Peripheral Blood

‫رويكردي نوين به‬

‫و اهميت آن در تشخيص‌هاي افتراقي‬ ‫بخش دوم‬

‫بخش دوم مقاله‬ ‫علی ملكي ( کارشناس ارشد هماتولوژی‪ ،‬مدیریت درمان سازمان تامین اجتماعی کرمانشاه )‬

‫دکتر سعید کاویانی ( ‪ PhD‬هماتولوژی‪ ،‬عضو هیئت علمی گروه هماتولوژی دانشگاه تربیت مدرس )‬

‫گسترة خوني در آنمي‌هاي ماكروسيتيك‬

‫در تشخيص افتراقي آنمي‌هاي ماكروسيتيك‪ ،‬اسمير خوني‬ ‫اهميت خاصی دارد‪ .‬در كمبود اسيد فوليك و كوباالمين (ويتامين‬ ‫‪ )B12‬در اسمير خون محیطی سلولهای ماكروسيت‌‪ ،‬ماكرواوالوسيت‌‬ ‫و نوتروفيل‌هاي هيپرسگمانته مشاهده مي‌شوند (شكل ‪ .)3A‬در‬ ‫موارد شديدتر آنمي‪ ،‬ممكن است پويي كيلوسيتوز مشخص همراه‬ ‫با سلول‌هاي قطره اشكي و قطعات گلبول‌هاي قرمز نيز مشاهده‬ ‫شوند‪ .‬اگرچه امروزه اين آنمي‌ها براساس سنجش اسيد فوليك‬ ‫يا كوباالمين تشخيص داده مي‌شوند اما ارزيابي گستره خوني به‬ ‫دو دليل همچنان با اهميت قلمداد مي‌شود‪ .‬نخست آنكه با اين‬ ‫آزمايش امکان يك تشخيص اوليه سريع و شروع درمان مناسب‬ ‫در بيماران آنميك تا زمان انجام آزمايش‌هاي اختصاصي‌تر فراهم‬ ‫مي‌گردد‪ ،‬دوم آنکه گاهي برخي بيماران علي‌رغم شواهد باليني‬ ‫حاكي از كمبود ويتامين ‪ ،B12‬داراي نتايج سنجش طبيعی مي‌باشند‪.‬‬ ‫اين ناهمخواني ناشي از آن است كه در روش اندازه‌گيري مذكور‬ ‫اغلب كوباالمين متصل به هاپتوكورين‌ها اندازه‌گيري مي‌شود در‬

‫حالي‌كه ويتامين ‪ B12‬عملكردي (كه متصل به ترانس كوباالمين‬ ‫‪ II‬است) به ميزان خيلي كمي در اين روش شركت مي‌كند‪ .‬به‬ ‫همين شكل گاهي كمبود حاد اسيد فوليك در بيماراني كه داراي‬ ‫ميزان طبيعي فوالت تام در گلبول‌هاي قرمز هستند‪ ،‬رخ مي‌دهد‪.‬‬ ‫بيماري‌هاي كبدي و افراط در نوشيدن الكل از جمله عوامل‬ ‫معمول ماكروسيتوز به شمار مي‌روند‪ .‬در بیشتر اين موارد‬ ‫گلبول‌هاي قرمز بيمار نسبت به ماكرواوالوسيت‌ها‪ ،‬كروي‌تر‬ ‫هستند و نيز سلول‌هاي تارگت و استوماتوسيت مي‌توانند حضور‬ ‫داشته باشند اما نوتروفيل‌هاي هيپرسگمانته مشاهده نمي‌شوند‪.‬‬ ‫يكي از عوامل مهم ماكروسيتوز در بيماران سالخورده‪،‬‬ ‫سندرم‌هاي ميلوديسپالستيك (‪ )MDS‬هستند‪ .‬در اين حالت‬ ‫نماي گسترة خوني كه ممكن است از نظر تشخيصي مهم باشد‬ ‫شامل نوتروفيل‌هاي هيپوگرانوله و هيپولوبوله (شكل ‪،)3B‬‬ ‫سلول‌هاي بالست (شكل ‪ ،)3B‬پالكت‌هاي بسيار درشت يا‬ ‫هيپوگرانوله‪ ،‬اجسام پاپن‌ هايمر (شكل ‪ )3C‬و حضور جمعيت‬ ‫‪5‬‬

‫اندكي از سلول‌هاي هيپوكروم ميكروسيتيك كه منجر به‬ ‫نماي دي مورفيك (دوريختی) در اسمير مي‌شوند (شكل ‪)3C‬‬ ‫مي‌باشد‪ .‬همچنين ماکروسيت‌هاي آنمي‌هاي ديس اريتروپوئيتيك‬ ‫مادرزادي (‪ )CDA‬در همراهي با پويي كيلوسيتوز مشخص‪ ،‬يك‬

‫نماي خوني ويژه را به اسمير خوني مي‌دهند (شكل ‪ .)3D‬شايان‬ ‫ذكر است در ماكروسيتوز ناشي از هموليز حاد يا از دست دادن‬ ‫اخير خون‪ ،‬گستره خون يك پلي كرومازي را نشان مي‌دهد كه از‬ ‫شمارش افزايش يافته رتیكولوسيت‌ها ناشي مي‌شود‪.‬‬

‫شکل ‪3‬‬

‫تغییرات گلبولهای قرمز در انواع‬ ‫مختلف آنمي‌هاي ماکروسیتیک‪.‬‬ ‫پانل ‪ A‬گستره خونی را در آنمی پرنشیوز‬

‫نشان مي‌دهد که در آن آنیزوسیتوز‪،‬‬

‫ماکروسیتوز‬

‫ونوتروفیلهای‬

‫هیپرسگمانته‬

‫دیده مي‌شود‪ .‬پانل ‪ B‬گستره خونی در‬

‫سندرم میلودیسپالستیک نشان مي‌دهد که در‬ ‫آن یک بالست (نوک پیکان) و دو نوتروفیل‬ ‫هیپولوبوله (یکی از آنها دو هسته ای شده)‬

‫دیده مي‌شود‪ .‬پانل ‪ C‬گستره خونی در‬

‫سندرم میلودیسپالستیک نشان مي‌دهد که در‬

‫آن آنیزوسیتوز‪ ،‬پویی کیلوسیتوز‪ ،‬ماکروسیتها‪،‬‬ ‫استوماتوسیتها و یک اریتروسیت واجد‬ ‫اجسام پاپن هایمر (نوک پیکان) دیده مي‌شود‪.‬‬ ‫چنانچه مشاهده مي‌شود گستره نمای‬

‫دیمورفیک داشته و در آن ماکروسیتهای‬ ‫بخوبی هموگلوبینه شده و میکروسیتهای‬

‫هیپوکرومیک هر دو مشاهده مي‌شوند‪ .‬پانل‬

‫‪ D‬آنمی دیس اریتروپوئیتیک مادرزادی نوع‬ ‫‪ 1‬را نشان مي‌دهد که در آن آنیزوسیتوز‪،‬‬ ‫پویی کیلوسیتوز و تعدادی ماکروسیت‬

‫مشاهده مي‌شود‪.‬‬

‫گسترة خوني در آنمي‌هاي ميكروسيتيك‬

‫عموم ًا در تشخيص افتراقي آنمي‌هاي ميكروسيتيك‪ ،‬بررسي‬ ‫گسترة خوني داراي اهميت كمتري نسبت به آنمي‌هاي‬ ‫ماكروسيتيك است‪ .‬غالب ًا امكان تشخيص زمانی فراهم مي‌گردد‬ ‫كه انديس‌هاي گلبول‌هاي قرمز و سطح فريتين سرم به همراه‬ ‫شاخص‌هاي التهاب در زمينه‌اي از نمايه‌هاي باليني تفسير شوند‪.‬‬ ‫مواردي همچون حضور اجسام پاپن هايمر و دي مورفيسم‬ ‫گلبول‌هاي قرمز در آنمي‌هاي سيدروبالستيك و بازوفيلي منقوط‬ ‫در مسموميت با سرب (شكل ‪ )4A‬و برخي انواع تاالسمي‌ها‬ ‫داراي اهميت تشخيصي مي‌باشند‪.‬‬ ‫‪6‬‬

‫گسترة خوني در تاالسمي و هموگلوبينوپاتي‬

‫گسترة خون محيطي در تشخيص اوليه و افتراقي بيماري سلول‬ ‫داسي سودمند بوده و به‌ويژه هنگامي كه پاسخ‌هاي مربوط به‬ ‫الكتروفورز هموگلوبين بيمار و كروماتوگرافي مايع با فشار باال‬ ‫(‪ )HPLC‬در همان لحظه در دسترس نباشند‪ ،‬اين آزمايش‬ ‫مي‌تواند بسیار کمک کننده باشد‪ .‬افرادي كه براي هموگلوبين‬ ‫‪ S‬هموزيگوس هستند (‪ )HbSS‬به كم‌خوني سلول داسي‬ ‫مبتال مي‌باشند‪ .‬با اين حال افرادي كه هتروزيگوسيته دوگانه‬ ‫براي هموگلوبين ‪ S , C‬دارند (‪ ،)HbSC‬داراي سطح طبيعي‬ ‫هموگلوبين در خون مي‌باشند‪ .‬چنانچه در اين افراد گسترة خون‬ ‫محيطي مورد ارزيابي قرار نگيرد‪ ،‬تشخيص آنها ممكن است با‬ ‫صفت سلولي داسی (‪ )Trait‬اشتباه شود‪ .‬در اين حالت توجه به‬ ‫نماي گسترة خوني‪ ،‬سطح هموگلوبين و نتايج آزمون حالليت‪ ،‬غالب ًا‬ ‫به يك تشخيص صحيح منتهي مي‌شود (شكل ‪ 4B‬و ‪ .)4C‬در‬

‫گسترة خوني افراد هتروزيگوس دوگانه در غالب موارد سلول‌هاي‬ ‫هدف فراوان‪ ،‬سلول‌هاي منقبض شده غيرمنظم‪ ،‬سلول‌هاي‬ ‫قايقي‌شكل و سلول‌هاي تاخورده (‪ )Folded‬مشاهده مي‌شود اما‬ ‫تعداد سلول‌هاي داسي‌شكل كالسيک اندك است‪ .‬همچنين در‬ ‫اين افراد غالب ًا سلول‌هاي پويي كيلوسيت تيپيك هموگلوبين ‪SC‬‬ ‫ديده مي‌شود‪ .‬اين سلول‌ها تنها هنگامي که هموگلوبين ‪S , C‬‬ ‫هر دو حضور دارند‪ ،‬شكل مي‌گيرند‪ .‬گفتني‌ست در پاره‌اي موارد‬ ‫در اسمير خوني يك فرد هتروزيگوت دوگانه تنها سلول‌هاي هدف‬

‫و سلول‌هاي منقبض شده نامنظم يافت مي‌شود‪ .‬اين حالت قابل‬ ‫تشخيص از بيماري هموگلوبين ‪ C‬هموزيگوس (‪ )HbCC‬نبوده‬ ‫و نياز به انجام آزمون حالليت جهت تفكيك اين دو مي‌باشد‪.‬‬ ‫ارزيابي گسترة خوني همچنين در تشخيص اوليه يك هموگلوبين‬ ‫ناپايدار داراي اهميت مي‌باشد‪ .‬اين حالت معمو ًال با سلول‌هاي‬ ‫منقبض شده نامنظم و ماكروسيتوز همراه است (شكل ‪ )4‬و گاهي‬ ‫ترومبوسيتوپني نيز آنرا همراهي مي‌كند‪.‬‬

‫شکل ‪4‬‬

‫تغییرات گلبولهای قرمز در مسمومیت‬ ‫با سرب و هموگلوبینوپاتیها‪.‬‬

‫پانل ‪ A‬گلبولهای قرمز حاوی بازوفیلی‬

‫منقوط را در نتیجه مسمومیت با سرب‬

‫نشان مي‌دهد‪ .‬پانل ‪ B‬گستره خونی را در‬

‫آنمی سلول داسی نشان مي‌دهد که در‬

‫آن یک گلبول قرمز هسته دار (پیکان تیره)‪،‬‬ ‫یک سلول داسی (پیکان سفید) و یک سلول‬

‫قایقی شکل (نوک پیکان) دیده مي‌شوند‪ .‬پانل‬ ‫‪ C‬گستره خونی را در بیماری ‪ HbSC‬نشان‬ ‫مي‌دهد که در آن سلولهای تارگت‪ ،‬سلولهای‬ ‫منقبض شده نامنظم و پویی کیلوسیت‬

‫‪( HbSC‬پیکانها) دیده مي‌شوند‪ .‬پانل ‪D‬‬

‫هتروزیگوسیتی در هموگلوبین هامراسمیت‬

‫(یک هموگلوبین ناپایدار) بهمراه ‪ ،‬سلولهای‬ ‫منقبض شده نامنظم را نشان مي‌دهد‪.‬‬

‫گسترة خوني در موارد ترومبوسيتوپني و ترومبوسيتوز‬

‫به هنگام برخورد با ترومبوسيتوپني (در پاسخ حاصل از‬ ‫آناليزرهاي هماتولوژي) الزم است جهت تأييد ترومبوسيتوپني و‬ ‫نيز تشخيص احتمالي عامل زمينه‌اي آن‪ ،‬گسترة خوني بيمار مورد‬ ‫ارزيابي قرار گيرد‪ .‬مواردي همچون وجود لخته‌هاي ريز در نمونه‪،‬‬ ‫توده‌هاي پالكتي (شكل ‪ .)5A‬اقماري شدن پالكت‌ها (شكل‬ ‫‪ )5B‬و يا پالكت‌هاي غيرطبيعي بزرگ مي‌توانند باعث كاهش‬ ‫كاذب در شمارش اتوماتيك پالكت‌ها شوند‪ .‬مشاهدة رشته‌هاي‬ ‫فيبرين در گسترة خوني (شكل ‪ )5C‬نشان مي‌دهد كه احتما ًال‬ ‫ترومبوسيتوپني كاذب مي‌باشد‪ .‬از جمله عوامل زمينه‌اي كه ممكن‬ ‫است با بررسي گسترة خوني آشكار شوند مي‌توان به آنومالي مي‬

‫هگلين (شكل ‪ )5D‬ترومبوپاتي‌هاي ميكروآنژيوپاتيك‪ ،‬لوسمي‌ها‬ ‫و لنفوم‌ها اشاره نمود‪.‬‬ ‫همچنين شمارش‌هاي باالي پالكت نيز بايستي از طريق‬ ‫بررسي ميكروسكوپي گسترة خوني بيمار مورد تأييد قرار گيرند‪.‬‬ ‫افزايش كاذب شمارش اتوماتيك پالكت‌ها ممكن است در نتيجه‬ ‫شمارش ذرات ديگري به عنوان پالكت رخ دهد كه از جمله آنها‬ ‫مي‌توان به قطعات گلبول‌هاي قرمز‪ ،‬قطعات سيتوپالسمي حاصل‬ ‫از سلول‌هاي لوسميك و قارچ‌ها اشاره نمود‪.‬‬ ‫در موارد ترومبوسيتوپني همچنين ارزيابي گسترة خوني از نظر‬ ‫رديابي شواهدي دال بر اختالل ميلوپروليفراتيو از اهميت بااليي‬ ‫‪7‬‬

‫برخوردار است‪ .‬پالكت‌هاي غول آسا و افزايش تعداد سلول‌هاي‬ ‫بازوفيل از جملة اين شواهد هستند كه مورد دوم يعني افزايش تعداد‬ ‫بازوفيل‌هاي خون غالب ًا به شكل قابل اعتمادي توسط آناليزرهاي‬ ‫هماتولوژي تشخيص داده نمي‌شوند‪ .‬همچنين مواردی از بهبود‬ ‫ناگهاني در شمارش پالكت‌ها بايستي با ارزيابي ميكروسكوپي‬ ‫گسترة خوني تأييد شود‪ .‬زيرا چنين بهبود دور از انتظاري مي‌تواند‬ ‫كاذب و ناشي از عوامل ذكر شده در فوق باشد‪.‬‬ ‫گاهي در ارزيابي‌هاي مورفولوژيك پالكت‌ها از روي گسترة‬ ‫خوني نكات تشخيصي باارزشي حاصل مي‌شود‪ .‬براي نمونه‪،‬‬ ‫كاهش پالكت‌ها‌ همراه با اندازه بزرگ و افزايش چگالي آنها‬ ‫بيانگر از بين رفتن اين سلول‌هاي در خون محيطي است‪ .‬اندازه‬ ‫كوچك همراه با ترومبوسيتوپني در سندرم ويسكوت آيدريج يافت‬ ‫مي‌شود‪ .‬خاكستري شدن پالكت‌هاي با ترومبوسيتوپني همراه با‬ ‫فيبروز مغز استخوان در سندرم پالكت‌هاي خاكستري مشاهده‬ ‫مي‌شود‪.‬‬ ‫گسترة خوني در موارد لوسمي‪ ،‬لنفوم و نارسايي مغز‬ ‫استخوان‬

‫شکل ‪5‬‬

‫نمای گستره خونی در‬ ‫ترومبوسیتوپنی و خطاهای شمارش‬ ‫اتوماتیک پالکتها‪ .‬پانل ‪ .A‬توده های‬

‫بزرگ پالکتی که منجر به کاهش کاذب‬ ‫شمارش پالکتها شده اند‪ .‬پانل ‪ B‬پدیده‬ ‫اقماری شدن پالکتها را نشان مي‌دهد‪.‬‬ ‫در پانل ‪ C‬رشته های فیبرینی در‬ ‫گستره خونی مشاهده مي‌شود‪ .‬پانل ‪D‬‬ ‫آنومالی می هگلین را نشان مي‌دهد‬ ‫(پالکتهای بزرگ بهمراه یک نوتروفیل‬ ‫واجد انکلوزیون)‪ . .‬در پانل ‪ E‬گستره‬ ‫خونی حاوی کاندیدا گالبراتا را نشان‬ ‫مي‌دهد که باعث افزایش غیرمنتظره‬ ‫شمارش پالکتی مي‌شوند‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫هنگامي كه در شمارش اتوماتيك بيماري يك لكوسيتوز‪،‬‬ ‫لنفوسيتوز و يا منوسيتوز توصيف نشده مشاهده شود و يا‬ ‫سيستم‌هاي هشدار دهندة آناليزر حضور سلول‌هاي بالست‬ ‫را اعالن نمايند‪ ‌،‬بررسي گسترة خوني بيمار ضروري مي‌باشد‪.‬‬ ‫در پاره‌اي از موارد بسته به نوع دستگاه‪ ،‬هشدار اعالن شده‬ ‫براي لنفوسيت‌هاي آتيپيك يا واريانت مي‌تواند حاكي از حضور‬ ‫سلول‌هاي بالست باشد‪ .‬شمارش‌هاي پايين سلولي نيز همانند‬ ‫شمارش‌هاي باال‪ ،‬از جمله انديكاسيون‌هاي بررسي گستره خوني‬ ‫هستند زيرا اين موارد مي‌توانند حاكي از آنمي آپالستيك‪ ،‬لوسمي‬ ‫حاد‪ ،‬لوسمي سلول مويي و يا انفيلتراسيون سلول‌هاي بدخيم‬ ‫غيرهماتوپوئيتيك به مغز استخوان باشند‪ .‬در ارتباط با لوسمي‌ها‬ ‫و لنفوم‌ها ارزيابي ميكروسكوپي گسترة خوني مي‌تواند به يك‬ ‫تشخيص قطعي منتهي شود و يا اينكه با مطرح كردن طيفي از‬ ‫تشخيص‌هاي احتمالي‪ ،‬به عنوان رهنمودي کارآمد جهت انجام‬ ‫تست‌هاي اضافي و يا گزينش پانل‌هاي مناسب آنتي‌بادي در‬ ‫ايمونوفنوتايپينگ فلوسيتومتري عمل كند‪ .‬در دو حالت لنفوم‬ ‫بوركيت (شكل ‪ )6A‬و لوسمي پروميلوسيتيك حاد (شكل ‪)6B‬‬ ‫بررسي گسترة خوني مي‌تواند زمينه را براي تشخيص سريع و‬ ‫درمان اختصاصي فراهم آورد‪.‬‬

‫گسترة خوني و پاسخ‌هاي كاذب احتمالي در روش‌هاي‬ ‫اتوماتيك‬

‫بررسي گسترة خوني زماني كه آناليزر هماتولوژي يك پاسخ‬ ‫غيرمحتمل را به دست مي‌دهد ضرورت تام دارد‪ .‬چنين پاسخ‌هايي‬ ‫مي‌توانند در موارد مختلف و گوناگوني حاصل شوند از جمله‬ ‫حرارت ديدن و يا منجمد شدن اتفاقي نمونة خون‪ ،‬هيپرليپیدمي‪،‬‬ ‫آگلوتينين‌هاي سرد‪ ،‬كرايوگلبولينمي (شكل ‪ ،)6C‬حضور باكتري‬ ‫و يا قارچ در خون و‪ . ...‬همچنين نتايج كاذب ممكن است از‬

‫ويژگي‌هاي غيرمعمول سلول‌هاي خوني و يا پالسما ناشي شوند‪.‬‬ ‫به عنوان مثال هنگامي كه آناليزر از واكنش پراكسيداز جهت‬ ‫شناسايي و شمارش افتراقي گلبول‌هاي سفيد استفاده مي‌كند‪،‬‬ ‫چنانچه نوتروفيل‌هاي بيمار واجد كمبود ميلوپراكسيداز باشند‪،‬‬ ‫شاهد يك نوتروپني كاذب خواهيم بود (شكل‪ .)-‬حالت‌هاي‬ ‫ديگري كه مي‌توانند باعث شمارش‌هاي كاذب در روش‌هاي‬ ‫اتوماتيك شوند شامل توده‌اي شدن نوتروفيل‌ها يا پالكت‌ها‪،‬‬ ‫اقماري شدن پالكت‌ها و‪ ...‬مي‌باشند‪.‬‬

‫شکل ‪6‬‬

‫حاالت متفرقه ای که اسمیر خونی می‬ ‫تواند ارزش تشخیصی داشته باشد‪.‬‬

‫پانل ‪ A‬لنفوم بورکیت را با سه سلول‬ ‫لنفومایی واکوئوله نشان مي‌دهد‪ .‬در پانل ‪B‬‬ ‫لوسمی پرومیلوسیتیک هیپوگرانوالر همراه با‬ ‫دو پرومیلوسیت لوسمیک دو لوبه مشاهده‬ ‫مي‌شود‪ .‬پانل ‪ C‬رسوب کرایوگلبولینها را‬ ‫در گستره خونی یک فرد مبتال به ویروس‬ ‫هپاتیت ‪ C‬نشان مي‌دهد‪ .‬پانل ‪ D‬سلولهای‬ ‫تارگت (پیکان کوتاه)‪ ،‬آکانتوسیتها (پیکان بلند)‬ ‫و یک جسم هاول ژولی (نوک پیکان) را نشان‬ ‫مي‌دهد که همگی جزو نمای هیپواسپلنیسم به‬ ‫شمار رفته و در اسمیر یک فرد مبتال به آنمی‬ ‫فقر آهن و آتروفی اسپلنیک ناشی از بیماری‬ ‫سیلیاک دیده مي‌شوند‪.‬‬

‫گسترة خوني و تشخيص‌هاي غيرمترقبه‬

‫گاهي ارزيابي ميكروسكوپي گسترة خوني ممكن است به يك‬ ‫تشخيص اتفاقي و غيرمترقبه و در عين حال بسيار حياتي براي‬ ‫بيمار منتهي شود‪ .‬پاره‌اي از اين تشخيص‌هاي اتفاقي در جدول‬ ‫‪ 2‬ذكر شده‌اند‪ .‬يك مثال در اين زمينه رديابي ويژگي‌هاي يك‬ ‫هيپواسپلنيم غيرمنتظره است (شكل ‪ .)6D‬كه مي‌تواند حاكي‬ ‫از مواردي نظير بي‌طحالي مادرزادي‪ ،‬آتروفي طحال‪ ،‬جايگيري‬ ‫آميلوئيد در طحال‪ ،‬انفيلتراسيون سلول‌هاي نئوپالستيك در طحال‬ ‫(مث ً‬ ‫ال در لوسمي‪ ،‬لنفوم يا كارسينوما)‪ ،‬انفراكشن قبلي طحال يا‬ ‫حتي يك اسپلنكتومي كه بيمار از آن آگاهي ندارد‪ ،‬باشد‪ .‬در تمامي‬ ‫موارد ذكر شده بيمار در معرض عوارض هيپواسپلنيسم قرار دارد‪.‬‬

‫از جمله يافته‌هاي گسترة خون محيطي در حالت هيپواسپلنيسم‬ ‫مي‌توان به وجود سلول‌هاي هدف‪ ،‬آکانتوسيت‪ ،‬اجسام هاول ژولي‬ ‫و‪ ...‬اشاره نمود‪.‬‬ ‫حالت عكس زماني‌ست كه گسترة خون محيطي فاقد نماي‬ ‫مربتط با هيپواسپلنيسم مورد انتظار باشد (مث ً‬ ‫ال در بيمار تحت‬ ‫جراحي اسپلنكتومي جهت درمان پورپوراي ترومبوسيتوپنيك)‪.‬‬ ‫اين حالت مي‌تواند حاكي از وجود يك باقيمانده واجد عملكرد از‬ ‫بافت طحال و يا وجود طحال‌هاي فرعي باشد كه مي‌توانند عود‬ ‫مجدد بيماري را باعث شوند‪.‬‬ ‫‪9‬‬

‫قطعات گلبولهای قرمز‬ ‫هیپواسپلنیسم‬ ‫کرایوگلبولینمی (مي‌تواند حاکی از عفونت ویروس هپاتیت ‪ C‬یا نئوپالسم پالسماسل باشد‬ ‫گلبولهای قرمز آگلوتینه ( که مي‌تواند حاکی از آگلوتینینهای سرد باشد مانند آنچه که در عفونتهای مایکوپالسمایی‪ ،‬منونوکلئوز عفونی‬ ‫و یا اختالالت لنفوپرولیفراتیو دیده مي‌شود)‬ ‫نمای دیسپالستیک تیپیک عفونت ‪HIV‬‬ ‫مشاهده بالستهای لوسمیک یا سلولهای میلومایی و لنفومایی‬ ‫عفونتهای ناشی از ماالریا و یا دیگر انگلهای خونی (نظیر بابزیوز‪ ،‬لیشمانیوز‪ ،‬تریپانوزمیای آفریقایی‪ ،‬بیماری شاگاس یا فیالریاز)‬ ‫عفونتهای قارچی (کاندیدیاز و هیستوپالسموز)‬ ‫باکتریها (تب راجعه‪ ،Ehrlichosis ،‬عفونتهای مننگوکوکی یا پنوموکوکی)‬ ‫جدول ‪ .2‬یافته‌های اتفاقی در گستره خون محیطی که مي‌توانند ارزش تشخیصی داشته باشند‬

‫گستره خوني به عنوان بخشي از بايگاني پزشكي‬

‫گاهي گستره‌هاي خوني يك تشخيص اوليه و يا شواهي از يك‬ ‫تشخيص اختصاصي را مث ً‬ ‫ال در سندرم‌هاي ميلوديسپالستيك‌‪،‬‬ ‫لوسمي‪ ،‬لنفوم و يا آنمي‌هاي هموليتيك فراهم مي‌سازند‪ .‬بنابراين‬ ‫در صورت امكان نگهداري طوالني‌مدت اين گستره‌ها همانند‬ ‫آنچه كه در مورد برش‌هاي بافتي در تشخيص‌هاي هيستولوژيك‬ ‫صورت مي‌گيرد‪ ،‬اهميت زيادي دارد‪ .‬در برخي آزمايشگاه‌ها تمامي‬ ‫گسترده‌هاي خوني ارزيابي شده توسط هماتولوژيست آزمايشگاه‬ ‫و يا پاتولوژيست بايگاني مي‌شوند‪ .‬در برخي آزمايشگاه‌ها جهت‬ ‫تسهيل در اين امر‪ ،‬تصويرهايي ديجيتالي از گستره‌ها تهيه و‬ ‫بايگاني مي‌شوند‪.‬‬

‫بحث و نتيجه‌گيري‬

‫حتي در عصر آناليزهاي مولكولي‪ ،‬گستره‌هاي خون محيطي‬ ‫همچنان به عنوان يك روش تشخيصي سودمند و مهم به قوت‬ ‫خود باقي مانده‌اند‪ .‬بنابراین الزم است پزشكان معالج به هنگام‬ ‫وجود انديكاسيون‌هاي باليني در خواست بررسي گسترة خوني‬ ‫نمايند‪ .‬همچنين پرسنل آزمايشگاه نيز هر زمان كه نتايج شمارش‬ ‫خوني (‪ )CBC‬بيمار حاكي از ضرورت ارزيابي اسمير خوني باشد‬ ‫بايستي اقدام به انجام اين آزمايش نمايند‪.‬‬

‫‪REFERENCES :‬‬ ‫‪1. Case Records of the Massachusetts General Hospital (Case 30-2004). N Engl J Med 2004;351:1333-41.‬‬ ‫‪2. Lesesve JF, Salignac S, Alla F, et al. Comparative evaluation of schistocyte counting by an automated method‬‬ ‫‪and by microscopic determination. Am J Clin Pathol 2004;121: 739-45.‬‬ ‫‪3. Bain BJ. Heinz body haemolytic anaemia in Wilson’s disease. Br J Haematol 1999;104: 647.‬‬ ‫‪4. Diggs LW, Bell A. Intraerythrocytic hemoglobin crystals in sickle cell-hemoglobin C disease. Blood‬‬ ‫‪1965;25:218-23.‬‬ ‫‪5. Bain BJ. Blood smear features of sickle cell-haemoglobin C disease. Br J Haematol 1993;83:516-8.‬‬ ‫‪6. Latif S, Veillon DM, Brown D, et al. Spurious automated platelet count: enumeration of yeast forms as platelets‬‬ ‫‪by the Cell-DYN 4000. Am J Clin Pathol 2003;120: 882-5.‬‬ ‫‪7. Arnold JA, Jowri Z, Bain BJ. Candida glabrata in a blood smear. Br J Haematol 1999; 104:1.‬‬

‫‪10‬‬

8. van der Meer W, MacKenzie MA, Dinnissen JW, de Keijzer MH. Pseudoplatelets: a retrospective study of their incidence and interference with platelet counting. J Clin Pathol 2003;56:772-4.

9. Kakkar N. Spurious rise in the automated platelet count because of bacteria. J Clin Pathol 2004;57:1096-7. 10. Shattil SJ. A (blood) smear campaign. Blood 2003;101:2453. 11. Abramson N. Inside blood: a picture (in the microscope) is worth a thousand words. Blood 2004;103:367- 8. 12. Luethi U, Risch L, Korte W, Bader M, Huber R. Telehematology: critical determinants for successful implementation. Blood 2004;103:486-8. 13. Bain BJ. Diagnosis from the Blood Smear. N Engl J Med 2005;353:498-507. 14. Henry J.Bernard. Clinical Diagnosis and Management by laboratory Methods.W.B.Saunders Co, 20th edition, 2001. 15. Bain Barbara j. Blood Cells , Apractical Guid.Blackwell Science ,4th edition, 2006.

‫ بیماران و پزشکان‬،‫ شرکت ها‬،‫نیازمندیهای آزمایشگاهیان‬ ‫آخرین اخبار انجمن های صنفی‬ ‫اطالعات در باره ی آزمایش ها‬ ‫آدرس و مشخصات آزمایشگاه های ایران‬ ‫بهترین مجله برای تبلیغ کاالهای آزمایشگاهی‬ ‫اولین مجله الکترونیک آزمایشگاهیان‬ ‫با تغییرات به روز‬

11