Penubuhan Pusat Sumber (dm)

PENUBUHAN PUSAT SUMBER DIABETES Cadangan diklinik Kesihatan Larkin Johor Bahru oleh ; A. Rahman Rahmat

KANDUNGAN 1. PENGENALAN 2. LATARBELAKANG / SEJARAH 3. OBJEKTIF PENUBUHAN PUSAT SUMBER DIABETS 4. SKOP PERKHIDMATAN 4. PROSES PERANCANGAN 5. PROSES IMPLEMENTASI

PENGENALAN  Diabetes

Mellitus merupakan penyakit kronik dan tidak boleh disembuhkan. Peningkatan yang ketara sejak akhir-akhir ini amat membimbangkan pakar perubatan dunia. Cara hidup tidak sihat seperti kurang senaman, pemakanan tidak seimbang adalah faktor penyebab.

Sambungan PENGENALAN

Bagi pesakit diabetes pula kurangnya kesedaran didalam pengawalan penyakit mereka sendiri yang akhirnya menyebabkan komplikasi. Hanya segelintir saja pesakit diabetes yang mengawal paras glukos dan mengamalkan cara hidup sihat.

Sambungan PENGENALAN

 Pewujudan

sebuah pusat sumber diabetes di klinik - klinik kesihatan dan juga hospital merupakan satu keperluan yang amat mustahak dalam usaha menyampaikan maklumat mengenai diabetes kepada orang awam dan juga menjalankan aktiviti penjagaan diabetes pada pesakit dan ahli keluarga mereka melalui pendidikan dan kaunseling yang berterusan

LATARBELAKANG / SEJARAH  Bagi

meghadapi masalah globalisasi diabetes Kementerian Kesihatan Malaysia telah menyeragamkan satu sistem pengurusan diabetes yang bersepadu di semua klinik kesihatan dan hospital untuk memberikan perkhidmatan pencegahan dan rawatan yang intensif dan komprehensif kepada semua lapisan masyarakat . Usaha juga sedang giat dibuat untuk melatih kakitangan yang berkemahiran tinggi yang boleh memainkan peranan yang efektif untuk menjayakan program tersebut.

OBJEKTIF PENUBUHAN PUSAT SUMBER DIABETS Objektif Am Menjadikan Pusat Sumber Diabetes sebagai pusat rujukan bagi mempertingkatkan kualiti penjagaan diabetes melalui pendidikan dan kaunseling pesakit.

Sambungan OBJEKTIF PENUBUHAN PUSAT SUMBER DIABETS

Objektif Khas 





Mempertingkatkan komunikasi antara penjaga pesakit dengan pesakit dan ahli keluarga. Untuk memberi perkhidmatan sokongan dalam penjagaan diri pesakit diabetes. Untuk mempertingkatkan kecekapan kakitangan dalam memgendali pesakit diabetes.

Sambungan Objektif Khas

 Mempromosi

kerjasama antara sektor awam dengan swasta.  Memberi sokongan kepada kementerian dalam melaksanakan program kesedaran diabetes.  Untuk membuat penyaringan dan diagnosis awal kepada masyarakat sekeliling berkenaan diabetes.

Skop perkhidmatan Menyediakan maklumat dan bahan rujukan tentang diabetes.  Perkhidmatan kaunseling  Pemeriksaan diabetes  Menyediakan peralatan untuk penjagaan diabetes. 

PROSES PERANCANGAN 

Pusat Sumber Diabetes memerlukan perancangan yang rapi agar ia mendatangkan faedah kepada pesakit amnya dan Jabatan Pesakit Luar khususnya. Beberapa perancangan yang telah dikenalpasti bagi menjayakan penubuhan Pusat Sumber Diabetes. Antaranya:1.

Melantik ahli jawatankuasa Pusat Sumber yang terdiri doktor, pembantu perubatan, jururawat kesihatan dan jururawat masyarakat.

Sambungan

 1-Melantik

Ahlijawatan Kuasa Pusat Sumber yang terdiri dari:Doktor/Pembantu Perubatan/Jururawat kesihatan dan Jururawat Masyarakat.

Samb Proses Perancangan  2.

Memohon kos perbelanjaan dari Pejabat Kesihatan Daerah termasuk lokasi tempat penubuhan, peralatan dan perabut yang berkaitan.

 3.

Mencari pembekal barangan pengawalan paras glukos dan peralatan lain yang berkaitan penyakit diabetes.

Samb. Proses perancangan 4. Mengadakan kursus dalaman kepada anggota kesihatan . 5. Melantik anggota perubatan yang berkelayakan untuk menjadi fasilatator yang bertanggungjawab memberikan ceramah, pemeriksaan dan pendidikan kesihatan.

Samb proses perancangan 5. Melakukan pemantauan bagi keskes baru, berkomplikasi dan berisiko tinggi disetiap klinik kesihatan. 6. Membuat pembentangan laporan setiap tahun bagi perjalanan program diabetes dan aktiviti Pusat Sumber Diabetes. 7. Mengalakkan seberapa ramai pesakit diabetes menjadi ahli Persatuan Diabetes .

MASALAH PERLAKSANAAN  Tiada

staf yang tetap untuk mengendalikan program ini sepenuh masa.  Anggota yang menjalankan program kurang mempunyai pengalaman dan kemahiran mengenai penyakit diabetes.  Tiada garis paduan yang khusus untuk digunakan sebagai bahan rujukan.

Samb. Masalah perlaksanan  Kurang

sanbutan dan sokongan dari sukarelawan dan badan bukan kerajaan.

CARA PENYELESAIAN Permohonan jawatan baru untuk menambah jumlah anggota kesihatan bagi menjalankan program tanpa menggangu program yang lain.  Meningkatkan pengetahuan anggota kesihatan mengenai penyakit diabetes melalui CME, kursus, seminar bengkel mengenai diabetes. 

Samb Cara Penyelesaian  Mengemaskini

program untuk meningkatkan kefahaman dan pengetahuan pesakit menerusi ceramah diabetes, kaunseling diabetes dan lawatan kerumah.  Meningkatkan dan berkerjasama dengan NGO dan ketua masyarakat dalam melaksanakan program yang dijalankan.

PERALATAN YANG DIPERLUKAN  Lokasi/tempat Berhampiran

dengan klinik pesakit luar Mudah dikunjung  Peralatan Glucometer B/P

set Stetescope Timbang dan pengukur tinggi/tali tape

Samb Peralatan yang digunakan - Bahan rujukan seperti buku, pamplet, poster, carta dan lain-lain. - Television, radio dan set DVD. - Perabot seperti kerusi, meja dan set ruang tamu. - Alat tulis seperti pen, pensel, mesin kira-kira, kertas A4 dan sebagainya. - Alat penghawa dingin.

Sambungan Peralatan yang diperlukan _ Set pemereksaan kaki serta model kaki / tangan / Abdomen. _ Sneelen Chart untuk pemereksaan mata

CADANGAN PERLAKSANAAN - Sebagai pusat yang mnyediakan perkhidmatan kaunseling. - Sebagai pusat rujukkan untuk pesakit setempat dan dari luar. - Sebagai tempat untuk pesakit mendapatkan maklumat atau bahan rujukan.

KUMPULAN SASARAN 1. 2. 3. 4.

Pesakit diabetes yang baru didiagnos diabates. Pesakit yang gagal mengawal paras glukos dalam darah. Pesakit yang gagal meneruskan rawatan. Ahli keluarga pesakit dan juga orang awam.

AKTIVITI-AKTIVITI  Perkhidmatan

kaunseling :-

 Penjagaan

Diabetes  Penjagaan Kaki  Ubat-ubatan  Pemakanan  Cara hidup sihat  Pemeriksaan

:-

Glukometer  Tekanan Darah  Indek Jisim Badan ( BMI ) 

Samb Aktiviti  Bahan-bahan

rujukan:-

Buku, Majalah , Risalah dan jurnal  Audio Visiul Multimedia – CD – ROM 

 Persatuan

Diabetes Malaysia

PENUBUHAN JAWATAN KUASA 1.

Jawatankuasa Induk Pegawai Kesihatan Daerah

2.

JawatankuasaTeknikal / Kerja Pakar Perubatan Keluarga, Pegawai Perubatan, Pembantu Perubatan, Jururawat dan anggota Klinik.

3.

Jawatankuasa Pusat Sumber Anggota Kesihatan, NGO, masyarakat setempat.

Pemereksaan Kaki  Hanya  Antara

untuk renungan saja.

aktiviti yang akan diberi tunjuk ajar kepada pesakit dipusat sumber.

1.

4.

PEMERIKSAAN SENDIRI ( Pengesanan awal oleh pesakit ) PEMERIKSAAN OLEH KAKITANGAN PERUBATAN ( Pegawai perubatan, para-medik )

PEMERIKSAAN SENDIRI ( Pengesanan awal oleh pesakit )

Memeriksa bagi memastikan, terdapat risiko untuk mendapat diabetic foot ulcer atau tidak. Pesakit yang berisiko tinggi, perlu diberi matlumat yang lebih lanjut tentang penjagaan kaki.

KUMPULAN BERISIKO TINGGI Neuropathy ( kehilangan protective sensation ) Peripheral Vascular Disease ( kurang pengaliran darah yang membawa oksigen untuk membaiki tisu yang rosak ) Abnormaliti pada kaki seperti Charcoat foot ( meningkatkan tekanan setempat dan Callus ) Pesakit yang tidak mengamalkan penjagaan kaki bagi mengelakan trauma.

Periksa kaki setiap hari. Perhatikan bahagian atas dan bawah kaki. Periksa diantara celah-celah jari kaki dan disekeliling bahagian tumit kaki.

Periksa sekiranya terdapat tanda-tanda berikut -

-

Lebam-lebam Kulit kasar dan menggerutu Kulit kering, kulit pecah / merekah Bengkak / Oedema Corns dan callus Ingrowing toenails Blisters Sharp toe nails Suhu kaki ( panas/sejuk) Perubahan warna kaki Kecederaan jika ada.

PEMERIKSAAN OLEH KAKITANGAN PERUBATAN ( Pegawai perubatan, para-medik ) 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Pengambilan sejarah penyakit Penilaian Pemeriksaan makmal Pemeriksaan radiologi Rawatan Rujukan

PEMERIKSAAN AM 3. Sensation – Numbness, burning sensation, pricking feeling, able to sense feet. 5. Inspection – Dry skin, callus/corn, Fissure, skin changes ( shiny skin / pigmentation / hair loss ), nail deformities, abnormal shape ( hammer toes / claw toes / charcot’s foot ), past / present ulcer, previous amputation.

PENILAIAN VASKULAR - Dorsalis pedis pulse, anterior tibial pulse, posterior tibial pulse, - Colour - Temperature gradient - Capillary refill - Oedema - Intermittent claudication - Varicosities - ABSI ( Ankle Brakial Systolic Index )

PENILAIAN NEUROLOGIKAL - Light touch, - Neurotip (pinprick) - Monofilament test - Vibration – Hallux, tibial tubercle, medial malleolus, lateral malleolus. - Proprioception

KOMPLIKASI JIKA TIDAK DIRAWAT

Nepropathi kerosakan buah pinggang juga boleh menyebabkan kaki bengkak

Ulcer dan Gangren pada kaki

Luka yang tidak sembuh

Bisul di kaki

Pendarahan dalam mata boleh menyebabkan buta

Kerosakan ‘Cataract’ mata boleh menyebabkan rabun dan kemungkinan buta

Bisul di leher / tengkok.

INSULIN RESISTANCE A big problem Phenotype can be easily recognised but there is more ………

Kesimpulan  Penubuhan

DRC dapat membantu dalam memberi lebih keyakinan kepada pesakit diabetes bagi menguruskan penjagaan diri sendiri sekaligus memanjangkan masa berlakunya komplikasi dan mengurangkan kos rawatan.

disediakan oleh Arahman rahmat

TERIMA KASIH

Kursus pengurusan Diabetes Kolej pembantu perubatan Alor star kedah Julai 2005