Sáng Kiến Kinh Nghiệm Lớp 2(thủy).docx

PhÇn I. §Æt vÊn ®Ò HiÖn nay trong c¸c trường

®· vµ ®ang vËn dông ph¬ng

ph¸p d¹y häc ®æi míi, ®ã lµ c¸ch d¹y hướng dẫn người học hay cßn gäi lµ “LÊy HS lµm trung t©m” người thÇy lµ người hướng dÉn chØ ®¹o trong qu¸ tr×nh chiÕn lÜnh kiÕn thøc cña HS, víi c¸c m«n häc nãi chung vµ m«n To¸n nãi riªng. §Ó vËn dông tèt ®îc c¸ch d¹y häc míi nµy ®ßi hái ngêi GV ph¶i t©m huyÕt víi nghÒ, ph¶i dµy c«ng nghiªn cøu t×m ra gi¶i ph¸p thÝch hîp víi ®èi tîng HS m×nh d¹y. Qua xem xÐt vµ nghiªn cøu thùc tÕ d¹y häc to¸n cã lêi v¨n cña khèi líp 2 trường TiÓu häc Châu Bình 2. T«i thÊy chØ được kho¶ng 40% HS biÕt gi¶i to¸n, cßn 60% häc sinh rÊt l¬ m¬, lóng tóng khi HS ph¶i ®ứng trước mét bµi to¸n cã lêi gi¶i. Theo t«i nhËn ®Þnh d¹y häc to¸n cã lêi v¨n đã được gi¸o viªn quan t©m ®óng mùc. GV đã cung cÊp cho HS ®Çy ®ñ mét quy tr×nh c¸c bước tiÕn hµnh mét bµi to¸n cã lêi gi¶i, mµ míi d¹y theo kiÓu lµm bµi mÉu ®Ó HS b¾t chước, chưa d¹y theo tinh thÇn tæ chøc d¹y ®Ó HS ho¹t ®éng ®éc lËp vµ s¸ng t¹o, tÝch cùc vµ tù gi¸c. V× vËy nªn khi gÆp bµi to¸n kh¸c víi mÉu khác mét chót lµ HS lóng tóng, kh«ng gi¶i được D¹y häc to¸n cã lêi v¨n lµ mét bé phËn kiÕn thøc to¸n häc hoµn chØnh cho HS tiÓu häc. Mçi bµi to¸n cã lêi v¨n lµ mét t×nh huèng cã vÊn ®Ò buéc c¸c em ph¶i tư

duy, suy luËn vµ ph©n tÝch tæng hîp ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. NÕu c¸c em lµm tèt được bµi to¸n th× nh÷ng vÊn ®Ò mµ c¸c em gÆp ph¶i trong cuéc sèng sÏ được c¸c em vËn dông to¸n häc ®Ó t×m ra gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt t×nh huèng. Bëi vËy, viÖc d¹y häc gi¶i to¸n cÇn được x¸c ®Þnh râ rµng ngay tõ nh÷ng líp ®Çu cÊp vÒ môc ®Ýnh yªu cÇu, néi dung vµ phương ph¸p d¹y häc. Qua gi¶ng d¹y thùc tÕ cña líp 2

t«i thÊy HS gÆp

rÊt nhiÒu khã kh¨n vÒ tÝnh to¸n, tư duy, kÜ n¨ng trong viÖc gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n. ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn b¶n th©n t«i chän kinh nghiÖm: “Hướng dÉn häc sinh líp 2 gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n”. II. Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò nghiªn cøu

1. Thùc tr¹ng vÒ kÜ n¨ng gi¶i to¸n cã lêi v¨n cña häc sinh líp 2. a. Thùc tr¹ng chung cña nhµ trường. * ThuËn lîi: - Nhµ trường được sù quan t©m cña chÝnh quyÒn ®Þa phương, cña héi phô huynh häc sinh. - Ban gi¸m hiÖu nhµ trường n¨ng næ nhiÖt t×nh, s¸ng t¹o lu«n chØ ®¹o s¸t sao viÖc d¹y häc cña gi¸o viªn vµ häc sinh. - §éi ngò gi¸o viªn trong trường lu«n nhiÖt t×nh gi¶ng d¹y, yªu nghÒ mÕn trÎ . - VÒ häc sinh: nh×n chung c¸c em ®Òu ngoan, cã ý thøc vươn lªn trong häc tËp.

- Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi trªn nhµ trường cßn gÆp ph¶i kh«ng Ýt khã kh¨n. * Khã kh¨n: - NhiÒu gia ®×nh ®i lµm ¨n xa göi con cho «ng bµ ch¨m sãc do «ng bµ ®· giµ yÕu nªn kh«ng qu¸n xuyÕn ®îc viÖc häc hµnh cña c¸c ch¸u. - Do t©m lý chung cña häc sinh tiÓu häc cßn ham ch¬i nªn viÖc häc hµnh cña c¸c em nÕu kh«ng cã sù gi¸m s¸t chÆt chÏ cña gia ®×nh th× khã cã hiÖu qu¶ cao. - VÒ c¬ së vËt chÊt cña nhµ trường: Tuy nhµ trường ®· cã ®ñ phßng häc nhưng thiÕt bÞ nhà trường cßn cã nhiÒu h¹n chÕ. - VÒ ®éi ngò gi¸o viªn: Nhµ trường cã ®éi ngò gi¸o viªn nhiÖt t×nh gi¶ng d¹y song cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n do tr×nh ®é gi¸o viªn cßn chưa ®ång ®Òu. - Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y vµ th¶o luËn cïng ®ång nghiÖp, t«i nhËn thÊy: + ViÖc ®äc ®Ò, t×m hiÓu ®Ò ®ang cßn nhiÒu khã kh¨n ®èi víi häc sinh líp 2. V× kÜ n¨ng ®äc thµnh th¹o cña c¸c em chưa cao, nªn c¸c em ®äc được ®Ò to¸n vµ hiÓu ®Ò cßn thô ®éng, chËm ch¹p… + Thùc tÕ trong mét tiÕt d¹y 40 phót, thêi gian d¹y kiÕn thøc míi mÊt nhiÒu thời gian phÇn bµi tËp hÇu hÕt lµ ë cuèi bµi nªn thêi gian ®Ó luyÖn nªu ®Ò, nªu c©u tr¶ lêi kh«ng được nhiÒu mµ häc sinh chØ thµnh th¹o viÖc ®äc ®Ò to¸n. 2. KÕt qu¶, hiÖu qu¶ cña thùc tr¹ng ban ®Çu.

T«i ®· kh¶o s¸t kÜ n¨ng gi¶i to¸n cña 24 häc sinh líp 2A vµ thu ®îc kÕt qu¶ như sau: SÜ

Gi¶i thµnh

sè

th¹o

24

KÜ n¨ng gi¶i Chưa nắm được c¸ch chËm

5 em =

em

20,8 %

gi¶i 7 em =

29,2 %

12 em = 50%

Tõ thùc tr¹ng trªn, ®Ó c«ng viÖc ®¹t hiÖu qu¶ tèt h¬n, gióp c¸c em häc sinh cã høng thó trong häc tËp, n©ng cao chÊt lượng gi¸o dôc trong nhµ trường, t«i ®· m¹nh d¹n c¶i tiÕn néi dung, phương ph¸p trong gi¶ng d¹y như sau:

B. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò * c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn

1. Häp phô huynh – Thèng nhÊt biÖn ph¸p gi¸o dôc. Chóng ta ®Òu biÕt häc sinh líp 2 ®Õn trường cßn phô thuéc hoµn toµn vµo sù quan t©m, nh¾c nhë cña cha mÑ vµ thÇy c«. C¸c em cha cã ý thøc tù gi¸c häc tËp, chÝnh v× vËy gi¸o dôc ý thøc tÝch cùc häc tËp cho c¸c em lµ mét yÕu tè kh«ng kÐm phÇn quan träng gióp c¸c em häc tèt h¬n. Trong mét líp häc, lùc häc cña c¸c em kh«ng ®ång ®Òu, ý thøc häc cña nhiÒu em chưa cao. §Ó thùc hiÖn tèt cuéc vËn ®éng “ Hai kh«ng” cña ngµnh gi¸o dôc vµ gióp cho phô huynh cã biÖn ph¸p phï hîp trong viÖc gi¸o dôc con c¸i, t«i ®· m¹nh d¹n trao ®æi víi phô huynh häc

sinh vÒ chØ tiªu phÊn ®Êu cña líp vµ nh÷ng yªu cÇu cÇn thiÕt gióp c¸c em häc tËp như: Mua s¾m ®Çy ®ñ s¸ch vë, ®å dïng,c¸ch hướng dÉn c¸c em tù häc ë nhµ, ®Æc biÖt nhÊt lµ ®èi víi c¸c «ng bè vµo buæi tèi cè g¾ng bít ®i mét chót thêi gian chuyÖn trß víi b¹n bÌ, t¾t (vÆn nhá ®µi, ti vi) dµnh thêi gian nh¾c nhë, quan t©m cho c¸c em häc tËp….RÊt mõng lµ ®a sè phô huynh ®Òu nhiÖt liÖt hoan nghªnh biÖn ph¸p trªn v× l©u nay c¸c phô huynh cßn ®ang vướng m¾c nhiÒu vÒ c¸ch d¹y häc cho c¸c em – S¸ch gi¸o khoa míi cßn nhiÒu kÝ hiÖu, c¸c lÖnh, yªu cÇu cña s¸ch, phô huynh chưa râ yªu cÇu bµi tËp; nhiÒu gia ®×nh người mÑ bËn viÖc mµ người bè ng¹i hướng dÉn con nªn viÖc häc cña con c¸i chưa được tËp trung chó ý. Riªng trong phÇn bµi tËp cña s¸ch To¸n, t«i hướng dÉn phô huynh c¸ch d¹y c¸c em luyÖn nªu miÖng c¸c ®Ò to¸n, luyÖn nãi vµ tr¶ lêi nhiÒu… Tuy nhiªn, cuéc häp phô huynh lÇn nµy vÉn cßn mét sè gia ®×nh v¾ng mÆt do cã viÖc ®ét xuÊt, do chưa thÊy hÕt ®ược tÇm quan träng cña viÖc häc, vµ do ®iÒu kiÖn gia ®×nh cßn nhiÒu khã kh¨n nªn phã mÆc viÖc häc cña con c¸i cho gi¸o viªn, cho nhµ trường. §èi víi nh÷ng phô huynh v¾ng mÆt nµy, t«i t×m c¸ch gÆp gì, trao ®æi t¹i nhµ. C¸c gia ®×nh nµy phÇn lín tr×nh ®é v¨n ho¸ cña bè mÑ kh«ng cã, thËm chÝ hä kh«ng biÕt c¸ch d¹y con như thÕ nµo n÷a mµ chØ biÕt nh¾c nhë con: “ Häc bµi ®i” råi con häc g×, lµm g× ë bµn häc bè mÑ còng kh«ng hay…§èi víi

nh÷ng em nµy, t«i ph¶i hướng dÉn nhiÒu h¬n ë líp ®Ó vÒ nhµ c¸c em tù häc 2. ChuÈn bÞ cho viÖc gi¶i to¸n. §Ó gióp cho häc sinh cã kÜ n¨ng thµnh th¹o trong viÖc gi¶i to¸n

th× chóng ta kh«ng chØ hướng dÉn häc

sinh trong giê to¸n mµ mét yÕu tè kh«ng kÐm phÇn quan träng ®ã lµ luyÖn kÜ n¨ng nãi trong giê TiÕng viÖt. * Chóng ta ®· biÕt, häc sinh líp 2 cßn thô ®éng, rôt rÌ trong giao tiÕp. ChÝnh v× vËy , ®Ó c¸c em m¹nh d¹n tù tin khi ph¸t biÓu, tr¶ lêi người gi¸o viªn cÇn ph¶i: lu«n lu«n gÇn gòi, khuyÕn khÝch c¸c em giao tiÕp, tæ chøc c¸c trß ch¬i häc tËp, được trao ®æi, luyÖn nãi nhiÒu trong c¸c giê TiÕng viÖt gióp c¸c em cã vèn tõ lưu th«ng; trong c¸c tiÕt häc c¸c em cã thÓ nhËn xÐt vµ tr¶ lêi tù nhiªn, nhanh nhÑn mµ kh«ng rôt rÌ, tù ti. Bªn c¹nh ®ã, ngêi gi¸o viªn cÇn ph¶i chó ý nhiÒu ®Õn kÜ n¨ng ®äc cho häc sinh: §äc nhanh, ®óng, tèc ®é, ng¾t nghØ ®óng chç gióp häc sinh cã kÜ n¨ng nghe, hiÓu ®ược nh÷ng yªu cÇu mµ c¸c bµi tËp nªu ra. Tãm l¹i:

§Ó gióp häc sinh gi¶i to¸n cã lêi v¨n

thµnh th¹o, t«i lu«n lu«n chó ý rÌn luyÖn kÜ n¨ng nghe, nãi, ®äc, viÕt cho c¸c häc sinh trong c¸c giê häc TiÕng ViÖt, bëi v× häc sinh ®äc th«ng, viÕt th¹o lµ yÕu tè “®ßn bÈy” gióp häc sinh hiÓu râ ®Ò vµ t×m c¸ch gi¶i to¸n mét c¸ch thµnh th¹o. * Theo chương tr×nh SGK míi ®Õn tuÇn 23 häc sinh líp 1 míi tËp gi¶i to¸n cã lêi v¨n. ë líp 1 yªu cÇu häc

sinh nh×n tranh nªu phÐp tÝnh, tËp nªu tiÕp c©u hái ®Ó hoµn chØnh ®Ò to¸n, tËp viÕt c©u lêi gi¶i ë d¹ng ®¬n gi¶n vµ cha yªu cÇu lêi gi¶i hay, chÝnh x¸c. Trong khi thêi gian dµnh cho c¶ tiÕt häc lµ kh«ng qu¸ 40 phót, víi nhiÒu yªu cÇu kiÕn thøc kh¸c nhau nªn c¸c em chưa được rÌn luyÖn nhiÒu. V× vËy, khi lªn líp 2 nh÷ng tuÇn ®Çu khi häc ®Õn phÇn gi¶i to¸n cã lêi v¨n, nhiÒu em lóng tóng kÓ c¶ mét sè em cã lùc häc kh¸. MÆc dï gi¸o viªn ®· hướng dÉn c¸c em nªu ®Ò to¸n, t×m hiÓu ®Ò vµ gîi ý nªu miÖng lêi gi¶i nhưng c¸ch tr×nh bµy, sù trau truèt lêi gi¶i cña c¸c em chưa được thµnh th¹o. HiÓu ®ược nh÷ng thiÕu sãt ®ã cña c¸c em , ë nh÷ng tiÕt to¸n cã bµi to¸n gi¶i t«i thường dµnh nhiÒu thêi gian h¬n ®Ó hướng dÉn kÜ vµ kÕt hîp tr×nh bµy mÉu nhiÒu bµi gióp c¸c em ghi nhí vµ h×nh thµnh kÜ n¨ng. VÝ dô: Sau khi ®äc ®Ò to¸n ë trang 11 SGK To¸n 2. “ Líp 2A cã 18 häc sinh ®ang tËp h¸t, líp 2B cã 21 häc sinh ®ang tËp h¸t. Hái c¶ hai líp cã bao nhiªu häc sinh ®ang tËp h¸t?”. - Häc sinh tËp nªu b»ng lêi ®Ó tãm t¾t bµi to¸n: Líp 2A cã :

18 häc sinh. Líp 2B cã :

21

Hái cã tÊt c¶ :

?

häc sinh. häc sinh. - Häc sinh nªu miÖng c©u lêi gi¶i:

C¶ hai líp cã tÊt c¶ sè häc sinh ®ang tËp h¸t lµ: Häc sinh nªu miÖng phÐp tÝnh: 18 + 21 = 39 (b¹n) - TiÕp ®ã, häc sinh ®ược lµm quen víi viÖc tãm t¾t råi nªu ®Ò to¸n b»ng lêi sau ®ã nªu c¸ch gi¶i råi tù gi¶i. ë d¹ng bµi nµy, gi¸o viªn còng cÇn cho häc sinh luyÖn nªu miÖng ®Ò to¸n nhiÒu lÇn ®Ó c¸c em ghi nhí mét bµi to¸n. VÝ dô: Bµi tËp 2 (trang 25 - SGK to¸n 2) An cã:

11 bức ¶nh.

B×nh nhiÒu h¬n An:

3 bức ¶nh.

B×nh cã:

…bức ¶nh.

- T«i cho häc sinh ®äc thÇm, ®äc miÖng tãm t¾t råi nªu ®Ò to¸n b»ng lêi theo yªu cÇu. Häc sinh: An cã 11 bức ¶nh. B×nh cã sè bức ¶nh nhiÒu h¬n sè bức ¶nh cña An lµ 3 c¸i. Hái B×nh cã tÊt c¶ cã bao nhiªu c¸i bức ¶nh? Sau ®ã cho c¸c em luyÖn c¸ch tr¶ lêi miÖng: Số bức ¶nh cña B×nh cã lµ: 11 + 3 = 14 (bức ¶nh) Råi tù tr×nh bµy bµi gi¶i: Bµi gi¶i Sè bức ¶nh cña B×nh cã lµ: 11 + 3 = 14 (bức ¶nh) §¸p sè: 14 bức ¶nh.

3. ¸p dông qua c¸c tiÕt d¹y. Kh¸c víi líp 2 chương tr×nh CCGD, chương tr×nh To¸n líp 2 míi thường được cho dưới c¸c d¹ng sau: + Líp 2A cã 15 b¹n g¸i, sè häc sinh trai cña líp Ýt h¬n sè häc sinh g¸i 3 b¹n. Hái líp 2A cã bao nhiªu häc sinh trai? + Th¸ng trước tæ em ®ược 16 ®iÓm mười, th¸ng nµy tæ em được nhiÒu h¬n th¸ng trước 5 ®iÓm mười. Hái th¸ng nµy tæ em ®ược bao nhiªu ®iÓm mười?... Nhưng dï ë h×nh thøc nµo, d¹ng nµo t«i còng tËp trung luyÖn cho häc sinh c¸c kÜ n¨ng: T×m hiÓu néi dung bµi to¸n, t×m c¸ch gi¶i bµi to¸n vµ kÜ n¨ng tr×nh bµy bµi gi¶i, ®ược tiÕn hµnh cô thÓ qua c¸c bước sau: Bước 1: T×m hiÓu néi dung bµi to¸n. CÇn cho häc sinh ®äc kÜ ®Ò to¸n gióp häc sinh hiÓu ch¾c ch¾n mét sè tõ kho¸ quan träng nãi lªn nh÷ng t×nh huèng to¸n häc bÞ che lÊp dưới c¸i vá ng«n tõ th«ng thường như: “ Ýt h¬n”, “ nhiÒu h¬n”,

“tÊt c¶”…

NÕu trong bµi to¸n cã tõ nµo mµ häc sinh chưa hiÓu râ th× gi¸o viªn cÇn hướng dÉn cho häc sinh hiÓu ®ược ý nghÜa vµ néi dung cña tõ ®ã ë trong bµi to¸n ®ang lµm, sau ®ã gióp häc sinh tãm t¾t ®Ò to¸n b»ng c¸ch ®¨t c©u hái ®µm tho¹i: “ Bµi to¸n cho g×? Bµi to¸n hái g×?” vµ dùa vµo tãm t¾t ®Ó nªu ®Ò to¸n…

§èi víi nh÷ng häc sinh kÜ n¨ng ®äc hiÓu cßn chËm, t«i dïng phương ph¸p gi¶ng gi¶i kÌm theo c¸c ®å vËt, tranh minh ho¹ ®Ó c¸c em t×m hiÓu, nhËn xÐt néi dung, yªu cÇu cña ®Ò to¸n. Qua ®ã häc sinh hiÓu ®ược yªu cÇu cña bµi to¸n vµ dùa vµo c©u hái cña bµi, c¸c em nªu miÖng c©u lêi gi¶i, phÐp tÝnh, ®¸p sè cña bµi to¸n råi cho c¸c em tù tr×nh bµy bµi gi¶i vµo vë bµi tËp. Bước 2: T×m c¸ch gi¶i bµi to¸n. a. Chän phÐp tÝnh gi¶i thÝch hîp: Sau khi hướng dÉn häc sinh t×m hiÓu ®Ò to¸n ®Ó x¸c ®Þnh c¸i ®· cho vµ c¸i ph¶i t×m cÇn gióp häc sinh lùa chän phÐp tÝnh thÝch hîp: Chän “ phÐp céng” nÕu bµi to¸n yªu cÇu “ nhiÒu h¬n” hoÆc “ gép”, “ tÊt c¶”. Chän “tÝnh trõ” nÕu “bít” hoÆc “ t×m phÇn cßn l¹i” hay lµ “Ýt h¬n”… VÝ dô: Vườn nhµ Mai cã 17 c©y cam, vườn nhµ Hoa cã Ýt h¬n vườn nhµ Mai 7 c©y cam. Hái vườn nhµ Hoa cã mÊy c©y cam? §Ó gi¶i ®ược bµi to¸n nµy, häc sinh cÇn ph¶i t×m được mèi liªn hÖ gi÷a c¸i ®· cho vµ c¸i ph¶i t×m. Hướng dÉn häc sinh suy nghÜ gi¶i to¸n th«ng qua c¸c c©u hái gîi ý nh: + Bµi to¸n cho biÕt g×? ( Vườn nhµ Mai cã 17 c©y cam) + Bµi to¸n cßn cho biÕt g× n÷a? (Vườn nhµ Hoa cã Ýt h¬n vườn nhµ Mai 7 c©y)

+ Bµi to¸n hái g×? (Vườn nhµ Hoa cã bao nhiªu c©y cam)

+ Muèn biÕt vườn nhµ Hoa cã mÊy c©y cam em lµm tÝnh g×? (tÝnh trõ) + LÊy mÊy trõ ®i mÊy? (17 – 7) + 17 – 7 b»ng bao nhiªu? ( 17 – 7 = 10 ) b. §Æt c©u lêi gi¶i thÝch hîp. Thùc tÕ gi¶ng d¹y cho thÊy viÖc ®Æt c©u lêi gi¶i phï hîp lµ bíc v« cïng quan träng vµ khã kh¨n nhÊt ®èi víi häc sinh líp 2. ChÝnh v× vËy viÖc hướng dÉn häc sinh lùa chän vµ ®Æt c©u lêi gi¶i hay còng lµ mét khã kh¨n lín ®èi víi người d¹y. Tuú tõng ®èi tượng häc sinh mµ t«i lùa chän c¸c c¸ch hướng dÉn sau: - C¸ch 1: (§îc ¸p dông nhiÒu nhÊt vµ dÔ hiÓu nhÊt): Dùa vµo c©u hái cña bµi to¸n råi bá bít tõ ®Çu “hái” vµ tõ cuèi “mÊy” råi thªm tõ “lµ” ®Ó cã c©u lêi gi¶i: “Vườn nhµ Hoa cã sè c©y cam lµ:” - C¸ch 2: Nªu miÖng c©u hái: “Vườn nhµ Hoa cã mÊy c©y cam?” §Ó häc sinh tr¶ lêi miÖng: “Vườn nhµ Hoa cã sè c©y cam lµ:” råi chÌn phÐp tÝnh vµo ®Ó cã c¶ bước gi¶i (gåm c©u hái, c©u lêi gi¶i vµ phÐp tÝnh): Vườn

nhµ Hoa cã sè c©y cam lµ:

17 – 7 = 10 (c©y cam)

§¸p sè: 10 (c©y cam). Tãm l¹i: Tuú tõng ®èi tượng, tõng tr×nh ®é häc sinh mµ hướng dÉn c¸c em c¸ch lùa chän, ®Æt c©u lêi gi¶i cho phï hîp.

Trong mét bµi to¸n, häc sinh cã thÓ cã nhiÒu c¸ch ®Æt kh¸c nhau như 2 c¸ch trªn. Song trong khi gi¶ng d¹y, ë mçi mét d¹ng bµi cô thÓ t«i ®ã cho c¸c em suy nghÜ, th¶o luËn theo bµn, nhãm ®Ó t×m ra c¸c c©u lêi gi¶i ®óng vµ hay nhÊt phï hîp víi c©u hái cña bµi to¸n ®ã. Tuy nhiªn cÇn hướng dÉn häc sinh lùa chän c¸ch hay nhÊt (c¸ch 1) cßn c¸c c¸ch kia gi¸o viªn ®Òu c«ng nhËn lµ ®óng vµ phï hîp nhưng cÇn lùa chän ®Ó cã c©u lêi gi¶i lµ hay nhÊt ®Ó ghi vµo bµi gi¶i. Bước 3: Tr×nh bµy bµi gi¶i: Như chóng ta ®· biÕt, c¸c d¹ng to¸n cã lêi v¨n häc sinh ®· ph¶i tù viÕt c©u lêi gi¶i, phÐp tÝnh, ®¸p sè, thËm chÝ c¶ tãm t¾t n÷a. ChÝnh v× vËy, viÖc hướng dÉn häc sinh tr×nh bµy bµi gi¶i sao cho khoa häc, ®Ñp m¾t còng lµ yªu cÇu lín trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Muèn thùc hiÖn yªu cÇu nµy trước tiªn người d¹y cÇn tu©n thñ c¸ch tr×nh bµy bµi gi¶i theo hướng dÉn, quy ®Þnh. - §Çu tiªn lµ tªn bµi (ViÕt s¸t lÒ bªn tr¸i cã g¹ch ch©n), tiÕp ®ã ghi tãm t¾t, sau gÇn tãm t¾t lµ tr×nh bµy bµi gi¶i. Tõ: “Bµi gi¶i” ghi ë gi÷a trang vë (cã g¹ch ch©n), c©u lêi gi¶i ghi c¸ch lÒ kho¶ng 2 -> 3 « vu«ng, ch÷ ë ®Çu c©u viÕt hoa, ë cuèi c©u cã dÊu hai chÊm (:), phÐp tÝnh viÕt lïi vµo so víi lêi gi¶i kho¶ng 2 -> 3 ch÷, cuèi phÐp tÝnh lµ ®¬n vÞ tÝnh ®ược viÕt

trong dÊu ngoÆc ®¬n. PhÇn ®¸p sè ghi sang phÇn vë bªn ph¶i ( cã g¹ch ch©n) vµ dÊu hai chÊm råi míi viÕt kÕt qu¶ vµ ®¬n vÞ tÝnh (kh«ng ph¶i viÕt dÊu ngoÆc ®¬n n÷a). Song song víi viÖc hướng dÉn c¸c bước thùc hiÖn, t«i thường xuyªn tr×nh bµy bµi mÉu trªn b¶ng vµ yªu cÇu häc sinh quan s¸t, nhËn xÐt vÒ c¸ch tr×nh bµy ®Ó tõ ®ã häc sinh quen nhiÒu víi c¸ch tr×nh bµy. Bªn c¹nh ®ã, t«i cßn thường xuyªn chÊm bµi vµ söa lçi cho nh÷ng häc sinh tr×nh bµy cha ®Ñp; tuyªn dương trước líp nh÷ng häc sinh lµm ®óng, tr×nh bµy s¹ch ®Ñp, cho c¸c em ®ã lªn b¶ng tr×nh bµy l¹i bµi lµm cña m×nh ®Ó c¸c b¹n cïng häc tËp… Bªn c¹nh viÖc hướng dÉn c¸ch tr×nh bµy như trªn, t«i còng lu«n lu«n nh¾c nhë, rÌn luyÖn cho häc sinh kÜ n¨ng viÕt ch÷ - viÕt sè ®óng mÉu - ®Ñp. ViÖc kÕt hîp gi÷a ch÷ viÕt ®Ñp vµ c¸ch tr×nh bµy ®óng còng lµ mét yÕu tè gãp phÇn t¹o nªn sù thµnh c«ng trong vÊn ®Ò gi¶i to¸n cã lêi v¨n cña c¸c em. Cïng víi viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ngay tõ ®Çu n¨m häc vµ ¸p dông trùc tiÕp c¸c biÖn ph¸p vµo bµi d¹y ®Çu tiªn vÒ gi¶i to¸n cã lêi v¨n, t«i ®· cho häc sinh lµm mét sè d¹ng bµi tËp gi¶i to¸n cã lêi v¨n nh sau: VÝ dô 1: Nam cã 6 l¸ cê, Hïng cã 9 l¸ cê. Hái c¶ hai b¹n cã bao nhiªu l¸ cê? Kh«ng cÇn hướng dÉn, häc sinh líp t«i thùc hiÖn ®ược ngay c¸ch lµm như sau:

Tãm t¾t Bµi gi¶i Namcã:

6 l¸ cê.

C¶ hai b¹n cã sè l¸ cê lµ: Hïng cã:

9 l¸ cê.

6 + 9 = 15 ( l¸ cê) C¶ hai b¹n : … l¸ cê? §¸p sè: 15 l¸ cê. VÝ dô 2: H¶i cã 15 hßn bi, H¶i cho b¹n 6 hßn bi. Hái H¶i cßn l¹i bao nhiªu hßn bi? Häc sinh líp t«i thùc hiÖn như sau: Tãm t¾t Bµi gi¶i H¶i cã:

15hßn bi.

H¶i cßn l¹i sè hßn bi lµ: Cho b¹n:

6 hßn bi. 15 – 6 = 9 (hßn bi)

Cßn l¹i:

… hßn bi?

§¸p sè: 9 hßn bi. TiÕp tôc tiÕn hµnh kiÓm tra nhiÒu kÜ n¨ng gi¶i to¸n cña häc sinh víi nhiÒu d¹ng bµi kh¸c nhau, tæng hîp kÕt qu¶ qua chÊm ch÷a bµi cho häc sinh t«i thu ®ược kÕt qu¶ sau: - Sè bµi giái: bµi.

8

- Sè bµi kh¸:

9

bµi. - Sè bµi trung b×nh:

7 bµi.

- Sè bµi yÕu: Kh«ng cã. 4. KhÝch lÖ häc sinh t¹o høng thó khi häc tËp. §Æc ®iÓm chung cña häc sinh tiÓu häc lµ thÝch ®ược khen h¬n chª, h¹n chÕ chª c¸c em trong häc tËp, rÌn luyÖn . Tuy nhiªn, nÕu ta kh«ng biÕt kÕt hîp t©m lý tõng häc sinh mµ cø qu¸ khen sÏ kh«ng cã t¸c dông kÝch thÝch. §èi víi nh÷ng em chËm tiÕn bé, thường rôt rÌ, tù ti, v× vËy t«i lu«n lu«n chó ý nh¾c nhë, gäi c¸c em tr¶ lêi hoÆc lªn b¶ng lµm bµi. ChØ cÇn c¸c em cã mét “tiÕn bé nhá” lµ t«i tuyªn dương ngay, ®Ó tõ ®ã c¸c em sÏ cè g¾ng tiÕn bé vµ m¹nh d¹n, tù tin h¬n. §èi víi nh÷ng em häc kh¸, giái ph¶i cã nh÷ng biÓu hiÖn vượt bËc, cã tiÕn bé râ rÖt t«i míi khen.ChÝnh sù khen, chª ®óng lóc, kÞp thêi vµ ®óng ®èi tượng häc sinh trong líp ®· cã t¸c dông khÝch lÖ häc sinh trong häc t©p. Ngoµi ra, viÖc ¸p dông c¸c trß ch¬i häc tËp gi÷a c¸c tiÕt häc còng lµ mét yÕu tè kh«ng kÐm phÇn quan träng gióp häc sinh cã niÒm h¨ng say trong häc tËp, mong muèn nhanh ®Õn giê häc vµ tiÕp thu kiÕn thøc nhanh h¬n, ch¾c h¬n. V× chóng ta ®Òu biÕt häc sinh tiÓu häc nãi chung, häc sinh líp hai nãi riªng cã trÝ th«ng

minh kh¸ nh¹y bÐn, s¾c s¶o, cã ãc tưởng tưởng phong phó. ®ã lµ tiÒn ®Ò tèt cho viÖc ph¸t triÓn tư duy to¸n häc nhưng c¸c em còng rÊt dÔ bÞ ph©n t¸n, rèi trÝ nÕu bÞ ¸p ®Æt, c¨ng th¼ng hay qu¸ t¶i. H¬n n÷a c¬ thÓ cña c¸c em cßn ®ang trong thêi k× ph¸t triÓn hay nãi cô thÓ h¬n lµ c¸c hÖ c¬ quan cßn cha hoµn thiÖn v× thÕ søc dÎo dai cña c¬ thÓ cßn thÊp nªn trÎ kh«ng thÓ ngåi l©u trong giê häc còng như lµm mét viÖc g× ®ã trong mét thêi gian dµi. V× vËy muèn giê häc cã hiÖu qu¶ th× ®ßi hái ngêi gi¸o viªn ph¶i ®æi míi phương ph¸p d¹y häc tøc lµ kiÓu d¹y häc :“ LÊy häc sinh lµm trung t©m.”, hướng tËp trung vµo häc sinh, trªn c¬ së ho¹t ®éng cña c¸c em. Trong mçi tiÕt häc, t«i thường dµnh kho¶ng 2 – 3 phót ®Ó cho c¸c em nghØ gi¶i lao t¹i chç b»ng c¸ch ch¬i c¸c trß ch¬i häc tËp võa gióp c¸c em tho¶i m¸i sau giê häc c¨ng th¼ng, võa gióp c¸c em cã ph¶n øng nhanh nhÑn, ghi nhí mét sè néi dung bµi ®· häc…. Tãm l¹i:

Trong qu¸ tr×nh d¹y häc

gi¸o viªn kh«ng

chØ chó ý ®Õn rÌn luyÖn kÜ n¨ng, truyÒn ®¹t kiÕn thøc cho häc sinh mµ cßn ph¶i quan t©m chó ý ®Õn viÖc: KhuyÕn khÝch häc sinh t¹o høng thó trong häc tËp.

C. KÕt luËn 1. KÕt qu¶ nghiªn cøu.

Nhê ¸p dông, kÕt hîp c¸c biÖn ph¸p trªn trong gi¶ng d¹y mµ t«i ®· thu ®ược nh÷ng kÕt qu¶ ban ®Çu trong viÖc d¹y häc “Gi¶i to¸n cã lêi v¨n” nãi riªng vµ trong chÊt

lượng m«n To¸n nãi chung bëi v× “Gi¶i to¸n cã lêi v¨n” lµ d¹ng to¸n khã vµ míi cña chương tr×nh thay s¸ch. Häc sinh ph¶i ®Æt lêi gi¶i trước phÐp tÝnh vµ kÕt qu¶ cña bµi to¸n. NÕu c¸c em n¾m ch¾c ®ược c¸ch gi¶i to¸n ë líp 2 ch¾c ch¾n sau nµy c¸c em häc lªn c¸c líp trªn sÏ cã ®iÒu kiÖn tèt h¬n ë d¹ng to¸n khã h¬n. II. BµI HäC KINH NGHIÖM

Qua nh÷ng vướng m¾c thùc tÕ, cïng víi lßng say mª, nhiÖt t×nh nghiªn cøu vµ ¸p dông thùc tÕ vµo líp häc do t«i chñ nhiÖm ®· gióp t«i hoµn thµnh ý tưởng cña m×nh. Mçi lÇn thùc hiÖn, vËn dông vµo thùc tÕ líp häc t«i l¹i rót ra ®ược mét vµi kinh nghiÖm sau: - Người gi¸o viªn ph¶i thùc sù cã lßng nhiÖt t×nh, say mª víi nghÒ nghiÖp, víi lương t©m tr¸ch nhiÖm cña người thÇy. - Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ph¶i lu«n n¾m b¾t, ®óc rót nh÷ng vướng m¾c, khã kh¨n thùc tÕ ë líp m×nh d¹y, ®Ó tõ ®ã nghiªn cøu t×m ra hướng gi¶i quyÕt tèt nhÊt. - Mçi biÖn ph¸p gi¸o dôc cña gi¸o viªn ph¶i ®ược thùc hiÖn ®óng thêi ®iÓm, ®óng néi dung ë tõng bµi häc. - Kh«ng nªn qu¸ phô thuéc vµo s¸ch gi¸o viªn, v× s¸ch gi¸o viªn chØ lµ tµi liÖu hướng dÉn – tham kh¶o, kh«ng thÓ ¸p dông ®¹i trµ víi mäi ®èi tượng häc sinh trong líp được

- CÇn quan t©m, ®éng viªn, khuyÕn khÝch, gióp ®ì c¸c em vượt qua mäi khã kh¨n ®Ó häc tËp tèt h¬n. - Trong qu¸ tr×nh hướng dÉn gi¶i to¸n cã lêi v¨n ( ë líp 2 ) gi¸o viªn cÇn lưu ý h¬n n÷a tíi viÖc hướng dÉn cho c¸c em c¸ch ®Æt c©u lêi gi¶i cho hay, cho xóc tÝch. V× viÖc thùc hiÖn phÐp tÝnh c¸c em ®Òu cã thÓ nªu ®ược ngay sau khi ®äc xong ®Ò to¸n. - §Ó gióp häc sinh cã kÜ n¨ng gi¶i to¸n thµnh th¹o, gi¸o viªn cÇn chó ý nhiÒu ®Õn kÜ n¨ng: nghe - ®äc – nãi – viÕt trong m«n TiÕng viÖt. LuyÖn kÜ n¨ng hái - ®¸p gióp c¸c em cã vèn tõ ng÷ lưu th«ng h¬n, gióp c¸c em dÔ dµng ®Æt c©u lêi gi¶i cho bµi to¸n. - Ph¶i cè g¾ng kh¾c phôc c¸c sai lÇm cña c¸c em trong mçi bµi, mçi phÇn, mçi d¹ng to¸n, tr¸nh ®Ó c¸c sai lÇm dån l¹i sÏ khã gi¶i quyÕt. - §iÒu rÊt quan träng n÷a lµ sù mÒm máng, kiªn tr× uèn n¾n häc sinh cña gi¸o viªn trong mäi lóc cña giê häc. - Trong tõng tiÕt häc, ngêi gi¸o viªn còng cÇn t×m ra nhiÒu biÖn ph¸p, nhiÒu h×nh thøc ho¹t ®éng häc tËp nh: Lµm viÖc chung víi líp, lµm viÖc c¸ nh©n, lµm viÖc theo nhãm… vµ tËp trung chó ý tíi c¶ 3 ®èi tượng ®Ó gióp c¸c em häc tèt h¬n. - Ngêi gi¸o viªn cÇn ph¶i lu«n lu«n cã ý thøc häc hái vµ trau dåi kiÕn thøc ®Ó ®¸p øng víi yªu cÇu ngµy mét ®æi míi cña x· héi. Muèn thÕ, người gi¸o

viªn ph¶i giµnh nhiÒu thêi gian ®Ó nghiªn cøu, tù t×m tßi trong c¸c tµi liÖu cã liªn quan, tham gia tÝch cùc vµo c¸c líp nghiÖp vô do ngµnh, trường tæ chøc. §iÒu quan träng nhÊt trong d¹y häc lµ: Lßng yªu nghÒ vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cña mçi gi¸o viªn. - NÕu ®ược thùc hiÖn ®ång bé, ®óng lóc, kÞp thêi c¸c biÖn ph¸p trªn, t«i tin r»ng chÊt lượng m«n to¸n nãi chung vµ phÇn gi¶i to¸n cã lêi v¨n nãi riªng cña c¸c em líp 2 sÏ cã kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh vµ lµ nÒn mãng v÷ng ch¾c ®Ó c¸c em häc tèt h¬n ë c¸c líp sau. - Víi mét vµi kinh nghiÖm nµy, t«i mong muèn ®îc ®ãng gãp mét phhÇn nhá vµo viÖc n©ng cao chÊt lượng d¹y häc nãi chung vµ víi d¹ng bµi “Gi¶i to¸n cã lêi v¨n” trong m«n To¸n 2 nãi riªng. T«i rÊt mong nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp, bæ sung cña héi ®ång khoa häc, cña c¸c ®ång nghiÖp ®Ó t«i hoµn thiÖn m×nh h¬n gãp phÇn n©ng cao chÊt lượng d¹y vµ häc. Th¸ng 4 n¨m 2018 Người

viÕt:

Lữ Thị Thủy