Perpausa Eta Haren Osagaiak.docx

DBH 1 EUSKARA ETA LITERATURA. UNITATE 1 ( LABURPENA) PERPAUSA ETA HAREN OSAGAIAK

1.- Zer dira perpausak edo esaldiak? 

Esanahi osoa duten mezuak dira eta bi pausa edo etenen artean dauden.

2.- Nola argertzen dira testuan? Letra Larriz hasten dira eta amaieran puntua, hiru puntuak , galderak edo harridura-markak agertzen dira

3.- Zeintzuk dira PERPAUSAREN OSAGAIAK? IZEN- SINTAGMA: IZENA da ardatza Bi dira

Adibidez: Eskolako zuzendariaren alaba ADITZ- SINTAGMA: ADITZA da ardatza Adibidez: ez da eskola honetara etortzen

Esaldia o perpausa da: Eskolako zuzendariaren alaba ez da eskola honetara etortzen.

Zenbaitetan, izena eta aditza ezkutuan egoten dira: Kontuz autoekin!  Kontuz ibil zaitez autoekin, Ane!

4.- Zein funtzio dauka sintagma bakoitzak?

1

DBH 1 EUSKARA ETA LITERATURA. UNITATE 1 ( LABURPENA) Izen-sintagmaren osagaiak: Is ( Izlag.) + iz. +(izond.)+det. 3 multzotan sailkatzen dira:

a) Izena( Peio, Juan , etxe, Bilbo…) edo izenordaina(ni ,zu, gu ,zuek…) IZENA: Izen sintagmaren ardatza da, Ezinbestekoa Bakarrik osa dezake izen-sintagma

motak

Izenaren

2    

Arruntak: mutil, etxe, … Bereziak: Bilbo, Andoni Zenbakarriak( zenbatu egin daitezke): bi etxe, bi gurpil…. Zenbakaitzak( ezin dira zenbatu ): haizea, hotz…

Izenordaina ( izenaren ordez ager daiteke): zu , guk neuk, haiek Adibidez :Huranire lehengusua da

Izenlagunak( izenaren ezkerrean ager dira –REN edo –KO atzizkien bidez; Izenondoak( izenaren eskuinean ageri dira)

motak

Adjetiboen

b) Adjektiboa: izenari buruzko informazioa azaltzen du. Bi motakoak dira:

Adibidez:

Liburutegiko liburu zahar haiek Izenlaguna izenondoa

c) Determinatzaileak: izen-sintagma singularra, plurala ala mugagabea( ezezaguna) azaltzen dituzte

a) Artikuluak:ak, ok, ek.. adib. LoreaA,etxeA b) Erakusleak: hori, hura, … Etxe hori, ate hau

motak

Determinat

Mugatzaileak( izena mugatzen du)

Zenbatzaileak( Zenbat galdera erantzuten diote). a) Zehaztuak: bi, mila, bigarren b) Zehaztugabeak: asko. Gutxi, batzuk… c) Orokorrak: guzti, dena…

Oro har, izen bereziak ( jon, Tolosa..) eta izenordainek (nik, zuk, gu…) ez dute determinatzailerik hartzen

DBH 1 EUSKARA ETA LITERATURA. UNITATE 1 ( LABURPENA) HITZAREN IZAERA ETA SORKUNTZA ADIERAZLEA: hots edo letra multzoa da/L-I-B-U-R-U/ Hitzak bi alde dituzte ADIERAZIA: konzeptua, esanahia da. Liburu: idatzitako eta irakurtzeko orri multzoa da

HITZAK SORTZEKO BIDEAK: Eratorpenaz ( hitz eratorriak) : hitza+ atzizkiak ( sukaldari, idazle) aurrezkia+ hitza ( desegin, berrikuntza)

Elkarketaz ( hitz elkarketaK): bi hitz lotuz ( abadetxe, egonezin,basojaun, sendabelar, burugogor

Mailegutzaz ( maileguak) beste hizkuntza batetik ekarriz : futbola, testu, telefonoa, auto, …

3