ့တဲ့ ပါတီႀကီးလည္း ၁၉၄၈ ခု ႏွစ္က ၁၉၅၈ ခု ႏွစ္A ထိပဲခံတယ္။ ၿပိဳကြဲတာပဲ။ ၁၀ ႏွစ္ ၁၂ ႏွစ္ ဆိုသလို တစ္ပတ္သံသရာလည္ၿပီး ေျပာင္းလဲတတ္တယ္။ ညင္သာသိမ္ေမြ႔စြာ ေျပာင္းလဲျ ခင္းမရွိလွ်င္ ၾကမ္းၾကမ္းတမ္းတမ္း နည္း နဲ႔ ေဒါသတႀကီးနဲ႔ ေျပာင္းလဲရတတ္တယ္။´
`ဇူလုိင္လA တြင္းက A ေရးေပၚပါတီညီလာခံမွာ ပါတီUကၠ႒ႀကီးက ပါတီစံုစကားေျပာၿပီး ပါတီနဲ႔ A စိုးရ A ေပၚ ျပည္သူေတြ A ယံုA ၾကည္ရွိၾကရဲ႕လားလို႔ ေစတနာနဲ႔ဖင ြ ့္ဟလိုက္တာနဲ႔ ႏွ စ္ေတြၾကာလို႔ A ေျပာင္းA လဲ ေမွ်ာ္ေနၾကတဲ့ ျပည္သူေတြ၊ လက္ငင္း စား၀တ္ေနေရး မေျပမလည္ျဖစ္ေနတာေတြ၊ ရပ္ရြာထဲမွာ ေသးေသး ဖြဲဖြဲပဲျဖစ္ျဖစ္ မခံခ်ိ မခံသာ ခံစားေနရတာေတြ ဘာေတြနဲ႔ ႐ိုးသားတက္ႂကြတဲ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္မ်ားရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႔ေပါင္းၿပီး A ခြင့္A ေရးျမင္တတ္၊ ယူတတ္သူေတြ၊ သာမယ္ထ င္ရာဘက္ကို မ်က္ႏွာေျပာင္ေျပာင္ နဲ႔ ကူးတတ္တ ဲ့ ေခတ္ေပၚစကား `သာကူး´ လူတန္းစားေတြ၊ A ၾကမ္းဖက္သမားေတြ၊ မဟုတ္မမွန္စကား၊ ႐ုန္႔ရင္း ၾကမ္း တမ္းေသာ စကားကိုဆိုတတ္သူေတြA ျပင္ ပေယာဂေတြ ၀င္လာပါတယ္။ ေစာင့္ေနတာ၊ ေA ာင့္ေနတာ ၾကာခဲ့ေတာ့ ဒလေဟာ ၀င္လာတာပါပဲ´ A ထက္ပါ ကၽြန္ေတာ္ေဖာ္ျပခဲ့တ ဲ့ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္ ေျပာခဲ့တဲ့စကားစုဟာ ေခတ္တစ္ေခတ္ကို A ထင္ဟပ္ ဆံုး ျဖစ္ခဲ့လို႔ ေျပာစရာမက်န္ေလာက္ေA ာင္ကို ၿပီးျပည့္စံုတဲ့ ေ၀ဖန္္ခ်က္လို႔ ဆိုလိုက္ခ်င္ပါတယ္။ ပါတီႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီ ႏိုင္ငံေရးပါတီဆိုတာ ႏိုင္ငံေရးA ဖြဲ႔A စည္းတစ္ခုပါ။ A စိုးရတစ္ခုဖြဲ႔ၿပီး ႏိုင္ငံေရးA ားဏာကို မရ ရေA ာင္ႀကိဳးပမ္း A ားထုတ္ တတ္ၾကတဲ့A ဖြဲ႔ကို ႏိုင္ငံေရးပါတီ လို႔ ေခၚေ၀ၚသမုတ္ၾကပါတယ္။ တပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ကေတာ့ `ပါတီႏိုင္ငံေရးဆိုတာ A တိုခ်ဳပ္ကေတာ့ ေရြး ေကာက္ပြဲမွာ ကိုယ့္ပါတီ A ႏိုင္ရေA ာင္လု ပ္တာပဲျဖစ္တ ယ္။ ၿပီးလို႔ရွိရင္ A စိုးရဖြဲ႔ဖို႔ ပါတီA လုိက္ ေၾကညာထားတဲ့ (Manifesto) တို႔၊ လုပ္ငန္း စU္တို႔နဲ႔A ညီ တိုင္းျပည္ႀကီးပြား တိုးတက္ေA ာင္လုပ္မယ္။ ဒါပါပဲ။ လု ပ္သလား၊ မလုပ္ဘူးလား ဆိုတာကေတာ့ A ဒ ဲ ီပါတီ တာ၀န္ယူတဲ့ A ခ်ိန္က်မွ သိရမွာပဲျဖစ္တယ္။ A ဒ ဲ ီ မွာ ၾကည့္ ဖို႔က ဘာလိုသလဲဆိုေတာ့ A တၱနဲ႔ပရ ဆိုတာပဲ ျဖစ္တယ္။ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြား မ်ားမ်ားလုပ္သလား။ တိုင္းျပည္A တြက္ မ်ားမ်ားစားစား လု ပ္သလား။ ဒါက ျပည္သူက ေစာင့္ၾကည့္ဆံုးျဖတ္ရမွာပဲ ျဖစ္တယ္။ တစ္ခုေတာ့ ေျပာႏိုင္တယ္။ A တၱမ်ားၿပီး တိုင္းျပည္ကိုလိမ္ရင္ေတာ့ တိုင္းျပည္က ဒဏ္ခတ္မွာပဲ ျဖစ္တယ္´ လို႔ မိန္႔ၾကားသြားဖူးပါတယ္။ A ထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့A တိုင္း ပါတီတိုင္းဟာ A ၿပိဳင္A ဆိုင္ ေရြးေကာက္ပြေ ဲ တြနဲ႔ တက္လာခဲ့ၾကတာမ်ားတယ္။ ပါတီတစ္ခုဟာ သူတို႔ရ႕ဲ သေဘာထားနဲ႔A ျမင္ေတြကို လူထုထံ ေဖာ္ထုတ္ျပသၿပီး ေထာက္ခံမႈရေA ာင္ လုပ္ေလ့ရွိၾကတယ္။ A က်ိဳးတူသည္ျဖစ္ေစ၊ မတူသ ည္ျဖစ္ေစ ႏိုင္ငံႏွင့္လူမ်ိဳး ေကာင္းစားေရးA တြက္ဆိုရင္ ပူးေပါင္းလုပ္ခ်င္ ကိုင္ခ်င္ တဲ့စိတ္လ ည္း ရွိရတယ္။ ႏိုင္ငံေတြမွာ ပါလီမန္ေတြရွိမယ္။ ဒီပါလီ မန္ေတြမွာ A ႏိုင္ရတဲ့ပါတီက A မတ္ေနရာေတြကို သူတို႔ပါတီ၀င္ေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းၾကရတာထံုးစံပါ။ ပါလီမန္စနစ္ကို က်င့္သံုး တဲ့ A စိုး ရေတြမွာ ေရြး ခ်ယ္ခံထားရတဲ့ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြထဲကပဲ ေခါင္း ေဆာင္တင္ေျမွာက္ၾကရတယ္။ A ႏိုင္ရ ပါတီA ေနနဲ႔ မဲA မ်ားစုရႏိုင္တာေၾကာင့္ သူတို႔ပါတီေခါင္းေဆာင္ကိုပဲ A စိုးရA ဖြဲ႔မွာ Uီးေဆာင္သူA ျဖစ္ တင္ေျမွာက္ႏုိင္ၾကတာမ်ားတယ္။ သမၼတ စနစ္ မာွ ေတာ့ သူတို႔ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ပါတီကပဲ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတကို ေရြး ခ်ယ္တင္ေျမွာက္ေပးရတယ္။ တိုင္းျပည္မွာ သမၼတျဖစ္လာရင္ေတာ့ ႏိုင္ငံရ႕ဲ A ႀကီးA ကဲ ျဖစ္လာတာနဲ႔A မွ် မူလပါတီနဲ႔ ျပည္သူ႔A ေရးကို ယွU္လာရင္ ပါတီကိုစြန္႔ၿပီး ျပည္သူ႔A က်ိဳးသက္သက္ လုပ္ေဆာင္ ဖို႔ A ားလံုးက နားလည္ထားၾကတယ္။
ႏိုင္ငံေရးပါတီA မ်ိဳးA စားမ်ား ႏိုင္ငံေရးပါတီဆိုတာ ေထာင္ခ်င္တိုင္းေထာင္၊ ေA ာ္ခ်င္ တိုင္းေA ာ္လို႔ မရဘူး။ ႏိုင္ငံေရးသိ ပၸံပညာရွင္ေတြက ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စံထားသတ္မွတ္ခ်က္ေတြရွိတယ္။ ရစ္ခ်တ္ဂန္သာနဲ႔ လယ္ရီဒိုင္းမြန္း တို႔ကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကို A ု ပ္စု ၅ မ်ိဳးနဲ႔ ခြဲျခားေဖာ္ျပတယ္။ ၁။ A ထက္တန္းလႊာ A ေျချပဳ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ား ၂။ လူထုလူတ န္းစား A ေျချပဳ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ၃။ လူမ်ိဳးစုA ေျချပဳ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ၄။ မဲဆ ႏၵရွင္A ေျချပဳ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ား ၅။ ႏိုင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈပါတီမ်ားဆိုၿပီးေတာ့ ျဖစ္တယ္။ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ A တြင္း မွာကို ပံုသ႑ာန္A မ်ိဳးမ်ိဳး A သြင္A မ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ဖြဲ႔ထားတဲ့ A ဖြဲ႔ခေ ြဲ တြလ ည္း A မ်ားႀကီး ရွိႏိုင္ပါေသးတယ္။ ပါတီမ်ားA ားခြဲျခားၾကည့္ျခင္း ပါတီေတြကိုေတာ့
၁။ ပါတီမဲ့စနစ္ ၂။ တစ္ ပါတီစနစ္ ၃။ ႏွစ္ပါတီစနစ္ ၄။ ပါတီစံု စနစ္ဆုိၿပီး ခြဲျခားႏိုင္တယ္။ ပါတီမဲ့စနစ္ဆိုတာက - A ဒ ဲ ီတိုင္းျပည္မွာ တရား၀င္ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီဆိုတာမ်ိဳး မရွိဘူး။ UပေဒA ရလည္း ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကို ဖြဲ႔ဖို႔ခင ြ ့္မျပဳထားဘူး။ ပါတီမရွိေပမယ့္ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ထားတာေတာ့ရွိတ ယ္။ ေရြးေကာက္ပ၀ ြဲ င္မယ့္ ကိုယ္ စားလွယ္ေလာင္း ေတြဟာ သတ္ မွတ္ထားတဲ့ A ရည္A ခ်င္း ျပည့္ မီရင္ ႐ံုးA ဖြဲ႔ ဖြဲ႔ခင ြ ့္ရွိတယ္။ ပါတီမဲ့စနစ္မွာ Uပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္ဆိုတာရွိတယ္။ A စU္A လာက လက္ခံထားတဲ့A တိုင္း ပါတီေတြလႊ တ္ေတာ္မွာ ေပါင္းစည္းၾကဖို႔လ ည္း မလိုဘူး။ လိုA ပ္ရင္A ခ်င္းခ်င္း ၫွိႏႈိင္းၾကၿပီး ေၾကညာခ်က္ေတြ ထုတ္ျပန္လိုက္႐ံုပဲ။ A ေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ ေဂ်ာ့၀ါရွင္တန္ေခတ္က A ေမရိက န္လႊတ္ေတာ္ကို ပါတီေတြ႐ႈပ္မေနေစဘဲ စီ မံခန္႔ခသ ြဲ ြားတာ ပါတီမဲ့စနစ္လို႔ ဆို ႏိုင္တယ္။ ပါတီမဲ့စနစ္မွာလည္း ကြဲျပားႏိုင္တ ဲ့ A ယူA ဆ A ေတြးA ေခၚ ေတြေၾကာင့္ ပါတီ မဲ့ရာကေန ပါတီကိုလက္ခံတဲ့A ဆင့္ ကူးေျပာင္းသြားတတ္တယ္။ တစ္ပါတီစနစ္ဆိုတာ - တိုင္းျပည္ရ႕ဲ တရားစီရင္ေရးနဲ႔ A ု ပ္ခ်ဳပ္မႈA ာဏာေတြကို ထိေရာက္ေA ာင္ဆိုၿပီး UပေဒA ရ တစ္ပါတီတ ည္းကို ခြင့္ျပဳထားျခင္းမ်ိဳးေပါ့။ တစ္ပါတီစနစ္ မွာလည္း A ေသးA မႊား ပါတီခေ ြဲ လးေတြ ေပၚေပါက္လာတတ္တ ယ္။ ဒီပါတီခေ ြဲ လးေတြကလည္း A ဓိကပါတီႀကီးကို A ေထာက္A ကူျဖစ္ေစႏုင ိ ္ေA ာင္ ထူေထာင္ထားၾကတာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ပါတီဆိုတာ A စိုးရရဲ႕ A ရွိန္A ၀ါနဲ႔သာ မ်ားေသာA ားျဖင့္ ထူေထာင္လို႔ ရတာဆိုေတာ့ တစ္ခါတစ္ေလ ပါတီမွာရွိတဲ့A ာဏာဟာ A စိုးရမွာရွိတဲ့ A ာဏာထက္ပိုၿပီး တန္ခိုးထြားတတ္တ ယ္။ ရာထူးA ရလည္း ပါ�တစ္ခုဟာ တန္ခိုးၾသဇာႀကီးမားၿပီး လုပ္ခ်င္တိုင္းလုပ္လို႔ မရေA ာင္ A တိုက္A ခံ ပါတီဆိုတာမ်ိဳးေတြကို ထားေလ့ရွိတယ္။ ဒီ မိုကေရစီလမ္းေၾကာင္းနဲ႔ သြားေနတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ိဳးေတြမွာ ဒီလို ပင္ မပါတီA ျပင္ A တိုက္A ခံပါတီဆိုၿပီး A ားၿပိဳင္ေလ့ရွိၾကတယ္။ ပါတီႏွစ္ခုA ားၿပိဳင္ေနတာနဲ႔ပဲ A ျခားပါတီေလးေတြA တြက္ ေနရာမရႏိုင္ေA ာင္ ျဖစ္ေနတာမ်ိဳးလည္း ရွိတတ္ တယ္။ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရးနဲ႔ ျပည္သူ႔A ေƜုင္ေလေတာ့ ၿခိ မ္းေျခာက္မႈေတြ၊ A ၾကပ္ကိုင္မႈေတြကို A င္A ားႀကီးတဲ့ပါတီႀကီးေတြက ျပဳလုပ္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးစင္ေပၚကေန ကန္ခ်တတ္တာမ်ိဳးစတဲ့ ညစ္ကြက္ေတြလည္း လုပ္တတ္တယ္။ တစ္ပါတီစနစ္ဟာ တစ္ပါတီတ ည္းထားၿပီး လု ပခ ္ ်င္တိုင္းလုပ္ခင ြ ့္လား။ ပါတီေတြမ်ားေပမယ့္ A ႏိုင္ရ ပါတီႀကီးကပဲ A င္A ားနဲ႔တန္ခိုးထြားေA ာင္လုပ္ၿပီး ဗိုလ္က်စိုးမိုးေရး လုပ္ခင ြ ့္ရတာလားဆိုေတာ့ သိ ပ္ၿပီးမသဲကြဲပါဘူး။ Uပမာ- စကၤာပူႏိုင္ငံမွာ People's Action Party၊ ေတာင္A ာဖရိ ကတိုက္မွာ African National Congress ေတြဟာ Dominant လို႔ ေခၚတဲ့ ဗိုလ္က်စိုးမိုးခ်င္တ ဲ့ပါတီမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ ပါတယ္။ ႏွစ္ပါတီစနစ္ ကေတာ့ - A ေမရိကန္နဲ႔ ဂ်ေမကာတို႔ မွာ ေခတ္စားတဲ့ ပါတီစနစ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ႏွ စ္ပါတီၿပိဳင္ပြဲမွာ ႏိုင္တဲ့ပါတီကပဲ လႊ မ္းမိုးတတ္တာမ်ားေလေတာ့ ႏွစ္ပါတီလို႔သာ ဆိုရတယ္ တစ္ ပါတီပဲ Uီးေဆာင္တတ္ ပါတယ္။ ႏွ စ္ပါတီဟာ မတူညီကြဲျပားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးA ေတြးA ေခၚ သေဘာတရားေတြနဲ႔ လႈ ပ္ရွားတတ္တယ္။ ပါတီေတြရ႕ဲ သေဘာတရားေတြကို ႀကိဳက္တာေတြလည္း ရွိမယ္။ မႀကိဳက္တာေတြလည္း ရွိမယ္။ မႀကိဳက္ရင္လ ည္း ဘယ္ဘက္ မွ မလိုက္ဘဲ ေနႏိုင္တယ္။ A မ်ားစုရ႕ဲ ဆႏၵနဲ႔ပဲ A ဆင့္ဆင့္ တက္လာတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ႏွစ္ပါတီစလံုး က A ေလးထားၾကတယ္။ ႏွစ္ပါတီစနစ္မွာ မဲနဲ႔ေရြးခ်ယ္ဖို႔ စတင္A ႀကံျပဳသူဟာ Maurice Duverger ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လ ည္း Duverger's Law လို႔ ေခၚတာေပါ့။ ပါတီစံုစနစ္ - ကေနဒါႏိုင္ငံနဲ႔ ၿဗိတိန္တို႔မွာ A မာခံပါတီ ႏွစ္ပါတီပရ ဲ ွိတယ္ဆိုေပမယ့္ ေနာက္ထပ္A ႏိုင္ရ တတိယပါတီ တစ္ခုကိုလ ည္း ထားေလ့ရွိတယ္။ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ ပြဲမွာ တစ္ခါတစ္ေလ A ဲဒီပါတီက ဒုတိယေနရာေလာက္ေတာင္ လိုက္ေနတတ္တဲ့A ျပင္ ထိပ္တန္းႏွ စ္ပါတီစလံုးA တြက္ ေသြးပ်က္ စရာေကာင္းတဲ့ ပါတီA ျဖစ္ ရပ္တ ည္ ေနတတ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ တတိယပါတီခမ်ာ A စိုး ရဖြဲ႔ဖို႔ေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ A ခြင့္A ေရးမရရွာပါဘူး။ A ခ်ိန္မေရြး ေ၀ဖန္ေထာက္ျပခြင့္ေတြရွိေနတာေၾကာင့္ လက္ရွိA ာဏာရပါတီနဲ႔ A စိုးရေတြဟ ာ သူတို႔ရ႕ဲ A ေကာင္းျမင္ သေဘာနဲ႔ေထာက္ျပတာေတြကိုေတာ့ လက္ခံေလ့ရွိတယ္။ တစ္နည္းA ားျဖင့္ေတာ့ ႏွ စ္ပါတီကို မယံုလို႔ ေနာက္ထပ္တစ္ ပါတီကို ေနာက္ကြယ္ကေန ေစာင့္ၾကည့္ခိုင္းထားတဲ့ သေဘာလို႔ေတာင္ ဆိုႏိုင္တယ္။ ဖင္လန္ႏိုင္ငံဟာ သံုး ပါတီစနစ္ကို က်င့္သံုးတယ္။ သံုးပါတီစလံုး ႏိုင္ငံေတာ္ရ႕ဲ ထိ ပ္ပိုင္း လု ပ္ငန္း ေတြကို လက္ခံၿပီး လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ၾကရတယ္။ သံုးပါတီစနစ္ နဲ႔ ေA ာင္ျမင္စြာ A ုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္တဲ့ ဖင္လ န္လို ႏိုင္ငံမ်ိဳးကေတာ့ A ေတာ္ေလးရွားတယ္လို႔ ဆိုႏင ို ္တယ္။ A စိုး ရဖြဲ႔စည္းရာမွာ တန္းတူညီမွ် ေဆာင္ရြက္ခင ြ ့္ရၾကတဲ့A တြက္ ႏိုင္ငံေတာ္A ေရးမွာလည္း တန္းတူေဆာင္ရြက္ခင ြ ့္ ရွိၾကတယ္။ ပါတီစံုလို႔ဆိုလိုက္ရင္ A မ်ားစုကေတာ့ ပါတီေတြ တစ္ပံုတ စ္ေခါင္းနဲ႔ ျဖစ္လာတတ္တယ္။ သူတစ္လူ ငါတစ္မင္းနဲ႔ သူ႔ပါတီလည္း ေနရာမရ၊ ငါ့ပါတီလည္း ေနရာမရ ျဖစ္တတ္တာေၾကာင့္ ေနာက္ပိုင္း နင္ နဲ႔ငါနဲ႔ ေပါင္းၾကရေA ာင္ဆိုတဲ့ ပါတီခ်င္းပူးေပါင္းၿပီး ေနရာရေA ာင္လု ပ္ၾကတာမ်ားတယ္။ Uပမာ A ိုင္ယာလန္ႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ ပါတယ္။ ေယဘုယ်ေျပာရရင္ေတာ့ ပါတီေတြေပါင္းၿပီး A ခ်ိဳးက်ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ေရြး ခ်ယ္ၾကရတဲ့ စနစ္ဟာ ပါတီစံုစနစ္နဲ႔သြားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတဲ့ သေဘာသာျဖစ္တယ္။
ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ A ၾကားရမ်ားေနတဲ့ စကားတစ္ခြန္းကေတာ့ `ပါတီစံုဒီမိုက ေရစီ´ ဆိုတာပဲ ျဖစ္တယ္။ ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီဆိုတာ `ႏိုင္ငံတစ္ႏုိင္ငံမွာ တစ္ပါတီစနစ္ကို မက်င့္သံုးဘဲ ႏွစ္ပါတီ သို႔မဟုတ္ ႏွစ္ပါတီထက္ပိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကို ဖြဲ႔စည္းၿပီး ပါတီစံုဒီမိုကေရစီ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ ပမ ြဲ ်ား က်င္းပကာ၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ A မ်ားစုရတဲ့ပါတီျဖင့္ A စိုးရကို ဖြဲ႔စည္းျခင္း သို႔ မဟုတ္ ၫြန္႔ေပါင္းA စိုးရကိုဖြဲ႔စည္းျခင္း နည္းလမ္းေတြနဲ႔ ေဆာင္ရြက္တဲ့စနစ္´ လို႔ (၅.၈.၈၉) ေန႔ထုတ္ လု ပ္သားျပည္သူ႔ေန႔စU္သ တင္းစာမွာ ေဖာ္ျပထား တာ ဖတ္ လိုက္ရပါတယ္။ ပါတီမဲ့စနစ္ဆိုတာက - A ဒ ဲ ီတိုင္းျပည္မွာ တရား၀င္ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီဆိုတာမ်ိဳး မရွိဘူး။ UပေဒA ရလည္း ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကို ဖြဲ႔ဖို႔ခင ြ ့္မျပဳထားဘူး။ ပါတီမရွိေပမယ့္ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ထားတာေတာ့ရွိတ ယ္။ ေရြးေကာက္ပ၀ ြဲ င္မယ့္ ကိုယ္ စားလွယ္ေလာင္း ေတြဟာ သတ္ မွတ္ထားတဲ့ A ရည္A ခ်င္း ျပည့္ မီရင္ ႐ံုးA ဖြဲ႔ ဖြဲ႔ခင ြ ့္ရွိတယ္။ ပါတီမဲ့စနစ္မွာ Uပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္ဆိုတာရွိတယ္။ A စU္A လာက လက္ခံထားတဲ့A တိုင္း ပါတီေတြလႊ တ္ေတာ္မွာ ေပါင္းစည္းၾကဖို႔လ ည္း မလိုဘူး။ လိုA ပ္ရင္A ခ်င္းခ်င္း ၫွိႏႈိင္းၾကၿပီး ေၾကညာခ်က္ေတြ ထုတ္ျပန္လိုက္႐ံုပဲ။ A ေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ ေဂ်ာ့၀ါရွင္တန္ေခတ္က A ေမရိက န္လႊတ္ေတာ္ကို ပါတီေတြ႐ႈပ္မေနေစဘဲ စီ မံခန္႔ခသ ြဲ ြားတာ ပါတီမဲ့စနစ္လို႔ ဆို ႏိုင္တယ္။ ပါတီမဲ့စနစ္မွာလည္း ကြဲျပားႏိုင္တ ဲ့ A ယူA ဆ A ေတြးA ေခၚ ေတြေၾကာင့္ ပါတီ မဲ့ရာကေန ပါတီကိုလက္ခံတဲ့A ဆင့္ ကူးေျပာင္းသြားတတ္တယ္။ တစ္ပါတီစနစ္ဆိုတာ - တိုင္းျပည္ရ႕ဲ တရားစီရင္ေရးနဲ႔ A ု ပ္ခ်ဳပ္မႈA ာဏာေတြကို ထိေရာက္ေA ာင္ဆိုၿပီး UပေဒA ရ တစ္ပါတီတ ည္းကို ခြင့္ျပဳထားျခင္းမ်ိဳးေပါ့။ တစ္ပါတီစနစ္ မွာလည္း A ေသးA မႊား ပါတီခေ ြဲ လးေတြ ေပၚေပါက္လာတတ္တ ယ္။ ဒီပါတီခေ ြဲ လးေတြကလည္း A ဓိကပါတီႀကီးကို A ေထာက္A ကူျဖစ္ေစႏုိင္ေA ာင္ ထူေထာင္ထားၾကတာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ပါတီဆိုတာ A စိုးရရဲ႕ A ရွိန္A ၀ါနဲ႔သာ မ်ားေသာA ားျဖင့္ ထူေထာင္လို႔ ရတာဆိုေတာ့ တစ္ခါတစ္ေလ ပါတီမွာရွိတဲ့A ာဏာဟာ A စိုးရမွာရွိတဲ့ A ာဏာထက္ပိုၿပီး တန္ခိုးထြားတတ္တ ယ္။ ရာထူးA ရလည္း ပါ�တစ္ခုဟာ တန္ခိုးၾသဇာႀကီးမားၿပီး လုပ္ခ်င္တိုင္းလုပ္လို႔ မရေA ာင္ A တိုက္A ခံ ပါတီဆိုတာမ်ိဳးေတြကို ထားေလ့ရွိတယ္။ ဒီ မိုကေရစီလမ္းေၾကာင္းနဲ႔ သြားေနတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ိဳးေတြမွာ ဒီလို ပင္ မပါတီA ျပင္ A တိုက္A ခံပါတီဆိုၿပီး A ားၿပိဳင္ေလ့ရွိၾကတယ္။ ပါတီႏွစ္ခုA ားၿပိဳင္ေနတာနဲ႔ပဲ A ျခားပါတီေလးေတြA တြက္ ေနရာမရႏိုင္ေA ာင္ ျဖစ္ေနတာမ်ိဳးလည္း ရွိတတ္ တယ္။ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရးနဲ႔ ျပည္သူ႔A ေƜုင္ေလေတာ့ ၿခိ မ္းေျခာက္မႈေတြ၊ A ၾကပ္ကိုင္မႈေတြကို A င္A ားႀကီးတဲ့ပါတီႀကီးေတြက ျပဳလုပ္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးစင္ေပၚကေန ကန္ခ်တတ္တာမ်ိဳးစတဲ့ ညစ္ကြက္ေတြလည္း လုပ္တတ္တယ္။ တစ္ပါတီစနစ္ဟာ တစ္ပါတီတ ည္းထားၿပီး လု ပ္ခ်င္တိုင္းလုပ္ခင ြ ့္လား။ ပါတီေတြမ်ားေပမယ့္ A ႏိုင္ရ ပါတီႀကီးကပဲ A င္A ားနဲ႔တန္ခိုးထြားေA ာင္လုပ္ၿပီး ဗိုလ္က်စိုးမိုးေရး လုပ္ခင ြ ့္ရတာလားဆိုေတာ့ သိ ပ္ၿပီးမသဲကြဲပါဘူး။ Uပမာ- စကၤာပူႏိုင္ငံမွာ People's Action Party၊ ေတာင္A ာဖရိ ကတိုက္မွာ African National Congress ေတြဟာ Dominant လို႔ ေခၚတဲ့ ဗိုလ္က်စိုးမိုးခ်င္တ ဲ့ပါတီမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ ပါတယ္။ ႏွစ္ပါတီစနစ္ ကေတာ့ - A ေမရိကန္နဲ႔ ဂ်ေမကာတို႔ မွာ ေခတ္စားတဲ့ ပါတီစနစ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ႏွ စ္ပါတီၿပိဳင္ပြဲမွာ ႏိုင္တဲ့ပါတီကပဲ လႊ မ္းမိုးတတ္တာမ်ားေလေတာ့ ႏွစ္ပါတီလို႔သာ ဆိုရတယ္ တစ္ ပါတီပဲ Uီးေဆာင္တတ္ ပါတယ္။ ႏွ စ္ပါတီဟာ မတူညီကြဲျပားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးA ေတြးA ေခၚ သေဘာတရားေတြနဲ႔ လႈ ပ္ရွားတတ္တယ္။ ပါတီေတြရ႕ဲ သေဘာတရားေတြကို ႀကိဳက္တာေတြလည္း ရွိမယ္။ မႀကိဳက္တာေတြလည္း ရွိမယ္။ မႀကိဳက္ရင္လ ည္း ဘယ္ဘက္ မွ မလိုက္ဘဲ ေနႏိုင္တယ္။ A မ်ားစုရ႕ဲ ဆႏၵနဲ႔ပဲ A ဆင့္ဆင့္ တက္လာတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ႏွစ္ပါတီစလံုး က A ေလးထားၾကတယ္။ ႏွစ္ပါတီစနစ္မွာ မဲနဲ႔ေရြးခ်ယ္ဖို႔ စတင္A ႀကံျပဳသူဟာ Maurice Duverger ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လ ည္း Duverger's Law လို႔ ေခၚတာေပါ့။ ပါတီစံုစနစ္ - ကေနဒါႏိုင္ငံနဲ႔ ၿဗိတိန္တို႔မွာ A မာခံပါတီ ႏွစ္ပါတီပရ ဲ ွိတယ္ဆိုေပမယ့္ ေနာက္ထပ္A ႏိုင္ရ တတိယပါတီ တစ္ခုကိုလ ည္း ထားေလ့ရွိတယ္။ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ ပြဲမွာ တစ္ခါတစ္ေလ A ဲဒီပါတီက ဒုတိယေနရာေလာက္ေတာင္ လိုက္ေနတတ္တဲ့A ျပင္ ထိပ္တန္းႏွ စ္ပါတီစလံုးA တြက္ ေသြးပ်က္ စရာေကာင္းတဲ့ ပါတီA ျဖစ္ ရပ္တ ည္ ေနတတ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ တတိယပါတီခမ်ာ A စိုး ရဖြဲ႔ဖို႔ေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ A ခြင့္A ေရးမရရွာပါဘူး။ A ခ်ိန္မေရြး ေ၀ဖန္ေထာက္ျပခြင့္ေတြရွိေနတာေၾကာင့္ လက္ရွိA ာဏာရပါတီနဲ႔ A စိုးရေတြဟ ာ သူတို႔ရ႕ဲ A ေကာင္းျမင္ သေဘာနဲ႔ေထာက္ျပတာေတြကိုေတာ့ လက္ခံေလ့ရွိတယ္။ တစ္နည္းA ားျဖင့္ေတာ့ ႏွ စ္ပါတီကို မယံုလို႔ ေနာက္ထပ္တစ္ ပါတီကို ေနာက္ကြယ္ကေန ေစာင့္ၾကည့္ခိုင္းထားတဲ့ သေဘာလို႔ေတာင္ ဆိုႏိုင္တယ္။ ဖင္လန္ႏိုင္ငံဟာ သံုး ပါတီစနစ္ကို က်င့္သံုးတယ္။ သံုးပါတီစလံုး ႏိုင္ငံေတာ္ရ႕ဲ ထိ ပ္ပိုင္း လု ပ္ငန္း ေတြကို လက္ခံၿပီး လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ၾကရတယ္။ သံုးပါတီစနစ္ နဲ႔ ေA ာင္ျမင္စြာ A ုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္တဲ့ ဖင္လ န္လို ႏိုင္ငံမ်ိဳးကေတာ့ A ေတာ္ေလးရွားတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။ A စိုး ရဖြဲ႔စည္းရာမွာ တန္းတူညီမွ် ေဆာင္ရြက္ခင ြ ့္ရၾကတဲ့A တြက္ ႏိုင္ငံေတာ္A ေရးမွာလည္း တန္းတူေဆာင္ရြက္ခင ြ ့္ ရွိၾကတယ္။ ပါတီစံုလို႔ဆိုလိုက္ရင္ A မ်ားစုကေတာ့ ပါတီေတြ တစ္ပံုတ စ္ေခါင္းနဲ႔ ျဖစ္လာတတ္တယ္။ သူတစ္လူ ငါတစ္မင္းနဲ႔ သူ႔ပါတီလည္း ေနရာမရ၊ ငါ့ပါတီလည္း ေနရာမရ ျဖစ္တတ္တာေၾကာင့္ ေနာက္ပိုင္း နင္ နဲ႔ငါနဲ႔ ေပါင္းၾကရေA ာင္ဆိုတဲ့ ပါတီခ်င္းပူးေပါင္းၿပီး ေနရာရေA ာင္လု ပ္ၾကတာမ်ားတယ္။ Uပမာ A ိုင္ယာလန္ႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ ပါတယ္။ ေယဘုယ်ေျပာရရင္ေတာ့ ပါတီေတြေပါင္းၿပီး A ခ်ိဳးက်ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ေရြး ခ်ယ္ၾကရတဲ့ စနစ္ဟာ ပါတီစံုစနစ္နဲ႔သြားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတဲ့ သေဘာသာျဖစ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ A ၾကားရမ်ားေနတဲ့ စကားတစ္ခြန္းကေတာ့ `ပါတီစံုဒီမိုက ေရစီ´ ဆိုတာပဲ ျဖစ္တယ္။ ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီဆိုတာ `ႏိင ု ္ငံတစ္ႏုိင္ငံမွာ တစ္ပါတီစနစ္ကို မက်င့္သံုးဘဲ ႏွစ္ပါတီ သို႔မဟုတ္ ႏွစ္ပါတီထက္ပိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကို ဖြဲ႔စည္းၿပီး ပါတီစံုဒီမိုကေရစီ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ ပြဲမ်ား က်င္းပကာ၊
လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ A မ်ားစုရတဲ့ပါတီျဖင့္ A စိုးရကို ဖြဲ႔စည္းျခင္း သို႔ မဟုတ္ ၫြန္႔ေပါင္းA စိုးရကိုဖြဲ႔စည္းျခင္း နည္းလမ္းေတြနဲ႔ ေဆာင္ရြက္တဲ့စနစ္´ လို႔ (၅.၈.၈၉) ေန႔ထုတ္ လု ပ္သားျပည္သူ႔ေန႔စU္သ တင္းစာမွာ ေဖာ္ျပထား တာ ဖတ္ လိုက္ရပါတယ္။ § ! § `0´ `´ § # $ %&! ! a ! § 0 ( u!* 0 ! a! a
$ +, 0! ! ! § # !! ! ! # + !u, a -+ ! ! + § 0 .! # !# aa/ !§ 0 $ ,+ ,+ + $0 § ( u!* 0! ! § a ! !$ 0 ! ! + 1$ § 1980 % ! ! ! # / a a ! § 0 5 + § 6 a! $ 0 § 1$ 0 ! , !u 0 1 6a § a+7 1 / $ ! a8 + $ 0 !& 1§ 0 # ! $ % 9 ! & %: 1§ 0 5 , 1 $a!uaa # $, %a106 § .+ % # ! !u ; $ a+ 1§ < 0 6: -6 1 % # ! !u , # ! 1 § 1 $=0 $ 7 a %&!!u aa05 !u !aa ! >? %&! § ; # ! % % # ! !u !a !a $ # 0, #1% § ; =! $ a6 !a , ! 1$ 0 % ! 1#, 0яA #
1§ %&! <# 0 $ 0 $ ! 1§ 1 # $ B႒ , # % 0 § %& a $ # , a % 0 7 $ !u, $ $$ #$ = % § # %&!% # § 5 ! a `E 11% &F a% %´ # $ ! a(႒ . , ! %& a # § ! &%&$ § a 6 a(႒ . aa a% a! % a # # a 1 1 ; ; % % $ !. a% 1§ #a % !?&$0§ 95 aGH! $ ! #, 1. #$ !1 , § % 9 6 0 # #$ !0 ! § 9 ! !%&+, % ! 0, 0 1# a a . §
a-9 0 $ ! a 1.! ; 1$= 0, ! 9a% $ a&$ a1a § 9& , § 6 ! ! ; ! , aa#%a § ! $ a-90 ; ! `0 ´ § &1 § a ! %& ; # %+ %&! § a-9%&, % a 0 $ ; 9 $ $§ a6 1 a a-9 § # a6 9# 60 $ 9 $ $&1 a %& $ % !?% § a u- 1998 !5 ! 18 $ , 0% / # a&$ a 1/88 § 1§
!0 a a%a a
a % 1% aa+
a 0 #
$ !F I a8a 00 1 ()
u6! 5 % a §
()
# / ,+ $! §
(G)
% 1 I !0 !
Ea&$ a! .+ #
GJ5 0 $ # a
1 # § (K)
a ,% ! ! 6 ! a §
2§
! 6 ! a a% ! a a a &
! 6 !
a # § 3§
a a a# %&! !
a !! 6 ! a&$a !
a !F %# &$! § 4§
a a% !
a / a&$a ! GJ+ 1% 1 !
00 1
§ , ! $!! ; $, +7 7 a%a a% § , +7! G! a++ § 7 $ a 1% § a ! a $ %&+ 1§ a ! $ a 1 !0 1 § ; !#, $ 1$ $ § $ ,!1! % 1$ & § ; $ 1 a § & 1§ ! . &$ % ! ! , ` 5 ´ a, a,+a# § ; # !%&! ?#=/ ! , a a &11 я 1 § 6 a%&! 1§ 6 ; $ § ; $ # %9# # %: %&!§ # ; $a O
# .! 0,a.§
# %§ 1$ %&! § 6 $ ! $ ; aa0 # .5 O. $a1
G! $ § a6a <+ ; $ , # $$ $ , # $ a1a § ; $ $ ##1 $ 1§ a a0 , 60% % $ u$ P , !* %%§ -$# ! % $
$ ; $ a# . ,%§ #; $ 1$# $$, 6 !* %
!§ ; $ !* $, -$ !!u# %# 60% % `; $ &$! !* $, a a § `; 5 ; $ # 1´$ % $ ; $ ! ! a = ! # § ; $a # .! a 1§ 1$# ! § aa0 %&!$ 1a.aQ8 #$ a. $ ! % % § ; $ $ GJ+. 0(1 ! %&! § ! ; a ! GJ+.%&!$ a $, u$ a1a `; $ a&$ § -$ ; $ au´ § ! % % < я 1309 ! %# 9 (aGH< я 1948 !5 я 0 4 ) GH $ 0 a+a%a8 % ! R% .a%&!$ § a6a % ! a6 (5) ! ; § `$. 1!u! a&$ !I a a ! 5 1!u! !&$! I GJa!* 5 1!u! !&$ ! +a 1 a+!a a T5 T5 a GUT5 $% !. a .5 0 % !* 1 7 6$a a ! a!* a+! %&! ´ $ aa &% $ § ( 1 !a &% ) ! % R a%&! 1 # $ § 1# !u a ! 1§ !5 a !5 5 # ! # aa&$ $ 1§ 1aa&$ a !&$! %: 1§ a%u6 1$a a ! a
$ aa %+ § a a&$ # a%u6 aa +& 7 VW%&!a /$# 7 a 1$ 1§ u6 +&, %: %: $ u6a a 1= a6a a&$ ` a´ a%&! , $ % 7 !%&!§ ` ´ $ a a a 7 a a 1 &$ !0 ! § a $ a 5 a $ a +a # !, %& § u ! # !u! a u! a a% 1 5 , 0 %&! a 1 u! 1§ 6 $ ; a1 $ # 0, 1 a, % ! a %&! #§ ; $ .! 7 a ! , 6 !# ! %# 6 ! &# # 1 a § &$ # &$ , a
$ !! 6 ! ! ! &$ a&$a! !% 0 1§ a
$ 6 ! a -
1§
a aa0 1 7 $ a+a%a8 / $ % , $
!% ! !( $ ! § 2§
a u6! $ a / u # §
3§
a&$a! a 1 1 , a% a !! %+ 1## §
4§
a&$a ! % 1 7 / $ #X a , $ 1# §
5§
! 6 ! a =/ %&!!5 %&!! % 1 7 a#a%& !! 1 §
6§
a&$a ! % 1$a#a%& ! a
$ u6 7% $ ! /
0 u § 7§
a&$a ! ! ### 5 a8 a&$a!
## 5 % 1 $ $## 5 0 %5 0 %#%5 0 /$#% + 0 u § 8§
a ! & , a &! /5 / # $& §
9§
P -P , I a+a%a8 a a% & , 9!& /5
! /5
, % /5 1%+ / a, ! & § 10§
1# ! ( , aP $ a+! ! ! §
; % a 1990 % ! !6 ! a $ $ % 1 a % &% § 6%႒ % % 1 $ , #% a %&!§ % a1 ! % $ § 0 a &7,&+ ! 0 $ #, § 0 a
! ()
%+ § $% / /a a1 a %5 a% 1 %$
%+ § ()
a&7a! 0 §
(G)
a ! aa! ! a &$ ! % aa&75 a! a=5 GJ
! $ 0 § (K)
a 1 5 a ! 1 a! a # $/ / =%&!!5
0 F %&!! 0!
% ! § () (!)
!a%&!%&!!5 !I !a%&! 0% ! § # #%5 a1a % %+ §
(#)
=5 =%U !uF ! =%5 # % 5 %% ! %+ §
a a 0 %
a § ! 0 > /5 a% a ! /5 , / a . a§ 0 a a a ! a5 ! 5 ! 1%&! $ %: 0! a 1§ 6 # G0 $ 1%&9 5 1 ! 0 %&! &= & ,+ $, § 1962 ! a % 0 1 0 a G 0 1% $ § &# 1 ! a 5 # 1!a ! 1aa a #, aa%%%&! #%5 (%%&! a ! 0 § 0 a1a# != 0 %%&! a% = a005 a 0 # a %&! § 0 ! 0! #§ !0 ! § ! § 6 a a # a a a # aa, a %&!&$ 0 1 $ %႒ %&! § (6-11-89) $ % 1$ $ !u ! `- 8´ ` ´ # 0 ! ! $ яu., a 00 7 , !!# !1!& & § % 9 !0%&! .% u я ( - - 9+я) 1951 ! яu a, 1$a %: ! § <9= 1956 ! я 0 !!# a K !!# a ! % 9 ! Z + 7 ! ! a% a% & # § a6! .% 7 !! $ # a a $ § uя !! !* a 1, a § a .% &, % 9 ! 1$ a . / a aa $ § u! + 7 $ a uя !!Z + /!u a
$%&!!5 a !u a
$%&!! a 05 W 0 a%+ 1$ a a $ 1957 ! я 0 23 $ % !!Z+ /a%&! 1 % , !! !!#a #0
#, (9-4-57) $ !, a, ! § ; a &% a %&!!u a § 0 !% % a+ $ u6! [ . !&$ a#%&!$ 6 $ #§ ! 7 1988 !5 ! 18 $ , 0% / # a&$ a 1/88 $ `a a a# %&! !
a !! 6 ! a&$a ! a !F %# &$! ´ $ # $ (235) %&!§ a #! % 0 § 0 5 G81 5 1§ a a%% %&! § 6 a +! > % ,+ %!,$ ; § = 5 ! # 5 a? !5 1 ! ! #.5 1 5 $ & #1 01 1§ 6 %&!§ $ ! %$ & (102) 5 - % % 9 ! 7 % 0 %&! $ ! & (3) 5 0a
aa $ $ 0a $ a (1/90) $ 23-2-90 $ & (31) 5 a%&!0 $ & (6) 5 0 (93) § 6 (142) $ # !$ 1$ a a%&0 $ § !6 ! a
7 % a % 1$ ? #X 486 0 u,+a % 1$ ? ! 2311 u $ § a 6 ?! a&$a! !%+ ?! 2223 u5 !GJ? ! 88 u0§ 7 $ % 1$? #X $a ! a ! # (93) § #X 485 a a +6 !a &$+ #X 392 a
§ % # ! !u a% ! > #X 10 a
§ a
# 1 +a $6 a § a! !!a , &$! a%u6 $a a! a8?% $ a. !
% § 6 $ 1990 % ! 27 $ !6 ! a § a +6 !a &$+ #X1 a 31 / 7 #X $ a
§ ! 6 ! a 1990 % ! % 1u (42) § a 6a a 18 !% ,$ 1u (20) $ § aa%
(20181313) u %&!§ ! #X 492
,+ a%a #X 485 § #X 1 u 15 (15112524) u %&!§ 6 / $ # (72.59%) %&!§ a +6 !a &$+a
$
8 § aa %
(7934622) %&!§ % 1u
$ 20 8 $ %§
a , a a +6 !a&7+ (NLD) 1990% ! я1 (28) $ (29) $
, +75 G\ %+ a! a0 , !! % § a6 ! $ % 1$? 1990% ! ! a 01 &$a% NLD # &7! a%u6 $ a8?%
# § ``&7! a%u6´´# 1§ 2§ a% u6 I a% >? ]+ 3§ %$ § &7! a %u6# C.F.Strong 1§ a $P (Z ) $ &7! § 2§ P (Z ) a8 a § 3§ P (Z ) a&7a! $a a a8 ! %& $ ! $ %႒ u6.%&! $ %# §
&7! a %u6# u6a 7 a %&!§ 6 a%u6! a% # u6 aa!%&!§ a a% u6! u6%+a8a&7a! %႒ u6 $%&!!5 a%u6 a+
u6 $ %႒ # ! § ?01 # 0a ! # § $ a $ &7,&+ !# $ GJ , 0a a %+ a! %&! § 6 u6 % %5 %#%5 = %$ 0# 5 a! 5 NLD # § 7 a! a
$ &7! a+ a%u6 #&$ NLD # § NLD 60 a8?% $ ``a # $% a %&!´´ $ # a!
$ / %&!§ 6 $ a%u6! # !u. (2) ! я% , a1 5 % 1 a %&! § %&!%&! a! a
$ ! ! !a! !6 !! ! a a & ,,5 # ! ! ! !a! !! a a &! ,,§ $ 1§ $ aa, ! 5 5 1 / ! !a 6a ! 5 7# § # a! 1993!5 я 0 (9) $ &7! a %u6 #&$ a + ! § NLD 1$ 7 a a 9 % u66 3 (K)a ,! / $ 0a%&! $ , u<႒ ua ?5 a 9 u$ 0 aa /#a&7 1991! (26) $ %#&7! § a % 1 $ a a 9 1 $ #$ 0
a # $ &%7 § 1993 ! я 0 (9) $ &7! a%u60 a ! a + NLD u<႒ ua ? aa0 NLD ! (86)$ , a + 7 u (6) 5 a !u (15)5 a% 1 (104)$ a 1 #%& § a + , % 1$?!a%&! % ^ a! a% 1 (12) 1947 ! -+a# %, 1947 ! &7! a+ a%u6 %႒ 1.(3) § a6 1 (3) 1§ %a! I я1!* 1! =1 ($ ) %a! I a%&!1 ($ ) !I %&!1 2§ %a! I a%&!1 5 !I ! a a ($ ) я1! ! 1 3§ %% !I a! ($ ) a&7a! ($ ) a%a&7a! 5 % 5 a 5 a#aa5 u5 !* ! $ =%&!!5 0 %& %&!! a a 1 !1 ($ ) $ a a 1 ! a&7a! 0%&!1 #, 1 7 § -+$ 1%&! ,5 % a! a## 1 %&! § 6 1a # NLD 7 a a 9 % 7 ?a ! %&! 1§ a NLD
6a ; % a `% -a ## (a a+-aa#%&!!u) # !a &% § 6!a ` 1!u´ #1 %+!% § a6 !a 7 ! (293) (296) a &% aa %&! $ !# % & % %&!§ () NLD a %& ?01
a # # !!
a %&! § 1990 % ! #X % 485 U %+ NLD 392 a
§ $ a % #X 1 a ! NLD I 106 .+! F !u !u a! I % 1 +a+! # u a a0 ! % / %& NLD a % %&! $ § $ U NLD I % a % 1$a+! GJ+ =/ 5 6 !! ! & , ## $ a $% %& #X % (48) #X % 1 1990 % !U T$ #X a NLD ! a 1998 !U 1 a! 0. % %&+ $ § $ % %&+ 1 a a % %&+ a a % $ § a $a ! a !GJ a%&! %1 (34) u5 #1 (39) u5 / 1 (92) u5 a a 1 (144) u %& NLD ! !! (83) u $ § ! GJ a% ! 0 % 1$?! (124) u $ § $ NLD ! ! !!I a a ! !!I (17 6 11) / 5 ! !!I a a ! !!I (25 6 57) / $ %&! § a%u6 ?a! a0 01
a a # ? ! ! #
a $ %&! § 1990 % ! % 1u (42) $ , 1 (20) § a 1u (55) , 1 (27) $ , %&! #X (6) , %&! § % I 5 ! 5 1 / a%a a%a 1990 % ! !% , %&! § $ 1990 % ! 6 ## % #X % 1 a$a.+% % 1 I !9=/ § () ## F $ a + ! 5 ! 5 u6 a 0 a&$ ! I1 1 ! a a% a!a&$ !&$0 a + ,%&! # # % $, a + a+! !%+&# § $ a + % u % ##
# a % 1 a %& § (G) NLD $## F NLD 1993 ! 1995 !a a + 0# , a + T$ a %%&! § $ a! a %& 2004 ! a + %
! !u T$ #Xa NLD % &0 § $a% , NLD I # %& # § $a NLD
%# § % %+ § a1 a +% ! > % &#
a! 1#
a 60! a a.a . 5 0 .a# 0 1 a&$ a. 20 $## / %+ § $ $## , a +% ! > / #
a! 1 #
a NLD 60! a $a a a. . , %&! § $ NLD 60! a %& a +a+! u!% GJ+!u I a u ! %& 6 0 % $ %&! § $ NLD a $##
a § ! % 0 6 ! #
a a a% 1 a! a% 1
a + a# # > / § $F a + # # %&! §
a! a G 1 +! a %& 1 u6%+ 5 a+ ! a8
! a% 1 5 a! a% 1 , %&! § $ 106 !u aa & a % 1$ a1 # aa & # %&! § &a /5 a /5 #$a 1 / 0 1 6 !u % § ; $ a &% aa % a!
7 a $ § ; $ % 1 7 ! a! %&! !*5 % !*5 !*5 &$! u6 !* ; !0!§ ; ! 1§ ! 0 1 ! %&!§ % !* !. $ .+ &1 § % # ! !u ; $ a,+a#, ! = 1 1§ # 1 1§ !! !%&! 5 $ # $ , § ?a%u6 a !
( 6 !! ! 1 +! a 7 a+! 1 +! ? (Chamber Nationalities) !%+ &#, % 1! 7 a+! % 1$? (Chambers of Deputies) !%+ #
# a % $ u6%+&$ !&$ a%u6a (1947 ! % !% &$! a+ a%u6) %႒ § 6 ? ! % # ! !u % $ § % # ! !ua
1 +a 7 a+ ! % 1! 7 a+! $ 1 %&! $ 1# a%5 % % % 1 + a% &$,&+! u $ aa & $ 1 a ! % 1$ ? § 1947 ! # &$! a+a % u6 1962 ! ! a8a #,$ # § a1 1974 ! #,$ #§ a1 1974 ! a %+ &$! a%u6 1988 ! ! 18 $ , 0 % / # a&$ a8a ?%1 # % § 1947 ! &$! a +a% u6%&!!5 %# a %+ &$ , 0 % / # a&$ % ! a. . % § % 1$ ? &$ ! a %u6 #%႒ , a6 a% u6 $a &$! a! a8?% $ % § 7 a8a P !u a! a
$ a.%+ ! § &$ ! a % u6! #a %+ 1§
? ! 5 ?! §
2§
?a a8a §
3§
?! &$! # ?a a u 5 a a8 §
4§
? ! # a 6? a u , a a8 §
5§ 6§
% !% ! $ # § (!% ! ! 5 % !! !) % !! !# a a8 0 § (% ! 0 % ! 5 a, # )
a &% aa ! > a !u!, # a%&!§ 1947 ! &$! a+ a%u6 #!u -+a# aa0 # # $ a.a 11 # , a%& %&!§ , ; $ &$! a %u6 #,,# !$§ a 6u6 1 % 1$ ? a %+ % ;#X1 $ a %+ # !u!# u § ; a &% ! a ! $ a %+, &$! a%u6 a 6a%u6 $ a %&! u6 $ u6 # u § ; a &% ! a $ a %+, &$! a%u6 a6a %u6 $ a %&! u6 $ u6 # u § a 6 ?a $ ? ! &$! a%u6 $a a! a&$ &$! %&!§ 6 0a! # %&! § a%u6a a! a&$# 0 .+# 0 . a&$ #§ 0 0 a! Z a a+ / !P %&!§ 6 !P a! a&$ § a! a&$# a&$%&!, 0 ! $ aa! P a! a&$ 7 >? a # § a! a&$# $ aa , a&$ %&! $ aa5 aa #=/ a ! a%& % 1a 7 / # =/ a 1 %+ § 0 / / a 1$ 1 % a0 !* $ a / 7 !, ! a, ! 1 § -+a# aa % a ` ! a%a0 § 7 &$! a+ u6 a% ! $ $ %&! 1§ a 6 ! ! $ %
6 1$ % § 6 !# a % 1 7 a+a % 1 % % 1 7 a! %&!= $ , 1§ a 6a! % 1 7 ! a# a a a 1 a%a a % a # 6 !a ´ $ &1§ # # # 1$a &$a! 7 !0 5 ! $ 1 / a%&%&$ ! # %5 $ ! # a a a8 a%+ %! a a a #% %&!§ # % ! ! !$ # a&$a! a
$ $ 7 (Party Politics) $ a + (National Politics) ! # !, &$ § !! ! %&!!5 !! ! %&!! % 11 7 a!a ! (Part of the people) %&! § !! ! 5 !! ! a6 7 1065 5 1GJ+!a0 0$ ,§ 0 § # 5 ! % a+ $ a+ u % a+ u!, a+ ! $? # ! %&!§ 0 # 106 %&!§ 6 a + u , # %&!$ 6 1 a &$ § ``% ! & $
´´ 0
,,§ 6 !# $ 6 !# ! %&! ,§ a , % # ! = # $ %1 % 1 a .!, & %&! § ; $ a,+a# / / %&! u § ; $ a , # u § a+5 a+ & % 1 +a+ a! a&$ + § § a6a 1 ,5 # a Ga u, !u ! §
# #1§ $ 1 +a a ! !5 ! $? ! $! ! 1 %&! § 2§ u6 $ ! !%%&! 1 %&! § 3§ P , #%& #%& a %&!% a u# aa & 1 %&! § 4§ a+ ! 5 ! = ! § 5§ 5 ! 5 1 / $ a - § ; 6a ! $ & 0 # $ % 1$ % 1 + `` u . $´´ # %&! $ 0 % § ; %&! - `` a
§ a
! 1 1´´$ % a§ # % a a 5 a# 1 , a8 +&$ a,+a# ; $ § &$5 a,+a# ! =, .H a&$ $ au$ a% ``1´´ $ `` 1´´ .+ 5 .+ ! % 1 % 1 ! %&!§ % # ! !u ``a !%´´#, _ &1§ ! # % 1$ 7 0! 1$% a a § 6 ; $ $ a! a&$ &$ $ &$, 1§ # % 1 !%+, % 1$a+!&$ % 1 %&!$ % 1$a+ %&!§ 6 % 1 !! 1 $ a0 $ 0 a&$ § %!= ! &1§ 6 O !!.a 1 5 a,+a# a ! 5 5
%&! $ # !!., # 1a ! % 1§ # !!.%&! 1§ 1 1§ a , ## § ; ! # §
Related Documents
Political Party
November 2019 11
Political Party
November 2019 25
Indonesia, Political Party And Democracy.docx
November 2019 32
Party
November 2019 38
Political
May 2020 22