jªij bgÇahnu vGâa RarÇij
jªij bgÇah®
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij « .in â£l g r ¤ r.o hF¥ò a riy š bj e p ü jªij w. bgÇah® w - Ä‹ w ® h Ça bg
âuhÉl® fHf btËpL 50, <.bt.». r«g¤ rhiy, nt¥ngÇ, br‹id -600 007.
1
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij Kjš gâ¥ò
jªij bgÇah®
- 1993
bgÇah® - Ä‹ üš bjhF¥ò¤ â£l« - 2007
© gâ¥òÇik bg‰wJ ïytr btËpL « .in â£l g r ¤ r.o hF¥ò a riy š bj e p w. ü w - Ä‹ w ®
h Ça bg
tH§Fnth®:
âuhÉl® fHf« bgÇah® âlš, 50, <.bt.». r«g¤ rhiy, nt¥ngÇ, br‹id -600 007.
m¢R¡ nfh¥ò : bgÇah® fÂÅ MŒî¡ fšÉaf« bgÇah® âlš, 50, <.bt.». r«g¤ rhiy, nt¥ngÇ, br‹id -600 007.
2
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij
jªij bgÇah®
<.bt.uh.î¡F¤ njh‹¿aJ.... vd¡F, ‘VjhtJ vGjyhkh’ v‹w cz®¢á tªjJ. clnd, ‘v‹d vGjyh«?’ v‹W nahá¤nj‹. fh»j«, ngdh vL¤J vGj Mu«ã¤nj‹. “V‹ fh§»uáÈUªJ Éy»nd‹?” v‹gJg‰¿ vGj¤ njh‹¿‰W. “V‹ fh§»uáÈUªJ Éy»nd‹?” v‹W vGJ»‹w eh‹, ‘eh‹, V‹ fh§»uáš nr®ªnj‹?’ v‹gij¤ bjÇÉ¡fnt©oaJ mtáakhF«. mj‰FK‹, vdJ rǤâu¤ijí« xU á¿J in â£l« . vL¤J¡fh£LtJ mtáakhF«. rg .o F¥ò¤ r a jh eh‹ 1879-ïš ãwªjt‹. 1887 eh‹ xU å£L¡F iy btiuÆš, r š - FHªij¥ gUt¤ânynape- RåfhukhŒ, thŒ¥ ng¢áš . ü bfhL¡f¥g£L, m§F wwts®ªJ tªjt‹. fhuz« ‹ Ä w v‹dbt‹whš, v‹ jikadh® h® bgÇat®; mt® fhayh¡ FHªij; Ça bg‰w ãŸis; mij¡ fh¥gh‰w, jgR brŒJ tu« ïUªJ g b v‹id¡ bfhL¤JÉ£lh®fŸ. v‹id Råfhu« bg‰wtŸ, v‹ jf¥gdhU¡F - á¿a jf¥gdh® kidÉ; á¿J óÄí«, xU åL«, bfhŠr« gzK« cilatŸ; m‹¿í«, mtŸ xU Éjit. mªj m«khŸ v‹id btF bršykhŒ ts®¤J tªjhŸ. eh‹, á¿J ‘RWRW¥ghd RghtKŸs’ áWt‹; mnjhL nto¡ifahf, k‰wt®fŸ áÇ¡F«go ngR»wt‹. k‰wt®fŸ, áÇ¡F«go ngRtJ ïu©L Éj«. x‹W ng¢áš nto¡if, mâra¡ fU¤J ïUªJ áÇ¡f¥gLtJ xUÉj«; k‰bwh‹W, khdhtkhdÄšyhkš r§fâfis Ñœ¤ju¤âš ngRtâš áÇ¡f neUtJ k‰bwhU Éj«. eh‹mâfkhf, nto¡if¡ FW«ò¤jdkhŒ r§fâ ngRtJ tH¡f«. Mjyhš, mJ ïu©lh« 3
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij
jªij bgÇah®
ju¤ij¢ nr®ªjJ. btF jhuhskhf, bfh¢irahf r§fâfis, g¢irahf¥ ãunahf« brŒí« gH¡f« v‹Ål« c©L. ïij uá¡»wt®fns T£lkhf v‹ Råfhu å£oš fhz¥gLth®fŸ. Råfhu¤ jhŒ v‹id ml¡»dhY«, k‰wt®fŸ, ‘áW FHªijfŸ, m¥go¤jh‹ ïU¡F«; mo¡fhnj’ v‹gh®fŸ. eh‹ bršykhf ts®¡f¥gL»nw‹. Mjyhš, mâfkhf mo¡fkh£lh®fŸ. v‹id¥ gh®¡f v‹ jf¥gdh® mo¡fo å£o‰F tUth®. mtÇl« ïij¢ brhšYth®fŸ. mtU¡F nfhgK«,áÇ¥ò« tU«. Vbd‹whš, v‹ ng¢R MghrkhÆUªjhY«, mâš á¿J mâra«, m®¤jòZo v‹gJ« ïU¡Fkh«. mjdhš, cŸns áǤJ¡bfh©nl v‹id¡ f©o¤JÉ£L¥ nghŒÉLth®. ïªj .ÃiyÆš in â£l« v‹id go¡f¥ g r FoR. ¤ ngh£l gŸË¡Tl«, xU Xiy¢rhiy¡ 16 mo Ús«, 8 mo r.o hF¥ò a mfy« ïU¡F«. mâš Rkh® 50riyãŸisfŸ go¥gh®fŸ. 5 taJ bj e š Kjš 13 taJtiu taJŸst®fŸ. å£oš fhȤjd«, bjUÉš p w. ü t«gs¥ò - fyf«, gŸËÆš w - Ä‹R£o¤jd«, ts®¥ãš bršy« w ® h f‰wJ, thaho¤ jd«jh‹ v‹W (bršt«) ïitfshš eh‹ Ça bg brhšth®fŸ. ïªj thaho¤jd«, bt£fÄšyhkš - ga« ïšyhkš - bršy tÊ »il¤JÉ£lhš, mJ v§F nghŒ ÉF« . . . ? brhšy nt©Lkh. . . ? v‹ jikadh® ešy ts¥g« bg‰W, clš ey« milªj cl‹ v‹ jhah® ãothj¤jhš, v‹ Råfhu« u¤jh¡f¥g£L, eh‹, jf¥gdh® å£o‰nf miH¤J¡bfhŸs¥g£L - m§F br‹wJ« ïu©blhU tUl« KÅágš Mu«g¥ gŸËÆš go¡f it¡f¥g£L - m§F« th¤âahuhš v‹id it¤J rkhË¡f Koahkš - ehyhtJ tF¥ò ‘¥iukÇ gßiB’ mjhtJ, xU %ghŒ gz« f£o, m«ik F¤â¡bfh©L gߣir vGJtJ, bgÇJ« ány£onyna, gߣir vGâ¡ fh£lnt©L«. ïªj gߣir ghrhdhš fz¡F kÂa«, m£bl©l® KjÈa ntiy¡F¥ nghfyh«. eh‹ â©iz¥ gŸË¡Tl¤âš 4
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij
jªij bgÇah®
go¤jjhš m§F vd¡F brîo¥ (jÄœ¡ fz¡F) ghlÄUªjhY« KÅághÈo gŸËÆš 4-tJ gߣir ghrh» (v‹ ng®, brÆ©£ #h®{ bf#£oš tªJ) É£ljhY«, th¤âahU¡F v‹id¥ gŸËÆš it¤J rkhË¡f Koahk‰ nghdjhY«, v‹ jf¥gdhU¡F, v‹id nkY« go¡f it¡f Koahkš, ‘ïJnt nghJ«’ v‹W fUâ vdJ 10 mšyJ 11-tJ taâš gŸËia ÃW¤â, j‹ k©o¡ fil¡F - _£ilfS¡F Éyhr« nghlî«, t©o¢ ru¡FfS¡F Éiy Vy« Twîkhd ntiyÆš ngh£LÉ£lh®fŸ. v§fŸ fil¡F, mªj¡ fhy¤âš “FiwªjJ âd« 50 t©o ru¡FfS¡F¡ Fiwahkš 100 t©o tiuÆš kŠrŸ, ÄsfhŒ, jhÅa¥gÆ® tiffŸ, v©bzŒ, ifuh£il üš, btšy«, fU¥ò¡f£o (gid btšy«) KjÈaitfŸ tU«. « l n i £ . ngU¡F¡ Fiwahkš ïªj t©ofS¡F t©o¡F ïu©L rg â tUth®fŸ. Éahghu¤â‰F, th§Ftj‰F« gy® tUth®fŸ. .r o F¥ò¤ a jh y i tU»wt®fËl« ngRtJ«, vd¡F ïªj btËôÇÈUªJ er š b p . mt®fS¡F nt©oa ášyiu¢ w ‹ ürîfÇa« brŒJ bfhL¥gJ« w vdJ ntiyahf ïUªjJ. w ® - Ä ‘eh‹ k©o KjyhË kf‹’ h M»É£ljhš, v‹Ål« Çamt®fS¡F xU g‰Wjš V‰gLtJ g b ïa‰if; Mjyhš, neu¥ngh¡fhfî« ïUªjjhš m§F« ng¢R ts®¢áaila Mu«ã¤JÉ£lJ. ïªj¥ ng¢R ts®¢áaila, mila, j®¡fthjK« Tlnt ts®¢áaila Mu«ã¤JÉ£lJ. ‘ïa‰if thaho¡F á¿J r£l PhdK« ïUªjhš, mt‹jh‹ bf£o¡fhu t¡Ñš’ v‹W brhšy¥gLtJ tH¡f«. mâY«, bfhŠr« gF¤j¿î cz®¢áÆUªjhš, c©ikÆnyna bf£o¡fhudhth‹. nah¡»akhdtdh, mnah¡»akhdtdh v‹gJ ntW Éõa«; mt‹ ârakhf bf£o¡fhu¥ ng¢rhËahth‹. vd¡F, v¥gonah ngRtâš Mir V‰g£L, ïªj¥go bf£o¡fhu¥ ng¢rhËahf eh‹ Mfnt©Lbk‹gj‰fhf, ‘nt©Lbk‹nw’ Fí¡â, j®¡f«, kdj¿ªJ v⮥ò ngRtJ ïªj khâÇahf ngr Mu«ã¤J, ãwF 5
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah® ï¥go¥ ngRtJ v‹gJ vd¡F¢ Rghtkhf M»É£lJ. v§fŸ filÆš eh‹ ï¥go¥ ngRtJ jÉu, v§fŸ åL mªj¡ fhy¤âš mjhtJ 1890-ïš á¿J gz¡fhu åL v‹W M» ïUªjjhš, itzt kj É°thrKŸs ghftj® ålhfî« ïUªjjhš, nfhÆš, c‰rt« KjÈaitfËš á¿J áu¤ij vL¤J bryî brŒí« ålhfî« ïUªjjhš, rjh rªÃaháfŸ, kj g¡j®fŸ, ghftj®fŸ, òuhÙf®fŸ, ɤth‹fŸ, brhªjkhf tªJ ga‹bg‰W¥nghfî«, 4 ehŸ, 8 ehŸ j§»¥ nghfîkhd ålhfî« M»É£ljhš, ït®fËlK« t«gs¤jš, j®¡f« ngRjš M»a trâ mâfkh»É£lJ. vdnt, filÆš »uhk¤jhÇlK«, rªij ÉahghÇfËlK« ngRtJ kh¤âukšyhkš, å£oš kj g¡j®fŸ, ɤth‹fËlK« ngRtJkhf neÇ£LÉ£ljhš ã‹f©l l« ït®fËl« ngRtJ kj v⮥ò, rh°âu òuhz v⮥ò, .in v⮥ò, ⣠g r ¤ flîŸ v⮥ò v‹»w msî¡F¥ nghŒÉ£lJ. ïJnt, v‹id r.o hF¥ò a - rhâ, kj«, flîŸ v‹»‹w Éõa§fËš ešy Koî V‰gL«go riy š bj e brŒJÉ£lJ. ïj‹ fhuzkhf vd¡F¥ gh®¥gÜa¤âš xU .p ü w ‹ btW¥ò V‰g£LÉ£lJ. wgh®¥gd® ca® thœÉš vd¡bfhU Ä w ® -v‹whY«, bghwhikí« V‰g£LÉ£lJ; gh®¥gdUl‹ beU§»¥ ah Ç g gHFtâš á¿J« vd¡Fb mrîf®ankh, gh®¥gd® v‹id¥g‰¿ jtwhf Ãid¡F« j‹iknah V‰g£lâšiy v‹nw brhšnt‹. rhjhuzkhf vd¡F 1900 - ¤ânyna ‘gh®¥gd® - jÄH®’ v‹w cz®¢áí©L. ngR«nghJ, ïªj¥ ãÇî vd¡F mo¡fo V‰gL«; v‹whY«, eh‹ gh®¥gdU¡F ešy ãŸisahfnt ïUªnj‹. v‹ jf¥gdh®, gh®¥gdU¡F buh«gî« j®k« brŒth®; mo¡fo rkhuhjid brŒth®. ïJ vd¡F tU¤jkhf ïU¡Fbk‹whY«, gh®¥gd®fŸ eh‹ ngRtij¡ F‰wkhf v©zkh£lh®fŸ. xU jlit, v§fŸ CU¡F beÇŠá¥ng£il rhÄah® (r§fuh¢rhÇ ngh‹wt®) tªjh®. mJ 1902-M« tUõkhŒ ïU¡fyh«; mtU¡F, v§fŸ C® efu¤J br£oah® tF¥ò 6
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah® ÉahghÇfŸ jlòlyhŒ ãiB (ã£ir) el¤J»wh®fŸ. v§fŸ jf¥gdhU« 50 %gh bfhL¤jh®. bgÇa rkhuhjid el¡»wJ. mªj¢ rhÄah® j«ã xU ikd®; fl‹fhu‹; mtD« Tl tªâUªjh‹. mt‹,
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah® iffGÉ¡bfh©lh®fŸ. Mis¥ ão¤J x¥òɤJÉ£L eh‹ nenu å£o‰F rh¥gh£L¡F¥ nghŒÉ£nl‹. rhÄah® nfhZo nghäáš ãuhJ vGâ it¤JÉ£L, blòo fby¡lÇl« ãuhJ bfhL¡f V‰ghL brŒJbfh©oU¡»wh® v‹gjhf vd¡F¤ bjÇatªjJ, ã£iB el¤Jgt®fŸ ÉahghÇfŸ; v‹ jf¥gdhU« 50 %gh, bfhL¤âU¡»wh®;
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah® MŸfŸ; t¡Ñš Fkh°jh; gh®¥gd¥ ãŸisfŸ - 2, 3 ng®, rhÄahUila mâfhÇ xUt®, ï¥goahf tªjh®fŸ. ït®fŸ tªj cl‹ v‹ jf¥gdh® kWgoí« rhÄah® Éõa¤â‰F VjhtJ tNY¡F tªâU¡»wh®fnsh v‹dnkh v‹W Ãid¤J¡bfh©L nkY« VjhtJ bfhL¡fnt Koî brŒJbfh©L rhÄah® “ã£iB (rkhuhjid, C®nfhy«) g‰¿ ‘e‹whŒ elªjjh?’ v‹gJg‰¿ áǤj Kf¤Jl‹ ÉrhǤjh®. tªjtÇš bgÇa t®¤jf¢ br£oah® xUt® - “mªj¡ f©whÉia V‹ nf£»Ö®fŸ. m§F tªJ ghU§fŸ, 200 - 300 ng® g£oÅ. ïÅnkšjh‹, rikaš el¡fnt©L«. M¢rh®a rhÄfS¡F ÄfÄf kdntjid” v‹W brhšÈ¡bfh©L tU«nghnj xUt®, ‘všyh« ghHhŒÉ£l’bj‹W«, k‰bwhUt®, ‘ ïªj m¡»uk«, « ïJtiu v§F« elªâU¡fhJ’ v‹W«, .in â£l v‹d v‹dnkh g r ¤ v‹id¥ gh®¤J¡bfh©nl ngR»wh®fŸ. r.o hF¥ò eh‹ fil¡F cŸ a c£fh®ªâUªjt‹, btËÆš rtªJ, iy bj jhœthu¤â‹ Rt‰Wl‹ e š rhŒªJ ËWbfh©nl‹..p v‹ jf¥gdhU¡F, x‹W« w ‹ü w òÇaÉšiy. r§flkhd w ® - ÄtU¤j¡ F¿íl‹ Kf¤ij¢ brŒJbfh©L ‘v‹d r§fâ?’ v‹W M¢rÇa ght¤Jl‹ ah gÇ b nf£lh®. “ r§fâ v‹d, všyh« c§fŸ kf‹ e«k uhKthšjh‹” v‹W br£oah® gâš brh‹dh®. “v§f uhkdhyh? mt‹ v‹d, ïªj fhÇa¤âš r«kªj«?’ v‹W kdtU¤j¤JlD«, M¤âu¤JlD« nf£lh®, v‹ jf¥gdh®. “mªj mÃaha¤ij V‹ nf£»Ö®fŸ? m§F tªJghU§fŸ, rh¥ghL g©l§fŸ ehrkhŒ¡ »l¥gij, kiyah£l« bf£L¥nghd g©l« FɪJ»l¡»wJ” v‹wh® t¡Ñš Fkh°jh gh®¥gd®; “v‹d r§fâ, vd¡F¥ òÇaÉšiy. brhšY§fŸ bjÇí« goahf” v‹W mtrukhf¡ nf£lh® v‹ jf¥gdh®. “rkhuhjid elªJbfh©oU¡F«nghJ, c§f uhK å£o‹ÛJ V¿ òw¡fil¥ g¡f« Fâ¤J, gªâ elªj g¡f« tªJ btË¡fjit¤ âwªJ JY¡fidbašyh« T£o tªJ cŸns 9
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah® É£L É£lh‹; ãuhkzhŸ 200, 300 ng® rh¥ãl¢ rh¥ãl ïªj m¡»uk« elªjjhš, mt®fŸ m¤jid ngU« vGªJÉ£lh®fŸ. ã‹òw« brŒJ it¤âUªj rh¥ghL, f¿, FH«ò, gjh®¤j« všyh« ehrkhŒÉ£lJ” v‹wh® k‰bwhU t¡Ñš Fkh°jh gh®¥gd®; “ brhšY§fŸ rhÄ, e‹whŒ ehŒ¡fU¡F És§F«go brhšY§fŸ” v‹wh® k‰bwhU br£oah®; v‹ jf¥gdh® kfh M¤âu¤Jl‹ “v‹dlh uhkh v‹d elªjJlh? m§bf‹d¤J¡F Ú nghdhŒ? v‹d r§fâ brhšY . . . .” v‹W Mntr« jh©ltkhl, mâfhu njhuizÆš nf£lh®. eh‹ “x‹W« ïšiya¥gh; ïªj rhÄah® j«ãia thu©L nrtf‹ thu©oš ão¤JÉ£lh‹; ãwF, ifbaG¤J¥ nghlhkš j¥ã Xo všiyŒa® r¤âu¤â‰FŸns nghŒ òFªJ fjit¤ jhË£L¡ « bfh©lh®; eh‹ ‘r£’ bl‹W X£Lnkš £l Fâ¤J fjit¤ .in âV¿ g r ò¤ âwªJ É£nl‹. ãwF nrtf‹ ão¤J¡bfh©L ¥ r.o hFtªJ a y j nghŒÉ£lh‹. mjdhš, ït®fŸ rkhuhjid bf£L¥ ri š b e nghŒÉ£ljh«” v‹nw‹..p ü v‹ jf¥gdhU¡F V‰g£l w ‹ w nfhg¤J¡F«, M¤âu¤J¡F« w ® - Ämsnt ïšiy! “ml¤ njtoahŸ kfnd, cd¡bf‹d m§F ah ntiy? thu©L¡fhuÅlÄUªJ gÇ b XoÉ£lhš, nrtf‹ v‹dnkh gh®¤J¡bfhŸS»wh‹. Ú V‹ Rt® v£o¡ Fâ¤J cŸns nghdhŒ?” v‹wh®. ïj‰F k¤âÆš “mJ kh¤âuĚȧnfh ehŒ¡f®thŸ; ãuh«kz® tÇirahf gªâÆš c£fh®ªJ rh¥ã£L¡ bfh©oU¡»wh®fŸ. ïj‰F k¤âÆš ïiyfis Äâ¤J¡bfh©L Xo fjit¤ âwªJÉ£L xU üW ngU¡F nkš JY¡f‹, kY¡f‹, f©lt‹, Ëwt‹, bjUÉš nghdt‹, vtbdtndh tªJ cŸns òFªJ m¤jidiaí« njhõkh¡» btËÆš thÇ¡bfh£l¥g£lJ. ï‹dK« ï¥g k 4 M»í« m¤jid ãuh«kzhS« g£oÅahŒ ïU¡»wh®fŸ. v‹ kd« gjWJ§nfh” v‹W brh‹dh®. 10
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij
jªij bgÇah®
“Mkh§fhQ«, c§f¥g‹ å£L¢ rh¥ghL ehrkhŒ¥ nghŒ É£ljh¡F«; Äf¥ ghLg£L ciH¤j ãuhkzhŸ g£oÅ »l¡»wh§fsh¡F«. th§»d flid nkhr« g©Â, fl§fhuid Vkh¤âÉ£L, thu©L nrtfÅlÄUªJ j¥ã¡bfh©L âU£L¥ gayh£l« XoÉL»wJ; rkhuhjidÆš nghŒ x˪JbfhŸtJ; fjit¤ jhŸ ngh£L¡ bfhŸtJ; ïbjšyh« Äf Ãahakhd r§fâ . . . eh‹ fjit¤ âwªjjhš . . . . cyf« KG»¥nghŒÉ£lJ. ïªj¥ ãuhkzhŸ g£oÅ »lªjhš cyfnk ïU©L nghFkh¡F«. Vfhjá v‹W Ãid¤J¡ bfhŸs£Lnk . . . tªJÉ£lh®fŸ . . . bt£fÄšyhkš, ãuhJ brhšy” v‹W ehD« M¤âukhf¡ nf£nl‹. clnd v‹ jf¥gdh® vGªjh®. “ïu§nfrh . . . . vd¡F ï¥go¥g£l « l n i £ ãŸisiaah Ú bfhL¡f ntQ« . . g.. ? eh‹ K‹ b#‹k¤âš r ò¤ â o . v‹d ght« g©Ând‹” v‹W rkh®khuhf, bg©fis¥ nghš ¥ a jhF iy “v‹d b X§» X§» mo¤J¡bfh©lh®. KG»¥nghŒÉ£lJ? r pe š mªj¤ âU£L¥ gh®¥gh‹ g©Âd w. ‹ ü ij¥g‰¿ áªâ¡f kh£nl‹ w -Ä v‹»Ö®fŸ. ït®fŸ wbfhG¤J¥ nghŒ nrh‰iw vL¤J¤ ® h bjUÉš bfh£oÉ£lhš, Ça mj‰F ah® v‹d g©Qth®fŸ? bg ï‹dK« gz« mo¡fyh« v‹W ïªj¥ gh®¥gh‹fŸ, ïªj¢ br£oah®fis¡ T£o¡bfh©L tªâU¡»wh®fŸ” v‹nw‹, mj‰FŸ t¡Ñš Fkh°jh gh®¥gd® “ eh‹ m¥nghnj brhšy Éšiyah? . . . fby¡lÇl« ãuhJ bfhL¤JÉL§fŸ v‹W” v‹W brh‹dh®. v‹ jf¥gdhU¡F eh‹ brh‹d gâš nkY« M¤âu¤ij¡ »s¥ãÉ£lJ. “rhÄ Ú§f R«kh ïU§f” v‹W brhšÈ¡bfh©L, FŪJ g¡f¤âš ïUªj mtuJ brU¥òfËš x‹iw vL¤J¡bfh©L, v‹ÛJ bt¤âiy gh¡F v¢áiy¤ J¥ã, v‹ FLÄia gykhŒ¥ ão¤J¡bfh©L jiy - Kf« KJF - v‹W x‹W« gh®¡fhkš 7, 8 mo - thÆš tªjgo itJbfh©L, gykhf mo¤jh®. br£oah®kh®fŸ všnyhU« 11
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah® vGªJ ‘m©zh, m©zh, É£LÉL§fŸ..... mtD¡F ï‹dK« rÇah¥ ò¤â tuÉšiy; ehsht£l¤âš tªJÉL«; mo¡fhÔ®fŸ” v‹W k¤âÆš òFªJ mo¥gij¤ jL¤J ÃW¤âdh®fŸ. jf¥gdhU¡F nfhg« jÂaÉšiy; ehD« mo¡F¥ gaªJ, FŪJ bfhL¡fhkš - ïªj¥ gh®¥gd®fis Kiw¤J¥ gh®¤j t©znk - ËW bfh©oUªnj‹. v‹ jf¥gdh® brU¥ig¡ ÑnH ngh£LÉ£L, ifia¡ fGÉ¡ bfh©L, bg£o¡F K‹ c£fh®ªJ, bg£oia¤ âwªJ xU mŒ«gJ %ghŒ neh£L x‹iwbaL¤J bgÇa br£oah® ifÆš bfhL¡f, vGªJ ËW “Ú§f bgÇa kdJ g©Â, v‹id k‹Å¤J, ïij kwªJÉlnt©L«. ït‹ vd¡F kfdšy; r¤U . . . v‹ bgaiu¡ bfL¡f¤ njh‹¿at‹. Vnjh ïu©L in â£l« MisÉ£L, e‹whf cij¤J, .ifianah, fhiynah g r ¤ xo¤JÉL§fŸ. eh‹ V‹ v‹WTl r.o hF¥ònfœgâšiy. vd¡F¥ nghJ« . . . ïªj¥ ãŸisia¥riyabg‰w bj bgUik. ït‹ Jiya e š p Jiyant©L«; ïÅ ïu©oš nt©L«; ïšyhÉ£lhš eh‹ w. ‹ ü w x‹Wjh‹. rÇ, ïÅnkš w ® - Äv‹d brŒtbj‹gij eh‹ gh®¤J¡bfhŸ»nw‹” v‹W ah brhšÈ¡bfh©nl, f©fËš Ú® gÇ b jhiu jhiuahf xGf mt® ifia¥ ão¤J¡bfh©L “Ú§fŸ bgÇa kdR g©Â k‹Å¡fnt©L«” v‹W brhšÈ 50 %gh neh£il ifÆš bfhL¤jh®. ïu©blhU br£oah® ‘gz« th§f nt©lh«’ v‹W f© #hil fh£oÉ£L,”Ú§fŸ ïj‰fhf ftiy¥glhÔ®fŸ. j«ãia nkY« nfhã¡fhÔ®fŸ; všyh« bfhŠr ehËš rÇahŒ¥ nghŒÉL« kd tU¤j¥glhÔ®fŸ” v‹W v‹ jf¥gdhU¡F¢ rkhjhd« brhšÈ mtiu ifia¥ ão¤J c£fhuit¤JÉ£L, v‹id¥ gh®¤J “j«ã ïÅnkš ïªj¥ gj£l¤ij É£LÉL. c§fŒah ngiu¡ fh¥gh‰W. mŒah v›tsî kdntjid¥ g£lhU, gh®¤jhah? ïj‰fh ãŸis ãw¥gJ mt® brŒ»w j®k jhd¤â‰F Ú ïªj bgauh vL¥gJ?” v‹W v§fŒahî¡F rkhjhd« brhšÈí«, vd¡F ò¤â 12
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij
jªij bgÇah®
brhšÈí« É£L, %ghiaí« th§fhkš kdtU¤j¤Jl‹ mjhtJ ehŒ¡f® kdJ¡F ï›tsî r§fl¤ij c©L g©ÂÉ£nlhnk v‹»w gÇjhg¤Jl‹ br‹WÉ£lh®fŸ. mt®fŸ nghd cl‹ xU khâÇ ka¡f« ão¤jt®nghš rhŒî bg£oÆš rhŒªJ f©iz _o¡bfh©L ïUªjh®. eh‹ fšahzkhd iga‹; xU FHªijí« ãwªJ 5 khj¤âš ïwªJÉ£lJ; fil åâÆš ‘ehŒ¡f® kf‹’ v‹»w bgUikí«, r‰W bršth¡F« vd¡F©L; ïªj ÃiyÆš Rkh®, 100, 200 ng®fS¡F K‹ÅiyÆš v‹id¡ f©lgo â£o, Kf¤âš fhÇ bt¤âiy gh¡F ngh£l v¢áiy¤ J¥ã, v‹ JÂiabašyh« bt¤âiy gh¡F¡ fiu brŒJ, brU¥ghš « mo¤jjhdJ v‹ jf¥gdh® kdij th£L»wJ v‹gJ vd¡F .in â£l g r v§fŸ e‹whf¤ bjÇ»wJ. nghäR f¢nrÇ fil¡F v⮤j ò¤ r.o gjÉ F¥ »ilahJ. V£Ljh‹ a f£ll«. m¥nghJ r¥-ï‹°bg¡l® h riy š bj e °nlõ‹ mî° MÕ[®. mt® .p üxU ehíL; vd¡F °ne»j®. w mtU« nghä° °nlõÅÈUªJ w - Ä‹ 5, 6 fh‹°blãŸfSl‹ w ® T£l« nghd ã‹ò eh‹ v§fŸ gh®¤J¡bfh©L ïU¡»wh®. ah Ç g fil¤ â©izÆš ïUªJ FWŠáÇ¥òl‹ mtiu¥ gh®¤nj‹. b mtU« v‹id¥gh®¤J áǤJÉ£L, vGªJ nenu v§fŸ fil¡F tªJ v‹ jf¥gdhiu¡ F«ã£L É£L - bjY§»š “v‹d§nfh m©zh j§fS¡F ï›tsî nfhg« tuyhkh” v‹W nf£L¡bfh©nl bgŠá‹ ÛJ c£fh®ªâUªjh®. v‹ jf¥gdh® ÃÄ®ªJ c£fh®ªJ, “všyh« f®k gy‹, eh‹ v‹d brŒa£L«? v‹ khdnk nghŒÉ£lJ ï‹iw¡F. eh‹ v¥go ehis¡F filåâÆš el¥ng‹? ï¥go¥g£l ãŸisia¥ bg¤JÉ£L” v‹wh®. “x‹W« KG»¥nghŒÉlÉšiy Ú§fŸ ïj‰fhf¥ ãukhjkhŒ tU¤j¥glhÔ®fŸ. v‹Ål¤âšTl ïªj¥ ãuhJ tªjJ. ïu©L ãuhkz®fŸ tªJ vGâ it¤jh®fŸ. ‘ïâš eh‹ x‹W« brŒa KoahJ. f¢nrÇÆš ãuhJ bfhL§fŸ’ 13
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah® v‹W brhšÈ mD¥ãÉ£nl‹. mªj rhÄah® j«ã xU mnah¡»a‹. mt‹ thu©il Û¿ Xo¥nghŒ xU å£oš EiHªjJ j¥ãj«; nfh®£L¡F¥ nghdhY« mt‹ giHa r§fâ. . . . mt‹ xU gilah¢á bg©iz it¤âU¥gJ, `rhÄah® nah¡»ij’ všyh« btËÆš tU«; mªj gr§f nghfkh£lh®fŸ; Ú§fŸ ftiy¥glhÔ®fŸ” v‹W brh‹dh®. “nfh®£L »l¡f£LK§nfh. . . . mt‹ b#ÆY¡F¥ nghf£L«, ntQ« mtD¡F . . . v‹ nah¡»aij v‹d M¢RJ ghU§fŸ” v‹wh® v‹ jf¥gdh®. eh‹ Ä¡f ijÇa¤njhL, “v‹d¥gh bf£L¥ ngh¢RJ, ï‹D« ehyo nt©LkhdhY« mo¤J¡ bfhŸS§fŸ. eh‹ v‹d âUonddh? Ko¢rɤnjdh? ïªj¥ gh®¥ghD§nfh ⧻wij¡ f©Âš gh®¤jhš mªj¢ « nrhbwšyh« òGthŒ¥ nghŒÉLkh? j©l¢nrhW â‹»wh§nfh; .in â£l g r mJî« eh« všnyhU« bfhL¤j gz«. .r o F¥ò¤ ït‹ thu©il Û¿ a jh XodJ j¥ãšiy, eh‹ fjit¤riyâwªJÉ£lJ j¥ò v‹whš . . . b pe üš ï¥go¤jhnd brŒth®fŸ. v‹d Ãaha«? ehis¡F všnyhU« . w w ‹ f¢nrÇ¡F¤jh‹ nghf£Lnk. w ® - Ä eh‹ v£o¡Fâ¤J¥ nghdJ bghJ¢ r¤âu«. mªj¥ ah gh®¥gh‹ btF ngU¡F¡ fl‹ gÇ b bfhL¡fnt©L«; všnyhiuí« VŒ¡»wh‹. mtid¢ R«kh ÉLtjh?. . . ïjdhš rhÄahU¡F eh« v‹d jtW brŒJÉ£nlh«” v‹nw‹. m§»Uªj V£L« “j«ã brhšYwJ buh«g rÇjh‹ . . . m©zh Ú§f tU¤j¥glhÔ§f. j«ãia Ú§fŸ m¤jid ng® vâÇš mo¤jJ. . . vd¡F buh«g tU¤jkhÆ£lJ. v‹d ãukhjkhd fhÇa« V‰g£LÉ£lJ . . . c§fS¡F buh«g M¤âu« tªJÉ£lJ. v‹whY« Ú§fŸ jf¥g‹jhnd. . . mo¤jJ nghf£L«; ïÅ x‹W« kdâš it¡fhÔ®fŸ v‹W brhšÈÉ£L¥ nghŒÉ£lh®. v‹ jf¥gdh®, jd¡F¡ fis¥ghŒ ïU¥gjhf¢ brhšÈÉ£L, t©oia¡ f£l¢ brhšÈ, å£L¡F¥ nghŒÉ£lh®. v§fŒah, å£o‰F¥ nghd cl‹ v‹Ål« Rkh® 40, 50 ngU¡Fnkš ïij¥g‰¿¥ ngr tUtJ«, 14
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah® nghtJkhfnt ïUªjJ. ïnj ng¢Rjh‹; ‘rkhuhjid bf£L¥ ngh¢R’ v‹gt®fS« ‘bf£lhš v‹d? ïªj ghLgL« gh£lhË k¡fS¡F KG»¥ nghŒÉ£ljh?” v‹gt®fS« ï¥goahf bgÇa j®¡f« V‰g£L, ‘eh‹ brŒjJ rÇ’ v‹»w Koî V‰g£L, ïªj brŒifahš filåâÆš eh‹ xU åudh»É£nl‹. “gh®¥gh‹ rh¥ãLtij eh« gh®¤jhš F‰w«, njhõ« v‹W brhšYtJ ek¡F mtkhd« v‹W«, fil ÉahghÇfŸ, Fkh°jh¡fŸ, kdâš gL«goahf V‰g£LÉ£lJ. ïªj¥ ãu°jhg« #hângj¤ij¥g‰¿a ng¢rh», filáÆš rhaò å£oš rh¥ã£lhšjh‹ v‹d bfLâ? v‹W V‰g£L, m¥nghJ Kjny rkgªâ rh¥ghL - ÉahghÇfS¡FŸ - tUõh tUõ« á¤uh gî®zÄ m‹W - v‹ jiyik Mâ¡f¤âš el¥gJ« všyh l« #hâah® - kj¤jh® tªJ rh¥ãLtJ« ‘ .in â£tH¡fkh»É£lJ. g r ¤ rh¥ãLtij¡ f©fshš gh®¤jhšr.o‘F‰w«’ v‹gâš Mu«ã¤j ¥ò afh£LtJ, hF y j Étfhu«, ‘rh¥gh£oš #hâ ngj« m¿ahik’ v‹»w ri š b e p Koî - c©ikahfnt - k¡fS¡F V‰gL«go, mªj¢ r«gt« w. ‹ ü w brŒJÉ£lJ. ïªj¢ r«gt« w ® - Ä ãugy¥g£l rªj®¥g¤âš, v‹ fil¡F guhÇahŒ xU thÈg‹ tªJ ntiy nf£lh‹. mt‹ ah gÇ b nk£L¥ghisa¤âš xU rhaò filÆš Fkh°jhthf ïUªjjhf¢ brh‹dh‹. mtD¡F, clnd eh‹ t©o¢ ru¡F ÉiynghL« ntiy bfhL¤J, ãwF fz¡F ntiy bfhL¤nj‹. á¿J fhy« bghW¤J mt‹ fšahz¤ij¥g‰¿ mt‹ jhah® v‹id tªJ nf£lh®fŸ. ‘bg© v§nf?’ v‹nw‹. ‘bg©Q« Ú§fŸjh‹ gh®¤J¢ brŒant©L«’ v‹W brh‹dh®fŸ. clnd eh‹ nahá¤nj‹; xU jhYfh nrtf« ehíL å£oš mt® it¥ghf it¤J¡bfh©oUªj kidÉ¡F xU kfŸ ïUªjJ; v‹ Fkh°jh xU ntshs tF¥ò, v‹whY« ïij¡ f£o¡bfhŸs¡ nf£nl‹, r«kâ¤jh®. jhYfh nrtf‹ kidÉí« bfhL¡f¢ r«â¤jh®. fy¥ò kz« v‹»w bgaÇš 15
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij
jªij bgÇah®
‘rJ®, gh£L¡ f¢nrÇ, gšy¡F, C®ty«’ v‹»w jlòlÈš m¤âUkz« elªjJ, fhuz«, âUkz¤â‰F filfËš gz« tNš brŒnj‹. ‘rkgªâ rh¥ghL’ ÉUªJ elªjJ; C® óuhî« fyªJbfh©lJ; ïJ ‘#hângj« Ú¡fš; rkgªâ czî; fy¥ò #hâ kz«; _‹W« Toajhš - v‹ tabjh¤j KjyhË ãŸisfŸ, Fkh°jh¡fŸ, vdJ thÈg áne»j®fŸ M»at®fŸ kdâš bgÇa khWjš, Ó®âU¤j cz®¢áia V‰gL¤â, fhÇa¤âš el¡F«goí« brŒJÉ£lJ. v¥nghJ v‹whš, ï‹iw¡F 40, 45 tUl§fS¡F K‹dhš - mJî« gz¡fhu, itÔf FL«g¤âš ïU¡»‹w v‹dhš, v‹whš, ïJ, c©ikÆš Äf mâfkhdnj . . . . mªj¡ fhy¤J¡F. nkY«, m¥nghJ ïªj Éjnk eh‹ áy fhÇa¤âš l« .in k‰W« ⣠g bt‰¿ bg‰W¡bfh©nl tªnj‹. .orv¥go ¤ v‹whš ‘jhá tF¥ò r hF¥ò a M©fS¡F’ mªj¡ fhy¤âšiy Äf Äf¡ Fiwthd kâ¥ò. r š bj e Mdhš, mt®fËš áynuhL eh‹ ifnfh®¤J¡bfh©L .p ü w ‹ âÇnt‹. mªj tF¥ãš áywe©g®fŸ vd¡F c©L. mt®fis, w ®-Ä h btF rkkhŒ el¤JtnjhL - eh‹ v‹ Tlnt ïU¡f¢ brŒJ, Ça bg ÉUªJ¡F¢ bršY« v§fŸ tF¥gh® åLfËš všyh«Tl miH¤J¥ nghŒ - g¡f¤âš c£fhuit¤J - rh¥ghL nghl¢ brŒJ rh¥ãLnt‹. v§fŸ #hâah® r‰W tU¤j¥gLth®fŸ. eh‹ ftiy¥glkh£nl‹. ï¥go, áy rhaòkh®fŸ å£L¡F, eh‹ v‹ e©g®fnshL ÉUªJ¡F miH¤J¥ nghtJ«, mt®fis miH¤J v§fŸ gªâÆš c£fhuit¤J rh¥ãl¢ brŒtJ« rf#khƉW. ãwF, mâfhÇfŸ ner« V‰g£lJ. v§fŸ C®, m¥nghija uÆšnt °nlõÅš vd¡F btF bršth¡F©L; V‹ v‹whš, v§fS¡F m§F gy f£ll§fŸ c©L; uÆšnt á¥gªâfŸ gy® v§fŸ å£oš FoÆU¥gt®fŸ. Ç¥buZbk©£ %« nknd#U« 16
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij
jªij bgÇah®
m§F v§fŸ å£oš Fo ïU¥gt®; vd¡F mt® ikd® °nefkhdh®.
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij
jªij bgÇah®
nr®ªjh®; mtU¡F« vd¡F« mâf ner«. eh‹ khiy neu¤âš m§F nghŒ mt® FL«g r»j« c£fh®ªJ ngá¡bfh©oU¥ng‹. mt® å£oš xU FHªij ãwªj ehŸ; jlòlyhf¢ brŒJ, m‹¿uî m§F v‹ bryÉš o‹d®. ïªj mâfhÇfisí« miH¤nj‹. nfhaK¤ö® ãugy t¡ÑšfŸ r«gªj KjÈah®, ntQnfhghš ãŸis ït®fS« vd¡F °ne»j®fŸ Mdjhš mt®fisí« miH¤nj‹. eh§fŸ 15 ng® kh¤âu«, o‹d® rh¥ã£nlh«, v‹id¤ jÉu k‰wt®fŸ ahtU« kJ mUªJth®fŸ. e‹whŒ mUªâ¡ bfh©nl rh¥ã£lh®fŸ. eh‹ xUt‹jh‹ ešy ÃidnthL ïU¡»‹nw‹; v‹whY« v§fŸ ng¢R KGtJ« Jt¡f¤âš ïUªJ eŸËuî 2 kÂtiuÆš gh®¥gd nkyâfhÇfŸ, gh®¥gd ÚâgâfŸ, j§fŸ« ÑGŸs gh®¥gd .in â£l á¥gªâfŸ M»at®fŸ brŒ»w m¡»uk§fŸ, Éõk§fŸ g r ò¤ o . M»aitfis¥g‰¿na ngándh«. ¥ m‹WKjš xU T£L ar F iy bjh
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah® ïUªnj‹; v‹ jf¥gdh® ïwªjh®. eh‹ mtUila mªj°J bg‰W ‘bgÇa kÅj‹’ Mnd‹. C® bgÇa jd« óuhî« v‹ if¡F tªJÉ£lJ; KjyhtJ, eh‹ xU Ml«gu ikd®. ïu©lhtJ, áy fhÈfS« v‹ Tlnt ïU¥gh®fŸ. _‹whtJ, eh‹ xU bgÇa kÅj‹ kf‹. eh‹fhtJ, mâfhÇfŸ °nef«. mŒªjhtJ, C® fhÇa§fŸ, jfuhWfŸ, Étfhu§fis ehnd nkny vL¤J¥ ngh£L¡bfh©L igrš brŒtJ; ï›tsî« ïUªjhny xUtD¡F CÇš bršth¡F ïU¡F«. ït‰iwÉl k‰bwhU F¿¥ãl¤ jFªj Éõa« v‹dbt‹whš, m¥nghJ ï‹f«lh¡° ogh®£bk©£ ïšiy. jhášjh®, o¥o fby¡l®jh‹ ï‹f«lh¡° nghlnt©L«. mt®fŸ cŸq® fz¡f¥ ãŸis, kÂa¡fhu®, buÉ‹ô ï‹°bg¡l® « brh‹dgojh‹ nghLth®fŸ. Mdhš, .in â£l jhášjhU«, o¥o g r ¤ fby¡lU« CÇš xU bgÇa na¡»akhd r.o hF¥ò ÉahghÇia¡ T¥ã£L a mšyJ br‹W ïufáakhŒ ÉrhǤJ¡bfh©L, ïu©ilí« riy š bj e rÇgh®¤J¤jh‹ nghLth®fŸ..p ïªj fhÇa¤J¡F V‰wgo ‘bgÇa w ‹ü w nah¡»akhd ÉahghÇahŒ’ w ® - ÄïUªjt® v‹ jf¥gdh®. mt® ïU¡F«nghnj, áy rka§fËš eh‹ nghŒ, mt®fS¡F nt©oa ah gÇ b jftšfŸ ïJ ÉõakhŒ brhšYnt‹. mt®fS¡F, ehnd ‘bgÇa nah¡»akhd ÉahghÇ’ ah»É£nl‹. mªj ïl¤â‰F ah® tªjhY« K‹dt® brŒjgo v‹id¤jh‹ nf£gh®fŸ. ïªj r§fâ v§fŸ C® fz¡F kÂa¡fhuU¡F¤ bjÇí«. V‹ v‹whš, mt®fS« m¥nghJ v‹ taR¡fhu®fŸ. vdJ 2-ªju T£l§fËš ïy®fŸ fyªnj ïU¥gh®fŸ. Mjyhš, ït®fS¡F« v‹id¡ nf£L¤jh‹ ÉahghÇfŸ tU«go bjǪjhfnt©L«. v‹id¡ nf£fhÉ£lhš, mâfhÇfËl« eh‹ ntW khâÇahŒ¢ brhšÈÉ£lhš, ït® ághÇR bf£L¥nghF«. ÉahghÇfËlK« ïj‰F Mf ït®fŸ th§»a kh_š gz« âU«g¡ bfhL¡fnt©otU«. Mjyhš, ït®fS« v‹id¡ nf£nl ï‹f« lh¡° È°£ jah® brŒth®fŸ. ãwF, 19
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij bkšy bkšy t®¤jf®fS¡F« bjÇí«.
jªij bgÇah®
Mjyhš fz¡f¥ãŸis (f®z«) g£lhkÂa¡fhu®, buÉ‹ô ï‹°bg¡l® Kjš všyh mâfhÇfS« vd¡F¤ bjǪjt®fŸ v‹»‹w fhuz¤âdhš, všyh t®¤jf®fS«, fz¡F kÂa¡fhu®fS«Tl v‹Ål« tªnj ‘Fiwªj msî¡F’ ágh®R brŒJ bfhŸsnt©oajh» É£ljhš; tUth®fŸ. mL¤jh‰nghš CÇš v‹fnuh¢bk©£ v‹D« Ãy M¡»uÄ¥ò v‹»‹w bjhšiy mâf«. m¥nghJ ïªj r®nt¡fŸ ntiy KÅághÈ£o¡F ïšiy; mj‰F« fz¡F kÂa¡fhu®fŸjh‹ mâfhÇfŸ. Mjyhš, mJ r«kªjkhd, « ïšyhÉ£lhš f£ll« ïogL« ághÇR¡F« v‹Ål«jh‹ .in â£l g r ¤ tUth®fŸ. M°g¤âÇ lh¡l®; vd¡F .o F¥ò nt©oat®; FL«g ar ághÇR¡F y áne»j®nghš ïU¥gh®. mªj v‹Ål«jh‹ i bjh r e š p tUth®fŸ. VbdÅš - M°g¤âÇ lh¡l®fŸ M§»nyh w. ‹ ü w ïªâa®fŸ. eh‹ AhdbuÇ ïUªnj‹. o¥o -Ä w ®khÍ°£nu£lhfî« h fby¡l® vd¡F ánefkhdjhškhÍ°£nu£ vªj bgŠR a gÇ b nfR¡F« v‹ mã¥ãuha«jh‹ nf£gh®. ïjdhš, bgŠR nfáš g£L¡bfh©lt®fS« v‹Ål« tUth®fŸ. eh‹ bgŠáš K¡»a thaho; bgŠR khÍ°£nu£ Mdjhš, ò©Q¡fG¤J ão¡»w v°.ã.á.V. ï‹°bg¡l® v‹ filÆš tªJ fh¤âU¥gh®. ïjdhš, br¡F M£L« thÂa¢ br£oah®fŸ (
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah® nfZÑ¥g® vd¡F nt©oatuhdjhš ÉahghÇfS« áy® vGªJ tz§Fgt®fshf ïU¥gh®fŸ; eh‹ ßo§%« br¡ulÇ, kfh#d °Tš br¡ulÇ, bl‹Ü° nfh®£ br¡ulÇ, njt°jhd fÄ£o ãuábl‹£ KfÈa gy c¤ânahf§fŸ vd¡F c©L; ïªj ÃiyÆš KÅágš nj®jY¡F Égt®fŸ v‹id¡ nf£fhkš v¥go Éf Koí«? eh‹ Ãid¤jgojh‹ nj®jš. m¥òw« ehnd ‘ehŒ¡f®’ (v‹ jf¥gdh®) M»É£nl‹. eh‹ nghfhkš vªj å£oY« fšahz« ârajh®¤j« el¡fhJ; eh‹ nghfhkš mnef å£oš ¥nuj« vL¡f¥glkh£lhJ; vªj fšahz¤âš vªj nks¤jhid it¥gJ. vªj jháia rJU¡F, gh£L¡F it¥gJ v‹gJ« v‹id¡bfh©nl brŒí«go M»É£ljhš, ïªj¡ T£lK« vd¡F buh«gî« nt©oat®fshfî« Äfî« « Ñœ¥gogt®fŸ Mfî« M»É£lh®fŸ. .in â£l filáÆš, ehnd g KÅágš nr®kD« M»É£nl‹. r.or ¥ò¤ a F iy bjh r ïJtiu v‹ Éahghu« á¿jhtJ, mjhtJ m¡fhy¤âš xU pe üš . tUõ¤J¡F xU 500 %ghwwï‹f«lh¡° tÇ f£L»w msî¡F ‹ Ä w elªjJ; nr®bk‹ MdJ«,h®v‹ Éahghu« FiwªjJ. m¥nghJ Ça gh®¤j MŸ gz« ifahoÉ£lh®. vdJ jhÅa k©oÆš ntiy bg vd¡F¢ brhªjkhd gŠrhiy ͋ŧ (ng¡lÇ) v©bzŒ br¡F (nuh£lÇ) M»a vªâu rhiyÆš ntiy brŒj Vb#©£, eh‹ rÇahŒ ntiyfis ftŤJ mtU¡F j¡fJ brŒtâšiy v‹W brhšÈ Éy»É£lh®. eh‹ ághÇR brŒJ #hÛ‹ ngh£L fl‹ th§»¡ bfhL¤j ÉahghÇfŸ gz« f£l Koahkš v‹ÛJ Fiw TW«goahd msî¡F thŒjhÉš oô f£lhkš jt¿É£L ÉLth®fŸnghš njh‹¿‰W. clnd, Éahghu¤ij¡Tl ftÅahkš ÉGªJnghd ÉahghÇfŸ bghW¥ig eh‹ V‰W¡bfh©L mt®fŸ brh¤J¡fis ɉW mt®fis Û£L É£L v‹ gŠrhiyia ɉWÉ£L, Éahghu« kh¤âu« e‹whŒ V‰ghL brŒJbfh©L, nr®k‹ ntiyiaí«, C® ntiyiaí« 21
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij
jªij bgÇah®
brŒJbfh©L ešy ãugykhŒ ïUªJ tU»nw‹. ïªj rªj®¥g¤âš á. uh#nfhghyh¢rhÇah® mt®fŸ nry« nr®nk‹; lh¡l® tujuh#&Y ehíL mt®fŸ #°o° f£á¡F v⮥ghfî«, bgr©£ m«ik¡F v⮥ghfî« (bga® PhgfÄšiy. Vnjh xU bgaUl‹ âU¥óÇš) xU thu¥ ng¥g® el¤â¡bfh©L rªjh nr®¡f
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah® buh«gî« Fiwªj ikš ÚsKŸs nuh£lik¥ghfî« mâf gztU«go cŸs KÅághÈo MdjhY«,
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah® thRnjt mŒa§fh® ãŸis, nf.É. u§frhÄ mŒa§fh® KjÈa gh®¥gd ãuKf®fS« k‰W« vd¡F K‹ò rhjhuz ÉahghÇ v‹»‹w KiwÆš m¿Kfkh»ÆUªjh®fŸ. gyU« muáaÈY« ándfkhdh®fŸ. Mdjhš, gy btËô® ÉahghÇfS« áj«gu« ãŸis, fšahzRªju KjÈah®, Mâ ehuhaz br£oah® KjÈat®fS« m¥bghGJ Kjš mâf ánd»j®fŸ Mdh®fŸ. mªj kfheh£oš 100-¡F 50-¡F¡ Fiwahkš gh®¥gdušyh jhU¡F c¤ânahf¥ ãuâÃâ¤Jt« bfhL¡f¥glnt©L« v‹W Ô®khd« brŒa¥g£lJ. ïj‹ gadhŒ muáaš r«gªjkhd všyh¡ T£l§fS¡F«, kfhehLfS¡F« eh‹ miH¡f¥g£nl‹. ehD«
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah® ïUªjh®; mªj m«ikahÇl« mo¡fo v‹id¥g‰¿ mt® ngRtJ tH¡f«. mªj m«ikahU«, v‹Ål« m‹ghŒ¥ ngRth®fŸ. m¥nghij¡F, Rkh® ïu©L khj¤â‰FK‹,
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij jªij bgÇah® “á£lî‹ ik ghŒ (c£fhU v‹ kfnd)” v‹W c£fhu it¤J, “Ú m¥go¢ brŒahnj. cd¡F ghÈo¡° bjÇahJ. cd¡F mJ jFâašy. Ú ešy ÉahghÇ; cd¡F nt©oa bgUik Vuhskhf ïU¡»wJ . . . mj‰F V‹ ngh»whŒ? . . . ft®‹bk©oš, c‹ ÛJ ešy mã¥uha«. fby¡lU« c‹id¥g‰¿, Ãiwa¢ ághÇR brŒâU¡»wh®. v‹ ng¢ir¡ nfŸ. eh‹ c‹ jf¥gdh® c§fŒah, vd¡F¤ bjǪjt®. eh‹ c§fŸ CÇš r¥fby¡luhf ïUªnj‹. v‹d brhš»whŒ? v‹Ålnk xU foj« vGâ¡bfhL . . . ‘ eh‹ uhÍdhkhit thgR th§»¡ bfh©nl‹” v‹W brhšÈ, xU foj¤ij¡ bfhL¤jh®. eh‹ “k‹Å¡fnt©L«. CÇnyna Fo - ïU¡fKoahJ. ah® ahnuh brhšÈ KoahJ v‹W brhšÈÉ£nl‹” v‹nw‹. “v‹d l« kfh¥ãukhjkhŒ ngR»whŒ. g©oj kj‹ khsÉahnt .in â£nkhf‹ g r ò¤ jh‹ bfhL¤j uhÍdhkhit thg° nghd .r o th§»¡bfh©lh®. ¥ a jhF y tuh¤âš; Ú v‹d ãothj« brŒ»whŒ?” v‹wh®; eh‹ kWgoí« ri š b peifT¥ã . ü “k‹Å¡fnt©L«” v‹W F«ã£nl‹; “Ú jtW w ‹ w brŒ»whŒ; bghJ #d§fS¡F« w ® - Ä Jnuhf« brŒ»whŒ. cd¡F« ah Énuhj« brŒJ bfhŸS»whŒ. c‹ ïZl« ngh” v‹W brhšÈ gÇ b v‹id mD¥ãÉ£lh®. uÆš òw¥g£LÉ£lJ. ïj‰F¥ ãwF CÇš vd¡F ï‹dK« mâf bgUik V‰g£LÉ£lJ. ïu©L _‹W ehËš
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij
jªij bgÇah®
nghfnt©lhbk‹W«, ïZl¥g£lhš nry¤J¡F tªJ j‹Dl‹ x‹whf FL«g¤Jlnd ïU¡fyh« v‹W«miH¤jh®. vd¡F v§fhtJ nghŒÉlyh«;
27
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij
jªij bgÇah®
xÊ¥gJjh‹” ïj‰F xU fÄ£o ÃaĤJ, gz tNš brŒtJ; C® CuhŒ br‹W ãu¢rhu« brŒtJ M»ait neh¡f«. ãu¢rhu¤ â£l« v‹dbt‹whš, ‘bgr©£ m«ik v§fŸ ãuâÃâ mšy, mªj m«khŸ mã¥ãuha«, ïªj eh£L k¡fŸ mã¥uhakšy’ v‹W cyf¿a¢ brŒant©L« v‹gitahF«. ïij¢ brŒa¢ brh‹d f°öÇ u§f mŒa§fh® T£l« ïâš x£o¡bfhŸs ijÇa« ïšiy. mJ kh¤âukšyhkš, á.M®. K‹D¡F tUtJ«, m¥nghJ mt®fS¡F bghwhikahŒ ïUªjJ. ïij m¿ªJ á.M®. XU jÅ¡f£á - khfhz¤J¡nf V‰gL¤j Ka‰á¤jh®; mj‰F« eh§fŸ r«kâ¤njh«; âU.É.f. mt®fS« ïâš K¡»a g§Fbfh©lh®. « clnd, br‹id .in â£l rîªj®a kfhÈš mJ el¡f V‰ghL brŒa¥g£lJ. mj‰F¥ bga® g r ò¤ o . ¥ “bk£uh° neõdÈ°£ mn[hÌnaõ‹.” mJ f°öÇ u§f ar F iy bjh r mŒa§fh® T£l« ïâš fyªJbfh©lj‰F¡ fhuz« - eh‹, pe üš . w lh¡l® ehíL, âU.É.f. w - Ä‹ _tU« ïâš fyªjjhš w ® gh®¥gdušyhjhÇl« cŸsahbršth¡F, j§fS¡F¥ nghŒÉLnk Ç g v‹w ga«jh‹. k‰W« bMªâuh, kiyahs«, jÄœ M»a všyh ehLfËÈUªJ« ãuâÃâfŸ tªjh®fŸ. ïJ bgÇa ãugy kfhehlhf M»É£lJ. É.X. áj«gu«ãŸis, j©lghÂ¥ ãŸis M»at®fS« fyªJbfh©lh®fŸ. mJ gy Ô®khd§fŸ brŒjJ. mâš 100-¡F 30 °jhd§fS¡F¡ FiwÉšyhkš gh®¥gdušyhjh® fS¡F c¤ânahf«, ãuâÃâ¤Jt« všyh« bfhL¥gJ v‹gjhf xU Ô®khd« brŒjJ. ïj‰F K¡»a¡ fhuz« ehndahF«. lh¡l® ehíLî«, âU.É.f.î« c¤ânahf É»jh¢rhu¤J¡F« tF¥ò cz®¢á¡F« m¥nghJ v⮥ghdt®fŸ. eh‹ x›bth‹W¡F« tF¥ò åj« nf£gt‹. mjdhš, vd¡fhf mij¢ brŒjh®fŸ. mªj 28
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij
jªij bgÇah®
kfheh£L¡F eh‹F fhÇajÇáfŸ, á.M®. ãujk fhÇajÇá, eh‹, o. ãufhr«, nf.ã. nfrtnkd‹ _t® Kiwna jÄœ, Mªâu«, nfus« M»a _‹W eh£L¡F fhÇajÇáfŸ. É#auhfth¢rhÇah® jiyt®, f°öÇ u§f mŒa§fh®, áj«gu« ãŸis cgjiyt®fŸ. ïªj ïl¤âš xU K¡»a r§fâ; v‹ Phgf¤J¡F tU»wJ. mjhtJ ‘kjuh° neõdÈ°£ mnrhánaõD¡F’ á. É#auhfth¢rhÇahiu jiytuhf ãnunuã¤J k¡fŸ x¥ò¡bfh©l cl‹, á. f°öÇu§f mŒa§fh® mt®fis cgjiytuhf á. uh#nfhghyh¢ rhÇah® ãnunuã¤jh®. clnd « É.X. áj«gu« ãŸis mt®fŸ bgaiuí« .in â£l eh‹ ãnunuã¤J, g r v‹W ¤ ïu©L cgjiyt® ïU¡fnt©L« brh‹nd‹. v‹. r.o hF¥ò a j©lghÂãŸis ïij Mnkhâ¤jh®. f°öÇu§f riy š bj e p mŒa§fhU¡F ïJ ão¡fÉšiy. á.M®. mt®fŸ ‘xnu w. ‹ ü w cgjiyt® nghJ«’ v‹wh®. - Ä thj¤J¡F ïlkhŒÉ£lJl‹, w ® ïJ h a É.X. áj«gu« ãŸis¡FgÇïªj kÇahij bfhL¥gJ f°öÇu§f b mŒa§fh® T£l¤â‰F« k‰W« áy gh®¥gd®fS¡F« ão¡fÉšiy v‹W m¡T£l¤âš cŸs gy gh®¥gdušyhj k¡fŸ cŸs¤âš g£LÉ£lJ; á.M®. M¢rhÇah® ïij rkhË¡f v‹bd‹dnkh brŒJ gh®¤jh®. mt® rhk®¤âa«, T£l¤âš gykhd ãsî V‰gL«go brŒJÉ£lJ. clnd, T£l¤ij x¤âit¤J khiy¡ T£l¤âš Koî brŒJbfhŸsyh« v‹W jŸË it¡f¥g£LÉ£lJ. ehD«, lh¡l® tujuh#&Y ehíLî«, âU.É.f. mt®fS«, uh#nfhghyh¢rhÇahU« xnu fhÇš V¿ #hif¡F tU«nghJ tÊÆš M¢rhÇah® - cgjiyt® Ãakd r«gt¤J¡F rkhjhd« brhšY« KiwÆš, v§fis¥ gh®¤J, 29
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij
jªij bgÇah®
“ï‹iwa elto¡if, #°o° f£áahnu nkyhdt®fŸ v‹W fUJ«goahf M»É£lnj” v‹W brh‹dh®. mj‰F eh§fŸ xUtiu xUt® gh®¤J #hil brŒJbfh©lnjhL eh‹ M¢rhÇahiu¥ gh®¤J “jiyt® É#auhfth¢rhÇah®, cgjiyt® f°öÇu§f mŒa§fh®. jh§fŸ jiyik fhÇajÇá ï¥go ïU¡F«nghJ xU jÄH® cgjiyt®fËš xUtuhf¡ Tl ïU¡f j§fS¡F ïZlÄšiy v‹gjhf k¡fŸ Ãid¡F«goahf V‰g£LÉ£ljhšjh‹ áy® mªj¥go »s®¢á brŒjh®fns xÊa, k‰wgo ntW fhuz« x‹WÄšiy” v‹W eh‹ rkhjhd« brh‹nd‹; M¢rhÇah® ngrÉšiy; khiy¡ T£l¤âš xnu cgjiyt® nghJ« v‹»‹w ãnunugid¡F « f°öÇu§f mŒa§fh® f£á X£L nrfÇ¥gjhf .in â£l nrâ j©lgh g r .o F¥ò¤ ãŸisahš bjǪjJ. Mªâuh, rkiyahs ãuâÃâfŸ vdJ a h iy brŒth®fŸ bj ãnunugid¡F vâuhf X£L v‹gjhfî« r e š p . ü bjÇatªjJ. clnd eh‹w 50‹ %. vL¤J j©lghÂãŸis w -Ä mt®fËl« bfhL¤J w100 blÈnf£ o¡bf£ th§» 100 h® a Ç miH¤JtU«go brŒJÉ£nlh«. bjhÊyhs® njhH®fis bg khiy¡ T£l« brsªj®a kfhÈš To‰W; bjhÊyhs®fŸ 100 ng® tªJ c£fh®ªJÉ£lh®fŸ; v‹ ãnunugid b#ƤJ ÉL« v‹W mŒa§fh® nfhZo bjǪJbfh©lJ. ïªj rka¤âš M¢rhÇah® xU jªâu« brŒJ xU rkhjhd Ô®khd« bfh©Ltªjh®. mJ v‹dbt‹whš, 4 cgjiyt®fŸ - mâš É.X.á. cŸgl r¤âa_®¤â mŒaU« xUt® - v‹gjhf ãnunuã¤jh®; eh‹ x¥ò¡bfh©nl‹; k‰w njhH®fŸ mjhtJ lh¡l® ehíL, âU.É.f., j©lghÂ¥ãŸis M»at®fŸ x¥ò¡bfhŸsÉšiy. ït®fŸ, x¥ò¡bfhŸshjjhš 4 cgjiyt®fŸ Ô®khd« njhšÉíW« nghyh»É£lJ; ãwF, X£L¡F Élhknyna vdJ ãnunugiz x¥ò¡bfhŸs¥g£L 30
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij
jªij bgÇah®
f°öÇ u§f mŒa§fhU«, É.X. áj«gu« ãŸisí« cgjiyt®fshdh®fŸ. r¤âa_®¤â mŒaU¡F«, V. bu§frhÄ mŒa§fh U¡F« mªj fÄ£oÆš bk«g® gjÉTl »il¡fÉšiy. lh¡l® ehíL, o.v°.v°. uh#‹, âU.É.f. M»nahU« k‰W« gyU« K¡»a bk«g®fŸ. ïj‹ gadhŒ br‹idÆš khfhz¤J¡nf jiyt®fshf ïUªJtªj u§frhÄ mŒa§fh® nfhZo¡F«, bgr©£ nfhZo¡F«, uh#nfhghyh¢rhÇah® nfhZoahf ïUªj v§fŸÛJ bghwhik V‰g£lJ. eh§fŸ _tU« mjhtJ eh‹, M¢rhÇah®, ehíL M»a _tU« mâf e©g®fsh»É£nlh«. v§fS¡F ÉnuhjkhŒ f°öÇu§f mŒa§fhU«, bu§frhÄ mŒa§fhU« n £l« _®¤â mŒaiu¡ j§fŸ g¤âÇiffËš #hilahfî«, .ir¤âa â g r bfh©L btËÆl§fËš btË¥gilahfî« v⮥ ãu¢rhu« .r o F¥ò¤ a jh y i brŒa¢ brŒjh®fŸ. eh§fŸ M¢rhÇahiu f©iz er š b p . ü _o¡bfh©L MjǤjjhš w ‹ mt®fŸ bršth¡F Fiwa w Ä Mu«ã¤jJ. mnef wgh®¥gd®fS« v§fis MjÇ¡f ®h a K‹tªJÉ£lh®fŸ. ïªj¡ Ç fhy¤âšjh‹ fhªâah® muáaÈš bg És«gukh»dh®. ïtU¡F á.M®. Ä¡f cjÉ; gŠrh¥ gLbfhiy elªj rka«; mj‹ gadhŒ ehbl§F« M¤âu« bgh§» vGªj fhy«. gŠrh¥ gLbfhiyia¡ f©o¤J, v§F« f©ld¡T£l«. ïªj tUõ« 1919 v‹gJ Phgf«. ïªj or«gÇš nkhâyhš neU jiyikÆš mÄ®jruáš fh§»u° kfhehL V‰ghlh»ÆUªjJ. ïªj fh§»u° kfhehL ãugy fh§»urh»É£lJ. ehD« M¢rhÇahU« ïªJĤâu‹ T£lK« Vuhskhd k¡fS« br‹¿Uªnjh«. m§F br‹W neÇš mªj gLbfhiy r«gt§fis¥ gh®¤j ãwF vd¡F ÄFªj M¤âu« tªjJ. eh‹ ÔÉu njáathâah»É£nl‹. 31
jªij bgÇahnu vGâa RarÇij
jªij bgÇah®
“Ú§fŸ vªj¥ ò¤jf¤ij¥ go¤jhšjh‹ v‹d ga‹? go¥gJ v‹gJ m¿î c©lhtj‰F. Mdhš, Ú§fŸ go¡F« ò¤jf« všyh« klik ts®¢á¡F« _l e«ã¡if V‰glî« ga‹gL»wJ. mjdhšjh‹ ï‹W« e« k¡fŸ (1962-š « vGâaJ) gF¤j¿t‰¿U¡»wh®fŸ. .in â£l
g or ¥ò¤ . r Ú§fŸ FomuR, gF¤j¿î a F gâ¥gf ò¤jf« iy bjh r th§»¥ go¤jhš f£lha« gF¤j¿îthâ pe š w. ‹ ükj«, rhâ, e« muáaš ahå®fŸ. ïªj ò¤jf§fŸ w w ®-Ä KjÈa JiwfËš mt‰¿š cŸs òu£L¡fis h Ça
És¡» c§fisbg gF¤j¿îthâ fsh¡F«. Éiy Äf Äf kÈî¡F bghJ ey¤ij K‹Å£nl e£l¤â‰F gâ¥ã¡f¥ gL»wJ.”
- <.bt.uh. (1962-ïš) vGâaJ
32