Novi Zavjet

EBANJELIOA MATEOREN ARABERA AURKEZPENA: DAVIDEN SEME ETA JAINKOAREN SEME DEN JESUSEN MISTERIOA (1,1--4,16) Jesus birjinagandik jaioa. Gurtua. Pertsegitua (1,1--2,23) Jesusen genealogia (Lk 3,23-28) 1,1 Abrahamen eta Daviden ondorengo den Jesus Mesiasen arbasoen zerrenda*: 2 Abrahamek Isaak sortu zuen; Isaakek Jakob; Jakobek Juda eta honen anaiak; 3 Judak Fares eta Zara, Tamarrengandik; Faresek Esrom; Esromek Aram; 4 Aramek Aminadab; Aminadabek Naason; Naasonek Salmon; 5 Salmonek Booz, Rahabengandik; Boozek Obed, Rutengandik; Obedek Jese, 6 eta Jesek David erregea. Davidek Salomon sortu zuen, Uriasen emazte izanarengandik; 7 Salomonek Roboam; Roboamek Abias; Abiasek Asaf; 8 Asafek Josafat; Josafatek Joram; Joramek Ozias; 9 Oziasek Joatam; Joatamek Akaz; Akazek Ezekias; 10 Ezekiasek Manases; Manasesek Amos; Amosek Josias, 11 eta Josiasek Jekonias eta honen anaiak, israeldarrak Babiloniara erbesteratu zituzten garaian. 12 Babiloniako erbestealdiaren ondoren, Jekoniasek Salatiel sortu zuen; Salatielek Zorobabel; 13 Zorobabelek Abiud; Abiudek Eliakim; Eliakimek Azor; 14 Azorrek Sadok; Sadokek Akim; Akimek Eliud; 15 Eliudek Eleazar; Eleazarrek Matan; Matanek Jakob, 16 eta Jakobek Jose, Mariaren senarra; eta Mariagandik jaio zen Jesus, Mesias deritzana. 17 Hona, beraz, zenbat gizaldi guztira: Abrahamengandik Davidengana hamalau; Davidengandik Babiloniako erbestealdira beste hamalau, eta Babiloniako erbestealditik Mesiasengana beste hamalau. Jesusen sortzea (Lk 2,1-7) 18 Jesus Mesiasen sortzea honela gertatu zen: Maria, Jesusen ama, Joserekin ezkontzeko hitz emana zegoen; eta, elkarrekin bizitzen hasi aurretik, haurdun gertatu zen Espiritu Santuaren egitez. 19 Jose, Mariaren senarra, gizon zuzena zen; ez zuen hura salatu nahi, eta isilean uztea erabaki zuen. 20 Asmo horrekin zebilela, Jaunaren aingerua* agertu zitzaion ametsetan eta esan zion: <<Jose, Daviden ondorengoa, ez izan beldurrik Maria zeure emaztetzat hartzeko, harengan sortua Espiritu Santuarengandik baitator. 21 Semea izango du, eta zuk Jesus* ezarriko diozu izena, berak askatuko baitu bere herria bekatuetatik>>. 22 Hau guztia, Jaunak profetaren bidez esana bete zedin gertatu zen: 23 Hara, birjinak haurdun gertatu eta semea izango du, eta Emanuel jarriko dio izena* (Emanuel izenak <<Jainkoa gurekin>> esan nahi du). 1

24 Esnatzean, Jaunaren aingeruak agindua egin zuen Josek, eta Maria emaztetzat hartu zuen. 25 Eta ez zuten ezkon-harremanik izan, Mariak semea izan zuen arte, eta Josek Jesus izena ipini zion. Ekialdeko jakintsu batzuek Jesus gurtu 2,1 Jesus Judeako Belen herrian jaio zen, Herodes erregearen garaian. Jesus jaio ondoren, sortaldeko jakintsu* batzuk azaldu ziren Jerusalemen, 2 galdezka: --Non da juduen errege jaioberria? Haren izarra ikusi dugu sortaldean eta gurtzera gatoz. 3 Berri honekin larritu egin zen Herodes erregea, bai eta Jerusalem hiri osoa ere. 4 Orduan, herriko apaizburu eta lege-maisu guztiak bildu eta Mesias non jaiotzekoa zen galdetu zien. 5 Haiek erantzun zioten: --Judeako Belenen, honela idatzi baitzuen profetak: 6 Eta zu, Judako Belen, ez zara, ez, Judako hirietan txikiena; zuregandik aterako baita buruzagia, Israel nire herria gobernatuko duena*. 7 Orduan, Herodesek, jakintsuak isilean deiturik, izarra noiz agertu zitzaien jakin zuen zehatz. 8 Gero, Belenera bidali zituen, esanez: <>. 9-10 Erregearen hitz hauek entzunik, abiatu egin ziren. Bidean, sortaldean ikusitako izarra agertu zitzaien eta biziki poztu ziren. Izarra aurretik joan zitzaien, haurra zegoen toki gainean gelditu arte. 11 Etxean sarturik, haurra ikusi zuten Maria bere amarekin eta, ahozpezturik, gurtu; ondoren, beren kutxatilak zabalduz, eskuerakutsiak eskaini zizkioten: urrea, intsentsua eta mirra*. 12 Gero, Herodesengana ez itzultzeko oharra ametsetan harturik, beste bide batetik itzuli ziren beren herrialdera. Egiptora ihesi 13 Jakintsuek alde egin ondoren, Jaunaren aingerua agertu zitzaion ametsetan Joseri eta esan zion: <<Jaiki, hartu haurra eta ama, eta zoaz ihesi Egiptora. Egon han nik esan arte, haurraren bila ibiliko baita Herodes, hilarazteko>>. 14 Hartu zituen, beraz, Josek haurra eta ama gauez, eta Egiptora alde egin zuen. 15 Han bizi izan zen, Herodes hil arte. Horrela, Jaunak profetaren bidez esana bete zen: Egiptotik etortzeko dei egin nion neure semeari. Belengo haurren hilketa 16 Herodes erregea, jakintsuek engainatu egin zutela oharturik, biziki haserretu zen, eta Belenen eta inguruetan bi urtez azpiko haur guztiak hiltzeko agindu zuen, jakintsuek adierazitako denbora kontuan harturik. 17 Honela bete zen Jeremias profetak esana: 2

18 Entzun! Aieneak eta negar samina Raman! Rakel ari da bere haurrengatik negarrez: ez du kontsolatu nahi, ez baitira bizi. Egiptotik itzuli eta Nazareten bizi 19 Herodes hil ondoren, Joseri Jaunaren aingerua agertu zitzaion ametsetan Egipton, 20 eta esan zion: <<Jaiki, hartu haurra eta ama, eta zoaz Israelera, hilak baitira haurra hil nahian zebiltzanak>>. 21 Hartu zituen Josek haurra eta ama, eta Israelera joan zen. 22 Baina jakin zuen, Herodesen ordez honen seme Arkelao* zegoela Judean errege, eta beldurra sartu zitzaion hara joateko. Eta, ametsetan adierazi zitzaiolarik, Galileara jo zuen, 23 eta Nazaret izeneko herrian jarri zen bizitzen; horrela bete zen Jainkoak profeten bidez esana: <>. Jesus Joanek iragarria eta bataiatua. Tentatua (3,1--4,16) Joan Bataiatzaileak Jesusen etorrera hots egin (Mk 1,2-8; Lk 3,1-18; Jn 1,19-28) 3,1 Garai hartan agertu zen Joan Bataiatzailea, Judeako basamortuan* honela hots eginez: 2 <>. 3 Joan honi buruz esan zuen, hain zuzen, Isaias profetak: Ahots bat oihuka ari da basamortuan: Prestatu bidea Jaunari, zuzendu bidexkak hari. 4 Joanek gamelu-ilezko jantzia zuen soineko eta larruzko uhala gerriko, eta matxinsaltoak eta basa eztia zituen janari. 5 Jerusalem hiriko, Judea osoko eta Jordan inguru guztiko jendea harengana joaten zen, 6 eta, beren bekatuak aitortzen zituztela, Joanek bataiatu egiten zituen Jordan ibaian. 7 Fariseu eta saduzear askori, bataiatzera zetozela ikustean, honela esan zien Joanek: <<Sugekumeok! Nork esan dizue gainean duzuen haserre-zigorrari ihes egingo diozuela? 8 Ager ezazue zeuen jokabideaz bihozberrituak zaudetela, 9 eta ez pentsa nahikoa duzuenik esatea. Egia esan, honako harri hauetatik ere atera ditzake Jainkoak Abrahamen ondorengoak. 10 Prest dago aizkora zuhaitza hondotik jotzeko: fruitu onik ematen ez duen zuhaitz oro moztu eta sutara botako da. 11 Nik urez bataiatzen zaituztet bihozberri zaitezten; baina nire ondoren datorrena ni baino ahaltsuago da, eta ni ez naiz inor hari oinetakoak eranzteko ere; horrek Espiritu Santuaz eta suz bataiatuko zaituzte. 12 Eskuan dauka sardea, eta garia garbitzera doa: alea mandioan jasoko du; lastoa, ordea, inoiz itzaliko ez den sutan erreko>>.

3

Jesus bataiatua (Mk 1,9-11; Lk 3,21-22; Jn 1,29-34) 13 Jesus Galileatik Jordanera etorri zen, Joanengana, honek bataia zezan. 14 Joanek ez zion utzi nahi eta esan zion: --Neu naiz zuk bataiatu beharrekoa, eta zu zatoz niregana? 15 Baina Jesusek erantzun zion: --Uztazu orain, honela bete behar baitugu osoki Jainkoaren nahia*. Orduan, amore eman zuen Joanek. 16 Bataiatu eta berehala, Jesus uretatik irten zen. Hortan, zerua zabaldu zen, eta Jainkoaren Espiritua ikusi zuen Jesusek uso-tankeran jaisten eta beregana etortzen. 17 Eta mintzo hau etorri zen zerutik: <>. Jesus basamortuan tentatua (Mk 1,12-13; Lk 4,1-13) 4,1 Orduan, Espirituak basamortura eraman zuen Jesus, deabruak tenta zezan. 2 Berrogei gau eta berrogei egunez egon zen han, barau eginez, eta azkenik gosetu egin zen. 3 Hurbildu zitzaion, orduan, tentatzailea eta esan zion: --Jainkoaren Semea zarenez, agindu harri hauek ogi bihurtzeko. 4 Jesusek erantzun zion: --Liburu Santuetan idatzia dago: Gizakia ez da ogiz bakarrik bizi, baizik Jainkoak esaten duenetik bizi da. 5 Ondoren, deabruak hiri santura, Jerusalemera, eraman zuen eta, tenpluaren goreneko ertzera jasorik, 6 esan zion: --Jainkoaren Semea zarenez, bota zeure burua behera, idatzia baitago: Bere aingeruei aginduko die zu zaintzeko. Eta besoetan eramango zaituzte, harriekin estropezu egin ez dezazun. 7 Baina Jesusek erantzun: --Hau ere idatzia dago: Ez tentatu Jauna, zeure Jainkoa. 8 Berriro, deabruak hartu eta mendi garai batera eraman zuen; munduko erreinu guztiak beren handi-ederrean erakutsi 9 eta esan zion: --Hori guztia emango dizut, ahozpezturik gurtzen banauzu. 10 Jesusek, orduan: --Alde hemendik, Satanas! Idatzia baitago: Adoratu Jauna, zeure Jainkoa, eta bera bakarrik gurtu. 11 Orduan, deabruak utzi egin zuen, eta aingeruak etorri zitzaizkion zerbitzatzera. Jesus Galileara (Mk 1,14; Lk 4,14-15) 12 Joan Bataiatzailea kartzelan sartu zutela jakitean, Galileara joan zen Jesus. 13 Baina Nazaret utzirik, Zabulon eta Neftaliren lurraldean jarri zen bizitzen, aintzira-bazterrean* dagoen Kafarnaum herrian. 14 Horrela, Jainkoak Isaias profetaren bidez esana* bete zen:

4

15 Zabulonen lurraldea eta Neftaliren lurraldea, itsas ondoko bidea, Jordanez haranzko lurraldea, jentilen Galilea! 16 Ilunpetan zegoen herriak argi handia ikusi du. Itzalpean bizi zirenei argiak egin die distira. JESUSEN EGITEKOA: ERREGETZA HOTS EGIN ETA AGERTZEA (4,17--16,20) Jesus berriona hots egiten hasi (Mk 1,15) 17 Une hartatik hasi zen Jesus honela hots egiten: <>. Jesusek lehen ikasleei dei (Mk 1,16-20; Lk 5,1-11) 18 Jesusek, Galileako aintzira-bazterrean zehar zebilela, bi anaia, Simon, Pedro deitua, eta Andres ikusi zituen, sarea uretara botatzen, arrantzaleak baitziren. 19 Jesusek esan zien: <>. 20 Haiek, besterik gabe, sareak utzi eta jarraitu egin zioten. 21 Aurrerago, beste bi anaia ikusi zituen, Santiago eta Joan, Zebedeoren semeak, aitarekin untzian sareak konpontzen. Eta dei egin zien. 22 Haiek, untzia eta aita utzirik, jarraitu egin zioten. Jesus eta jende-taldea (Mk 1,39; Lk 6,17-18) 23 Jesus Galilea guztian barrena ibili zen, hango sinagogetan irakasten. Jainkoaren erregetzaren berriona hots egiten zuen eta herriko gaitz eta eritasun guztiak sendatzen. 24 Siria* guztian zabaldu zen Jesusen entzutea. Edozein gaitz edo oinazek jotakoak --deabrudun, epileptiko nahiz elbarriak-- eramaten zizkioten, eta hark sendatu egiten zituen. 25 Jende-talde handiek jarraitu zioten alde guztietatik: Galilea, Dekapolis*, Jerusalem eta Judeatik eta Jordanez bestaldetik. Erregetza hitzez hots egina: mendiko hitzaldia (5,1--7,29) Sarrera 5,1 Jendetza ikusirik, Jesus mendira igo zen. Eseri eta ikasleak hurbildu zitzaizkion. 5

2 Orduan, honela hasi zitzaien irakasten: Zoriontasunak (Lk 6,20-23) 3 <
eta hitzez mintzen duena*, infernuko sutara kondenatua izango da. 23 <, bai denean, eta <ez>, ez denean*; gainerakoa gaiztoarengandik dator. Mendekua (Lk 6,29-30) 38 <
zeruko zeuen Aitaren egiazko seme-alaba izango zarete, hark zintzoentzat eta gaiztoentzat ateratzen baitu eguzkia, eta zuzenentzat eta zuzengabeentzat isurtzen euria. 46 Izan ere, maite zaituztenak bakarrik maite badituzue, zer sari zor zaizue? Zergalariek* ere ez al dute beste horrenbeste egiten? 47 Eta zeuen senideak bakarrik agurtzen badituzue, zer egiten duzue berezirik? Jentilek ere ez al dute beste horrenbeste egiten? 48 Izan zaitezte, bada, guztiz onak, zeruko zuen Aita guztiz ona den bezala. Limosna 6,1 <<Ez egin gero zeuen erlijio-betebeharrak* jendaurrean, jendeak ikus zaitzaten; horrela, ez duzue saririk jasoko zeruko zeuen Aitarengandik. 2 Beraz, limosna egitean, ez ibili turuta joka, itxurazaleek sinagogetan eta kaleetan egin ohi duten bezala, jendearen txaloak irabazteko. Benetan diotsuet: Hartua dute beren ordaina. 3 Zuk limosna egitean, ez beza jakin zure ezkerrak zer egiten duen eskuinak; 4 horrela, zure limosna ezkutuan geldituko da, eta ezkutukoa ere ikusten duen zeure Aitak emango dizu ordaina. Otoitza. <> (Lk 11,2-4) 5 <
aurpegia itsusten dute, barau egiten dutela jendeari azaltzeko. Benetan diotsuet: Hartua dute beren ordaina. 17 Zuk, ordea, barau egitean, igurtzi usain-gozoz burua eta garbitu aurpegia, 18 zure barauaz jendea ohar ez dadin, ezkutuan dagoen Aita baizik. Eta ezkutukoa ere ikusten duen zure Aitak emango dizu ordaina. Zeruan aberats (Lk 12,33-34) 19 <<Ez pilatu mundu honetan zeuen aberastasunak, sitsak eta herdoilak jaten baitituzte hemen, eta lapurrak etortzen harrapatzera. 20 Pilatu zeruan zeuen aberastasunak, han ez baititu ez sitsak, ez herdoilak jaten, ez eta lapurrak harrapatzera joaten ere. 21 Zeren, zure aberastasuna non, zure bihotza han. Barneko argia (Lk 11,34-36) 22 <
9

Ez gaitzetsi inor (Lk 6,37-38.41-42) 7,1 <<Ez gaitzetsi inor, Jainkoak ere ez zaitzaten gaitzets; 2 izan ere, zuek besteak nola epaitu, hala epaituko zaituzte Jainkoak, eta zuek zein neurriz neurtu, neurri beraz neurtuko zaituzte Jainkoak. 3 Nola ikusten duzu senidearen begiko lasto-izpia eta zeure begiko hagaz ohartzen ez? 4 Eta nola esan diezaiokezu senideari: , zuk zeurean haga duzula? 5 Itxurazale hori! Kendu lehenengo zeure begitik haga, eta orduan ikusiko duzu garbi, senidearen begitik lasto-izpia ateratzeko. 6 <<Ez eman txakurrei gauza sakratuak, zeuen kontra itzuli eta zatika ez zaitzateten; ez bota txerriei zuen harribitxiak, hankapean erabil ez ditzaten. <<Eskatu, bilatu, jo atea>> (Lk 11,9-13; 6,31) 7 <<Eskatu, eta emango dizue Jainkoak; bilatu, eta aurkituko duzue; jo atea, eta zabalduko zaizue. 8 Zeren eskatzen duenak hartu egiten baitu, bilatzen duenak aurkitu, eta atea jotzen duenari zabaldu egiten baitzaio. 9 <> (Lk 13,24) 13 <<Sar zaitezte ate estutik; zabala baita hondamenerako atea eta lasaia bidea, eta asko dira hortik doazenak. 14 Baina bai estua dela bizirako atea eta meharra bidea, eta gutxi dira aurkitzen dutenak. <> (Lk 6,43-44) 15 < esatea, Jainkoaren erreinuan sartzeko; zeruko 10

nire Aitaren nahia behar da egin. 22 Epai-egunean askok esango didate: <Jauna, Jauna! Ez ote genuen zure izenean hitz egin eta zure izenean deabruak bota eta zure izenean mirari asko egin?> 23 Baina nik erantzungo diet: <Ez zaituztet inoiz ezagutu; alde niregandik, gaizkileok!> 24 <>. Jesusen irakaspenaren jatortasuna (Mk 1,22; Lk 4,32) 28 Jesusek hitzaldi hau amaitu zuenean, haren irakaspenez txunditurik gelditu zen jende guztia; 29 nagusitasunez irakasten baitzien, eta ez beren arteko lege-maisuek bezala. Erregetza mirarien bidez agertua (8,1--9,34) Jesusek legenduna sendatu (Mk 1,40-45; Lk 5,12-16) 8,1 Jesus menditik jaitsi zenean, jende askok jarraitu zion. 2 Legendun bat hurbildu zitzaion eta, aurrean ahozpezturik, esan zion: --Jauna, nahi baduzu, garbi nazakezu. 3 Orduan, Jesusek eskua luzatu eta ukitu egin zuen, esanez: --Nahi dut, izan zaitez garbi. Berehala, legena garbitu egin zitzaion. 4 Jesusek agindu zion: --Kontuz gero! Ez esan inori. Zoaz, hala ere, azaldu apaizarengana eta eskaini Moisesek agindutako oparia zeure garbitasunaren ezaugarri*. Erromatar ehuntariaren sinesmena (Lk 7,2-10; Jn 4,46-54) 5 Jesus Kafarnaum herrian sartu zenean, erromatar ehuntari bat hurbildu zitzaion 6 erreguka: --Jauna, elbarri eta oinaze gorritan dut morroia etxean. 7 Jesusek esan zion: --Neu joango naiz sendatzera. 8 Ehuntariak erantzun zion: --Jauna, ni ez naiz inor zu nire etxean sartzeko; aski duzu hitz bat esatea, nire morroia sendatzeko. 9 Neuk ere, menpekoa izanagatik, soldaduak ditut menpean, eta batari joateko agintzen badiot joan egiten da, besteari etortzeko agindu eta etorri, morroiari zerbait egiteko esan eta hala egiten du. 10 Hau entzutean, harritu egin zen Jesus eta ondoren zetozkionei esan zien: 11

<>. 13 Ondoren, ehuntariari esan zion: --Zoaz etxera, eta gerta bekizu sinetsi duzun bezala. Eta ordu hartan bertan sendatua gertatu zen morroia. Jesusek Simonen amaginarreba sendatu (Mk 1,29-31; Lk 4,38-39) 14 Ondoren, Pedroren etxera joan zen Jesus, eta haren amaginarreba oheratua aurkitu zuen sukarrez. 15 Jesusek eskua hartu zion eta sukarrak alde egin; orduan, emakumea jaiki eta zerbitzatzen hasi zitzaion. Gaixo asko sendatu (Mk 1,32-34; Lk 4,38-39) 16 Arratsean, deabrudun asko eraman zizkioten Jesusi. Honek deabruak bere hitzez bota eta gaixo guztiak sendatu zituen. 17 Horrela bete zen Jainkoak Isaias profetaren bidez esana: Hark gure ahuleria hartu zuen bere gain, gure gaitzen zama jasan. Jesusi jarraitzeko baldintzak (Lk 9,57-62) 18 Bere inguruan jendetza handia ikusirik, bestaldeko aintzira-ertzera igarotzeko agindu zuen Jesusek. 19 Orduan, lege-maisu bat hurreratu zitzaion, esanez: --Maisu, noranahi jarraituko dizut. 20 Jesusek esan zion: --Azeriek badituzte zuloak eta aireko hegaztiek habiak; Gizonaren Semeak, ordea, ez du burua non ezarri. 21 Beste batek, ikasleetakoa zenak, esan zion: --Jauna, uztazu lehenbizi aitaren hiletak egitera joaten. 22 Baina Jesusek erantzun: --Jarraitu niri, eta utzi hilei beren hildakoen hiletak egiten. Jesusek ekaitza baretu (Mk 4,35-41; Lk 8,22-25) 23 Jesus txalupara igo zen eta ikasleek jarraitu egin zioten. 24 Bat-batean, ekaitz gogorra sortu zen aintziran, eta uhinek txalupa ia azpian hartua zuten. Jesus, berriz, lo zegoen. 25 Ikasleek hurbildu eta esnatu egin zuten, esanez: 12

--Salba gatzaizu, Jauna! Galtzera goaz! 26 Hark esan zien: --Zergatik zarete hain beldur, sinesmen gutxikook? Eta, zutiturik, haserre egin zien haizeari eta aintzirari, eta dena bare-bare gelditu zen. 27 Ikasleek, harriturik, honela zioten: <> Jesusek Gadarako deabrudunak sendatu (Mk 5,1-20; Lk 8,26-39) 28 Jesus aintziraz bestaldera, gadaratarren lurraldera* iritsi zenean, bi deabrudun atera zitzaizkion hilobi artetik bidera. Hain baitziren gaiztoak, ez zen inor ausartzen bide hartatik ibiltzen. 29 Eta deiadarka hasi zitzaizkion: --Zer duzu gurekin, Jainkoaren Seme horrek? Garaia baino lehen guri oinaze ematera etorri al zara hona? 30 Handik urrutira gabe, txerri-talde handi bat zebilen uxarrean. 31 Deabruek eskatu zioten Jesusi: --Botatzekotan, bidal gaitzazu txerri-taldera. 32 Jesusek esan zien: --Zoazte. Haiek irten eta txerriengan sartu ziren, eta txerri-talde osoa ezpondan behera aintzirara amildu zen, eta denak uretan galdu. 33 Txerrizainek ihes egin zuten eta, herrira joanik, dena kontatu zuten, bai eta deabrudunena ere. 34 Orduan, herri guztia atera zen Jesusengana eta, ikusi zutenean, beren lur-mugetatik alde egiteko eskatu zioten. Jesusek elbarria sendatu (Mk 2,1-12; Lk 5,17-26) 9,1 Jesus, txalupara igo, aintziraz bestaldera igaro eta bere herrira* etorri zen. 2 Elbarri bat ekarri zioten, ohatilan etzana. Jesusek, lagun haien sinesmena ikusirik, esan zion elbarriari: --Izan bihotz, seme! Barkatuak dituzu bekatuak. 3 Orduan, lege-maisu batzuek hau zioten berekiko: <>. 4 Haien gogoetak igarririk, Jesusek esan zien: --Zergatik dituzue gogoeta gaizto horiek zeuen baitan? 5 Zer da errazago: <> esatea ala <<Jaiki eta zabiltza>> esatea? 6 Orain ikusiko duzue, bada, Gizonaren Semeak baduela mundu honetan bekatuak barkatzeko ahalmena. Eta esan zion elbarriari: --Jaiki, hartu ohatila eta zoaz etxera. 7 Hura jaiki eta etxera joan zen. 8 Hau ikustean, beldurrak jota gelditu zen jendea eta Jainkoa goresten zuten, gizakiei horrenbesteko ahalmena eman zielako. Mateori deia. Jesus bekatariekin bazkaltzen (Mk 2,13-17; Lk 5,27-32)

13

9 Jesusek, handik atera eta bidez zihoala, Mateo zeritzan gizon bat ikusi zuen zergak* biltzeko mahaian eseria, eta esan zion: --Jarraitu niri. Mateok zutitu eta jarraitu egin zion. 10 Geroago, Mateoren etxean zegoen Jesus mahaian; bazen beste zergalari* eta bekatari asko ere Jesusekin eta honen ikasleekin batera mahaian. 11 Fariseuek, hori ikustean, esan zieten ikasleei: --Nolatan jaten du zuen maisuak zergalari eta bekatariekin? 12 Jesusek entzun eta esan zien: --Ez dute osasundunek behar sendagilea, gaixoek baizik. 13 Hobe zenukete Jainkoak esandako honetaz jabetuko bazinete: Nahiago dut errukia sakrifizioak baino. Ez naiz zintzoei dei egitera etorri, bekatariei baizik*. Barauari buruz. Zaharra eta berria (Mk 2,18-22; Lk 5,33-39) 14 Behin batean, Joan Bataiatzailearen ikasleek Jesusengana joan eta esan zioten: --Nolaz egiten dugu fariseuek eta guk hainbeste barau* eta zure ikasleek ez? 15 Jesusek erantzun zien: --Ezteietara deituak* egon ote daitezke goibel, senar-berria berekin dutelarik? Etorriko zaie, bai, senar-berria kenduko dieten eguna; orduan egingo dute barau. 16 <>. Odol-jarioa zuen emakumea eta buruzagiaren alaba (Mk 5,21-43; Lk 8,40-56) 18 Jesus honela ari zitzaiela, buruzagietako bat etorri zitzaion eta, ahozpezturik, esan zion: <>. 19 Jaiki zen Jesus eta ondoren joan zitzaion bere ikasleekin. 20 Orduan, hamabi urte hartan odol-jarioz zegoen emakume bat atzetik hurbildu zitzaion Jesusi eta soineko-ertza ukitu* zion; 21 honela baitzioen berekiko: <<Jantzia ukitzen badiot, besterik gabe sendatuko naiz>>. 22 Itzuli zen Jesus eta, emakumea ikustean, esan zion: <>. Eta une hartatik sendatua gelditu zen. 23 Buruzagiaren etxera heldu eta hango erostariak eta jendearen istilua ikustean, Jesusek 24 esan zien: <>. Haiek barre egiten zioten. 25 Jesusek, jendea kanpora bidali zutenean, sartu eta neskatxari eskutik heldu zion, eta neskatxa altxatu egin zen. 26 Eskualde guztian zabaldu zen gertatuaren berri. Jesusek bi itsu sendatu 27 Jesus handik atera zenean, bi itsuk jarraitu zioten deiadarka: <
erruki zakizkigu!>> 28 Etxeratu zenean, itsuak hurbildu zitzaizkion, eta Jesusek galdetu zien: --Sinesten al duzue hori egin dezakedana? --Bai, Jauna --erantzun zioten. 29 Orduan, begiak ukitu zizkien, esanez: --Gerta bekizue sinetsi duzuen bezala. 30 Eta begiak zabaldu zitzaizkien. Jesusek zorrotz agindu zien: --Kontuz gero! Ez dezala inork ere jakin! 31 Haiek, ordea, atera orduko, eskualde guztian zabaldu zuten Jesusen berri. Jesusek deabrudun mutua sendatu 32 Itsuak atera orduko, deabruaren menpe zegoen mutu bat ekarri zioten Jesusi. 33 Jesusek deabrua bota egin zuen eta mutua hizketan hasi zen. Jendeak, harriturik, zioen: <<Ez da Israelen egundaino horrelakorik ikusi!>> 34 Fariseuek, berriz, zioten: <>. Ikasleak Jesusen egitekoaren jarraitzaile (9,35--10,42) <> (Mk 6,34; Lk 10,2) 35 Jesus herri eta auzo guztietan barrena ibili zen, sinagogetan irakasten. Jainkoaren erregetzaren berriona hots egiten zuen eta gaitz eta eritasun guztiak sendatzen. 36 Jendetza ikustean, errukitu egin zitzaien Jesus, nekatuak eta lur jota baitzeuden, artzain gabeko ardiak bezala. 37 Orduan, bere ikasleei esan zien: <>. Jesusek hamabi apostoluak izendatu (Mk 3,13-19; Lk 6,12-16) 10,1 Jesusek, bere hamabi ikasleei dei eginik, ahalmena eman zien espiritu gaiztoak* botatzeko eta gaitz eta eritasun guztiak sendatzeko. 2 Hona hemen hamabi apostoluen izenak: lehenbizi Simon --Pedro deritzana-- eta haren anaia Andres; Santiago Zebedeorena eta haren anaia Joan; 3 Felipe eta Bartolome; Tomas eta Mateo, zergalaria; Santiago Alfeorena eta Tadeo; 4 Simon Zelote eta Judas Iskariote*, Jesus saldu zuena. Jesusek Hamabiak bidali (Mk 6,7-13; Lk 9,1-6) 5 Hamabiok bidali zituen Jesusek, oharpen hauek eginez: <<Ez joan jentilen lurraldeetara, ez sartu Samaria herrialdean* ere, 6 baizik eta joan Israel herriko ardi galduengana. 7 Bidez zoaztela, hots egin Jainkoaren erregetza gainean dela. 8 Senda itzazue gaixoak, piztu hildakoak, garbitu legendunak, bota deabruak. Doan hartu duzue, eman doan. 15

9 <<Ez eraman urrerik, ez zilarrik, ez dirurik gerrikoan, 10 ez zakutorik biderako, ez soinekorik aldatzeko, ez oinetakorik, ez eta makilarik ere, zor baitzaio langileari behar duen janaria. 11 <<Edozein herri edo auzotara iristen zaretela, jakizue ba ote den konfiantzako inor zuek etxean hartzeko, eta geldi zaitezte harenean herri hartatik atera arte. 12 <<Etxe batean sartzean, esan: ; 13 etxekoak duin badira, hel bekie zuen bakea; duin ez badira, berriz, gal bedi hutsean zuen agurra*. 14 <
(Lk 12,51-53; 14,26-27) 34 <<Ez pentsa munduari bakea ekartzera etorria naizenik; bakea ez, baina banaketa ekartzera etorria naiz. 35 Bai, semea aitarengandik, alaba amarengandik eta erraina amaginarrebagandik banatzera etorri naiz. 36 Eta nork bere etxekoak izango ditu etsai. 37 <> (Mk 9,41) 40 <>. Harrera eta ukapena: Jesus eta haren gizaldia elkarren aurka (11,1--12,50) 11,1 Jesus, bere hamabi ikasleei argibide hauek ematen amaitu zuenean, joan egin zen handik, herriz herri irakastera eta mezua hots egitera. Joan Bataiatzailearen galdera eta Jesusen aitorpena (Lk 7,18-35) 2 Joan Bataiatzaileak Mesiasen egintzen berri izan zuen kartzelan, eta bere ikasle batzuk bidali zizkion 3 galdetzera: <, ala besteren baten zain egon behar dugu?>> 4 Jesusek erantzun zien: --Zoazte eta esan Joani entzuten eta ikusten duzuena: 5 itsuek ikusi egiten dute eta herrenak badabiltza, legendunak garbi gelditzen dira eta gorrek entzun egiten, hildakoak piztu egiten dira eta behartsuei berriona ematen zaie. 6 Eta zoriontsua sinesteko oztoporik niregan aurkitzen ez duena*! 7 Haiek alde egitean, Jesus Joani buruz hitz egiten hasi zitzaion jendeari: <
agintzarien epea Joan Bataiatzailearekin bukatzen da*. 14 Joan hau duzue, nahi baduzue onartu, etortzekoa zen Elias. 15 Ulertzeko gauza denak uler beza*. 16 <. 18 Etorri zen Joan, ez jan eta ez edan egiten ez zuela, eta burutik egina dagoela* diote. 19 Etorri da Gizonaren Semea, jan-edan egiten duela, eta honela diote: Baina egiteek aitortzen dute Jainkoaren jakinduria zuzena dela>>. Jesusek Galileako herriak madarikatu (Lk 10,13-15) 20 Gero, miraririk gehienak egin zitueneko herriak madarikatzen hasi zen Jesus, bihozberritu ez zirelako. 21 <>. Ebanjelioa jende xumeari agertua. Aita eta Semea (Lk 10,21-22) 25 Behin batean, Jesus honela mintzatu zen: <> 28 <>. Jaiegunari buruzko eztabaida (Mk 2,23-28; Lk 6,1-5) 12,1 Behin batean, larunbatez, gari-soro batean zehar zihoan Jesus. Ikasleak goseak 18

zeuden, eta galburuak hartu eta jaten hasi ziren. 2 Hori ikustean, fariseuek esan zioten Jesusi: --Begira, larunbatez zilegi ez dena* egiten ari dira zure ikasleak. 3 Hark erantzun: --Ez al duzue inoiz irakurri zer egin zuen Davidek, bera eta bere lagunak goseak aurkitu zirenean? 4 Nola Jainkoaren etxean sartu eta Jaunari eskainiriko ogiak jan zituzten, legez ez berak eta ez bere lagunek, baizik eta apaizek bakarrik jan zitzaketenak? 5 Eta ez al duzue Liburu Santuetan irakurri apaizek tenpluan larunbatero atseden-legea* hausten dutela, horregatik errudun izan gabe? 6 Ba, nik diotsuet: Bada hemen tenplua baino gehiago den bat. 7 Ulertu bazenute zer esan nahi duen Jainkoak esandako honek: Nahiago dut errukia sakrifizioak baino, ez zenituzketen errugabeok gaitzetsiko. 8 Zeren larunbataren nagusi baita Gizonaren Semea. Elbarria larunbatez sendatua (Mk 3,1-6; Lk 6,6-11) 9 Handik alde egin eta sinagogara joan zen Jesus. 10 Bazen han besoa elbarri zeukan gizon bat. Fariseuek, zertan salatuko, galdetu zioten: --Zilegi al da larunbatez inor sendatzea? 11 Jesusek erantzun zien: --Zuetako zeinek, ardi bakarra eduki eta larunbatez zulora erortzen bazaio, ez du hartu eta aterako? 12 Eta zenbatez ez da gehiago gizakia ardia baino! Legezko da, beraz, larunbatez on egitea. 13 Orduan, gizonari esan zion: --Luzatu beso hori. Hark luzatu, eta sendaturik gelditu zitzaion, bestea bezain ongi. 14 Handik atera zirenean, fariseuek elkar hartu zuten Jesusen kontra, nola hilko. Jesus, Jainkoaren zerbitzaria 15 Horretaz jabeturik, handik aldendu egin zen Jesus. Jende askok jarraitu zion, eta hark denak sendatu zituen, 16 bera nor zen inori ez esateko aginduz. 17 Horrela, Jainkoak Isaias profetaren bidez esana* bete zen: 18 Hona hemen nire zerbitzaria, nik hautatua, nire maitea, atsegin dudana. Beronen gain ezarriko dut neure espiritua: nazioei justizia iragarriko die. 19 Ez du haserrerik sortuko, ez du oihu egingo, ez da kaleetan haren mintzoa entzungo. 20 Kanabera printzatua ez du hautsiko, ahulduriko argi-metxa ez du itzaliko, justizia nagusi ezar dezan arte. 19

21 Bera izango dute itxaropen nazioek. Jesus eta Beeltzebul (Mk 3,20-30; Lk 11,14-23; 12,10) 22 Deabruaren menpe zegoen gizon bat eraman zioten Jesusi, itsua eta mutua. Hark sendatu egin zuen eta gizona hitz egiten eta ikusten hasi zen. 23 Jende guztiak, harriturik, zioen: <<Ea Daviden Semea dugun hau!>> 24 Fariseuek, ordea, hori entzutean, esan zuten: <>. 25 Igarri zizkien Jesusek beren gogoetak eta esan zien: <>. Lege-maisu eta fariseuak mirarizko seinale baten eske (Mk 8,11-12; Lk 11,29-32) 38 Lege-maisu eta fariseu batzuk honela hasi zitzaizkion Jesusi: <<Maisu, zuk egindako mirarizko seinaleren bat ikusi nahi genuke>>. 39 Jesusek erantzun zien: <<Seinale eske ari da gizaldi gaizto eta desleial* hau, baina ez zaio seinalerik emango, Jonas profetarena besterik. 40 Zeren, Jonasek arrainaren 20

sabelean hiru egun eta hiru gau egin zituen bezala, hala egingo baititu Gizonaren Semeak ere hiru egun eta hiru gau lurraren barruan. 41 Ninivetarrek, auzi-egunean gizaldi honen kontra altxatu eta kondenatu egingo dute, beraiek bihozberritu egin baitziren Jonasen predikuz, eta baduzue hemen Jonas baino handiago den bat. 42 Hegoaldeko erreginak ere auzi-egunean gizaldi honen kontra altxatu eta kondenatu egingo du, munduaren bazterretik etorri baitzen Salomonen jakinduriazko hitzak entzutera, eta baduzue hemen Salomon baino handiago den bat. Espiritu gaiztoaren itzulera (Lk 11,24-26) 43 <<Espiritu gaiztoa, norbaitengandik irten ondoren, leku idorretan barrena ibili ohi da atseden bila; baina, aurkitzen ez duelarik, 44 bere buruari esaten dio: . Iristean, etxea hutsik, garbitua eta apaindua aurkitzen du. 45 Orduan, joan eta beste zazpi espiritu hartzen ditu berekin, bera baino gaiztoagoak, eta gizakiagan sartu eta bertan jartzen da bizitzen; horrela, pertsona horren azken egoera lehengoa baino okerragoa gertatzen da. Gauza bera gertatuko zaio gizaldi gaizto honi ere>>. Jesusen egiazko familia (Mk 3,31-35; Lk 8,19-21) 46 Oraindik Jesus jendeari hitz egiten ari zela, haren ama eta anai-arrebak* azaldu ziren kanpoan, berarekin hitz egin nahian. 47 Batek esan zion: --Adizu, ama eta anai-arrebak dituzu kanpoan, zurekin hitz egin nahian*. 48 Jesusek, berriz, erantzun zion: --Nor da nire ama eta nortzuk nire anai-arrebak? 49 Eta, bere ikasleengana eskua luzatuz, esan zuen: --Hauek ditut nik ama eta anai-arreba. 50 Izan ere, zeruko nire Aitaren nahia egiten duena, horixe dut nik anaia, arreba eta ama. Erregetzari buruzko parabolak (13,1-52) Ereilearen parabola (Mk 4,1-9; Lk 8,4-8) 13,1 Egun batez, Jesus etxetik atera eta aintzira-ertzean eseri zen. 2 Eta hainbeste jende bildu baitzitzaion ondora, txalupa batera igo eta eseri egin zen. Jende-taldea, berriz, hondartzan zegoen. 3 Eta luze hitz egin zien parabola bidez. Honela mintzatu zitzaien: <>. Zergatik mintzo den Jesus parabola bidez 21

(Mk 4,10-12; Lk 8,9-10) 10 Ondoratu zitzaizkion ikasleak Jesusi eta galdegin zioten: --Zergatik hitz egiten diezu parabola bidez? 11 Jesusek erantzun zien: --Zuei eman zaizue Jainkoaren erregetzaren misterioak ezagutzea; horiei, ordea, ez. 12 Izan ere, duenari eman egingo zaio, eta gainezka izango du; ez duenari, ordea, daukan apurra ere kendu egingo zaio. 13 Hona zergatik hitz egiten diedan parabola bidez: begiratu bai, baina ikusten ez dutelako; entzun bai, baina ez aditzen, ez ulertzen ez dutelako. 14 < hazia bezala hartzen duena. 20 bezala hartu duena hauxe da: mezua entzutean, berehala pozik onartzen duena; 21 baina sustrairik gabea eta iraupen gutxikoa izanik, mezua dela-eta estuasun edo erasoaldiren bat sortu orduko, erori egiten da*. 22 <Sasi-arteak> bezala hartzen duena hauxe da: mezua entzun bai, baina bizitza honetako ardurak eta diru-goseak mezua ito egiten diotena, fruiturik gabe utziz. 23 bezala hartzen duena hauxe da: mezua entzun eta ulertzen duena; honek fruitua ematen du: bateko ehun edo hirurogei edo hogeita hamar>>. Gari arteko olo gaiztoaren parabola 24 Beste parabola bat proposatu zien Jesusek: <<Jainkoaren erregetzarekin, gizon batek soroan hazi ona erein zuenean bezala gertatzen da. 25 Etxeko denak lo zeudela, etsaiak soroan sartu eta gari artean olo gaiztoa erein zuen eta alde egin. 26 Garia hazi eta burutu zenean, olo gaiztoa ere agertu zen. 27 Joan ziren, orduan, morroiak etxeko nagusiari 22

esatera: <Jauna, ez al zenuen hazi ona erein soroan? Nondik du, bada, olo gaiztoa?> 28 Hark erantzun zien: <Etsaiaren lana da hori>. Eta morroiek: <Joango al gara olo gaiztoa biltzera?> 29 Baina nagusiak: <Ez, ez dadila gerta olo gaiztoa biltzean garia ere ateratzea. 30 Utzi biak batera hazten uzta-aroa iritsi bitartean; orduan, igitariei esango diet: Bildu lehenik olo gaiztoa, lotu eta erre; garia, berriz, jaso nire mandiora> >>. Mostaza-haziaren eta legamiaren parabolak (Mk 4,30-32; Lk 13,18-21) 31 Jesusek beste parabola hau kontatu zien: <<Jainkoaren erregetza gizon batek soroan ereiten duen mostaza-haziaren antzekoa da. 32 Hazi guztietan txikiena da; baina, hazten denean, beste barazki guztiak baino handiago bihurtzen da, eta zuhaitz egiten, txoriek etorri eta adarretan habiak egiteko moduko zuhaitza>>. 33 Beste parabola bat ere esan zien: <<Jainkoaren erregetza legamiaren antzekoa da: emakume batek anega bat irinetan nahasten du, eta oraldi guztia harrotzen da>>. Parabola bidezko irakaspenaren zergatia (Mk 4,33-34) 34 Irakaspen hauek guztiak parabola bidez eman zizkion Jesusek jendeari, eta ez zien ezer irakasten parabolaz izan ezik. 35 Honela bete zen Jainkoak profetaren bidez esana: Parabola bidez mintzatuko naiz, munduaren hasieratik gordea zegoena azalduko. Jesusek olo gaiztoaren parabola argitu 36 Jesus jendetza agurtu eta etxeratu egin zen. Hurbildu zitzaizkion, orduan, ikasleak eta eskatu zioten: <>. 37 Jesusek esan zien: <
eta hura erosten du. Sarearen parabola 47 <<Jainkoaren erregetzarekin, uretara botatzen den eta mota guztietako arrainak biltzen dituen sarearekin bezala gertatzen da. 48 Betea denean, bazterrera ateratzen dute; gero, eseri eta onak saskira biltzen dituzte eta txarrak kanpora botatzen. 49 Berdin izango da munduaren azkenean: aingeruek etorri eta gaiztoak zintzoen artetik bereiziko dituzte, 50 eta su-labera botako. Negarra eta hortz-karraska izango dira han>>. Parabolen konklusioa 51-- Ulertu al duzue hau guztia? --galdetu zien Jesusek ikasleei. --Bai --erantzun zioten. 52 Hark esan zien: --Beraz, Jainkoaren erregetzaren jakinduriaz jantzia dagoen lege-maisua, bere altxorretik zahar eta berriak ateratzen dituen etxeko jaunaren antzekoa da. Jesus, jendetza utzirik, ikasleengana bildu (13,53--16,20) Jesus bere jaioterrian gaitzetsia (Mk 6,1-6; Lk 4,16-30) 53 Jesusek, parabola hauek amaitu zituenean, alde egin zuen handik. 54 Bere herrira* heldurik, irakasten hasi zitzaien sinagogan. Jendeak, harriturik, honela zioen: <> 57 Eta honengatik, ezin zuten sinetsi harengan*. Jesusek esan zien: <>. 58 Eta ez zuen han mirari askorik egin, ez baitzuten sinesten. Herodesek Joan Bataiatzailea hilarazi (Mk 6,14-29; Lk 9,7-9) 14,1 Garai hartan, Herodes* Galileako gobernariak Jesusen berri jakin zuen, 2 eta bere zerbitzariei esan zien: <<Joan Bataiatzailea da! Hilen artetik piztu da, eta horregatik dauka mirariak egiteko ahalmen hori>>. 3 Izan ere, Herodesek Joan harrapatu eta loturik kartzelan sartua zuen, Herodias zela eta (Herodias Herodesen anaia Feliperen* emaztea zen). 4 Honela esaten baitzion Joanek Herodesi: <<Ez zaizu zilegi Herodias emaztetzat edukitzea>>. 5 Herodesek hil egin nahi zuen, baina jendearen beldur zen, Joan profetatzat baitzeukaten denek. 6 Baina Herodesen urtebetetzekoan, Herodiasen alabak dantzan egin 24

zuen mahaikideen aurrean, eta atsegin izan zitzaion Herodesi. 7 Hargatik, zin eginez agindu zion neskatxari eskatu ahala guztia emango ziola. 8 Neskatxak, bere amaren aholkuari jarraituz, esan zion: <<Emadazu oraintxe bertan Joan Bataiatzailearen burua azpilean>>. 9 Goibel jarri zen erregea, baina, mahaikideen aurrean egindako zinarengatik, eskatua emateko agindu zuen, 10 eta Joani lepoa moztu zioten kartzelan. 11 Azpil batean burua ekarri eta neskatxari eman zioten, eta honek amari. 12 Joanen ikasleek haren gorpua jasotzera etorri eta lur eman zioten; gero, Jesusi berri ematera joan ziren. Jesusek jendetzari lehenengoz jaten eman (Mk 6,30-44; Lk 9,10-17; Jn 6,1-14) 13 Haren berri jakitean, Jesus bazter batera joan zen bakarrik txalupaz. Baina jendea ohartu egin zen, eta, herrietatik irtenik, oinez jarraitu zioten. 14 Txalupatik jaitsi zenean, jendetza handia ikusi zuen Jesusek eta, errukiturik, gaixoak sendatu zizkien. 15 Ilunabarrean, ikasleek hurbildu eta esan zioten: --Toki hau oso urruti dago eta orduak aurrera doaz. Bidal ezazu, bada, jendea, auzoetara joan eta jatekoa eros dezan. 16 Baina Jesusek erantzun zien: --Ez dute zertan joanik; eman zeuek jaten. 17 Haiek, orduan: --Ez daukagu hemen bost ogi eta bi arrain besterik. 18 Eta Jesusek: --Ekarri hona. 19 Jendeari zelaian esertzeko agindu ondoren, hartu zituen bost ogiak eta bi arrainak eta, begiak zerura jasorik, bedeinkazioa esan, ogiak zatitu eta ikasleei eman zizkien, eta ikasleek jendeari. 20 Asetzeraino jan zuten denek, eta gelditutako hondarrez hamabi saski bete zituzten. 21 Bost mila gizon inguru izan ziren jan zutenak, emakumeak eta haurrak aparte. Jesus ur gainean oinez (Mk 6,45-52; Jn 6,16-21) 22 Berehala, Jesusek ikasleak txalupan sarrarazi eta bere aurretik bestaldera joateko agindu zien, berak jendeari agur egin bitartean. 23 Jendeari agur egin ondoren, mendira igo zen, bakardadean otoitz egitera. Ilundu zuenean, han zegoen bakarrik. 24 Txalupa, ordurako, lehorretik urruti zihoan, uhinek astindua, haizea kontra baitzuen. 25 Goiz aldera*, ikasleengana joan zen Jesus, ur gainean oinez. 26 Aintziran ibiltzen ikusi zutenean, ikasleak izutu egin ziren, mamuren bat zelakoan; eta beldurraren beldurrez oihuka hasi ziren. 27 Baina Jesusek berehala hitz egin zien eta esan: --Lasai! Neu naiz. Ez beldurtu! 28 Orduan, Pedrok esan zion: --Jauna, benetan zeu bazara, agindu iezadazu ur gainean zuregana joateko. 29 Jesusek erantzun: --Zatoz. Pedro untzitik jaitsi eta Jesusengana abiatu zen ur gainean oinez. 30 Baina, haizearen 25

indarra nabaritzean, beldurra sartu zitzaion, eta, hondoratzen hasi zelarik, deiadar egin zuen: --Jauna, salba nazazu. 31 Jesusek eskua eman eta heldu egin zion, esanez: --Sinesmen gutxiko hori! Zergatik izan duzu zalantza? 32 Txalupara igo zirenean, haizea baretu egin zen. 33 Eta untzian zeudenak Jesusen aurrean ahozpez jarri ziren, esanez: --Egiaz Jainkoaren Semea zara zu! Genesaret aldean sendaketak (Mk 6,53-56) 34 Aintzira igaro ondoren, Genesaret lurraldera* iritsi ziren. 35 Bertakoek, Jesus ezagutu zutelarik, inguruko lurralde guztian zabaldu zuten berria, eta gaixo guztiak ekarri zizkioten. 36 Soineko-ertza behintzat ukitzen uzteko eskatzen zioten, eta ukitzen zuten guztiak sendatzen ziren. Juduen usadioak eta Jainkoaren nahia (Mk 7,1-13) 15,1 Jerusalemdik etorritako zenbait fariseu eta lege-maisu hurbildu zitzaizkion Jesusi eta galdetu zioten: 2-Zergatik hausten dute zure ikasleek zaharren ohitura? Ez dute otordu aurretik eskuen garbikuntza* egiten. 3 Jesusek erantzun zien: --Eta zuek zergatik hausten duzue Jainkoaren agindua zeuen usadioengatik? 4 Esate baterako, Jainkoak esan zizuen: Ohoratu aitamak, eta: Aita nahiz ama madarikatzen duenak heriotza-zigorra izango du. 5 Zuek, ordea, beste hau diozue: Norbaitek aitari edo amari esaten badio: <>, 6 halakoak ez duela aitarekiko agindu hori bete beharrik; horrela, Jainkoaren hitza baliogabe uzten duzue, zeuen usadioengatik. 7 Itxurazaleok halakook! Ederki asko esan zuen Isaias profetak zuetaz: 8 Herri honek ezpainez ohoratzen nau, baina niregandik urrun du bihotza; 9 alferrik naute gurtzen; hauen irakaspena giza agindu hutsa. Zerk kutsatzen du gizakia (Mk 7,14-23) 10 Jesusek jendeari dei egin eta esan zion: <<Entzun eta ulertu ongi! 11 Gizakia ez du ahotik sartzen zaionak kutsatzen; ahotik ateratzen zaionak, horrek kutsatzen du gizakia>>. 12 Ondoratu zitzaizkion, orduan, ikasleak eta esan zioten: --Ba al dakizu hitz horiekin fariseuak sumindurik utzi dituzuna? 13 Jesusek erantzun zien: --Zeruko nire Aitak landatu ez duen landare oro sustraitik aterako dute. 14 Utz 26

itzazue! Itsu dira, eta itsu-gidari. Eta itsuaren gidaria itsua bada, biak zulora eroriko dira. 15 Pedrok eskatu zion: --Adieraziguzu esanahia. 16 Jesusek erantzun: --Zuek ere ez al duzue oraindik ulertzen? 17 Ez al duzue ikusten ahotik sartzen den guztia sabelera joaten dela eta handik komun-zulora? 18 Ahotik ateratzen dena, berriz, bihotz barrutik dator, eta horrek bai egiten duela gizakia zikin! 19 Izan ere, bihotzetik ateratzen dira asmo txarrak, hilketak, adulterioak, lizunkeria, lapurretak, gezurrezko testigantzak, irainak. 20 Horiek dira gizakia kutsatzen dutenak; baina eskuak garbitu gabe otordua egiteak ez du gizakia kutsatzen. Jesusek emakume kanaandarraren alaba sendatu (Mk 7,24-30) 21 Handik irtenik, Tiro eta Sidon* aldera aldendu zen Jesus. 22 Hartan, inguru haietan bizi zen emakume kanaandar* bat deiadarka hasi zitzaion: --Erruki zakizkit, Jauna, Daviden Semea! Oinaze gorritan dauka deabruak nire alaba. 23 Baina Jesusek ez zion hitzik erantzun. Bere ikasleek, ondoraturik, eskatu zioten: --Kasu egiozu, deiadarka baitatorkigu atzetik. 24 Jesusek, ordea: --Israel herriko ardi galduengana bakarrik bidali nau Jainkoak. 25 Baina emakumea, hurbildurik, ahozpez jarri zitzaion, esanez: --Lagun nazazu, Jauna. 26 Jesusek, orduan: --Ez dago ongi seme-alabei ogia kendu eta txakurrei botatzea. 27 Emakumeak erantzun zion: --Bai, Jauna, halaxe da; baina txakurrek ere jan ohi dituzte nagusien mahaitik erortzen diren ogi-apurrak. 28 Orduan, Jesusek esan zion: --Emakumea, handia da zure fedea! Gerta bekizu nahi duzuna! Eta une hartatik sendatua gelditu zitzaion alaba. Gaixo asko sendatu 29 Handik atera eta Galileako aintzira-bazterrera joan zen Jesus. Mendira igo zen eta eseri. 30 Jendetza handia bildu zitzaion, herren, itsu, besamotz, mutu eta bestelako gaixo asko berekin zituztela. Ondoan ipintzen zizkioten eta Jesusek sendatu egiten zituen. 31 Denak harriturik gelditu ziren ikusten zutenaz: mutuak hizketan, elbarriak sendaturik, herrenak ibiltzen eta itsuak ikusten. Eta Israelen Jainkoa goresten hasi ziren. Jesusek jendetzari bigarrenez jaten eman (Mk 8,1-10) 32 Jesusek bere ikasleei dei egin eta esan zien: --Errukia ematen dit jende honek: badaramatzate hiru egun nirekin eta ez dute deus ere jateko. Eta ez ditut etxera baraurik bidali nahi, ahuleziak joko bailituzke bidean. 27

33 Ikasleek esan zioten: --Baina nondik atera guk bakardade honetan, hainbat jende asetzeko adina ogi? 34 Jesusek galdetu zien: --Zenbat ogi dituzue? --Zazpi --erantzun zioten--, eta arraintxo banaka batzuk. 35 Orduan, jendeari lurrean esertzeko agindu zion. 36 Gero, zazpi ogiak eta arrainak hartu eta, Jainkoari esker onezko otoitza egin ondoren, zatitu eta bere ikasleei eman zizkien, eta ikasleek jendeari. 37 Asetzeraino jan zuten denek, eta zazpi otarre bete zituzten hondarrekin. 38 Lau mila gizon izan ziren jan zutenak, emakumeak eta haurrak aparte. 39 Gero, jendeari agur egin ondoren, Jesus txalupara igo eta Magadan* lurraldera joan zen. Fariseu eta saduzearrak mirarizko seinale eske (Mk 8,11-13; Lk 12,54-56) 16,1 Fariseu eta saduzearrek Jesusengana etorri eta Jainkoarengandiko* seinale bat erakusteko eskatu zioten azpikeriaz, bera nola harrapatuko. 2 Baina Jesusek erantzun zien: <; 3 eta goizean: . Badakizue zeruaren itxurari igartzen, eta ez zarete gauza garai hauen seinaleei igartzeko*. 4 Seinale eske ari da gizaldi gaizto eta desleial* hau, baina ez zaio emango seinalerik, Jonas profetarena besterik>>. Eta, haiek bertan utzirik, alde egin zuen. Fariseuen eta saduzearren legamia (Mk 8,14-21) 5 Itsasoaz bestaldera igarotzean, ogia hartzea ahaztu zitzaiela konturatu ziren ikasleak. 6 Jesusek esan zien: <> 7 Haiek, berriz, honela zioten beren artean: <>. 8 Konturatu zen Jesus eta esan zien: <> 12 Orduan jabetu ziren ez ziela esan ogi-legamiarekin kontuz ibiltzeko, fariseu eta saduzearren irakaspenekin baizik. Pedrok Jesus Mesiastzat aitortu (Mk 8,27-30; Lk 9,18-21) 13 Feliperen Zesareara* iritsi zenean, galdera hau egin zien Jesusek bere ikasleei: --Gizonaren Semea nor dela dio jendeak? 14 Haiek erantzun: --Batzuek Joan Bataiatzailea dela; beste batzuek Elias; besteek Jeremias edo 28

profetaren bat. 15 Jesusek galdetu zien: --Eta zuek, nor naizela diozue? 16 Simon Pedrok erantzun: --Zu Mesias zara, Jainko biziaren Semea. 17 Orduan, Jesusek esan zion: --Zorionekoa zu, Simon, Jonasen semea, hori ez baitizu hezur-mamizko inork* agertu, zeruko nire Aitak baizik. 18 Eta nik hau diotsut: Pedro zara zu, eta harkaitz horren gainean eraikiko dut nik neure eliza; eta herioren indarrak* ere ez du menperatuko. 19 Jainkoaren erreinuko giltzak emango dizkizut; zuk mundu honetan lotua zeruan ere loturik geldituko da, eta zuk mundu honetan askatua zeruan ere askaturik geldituko da. 20 Orduan, bera Mesias zela inori ez esateko agindu zien Jesusek ikasleei. JESUSEN EGITEKOA. KRISI MESIANIKOA (16,21--25,46) Nekaldiaren iragarpenak eta ikasleentzat irakaspenak (16,21--18,35) Jesusek bere nekaldi-piztuerak lehenengoz iragarri (Mk 8,31-33; Lk 9,22) 21 Une hartatik hasi zen Jesus bere ikasleei azaltzen, berak Jerusalemera igo eta zahar, apaizburu eta lege-maisuen aldetik asko sufritu behar zuela; hil egingo zutela eta hiru egunen buruan piztu egingo zela. 22 Pedro, Jesus aparte harturik, gogor egiten hasi zitzaion: --Ez dezala Jainkoak nahi, Jauna! Ez zaizu horrelakorik gertatuko. 23 Baina Jesusek, itzulirik, esan zion Pedrori: --Alde nire ondotik, Satanas! Oztopo* haiz niretzat, hire asmoak ez baitituk Jainkoarenak, gizakiarenak baizik. Jesusi jarraitzea (Mk 8,34-9,1; Lk 9,23-27) 24 Orduan, esan zien Jesusek bere ikasleei: <>. Antzaldaketa: nekaldi ondoko aintza aurrez agertu (Mk 9,2-13; Lk 9,28-36) 17,1 Handik sei egunera, Jesusek Pedro, Santiago eta honen anaia Joan hartu eta mendi garai batera eraman zituen aparte. 2 Eta antzaldatu egin zen haien aurrean: aurpegia 29

eguzkia bezain distiratsu bihurtu zitzaion eta jantziak argia bezain zuri. 3 Hartan, Elias eta Moises agertu zitzaizkien Jesusekin hizketan. 4 Pedrok esan zion Jesusi: <<Jauna, zein ederki gauden hemen! Nahi baduzu, hiru etxola egingo ditut bertan: bata zuretzat, bestea Moisesentzat eta bestea Eliasentzat>>. 5 Oraindik hizketan ari zela, hodei argi batek estali zituen, eta mintzo batek hodeitik esan zuen: <> 6 Hau entzutean, ikasleak ahozpez erori ziren beldur-ikaraz. 7 Hurbildu zitzaien Jesus, ukitu eta esan zien: <> 8 Begiak altxaturik, Jesus bakarrik ikusi zuten, eta besterik inor ez. 9 Menditik beherakoan, agindu hau eman zien Jesusek: <<Ez esan inori ikusi duzuena, harik eta Gizonaren Semea hilen artetik piztu arte>>. 10 Orduan, ikasleek galdetu zioten: --Zergatik diote, bada, lege-maisuek lehenbizi Eliasek etorri* behar duela? 11 Jesusek erantzun zien: --Bai, Eliasek etorri behar zuen eta dena Jaunak nahi bezala eraberritu. 12 Baina, egia esan, etorri da Elias, eta, onartu beharrean, gogoak emandako guztia egin diote. Era berean sufriaraziko diote Gizonaren Semeari ere. 13 Orduan, Joan Bataiatzaileaz ari zitzaiela jabetu ziren ikasleak. Fedearen ahalmena: epileptikoaren sendaketa (Mk 9,14-29; Lk 9,37-43a) 14 Jendearengana itzuli zirenean, gizon bat ondoratu zitzaion Jesusi eta, aurrean belaunikatuz, 15 esan zion: --Jauna, erruki zaitez nire semeaz; epileptikoa da eta gorriak ikusten ari da: maiz erortzen da sutara eta uretara. 16 Zure ikasleei ekarri diet, baina ezin izan dute sendatu. 17 Jesusek esan zien: --Hau gizaldi sinesgogor eta makurra! Noiz arte egon behar ote dut zuekin? Noiz arte jasan behar ote zaituztet? Ekarri mutila. 18 Jesusek gogor egin zion deabruari eta mutilarengandik atera egin zen hau; une hartatik sendatuta gelditu zen. 19 Orduan, ikasleek, Jesusengana hurbildurik, bakarrean galdetu zioten: --Eta guk, zergatik ezin izan dugu bota deabrua? 20 Erantzun zien: --Zuen sinesmena eskasa delako. Benetan diotsuet: Sinesmena bazenute, mostaza-hazia bezain txikia izanik ere, mendi honi <> esanez gero, aldatu egingo litzateke. Ez litzateke zuentzat ezinezkorik izango. ( 21 *). Jesusek nekaldi-piztuerak bigarrenez iragarri (Mk 9,30-32; Lk 9,43b-45) 22 Galilean zehar elkarrekin zebiltzala, Jesusek esan zien ikasleei: <>. Ikasleak oso nahigabeturik gelditu ziren.

30

Jesusek eta Pedrok tenplurako zerga ordaindu 24 Jesus eta ikasleak Kafarnaumera iritsi zirenean, tenplurako zerga* biltzen zutenek, Pedrorengana joan eta esan zioten: --Zuen maisuak ez al du tenplurako zerga ordaintzen? 25--Bai --erantzun zien. Pedro etxeratu zenean, Jesusek aurrea hartu zion, esanez: --Zer deritzozu, Simon? Lurreko erregeek zeinengandik jasotzen dituzte zergak edo kontribuzioak, etxekoengandik ala arrotzengandik? 26 Pedrok erantzun zion: --Arrotzengandik. Jesusek, orduan: --Etxekoak libre daude, beraz. 27 Halaz guztiz ere, inori zeresanik ez emateko, zoaz aintzirara, bota amua eta hartu lehenengo aterako duzun arraina; irekiozu ahoa, eta biren zerga ordaintzeko dirua* aurkituko duzu. Hartu eta ordaindu zeure eta bion partea. Nor da Jainkoaren erreinuan handiena? (Mk 9,33-37; Lk 9,46-48) 18,1 Hurbildu ziren ikasleak Jesusengana eta galdetu zioten: --Nor da Jainkoaren erreinuan handiena? 2 Jesusek, haur bati dei egin eta haien aurrera ekarririk, 3 esan zien: --Benetan diotsuet: Berriro haurren antzeko bihurtzen ez bazarete, ez zarete sartuko Jainkoaren erreinuan. 4 Beraz, haur hau bezain txiki bihurtzen dena, hori da Jainkoaren erreinuan handiena. 5 Eta honelako haurra nire izenean onartzen duenak neu onartzen nau. <> (Mk 9,42-48; Lk 17,1-2) 6 <
beste laurogeita hemeretziekin baino. 14 Era berean, zeruko zuen Aitak ez du nahi txiki hauetako inor galtzerik. Senide artean: bekatua, barkamena, otoitza (Lk 17,3) 15 <>. Barkatu ez zuen zerbitzariaren parabola 21 Orduan, hurbildu zitzaion Pedro Jesusi eta galdetu zion: --Jauna, senide batek bidegabekeriaren bat egiten badit, zenbat aldiz barkatu behar diot? Zazpi aldiz? 22 Jesusek erantzun zion: --Zazpi aldiz ez, zazpi mila zazpi aldiz*. 23 <. 27 Nagusiak, errukiturik, dena barkatu eta libre utzi zuen zerbitzaria. 28 <. 29 Laguna oinetara erori zitzaion, erreguka: <Emadak astia, eta dena ordainduko diat>. 30 Baina hark ezetz. Eta joan eta kartzelan sartu zuen, zorra ordaindu arte. 31 < 34 Eta, haserre bizitan, zigorpean utzi zuen nagusiak, zor guztia ordaindu arte. 35 <>. Galileatik Jerusalemera: irakaspenak (19,1--20,34) Ezkontza eta dibortzioa 32

(Mk 10,1-12; Lk 16,18) 19,1 Hitzaldi hau amaitu zuenean, Galileatik alde egin eta Judeako mugetan sartu zen Jesus, Jordan ibaiaz bestaldera igaroz. 2 Jende-multzo handiek jarraitu zioten eta Jesusek gaixoak sendatu zizkien. 3 Fariseu batzuek hurbildu eta, zertan harrapatuko, galdetu zioten: --Zilegi al zaio gizonari emaztea edozein arrazoigatik uztea? 4 Hark erantzun zien: --Ez al duzue irakurri Liburu Santuek diotena? Egileak hasieran gizaseme eta emakume egin zituela, alegia, 5 eta esan ziela: Horregatik, gizasemeak bere aitamak utziko ditu eta emazteari elkartuko zaio, eta biak bat izango dira. 6 Beraz, aurrerantzean ez dira bi, bat baino. Horrela bada, Jainkoak uztartu duena ez beza gizonak aska. 7 Galdetu zioten: --Zergatik eman zuen, bada, Moisesek dibortzio-agiria idatzi eta emaztea uzteko baimena? 8 Jesusek erantzun zien: --Jainkoaren gauzetan itsu zaretelako* eman zizuen Moisesek emaztea uzteko baimena, baina hasieran ez zen horrela. 9 Hona nik esan: Inork bere emaztea utzi eta beste bat hartzen badu --legearen kontra elkartuak ez badira behintzat*-- adulterio egiten du. Ezkontza eta ezkongabetasuna 10 Orduan, ikasleek esan zioten: --Senar-emazteen arteko lotura horrelakoa bada, ez du merezi ezkontzea. 11 Jesusek erantzun zien: --Ez dira denak hori onartzeko gai, Jainkoak gai egiten dituenak baizik. 12 Batzuk ez dira ezkontzen jaiotzaz ezin dutelako; beste batzuk, giza eskuz ezinduak izan direlako; beste batzuk, berriz, Jainkoaren erregetzagatik hala erabaki dutelako*. Onar dezakeenak onar beza. Jesus eta haurrak (Mk 10,13-16; Lk 18,15-17) 13 Orduan, haurrak eraman zizkioten Jesusi, haien gain eskuak ezarriz otoitz egin zezan; ikasleek, berriz, haserre egiten zieten. 14 Jesusek esan zien: <>. 15 Eta, haurrei eskuak ezarri ondoren, joan egin zen handik. Jesusek gazte aberatsari dei (Mk 10,17-22; Lk 18,18-23) 16 Behin batez, gazte batek Jesusengana hurbildu eta esan zion: --Zer onik egin behar dut, betiko bizia eskuratzeko? 17 Jesusek erantzun zion: --Zergatik galdetzen didazu onari buruz? Jainkoa bakarrik da ona. Betiko bizian sartu nahi baduzu, gorde aginduak. 33

18--Zein agindu? --galdetu zion. Eta Jesusek: --Ez hil inor, ez egin adulteriorik, ez ostu, ez egin gezurrezko testigantzarik, 19 ohoratu aitamak, eta maitatu lagun hurkoa zeure burua bezala. 20 Gazteak, orduan: --Hori guztia bete dut; zer falta dut oraindik? 21 Jesusek erantzun zion: --Guztiz ona izan nahi baduzu, zoaz, saldu zeure ondasunak eta eman behartsuei, zeure aberastasuna zeruan izan dezazun; gero, zatoz eta jarraitu niri. 22 Hitz hauek entzutean, atsekabez alde egin zuen gazteak, ondasun handien jabe baitzen. Aberastasuna salbamenerako oztopo (Mk 10,23-27; Lk 18,24-27) 23 Jesusek esan zien bere ikasleei: --Benetan diotsuet: Nekez sartuko dira aberatsak Jainkoaren erreinuan. 24 Berriro diotsuet: Orratzaren begitik gamelua igarotzea errazago, aberatsa Jainkoaren erreinuan sartzea baino. 25 Hitzok entzutean, ikasleek, erabat nahasturik, honela zioten: --Nor salba daiteke, orduan? 26 Jesusek begira-begira jarri eta esan zien: --Gizakientzat ezinezkoa da hori, baina Jainkoak dena dezake. Dena utzi duten ikasleen saria (Mk 10,28-31; Lk 18,28-30) 27 Orduan, Pedrok esan zion Jesusi: --Hara, guk dena utzi dugu zuri jarraitzeko. Zer izango da guretzat? 28 Jesusek erantzun: --Benetan diotsuet: Jainkoak mundu hau berregitean, Gizonaren Semea bere aintzazko tronuan eseriko denean, zuek ere, nire jarraitzaileok, hamabi tronutan eseriko zarete, Israelgo hamabi leinuak epaitzeko. 29 Eta niregatik etxeak, senideak, aita, ama, seme-alabak eta lurrak uzten dituenak ehun halako jasoko du eta betiko bizia izango ondare. 30 Orain lehenengo diren asko azkenengo izango dira orduan, eta orain azkenengo direnak lehenengo. Mahasti-langileen parabola 20,1 <. 5 Eta haiek ere joan egin ziren. 34

< 7 Erantzun zioten: <Ez gaitu inork lanerako hartu>. Hark, orduan: . 8 <. 9 <<Etorri ziren, bada, arratsaldeko bostetakoak, eta zilarrezko txanpon bana jaso zuten. 10 Lehenengo ordukoek, txanda iritsi zitzaienean, besteek baino gehiago jasoko zutela uste zuten; baina haiek ere zilarrezko txanpon bana jaso zuten. 11 < 13 Baina nagusiak erantzun zion haietako bati: 16 <>. Jesusek nekaldi-piztuerak hirugarrenez iragarri (Mk 10,32-34; Lk 18,31-34) 17 Jerusalemera igotzen ari zela, Jesusek hamabi ikasleak aparte hartu eta esan zien bidean: 18 <>. Zebedeoren semeen handinahia (Mk 10,35-40) 20 Zebedeoren emaztea bere semeekin Jesusi hurbildu eta aurrean ahozpeztu zitzaion eskabide bat egiteko. 21 Jesusek galdetu zion: --Zer nahi duzu? Eta hark: --Agindu ezazu nire bi seme hauek, zu errege izatean, bata zure eskuinean eta bestea ezkerrean jar daitezela. 22 Jesusek erantzun: --Ez dakizue zer eskatzen ari zareten. Gauza al zarete nik edan behar dudan edari saminetik* edateko? --Bai, gauza gara --esan zioten. 23 Jesusek, orduan: --Nire edari saminetik edan bai, edango duzue; baina nire eskuin-ezkerretan eseri ahal izate hori ez dago nire esku inori ematea; nire Aitak norentzat prestatua duen, hari emango zaio. Zerbitzua ikasleen lege 35

(Mk 10,41-45; Lk 22,24-27) 24 Beste hamarrak, hori entzutean, bi anaien aurka haserre jarri ziren. 25 Baina Jesusek dei egin eta esan zien: <>. Jesusek bi itsu sendatu Jerikon (Mk 10,46-52; Lk 18,35-43) 29 Haiek Jerikotik irteten ari zirela, jendetza handia zihoan Jesusen ondoren. 30 Bide-ertzean eserita zeuden bi itsu, Jesus igarotzen ari zela entzunik, oihuka hasi ziren: --Erruki zakizkigu, Jauna, Daviden Semea! 31 Jendeak gogor egiten zien, isilarazteko; baina haiek areago oihu: --Erruki zakizkigu, Jauna, Daviden Semea! 32 Gelditu zen Jesus, dei egin eta esan zien: --Zer nahi duzue niregandik? 33 Haiek erantzun: --Begiak zabaltzea, Jauna! 34 Jesusek, gupidaturik, begiak ukitu zizkien, eta une berean ikusmena etorri zitzaien berriro. Eta Jesusen ondoren joan ziren. Jerusalemen. Jesus, fruiturik gabeko herriaren epaile (21,1--23,39) Jesus Jerusalemen Mesias bezala sartu (Mk 11,1-11; Lk 19,28-38; Jn 12,12-16) 21,1 Jerusalemera hurbildu zirenean, Oliamendi* inguruko Betfage herrixkara iritsirik, bi ikasle bidali zituen Jesusek, 2 esanez: < >>. 4 Hori Jainkoak profetaren bidez esana bete zedin gertatu zen: 5 Esan Sion hiri ederrari: Hara, badatorkizu zeure erregea, apal eta astotxo baten gainean, astakume baten gainean. 6 Joan ziren, bada, ikasleak eta Jesusek agindu bezala egin zuten. 7 Astemea eta astakumea ekarri eta beren jantziak bizkarrean ezarri zizkieten, eta Jesus gainean eseri zen. 8 Askok eta askok jantziak zabaldu zituzten bidean; beste batzuek, berriz, zuhaitzei adaxkak 36

moztu eta bidean hedatu zituzten. 9 Aurretik eta atzetik zihoan jendeak honela zioen oihuka: <> 10 Jesus Jerusalemen sartu zenean, hiri osoak, asaldaturik, galdetzen zuen: --Nor dugu hau? 11 Jendeak erantzuten zuen: --Jesus profeta da, Galileako Nazaretekoa. Tenplua herri guztientzat otoitz-etxe (Mk 11,15-19; Lk 19,45-48; Jn 2,13-16) 12 Jesus tenpluan sartu zen, eta bertan salerosketan* ari ziren guztiak kanpora bota zituen eta diru-trukalarien eta uso-saltzaileen mahaiak irauli. 13 Eta esan zien: <>. 14 Tenpluan itsuak eta herrenak hurbildu zitzaizkion, eta sendatu egin zituen. 15 Baina apaizburuak eta lege-maisuak haserre bizian zeuden, Jesusek egiten zituen gauza harrigarriengatik eta haurrak tenpluan <> oihuka ari zirelako. 16 Eta esan zioten: --Ez al duzu entzuten zer dioten horiek? Jesusek erantzun zien: --Bai. Eta zuek ez al duzue inoiz Liburu Santuko pasarte hau irakurri: Umetxoen eta bularreko haurtxoen ahotik atera duzu gorespena? 17 Eta haiek bertan utzi eta hiritik kanpora atera zen, Betaniara*, eta han eman zuen gaua. Pikuondoaren madarikazioa: fedea eta otoitza (Mk 11,12-14.20-24) 18 Biharamun goizean, berriro hirira zetorrela, Jesus gosetu egin zen. 19 Pikuondo bat bide-bazterrean ikusirik, bertara hurbildu zen, baina ez zuen aurkitu han hostoa besterik. Orduan, pikuondoari esan zion: <<Ez bedi hiregandik gehiago fruiturik sor!>> Eta bat-batean ihartu egin zen pikuondoa. 20 Hori ikusirik, harritu egin ziren ikasleak eta galdetu zioten Jesusi: --Nolatan ihartu da bat-batean pikuondoa? 21 Jesusek erantzun: --Benetan diotsuet: Zalantza gabeko sinesmena baldin baduzue, ez duzue pikuondoarena bakarrik egingo; baizik eta mendi honi <> esaten badiozue, halaxe gertatuko da. 22 Otoitzean sinesmenez eskatzen duzuen edozer gauza lortuko duzue. Nondik Jesusen aginpidea? (Mk 11,27-33; Lk 20,1-8)

37

23 Jesus tenplura joan zen, eta, irakasten ari zela, apaizburuak eta herriko zaharrak hurbildu zitzaizkion, galdezka: --Zein aginpidez jokatzen duzu horrela? Nork eman dizu aginpide hori? 24 Jesusek erantzun zien: --Nik ere gauza bat galdetuko dizuet; erantzuten badidazue, esango dizuet nik ere zein aginpidez jokatzen dudan horrela. 25 Joanek noren aginduz bataiatzen zuen, Jainkoaren aginduz ala giza aginduz? Haiek honela zioten beren artean: <<Jainkoaren aginduz ari zela esaten badiogu, zergatik ez genion sinetsi erantzungo digu. 26 Giza aginduz ari zela esaten badiogu, berriz, jendearen beldur izan behar, guztiek profetatzat baitaukate Joan>>. 27 Beraz, erantzun zioten: --Ez dakigu. Jesusek, orduan: --Ba, nik ere ez dizuet esango zein aginpidez jokatzen dudan horrela. Seme bien parabola 28 Jesusek esan zien: <<Ea zer iruditzen zaizuen. Gizon batek bi seme zituen. Batarengana joan eta esan zion: <Seme, hoa gaur mahastira lanera>. 29 Hark erantzun zion: <Ez dut nahi>; baina handik berehala damutu eta joan egin zen. 30 Bestearengana ere joan zen aita eta gauza bera esan zion. Eta hark erantzun: ; baina ez zen joan. 31 Zuen ustez, bietatik zeinek egin zuen aitaren nahia?>> <>, erantzun zioten. Jesusek esan zien: <. 38 Nekazariek, ordea, semea ikustean, esan zuten beren artean: . 39 Hartu, mahastitik kanpora bota eta hil egin zuten>>. 40 Jesusek galdetu zien: --Zer egingo ote die nekazari horiei mahasti-jabeak itzultzean? 41 Erantzun zioten: --Gupidarik gabe hilko ditu eta bere garaian fruitua emango dioten beste nekazari batzuen esku utziko du mahastia. 38

42 Jesusek esan zien: --Ez al duzue irakurri Liburu Santuak dioena: Etxegileek baztertutako harria giltzarri gertatu da. Jaunak egin du hori, gure begien harrigarri? 43 <>. 45 Parabola hauek entzutean, Jesus beraiengatik ari zela jabetu ziren apaizburuak eta fariseuak. 46 Hargatik, hura atxilotu nahian zebiltzan, baina jendearen beldur ziren, denek profetatzat zeukaten eta. Ezteien parabola (Lk 14,15-24) 22,1 Jesus berriro parabola-bidez hitz egiten hasi zitzaien: 2 <<Jainkoaren erregetzarekin, bere semearen ezteiak ospatzen zituen erregearekin bezala gertatzen da. 3 Bidali zituen morroiak gonbidatuei dei egitera. Baina haiek ez zuten etorri nahi izan. 4 Berriro beste morroi batzuk bidali zituen, mandatu honekin: <Esaiezue gonbidatuei: Hara, gertu daukat bazkaria; hilak ditut zezenak eta zekor gizenduak, dena dago prest. Zatozte ezteietara>. 5 Baina gonbidatuek ez zuten jaramonik egin: bata bere sorora joan zen, bestea bere negozioetara, 6 eta gainerakoek, morroiei heldurik, irainez bete eta hil egin zituzten. 7 Sumindu egin zen erregea eta, soldaduak bidaliz, hil egin zituen giza hiltzaile haiek eta su eman herriari. 8 Gero, bere morroiei esan zien: <Ezteiak prest daude, baina gonbidatuak ez ziren gai. 9 Zoazte, bada, bidegurutzeetara eta deitu ezteietara aurkitu ahala guztiak>. 10 Atera ziren morroiak bideetara eta aurkituriko guztiak bildu zituzten, on nahiz gaizto. Eztei-gela bazkaltiarrez bete zen. 11 Erregeak, bazkaltiarrak ikustera sartu zenean, eztei-jantzirik gabe zegoen bat ikusi zuen, 12 eta esan zion: Hark hitzik ez. 13 Erregeak mahai-zerbitzariei esan zien orduan: . 14 Zeren gehiago baitira deituak aukeratuak baino*>>. Zesarrena Zesarri eta Jainkoarena Jainkoari (Mk 12,13-17; Lk 20,20-26) 15 Fariseuek elkar hartu zuten, Jesusi galdera bat eginez tranpa jartzeko. 16 Beraz, ikasle batzuk bidali zizkioten, Herodesen alderdikoekin, galdetzera: --Maisu, badakigu egiazale zarena eta Jainkoaren bidea behar bezala irakasten duzuna; inoren zeresanak ez dizu axolarik, ez baitiozu begiratzen gizakiaren itxurari. 17 Emaguzu, bada, zeure iritzia: zilegi al da Zesarri zerga* ordaintzea, bai ala ez? 18 Haien maltzurkeria igarriz, Jesusek esan zien: --Zergatik zatozkidate zirika, itxurazaleok? 19 Ea, erakutsi zerga-txanpona. Haiek denario* bat aurkeztu zioten. 20 Jesusek galdetu zien: 39

--Norenak dira irudi eta izen hauek? 21 Erantzun zioten: --Zesarrenak. Jesusek, orduan: --Eman, bada, Zesarrena Zesarri eta Jainkoarena Jainkoari. 22 Harriturik gelditu ziren erantzun honekin, eta Jesus bertan utzi eta alde egin zuten. Hildakoen piztueraz (Mk 12,18-27; Lk 20,27-40) 23 Egun berean, saduzear batzuk hurbildu zitzaizkion Jesusi. Hauek ez dute sinesten hildakoak pizten direna. Eta honela galdegin zioten: 24--Maisu, Moisesek esan zigun: Gizon bat seme-alabarik gabe hiltzen bada, haren anaia alarguntsarekin ezkonduko da, anaiari ondorengoa emateko*. 25 Behin batean, baziren gure artean zazpi anaia. Zaharrena ezkondu eta seme-alabarik gabe hil zen eta anaiari utzi zion emaztea. 26 Beste horrenbeste gertatu zitzaien bigarrenari eta hirugarrenari, eta zazpiei gauza bera. 27 Azkenik, hil zen emakumea ere. 28 Piztuerakoan, zazpietako zeinen emazte izango da, denena izana baitzen? 29 Jesusek erantzun zien: --Oker zabiltzate. Liburu Santuetan esana eta Jainkoaren ahalmena ez dituzue ezagutzen. 30 Izan ere, piztuerakoan ez da inor ezkonduko: zeruko aingeruak bezalakoak izango dira denak. 31 Gainera, hildakoen piztueraz, ez al duzue irakurri Jainkoak berak esan zizuena: 32 Ni Abrahamen, Isaaken eta Jakoben Jainkoa naiz? Ez da hilen Jainkoa, biziena baizik. 33 Entzuten zegoen jendea haren irakaspenaz txunditurik zegoen. Agindurik nagusiena (Mk 12,28-34; Lk 10,25-28) 34 Jesusek saduzearrak hitzik gabe utzi zituela jakitean, fariseuak elkarrekin bildu ziren, 35 eta beraietako lege-gizon batek galdetu zion Jesusi azpikeriaz: 36--Maisu, zein da legeko agindurik nagusiena? 37 Jesusek erantzun: --Maita ezazu Jauna, zeure Jainkoa, bihotz-bihotzez, gogo osoz eta adimen guztiaz. 38 Hori da agindurik nagusiena eta lehena. 39 Eta bigarrena, ez garrantzi gutxiagokoa*, hauxe da: Maitatu lagun hurkoa zeure burua bezala. 40 Bi agindu hauetan oinarritzen dira Liburu Santu guztiak*. Mesias, Daviden Seme eta Jaun (Mk 12,35-37; Lk 20,41-44) 41 Oraindik fariseuak bildurik zeudela, Jesusek galdera hau egin zien: 42--Zer diozue Mesiasi buruz? Noren ondorengoa* da, zuen ustez? Haiek erantzun zioten: --Davidena. 40

43 Jesusek, orduan: --Eta Davidek nola esaten dio, bada, <<Jauna>>, Jainkoaren Espirituaren argiz? Hau baitio Davidek: 44 Hona Jaunak ene Jaunari esana: <<Eseri nire eskuinean, zeure etsaiak oinazpian jartzen dizkizudan bitartean>>. 45 <> 46 Ezin izan zion inork erantzun, eta egun hartatik aurrera ez zen inor ausartu galderarik egiten. Jesusek lege-maisuak eta fariseuak salatu (Mk 12,38-40; Lk 11,37-52; 20,45-47) 23,1 Honela mintzatu zitzaien Jesus jendetzari eta ikasleei: 2 < deitzea. 8 Zuek, ordea, ez utzi inori zuei <maisu> deitzen, bat bakarra baita zuen maisua, eta zuek denak senide baitzarete. 9 Eta ez deitu lurrean inori , bat bakarra baita zuen aita, zerukoa. 10 Eta ez utzi deitzen ere, bat bakarra baita zuen gidaria, Mesias. 11 Zuetako handiena izan bedi zuen zerbitzari. 12 Bere burua goratzen duena, beheratu egingo du Jainkoak, eta bere burua beheratzen duena, goratu. 13 <. 17 Zoro itsuok halakook! Zer da handiago, urrea ala urrea sagaratzen duen tenplua? 18 Beste hau ere irakasten duzue: . 19 Itsuok halakook! Zer da handiago: oparia ala oparia sagaratzen duen aldarea? 20 Aldareagatik zin egiten duenak, aldareagatik eta gainean dagoen guztiarengatik egiten du zin; 21 tenpluarengatik zin egiten duenak, tenpluarengatik eta bertan bizi den Jainkoarengatik egiten du zin; 22 zeruarengatik zin egiten duenak, Jainkoaren tronuarengatik eta bertan esertzen denarengatik egiten du zin. 23 <
24 Gidari itsuok! Eltxoa iragazten duzue eta gamelua irensten! 25 <. 31 Horrela, zeuek aitortzen duzue profetak hil zituztenen ondorengo zaretela. 32 Bete ezazue, bada, zeuen gurasoen egintza gaiztoen neurria! 33 <<Sugeok, sugegorrikumeok! Nola egingo diozue ihes infernuko zigorrari? 34 Hor bidaliko dizkizuet nik profetak, jakintsuak eta lege-maisuak, eta zuek batzuk hil eta gurutziltzatu, besteak sinagogetan zigortu eta herririk herri erasoka erabiliko dituzue. 35 Horrela, zuen kontu ezarriko da lurrean isuri izan den errugabe guztien odolaren errua: hasi Abel zintzoaren odoletik, eta santutegitik aldarera bitartean hil zenuten Barakiasen seme Zakariasen* odoleraino. 36 Benetan diotsuet: Gizaldi honi emango zaio horren guztiaren zigorra. Jesus Jerusalemengatik aieneka (Lk 13,34-35) 37 <<Jerusalem, Jerusalem, profetak hiltzen eta Jainkoak zuri bidaliak harrikatzen dituzuna! Zenbat aldiz ez ditut bildu nahi izan zure seme-alabak, oiloak txitak hegalpean bildu ohi dituen bezala, eta zuek ez duzue nahi izan. 38 Horra bada, hutsik geldituko zaizue etxea. 39 Eta esaten dizuet ez nauzuela ikusiko, harik eta hau esango duzuen arte: Bedeinkatua Jaunaren izenean datorrena!>> Jesus eskatologiaz mintzo (24,1--25,46) Sarrera: tenplua suntsitua izango (Mk 13,1-2; Lk 21,5-6) 24,1 Jesus tenplutik atera eta bazihoan. Orduan, ikasleek hurbildu eta tenpluko eraikinak erakutsi zizkioten. 2 Baina Jesusek esan zien: <>. Azkenaren aurreko seinaleak (Mk 13,3-13; Lk 21,7-19) 3 Gero, Oliamendin* eserita zegoela, ikasleek bakarrean hurbildu eta galdetu zioten: <<Esaguzu noiz gertatuko den hori, eta zein izango den zure etorreraren eta munduaren azkenaren ezaugarria>>. 4 Jesusek erantzun zien: <; eta jendea franko engainatuko 42

dute. 6 Gerra-hots eta zurrumurruak entzungo dituzue. Begira, ez izutu, gertatu beharrekoa baita hori guztia; baina oraindik ez da azkena. 7 Izan ere, nazioa nazioaren kontra eta erreinua erreinuaren kontra altxatuko dira; goseteak eta lurrikarak izango dira han eta hemen. 8 Baina hori guztia erdiminen hasiera da. 9 < edo esango balizue, ez sinetsi. 24 Izan ere, gezurrezko mesiasak* eta sasiprofetak agertuko dira eta aukeratuak berak ere, ahal balitz, engainatzeko moduko mirari handiak eta egintza harrigarriak egingo dituzte. 25 Horra, jakinaren gainean jarri zaituztet aldez aurretik. 26 Beraz, norbaitek esaten badizue, zuek ez irten, edo esaten badizue, ez sinetsi. 27 Izan ere, tximistak une batean sortaldetik sartalderaino argi egiten duen bezala, hala izango da Gizonaren Semearen etorrera. 28 Sarraskia non, han biltzen dira putreak. Gizonaren Semearen etorrera (Mk 13,24-27; Lk 21,25-28) 29 <<Egun haietako larrialdiaren ondoren, berehala, eguzkia ilunduko da, ilargiak ez du argirik egingo, izarrak zeru goitik amilduko dira, eta ortzia dardarka ariko. 30 Orduan, Gizonaren Semearen seinalea azalduko da zeruan, eta lurreko leinu guztiak bular-joka ariko dira, Gizonaren Semea zeruko hodei artean ahalmen eta aintzaz beterik etortzen ikustean. 31 Orduan, bere aingeruak bidaliko ditu turuta-hots ozenez, eta haren aukeratuak bilduko dituzte lau haizeetatik, lur-muga batetik besteraino. Ez dakizue hau guztia noiz izango den. Egon erne! (Mk 13,28-33,35; Lk 21,29-33;17,26-30,34-36;12,39-40)

43

32 < 7 Jaiki ziren denak eta beren kriseiluak prestatu zituzten. 8 Orduan, zentzugabeek zentzudunei esan zieten: <Emaguzue olio-pixka bat, kriseiluak itzaltzera doazkigu eta>. 9 Zentzudunek erantzun zieten: <Ea ez dugun nahikoa denontzat; hobe duzue badaezpada dendara joan eta erosi>. 10 < 12 Baina jaunak erantzun zien: . 13 <
Talentuen parabola (Lk 19,11-27) 14 <<Jainkoaren erregetzarekin, atzerrira irten behar zuen gizonarekin bezala gertatzen da. Bere morroiei dei egin eta ondasunak utzi zizkien: 15 bati bost talentu*, beste bati bi eta besteari bat, bakoitzari bere trebetasunaren arabera. Gero, alde egin zuen. 16 Bost talentu hartu zituenak inbertitu egin zituen berehala eta beste bost irabazi. 17 Orobat bi talentu hartu zituenak: inbertitu eta beste bi irabazi zituen. 18 Bat bakarra hartu zuenak, aldiz, lurrean zuloa egin eta bertan gorde zuen nagusiaren dirua. 19 <. 21 Nagusiak esan zion: <Ederki, morroi on eta leiala! Gauza gutxian leial izan haiz, askoren buru ipiniko haut; sartu heure jaunaren festa ospatzera>. 22 Aurreratu zen, gero, bi talentuduna eta esan zion: <Jauna, bi talentu utzi zenizkidan; hona beste bi nik irabaziak>. 23 Nagusiak esan zion: <Ederki morroi on eta leiala! Gauza gutxian leial izan haiz, askoren buru ipiniko haut; sartu heure jaunaren festa ospatzera>. 24 Aurreratu zen talentu bakarra hartu zuena eta esan zion: 26 Nagusiak erantzun zion: . Azken auzia 31 <. 37 Orduan, zintzoek esango diote: <Jauna, baina noiz aurkitu zintugun goseak eta jaten eman genizun, edo egarriak eta edaten eman? 38 Noiz aurkitu zintugun arrotz eta etxean hartu, edo larrugorri aurkitu eta jantzi? 39 Noiz aurkitu zintugun gaixo edo kartzelan eta ikustera joan?> 40 Eta erregeak erantzungo die: . 41 <
hartu; biluzik, eta ez ninduzuen jantzi; gaixo eta kartzelan, eta ez zineten ikustera etorri rel="nofollow">. 44 Orduan, haiek ere esango diote: <Jauna, baina noiz aurkitu zintugun gose edo egarri, arrotz edo larrugorri, gaixo edo kartzelan, eta guk lagundu ez?> 45 Hark erantzungo die: . 46 Eta hauek betiko zigorretara joango dira; zintzoak, berriz, betiko bizitzara>>. NEKALDIA ETA PIZTUERA (26,1--28,15) Jesus nola atxilotuko (Mk 14,1-2; Lk 22,1-2; Jn 11,45-53) 26,1 Jesusek, hitzaldi hauek oro amaitzean, bere ikasleei esan zien: 2 <>. 3 Orduan, apaizburu eta herriko zaharrak Kaifas zeritzan apaiz nagusiaren jauregian bildu ziren, 4 eta Jesus maltzurkeriaz atxilotzea eta hiltzea erabaki zuten. 5 Baina hau zioten: <<Ez gero jaiegunean, herrian iskanbilarik gerta ez dadin>>. Emakume batek Jesus ukenduz igurtzi (Mk 14,3-9; Jn 12,1-8) 6 Jesus Betanian* Simon legendunaren etxean zegoela, 7 emakume bat etorri zitzaion, hartzurizko ontzian ukendu baliotsua zekarrela. Eta Jesus mahaian zegoelarik, burura isuri zion. 8 Hori ikustean, ikasleek, haserre, honela zioten: --Zergatik alferrik galdu horrela? 9 Garesti asko sal zitekeen eta dirua behartsuei eman. 10 Ohartu zen Jesus eta esan zien: --Zergatik gogaitarazten duzue emakumea? Egintza ona egin du nirekin. 11 Izan ere, behartsuak beti dituzue zeuen artean, baina ni ez nauzue betiko zuekin. 12 Ukendu hau nire gorputzean isuriz, hilobiratua izatekoprestatu nau* aurrez. 13 Benetan diotsuet: Mundu guztian barrena, berrion hau hots egingo den edonon aipatuko da emakume hau eta beronek egina. Jesus Judasek saldua (Mk 14,10-11; Lk 22,3-6) 14 Orduan, Hamabietako batek, Judas Iskariote deituak, apaizburuengana joan 15 eta esan zien: <> Zilarrezko hogeita hamar txanpon* agindu zizkioten. 16 Ordutik, Jesus haien eskuetara emateko egokiera bila hasi zen Judas. Azken afarirako prestaketak (Mk 14,12-16; Lk 22,7-13) 17 Legamigabeko Ogien Jaiko lehen egunean, ikasleak hurbildu ziren Jesusengana, galdetuz: 46

--Non egin behar ditugu Pazko-afarirako prestaketak? 18 Hark esan zien: --Zoazte hirira, halakoren etxera, eta esaiozue: <<Maisuak dio hurbil dela bere ordua, eta zuenean ospatu nahi duela Pazkoa bere ikasleekin>>. 19 Jesusek agindu bezala egin zuten ikasleek, eta Pazko-afaria prestatu zuten. Afarian: Judasen saldukeriaren iragarpena (Mk 14,17-21; Lk 22,14.21-23; Jn 13,21-30) 20 Ilunabarrean, mahaian zegoen Jesus hamabi ikasleekin. 21 Afaltzen ari zirela, Jesusek esan zuen: --Benetan diotsuet: Zuetako batek saldu egingo nau. 22 Haiek, oso goibeldurik, galdezka hasi zitzaizkion banaka: --Nik ote, Jauna? 23 Hark erantzun zuen: --Nirekin plater beretik jaten ari den batek salduko nau. 24 Gizonaren Semea badoa, bai, Liburu Santuek hartaz dioten bezala; baina dohakabea Gizonaren Semea salduko duena! Hobe zukeen jaio izan ez balitz! 25 Judasek, salduko zuenak, galdetu zion: --Ni ote naiz hori, Maisu? Jesusek erantzun zion: --Zeuk esan duzu. Azken afaria: hona nire gorputz-odolak! (Mk 14,22-25; Lk 22,15-20; 1 Ko 11,23-25) 26 Afaltzen ari zirela, ogia hartu zuen Jesusek eta, bedeinkazioa esan ondoren, zatitu eta ikasleei eman zien, esanez: <>. 27 Gero, kopa hartu eta, esker onezko otoitza egin ondoren, eman egin zien, esanez: <<Edan guztiok honetatik, 28 hau nire odola baita, Jainkoarekiko ituna berrituko duena*, bekatuak barkatzeko guztien alde isuria. 29 Egia esan, hemendik aurrera ez dut gehiago ardorik edango, neure Aitaren erreinuan zuekin ardo berria edan arte>>. Afalondoan: Pedroren ukoen iragarpena (Mk 14,26-31; Lk 22,31-34; Jn 13,36-38) 30 Gorazarreak kantatu ondoren*, Oliamendira abiatu ziren. 31 Jesusek esan zien: <>. 33 Pedrok esan zion: --Zureganako beste guztien sinesmenak huts egiten badu ere, nireak inola ere ez. 34 Jesusek erantzun: --Benetan diotsut: Gaur gauean, oilarrak jo baino lehen, hiru aldiz ukatuko nauzu. 47

35 Pedrok esan zion: --Zurekin hil behar badut ere, ez zaitut inola ere ukatuko. Eta gauza bera zioten ikasle guztiek. Getsemaniko otoitz larria (Mk 14,32-42; Lk 22,39-46) 36 Jesus bere ikasleekin Getsemani zeritzan landa batera iritsi zen, eta esan zien: <>. 37 Pedro eta Zebedeoren bi semeak eraman zituen berekin. Tristura eta larria sentitzen hasi zen, 38 eta esan zien: <>. 39 Eta aurreraxeago joanik, ahozpez erori zen eta otoitz egin zuen, esanez: <<Ene Aita, ahal bada, urrun ezazu niregandik edari samin* hau. Hala ere, egin bedi zuk nahi bezala, ez nik nahi bezala>>. 40 Ikasleengana joan eta lotan aurkitu zituen. Pedrori esan zion: <>. 42 Bigarren aldiz aldendu eta otoitz egin zuen, esanez: <<Ene Aita, edari samin hau derrigorrez edan behar badut, egin bedi zure nahia>>. 43 Eta berriro itzulirik, lo aurkitu zituen, begiak astun baitzituzten. 44 Haiek utzirik, berriz ere aldendu eta hirugarren aldiz otoitz egin zuen, lehengo hitzak berriro esanez. 45 Ondoren, ikasleengana joan eta esan zien: <<Egin lo eta hartu atseden! Hara, gainean da ordua, Gizonaren Semea bekatarien eskuetara emana izateko. 46 Jaiki, goazen, hemen da salduko nauena!>> Jesus loturik eraman (Mk 14,43-50; Lk 22,47-53; Jn 18,3-12) 47 Jesus hizketan ari zela, han azaldu zen Judas, Hamabietako bat; gizon-multzo handi bat zetorren harekin, ezpata eta makilak eskuetan, apaizburu eta herriko zaharrek bidalirik. 48 Saltzaileak seinale hau jarria zien: <>. 49 Berehala, Jesusengana hurbildu eta esan zion: <> Eta musu eman zion. 50 Jesusek esan zion: <> Orduan, besteek, Jesusengana hurbildurik, heldu eta atxilotu egin zuten. 51 Jesusekin zeudenetako batek ezpata atera, apaiz nagusiaren morroia jo eta belarria moztu zion. 52 Jesusek esan zion: <> 55 Une hartan, Jesusek jendeari esan zion: <<Ezpataz eta makilaz etorri zarete, lapur baten bila bezala, ni harrapatzera! Egunero esertzen nintzen tenpluan irakasten, eta ez ninduzuen atxilotu. 56 Baina hau guztia profetek idatzia bete dadin gertatu da>>. Orduan, ikasle guztiek Jesus utzi eta ihes egin zuten. Jesus judu-biltzarraren aurrean 48

(Mk 14,53-65; Lk 22,54-55.63-71; Jn 18,13-15.19-24) 57 Jesus atxilotu zutenek Kaifas apaiz nagusiaren etxera eraman zuten, han bilduak baitziren lege-maisu eta herriko zaharrak. 58 Pedro, Jesusi urrutitik jarraituz, apaiz nagusiaren jauregiraino joan eta, barrura sarturik, morroiekin eseri zen, hura guztia zertan amaitzen zen ikusteko. 59 Apaizburuak eta Biltzar Nagusi* osoa Jesusen kontra gezurrezko lekukotasun bila zebiltzan, heriotzara kondenatzeko; 60 baina ez zuten aurkitu, gezurrezko lekuko asko azaldu arren. Azkenean, bi azaldu ziren, 61 esanez: <>. 62 Orduan, apaiz nagusiak zutitu eta galdetu zion: --Ez al diezu deus erantzun behar zure kontra ateratzen dituztenei? 63 Baina Jesus isilik. Apaiz nagusiak esan zion: --Jainko biziarengatik eskatzen dizut: Esaguzu zinez zu zaren Mesias, Jainkoaren Semea. 64 Jesusek erantzun: --Zeuk esan duzu. Eta gehiago diotsuet: Oraindanik Gizonaren Semea Ahalguztidunaren eskuinean eserita eta zeruko hodei gainean etortzen ikusiko duzue. 65 Orduan, apaiz nagusiak bere jantziak urratu zituen eta esan: --Biraoa* esan du. Ba ote dugu lekuko beharrik? Zeuek entzun duzue biraoa. 66 Zer deritzozue? Haiek erantzun: --Heriotza merezi du. 67 Orduan, aurpegira listua bota eta ukabilkadak eman zizkioten; beste batzuek masailakoak ematen zizkioten, 68 esanez: <> Pedrok Jesus ukatu (Mk 14,66-72; Lk 22,56-62; Jn 18,15-18.25-27) 69 Pedro kanpoan eseria zegoen, patioan; neskame batek ondoratu eta esan zion: --Hi ere Jesus galilearrarekin bizi hintzen. 70 Baina hark guztien aurrean ukatu zuen: --Ez zekinat zertaz ari haizen. 71 Ate ondora irten zen, eta beste neskame batek ikusi eta han zeudenei esan zien: --Jesus nazaretarrarekin ibilia da hau. 72 Pedrok berriro ukatu zuen, zin eginez: --Ez dut ezagutzen gizon hori. 73 Geroxeago, han zeudenek, hurbildurik, Pedrori esan zioten: --Bai, hi ere horietakoa haiz, noski; hizkeran ezagun duk. 74 Orduan, Pedro biraoka eta maldizioka hasi zen: --Ez dut ezagutzen gizon hori. Une hartan oilarrak jo zuen. 75 Gogoratu zitzaion Pedrori Jesusek esana: <>, eta, kanpora irtenik, negarrari eman zion saminki. 49

Jesus Pilatogana eramana (Mk 15,1; Lk 23,1-2; Jn 18,28) 27,1 Eguna argitu zuenean, apaizburu eta herriko zahar guztiek bildu eta Jesusen kontrako erabakia hartu zuten, heriotzara kondenatzeko. 2 Gero, lotuta eraman zuten eta Pilato* gobernariaren eskuetara eman. Judasen heriotza (Eg 1,18-19) 3 Judas saltzaileak, Jesus kondenatua zutela ikustean, damu izan zuen eta zilarrezko hogeita hamar txanponak apaizburu eta herriko zaharrei itzuli zizkien, 4 esanez: --Oker egin dut, errugabea heriotzara emanez. Baina haiek erantzun zioten: --Eta guri zer? Hor konpon! 5 Orduan, dirua tenpluan jaurtikirik, alde egin eta bere burua urkatu zuen. 6 Apaizburuek dirua jaso eta esan zuten: <<Ez da zilegi diru hau tenpluko dirutegira botatzea, odoletan zikindua baita>>. 7 Eta elkarren artean erabaki ondoren, <<Eltzegilearen soroa>> erosi zuten diru harekin, kanpotarren hilerri izan zedin. 8 Horregatik, gaur egun ere <> deitzen zaio toki hari. 9 Honela bete zen Jeremias profetak esana*: Eta hartu zituzten zilarrezko hogeita hamar txanponak; hori izan zen israeldarrek ezarri zioten salneurria. 10 Eta eltzegilearen soroa erosteko erabili zituzten, Jaunak agindu zidan bezala. Jesus Pilatoren aurrean (Mk 15,2-5; Lk 23,3-5; Jn 18,28-38) 11 Jesus gobernariaren aurrean aurkeztu zuten. Gobernariak galdetu zion: --Zu al zara juduen erregea? Jesusek erantzun zion: --Zeuk diozu. 12 Apaizburuek eta zaharrek salaketa asko egiten zuten haren aurka, baina hark ez zuen ezer erantzuten. 13 Pilatok esan zion: --Ez al duzu entzuten zenbat gauza ateratzen duten zure kontra? 14 Eta ez baitzion salakuntza bati ere erantzunik eman, erabat harriturik gelditu zen gobernaria. Jesus heriotzara kondenatua (Mk 15,6-15; Lk 23,13-25; Jn 18,39--19,16) 15 Pazko Jaiero preso bat askatu ohi zuen gobernariak, herriak nahi zuena. 16 Bazen orduan preso sonatu bat, Barrabas* zeritzana. 17 Beraz, jendea bildu zenean, Pilatok galdetu zien: --Zein nahi duzue askatzea, Barrabas ala Jesus, Mesias delakoa? 18 Ongi baitzekien bekaizkeriaz emana ziotela Jesus. 50

19 Epaimahaian eseria zegoela, emazteak mandatu hau bidali zion: <<Ez zaitezela errugabe horrekin sar! Asko sufritu dut bart ametsetan hori dela eta>>. 20 Baina apaizburuek eta zaharrek jendea berotu zuten Barrabasen askatasuna eta Jesusen heriotza eska zitzan. 21 Gobernariak berriro galdetu zien: --Bietako zein nahi duzue askatzea? --Barrabas --erantzun zuten. 22 Pilatok esan zien: --Eta zer egin behar dut Jesusekin, Mesias delakoarekin? Denek erantzun zuten: --Gurutzean josi! 23 Eta hark: --Zer oker egin du, bada? Haiek, are eta oihu handiagoz: --Gurutzean josi! 24 Guztia alferrik zela eta, gainera, iskanbila sortzera zihoala ikusirik, Pilatok ura hartu eta eskuak garbitu zituen jendearen aurrean, esanez: --Ez naiz gizon honen heriotzaren erantzule! Zeuek ikusi! 25 Herri osoak erantzun zuen: --Geu eta gure ondorengoak egiten gara horren heriotzaren erantzule*! 26 Orduan, Barrabas askatu zien eta Jesus, zigorkarazi ondoren*, haien eskuetara eman zuen, gurutziltza zezaten. Soldaduen isekak (Mk 15,16-20; Jn 19,2-3) 27 Gobernariaren soldaduek Jesus jauregira eraman zuten eta gudu-taldeko denak bildu zituzten haren inguruan. 28 Soinekoak erantzi zizkioten eta purpurazko kapa batez jantzi zuten. 29 Arantzaz egindako koroa ezarri zioten buruan eta kanabera eskuan, eta, aurrean belaunikaturik, iseka egin zioten esanez: <> 30 Listua botatzen zioten eta, kanabera kendurik, buruan jotzen zuten. 31 Nahiko iseka egin ondoren, kapa erantzi eta bere soinekoak jarri zizkioten. Gero, gurutzean josteko eraman zuten. Jesus gurutziltzatua (Mk 15,21-27; Lk 23,26.32-33.38; Jn 19,17-24) 32 Ateratzean, Zireneko gizon bat aurkitu zuten, Simon zeritzana, eta Jesusen gurutzea eramatera* behartu zuten. 33 Golgota izeneko tokira iritsi zirenean (Golgotak <<Buru-hezur>> esan nahi du), 34 behazunez nahasiriko ardoa* eman zioten edatera. Jesusek dastatu, baina ez zuen edan nahi izan. 35 Gurutzean josi ondoren, soldaduek Jesusen jantziak banatu egin zituzten zotz eginez. 36 Eta han gelditu ziren, eserita, zaintzen. 37 Buruaren gainaldean kondenaren arrazoia ipini zuten idatzita: <>. 38 Bi lapur gurutziltzatu zituzten Jesusekin batera, bata eskuinean eta bestea ezkerrean. Jesus gurutzean iraindua 51

(Mk 15,29-32; Lk 23,35-39) 39 Handik igarotzen zirenek irain egiten zioten Jesusi, buruari eragin 40 eta esanez: <<Santutegia desegin eta hiru egunetan eraikitzen omen duan horrek, Jainkoaren Semea baldin bahaiz, salba ezak heure burua! Jaits hadi gurutzetik!>> 41 Era berean, apaizburu, lege-maisu eta zaharrek ere irri egiten zioten, esanez: 42 <> 44 Orobat, berarekin gurutzean josiak zeuden lapurrek ere irain egiten zioten. Jesusen heriotza (Mk 15,33-41; Lk 23,44-49; Jn 19,28-30) 45 Eguerditik hirurak arte ilundu egin zuen lurbira osan. 46 Hirurak inguruan, Jesusek oihu handiz esan zuen: <<Eli, Eli, lema sabaktani?>> (Hau da: <<Ene Jainko, ene Jainko, zergatik utzi nauzu?>>). 47 Hau entzutean*, bertan zeuden batzuek esan zuten: <<Eliasi deika ari da>>. 48 Eta berehala, haietako batek, lasterka belaki bat hartzera joan, ozpinetan busti eta, kanabera bati muturrean erantsiz, edatera eman zion. 49 Besteek, ordea, zioten: <<Egon, ea datorkion Elias salbatzera!>> 50 Baina Jesusek, berriro deiadar handia eginez, azken arnasa eman zuen. 51 Eta horra, santutegiko oihala* erdiz erdi urratu zen, goitik beheraino; lurrikara izan zen eta harkaitzak zartatu egin ziren; 52 hilobiak zabaldu eta hilik zeuden santu asko piztu egin ziren: 53 hilobietatik irten eta, Jesus piztu ondoren, hiri santuan sartu ziren eta jende askori agertu zitzaizkion. 54 Lurrikara eta gertakari guztiok ikustean, erromatar ehuntariak eta harekin Jesus zaintzen zeuden besteek, beldurrak jota, esan zuten: <> 55 Baziren han emakume asko ere, urrutitik begira; Jesusi jarraituz Galileatik etorriak ziren, beraren zerbitzari; 56 haien artean, Magdalako Maria, Santiago eta Joseren ama Maria, eta Zebedeoren semeen ama. Jesus hilobian ezarria (Mk 15,42-47; Lk 23,50-56; Jn 19,38-42) 57 Ilunabarrean, Jose zeritzan Arimateako* gizon aberats bat etorri zen, Jesusen ikaslea. 58 Pilatogana aurkeztu eta Jesusen gorpua eskatu zion. Pilatok emateko agindu zuen. 59 Josek, gorpua harturik, izara garbi batean bildu zuen 60 eta haitzean zulaturiko hilobi berri batean ezarri. Gero, harri handi bat irauliz, hilobiko sarrera itxi eta joan egin zen. 61 Magdalako Maria eta beste Maria hilobi aurrean eserita zeuden. Hilobia zigilatua eta zaindua 62 Biharamuna larunbata zen*. Apaizburuak eta fariseuak Pilatogana bildu ziren elkarrekin, 63 eta esan zioten: --Jauna, gogoratu dugu engainatzaile horrek, artean bizi zelarik, esan zuela: <>. 64 Agindu ezazu, bada, hirugarren egunera arte hilobia 52

zaintzeko; ez dadila gerta, haren ikasleak gorpua eraman eta gero <> herriari esanez etortzea. Azken engainu hau lehenengoa baino okerragoa izango litzateke. 65 Pilatok erantzun zien: --Badituzue zeuen guardak. Zoazte, eta zaindu dakizuen modura. 66 Joan ziren, bada, eta hilobia segurtatu zuten, harria zigilatuz eta guarda ipiniz. Jesusen piztueraren berria (Mk 16,1-8; Lk 24,1-12; Jn 20,1-10) 28,1 Larunbata igaro eta asteko lehen eguna* argitzean, Magdalako Maria eta beste Maria hilobia ikustera joan ziren. 2 Bat-batean, lurrikara gogorra gertatu zen: Jaunaren aingerua jaitsi zen zerutik eta, hurbildurik, harria biratu zuen eta gainean eseri. 3 Tximista zirudien eta haren jantzia elurra bezain zuria zen. 4 Hura ikustean, beldurrez dardar eta hilda bezala gelditu ziren zaintzaileak. 5 Baina aingerua emakumeei mintzatu zitzaien, esanez: <. Hau da esan behar nizuena>>. 8 Hilobitik arin-arin alde egin eta, ikaraz eta poz-pozik, ikasleei berri ematera joan ziren lasterka. 9 Hartan, Jesus atera zitzaien bidera eta agurtu egin zituen. Emakumeek, ondoraturik, oinak besarkatu zizkioten eta gurtu egin zuten. 10 Jesusek esan zien: <<Ez beldurtu! Zoazte eta esan nire senideei Galileara joateko; han ikusiko naute>>. Soldaduak erosi 11 Emakumeak joan ondoren, guarda batzuk hirira etorri ziren gertaturiko guztiaren berri apaizburuei ematera. 12 Apaizburuek, zaharrekin bildu eta soldaduei dirutza on bat emateko erabakia hartu zuten, 13 honela aginduz: <<Esan ezazue, haren ikasleek gauez etorri eta zuek lo zeundetelarik gorpua eraman dutela. 14 Gobernariaren belarrietara ezer iristen bada, geu konponduko gara harekin eta arriskutik aterako zaituztegu>>. 15 Soldaduek dirua hartu eta esan bezala egin zuten. Eta halaxe zabaldu da juduen artean kontu hori gaur arte. KONKLUSIOA: IKASLEAK MUNDU OSORA BIDALIAK (28,16-20) (Mk 16,14-18; Lk 24,36-49; Jn 20,19-23; Eg 1,6-8) 16 Hamaika ikasleak Galileara joan ziren, Jesusek esandako mendira. 17 Ikusi zutenean, gurtu egin zuten; batzuk, ordea, zalantzan zeuden. 18 Jesus, hurbildurik, honela mintzatu zitzaien: <>. \z 53

EBANJELIOA MARKOSEN ARABERA BERRIONAREN HASIERA (1,1--1,13) 1,1 Hona hemen nola hasi zen Mesias eta Jainkoaren Seme* den Jesusen berriona. Joan Bataiatzaileak Jesusen etorrera hots egin (Mt 3,1-12; Lk 3,1-6.15-17; Jn 1,19-28) 2 Isaias profetak idatzia zuen: Begira, neure mezularia bidaltzen dut zure aurretik zuri bidea moldatzera. 3 Ahots bat oihuka ari da basamortuan: Prestatu bidea Jaunari, zuzendu bidexkak hari. 4 Honela bada, agertu zen Joan Bataiatzailea basamortuan. Bihozberritzeko eta bataiatzeko hots egiten zuen*, bekatuen barkamenerako. 5 Judea herrialde osoa eta jerusalemdar guztiak harengana zihoazen eta, beren bekatuak aitortzen zituztela, Joanek bataiatu egiten zituen Jordan ibaian. 6 Joanek gamelu-ilezko jantzia zuen soineko eta larruzko uhala gerriko; matxinsaltoak eta basa eztia jaten zituen. 7 Honela hots egiten zuen: <>. Jesus bataiatua. <> (Mt 3,13-17; Lk 3,21-22) 9 Egun haietako batean, Jesus etorri zen Galileako Nazaretetik, eta Joanek bataiatu egin zuen Jordanen. 10 Jesusek, uretatik ateratzerakoan, zerua urratzen ikusi zuen eta Espiritua, uso-tankeran, beregana jaisten. 11 Eta mintzo hau etorri zen zerutik: <>. Jesus basamortuan tentatua (Mt 4,1-11; Lk 4,1-13) 54

12 Berehala, Espirituak basamortura bultzatu zuen Jesus. 13 Berrogei egunez egon zen basamortuan, Satanasek tentatzen zuela. Basabereekin bizi zen eta aingeruak zituen zerbitzari. JESUS MESIAS BEZALA AGERTU (1,14--8,26) Jesusek nagusitasunez predikatu eta sendatu (1,14-45) Jesus berriona hots egiten hasi (Mt 4,12-17; Lk 4,14-15) 14 Joan Bataiatzailea kartzelan sartu eta gero, Jesus Galileara etorri zen eta Jainkoaren berriona hots egiten zuen. 15 Honela zioen: <>. Jesusek lehen ikasleei dei (Mt 4,18-22; Lk 5,1-11) 16 Jesusek, Galileako aintzira-bazterrean* zehar zihoala, Simon eta honen anaia Andres ikusi zituen sareak uretara botatzen, arrantzaleak baitziren. 17 Jesusek esan zien: <>. 18 Haiek, besterik gabe, sareak utzi eta jarraitu egin zioten. 19 Aurreraxeago, Santiago eta Joan anaiak, Zebedeoren semeak, ikusi zituen; sare-konponketan ari ziren beren untzian. 20 Ikusi bezain laster, dei egin zien. Haiek, beren aita Zebedeo eta mutilak untzian utzirik, Jesusen ondoren abiatu ziren. Jesusek bere nagusitasuna azaldu sinagogan (Lk 4,31-37) 21 Kafarnaumen sartu ziren. Eta, larunbatean* sinagogara joanik, irakasten hasi zen Jesus. 22 Haren irakaspenaz txunditurik zegoen jende guztia, nagusitasunez irakasten baitzien eta ez lege-maisuek bezala. 23 Bazen, hain zuzen, sinagoga hartan espiritu gaiztoaren* menpe zegoen gizon bat. Eta oihuka ekin zion: 24--Zer duk gurekin, Nazareteko Jesus? Gu hondatzera al hator? Bazekiat nor haizen: Jainkoaren Santua. 25 Jesusek gogor eraso zion: --Isil hadi eta irten horrengandik! 26 Espiritu gaiztoak astinaldi gogorra eman zion eta, garrasi handia eginez, atera egin zen harengandik. 27 Guztiz ikaraturik gelditu ziren denak, elkarri galdezka: <> 28 Laster zabaldu zen Jesusen entzutea Galilea aldeko bazter guztietara. Jesusek Simonen amaginarreba sendatu 55

(Mt 8,14-15; Lk 4,38-39) 29 Jesus sinagogatik atera eta Simon eta Andresen etxera joan zen zuzenean, Santiago eta Joanekin. 30 Simonen amaginarreba oheratua zegoen sukarrez; berehala, hartaz hitz egin zioten Jesusi. 31 Joan zitzaion ondora, eskutik hartu eta jaikiarazi egin zuen. Sukarrak alde egin zion eta zerbitzatzen hasi zitzaien. Gaixo asko sendatu (Mt 8,16-17; Lk 4,40-41) 32 Arratsean, eguzkia sartu ondoren, gaixo eta deabrudun guztiak eraman zizkioten Jesusi. 33 Herri osoa bildu zitzaion atarian. 34 Eta hark gaixo asko sendatu zituen, edozein zela ere haien gaitza, eta deabru asko bota ere bai. Deabruei ez zien hitzik egiten uzten, bazekiten-eta nor zen. Jesus Galilean barrena predikatzen (Lk 4,42-44) 35 Goizean goiz, oraindik ilun zegoela, Jesus herritik irten eta bazter bakarti batera joan zen; han otoitzean ari zen. 36 Simon eta lagunak haren bila hasi ziren; 37 aurkitzean, esan zioten: --Jende guztia zure bila dabil. 38 Hark, ordea, erantzun: --Goazen beste norabait, inguruko auzoetara, horietan ere berriona hots egitera, horretarako atera bainaiz*. 39 Eta Galilea guztian barrena ibili zen, hango sinagogetan berriona hots egiten eta deabruak botatzen. Jesusek legendun bat sendatu (Mt 8,1-4; Lk 5,12-16) 40 Legendun bat etorri zitzaion erreguka, eta belauniko esan zion: --Nahi baduzu, garbi nazakezu. 41 Errukiturik, Jesusek eskua luzatu eta ukitu egin zuen, esanez: --Nahi dut, izan zaitez garbi. 42 Berehala alde egin zion legenak, eta garbi gelditu zen. 43 Jesusek bidali egin zuen, zorrotz aginduz: 44--Kontuz gero! Ez esan inori ezer. Zoaz, hala ere, azaldu apaizarengana eta eskaini garbikuntzaren ordainez Moisesek agindutakoa, ezaugarri izan dezaten*. 45 Hura, ordea, irten orduko, gertatu berria goraki hots egiten eta zabaltzen hasi zen. Eta harrezkero, ezin zen Jesus inongo herritan agerian sartu, eta kanpoan gelditzen zen, bazterretan. Hala ere, edonondik zetorkion jendea. Jesus fariseuekin eztabaidan (2,1--3,6) Bekatuen barkamenari buruz: elbarriaren sendakuntza 56

(Mt 9,1-8; Lk 5,17-26) 2,1 Zenbait egunen buruan, berriro Kafarnaumen sartu zen Jesus. Eta etxean zegoeneko berria zabaldu zen. 2 Bildu zen jendetzarekin, ez zegoen inon tokirik, ez eta atarian ere. Eta mezua adierazten zien. 3 Hartan, elbarri bat ekarri zioten lau lagunen artean. 4 Baina jendetzagatik ezin zuten eraman Jesusenganaino. Orduan, bera zegoen parean etxe gaina* zulatu eta zulotik behera eraitsi zuten elbarria, etzana zegoen ohatilan. 5 Jesusek, haien sinesmena ikusirik, esan zion elbarriari: --Seme, barkatuak dituzu bekatuak. 6 Bazen han eserita zenbait lege-maisu, eta hau zioten beren baitan: 7 <> 8 Baina Jesusek bere barruan haien gogoetak igarri eta esan zien: --Zergatik dituzue gogoeta horiek zeuen baitan? 9 Zer da errazago, elbarriari <> esatea ala <<Jaiki, hartu zeure ohatila eta zabiltza>> esatea? 10 Orain ikusiko duzue, bada, Gizonaren Semeak baduela mundu honetan bekatuak barkatzeko ahalmena. Eta esan zion elbarriari: 11--Zuri diotsut: Jaiki, hartu ohatila eta zoaz etxera. 12 Berehala jaiki, ohatila hartu eta guztien aurrean atera zen. Harriturik gelditu ziren denak, eta Jainkoa goresten zuten, esanez: <<Ez dugu sekula horrelakorik ikusi>>. Lebiri deia. Jesus bekatariekin bazkaltzen (Mt 9,9-13, Lk 5,27-32) 13 Jesus berriro aintzira aldera atera zen. Jende guztia berarengana zetorren eta irakasten hasi zitzaien. 14 Bidez zihoala, Lebi Alfeorena ikusi zuen zerga* biltzeko mahaian eseria, eta esan zion: --Jarraitu niri. Lebik zutitu eta jarraitu egin zion. 15 Geroago, Lebiren etxean zegoen Jesus mahaian; bazen beste zergalari* eta bekatari asko ere Jesusekin eta honen ikasleekin mahaian; izan ere, asko zihoazkion ondoren. 16 Fariseu lege-maisu batzuek, bekatari eta zergalariekin jaten ari zela ikusirik, esan zieten ikasleei: --Nolatan jaten du zergalari eta bekatariekin? 17 Jesusek entzun eta esan zien: --Ez dute osasundunek behar sendagilea, gaixoek baizik; ez naiz zintzoei dei egitera etorri, bekatariei baizik. Barauari buruz. Zaharra eta berria (Mt 9,14-17; Lk 5,33-39) 18 Behin batean, Joanen ikasleek eta fariseuek barau-eguna* zuten. Jesusengana joan eta esan zioten: --Nola egiten dugu barau Joanen ikasleok eta fariseuok, eta zure ikasleek ez? 19 Jesusek erantzun zien: 57

--Ezteietara deituek* egin ote dezakete barau senar-berria berekin dutelarik? Senarberria berekin duten bitartean, ezin dezakete baraurik egin. 20 Etorriko zaie, bai, senar-berria kenduko dieten eguna; orduan, egun hartan, egingo dute barau. 21 <> Jaiegunari buruz (Mt 12,1-8; Lk 6,1-5) 23 Behin batean, larunbatez, gari-soro batean zehar zihoan Jesus. Eta ikasleak, bidenabar, galburuak hartzen hasi ziren. 24 Fariseuek esan zioten Jesusi: --Nola ari dira egiten, larunbatez zilegi ez dena*? 25 Hark erantzun: --Ez al duzue inoiz irakurri zer egin zuen Davidek beharraldi batean, bera eta bere lagunak goseak aurkitu zirenean? 26 Nola, Abiatar apaiz nagusi zela, Jainkoaren etxean sartu eta Jaunari eskainiriko ogiak jan zituen, legez apaizek bakarrik jan zitzaketenak, eta nola berarekin zeudenei ere eman zien? 27 Eta, gainera, esan zien: --Larunbata gizakiaren onerako egin zuen Jainkoak eta ez gizakia larunbataren onerako. 28 Beraz, larunbataren beraren nagusi da Gizonaren Semea. Elbarria larunbatez sendatua (Mt 12,9-14; Lk 6,6-11) 3,1 Beste behin, Jesus sinagogara joan zen. Bazen han besoa elbarri zeukan gizon bat. 2 Zelatan zegozkion ea larunbatez sendatzen ote zuen, zertan salatuko baitzebiltzan. 3 Jesusek beso-elbarriari esan zion: --Jaiki eta zatoz hona erdira. 4 Eta besteei, berriz: --Larunbatez zer dugu legezko, on egitea ala gaitz egitea, bizia salbatzea ala kentzea? Haiek, ordea, isilik. 5 Jesusek, inguruko guztiei haserre begiraturik eta beraien setakeriaz mindurik, honela esan zion gizonari: --Luzatu beso hori. Hark luzatu, eta sendatu egin zitzaion. 6 Handik atera orduko, fariseuek Herodesen alderdikoekin* elkar hartu zuten Jesusen kontra, nola hilko. Jainkoaren erreinuko familia berria (3,7-35) Jesusi jende-taldea bildu (Mt 4, 25; 12,15-16; Lk 6,17-19) 7 Jesus aintzira-bazterrera joan zen bere ikasleekin. Galileatik etorritako jendetza 58

handiak jarraitu zion. 8 Eta berak egiten zituenak entzunik, Judea, Jerusalem, Idumea, Jordanez bestalde eta Tiro eta Sidon* aldetik ere jende-talde handia bildu zitzaion. 9 Hark txalupa prest edukitzeko agindu zien ikasleei, hainbeste jenderen artean zapal ez zezaten. 10 Izan ere, asko zituen sendatuak, eta gaitzen bat zuten guztiak gainera zetozkion ukitu nahiz. 11 Espiritu gaiztoek, ikusten zuteneko, haren oinetara jausi eta ozenki esaten zioten: <<Jainkoaren Semea zara zu>>. 12 Hark, ordea, zorrotz agintzen zien, ez zezatela ezagutzera eman. Jesusek Hamabiak izendatu (Mt 10,1-4; Lk 6,12-16) 13 Gero, mendira igo zen, eta berak nahi zituenei dei egin zien. Eta haiek hurbildu egin zitzaizkion. 14 Hamabi izendatu zituen*, berarekin bizitzeko eta berriona hots egitera bidaltzeko, 15 deabruak botatzeko ahalmena emanez. 16 Hamabi hauek izendatu zituen*: Simon --honi Pedro izena jarri zion--, 17 Santiago Zebedeorena eta Joan, Santiagoren anaia --hauei Boanerges izena jarri zien, hau da, <>--, 18 Andres, Felipe, Bartolome, Mateo, Tomas, Santiago Alfeorena, Tadeo, Simon Zelote* 19 eta Judas Iskariote*, Jesus saldu zuena. Jesus eta Beeltzebul (Mt 12,22-32; Lk 11,14-23; 12,10) 20 Jesus etxera itzuli zen. Berriro ere jendetza handia bildu zen, eta ezin zuten otordurik ere egin Jesusek eta ikasleek. 21 Jesusen senitartekoak, jakin zutenean, hartu eta eramateko asmotan etorri ziren, burutik egina zegoela uste baitzuten. 22 Jerusalemdik jaitsitako lege-maisuek, berriz, zera zioten: <>, eta <>. 23 Etorrarazi zituen Jesusek, eta parabola hauen bidez mintzatu zitzaien: <>. 30 Espiritu gaiztoa zeukala ziotenei erantzun zien hau. Jesusen egiazko familia (Mt 12,46-50; Lk 8,19-21) 31 Jesusen ama eta anai-arrebak* iritsi ziren. Kanpoan gelditurik, deiarazi egin zuten. 32 Jende asko zegoen haren inguruan eserita, eta esan zioten: --Adizu, ama eta anai-arrebak kanpoan dituzu zeure bila. 33 Hark erantzun: --Nor dira nire ama eta nire anai-arrebak? 59

34 Eta, inguruan eserita zituenei begiratuz, esan zuen: --Hauek ditut nik ama eta anai-arreba. 35 Jainkoaren nahia egiten duena, horixe dut nik anaia, arreba eta ama. Parabola-hitzaldia (4,1-34) Ereilearen parabola (Mt 13,1-9; Lk 8,4-8) 4,1 Beste batean, irakasten hasi zen Jesus aintzira-ertzean. Eta hainbeste jende bildu zitzaion ondora, uretan zegoen txalupa batera igo eta bertan eseri baitzen. Jende-taldea, berriz, lehorrean zegoen, aintzira ondoan. 2 Eta parabola bidez hitz eginez, irakaspen asko eman zien. Honela ari zitzaien bere irakasaldian: 3 <<Entzun! Atera zen behin batean ereilea hazia ereitera. 4 Ereitean, zenbait ale bide-bazterrean erori zen; eta txoriek etorri eta jan egin zuten. 5 Beste zenbait harri artean erori zen, lur handirik ez zen tokian; eta axaleko lurra izanik, berehala erne zen; 6 baina eguzkiak jo orduko, erre egin zen eta, sustrairik ez zuelako, ihartu. 7 Beste zenbait ale sasi artean erori zen: sasiek, haztean, ito egin zuten hazia eta ez zuen fruiturik eman. 8 Gainerakoak lur onean erori ziren; erne, hazi eta fruitua eman zuten: bateko hogeita hamar edo hirurogei edo ehun>>. 9 Eta ohar hau egin zien Jesusek: <>. Zergatik mintzo den Jesus parabola bidez (Mt 13,10-17; Lk 8,9-10) 10 Bakarrik gelditu zirenean, Hamabiekin batera Jesusekin zebiltzanek parabolen esanahiaz galdegin zioten. 11 Eta hark esan zien: --Zuei Jainkoaren erregetzaren misterioa ezagutzea eman zaizue; kanpokoei, ordea, dena parabola bidez ematen zaie. 12 Zeren eta, Liburu Santuak dioen bezala, ikusten dute, bai, baina ohartzen ez; entzuten dute, bai, baina ulertzen ez; horrela, ez dira Jaunarengana bihurtzen eta ez zaie barkatzen*. Jesusek ereilearen parabola argitu* (Mt 13,18-23; Lk 8,11-15) 13 Jesusek esan zien: <<Parabola hau ez duzuela ulertzen? Nola ulertuko dituzue, bada, beste parabola guztiak? 14 Ereileak mezua du ereiten. 15 Mezua ereiterakoan, batzuk bezala dira: entzun bezain laster, Satanasek etorri eta haiengan erein den mezua kendu egiten du. 16 Beste batzuk bezala dira: mezua entzutean, berehala pozik onartzen dute; 17 baina sustrairik gabeak eta iraupen gutxikoak izanik, mezua dela-eta estuasun edo erasoaldiren bat sortu orduko, erori egiten dira. 18 Beste batzuk, berriz, <sasi-artea> bezala dira: entzuten dute mezua, 19 baina bizitza honetako ardurak, diru-gosea eta bestelako grinak nagusitzen zaizkie eta mezua ito egiten diete, fruiturik gabe utziz. 20 Eta hona nor diren bezalakoak: mezua entzun, onartu eta 60

fruitua ematen dutenak: bateko hogeita hamar edo hirurogei edo ehun>>. Mezua entzun eta onartu beharra (Mt 5,15; 10,26; 7,2; Lk 8,16-18; 11,33; 6,38) 21 Beste hau ere esan zien: <>. 24 Esan zien ere: <>. Berez hazten den haziaren parabola 26 Jesusek esan zuen: <<Jainkoaren erregetza gizonak lurrean hazia ereitean gertatu ohi denaren antzeko da: 27 hura lo nahiz iratzarririk egon, gau eta egun, hazia erne eta hazi egiten da, hark nola ez dakiela. 28 Lurrak berez ematen du: lehenbizi landarea, ondoren galburua, azkenik alea galburu betean. 29 Eta garia heltzean, igitaiaz ekiten zaio, uzta-aroa da eta>>. Mostaza-haziaren parabola (Mt 13,31-32; Lk 13,18-19) 30 Beste hau ere esan zien: <>. Parabolei buruz konklusioa (Mt 13,34-35) 33 Horrelako parabola askoren bidez, Jesusek mezua iragartzen zien, beraiek ulertzeko eran. 34 Ez zien ezer irakasten parabola bidez izan ezik; baina bere ikasleei, bakarrean, guztien esanahia adierazten zien. Hiru mirari ikasleen aurrean (4,35--5,43) Jesusek ekaitza baretu (Mt 8,23-27; Lk 8,22-25) 35 Egun berean, ilunabarrez, Jesusek bere ikasleei esan zien: <>. 36 Jende-taldea utzirik, zegoen txalupan bertan eraman zuten Jesus, beste zenbait untzi ere harekin batera bazen arren. 37 Hortan, haize-bolada zakarra atera zuen, eta uhinek txalupa jotzen zuten, ia urez betetzeraino. 38 Jesus, berriz, txopan lo, 61

buruko baten gainean. Esnarazi eta esan zioten: --Maisu, ez al dizu axola gu galtzea? 39 Hark, esnaturik, haserre egin zion haizeari, eta aintzirari esan: --Hago isilik! Geldi! Gelditu zen haizea eta dena bare-bare gelditu zen. 40 Jesusek esan zien: --Zergatik beldur hori? Nolatan duzue oraindik hain sinesmen gutxi? 41 Beldur-ikaraz gelditu ziren, elkarri esanez: <> Jesusek Gerasako deabruduna sendatu (Mt 8,28-34; Lk 8,26-39) 5,1 Aintziraz bestaldera iritsi ziren, gerasatarren* lurraldera. 2 Untzitik jaitsi orduko, espiritu gaiztoen menpe zegoen gizon bat atera zitzaion Jesusi hilobi artetik bidera. 3 Hilobietan bizi zen, eta ezin zuen inork lotuta eduki, ez eta katez ere. 4 Hain zuzen, behin eta berriz lotua zuten girgiluz eta katez, baina hark beti kateak eten eta girgiluak puskatu egiten zituen, eta ez zen inor ere hura menperatzeko gauza. 5 Gau eta egun hilobi artean eta mendirik mendi ibili ohi zen etengabe, marrumaka eta bere burua harriz joka. 6 Jesus urrundik ikustean, lasterka joan eta aurrean ahozpeztu zitzaion. 7 Eta deiadarka esan zion: --Zer duzu nirekin, Jesus, goi-goiko Jainkoaren Seme horrek? Jainkoarren, ez nazazu oinazetu! 8 Izan ere, Jesusek agindu hau emana baitzion: <> 9 Orduan, galdetu zion: --Nola duk izena? Hark erantzun: --Taldea*, asko gara eta. 10 Eta otoi eta otoi eskatzen zion ez zitzala lurralde hartatik kanpora bidal. 11 Txerri-talde handia zebilen mendi inguru hartan, uxarrean. 12 Espiritu gaiztoek eskatu zioten Jesusi: --Bidal gaitzazu txerriengana, beraietan sar gaitezen. 13 Hark baimena eman zien. Espiritu gaiztoak gizonarengandik atera eta txerriengan sartu ziren; eta txerri-taldea ezpondan behera aintzirara amildu zen; bi milaren bat txerri ito ziren. 14 Txerrizainek ihes egin eta gertatuaren berri zabaldu zuten auzoetan eta herrian. Eta zer gertatu ote zen ikustera joan zen jendea. 15 Jesusen ondora iristean, han ikusi zuten deabruduna, eserita, jantzirik eta bere onean, lehen deabru-taldearen menpe zegoen huraxe bera, eta biziki izutu ziren. 16 Ikusi zutenek deabrudunari gertatua eta txerriena kontatu zieten. 17 Orduan, beren lur-mugetatik alde egiteko eskatu zioten Jesusi. 18 Untzira igotzean, deabrudun izanak arren eskatzen zion berarekin ibiltzen uzteko, 19 baina ez zion utzi; zera esan zion, ordea: <>. 20 Joan zen, bada, eta Dekapolisko* lurraldean hots egiten hasi zen Jesusek egin zion guztia. Denak harriturik gelditzen ziren.

62

Odol-jarioa zuen emakumea eta Jairoren alaba (Mt 9,18-26; Lk 8,40-56) 21 Jesus aintziraren beste bazterrera itzuli zenean, jende-talde handia bildu zitzaion ondora. Oraindik aintzira ondoan zegoela, 22 sinagogako buruzagietako bat etorri zen, Jairo zeritzana; Jesus ikustean, honen oinetan ahozpezturik, 23 otoi eta arren eskatzen zion: <>. 24 Harekin abiatu zen Jesus. Jende asko zihoakion ondoren, estuka eta bultzaka. 25 Bazen han emakume bat, hamabi urte hartan odol-jarioz zegoena. 26 Hamaika sendagileren eskutan jasatekoak jasana zen, eta bere ondasun guztiak ere horretan emanak zituen; baina sendatu beharrean, gero eta okerrago zihoan. 27 Jesusi buruz esaten zena entzunik, jendartean atzetik joan eta jantzia ukitu zion. 28 Honela baitzioen berekiko: <<Jantzia bederen ukitzen badiot, sendatuko naiz>>. 29 Une berean odol-jarioa gelditu egin zitzaion, eta gaitza sendatua zuela sumatu zuen bere gorputzean. 30 Berehala antzeman zion Jesusek bere baitatik halako indar bat atera zitzaiola eta, jendartean itzulirik, galdetu zuen: --Nork ukitu dit jantzia? 31 Bere ikasleek erantzun zioten: --Hainbeste jendek estutzen zaituela ikusi eta nork ukitu zaituen galdetzen duzu? 32 Baina Jesus ingurura begira zegoen, nork egin ote zion hori. 33 Orduan, emakumeak, beldurrez dardar --ondo baitzekien zer gertatu zitzaion--, oinetara erori eta egia osoa aitortu zion. 34 Jesus honela mintzatu zitzaion: <<Ene alaba, zeure sinesmenak sendatu zaitu; zoaz bakean, eta sendatua bekizu gaitza>>. 35 Oraindik hizketan ari zela, sinagogako buruzagiaren etxetik etorri ziren, esatera: <> 36 Baina Jesusek, hitz hauei kasurik egin gabe, sinagogako buruzagiari esan zion: <<Ez izan beldurrik; zuk sinetsi>>. 37 Ez zion inori ere berekin joaten utzi, Pedro, Santiago eta honen anaia Joani izan ezik. 38 Sinagogako buruzagiaren etxera heltzean, ikusi zuen Jesusek hango istilua, jendea negarrez eta garrasika. 39 Sartu eta esan zien: <>. 40 Haiek barre egiten zioten. Baina Jesusek guztiak kanpora bidali zituen eta, neskaren aitamak eta berarekin etorriak harturik, neska zegoen tokira sartu zen. 41 Eskutik heldu eta esan zion: <> (hau da: <>). 42 Berehala zutitu eta ibiltzen hasi zen, hamabi urte bazituen eta. Jende guztia harri eta zur gelditu zen. 43 Jesusek zorrotz agindu zien inork ere ez zezala jakin. Eta neskatxari jaten emateko esan zien. Jesus bere jaioterrian gaitzetsia (Mt 13,53-58; Lk 4,16-30) 6,1 Handik alde egin eta bere herrira* joan zen Jesus, bere ikasleak ondoren zituela. 2 Hurrengo larunbatean, sinagogan irakasten hasi zen. Entzule askok honela zioen harriturik: <> Eta honengatik, ezin zuten sinetsi harengan*. 63

4 Jesusek esan zien: <>. 5 Eta ezin izan zuen han miraririk egin; hala ere, gaixo bakar batzuk sendatu zituen eskuak ezarriz. 6 Eta harriturik zegoen haien sinesmenik ezaz. Hamabien eginkizuna. Jesusi ezin ulertu (6,6b--8,26) Jesusek Hamabiak bidali (Mt 10,1.5-15; Lk 9,1-6) Jesus inguruko auzoetan barrena ibili zen irakasten. 7 Hamabiei dei egin eta binaka bidaltzen hasi zen, espiritu gaiztoak botatzeko ahalmena ematen ziela. 8 Biderako deus ere ez hartzeko agindu zien, makila bat besterik: ez ogirik, ez zakutorik, ez eta gerrikoan dirurik ere; 9 oinetan sandaliak eraman zitzatela, baina aldatzeko soinekorik ez. 10 Gero, nola jokatu esan zien: <<Etxe batean sartzen zaretenean, gelditu bertan herri hartatik atera arte. 11 Eta nonbait onartzen ez bazaituztete eta entzun nahi ez, handik alde egitean, astindu zeuen oinetako hautsa, beraien kontrako seinaletzat*>>. 12 Joan ziren, bada, haiek eta berriona hots egin zuten bihozberri zitezen. 13 Deabru asko botatzen zuten eta gaixo asko sendatzen, olioz igurtziz. Nor da Jesus? Zenbait iritzi (Mt 14,1-2; Lk 9,7-9) 14 Jakin zuen Herodes* erregeak Jesusen berri, honen izena oso entzuna baitzen. Batzuek zioten: <<Joan Bataiatzailea hilen artetik piztu da; horregatik du mirariak egiteko ahalmen hori>>. 15 Beste batzuek, berriz: <<Elias da>>. Eta beste zenbaitek: <>. 16 Iritzi hauek entzutean, honela zioen Herodesek: <>. Joan Bataiatzailea Herodesek hilarazi (Mt 14,3-12; Lk 3,19-20) 17 Izan ere, Herodesek Joan harrapatu eta kartzelan lotua zuen, Herodias zela eta. Herodias Herodesen anaia Feliperen* emaztea zen, baina Herodesek bere emaztetzat hartua zeukan. 18 Eta Joanek hau esaten zion Herodesi: <<Ez zaizu zilegi zeure anaiaren emaztea edukitzea>>. 19 Horregatik, gorroto zuen Herodiasek Joan eta hil egin nahi zuen; baina ezin, 20 Herodesek begirune baitzion; gizon zuzen eta santutzat zeukan, eta babestu egiten zuen. Joanen hitzek buruhausterik sortzen bazioten ere, gogoz entzuten zion. 21 Etorri zitzaion, ordea, Herodiasi aukerako eguna: Herodesek, bere urtebetetzekoan, afaria eman zien agintari, gudalburu eta Galileako handikiei. 22 Sartu zen jantokian Herodiasen alaba eta dantzan egin zuen, eta atsegin izan zitzaien Herodesi eta honen mahaikideei. Orduan, erregeak neskatxari esan zion: --Eskatu nahi duzuna, eta emango dizut. 23 Eta zin ere eginez agindu zion: 64

--Eskatu ahala guztia emango dizut, nire erreinuaren erdia bada ere. 24 Atera zen neskatxa eta bere amari galdetu zion: --Zer eskatuko diot? Amak erantzun: --Joan Bataiatzailearen burua. 25 Itzuli zen arin-arin erregeagana eta eskaria egin zion: <<Emadazu oraintxe bertan Joan Bataiatzailearen burua azpilean>>. 26 Goibel jarri zen erregea, baina mahaikideen aurrean egindako zinarengatik, ez zion ukatu nahi izan. 27 Bere guardiako bat bidali zuen, Joanen burua ekartzeko aginduz. Joan zen hura kartzelara eta lepoa moztu zion, 28 eta azpil batean ekarri zuen burua; neskatxari eman zion, eta neskatxak amari. 29 Joanen ikasleek, hori jakitean, haren gorpua jasotzera etorri eta hilobian ezarri zuten. Jesusek jendetzari lehenengoz jaten emam (Mt 14,13-21; Lk 9,10-17; Jn 6,1-14) 30 Apostoluek, berriro Jesusengana bildu zirenean, egin eta irakatsi zuten guztiaren berri eman zioten. 31 Jesusek esan zien: <>. Asko baitziren joan-etorri zebiltzanak, eta ez zuten jateko ere astirik. 32 Orduan, bazter batera joan ziren, beraiek bakarrik, txalupaz. 33 Baina jende askok ikusi zituen alde egiten, eta nora zihoazen igarri ere bai, eta herri guztietatik leku hartara jo zuten lasterka, haiei aurrea hartuz. 34 Txalupatik jaitsi zenean, jendetza handia ikusi zuen Jesusek. Errukitu egin zitzaien, artzain gabeko ardiak bezala baitzebiltzan, eta irakasten hasi zitzaien luze eta zabal. 35 Berandutu zuelarik, ikasleek hurbildu eta esan zioten: --Toki hau oso urruti dago eta berandu da. 36 Bidal itzazu, inguruko baserri eta auzoetara joan eta jatekoa eros dezaten. 37 Jesusek erantzun zien: --Eman zeuek jaten. Haiek, orduan: --Berrehun denarioren* ogia erostera joango ote gara, bada, hauei jaten emateko? 38 Baina Jesusek esan zien: --Zenbat ogi dituzue? Ea, ikusi. Begiratu, eta erantzun zioten: --Bost ogi, eta bi arrain ere bai. 39 Orduan, jende guztia zelaian taldeka eserarazteko agindu zien. 40 Berrogeita hamarnaka eta ehunaka eseri ziren. 41 Hartu zituen Jesusek bost ogiak eta bi arrainak eta, begiak zerura jasorik, bedeinkazioa esan, ogiak zatitu eta ikasleei eman zizkien, eta hauek jendeari eskaini. Bi arrainak ere guztien artean banatu zituen. 42 Asetzeraino jan zuten denek, 43 eta gelditutako ogi- eta arrain-hondarrez hamabi saski bete zituzten. 44 Bost mila gizon izan ziren jan zutenak. Jesus ur gainean oinez (Mt 14,22-33; Jn 6,15-21) 65

45 Berehala, Jesusek ikasleak txalupan sarrarazi eta bere aurretik bestaldera, Betsaidarantz, joateko agindu zien, berak jendeari agur egin bitartean. 46 Jendeari agur egin ondoren, mendira igo zen otoitz egitera. 47 Ilundu zuenean, untzia aintzira erdian zegoen, eta Jesus lehorrean, bakarrik. 48 Arraunketan ezinean ari zirela ikusirik, haizea kontra baitzuten, goiz aldera* ikasleengana joan zen Jesus, ur gainean oinez. Aurrera igarotzera zihoala, 49 ur gainean ibiltzen ikusi zuten eta, mamua zelakoan, oihuka hasi ziren; 50 denek ikusi zuten eta erabat izutu. Berehala hitz egin zien, ordea, Jesusek eta esan: --Lasai! Neu naiz. Ez beldurtu! 51 Txalupara igo zitzaien, eta haizea baretu egin zen. Are harrituago gelditu ziren, 52 oraindik ez baitzitzaien ogiena buruan sartu, adimena itsu zeukaten eta. Genesaret aldean sendakuntzak (Mt 14,34-36) 53 Aintzira igaro ondoren, Genesaret lurraldera* iritsi ziren, eta hantxe lehorreratu. 54 Untzitik atera orduko ezagutu zuen Jesus jendeak, 55 eta lurralde hartan guztian barrena joan ziren; eta Jesus non, haraxe eramaten zizkioten gaixoak ohatiletan. 56 Jesus joaten zen herri, auzo nahiz baserrietan, nonahi gaixoak atarietara ateratzen zizkioten. Soineko-ertza behintzat ukitzen uzteko eskatzen zioten, eta ukitzen zuten guztiak sendatzen ziren. Juduen usadioak eta Jainkoaren nahia (Mt 15,1-9) 7,1 Behin batean, fariseuak eta Jerusalemdik etorritako zenbait lege-maisu hurbildu zitzaizkion Jesusi, 2 eta konturatu ziren, honen ikasle batzuek otordua esku kutsatuekin egiten zutela, esku-garbikuntza* egin gabe, alegia. 3 Izan ere, fariseuek, eta juduek oro har, ez dute behin ere jaten lehenbizi eskuak arretaz garbitu gabe, zaharren ohiturari tinko eutsiz. 4 Azokatik etxeratzean ere, ez dute jaten garbikuntza egin gabe; eta badute beste hamaika ohiturazko betebehar: hala nola edalontzi, pitxer eta suilen* garbiketa. 5 Horrela bada, galdera hau egin zioten fariseuek eta lege-maisuek Jesusi: --Zergatik ez dute zure ikasleek zaharren ohiturari* dagokionez jokatzen? Nolatan jaten dute esku kutsatuekin? 6 Jesusek erantzun zien: --Itxurazaleok halakook! Ederki asko esan zuen zuetaz Isaias profetak, honako hau idatzi zuenean: Herri honek ezpainez ohoratzen nau, baina niregandik urrun du bihotza; 7 alferrik naute gurtzen; hauen irakaspena giza agindu hutsa. 8 <>. 9 Eta jarraitu zuen: 66

--Lasai zokoratzen duzue Jainkoaren agindua zeuen usadioak ezartzeko! 10 Esate baterako, Moisesek esan zizuen: Ohoratu aitamak, eta: Aita nahiz ama madarikatzen duenak heriotza-zigorra izango du. 11 Zuek, ordea, beste hau diozue: Norbaitek aitari edo amari esaten badio: < da (hau da, Jainkoarentzat opari)>>, 12 halakoak ez duela aitari edo amari ezertan lagundu beharrik; 13 horrela, Jainkoaren hitza baliogabe uzten duzue, zeuen arteko usadioengatik. Eta horrelakoak asko egiten dituzue. Zerk kutsatzen du gizakia? (Mt 15,10-20) 14 Jesusek berriro jendeari dei egin eta esan zion: <<Entzun niri denok eta ulertu ongi! 15 Ez da deus ere, kanpotik gizakiaren barrura sartuz, hau kutsa dezakeenik; barrutik ateratzen zaionak, horrek kutsatzen du gizakia>>. ( 16 *). 17 Jendearengandik alde egin eta etxeratu zenean, hitz horien esanahiaz galdetu zioten ikasleek. 18 Jesusek esan zien: --Beraz, ez duzue zuek ere ulertzen? Ez al duzue ikusten kanpotik sartzen zaion ezerk ez dezakeela gizakia zikindu? 19 Sartu, ez baitzaio bihotzera sartzen, sabelera baizik, eta handik komun-zulora. Hitz hauekin, janari guztiak garbiak direla adierazi nahi zuen. 20 Eta erantsi zuen: --Gizakiaren barrutik irteten denak, horrek bai egiten duela gizakia zikin! 21 Izan ere, barrutik, gizakiaren bihotzetik, ateratzen dira asmo txarrak, lizunkeria, lapurretak, hilketak, 22 adulterioak, diru-gosea, gaiztakeriak, maltzurkeria, lasaikeria, bekaizkeria, irainak, harrokeria, burugabekeria. 23 Gaiztakeria guztiok barrutik irteten dira, eta hauek dute gizakia kutsatzen. Jesusek emakume feniziarraren alaba sendatu (Mt 15,21-28) 24 Handik, Tiro* aldera joan zen Jesus. Etxe batean sartu zen, eta ez zuen inork jakiterik nahi; baina ezin izan zen ezkutuan egon. 25 Alaba espiritu gaiztoak hartua zeukan emakume bat, Jesusen berri jakin zuenekoxe, etorri eta oinetan ahozpeztu zitzaion. 26 Emakumea jentila* zen, feniziarra. Eta bere alabagandik deabrua bota zezala eskatzen zion Jesusi. 27 Jesusek erantzun: --Utzi lehenik seme-alabak asetzen; ez dago ongi seme-alabei ogia kendu eta txakurrei botatzea. 28 Emakumeak erantzun zion: --Bai, Jauna, halaxe da; baina txakurrek ere jan ohi dituzte seme-alaben ogi-apurrak mahai azpian. 29 Orduan, Jesusek: --Ederra erantzuna! Zoaz, bada; atera da deabrua zure alabagandik. 30 Itzuli zen etxera eta ohean etzana aurkitu zuen alaba; alde egina zen deabrua. Gor-mutua sendatu

67

31 Utzi zuen Jesusek Tiro aldea eta, Sidonen barrena, Galileako aintzirara iritsi zen berriro, Dekapolisko* lurraldean zehar. 32 Gizon gor bat eraman zioten, hizmotela gainera, eta eskua ezartzeko eskatu zioten. 33 Jesusek, jendearengandik aparte harturik, hatzak belarrietan sartu zizkion eta listuz mihia ukitu. 34 Gero, zerura begiratuz, hasperen egin eta esan zion: <<Effata!*>> (hau da, <>). 35 Eta une berean, ireki egin zitzaizkion belarriak, mihia askatu eta garbi hitz egiten hasi zen. 36 Gertatua inori ez aipatzeko agindu zien Jesusek; baina zenbat eta gehiago agindu, orduan eta areago zabaltzen zuten. 37 Eta biziki harrituta, honela zioten: <>. Jesusek jendetzari bigarrenez jaten eman (Mt 15,32-39) 8,1 Egun haietan, berriro jendetza oso ugaria izanik eta jatekorik ez, Jesusek bere ikasleei dei egin eta esan zien: 2--Errukia ematen dit jende honek: badaramatzate hiru egun nirekin eta ez dute deus ere jateko. 3 Etxera baraurik bidaltzen baditut, ahuleziak joko ditu bidean, urrutitik etorriak ere badira eta. 4 Ikasleek esan zioten: --Baina nork atera bakardade honetan hauek asetzeko adina ogi? 5 Hark galdetu zien: --Zenbat ogi dituzue? --Zazpi --erantzun zioten. 6 Orduan, jendeari lurrean esertzeko agindu zion. Gero, zazpi ogiak hartu eta, Jainkoari esker onezko otoitza egin ondoren, zatitu eta bere ikasleei eman zizkien, bana zitzaten. Haiek jendeari eskaini zizkioten. 7 Bazituzten arraintxo banaka batzuk ere; Jesusek bedeinkazioa esan, eta haiek ere banatzeko agindu zien. 8 Asetzeraino jan zuten, eta zazpi otarre bete zituzten hondarrekin. 9 Lau mila inguru ziren. Ondoren, Jesusek agur egin zien, 10 eta bere ikasleekin txalupara igo eta Dalmanuta* aldera joan zen. Fariseuak mirarizko seinale eske (Mt 16,1-4) 11 Fariseuak etorri eta Jesusekin eztabaidan hasi ziren: Jainkoarengandiko seinale bat eskatzen zioten azpikeriaz, bera nola harrapatuko. 12 Jesusek, barrutik hasperen eginez, esan zien: <>. 13 Eta, haiek bertan utzirik, txalupara igo zen eta bestaldera abiatu. Ikasleen burugogorkeria (Mt 16,5-12) 14 Ikasleei ogia hartzea ahaztu zitzaien, eta bat bakarra zeukaten untzian. 15 Jesusek oharpen hau egin zien: <> 68

16 Haiek, berriz, elkarren artean honela ari ziren: <>. 17 Konturatu zen Jesus eta esan zien: --Zer ari zarete ogirik ez daukazuela eta? Oraindik ez al duzue ulertzeko adimenik? Hain burugogorrak al zarete? 18 Begiak eduki, eta ez duzue ikusten? Belarriak eduki, eta entzuten ez? Ez al duzue gogoan, 19 bost mila gizonen artean bost ogiak banatu nituenean, zenbat saski bete zenituzten hondarrekin? --Hamabi --erantzun zioten. 20-- Eta lau mila gizonen artean zazpi ogiak banatu nituenean, zenbat otarre bete zenituzten hondarrekin? Haiek erantzun: --Zazpi. 21 Orduan, esan zien: --Eta oraindik ez duzue ulertzen? Jesusek itsua sendatu Betsaidan 22 Betsaidara* iritsi zirenean, itsu bat ekarri zioten Jesusi, ukitzeko erreguka. 23 Jesusek itsuari eskutik heldu eta herritik kanpora eraman zuen. Begiak listuz igurtzi ondoren, eskuak ezarri zizkion eta galdetu: --Ikusten al duzu ezer? 24 Hark begiratu zuen, eta erantzun: --Gizonak-edo nabaritzen ditut: zuhaitzak dirudite, baina ibili dabiltza. 25 Orduan, berriro eskuak ezarri zizkion begietan, eta argi ikusten hasi zen gizona; sendaturik gelditu zen, guztia garbi-garbi ikusten zuela. 26 Etxera bidali zuen Jesusek, herrian sartu ere ez egiteko aginduz. JESUS, GIZONAREN SEMEA: MESIAS SUFRIMENDU BIDEAN (8,27--10,52) Pedrok Jesus Mesiastzat aitortu (Mt 16,13-20; Lk 9,18-21) 27 Gero, Feliperen Zesarea* inguruko auzoetarantz abiatu zen Jesus bere ikasleekin. Bidean galdera hau egin zien: --Ni nor naizela dio jendeak? 28 Haiek erantzun zioten: --Batzuek Joan Bataiatzailea zarela; beste batzuek Elias; besteek profetaren bat. 29 Jesusek berriro galdetu zien: --Eta zuek, nor naizela diozue? Pedrok erantzun: --Zu Mesias zara. 30 Eta Jesusek inori ere ez esateko agindu zien zorrotz. Jesusek bere nekaldi-piztuerak lehenengoz iragarri (Mt 16,21-23; Lk 9,22) 69

31 Orduan, irakasten hasi zitzaien, Gizonaren Semeak asko sufritu behar zuela; zahar, apaizburu eta lege-maisuek gaitzetsi egingo zutela eta hil; eta hiru egunen buruan piztu egingo zela. 32 Argi eta garbi mintzatzen zitzaien honetaz. Pedro, Jesus aparte harturik, gogor egiten hasi zitzaion. 33 Baina Jesusek, itzuli eta ikasleei begira, gogor eraso zion Pedrori, esanez: --Alde nire ondotik, Satanas! Hire asmoak ez dituk Jainkoarenak, gizakiarenak baizik. Jesusi jarraitzea (Mt 16,24-28; Lk 9,23-27) 34 Gero, jendeari eta ikasleei dei eginik, esan zien Jesusek: <>. 9,1 Eta honela amaitu zuen: <>. Antzaldatzea: nekaldi ondoko aintza aurrez agertu (Mt 17,1-13; Lk 9,28-36) 2 Handik sei egunera, Jesusek Pedro, Santiago eta Joan hartu eta mendi garai batera eraman zituen aparte. Eta antzaldatu egin zen haien aurrean: 3 jantziak distiratsu bihurtu zitzaizkion, zuri-zuri, munduan inork jar litzakeen baino zuriago. 4 Eta Elias eta Moises agertu zitzaizkien Jesusekin hizketan. 5 Pedrok esan zion Jesusi: <<Maisu, zein ederki gauden hemen! Zergatik ez egin hiru etxola: bata zuretzat, bestea Moisesentzat eta bestea Eliasentzat?>> 6 Ez zekien zer esaten zuen ere, beldurrak jota baitzeuden. 7 Orduan, hodei batek estali zituen eta mintzo hau entzun zen hodeitik: <> 8 Eta hartan, inguruan begiratu eta Jesus bakarrik ikusi zuten berekin, eta besterik inor ez. 9 Menditik beherakoan, ikusitakoa inori ez aipatzeko agindu zien, harik eta Gizonaren Semea hilen artetik piztu arte. 10 Agindu hau bete zuten, baina <> horrekin zer adierazi nahi ote zien ziharduten beren artean. 11 Eta galdetu zioten: --Zergatik diote lege-maisuek lehenbizi Eliasek etorri* behar duela? 12 Jesusek erantzun: --Lehenbizi Eliasek etorri eta dena Jaunak nahi bezala eraberritu behar baldin badu, nolatan diote Liburu Santuek Gizonaren Semeak asko sufritu behar duela eta arbuiatua izan? 13 Hau diotsuet gainera: Elias etorri da*, baina gogoak emandako guztia egin diote, hartaz 70

idatzia zegoen bezala. Fedearen ahalmena: epileptikoaren sendakuntza (Mt 17,14-21; Lk 9,37-43a) 14 Beste ikasleengana itzuli zirenean, jendetza handia ikusi zuten haien inguruan, eta lege-maisu batzuk haiekin eztabaidan. 15 Jendea harriturik gelditu zen Jesus ikustean eta lasterka joan zitzaizkion agurtzera. 16 Jesusek galdetu zien: --Zer zenuten horiekin eztabaidan? 17 Jendarteko batek erantzun zion: --Maisu, hemen ekarri dizut neure seme hau: hitzik egiten uzten ez dion espiritua dauka*. 18 Non edo han espiritua jabetzen zaionean, lurrera botatzen du, eta mutikoa, lerdea dariola eta hortz-karraska, gogor-gogor gelditzen da. Zure ikasleei eskatu diet espiritua botatzeko, baina ezin izan dute. 19 Jesusek esan zien: --Hau gizaldi sinesgogorra! Noiz arte egon behar ote dut zuen artean? Noiz arte jasan behar ote zaituztet? Ekarri mutila. 20 Eraman egin zioten. Jesus ikusteaz batera, espirituak gogor astindu zuen mutikoa, eta lurrean iraulka eta lerdea zeriola utzi. 21 Jesusek mutilaren aitari galdetu zion: --Noiztik dago horrela? Hark erantzun: --Umetandik. 22 Askotan bota izan du sutara eta uretara ere, hilarazteko. Ezer egin ahal baduzu, erruki zaitez gutaz eta lagun iezaguzu. 23 Jesusek esan zion: --Ahal dudan diozu? Dena ahal du sinesten duenak. 24 Orduan, mutilaren aitak deiadarka: --Sinetsi nahi dut! Lagundu sinesgabe honi. 25 Jesusek, jendea pilatzen ari zela ikusirik, mehatxu egin zion espiritu gaiztoari: --Espiritu gor eta mutua, neuk agintzen diat: irten hadi mutil honengandik eta ez sartu gehiago. 26 Garrasika eta berebiziko astindua emanez, atera zen espiritu gaiztoa. Mutikoa hilik bezala gelditu zen. Ia denek hila zegoela zioten; 27 baina Jesusek eskutik hartu eta altxarazi egin zuen, eta mutikoa zutitu egin zen. 28 Jesus etxeratu zenean, ikasleek bakarrean galdetu zioten: --Eta guk, zergatik ezin izan dugu bota espiritu hori? 29 Erantzun zien: --Gisa honetako espirituak botatzeko bide bakarra otoitza* da. Jesusek nekaldi-piztuerak bigarrenez iragarri (Mt 17,22-23; Lk 9,43b-45) 30 Handik atera eta Galilean zehar zebiltzan. Jesusek ez zuen inork jakiterik nahi, 31 bere ikasleei irakastera emana baitzegoen. Honela ari zitzaien: <>. 32 Haiek, ordea, ez zuten ulertzen zer ari zitzaien; galdetzera, berriz, ez ziren 71

ausartzen. Nor handiena? (Mt 18,1-5; Lk 9,46-48) 33 Kafarnaumera iritsi ziren. Eta, etxean, Jesusek galdera hau egin zien: --Zer eztabaida izan duzue bidean? 34 Baina haiek hitzik ez; beren artean handiena nor ote zen eztabaidatu baitzuten bidean. 35 Eseri zen Jesus eta, Hamabiei dei eginik, esan zien: --Lehena izan nahi duena izan bedi denetan azkena eta denen zerbitzaria. 36 Eta gero, haur bat hartu, haien aurrera ekarri eta, magalean zuela, esan zien: 37--Honelako haurra nire izenean onartzen duenak neu onartzen nau; eta ni onartzen nauenak, ez nau ni onartzen, bidali nauen hura baizik. <> (Lk 9,49-50) 38 Joanek esan zion: --Maisu, gizon bat ikusi dugu zure izenean deabruak botatzen, eta eragotzi egin nahi izan diogu, ez baita gure taldekoa. 39 Baina Jesusek erantzun: --Ez eragotzi; ez baita inor, nire izenean mirari bat egin eta gero nitaz gaizki-esaka jardungo duenik. 40 Hau da, gure kontra ez dagoena, gure alde dago. 41 Benetan diotsuet: Mesiasen jarraitzaile zaretelako, ontzixka bat ur bada ere ematen dizuen inor ez da saririk gabe geldituko. Sinesmena galbidean jartzen dutenak (Mt 18,6-9; Lk 17,1-2) 42 <<Sinesten duten txiki hauetakoren baten sinesmena galbidean jartzen* duenak, hobe luke errotarri bat lepotik lotu eta itsasora amilduko balute. 43 Zeure eskuak galbidean jartzen bazaitu, moztu; hobe duzu eskumotz betiko bizitzan sartu, bi eskuekin infernura, itzalezineko sutara, erori baino. ( 44 *). 45 Zeure oinak galbidean jartzen bazaitu, moztu; hobe duzu hankamotz betiko bizitzan sartu, bi oinekin infernura jaurtikia izan baino. ( 46 *). 47 Zeure begiak galbidean jartzen bazaitu, atera; hobe duzu begibakar Jainkoaren erreinuan sartu, bi begiekin infernura jaurtikia izan baino; 48 han ez da barruko harra hiltzen, ez eta sua itzaltzen. 49 <>. Ezkontza eta dibortzioa (Mt 19,1-9; Lk 16,18) 10,1 Jesus, handik irtenik, Judeako mugetan sartu zen, Jordan ibaiaz bestaldera igaroz. Berriro jende-multzo handiak bildu zitzaizkion ondora eta bera, ohi zuen bezala, 72

irakasten hasi zitzaien. 2 Fariseu batzuek hurbildu eta, zertan harrapatuko, gizonak bere emaztea uztea zilegi ote zuen galdetu zioten. 3 Hark erantzun zien: --Zer agindu zizuen horretaz Moisesek? 4 Eta haiek: --Moisesek, dibortzio-agiria idatzi eta emaztea uzteko baimena eman zigun. 5 Jesusek esan zien: --Jainkoaren gauzetan itsu zaretelako* eman zizuen lege hori Moisesek. 6 Baina, munduaren hasieratik, Jainkoak gizaseme eta emakume egin zituen; 7 horregatik, gizasemeak bere aitamak utziko ditu eta emazteari elkartuko zaio*, 8 eta biak bat izango dira. Beraz, aurrerantzean ez dira bi, bat baino. 9 Horrela bada, Jainkoak uztartu duena, ez beza gizakiak aska. 10 Gero, etxean, arazo berari buruz galdegin zioten ikasleek. 11 Jesusek esan zien: --Bere emaztea utzi eta beste bat hartzen duenak adulterio egiten du lehenengoaren aurka; 12 eta bere senarra utzi eta beste bat hartzen duen emakumeak adulterio egiten du era berean. Jesus eta haurrak (Mt 19,13-15; Lk 18,15-17) 13 Beste batean, haurrak eraman zizkioten Jesusi, uki zitzan; ikasleek, berriz, haserre egiten zieten. 14 Hori ikustean, Jesus haserretu egin zen, eta esan: <>. 16 Eta haurtxoak magalean hartu eta bedeinkatu egiten zituen, eskuak ezarriz. Jesusek aberatsari dei (Mt 19,16-22; Lk 18,18-23) 17 Bidean abiatzera zihoala, gizon bat etorri zitzaion lasterka eta, aurrean belaunikaturik, galdetu zion: --Maisu ona, zer egin behar dut betiko bizia ondaretzat jasotzeko? 18 Jesusek erantzun zion: --Zergatik esaten didazu ona? Inor ez da ona Jainkoa besterik. 19 Badakizkizu aginduak: Ez hil inor, ez egin adulteriorik, ez ostu, ez egin gezurrezko testigantzarik, ez egin kalterik, ohoratu aitamak. 20 Hark, orduan: --Maisu, gazte-gaztetandik bete izan dut hori guztia. 21 Jesus maitasunez begira jarri zitzaion, eta esan: --Gauza bat falta zaizu bakarrik: zoaz, saldu daukazun guztia eta eman behartsuei, zeure aberastasuna zeruan izan dezazun; gero, zatoz eta jarraitu niri. 22 Hitz hauek entzutean, ilun jarri zen gizona eta atsekabez joan, ondasun handien jabe baitzen. Aberastasuna salbamenerako oztopo (Mt 19,23-26; Lk 18,24-27)

73

23 Inguruan begiratuz, Jesusek esan zien bere ikasleei: --Bai nekez sartuko direla aberatsak Jainkoaren erreinuan! 24 Harriturik utzi zituen ikasleak esaldi honek. Baina Jesusek berriro ere: --Ene semeok, zaila da benetan Jainkoaren erreinuan sartzea*. 25 Orratzaren begitik gamelua igarotzea errazago, aberatsa Jainkoaren erreinuan sartzea baino. 26 Ikasleek, gero eta nahasiago, honela zioten beren artean: --Nor salba daiteke, orduan? 27 Jesusek begira-begira jarri eta esan zien: --Gizakientzat bai ezinezko, baina Jainkoarentzat ez, dena baitezake Jainkoak. Dena utzi duten ikasleen saria (Mt 19,27-30; Lk 18,28-30) 28 Orduan, Pedrok esan zion Jesusi: --Hara, guk dena utzi dugu zuri jarraitzeko. 29 Jesusek erantzun: --Benetan diotsuet: Niregatik eta berrionagatik etxea, senideak, ama, aita, seme-alabak eta lurrak uzten dituenak, 30 orain, mundu honetan, ehun halako etxe, senide, ama, seme-alaba eta lur jasoko du, erasoaldiekin batera; eta gero, datorren munduan, betiko bizia. 31 Orain lehenengo diren asko azkenengo izango dira orduan, eta orain azkenengo direnak lehenengo. Jesusek nekaldi-piztuerak hirugarrenez iragarri (Mt 20,17-19; Lk 18,31-34) 32 Jerusalemerako bidean gora zihoazen, eta Jesus aurretik. Txunditurik zeuden; jarraitzen ziotenak beldurrez zihoazen. Berriro Hamabiak beregana bildu, eta zer gertatuko zitzaion adierazten hasi zitzaien: 33 <>. Zebedeoren semeen handinahia (Mt 20,20-23) 35 Santiago eta Joanek, Zebedeoren semeek, Jesusengana hurbildu eta esan zioten: --Maisu, eskatuko dizuguna zuk ematea nahi genuke. 36 Jesusek galdetu zien: --Zer nahi duzue, bada, niregandik? 37 Eta haiek: --Zu zeure aintzara heltzean, bata zure eskuinean eta bestea ezkerrean jar gaitezela. 38 Jesusek esan zien: --Ez dakizue zer eskatzen ari zareten. Gauza al zarete nik edan behar dudan edari saminetik edateko, edo nik murgildu behar dudan uretan murgiltzeko*? 39--Bai, gauza gara --esan zioten. Jesusek, orduan: 74

--Nik edan behar dudan edari saminetik, bai, edango duzue, bai eta nik murgildu behar dudan uretan murgilduko ere; 40 baina nire eskuin-ezkerretan eseri ahal izate hori ez dago nire esku inori ematea; Jainkoak norentzat prestatua duen, hari emango zaio. Zerbitzua ikasleen lege (Mt 20,24-28; Lk 22,24-27) 41 Beste hamarrak, hori entzutean, Santiago eta Joanen aurka haserre jarri ziren. 42 Jesusek dei egin eta esan zien: <>. Jesusek itsua sendatu Jerikon (Mt 20,29-34; Lk 18,35-43) 46 Jerikora iritsi ziren. Eta Jesus bere ikasleekin eta jendetza handiarekin hiritik irteterakoan, Bartimeo itsua, Timeoren semea, eskean zegoen bide-ertzean eserita. 47 Jesus Nazaretarra zela jakitean, oihuka hasi zen: --Daviden Semea, Jesus, erruki zakizkit! 48 Askok gogor egiten zioten, isilarazteko; baina hark areago oihu: --Daviden Semea, erruki zakizkit! 49 Jesusek gelditu eta hari dei egiteko agindu zuen. Dei egin zioten itsuari, esanez: --Izan bihotz! Jaiki, deika ari zaik. 50 Bere soingainekoa jaurtikiz, salto batean zutitu eta Jesusengana joan zen. 51 Jesusek galdegin zion: --Zer nahi duzu niregandik? Itsuak erantzun: --Berriro ikustea, Jauna*. 52 Jesusek esan zion: --Zoaz, zeure sinesmenak sendatu zaitu. Une berean ikusmena etorri zitzaion berriro, eta Jesusen ondoren zihoan bidean. JERUSALEMEN: JESUS MESIAS UKATUA (11,1--13,37) Jesus, fruiturik gabeko herriaren epaile (11,1--12,12) Jesus Jerusalemen Mesias bezala sartu (Mt 21,1-11; Lk 19,28-38; Jn 12,12-16) 11,1 Jerusalemera hurbildu zirenean, Oliamendi* inguruko Betfage eta Betania herrixketara iritsirik, bere ikasleetako bi bidali zituen Jesusek, 2 esanez: <
behar du, baina berehala itzuliko du> >>. 4 Joan ziren, bada, eta han aurkitu zuten astakumea ate ondo batean kanpotik lotuta, eta askatzen hasi ziren. 5 Bertan zeudenetariko batzuek esan zieten: <> 6 Jesusek esandakoa erantzun zieten, eta haiek astakumea utzi. 7 Jesusi eramanik, beren jantziak astakumeari bizkarrean ezarri zizkioten, eta Jesus gainean eseri zen. 8 Askok jantziak zabaltzen zituzten bidean; beste batzuek, berriz, bazterretan bildutako abarrostoak. 9 Aurretik eta atzetik zihoazenek honela zioten oihuka: <> 11 Jerusalemen, Jesus tenplura joan zen. Eta inguru guztiak begiratu ondoren, ordurako berandu baitzen, Betaniarantz atera zen Hamabiekin. Jesusek pikuondo agorra madarikatu (Mt 21,18-19) 12 Biharamunean, Betaniatik irten zirenean, Jesus gosetu egin zen. 13 Hostotan zegoen pikuondo bat urrutitik ikusirik, bertara joan zen, ea pikurik aurkitzen zuen; baina ondora iristean, ez zuen hostoa besterik aurkitu, ez baitzen piku-sasoia. 14 Orduan, pikuondoari esan zion: <<Ez dezala gehiago inork hiregandik fruiturik jan!>> Bere ikasleek ere entzun zioten. Tenplua herri guztientzat otoitz-etxe (Mt 21,12-17; Lk 19,45-48; Jn 2,13-16) 15 Heldu ziren Jerusalemera. Tenpluan sarturik, bertan salerosketan* ari zirenak kanpora botatzen hasi zen Jesus eta diru-trukalarien eta uso-saltzaileen mahaiak irauli egin zituen. 16 Eta ez zion inori uzten tenpluan barrena ezer eramaten. 17 Gero, irakasten hasi zitzaien, esanez: <<Ez al dio Liburu Santuak: Nire etxea otoitz-etxe izango da herri guztientzat? Zuek, berriz, lapur-zulo egina duzue>>. 18 Apaizburuak eta lege-maisuak, hori jakin zutenean, Jesus nola hilko hasi ziren; baina beldur zioten, jende guztia haren irakatsiaz harriturik baitzegoen. 19 Iluntzean, hiritik atera ziren Jesus eta ikasleak. Pikuondoa ihartua: fedea eta otoitza (Mt 21,20-22) 20 Hurrengo goizean goiz, handik igarotzean, pikuondoa sustraietaraino ihartua ikusi zuten. 21 Oroitu zen Pedro, eta Jesusi esan zion: --Maisu, begira, zuk madarikatutako pikuondoa dena ihartu da. 22 Jesusek erantzun: --Izan sinesmen Jainkoarengan! 23 Benetan diotsuet: Norbaitek esaten badio mendi honi: <>, eta mendiari agindu diona gertatuko dela zalantzarik gabe sinesten badu, halaxe gertatuko zaio. 24 Horregatik diotsuet: Otoitzean eskatzen duzuen edozer gauza, sinetsi lortu duzuela, eta emango dizue Jainkoak. 25 Eta otoitzean ari zaretela, barkatu inoren kontra ezer baduzue, zeruko Aitak ere zeuen 76

hutsegiteak barka diezazkizuen. ( 26 *). Nondik Jesusen aginpidea? (Mt 21,23-27; Lk 20,1-8) 27 Jerusalemera iritsi ziren. Jesus tenpluan zebilela, apaizburuak, lege-maisuak eta zaharrak hurbildu zitzaizkion, 28 galdezka*: --Zein aginpidez jokatzen duzu horrela? Nork eman dizu horretarako aginpidea? 29 Jesusek erantzun zien: --Nik ere gauza bat galdetuko dizuet; erantzun zuek, eta nik ere esango dizuet zein aginpidez jokatzen dudan horrela. 30 Joanek Jainkoaren aginduz ala giza aginduz bataiatzen zuen? Esan! 31 Haiek honela zioten beren artean: <<Jainkoaren aginduz ari zela esaten badiogu, zergatik ez genion sinetsi erantzungo digu. 32 Baina, nola esan giza aginduz ari zela?>> Honetarako, jendearen beldur ziren, guztiek profetatzat baitzeukaten Joan. 33 Beraz, erantzun zioten: --Ez dakigu. Jesusek, orduan: --Ba, nik ere ez dizuet esango zein aginpidez jokatzen dudan horrela. Nekazari hiltzaileen parabola (Mt 21,33-46; Lk 20,9-19) 12,1 Jesus parabola bidez hitz egiten hasi zitzaien: <. 7 Nekazariek, ordea, esan zuten beren artean: 8 Hartu, hil eta mahastitik kanpora bota zuten. 9 <> >> 12 Lege-maisu eta zaharrak Jesus atxilotu nahian zebiltzan, ongi jabetu baitziren beraiengatik esan zuela parabola hura. Baina, jendearen beldurrez, utzi eta alde egin zuten.

77

Jesus juduekin eztabaidan (12,13-44) Zesarrena Zesarri, Jainkoarena Jainkoari (Mt 22,15-22; Lk 20,20-26) 13 Gero, fariseu eta Herodesen alderdiko* batzuk bidali zizkioten Jesusi, hitzen batean harrapatzeko asmoz. 14 Etorri eta esan zioten: --Maisu, badakigu egiazale zarena eta ez dizuna axolarik inoren zeresanak; zuk, gizakiaren itxurari begiratu gabe, Jainkoaren bidea behar bezala irakasten duzu. Zilegi al da Zesarri zerga* ordaintzea, bai ala ez? Ordaindu behar al diogu, bai ala ez? 15 Baina Jesusek, haien azpikeriaz oharturik, esan zien: --Zergatik zatozkidate zirika? Ekarri txanpon bat, ikusteko. 16 Ekarri zioten, eta Jesusek galdegin zien: --Norenak dira irudi eta izen hauek? Haiek erantzun: --Zesarrenak. 17 Jesusek, orduan: --Eman Zesarrena Zesarri eta Jainkoarena Jainkoari. Txunditurik utzi zituen erantzun honekin. Hildakoen piztueraz (Mt 22,23-33; Lk 20,27-40) 18 Ondoren, saduzear batzuk etorri zitzaizkion Jesusi. Hauek ez dute sinesten hildakoak pizten direna. Eta honela galdegin zioten: 19--Maisu, Moisesek idatzi zigun: Norbaiti anaia hiltzen bazaio, emaztea seme-alabarik gabe utziz, ezkon bedi alarguntsarekin, anaiari ondorengoa emateko*. 20 Behin batean, baziren zazpi anaia. Zaharrena ezkondu eta seme-alabarik gabe hil zen. 21 Bigarrena alarguntsarekin ezkondu zen, eta seme-alabarik gabe hil zen hura ere. Berdin hirugarrena. 22 Horrela, ondorengorik gabe hil ziren zazpiak. Azkenik, hil zen emakumea ere. 23 Piztuerakoan, hildakoak piztuko omen direnean, noren emazte izango da, zazpiek izan baitzuten emazte? 24 Jesusek erantzun zien: --Ez ote zabiltzate oker, eta oker, hain zuzen, Liburu Santuetan esana eta Jainkoaren ahalmena ezagutzen ez dituzuelako? 25 Izan ere, hildakoak piztean, ez da inor ezkonduko: zeruko aingeruak bezalakoak izango dira denak. 26 Gainera, hildakoen piztueraz, ez al duzue irakurri Moisesen liburuan, sutan zegoen sasiaren pasartean, nola esaten dion Jainkoak berak: Ni Abrahamen, Isaaken eta Jakoben Jainkoa naiz? 27 Ez da hilen Jainkoa, biziena baizik. Oker zaudete oso. Agindurik nagusiena (Mt 22,34-40; Lk 10,25-28) 28 Ondoren, aurreko eztabaida entzundako lege-maisu bat aurreratu zitzaion. Jesusek zeinen jator erantzun zien ikusirik, galdera bat egin zion: --Zein da agindu guztietan nagusia? 78

29 Jesusek erantzun: --Hona hemen nagusia: Entzun, Israel: Jauna da gure Jainkoa, Jauna bat bakarra da! 30 Maita ezazu Jauna, zeure Jainkoa, bihotz-bihotzez, gogo osoz, adimen guztiz eta indar guztiz. 31 Eta hona hemen bigarrena: Maitatu lagun hurkoa zeure burua bezala. Ez da agindu hauek baino handiagorik. 32 Lege-maisuak, orduan: --Ederki, Maisu; egia diozu Jainkoa bakarra dela eta ez dela besterik esatean. 33 Bera bihotz-bihotzez, gogo osoz eta indar guztiz maitatzea, eta lagun hurkoa nork bere burua bezala maitatzea, erre-opari eta sakrifizio guztiak baino hobea da. 34 Eta Jesusek, zuhurki erantzun ziola ikusirik, esan zion: --Ez zaude Jainkoaren erreinutik urruti. Eta harrezkero, ez zen inor galderarik egitera ausartzen. Mesias, Daviden Seme eta Jaun (Mt 22,41-46; Lk 20,41-44) 35 Tenpluan irakasten ari zela, galdera hau egin zuen Jesusek: <. 37 <> Jendetza ugariak atseginez entzuten zion. Jesusek lege-maisuak salatu (Mt 23,1-12; Lk 20,45-47) 38 Bere irakasaldian, beste hau ere esan zien: <>. Alargun behartsuaren eskaintza (Lk 21,1-4) 41 Jesus tenpluko dirutegiaren aurrean eseria zegoen, jendeak kutxetara dirua nola botatzen zuen begira. Aberats askok ugari ematen zuen. 42 Etorri zen emakume alargun behartsu bat, eta bi sos* bota zituen, huskeria bat. 43 Jesusek bere ikasleei dei egin eta esan zien: <>. 79

Jesus eskatologiaz mintzo (13,1-37) Sarrera: tenplua suntsitua izango (Mt 24,1-2; Lk 21,5-6) 13,1 Jesus tenplutik ateratzean, bere ikasleetako batek esan zion: --Maisu, begira nolako harriak eta nolako eraikinak! 2 Jesusek esan zion: --Harri-lan ikusgarriak benetan! Baina horra, ez da harririk harri gainean geldituko: dena suntsituko dute. Azkenaren aurreko seinaleak (Mt 24,3-14; 10,17-22; Lk 21,7-19) 3 Gero, Oliamendin*, tenpluaren aurrez aurre eserita zegoela, Pedro, Santiago, Joan eta Andresek bakarrean galdetu zioten: 4--Esaguzu noiz gertatuko den hori, eta zertan ezagutuko den hori dena burutzera doala. 5 Honela mintzatu zitzaien, orduan, Jesus: <; eta jendea franko engainatuko dute. 7 Gerra-hots eta zurrumurruak entzutean, ez izutu: gertatu beharrekoa da hori guztia; baina oraindik ez da azkena. 8 Izan ere, nazioa nazioaren kontra eta erreinua erreinuaren kontra altxatuko dira; han eta hemen lurrikarak eta goseteak izango dira. Hori guztia erdiminen hasiera da. 9 <
21 < esango balizue, ez sinetsi. 22 Izan ere, gezurrezko mesiasak* eta sasiprofetak agertuko dira eta aukeratuak berak ere, ahal balitz, engainatzeko moduko mirariak eta egintza harrigarriak egingo dituzte. 23 Zuek, beraz, kontu izan! Jakinaren gainean jarri zaituztet aldez aurretik. Gizonaren Semearen etorrera (Mt 24,29-31; Lk 21,25-28) 24 <<Egun haietan, larrialdi horren ondoren, eguzkia ilunduko da, ilargiak ez du argirik egingo, 25 izarrak zeru goitik amiltzen hasiko dira eta ortzia dardarka ariko. 26 Orduan, Gizonaren Semea hodei artean ahalmen eta aintzaz beterik etortzen ikusiko dute. 27 Orduan, aingeruak bidali eta bere aukeratuak bilduko ditu lau haizeetatik, lur-muga batetik besteraino. Ez dakizue hau guztia noiz izango den. Egon erne! (Mt 24,32-36.42; 25,13-15; Lk 12,36-38; 21,29-33) 28 <> JESUS, JAINKOAREN SEMEA. NEKALDIA ETA PIZTUERA (14,1--16,8) Jesus bere gogoz heriotzara (14,1-42) Jesus nola atxilotuko (Mt 26,1-5; Lk 22,1-2; Jn 11,45-53) 14,1 Handik bi egunera, Pazko Jaia eta Legamigabeko Ogien Jaia ospatzen ziren. Apaizburu eta lege-maisuak Jesus maltzurkeriaz nola atxilotuko zebiltzan, hiltzeko. 2 Baina hau zioten: <<Ez gero jaiegunean, herrian iskanbilarik sor ez dadin>>. Emakume batek Jesus ukenduz igurtzi (Mt 26,6-13; Jn 12,1-8) 3 Jesus Betanian zen, Simon legendunaren etxean. Mahaian zegoela, emakume bat etorri zen, hartzurizko ontzian nardozko* ukendu garbi eta garestia zekarrela. Ontzia hautsi 81

eta Jesusi burura isuri zion. 4 Batzuek, haserre, honela ziotsoten elkarri: --Zergatik horrela alferrik galdu ukendu hori? 5 Hirurehun denarioz* goitik sal zitekeen eta dirua behartsuei eman. Eta marmarrean ari ziren emakumearen kontra. 6 Baina Jesusek esan zien: --Utzi bakean honi; zergatik gogaitarazten duzue? Egintza ona egin du nirekin. 7 Izan ere, behartsuak beti dituzue zeuen artean, eta nahi duzuenean egin diezaiekezue on. Baina ni ez nauzue betiko zuekin. 8 Ahal zuena egin du: nire gorputza ukenduz igurtzi du aldez aurretik hilobirako*. 9 Benetan diotsuet: Mundu guztian barrena, berriona hots egingo den edonon aipatuko da emakume hau eta beronek egina. Jesus Judasek saldua (Mt 26,14-16; Lk 22,3-6) 10 Judas Iskariote, Hamabietako bat, apaizburuengana joan zen, Jesus beraiei eskuetara emateko asmotan. 11 Entzutean, poztu egin ziren haiek eta dirua agindu zioten. Jesus haien eskuetara emateko egokiera bila hasi zen Judas. Azken afarirako prestaketak (Mt 26,17-19; Lk 22,7-13) 12 Legamigabeko Ogien Jaiko lehen eguna zen, Pazko-bildotsa hiltzen zeneko eguna. Ikasleek esan zioten Jesusi: --Non egin behar ditugu Pazko-afarirako prestaketak? 13 Hark ikasleetako bi bidali zituen, esanez: --Zoazte hirira, eta ur-suila daraman gizon batekin egingo duzue topo. Jarraitu berari, 14 eta sartuko den etxeko nagusiari esan: <<Maisuak galdetzen du non duen ikasleekin Pazko-bildotsa jateko tokia>>. 15 Berak gela zabal bat erakutsiko dizue goian, jantzirik eta atondua; prestatu hantxe behar ditugunak. 16 Joan ziren ikasleak eta, hirira iristean, dena Jesusek esan bezala gertatu zitzaien, eta Pazko-afaria prestatu zuten. Afarian: Judasen saldukeriaren iragarpena (Mt 26,20-25; Lk 22,14.21-23; Jn 13,21-30) 17 Ilunabarrean, joan zen Jesus Hamabiekin, 18 eta mahaian afaltzen ari zirelarik, Jesusek esan zuen: --Benetan diotsuet: Zuetako batek saldu egingo nau, nirekin jaten ari den batek. 19 Haiek, goibeldurik, galdezka hasi zitzaizkion bata bestearen ondoren: --Nik ote? 20 Jesusek erantzun: --Hamabiotako batek, nirekin plater beretik jaten ari denak. 21 Gizonaren Semea badoa, bai, Liburu Santuek hartaz dioten bezala; baina dohakabea Gizonaren Semea salduko duena! Hobe zukeen jaio izan ez balitz! Azken afaria: hona nire gorputz-odolak (Mt 26,26-29; Lk 22,15-20; 1 Ko 11,23-25) 82

22 Afaltzen ari zirela, ogia hartu zuen Jesusek eta, bedeinkazioa esan ondoren, zatitu eta eman egin zien, esanez: <>. 23 Gero, kopa hartu eta, esker onezko otoitza egin ondoren, eman egin zien eta denek edan zuten. 24 Eta esan zien: <>. Afalondoan: Pedroren ukoen iragarpena (Mt 26,31-35; Lk 22,31-34; Jn 13,36-38) 26 Gorazarreak kantatu ondoren*, Oliamendira abiatu ziren. 27 Jesusek esan zien: <>. 29 Pedrok esan zion: --Beste guztien sinesmenak huts egiten badu ere, nireak ez. 30 Jesusek erantzun: --Benetan diotsut: Gaur gauean, oilarrak bitan jo baino lehen, zuk hirutan ukatuko nauzu. 31 Baina Pedrok, gero eta areago: --Zurekin hil behar badut ere, ez zaitut inola ere ukatuko. Eta beste hainbeste zioten denek. Getsemaniko otoitz larria (Mt 26,36-46; Lk 22,39-46) 32 Getsemani izeneko landa batera iritsi ziren, eta Jesusek esan zien bere ikasleei: <>. 33 Pedro, Santiago eta Joan eraman zituen berekin. Ikara eta larria sentitzen hasi zen, 34 eta esan zien: <>. 35 Eta aurreraxeago joanik, lurrean erori eta otoizka ari zitzaion Jainkoari, urrun ziezaiola ordu hura, ahal bazen. 36 Honela zioen: <>. 37 Ikasleengana joan eta lotan aurkitu zituen. Pedrori esan zion: <<Simon, lotan? Ordu bete ere ezin izan zara erne egon? 38 Zaudete erne eta egizue otoitz, tentaldian ez erortzeko: gogoz gartsu izan arren, ahula baita gizakia*>>. 39 Berriro aldendu eta otoitz egin zuen, lehengo hitz berak esanez. 40 Berriro itzulirik, lo aurkitu zituen, begiak astun baitzituzten; haiek ez zekiten zer esan. 41 Joan zitzaien hirugarren aldiz eta esan zien: <<Egin lo eta hartu atseden! Kito! Iritsi da ordua: hona Gizonaren Semea bekatarien eskuetara emana. 42 Jaiki, goazen, hemen da salduko nauena!>> Jesus giza eskuetan (14,43--15,47) Jesus lotua daramate 83

(Mt 26,47-56; Lk 22,47-53; Jn 18,3-12) 43 Jesus hizketan ari zela, han agertu zen Judas, Hamabietako bat; gizon-multzo bat zetorren harekin, ezpata eta makilak eskuetan, apaizburu, lege-maisu eta zaharrek bidalirik. 44 Saltzaileak seinale hau jarria zien: <>. 45 Iritsi zeneko, Jesusengana hurbildu eta esan zion: <<Maisu!>> Eta musu eman zion. 46 Besteek heldu eta atxilotu egin zuten. 47 Han zegoen batek ezpata atera, apaiz nagusiaren morroia jo eta belarria moztu zion. 48 Jesusek esan zien: <<Ezpataz eta makilaz etorri zarete, lapur baten bila bezala, ni harrapatzera! 49 Egunero zuen artean nengoen tenpluan irakasten, eta ez ninduzuen atxilotu. Baina hala behar du, Liburu Santuetan idatzia bete dadin>>. 50 Ikasleek Jesus utzi eta ihes egin zuten. 51 Gazte bat ondoren zihoakion, soinean oihal bat besterik ez zuela. Heldu zioten, 52 baina oihala utzi eta ihes egin zien biluzik. Jesus judu-biltzarraren aurrean (Mt 26,57-68; Lk 22,54-55.63-71; Jn 18,13-15.19-24) 53 Apaiz nagusiaren etxera eraman zuten Jesus eta han bildu ziren apaizburu, zahar eta lege-maisu guztiak. 54 Pedro Jesusen ondoren joana zen, urrutitik jarraituz, apaiz nagusiaren jauregi barruraino. Eta morroiekin batera eserita, sutondoan berotzen ari zen. 55 Apaizburuak eta Biltzar Nagusi* osoa Jesusen kontrako lekukotasun bila zebiltzan, heriotzara kondenatzeko, baina ezin zuten aurkitu; 56 askok haren kontra gezurrezko testigantzak egiten bazituzten ere, haien lekukotasunak ez zetozen bat. 57 Batzuek zutitu eta gezurrezko testigantza hau egin zuten Jesusen kontra: 58 <>. 59 Baina honetan ere ez zetozen bat beren esanetan. 60 Orduan, apaiz nagusiak, biltzarraren erdian zutik, galdetu zion Jesusi: --Ez al diezu deus ere erantzun behar zure kontra ateratzen dituztenei? 61 Baina Jesus isilik zegoen, eta ez zuen ezer erantzuten. Apaiz nagusiak berriro galdetu zion: --Zu al zara Mesias, Jainko bedeinkatuaren Semea? 62 Jesusek erantzun: --Bai, neu naiz, eta Gizonaren Semea Ahalguztidunaren eskuinean eserita eta zeruko hodei artean etortzen ikusiko duzue. 63 Apaiz nagusiak bere jantziak urratu* zituen eta esan: --Ba ote dugu lekuko beharrik? 64 Zeuek entzun duzue biraoa*. Zer deritzozue? Heriotza merezi zuela erabaki zuten denek. 65 Batzuk listuka hasi zitzaizkion eta, aurpegia estalirik, ukabilkadak ematen zizkioten, esanez: <> Guardek ere masailakoka zerabilten. Pedrok Jesus ukatu (Mt 26,69-75; Lk 22,56-62; Jn 18,15-18.25-27)

84

66 Pedro beheko patioan zegoela, apaiz nagusiaren neskame bat etorri zen. 67 Pedro berotzen ikusirik, begira jarri eta esan zion: --Hi ere Nazareteko Jesusekin bizi hintzen. 68 Baina hark ukatu, esanez: --Ez zekinat zer dionan ere, ez dinat ulertzen. Atarira irten zen, eta oilarrak jo zuen*. 69 Ikusi zuen neskameak eta han zeudenei ere honela hasi zitzaien: --Hau ere haietakoa diagu. 70 Pedrok berriro ukatu zuen. Geroxeago, ingurukoek ere esan zioten: --Bai, haietakoa haiz, noski, galilearra* haiz eta. 71 Orduan, Pedro biraoka eta maldizioka hasi zen: --Ez dut ezagutzen zuek diozuen hori. 72 Une hartan, bigarren aldiz jo zuen oilarrak. Gogoratu zitzaion Pedrori Jesusek esana: <>, eta negarrari eman zion. Jesus Pilatoren aurrean (Mt 27,1-2.11-14; Lk 23,1-5; Jn 18,28-38) 15,1 Eguna argitu bezain laster, apaizburu, zahar eta lege-maisuak bildu ziren --Biltzar Nagusi osoa--, eta, erabakia hartu ondoren, Jesus lotuta eraman zuten eta Pilatoren* eskuetara eman. 2 Pilatok galdetu zion: --Zu al zara juduen erregea? Jesusek erantzun zion: --Zeuk diozu. 3 Apaizburuek salaketa asko egiten zituzten haren kontra. 4 Pilatok esan zion: --Ez al duzu ezer erantzun behar? Begira zenbat gauzaz salatzen zaituzten. 5 Baina Jesusek ez baitzion gehiago erantzun, harriturik gelditu zen Pilato. Jesus heriotzara kondenatua (Mt 27,15-26; Lk 23,13-25; Jn 18,39--19,16) 6 Pazko Jaiero preso bat askatu ohi zuen Pilatok, herriak eskatzen zuena. 7 Bazen kartzelan Barrabas zeritzan bat, matxinadakoan giza hilketa bat egina, beste batzuekin batera. 8 Igo zen jendea gobernariaren jauregira eta ohitura zuena emateko eskatu zioten. 9 Pilatok erantzun zien: --Nahi al duzue juduen erregea askatzea? 10 Ongi baitzekien apaizburuek bekaizkeriaz emana ziotela Jesus. 11 Baina apaizburuek jendea berotu zuten, Barrabas libratzeko eska zezan. 12 Berriro mintzatu zitzaien Pilato: --Eta zer egin behar dut juduen errege deitzen duzuen honekin? 13 Jendeak, orduan, oihu: --Gurutzera hori! 14 Eta Pilatok: --Zer oker egin du, bada? Haiek, are eta oihu handiagoz: 85

--Gurutzera hori! 15 Orduan, Pilatok, jendeari poz emateagatik, Barrabas askatu zien eta Jesus, zigorkarazi ondoren*, haien eskuetara eman zuen, gurutziltza zezaten. Soldaduen isekak (Mt 27,27-31; Jn 19,2-3) 16 Soldaduek gobernariaren jauregira sartu zuten Jesus, eta gudu-taldeko denak bildu zituzten. 17 Purpurazko jantzia ipini zioten soinean eta arantzaz egindako koroa buruan. 18 Eta agurka hasi zitzaizkion: <> 19 Kanaberaz jotzen zuten buruan, listua botatzen zioten eta, belaunikatuz, aurrean ahozpez jartzen zitzaizkion. 20 Nahikoa iseka egin ondoren, purpurazko jantzia erantzi eta bere soinekoak jarri zizkioten. Gero, atera eta gurutzean josteko eraman zuten. Jesus gurutziltzatua (Mt 27,32-38; Lk 23,26.32-33.38; Jn 19,17-24) 21 Sorotik etxerakoan handik zihoan bat, Simon Zirenekoa (Alexandro eta Ruforen aita), Jesusen gurutzea eramatera* behartu zuten. 22 Golgota izeneko tokira eraman zuten Jesus (Golgotak <<Buru-hezur>> esan nahi du). 23 Mirraz nahasiriko ardoa* eskaini zioten, baina ez zuen hartu. 24 Josi zuten gurutzean, eta haren jantziak banatu egin zituzten, zer zeinentzat zotz eginez. 25 Bederatziak ziren gurutziltzatu zutenean. 26 Eta honela zioen kondenaren arrazoia adierazten zuen idazkunak: <<Juduen erregea>>. 27 Jesusekin batera, bi lapur gurutziltzatu zituzten, bata eskuinean eta bestea ezkerrean. ( 28 *). Jesus gurutzean iraindua (Mt 27,39-44; Lk 23,35-39) 29 Handik igarotzen zirenek irain egiten zioten Jesusi, buruari eragin eta esanez: <> 31 Era berean, apaizburu eta lege-maisuek ere irri egiten zioten, elkarri esanez: <>. Berarekin gurutzean josiak zeudenek ere irain egiten zioten. Jesusen heriotza (Mt 27,45-56; Lk 23,44-49; Jn 19,28-30) 33 Eguerdian, ilundu egin zuen lurbira osoan hirurak arte. 34 Hiruretan, Jesusek oihu handiz esan zuen: <<Eloi, Eloi, lema sabaktani*?>> (Hau da: <<Ene Jainko, ene Jainko, zergatik utzi nauzu?>>). 35 Hau entzutean*, bertan zeuden batzuek esan zuten: <<Eliasi deika ari duk>>. 86

36 Orduan, batek, lasterka joan, belaki bat ozpinetan busti eta, kanabera bati muturrean erantsiz, edatera eman zion, esanez: <<Egon, ea datorkion Elias gurutzetik eraistera>>. 37 Baina Jesusek, deiadar handia eginez, azken arnasa eman zuen. 38 Orduan, santutegiko oihala* erdiz erdi urratu zen, goitik behera. 39 Aurrean zegoen erromatar ehuntariak, nola hil zen ikustean, esan zuen: <>. 40 Baziren han emakume batzuk ere, urrutitik begira; haien artean, Magdalako Maria, Santiago gaztearen eta Joseren ama Maria, eta Salome. 41 Hauek Jesusen ondoren eta beraren zerbitzuan ibiliak ziren, Galilean zegoela; bazeuden beste emakume asko ere, Jesusekin Jerusalemera igotakoak. Jesus hilobian ezarria (Mt 27,57-61; Lk 23,50-56; Jn 19,38-42) 42 Ilunabarrean --larunbat-bezpera zen egun hura, festarako prestaketak egiteko eguna*--, 43 Arimateako Jose Pilatogana joatera ausartu zen, Jesusen gorpua eskatzera. Jose hau kontseiluko* kide ospetsua zen, eta Jainkoaren erregetza noiz iritsiko zain zegoen. 44 Harritu zen Pilato ordurako hila izateaz, eta ehuntariari dei egin eta galdetu zion ea egia zen hilda zegoela. 45 Ehuntariaren argibideak jaso ondoren, gorpua eramateko baimena eman zion Joseri. 46 Honek izara bat erosi eta, Jesus gurutzetik eraitsirik, izaran bildu zuen eta haitzean zulaturiko hilobi batean ezarri. Gero, harri bat irauliz, hilobiko sarrera itxi zuen. 47 Magdalako Maria eta Maria, Joseren ama, non ezartzen zuten begira zeuden. Hilobia hutsik: <> (Mt 28,1-8; Lk 24,1-12; Jn 20,1-10) 16,1 Larunbata igaro zenean, Magdalako Mariak, Santiagoren ama Mariak eta Salomek usain-gozoko ukenduak erosi zituzten, Jesusen gorpua gantzutzeko*. 2 Eta asteko lehen egunean*, goizean goiz, eguzkia atera orduko, hilobira joan ziren. 3 Honela ari ziren beren artean: <> 4 Begiratu eta harria alboratua zela ohartu ziren, oso astuna zen arren. 5 Hilobian sarturik, gazte bat ikusi zuten eskuinaldean eseria, soineko zuriz jantzia, eta erabat izutu ziren. 6 Baina hark esan zien: <<Ez izutu! Nazareteko Jesus gurutziltzatuaren bila zabiltzate. Piztua da, ez dago hemen. Ikusi jarri zuteneko tokia. 7 Zoazte, bada, haren ikasleei, eta Pedrori bereziki, esatera: >>. 8 Emakumeek hilobitik ihesi alde egin zuten, sartu zitzaien izu eta ikaraz; eta, beldurraren beldurrez, ez zioten inori ezer esan. ERANSKINA* (16,9-20) Jesusen agerraldiak (Mt 28,9-10; Lk 24,13-35; Jn 20,11-18) 9 Asteko lehen egunaren goizean pizturik, Jesus lehenik Magdalako Mariari agertu 87

zitzaion, zeinengandik zazpi deabru bota baitzituen. 10 Hura Jesusekin bizi izan zirenei berri ematera joan zen, nahigabez eta negarrez baitzeuden. 11 Baina haiek, bizi zela eta berak ikusi zuela entzutean, ez zioten sinetsi. 12 Gero, beraietako biri agertu zitzaien, beste itxura batez, auzo batera bidean zihoazela. 13 Hauek ere besteei berri ematera itzuli ziren; baina ez zieten sinetsi. Azken mandatua: zabaldu berriona munduan (Mt 28,16-20; Lk 24,36-49; Jn 20,19-23; Eg 1,6-8) 14 Azkenik, Hamaikei agertu zitzaien, mahaian eserita zeudela, eta aurpegira bota zizkien beren sinesgabetasuna eta burugogorkeria, pizturik ikusi zutenei sinetsi ez zietelako. 15 Eta esan zien: <>. 19 Horrela hitz egin ondoren, Jesus Jauna zerura jasoa izan zen eta Jainkoaren eskuinean eseri zen. 20 Haiek, berriz, alde guztietara joan ziren berriona hots egitera. Eta Jauna bera ari zen haiekin, egiten zituzten mirarien bidez mezua baietsiz*. \z

EBANJELIOA LUKASEN ARABERA Hitzaurrea. Eskaintza 1,1 Teofilo agurgarria, askok ekin diote gure artean izan diren gertakarien historia idazteari, 2 hasieran begizko testigu eta gero berrionaren predikari izandakoek jakinarazi digutenaren arabera. 3 Neuri ere on iruditu zait dena bere harian zuretzat idaztea, hasieratik guztia zehatz-mehatz aztertu ondoren, 4 jaso dituzun iraskaspenak zeinen finkatuak dauden ikus dezazun. JESUSEN AURKEZPENA (1,5--4,13) Jaiotza eta haurtzaroa (1,5--2,52) Joan Bataiatzailearen jaiotza iragarri 88

5 Herodes Judeako erregearen garaian, bazen Zakarias zeritzan apaiz bat, Abiasen apaiz-sailekoa; haren emaztea, Elisabet, Aaronen* ondorengoa zen. 6 Zintzoak ziren biak Jainkoaren aurrean, eta Jaunaren agindu eta legeak huts egin gabe betez bizi ziren. 7 Ez zuten haurrik, Elisabet agorra baitzen, eta urteetan aurreratuak biak. 8 Behin batean, Zakarias apaiz-zerbitzua egiten ari zen tenpluan Jainkoaren aurrean, bere apaiz-sailaren txanda baitzen. 9 Apaizen ohituren arabera, berari egokitu zitzaion Jaunaren santutegira sartzea intsentsua eskaintzeko*. 10 Herri guztia kanpoan zegoen otoitzean, intsentsua eskaintzen zen bitartean. 11 Hartan, Jaunaren aingeru bat azaldu zitzaion Zakariasi, intsentsu-aldarearen eskuinean zutik. 12 Hura ikustean, ikaratu egin zen Zakarias eta beldurrak hartu zuen. 13 Baina aingeruak esan zion: --Ez beldurtu, Zakarias, entzun du Jainkoak zure eskaria. Zeure emazte Elisabetek semea emango dizu eta Joan ipiniko diozu izena. 14 Pozez beteko zara, eta beste jende asko ere poztuko da haren jaiotzaz, 15 handia izango baita benetan Jaunaren aurrean. Ez du ardorik, ez pattarrik edango*, eta amaren sabeletik bertatik Espiritu Santuaz beteko du Jainkoak. 16 Israeldar asko bihurtuko ditu beren Jainko Jaunarengana. 17 Eliasen espiritu eta ahalmenaz jantzirik, Jaunaren aurretik etorriko da, gurasoak eta seme-alabak elkarrekin baketzeko* eta errebeldeak zintzoen senera bihurtzeko; horrela, prestatuko du herria Jauna onartzeko. 18 Zakariasek esan zion aingeruari: --Nola jakin dezaket horrela gertatuko dena? Ni zaharra naiz, eta emaztea ere urteetan aurreratua. 19 Aingeruak erantzun zion: --Ni Gabriel naiz eta Jainkoaren zerbitzura nago; berak bidali nau zuri hitz egitera eta berri hau ematera. 20 Hara, mutu geldituko zara eta ezin izango duzu hitz egin hau guztia gertatu arte, bere garaian beteko diren nire hitzak sinetsi ez dituzulako. 21 Bien bitartean, herria Zakariasen zain zegoen, santutegian horrenbeste luzatzen zuelako harriturik. 22 Irten zenean, ezin zien hitz egin, eta jabetu ziren ikuskariren bat izan zuela santutegian; keinuka egiten zien, mutu gelditua baitzen. 23 Tenpluko bere zerbitzu-egunak amaitu zituenean, etxera itzuli zen. 24 Handik laster, Elisabet emaztea haurdun gelditu zen, eta bost hilabetez etxetik atera gabe egon zen. Hau zioen: 25 <>. Jesusen jaiotza iragarri 26 Handik sei hilabetera, Jainkoak Gabriel aingerua bidali zuen Nazaret zeritzan Galileako herri batera, 27 birjina batengana; birjinak Maria zuen izena, eta Jose zeritzan Daviden jatorriko gizon batekin ezkontzeko hitz emana zegoen. 28 Aingeruak, Mariarenean sarturik, esan zion: --Agur, Jainkoaren gogoko hori! Jauna zurekin. 29 Hitz hauek entzutean, ikaratu egin zen Maria eta agur horrek zer esan nahi ote zuen galdetzen zion bere buruari. 30 Aingeruak esan zion: --Ez beldurtu, Maria! Jainkoak gogoko zaitu. 31 Hara, haurdun gertatuko zara, semea izango duzu eta Jesus* ipiniko diozu izena. 32 Handia izango da, Goi-goikoaren Seme deituko diote, eta bere aita Daviden tronua emango dio Jainko Jaunak. 33 Israel herriko errege izango da betiko, eta beraren erregetzak ez du azkenik izango. 89

34 Mariak esan zion aingeruari: --Baina nola gerta daiteke hori, ez bainaiz gizon batekin bizi? 35 Aingeruak erantzun zion: --Espiritu Santua etorriko da zuregana, Goi-goikoaren indarrak hodeiak bezala* estaliko zaitu; horregatik, zuregandik jaioko dena santua izango da eta Jainkoaren Seme deituko diote. 36 Begira, Elisabet zure lehengusina ere haurdun gertatu da bere zaharrean eta sei hilabeteko dago agorra omen zena; 37 Jainkoarentzat ez baita ezer ezinezkorik. 38 Orduan, esan zuen Mariak: --Hona hemen Jaunaren mirabea. Gerta bekit zuk esan bezala. Eta aingeruak utzi egin zuen. Mariak Elisabeti ikustaldia 39 Handik egun batzuetara, Maria etxetik atera eta Judeako mendialdeko hiri batera joan zen arin-arin, 40 eta, Zakariasen etxean sarturik, Elisabeti agur egin zion. 41 Mariaren agurra entzun bezain laster, Elisabeti punpaka hasi zitzaion haurra sabelean. Une berean, Espiritu Santuaz beterik gelditu zen Elisabet, 42 eta goraki esan zuen: <> Mariaren kantika 46 Orduan, Mariak esan zuen: 47 <<Jaunaren handitasuna dut goresten, pozaren pozez daukat barrena, Jainkoa baitut salbatzaile. 48 Bere mirabe ezerez honengan jarri ditu begiak; horregatik, dohatsu deituko naute guztiek gaurdanik. 49 Gauza handiak egin ditu nire alde Ahalguztidunak. Santua da 50 eta gizaldiz gizaldi errukitsua begirune diotenentzat. 51 Bere indar guztiaz jokatu du: buru-harroak suntsitu ditu, 52 ahaltsuak goi-postuetatik bota eta ezerezak gora jaso; 53 ondasunez bete ditu gose zeudenak, eta esku-hutsik bidali aberatsak; 54 lagun etorri zaio bere herri Israeli, bere errukiaz oroiturik: 90

55 hala hitz emana zien gure arbasoei, Abrahami eta ondorengoei betierean>>. 56 Mariak hiruren bat hilabete egin zituen Elisabetekin; gero, etxera itzuli zen. Joan Bataiatzailearen jaiotza 57 Denbora bete zitzaionean, Elisabetek semea izan zuen. 58 Jakin zuten auzokoek eta ahaideek zeinen erruki handia izan zion Jaunak, eta harekin batean poztu ziren. 59 Jaio eta zortzi egunera, haurra erdaintzera joan ziren, eta aitaren izena ipini nahi zioten, Zakarias. 60 Baina amak esan zuen: --Ez, Joan izango du izena. 61 Esan zioten: --Ez duzu senitartean inor izen horretakorik. 62 Orduan, aitari galdetu zioten keinuka, ea zein izen nahi zion jarri. 63 Hark oholtxo bat eskatu zuen eta bertan idatzi: <<Joan du izena>>. Denak harriturik gelditu ziren. 64 Bat-batean, mihia askatu zitzaion Zakariasi, eta berriro hitz egiten eta Jainkoa goresten hasi zen. 65 Auzoko guztiak beldurrak hartu zituen, eta Judeako mendialde guztian zabaldu zen gertatuaren berri. 66 Entzuten zuten guztiek beren baitarako esaten zuten: <> Zeren Jauna lagun baitzuen. Zakariasen kantika 67 Zakarias, haurraren aita, Espiritu Santuaz beterik, profeta bezala mintzatu zen, esanez: 68 <
76 Eta zuri, haurtxo horri, Goi-goikoaren profeta deituko dizute, Jaunaren aurretik joango baitzara hari bidea prestatuz, 77 haren herriari salbamena, bekatuen barkamena iragarriz. 78 Gure Jainkoaren barru errukitsuari esker, goiz-argia agertuko zaigu zeru goitik, 79 ilunperik beltzenean daudenei argi egitera, gure pausoak bake-bidetik zuzentzera>>. 80 Haurra gorputzez haziz eta espirituz sendotuz zihoan; basamortuan bizi izan zen, Israel herriaren aurrean agertu beharreko egunera arte. Jesusen Jaiotza (Mt 1,18-25) 2,1 Garai hartan, mundu guztiko erroldaketa egiteko agindu zuen Augusto enperadoreak*. 2 Lehen erroldaketa hau Siriako* gobernari Kirino zela egin zen. 3 Beraz, erroldatzera joan ziren denak, nor bere herrira. 4 Jose ere, Daviden familia eta jatorrikoa baitzen, Galileako Nazaret herritik Judeako Belen zeritzan Daviden herrira igo zen 5 bere emazte Mariarekin, erroldatzera. Maria haurdun zegoen. 6 Belenen zeudela, haurra izateko egunak bete zitzaizkion, eta 7 lehen-semea izan zuen; oihaletan bildu eta abere-aska batean ezarri zuen, ez baitzen ostatuan haientzat tokirik. Aingeruak eta artzainak 8 Baziren inguru hartan artzain batzuk, gauez kanpoan artaldea txandaka zaintzen. 9 Jaunaren aingerua aurkeztu zitzaien eta Jaunaren aintzak argiz inguratu zituen; haiek beldur-ikaraz gelditu ziren, 10 eta aingeruak esan zien: <<Ez beldurtu! Hara, berrion pozgarria dakarkizuet, bai zuentzat, bai herri osoarentzat ere: 11 Salbatzailea, hau da, Mesias Jauna, jaio zaizue gaur Daviden herrian. 12 Eta hona seinalea: jaioberri bat aurkituko duzue oihaletan bildua eta askan etzana>>. 13 Bat-batean, zeruko aingeru-talde handi bat azaldu zen aingeruaren inguruan, Jainkoa goretsiz: 14 <> 15 Aingeruek zerura alde egin zutenean, artzainek ziotsaten elkarri: <>. 16 Joan ziren lasterka eta han aurkitu zituzten Maria, Jose eta jaioberria askan etzana. 17 Ikusi zutenean, haurtxo hartaz esan zitzaiena kontatu zuten. 18 Artzainek esandakoa entzun zuten guztiak harriturik gelditu ziren. 19 Mariak, berriz, gertakari guztiok gogoan hartzen zituen, bere barruan hausnartuz. 20 Artzainak entzun eta ikusi zutenarengatik Jainkoari aintzaka eta goraka itzuli ziren, dena aingeruak esan bezala gertatu baitzitzaien. 92

21 Jaio eta zortzi egunera haurra erdaindu zutenean, Jesus izena ezarri zioten, sortu aurretik aingeruak esan bezala. Jesus tenpluan aurkeztua 22 Moisesen legean agindutako garbikuntza egiteko unea iritsi zitzaienean*, gurasoek Jesus Jerusalemera eraman zuten Jaunari aurkezteko. 23 Izan ere, honela agintzen du Jaunaren legeak: Lehen-seme guztiak Jaunari sagaratuko zaizkio. 24 Jaunaren legean ezarritako oparia ere eskaini zuten: bi usapal edo bi usakume. 25 Bazen Jerusalemen Simeon izeneko bat, gizon zintzo eta jainkozalea, Jainkoak Israel noiz kontsolatuko zain zegoena. Espiritu Santua berekin zuen 26 eta aditzera emana zion ez zela hilko Jaunak bidalitako Mesias ikusi gabe. 27 Espirituak eraginik, tenplura joan zen eta, Jesusen gurasoak legeak agintzen zuena betetzeko asmoz tenpluan sartzerakoan, 28 haurra besoetan hartu eta Jainkoa goretsi zuen esanez: 29 <>. 33 Aitamak harriturik zeuden Simeonek haurraz esaten zuenarengatik. 34 Simeonek bedeinkatu egin zituen eta haurraren ama Mariari esan zion: <>. 36 Bazen profetesa bat ere, Ana, Fanuelen alaba, Aserren leinukoa. Urteetan oso aurreratua zen: gaztetan ezkondu eta zazpi urtez senarrarekin bizi ondoren, 37 alargun gelditu zen, eta bazituen laurogeita lau urte. Ez zen tenplutik ateratzen, eta gau eta egun Jainkoa zerbitzatzen zuen bertan, barau eta otoitz. 38 Une hartan aurkezturik, Jainkori eskerrak ematen hasi zen, eta haurrari buruz hitz egiten Jerusalemen askapena espero zuten guztiei. Nazaretera itzuli 39 Jaunaren legeak agintzen zuen guztia bete ondoren, Jesusen gurasoak Galileara itzuli ziren, Nazaret beren herrira. 40 Haurra haziz eta sendotuz zihoan; jakinduriaz betea zegoen eta Jainkoaren onginahia berekin zuen. Jesus haurra tenpluan 41 Jesusen gurasoak Jerusalemera joan ohi ziren urtero erromes Pazko Jaietan. 42 93

Jesusek hamabi urte* bete zituenean, jaietara joan ziren, ohi bezala. 43 Jaiak amaiturik, gurasoak etxera abiatu zirenean, Jesus haurra Jerusalemen gelditu zen, haiek jakin gabe. 44 Erromeskideen artean zelakoan egun bateko bidea egin ondoren, haren bila hasi ziren ahaide eta ezagunen artean. 45 Eta, aurkitzen ez zutelarik, Jerusalemera itzuli ziren bila. 46 Hiru egunen buruan, tenpluan aurkitu zuten, lege-maisuen erdian eseria, entzun eta galde; 47 entzuten zioten guztiak txunditurik zeuden erantzunetan azaltzen zuen argitasunagatik. 48 Ikusi zutenean, harrituta gelditu ziren gurasoak, eta amak esan zion: --Seme, zergatik egin diguzu hori? Ikusi zeinen larri genbiltzan aita eta biok zure bila! 49 Hark erantzun zien: --Zergatik zenbiltzaten nire bila? Ez al zenekiten nik neure Aitaren gauzetan jardun behar dudala? 50 Baina haiek ez zuten ulertu zer esan nahi zuen. 51 Jesus beraiekin Nazaretera jaitsi eta beraien menpe bizi izan zen. Amak gogoan hartzen zituen gertakari guztiok. 52 Jesus haziz zihoan, bai jakinduriaz, bai gorputzez, eta Jainkoak eta gizakiek gero eta gogokoago zuten. Joan Bataiatzailearen profetagintza (3,1-20) Joan Bataiatzailearen profeta-deia (Mt 3,1-6; Mk 1,1-6) 3,1 Tiberio enperadorearen agintealdiko hamabosgarren urtean zen. Pontzio Pilato zen Judeako gobernari, Herodes Galileako agintari, honen anaia Felipe* Itureako eta Trakonitidako agintari, eta Lisanio Abileneko agintari; 2 Anas eta Kaifas ziren apaiz nagusi. Garai hartan, Joanek, Zakariasen semeak, Jainkoaren mezua hartu zuen basamortuan*. 3 Jordan inguru guztian barrena ibili zen Joan, bihozberritzeko eta bataiatzeko hots eginez*, bekatuen barkamenerako. 4 Horrela, Isaias profetaren liburuan idatzirik dagoena* gertatu zen: Ahots bat oihuka ari da basamortuan: Prestatu bidea Jaunari, zuzendu bidexkak hari. 5 Bete daitezela sakanak, beheratu mendi-muinoak; bihur bitez zelai eta lautada paraje latz eta malkarrak. 6 Orduan, gizaki guztiek ikusiko dute Jainkoak ematen duen salbamena. Epai-mehatxua (Mt 3,7-10) 7 Honela esaten zion Joanek bataiatzera zetorkion jendeari: <<Sugekumeok! Nork esan dizue gainean duzuen haserre-zigorrari ihes egingo diozuela? 8 Ager ezazue zeuen egiteetan bihozberrituak zaudetela, eta ez hasi esaten. Egia 94

esan, honako harri hauetatik ere atera ditzake Jainkoak Abrahamen ondorengoak. 9 Gainera, prest dago aizkora zuhaitza hondotik jotzeko: fruitu onik ematen ez duen zuhaitz oro moztu eta sutara botako da>>. Bihozberritzearen fruituak 10 Jendeak galdetzen zion Joani: --Zer egin behar dugu, bada? 11 Hark erantzuten zien: --Bi soineko dituenak eman diezaiola bat jantzirik ez duenari, eta jatekoa duenak ere bana dezala. 12 Joan ziren zergalari* batzuk ere bataiatzera eta galdetu zioten: --Maisu, zer egin behar dugu? 13 Hark erantzun zien: --Ez kendu inori legezko dena baino gehiago. 14 Soldaduek ere galdetu zioten: --Eta guk, zer egin behar dugu? Joanek erantzun zien: --Ez atera inori dirurik gogorkeriaz, ez eta gezurrezko salakuntzaz ere; konforma zaitezte daukazuen soldatarekin. Joanek ondoren datorrenaren berri eman (Mt 3,11-12; Mk 1,7-8; Jn 1,19-28) 15 Herria zain-zain zegoen eta denak ari ziren pentsatzen Joan ez ote zen Mesias izango. 16 Joanek, ordea, denen aurrean esan zuen: <>. 18 Honela eta beste burubide askoren bidez adierazten zion berriona herriari. 19 Baina Joanek aurpegira botatzen zizkion Herodes* agintariari bere anaiaren emazte Herodiasekin elkartu izana eta gainerako gaiztakeria guztiak. 20 Horregatik, Herodesek, aurreko makurkeria guztiez gainera, Joan kartzelan sartu zuen. Jesusen jatorria eta deabruarekiko garaipena (3,21--4,13) <> (Mt 3,13-17; Mk 1,9-11) 21 Herri guztia bataiatzen ari zela*, Jesus ere bataiatu egin zen eta, otoitzean zegoela, zerua zabaldu 22 eta Espiritu Santua jaitsi zitzaion gainera, uso-tankeran agertuz. Eta mintzo hau etorri zen zerutik: <>. Jesusen genealogia* 95

(Mt 1,1-17) 23 Jesusek hogeita hamarren bat urte zituen bere egitekoari ekin zionean, eta jendearen ustetan Joseren semea zen; Jose, berriz, Elirena, 24 hau Matatena, hau Lebirena, hau Melkirena, hau Janairena, hau Joserena, 25 hau Matatiasena, hau Amosena, hau Nahumena, hau Heslirena, hau Nagairena, 26 hau Maatena, hau Matatiasena, hau Semeinena, hau Josekena, hau Jodarena, 27 hau Joananena, hau Resarena, hau Zorobabelena, hau Salatielena, hau Nerirena, 28 hau Melkirena, hau Adirena, hau Kosamena, hau Elmadamena, hau Errena, 29 hau Jesusena, hau Eliezerrena, hau Jorimena, hau Matatena, hau Lebirena, 30 hau Simeonena, hau Judarena, hau Joserena, hau Jonamena, hau Eliakimena, 31 hau Melearena, hau Menarena, hau Matatarena, hau Natanena, hau Davidena, 32 hau Jeserena, hau Jobedena, hau Boozena, hau Salarena, hau Naasonena, 33 hau Aminadabena, hau Adminena, hau Arnirena, hau Esromena, hau Faresena, hau Judarena, 34 hau Jakobena, hau Isaakena, hau Abrahamena, hau Tararena, hau Nahorrena, 35 hau Serugena, hau Ragaurena, hau Falekena, hau Eberrena, hau Salarena, 36 hau Kainamena, hau Arfaksadena, hau Semena, hau Noerena, hau Lamekena, 37 hau Matusalemena, hau Henokena, hau Jaretena, hau Maleleelena, hau Kainamena, 38 hau Enosena, hau Setena, hau Adamena, eta hau Jainkoarena. Jesus tentaldian garaile (Mt 4,1-11; Mk 1,12-13) 4,1 Jesus Espiritu Santuaz* betea itzuli zen Jordandik. Espirituak eramanik, basamortuan barrena ibili zen 2 berrogei egunez, deabruak tentatzen zuela. Egun haietan ez zuen ezer jan, eta azkenean gosetu egin zen. 3 Deabruak esan zion, orduan: --Jainkoaren Semea zarenez, agindu harri honi ogi bihurtzeko. 4 Jesusek erantzun zion: --Liburu Santuan idatzia dago: Gizakia ez da ogiz bakarrik bizi. 5 Ondoren, deabruak, toki garai batera eramanik, munduko erreinu guztiak erakutsi zizkion une batean 6 eta esan zion: --Hara, neureak ditut erreinu ahaltsu eta aberats guztiok eta nahi dudanari eman diezazkioket. 7 Beraz, adoratzen banauzu, zeuretzat izango dituzu. 8 Jesusek erantzun zion: --Idatzia dago: Adoratu Jauna, zeure Jainkoa, eta bera bakarrik gurtu. 9 Orduan, Jerusalemera eraman zuen deabruak eta, tenpluaren goreneko ertzera jasorik, esan zion: --Jainkoaren Semea zarenez, bota zeure burua hemendik behera, 10 idatzia baitago: Bere aingeruei aginduko die zu zaintzeko. 11 Besoetan eramango zaituzte, harriekin estropezu egin ez dezazun. 12 Baina Jesusek erantzun: --Agindua dago: Ez tentatu Jauna, zeure Jainkoa. 13 Orduan, bere tentazio guztiak agorturik, deabruak alde egin zuen Jesusengandik, hurrengo egokiera arte*. GALILEAKO MISIOA (4,14--9,50)

96

Misioa hasi (Mt 4,12-17; Mk 1,14-15) 14 Jesus, Espirituaren indarrez, Galileara itzuli zen, eta inguru hartan guztian zabaldu zen haren berri. 15 Hango sinagogetan irakasten zien, denek goraipatzen zutela. Misio-egitaraua (4,16-30) Nazaretera bisitan (Mt 13,53-58; Mk 6,1-6) 16 Nazaretera* joan zen, bera hazi zen herrira, eta larunbatean sinagogan sartu zen, ohi zuenez, eta irakurgaia egitera zutitu. 17 Isaias profetaren liburua eman zioten eskura eta, irekitzean, pasarte hau aurkitu zuen: 18 Jaunaren espiritua nire gainean dago, berak nau bidali gatibuei askatasuna eta behartsuei berriona adieraztera, itsuei ikusmena hots egitera eta zapalduak askatzera, 19 Jaunak onginahia azalduko duen urtea hots egitera*. 20 Liburua itxi, laguntzaileari eman eta eseri egin zen; denak sinagogan begira-begira zeuzkan. 21 Eta honela hasi zitzaien: <>. 22 Denek Jesusen alde hitz egiten zuten eta harriturik zeuden Jainkoaren onginahiaz esaten zituenengatik. Baina zioten: <<Ez al da, bada, hau Joseren semea?>> 23 Orduan, Jesusek esan zien: <, eta esango: <Egitzazu hemen, zeure herrian ere, Kafarnaumen egin omen dituzun gauzak> >>. 24 Eta erantsi zuen: <>. 28 Hau entzutean, sinagogako denak amorruz bete ziren. 29 Eta, jaikirik, Jesus herritik kanpora bota eta herria jasoa zegoen mendiko amildegi batera eraman zuten, handik behera jaurtikitzeko. 30 Baina Jesus haien artetik igaro eta bere bidetik joan zen. Jesusek nagusitasunez predikatzen eta sendatzen (4,31--5,16) Jesusek deabruduna sendatu. Jesusen hitzaren nagusitasuna (Mk 1,21-28)

97

31 Jesus Galileako hiri batera, Kafarnaumera, jaitsi eta jendeari irakasten ari zen larunbatean. 32 Haren irakaspenaz txunditurik zegoen jende guztia, nagusitasunez hitz egiten baitzien. 33 Bazen sinagoga hartan espiritu gaiztoaren menpe zegoen* gizon bat. Eta oihu bizian esan zuen: 34--Utikan! Zer duk gurekin, Nazareteko Jesus? Gu hondatzera al hator? Bazekiat nor haizen: Jainkoaren Santua. 35 Jesusek gogor eraso zion: --Isil hadi eta irten horrengandik! Deabruak jendartean lurrera bota zuen gizona, baina batere kalterik egin gabe atera zen harengandik. 36 Harri eta zur gelditu ziren denak, eta elkarri esaten zioten: --Zer da hau? Espiritu gaiztoei nagusitasunez eta indarrez agintzen die, eta horiek atera egiten! 37 Haren entzutea herrialde hartako bazter guztietara zabaldu zen. Jesusek Simonen amaginarreba sendatu (Mt 8,14-15; Mk 1,29-31) 38 Jesus sinagogatik atera eta Simonen etxean sartu zen. Simonen amaginarreba sukar handiaz zegoen, eta haren alde zerbait egiteko eskatu zioten. 39 Orduan, harengana makurturik, zorrotz agindu zion sukarrari eta sukarrak alde egin; jaiki zen amaginarreba berehala eta zerbitzatzen hasi zitzaien. Gaixo asko sendatu (Mt 8,16-17; Mk 1,32-34) 40 Eguzkia sartu zenean, gaixoak zeuzkaten guztiek, gaitza edozein zela ere, Jesusengana eraman zituzten; eta hark, bakoitzari eskuak ezarriz, sendatu egin zituen. 41 Askorengandik atera ziren deabruak ere, deiadarka: <<Jainkoaren Semea zara zu>>. Berak zorrotz galarazten zien hitzegitea, bazekiten-eta Mesias zela. Jesus Judean barrena predikatzen (Mk 1,35-39) 42 Eguna zabaldu zuenean, Jesus herritik irten eta bazter bakarti batera joan zen. Jendea haren bila zebilen, eta, aurkiturik, eutsi egin nahi zioten, beraiengandik alde egin ez zezan. 43 Baina hark esan zien: <>. 44 Eta Judeako* sinagogetan ibili zen berriona hots egiten. Jesusek lehen ikasleei dei (Mt 4,18-22; Mk 1,16-20) 5,1 Behin batean, jendea gainera zetorkion Jesusi, Jainkoaren mezua entzuteko; Jesus Genesaret aintzira-ertzean zegoen. 2 Eta bi untzi ikusi zituen ur-bazterrean: arrantzaleak, untzitik jaitsita, sareak garbitzen ari ziren. 3 Igo zen bietako batera, Simonenera, eta untzia lehorretik pixka bat aldentzeko eskatu zion; gero, eseri eta jendeari 98

irakasten ziharduen untzitik. 4 Hitzaldia amaitu zuenean, Simoni esan zion: --Jo itsaso zabalera eta bota sareak arrantzurako. 5 Simonek erantzun zion: --Maisu, gau guztian eginahalak egin eta ez dugu ezer harrapatu; baina, zuk diozunez gero, botako dut sarea. 6 Hala egin zuten eta, hainbesteko arrain-pila harrapatu zutenez, sareak puskatzeko zorian zeuden. 7 Beste untziko lagunei keinu egin zieten laguntzera etortzeko; hurbildu ziren eta bi untziak ia-ia hondoratzeraino bete zituzten. 8 Gertatua ikusirik, Jesusen oinetara erori zen Simon Pedro, esanez: --Alde niregandik, Jauna, bekataria naiz eta! 9 Izan ere, zur eta lur zeuden eginiko arrantzuagatik Pedro eta beronekin zirenak, 10 bai eta Pedroren arrantzu-lagun Santiago eta Joan Zebedeoren semeak ere. Baina Jesusek esan zion Simoni: --Ez beldurtu, hemendik aurrera giza arrantzale izango zara. 11 Untziak lehorrera atera zituzten eta, dena* utzirik, jarraitu egin zioten. Jesusek legenduna sendatu (Mt 8,1-4; Mk 1,40-45) 12 Behin, Jesus herri batean zela, legenaz jositako gizon bat azaldu zen; Jesus ikustean, ahozpez lurrera erori eta erregutu zion: --Jauna, nahi baduzu, garbi nazakezu. 13 Orduan, Jesusek eskua luzatu eta ukitu egin zuen, esanez: --Nahi dut, izan zaitez garbi. Berehala alde egin zion legenak. 14 Jesusek inori ez adierazteko agindu zion eta esan: --Zoaz, azaldu apaizarengana eta eskaini garbikuntzaren ordainez Moisesek agindutakoa, ezaugarri izan dezaten*. 15 Gero eta gehiago hitz egiten zen Jesusi buruz, eta jende-talde handiak biltzen ziren hari entzutera eta berak gaitzetatik senda zitzan. 16 Jesus, ordea, toki bakartietara joan ohi zen otoitz egitera. Jesus fariseuekin eztabaidan (5,17--6,11) Bekatuen barkamenari buruz: elbarriaren sendakuntza (Mt 9,1-8; Mk 2,1-12) 17 Egun batez, Jesus irakasten ari zen eta han zeuden eserita fariseu eta lege-maisu batzuk, Galileako auzo guztietatik, Judeatik eta Jerusalemdik etorriak. Jaunaren indarra berekin zuen eta sendatzera eragiten zion. 18 Hartan, gizon batzuk azaldu ziren elbarri bat ohatilan ekarriz, eta barrura sartu nahi zuten, Jesusen aurrean ipintzeko. 19 Jendetzagatik ez baitzuten nondik sartua aurkitzen, teilatura igo eta, teilak kendurik, ohatila eta guzti jaitsi zuten erdi-erdira, Jesusen aurrera. 20 Honek, lagun haien sinesmena ikusirik, esan zuen: --Gizona, barkatuak dituzu bekatuak. 21 Lege-maisuak eta fariseuak gogoetaka hasi ziren: <> 22 Baina Jesusek haien 99

gogoetak igarri eta esan zien: < esatea ala <Jaiki eta zabiltza> esatea? 24 Orain ikusiko duzue, bada, Gizonaren Semeak baduela mundu honetan bekatuak barkatzeko ahalmena>>. Eta esan zion elbarriari: --Zuri diotsut: Jaiki, hartu ohatila eta zoaz etxera. 25 Une berean, elbarria, haien aurrean altxaturik, etzana zegoeneko ohatila hartu eta etxera joan zen Jainkoa goretsiz. 26 Harriturik gelditu ziren denak eta Jainkoa goresten zuten. Beldurraren beldurrez honela zioten: <>. Lebiri deia. Jesus bekatariekin bazkaltzen (Mt 9,9-13; Mk 2,13-17) 27 Ondoren, atera zen Jesus handik eta Lebi izeneko zergalari bat ikusi zuen, zerga* biltzeko mahaian eseria, eta esan zion: --Jarraitu niri. 28 Lebik, dena utzirik, zutitu eta jarraitu egin zion. 29 Lebik bazkari ederra eman zion Jesusi bere etxean; Jesusekin eta honen ikasleekin batera jende asko zegoen mahaian, zergalari eta beste. 30 Fariseu eta beraien lege-maisuak marmarrean ari zitzaizkien ikasleei, esanez: --Nolatan jaten eta edaten duzue zergalari eta bekatariekin*? 31 Jesusek erantzun zien: --Ez dute osasundunek sendagilea behar, gaixoek baizik; 32 ez naiz zintzoei dei egitera etorri, bekatariei baizik, bihozberri daitezen. Barauari buruz. Zaharra eta berria (Mt 9,14-17; Mk 2,18-22) 33 Orduan, fariseuek eta lege-maisuek esan zioten Jesusi: --Joanen ikasleek sarri egiten dute barau* eta otoitz, gauza bera gure ikasleek ere; zureak, ordea, jan eta edan ari dira. 34 Jesusek erantzun zien: --Nola nahi duzue ezteietara deituek* barau egitea, senar-berria berekin dutelarik? 35 Etorriko zaie, bai, senar-berria kenduko dieten eguna; orduan, egun hartan, egingo dute barau. 36 Parabola hau ere esan zien: < esaten baitu>>. Jaiegunari buruz (Mt 12,1-8; Mk 2,23-28) 6,1 Behin batean, larunbatez, gari-soro batean zehar zihoan Jesus. Eta ikasleek, 100

galburuak hartu eta eskuan aleturik, jan egiten zituzten. 2 Fariseu batzuek esan zieten: --Nola ari zarete egiten, larunbatez zilegi ez dena*? 3 Jesusek erantzun zien: --Ez al duzue irakurri Davidek egin zuena, bera eta bere lagunak goseak aurkitu zirenean? 4 Jainkoaren etxean sartu, Jaunari eskainiriko ogiak hartu eta jan egin zituen, eta bere lagunei ere eman zizkien, legez apaizek bakarrik jan zitzaketen ogiak izanik. 5 Eta, gainera, esan zien: --Larunbataren nagusi da Gizonaren Semea. Elbarria larunbatez sendatua (Mt 12,9-14; Mk 3,1-6) 6 Beste larunbat batez, sinagogan sartu zen Jesus irakastera. Bazen han eskuineko besoa elbarri zeukan gizon bat. 7 Lege-maisu eta fariseuak zelatan zegozkion ea larunbatez sendatzen ote zuen, zertan salatu izateko. 8 Jesusek, haien gogoetak igarririk, beso-elbarriari esan zion: --Jaiki eta atera zaitez erdira. Hura jaiki eta atera egin zen. 9 Jesusek esan zien, orduan: --Galdera bat: Larunbatez zer dugu legezko, on egitea ala gaitz egitea, bizia salbatzea ala kentzea? 10 Eta, inguruko guztiei begira, honela esan zion gizonari: --Luzatu beso hori. Luzatu zuen, eta sendatu egin zitzaion. 11 Lege-maisu eta fariseuak beren onetik aterata gelditu ziren, eta Jesusi zer egingo ari ziren beren artean. Lautadako hitzaldia: Jainkoaren erregetzari buruz (6,12-49) Jesusek hamabi apostoluak izendatu (Mt 10,1-4; Mk 3,13-19) 12 Egun haietako batean, Jesus mendira joan zen otoitz egitera, eta Jainkoari otoitzean igaro zuen gaua. 13 Eguna argitu zuenean, ikasleei deitu eta haietako hamabi aukeratu zituen, eta apostolu izena eman zien: 14 Simon --honi Pedro izena eman zion--, honen anaia Andres, Santiago, Joan, Felipe, Bartolome, 15 Mateo, Tomas, Santiago Alfeorena, Simon --Zelote* zeritzana--, 16 Judas Santiagorena eta Judas Iskariote* --Jesusen saltzaile gertatu zena--. Jesusi jende-taldea bildu (Mt 4,23-25; Mk 3,7-12) 17 Jesus, ikasleekin menditik jaitsi ondoren, zelaigune batean gelditu zen. Ikasleetariko asko harekin ziren; bai eta herriko jende-talde handia ere, Judea osotik, Jerusalemdik eta Tiro eta Sidongo* itsasaldetik etorria, 18 hari entzutera eta berak gaitzetatik senda zitzan. Espiritu gaiztoek oinazetuak sendaturik gelditzen ziren. 19 Jende 101

guztiak Jesus ukitu nahi zuen, denak sendatzen zituen halako indar bat baitzerion. Zoriontasunak eta madarikazioak (Mt 5,1-12) 20 Jesusek, ikasleei begira, honela esan zuen: <>. 39 Eta parabola bat ere esan zien: <
ikaslea irakaslea adina izango da. 41 <, zuk zeurean duzun haga ikusten ez duzula? Itxurazale hori! Kendu lehenengo zeure begitik haga, eta orduan ikusiko duzu garbi, senidearen begitik lasto-izpia ateratzeko. Zuhaitza eta fruitua (Mt 7,16-20; 12,33-35) 43 <<Ez dago zuhaitz onik fruitu txarra ematen duenik, ez eta zuhaitz txarrik ere fruitu ona ematen duenik. 44 Bere fruituetatik antzematen zaio zuhaitzari; ez da arantzatik pikurik biltzen, ez eta sasitik ere mahatsik hartzen. 45 Ona denak ona ateratzen du bere barneko ontasun-altxorretik; eta gaiztoak gaitza bere gaiztakeri altxorretik. Ahoak esan, bihotzari gainezka darionetik esaten baitu. Benetako ikasleak (Mt 7,24-27) 46 <, eta ez duzue egiten esaten dizuedana? 47 Erakutsiko dizuet noren antzeko den niregana hurbildu eta nire esanak entzun eta betetzen dituena: 48 etxea egitean, zulatu, sakondu eta oinarriak harkaitzean hartu zituen gizon baten antzekoa da. Uholdea gertaturik, jo zuen ur-boladak etxea, baina ezin izan zuen dardararazi, sendo egina baitzen. 49 Entzun bai, baina betetzen ez dituena, berriz, etxea lur gainean, oinarririk gabe, egin zuen gizonaren antzekoa da. Jo zuen ur-boladak eta berehala erori zen, eta dena porrokatua gelditu>>. Jainkoaren erregetza iritsi deneko ezaugarriak (7,1-50) Erromatar ehuntariaren sinesmena (Mt 8,5-13; Jn 4,46-54) 7,1 Herriari egindako hitzaldi hau amaiturik, Jesus Kafarnaumen sartu zen. 2 Bazen han erromatar ehuntari bat, eta honek morroi bat zuen oso maitea; morroia gaizki zegoen, hilzorian. 3 Jesusen berri entzunik, judu-buruzagi batzuk bidali zizkion, morroia sendatzera etortzeko erreguaz. 4 Joan ziren Jesusengana, eta arren eta arren eskatu zioten: <<Merezi du zuk hori egitea, 5 maite baitu gure herria eta berak egin digu sinagoga ere>>. 6 Jesus beraiekin joan zen. Etxera hurbilduxea zela, lagun batzuk bidali zizkion ehuntariak esatera: <<Ez hartu nekerik, Jauna, ni ez bainaiz inor zu nire etxean sartzeko. 7 Horregatik, ez naiz ausartu neu zuregana joaten; aski duzu hitz bat esatea, nire morroia sendatzeko. 8 Neuk ere, menpekoa izanagatik, soldaduak ditut menpean, eta bati joateko agintzen badiot, joan egiten da, beste bati etortzeko agindu eta etorri, morroiari zerbait egiteko esan eta hala egiten du>>. 9 Hau entzutean, Jesus harritu egin zen hartaz eta, ondoren zetorkion jendearengana itzulirik, esan zuen: <<Egia esan, Israelen bertan ere ez dut aurkitu horrelako sinestedunik>>. 10 Mandatariek, etxera itzultzean, sendatua aurkitu zuten morroia. 103

Emakume alargunaren semea piztu 11 Ondoren, Nain* izeneko herri batera joan zen Jesus, bere ikasleak eta jende asko lagun zituela. 12 Herriko sarrerara hurbildu zenean, hildako bat, ama alargun baten seme bakarra, zeramaten lur ematera. Herriko jende asko zihoan amarekin. 13 Hau ikustean, errukitu egin zitzaion Jauna eta esan zion: <<Ez egin negarrik>>. 14 Aurreraturik, hilkutxa ukitu zuen, eta zeramatenak gelditu egin ziren. Orduan, esan zuen: <> 15 Jaiki zen hildakoa eta hizketan hasi, eta Jesusek amari bihurtu zion. 16 Denak beldurrak hartu zituen, eta Jainkoa goresten zuten, esanez: <>. Bai eta ere: <<Jainkoa bere herria salbatzera etorri da*>>. 17 Judea eta inguruko lurralde guztian zabaldu zen gertaera honen berri. Joan Bataiatzailearen galdera eta Jesusen aitorpena (Mt 11,2-19) 18 Kontatu zioten hau guztia Joani bere ikasleek, eta hark, ikasleetariko biri deiturik, 19 Jaunarengana bidali zituen galdetzera: <, ala besteren baten zain egon behar dugu?>> 20 Joan ziren, bada, haiek Jesusengana eta esan zioten: --Joan Bataiatzaileak bidali gaitu zuri galdetzera: < ala besteren baten zain egon behar dugu?>> 21 Une hartan, gaitz, eritasun eta espiritu gaiztoak zeuzkan jende asko sendatu zuen Jesusek, eta itsu askori ikusmena itzuli zien. 22 Ondoren, mandatariei erantzun zien: --Zoazte eta esan Joani ikusi eta entzun duzuena: itsuek ikusi egiten dute, herrenak badabiltza, legendunak garbi gelditzen dira eta gorrek entzun egiten, hildakoak piztu egiten dira eta behartsuei berriona ematen zaie. 23 Eta zoriontsua sinesteko oztoporik niregan aurkitzen ez duena*! 24 Joanen mandatariek alde egin zutenean, Jesus Joani buruz hitz egiten hasi zitzaion jendeari: <. 33 <<Etorri baita Joan Bataiatzailea, ez jan eta ez edan egiten ez duela, eta burutik egina dagoela* diozue. 34 Etorri da Gizonaren Semea, jaten eta edaten duela, eta esaten 104

duzue: 35 Baina Jainkoaren jakinduria zuzena dela aitortzen dute bera onartzen duten guztiek*>>. Fariseua eta emakume bekatari barkatua 36 Behin batean, fariseu batek bazkaltzera gonbidatu zuen Jesus. Joan zen, bada, Jesus fariseuaren etxera eta mahaian jarri zen. 37 Hartan, emakume bat, herrian bekatari bezala ezaguna, Jesus fariseuaren etxean bazkaltzen zela jakinik, bertara joan zen, harzurizko ontzi bat ukendu zeramala. 38 Jesusen atzean oinen ondoan* jarri zen negarrez, eta oinak malkoz bustitzen hasi zitzaion; gero, ileaz xukatu eta musukatuz, ukenduz igurtzitzen zizkion. 39 Hau ikustean, gonbidatu zuen fariseuak bere baitan zioen: <>. 40 Jesusek esan zion: --Simon, badut zerbait zuri esateko. Hark erantzun: --Esadazu, Maisu. 41--Diru-mailegari batek bi zordun zituen: batak bostehun denario zor zizkion eta besteak berrogeita hamar. 42 Zerez ordaindurik ez zutelarik, barkatu egin zien biei. Bietako zeinek izango ote du maiteen? 43 Simonek erantzun zion: --Gehien barkatu zionak, nik uste. Jesusek esan zion: --Zuzen diozu. 44 Eta, emakumeagana bihurturik, Simoni esan zion: --Ikusten al duzu emakume hau? Zure etxean sartu naizenean, ez didazu oinak garbitzeko urik eskaini; honek, berriz, malkoz busti dizkit oinak eta bere ileaz xukatu. 45 Zuk ez nauzu musu emanez agurtu; hau, berriz, sartu denetik* ez da gelditu nire oinei musuka. 46 Zuk ez didazu burua olioz igurtzi; honek, berriz, oinak ukenduz igurtzi dizkit. 47 Beraz, hau diotsut: Bekatu asko ditu, baina hainbesteko maitasuna ageri badu, Jainkoak barkatu dizkion seinalea da; gutxi barkatzen zaionak maitasun gutxi agertzen du. 48 Eta emakumeari esan zion: <>. 49 Beste bazkaltiarrak beren artean hasi ziren esaten: <> 50 Baina Jesusek esan zion emakumeari: <>. Mezuarekiko jarrerak (8,1-21) Jesusekin zihoan taldea 8,1 Honen ondoren, herriz herri eta auzorik auzo ibili zen Jesus, Jainkoaren erregetzaren berriona hots eginez. Berekin zituen Hamabiak, 2 bai eta espiritu gaiztoetatik eta gaitzetatik sendatuak zituen zenbait emakume ere*: Magdalako Maria --honengandik zazpi deabru bota zituen--, 3 Joana --Herodesen etxezain Kusaren emaztea--, Susana eta beste asko. Guztiok beren ondasunez laguntzen zieten Jesusi eta honen ikasleei*. 105

Ereilearen parabola (Mt 13,1-9; Mk 4,1-9) 4 Herri guztietatik etorritako jendetza handia bildu zitzaion batean, parabola hau esan zien Jesusek: 5 <>. Hau esanik, honela egin zuen oihu: <>. Zergatik parabola hau? (Mt 13,10-17; Mk 4,10-12) 9 Orduan, parabola horrek zer esan nahi zuen galdetu zioten ikasleek Jesusi. 10 Honek esan zien: <>. Jesusen egiazko familia (Mt 12,46-50; Mk 3,31-35) 19 Joan zitzaizkion Jesusi bere ama eta anai-arrebak*, baina jendearen jendez ezin 106

iritsi ziren berarenganaino. 20 Eta jakinarazi zioten: --Ama eta anai-arrebak dituzu kanpoan, zu ikusi nahian. 21 Jesusek, berriz, erantzun zien: --Hauek ditut nik ama eta anai-arreba: Jainkoaren hitza entzun eta betetzen dutenak. Ikasleen aurrean ezaugarriak eta Hamabien bidalketa (8,22--9,17) Jesusek ekaitza baretu (Mt 8,23-27; Mk 4,35-41) 22 Egun batez, Jesus untzi batera igo zen bere ikasleekin eta esan zien: <>. Eta untziz atera ziren. 23 Zihoazela, loak hartu zuen Jesus. Aintziran haize-bolada sortu zelarik, untzia urez betetzen ari zitzaien eta arriskuan zeuden. 24 Ikasleek, Jesusengana hurbildurik, esnarazi egin zuten, esanez: --Maisu, Maisu! Galzorian gaude! Hark, esnaturik, haserre egin zien haizeari eta olatuei; hauek oneratu eta dena bare gelditu zen. 25 Orduan, esan zien ikasleei: --Non da zuen sinesmena? Haiek, beldurrez eta harriturik, elkarri ziotsaten: <> Jesusek Gerasako deabruduna sendatu (Mt 8,28-34; Mk 5,1-20) 26 Gerasatarren* lurraldera, Galileaz bestaldeko aintzira-bazterrera, iritsi ziren. 27 Jesus lehorrera jaitsi orduko, herriko gizon bat, deabruduna, atera zitzaion bidera; aspalditik jantzi gabe zebilen, eta ez zen etxean bizi, hilobietan baizik. 28 Jesus ikustean, oihuka hasi eta, aurrean ahozpezturik, deiadarka esan zuen: --Zer duzu nirekin, Jesus, Goi-goikoaren Seme horrek? Arren, ez nazazu oinazetu. 29 Izan ere, gizon harengandik irteteko agindua baitzion Jesusek espiritu gaiztoari. Zeren sarritan hartzen baitzuen deabruak bere menpe; eta, zaintzeko girgiluz eta katez lotzen bazuten ere, lokarriak hautsi egiten zituen, eta deabruak toki bakartietara bultzatzen zuen. 30 Orduan, Jesusek galdetu zion: --Nola duk izena? Hark erantzun: --Taldea*. Deabru asko baitziren harengan sartuak. 31 Eta leize-zulora ez bidaltzeko* erregutu zioten Jesusi. 32 Bazebilen han txerri-talde on bat mendian uxarrean. Haietan sartzen uzteko erregutu zioten deabruek Jesusi. Honek baimena eman zien. 33 Deabruak gizonarengandik atera eta txerriengan sartu ziren, eta txerri-taldea ezpondan behera aintzirara amildu zen eta ito. 34 Gertatua ikustean, txerrizainek ihes egin eta herrian eta auzoetan berria zabaldu zuten. 35 Orduan, zer gertatu ote zen ikustera irten zen jendea. Jesusen ondora iristean, han aurkitu zuten Jesusen oinetan eseria* deabruak atera zitzaizkion gizona, jantzirik eta bere 107

onean, eta biziki izutu ziren. 36 Gertatua ikusi zutenek deabruduna nola sendatua izan zen kontatu zioten jendeari. 37 Orduan, Gerasa inguru hartako jende guztiak beren artetik alde egiteko eskatu zion Jesusi, beldurrak jota baitzeuden. Jesus untziratu eta itzuli egin zen. 38 Deabruak atera zitzaizkion gizonak berarekin ibiltzen uzteko eskatu zion; baina Jesusek bidali egin zuen, esanez: 39 <>. Eta han joan zen, Jesusek egin ziona herri guztian zabalduz. Odol-jarioa zuen emakumea eta Jairoren alaba (Mt 9,18-26; Mk 5,21-43) 40 Jesus itzuli zenean, jendeak ongi etorria egin zion, denak haren zain baitzeuden. 41 Hartan, Jairo zeritzan gizon bat etorri zitzaion, sinagogako buruzagia. Eta Jesusen oinetan ahozpezturik, arren eta arren bere etxera etortzeko eskatzen zion, 42 bere alaba bakarra, hamabiren bat urtekoa, hilzorian zeukala eta. Bidean, jendeak ito beharrean estutzen zuen. 43 Bazen han emakume bat, hamabi urte hartan odol-jarioz zegoena. Bere diru guztiak medikutan gastatuak zituen*, baina ezin izan zuen inork sendatu. 44 Atzetik hurbildu eta soineko-ertza* ukitu zion Jesusi; eta batbatean odol-jarioa gelditu egin zitzaion. 45 Jesusek galdetu zuen: --Nork ukitu nau? Denek ezetz ziotela, Pedrok* esan zion: --Maisu, ez zaitu, bada, jende guztiak lehertu beharrean estutzen? 46 Baina Jesusek esan zuen: --Norbaitek ukitu nau, niregandik indar bat atera dela sumatu baitut. 47 Orduan, emakumeak, bere burua ezin zuela gorde ikusiz, beldurrez dardar Jesusen oinetara erori eta jende guztiaren aurrean agertu zuen zergatik ukitu zuen eta nola bat-batean sendatua gertatu zen. 48 Jesusek esan zion: <<Ene alaba, zeure sinesmenak sendatu zaitu; zoaz bakean>>. 49 Oraindik hizketan ari zela, sinagogako buruzagiaren etxetik morroi bat etorri zen esatera: <>. 50 Baina Jesusek, hori entzunik, esan zion: <<Ez izan beldurrik; zuk sinetsi, eta salbatuko da>>. 51 Etxera iritsi zirenean, ez zion inori ere utzi berekin sartzen, Pedro, Joan eta Santiagori eta neskatilaren gurasoei izan ezik. 52 Denak negarrez eta aieneka ari ziren neskarengatik. Jesusek esan zien: <<Ez egin negarrik; ez dago hilda, lo dago>>. 53 Haiek barre egiten zioten, bai baitzekiten hilda zegoela. 54 Baina Jesusek eskutik heldu eta hots egin zion: <>. 55 Neskatilari arnasa etorri zitzaion eta bat-batean zutitu zen, eta hari jaten emateko agindu zien Jesusek. 56 Gurasoak harri eta zur gelditu ziren. Jesusek gertatua inori ez esateko agindu zien. Jesusek Hamabiak bidali (Mt 10,1.5-15; Mk 6,7-13) 9,1 Jesusek, Hamabiak beregana bildurik, deabru guztiak botatzeko eta gaitzak sendatzeko indarra eta ahalmena eman zizkien. 2 Eta Jainkoaren erregetza hots egitera eta gaixoak sendatzera bidali zituen, 3 esanez: <<Ez hartu deus ere biderako, ez makilarik, ez zakutorik, ez ogirik, ez dirurik, eta ez dezala inork aldatzeko jantzirik eraman. 4 Edozein 108

etxetan sartzen zaretela, gelditu bertan herri hartatik atera arte. 5 Eta onartzen ez bazaituztete, herri hartatik alde egitean, astindu zeuen oinetako hautsa*, beraien kontrako seinaletzat>>. 6 Atera ziren, bada, eta herriz herri joan ziren, berriona hots eginez eta alde guztietan gaixoak sendatuz. Herodesek ez daki zer pentsa (Mt 14,1-2; Mk 6,14-16) 7 Jakin zuen Herodes* agintariak gertatzen zen guztia, eta zer pentsa ez zekiela zegoen. Batzuek Joan hilen artetik piztu zela zioten; 8 beste batzuek Elias profeta azaldu zela; beste zenbaitek, berriz, antzinako profetaren bat piztu zela. 9 Herodesek, berriz, honela zioen: <<Joani neuk moztu nion lepoa. Nor da, bada, hau, horrelakoak entzuten baititut beroni buruz?>> Eta Jesus ezagutzeko egokiera bila zebilen*. Jesusek jendetzari jaten eman (Mt 14,13-21; Mk 6,30-44; Jn 6,1-14) 10 Apostoluek, itzultzean, egin zuten guztia kontatu zioten Jesusi. Orduan, haiek berekin hartu eta Betsaida zeritzan herrialdera joan zen bakarrik. 11 Baina ohartu zen jendea eta jarraitu egin zion. Jesusek ongi hartu zituen eta Jainkoaren erregetzaz hitz egin zien eta premia zeukaten guztiak sendatu zituen. 12 Eguna iluntzen hasia zen. Hamabiak hurbildu eta esan zioten Jesusi: --Bidal ezazu jendea inguruko auzo eta baserrietara, ostatu eta jan bila joan daitezen, hemen oso aparte baikaude. 13 Baina hark erantzun zien: --Eman zeuek jaten. Haiek, orduan: --Ez daukagu bost ogi eta bi arrain besterik, jende honentzat guztiarentzat jatekoa erostera geu joaten ez bagara behintzat. 14 Bosten bat mila gizon ziren. Jesusek esan zien ikasleei: --Eserarazi berrogeita hamarnaka. 15 Hala, denak eserarazi zituzten. 16 Hartu zituen Jesusek bost ogiak eta bi arrainak, eta, begiak zerura jasorik, bedeinkazioa esan, ogiak zatitu eta ikasleei eman zizkien, jendeari eskaintzeko. 17 Asetzeraino jan zuten denek, eta gelditutako hondarrez hamabi saski bete zituzten*. Jesus Mesiasen neke-zoria eta ikaslearen zoria (9,18-50) Pedroren aitorpena eta nekaldi-piztueren lehen iragarpena (Mt 16,13-21; Mk 8,27-31) 18 Jesus bakardadean otoitzean ari zen batean, ikasleak bildu zitzaizkion, eta Jesusek galdetu zien: --Nor naizela dio jendeak? 19 Haiek erantzun zioten: 109

--Batzuek Joan Bataiatzailea zarela; beste batzuek Elias; besteek antzinako profetaren bat piztu dela. 20 Jesusek galdetu zien: --Eta zuek, nor naizela diozue? Pedrok erantzun: --Jainkoaren Mesias. 21 Jesusek inori ez esateko agindu zien zorrotz, 22 eta hau esan zien gainera: <>. Jesusi jarraitzea (Mt 16,24-28; Mk 8,34--9,1) 23 Gero, denei esan zien: <>. Antzaldaketa: nekaldi osteko aintza aurrez agertu (Mt 17,1-8; Mk 9,2-8) 28 Hitzaldi honetatik zortziren bat egunera, Pedro, Joan eta Santiago berekin hartu eta mendira igo zen Jesus, otoitzera. 29 Eta, otoitzean ari zela, aurpegiaren itxura aldatu egin zitzaion, eta jantziak zuri distiratsu bihurtu. 30-31 Hartan, bi gizon azaldu ziren, aintzaz distiratsu: Moises eta Elias, eta Jesusekin mintzo ziren Jerusalemen gertatzekoa zen honen heriotzaz*. 32 Pedro eta lagunak logaleak jota zeuden; baina esnatu ziren eta Jesusen aintza eta harekin zeuden bi gizonak ikusi zituzten. 33 Hauek urruntzean, Pedrok esan zion Jesusi: <<Maisu, zein ederki gauden hemen! Zergatik ez egin hiru etxola: bata zuretzat, bestea Moisesentzat eta bestea Eliasentzat?>> Ez zekien zer esaten zuen ere. 34 Eta, hori zioela, hodei* batek estali zituen, eta beldurtu egin ziren hodeipean sartzean. 35 Mintzo hau entzun zen hodeitik: <> 36 Mintzoaren ondoren, Jesus bakarrik ageri zen. Ikasleek isilik gorde zuten eta, ordukoz, ez zioten inori esan ikusitakorik ezer. Epileptikoaren sendaketa (Mt 17,14-18; Mk 9,14-27) 37 Biharamunean, menditik beherakoan, jende asko atera zitzaion bidera. 38 Hartan, gizon batek jendartetik oihuka esan zion: --Maisu, arren begira, nire semeari, bakarra baitut. 39 Espiritu batek hartzen du menpean, eta bat-batean garrasika hasten da; gogor astintzen du eta lerdea dariola jartzen, 110

eta oso nekez alde egiten du berarengandik, hauts eginda uzten duelarik. 40 Zure ikasleei eskatu diet espiritua botatzeko, baina ezin izan dute. 41 Jesusek esan zuen: --Hau gizaldi sinesgogor eta makurra! Noiz arte egon behar ote dut zuen artean eta jasan behar ote zaituztet? Ekar ezazu hona semea. 42 Mutila zetorrela, deabruak lurrera bota eta gogor astindu zuen. Jesusek mehatxu egin zion espiritu gaiztoari, mutikoa sendatu zuen eta aitari itzuli zion. 43 Denak harriturik gelditu ziren Jainkoaren handitasuna ikustean. Jesusek nekaldia bigarrenez iragarri (Mt 17,22-23; Mk 9,30-32) Jesusek egiten zituenengatik txunditurik zeuden denak. Hark esan zien ikasleei: 44 <>. 45 Haiek, ordea, ez zuten ulertzen zer ari zitzaien; ilun gertatzen zitzaien, eta ezin ziren esanahiaz jabetu; galdetzera, berriz, ez ziren ausartzen. Nor handiena? (Mt 18,1-5; Mk 9,33-37) 46 Eztabaida sortu zen ikasleen artean, nor ote zen beraietan handiena. 47 Igarri zizkien Jesusek beren burutazioak eta, haur bat harturik, bere ondoan jarri 48 eta esan zien: <>. <> (Mk 9,38-40) 49 Orduan, Joanek esan zion: --Maisu, gizon bat ikusi dugu zure izenean deabruak botatzen, eta eragotzi egin nahi izan diogu, ez baita gure taldekoa. 50 Baina Jesusek erantzun: --Ez eragotzi, zeren zuen kontra ez dagoena zuen alde baitago. JERUSALEMERA BIDEAN (9,51--19,27) Ikaslearen baldintzak eta eginkizunak: jarraipena eta misioa (9,51--11,13) Samariako herrixka batek Jesus hartu ez 51 Mundu honetatik eramana izateko garaia bazetorkiolarik, Jerusalemera* joateko erabaki sendoa hartu zuen Jesusek. 52 Mandatari batzuk bidali zituen aurretik, eta Samariako* herri batean sartu ziren Jesusi ostatua prestatzeko. 53 Baina herrikoek ez zuten hartu nahi izan, Jerusalemera zihoala eta. 54 Hori ikusirik, Santiago eta Joan ikasleek esan zioten: <<Jauna, aginduko al dugu zerutik tximista erori* eta garbi ditzan?>> 111

55 Baina Jesusek, haiengana itzulirik, haserre egin zien. 56 Gero, beste herri batera joan ziren. Jesusi jarraitzeko baldintzak (Mt 8,19-22) 57 Bidean zihoazela, batek esan zion Jesusi: --Noranahi jarraituko dizut. 58 Jesusek esan zion: --Azeriek badituzte zuloak eta aireko hegaztiek habiak; Gizonaren Semeak, ordea, ez du burua non ezarri. 59 Beste bati esan zion: --Jarraitu niri. Baina hark erantzun: --Jauna, uztazu lehenbizi aitaren hiletak egitera joaten. 60 Eta Jesusek: --Utzi hilei beren hildakoen hiletak egiten; zu zoaz Jainkoaren erregetza hots egitera. 61 Beste batek, berriz, esan zion: --Jarraituko dizut, Jauna, baina uztazu aurrena etxekoei agur egiten. 62 Baina Jesusek erantzun: --Goldeari heldu eta atzera begiratzen duena ez da gai Jainkoaren erreinurako. Hirurogeita hamabien bidalketa (Mt 9,37-38) 10,1 Ondoren, Jaunak beste hirurogeita hamabi* ikasle izendatu eta bere aurretik bidali zituen binaka, bera joatekoa zen herri eta toki guztietara. 2 Eta esan zien: <. 6 Han bakezalerik baldin badago, haren gain kokatuko da zuen bakea; bestela, hutsean geldituko da zuen agurra*. 7 Geldi zaitezte etxe berean, eta jan eta edan daukatenetik, zor baitzaio langileari bere saria. Ez ibili etxez etxe. 8 <. 10 Baina herriren batean sartu eta onartzen ez bazaituztete, irten plazara eta esan: 11 . 12 Hona nik esan: Auzi-egunean Sodomak zigor bigunagoa izango du, herri hark baino. Galileako herriak madarikatu (Mt 11,20-24) 13 <
artean adina mirari gertatu izan balitz, aspaldi bihozberrituak ziratekeen, dolu-jantziz estaliz eta hautsetan eseriz*. 14 Horregatik, Tiro eta Sidonek zigor bigunagoa izango dute zuek baino. 15 Eta zu, Kafarnaum, <>. Hirurogeita hamabien itzulera 17 Hirurogeita hamabi* ikasleak poz-pozik itzuli ziren, eta esan zioten Jesusi: --Jauna, deabruak ere menpean jartzen zaizkigu zure izena aipatzean. 18 Jesusek esan zien: --Tximista bezala zerutik erortzen ikusi dut Satanas. 19 Begira, sugeak eta eskorpioiak zapaltzeko eta etsaiaren indar guztiak menperatzeko ahalmena eman dizuet, eta ezin izango dizue ezerk kalterik egin. 20 Halaz guztiz ere, ez poztu espirituak menpean jartzen zaizkizuelako; poztu, bai, zuen izenak zeruan idatzirik daudelako. Ebanjelioa jende xumeari agertua. Aita eta Semea (Mt 11,25-27; 13,16-17) 21 Une hartan, Espiritu Santuak pozez beterik, Jesusek esan zuen: <>. 23 Eta ikasleak bakarrean harturik, esan zien: <>. Samariar ona (Mt 22,34-40; Mk 12,28-31) 25 Orduan, lege-maisu batek jaiki eta azpikeriaz galdetu zion: --Maisu, zer egin behar dut ondaretzat betiko bizia jasotzeko? 26 Jesusek esan zion: --Zer dago idatzia Moisesen legean? Zer irakurtzen duzu? 27 Hark erantzun: --Maita ezazu Jauna, zeure Jainkoa, bihotz-bihotzez, gogo osoz, indar guztiz eta adimen guztiz. Eta lagun hurkoa zeure burua bezala. 28 Jesusek erantzun zion: --Ederki erantzun duzu. Bete hori eta bizia izango duzu. 29 Baina lege-maisuak, bere galdera bidezkoa zela adierazi nahirik, galdetu zion 113

Jesusi: --Eta nor da nire lagun hurkoa? 30 Jesusek erantzun zion: --Behin batean, gizon bat zihoan Jerusalemdik behera Jerikorantz eta lapurren eskuetan erori zen; zeuzkanak kendu eta, egurtu ondoren, alde egin zuten, erdi hilik utziz. 31 Apaiz bat gertatu zen, hain zuzen, bide hartan behera, eta, gizona ikustean, bidetik okertu eta aurrera jo zuen. 32 Gauza bera egin zuen handik igaro zen tenpluko lebitar* batek ere: ikustean, bidetik okertu eta aurrera jo zuen. 33 Baina bidaian zen samariar* bat bertara iritsi eta, hura ikustean, errukitu egin zitzaion. 34 Hurbildu eta zauriak lotu zizkion, olioz eta ardoz* igurtzi ondoren; gero, bere asto gainean ezarri, ostatura eraman eta bere ardurapean hartu zuen. 35 Biharamunean, zilarrezko bi txanpon* atera eta ostalariari eman zizkion, esanez: <>. 36 Zure ustez, hirurotan zeinek jokatu zuen lagun hurko bezala lapurren esku eroritako gizonarekin? 37 Lege-maisuak erantzun zion: --Hartaz errukitu zenak. Jesusek esan zion, orduan: --Zoaz eta egin zuk ere beste horrenbeste. Jesusek Marta eta Mariari bisita egin 38 Bidean zihoazela, Jesus herrixka batean sartu zen, eta Marta zeritzan emakume batek etxean hartu zuen. 39 Bazuen honek Maria izeneko ahizpa bat, eta hau, Jaunaren oinetan jarrita*, honen hitza entzuten zegoen. 40 Marta, berriz, lanpetua zebilen etxeko zereginetan. Orduan, Jesusengana joan eta esan zion: --Jauna, ongi ikusten al duzu nire ahizpak etxeko lan guztiak nire gain uztea? Esaiozu laguntzeko. 41 Jaunak, ordea, erantzun zion: --Marta, Marta, gauza askorengatik zabiltza kezkaz eta larri; 42 baina bat bakarra da beharrezko. Alderik onena aukeratu du Mariak, eta ez dio inork kenduko. Otoitza. <> (Mt 6,9-15; 7,7-11) 11,1 Behin batean, Jesus otoitzean ari zen toki batean; amaitu zuenean, bere ikasleetako batek esan zion: <<Jauna, irakats iezaguzu otoitz egiten, Joanek* bere ikasleei irakatsi zien bezala>>. 2 Jesusek esan zien: <>. 114

5 Gero, esan zien: <<Eman dezagun zuetako batek adiskide bat duela eta gauerdian datorkiola, esanez: . 7 Eman dezagun besteak barrutik erantzuten diola: . 8 Hona nik esan: Adiskidea duelako ez bada ere, aspergarri izan ez dakion behintzat, jaiki eta eman egingo dio behar duena. 9 <> Jesus eta kontrakoak: Judaismoa gainditurik (11,14--12,3) Jesus eta Beeltzebul (Mt 12,22-30; Mk 3,22-27) 14 Behin batean, gizon bat mututurik zeukan deabrua* botatzen ari zen Jesus. Deabrua ateratzean, mutua hizketan hasi zen, eta jendea harriturik gelditu zen. 15 Alabaina, batzuek zioten: <>. 16 Beste batzuek, azpikeriaz, Jainkoarengandiko seinale bat eskatzen zioten. 17 Igarri zizkien Jesusek beren burutazioak eta esan zien: <. 25 Iristean, etxea garbitua eta apaindua aurkitzen du. 26 Orduan, joan eta beste zazpi espiritu hartzen ditu, bera baino gaiztoagoak, eta gizakiagan sartu eta bertan jartzen da bizitzen; horrela, pertsona horren azken egoera lehengoa baino okerragoa 115

gertatzen da>>. Egiazko zoriona 27 Jesusek gauza hauek esaten ziharduela, emakume batek jendartetik deiadarka esan zion: --Zorionekoa sabelean eraman zintuen eta bularra eman zizun emakumea! 28 Baina Jesusek esan zuen: --Hobeki esan, zorionekoak Jainkoaren hitza entzun eta betetzen dutenak! Gizonaren Semearen seinalea (Mt 12,38-42; Mk 8,12) 29 Jende asko biltzen ari zitzaiola, Jesus honela hasi zitzaien: <>. Jesusek lege-maisuak eta fariseuak salatu (20,45-47; Mt 23,1-36; Mk 12,38-40) 37 Jesusek hitzaldia amaitu zuenean, fariseu batek bere etxean bazkaltzera gonbidatu zuen. Jesus sartu eta mahaian jarri zen. 38 Fariseua harriturik gelditu zen bazkal aurretik eskuen garbikuntzarik* ez zuela egin ikustean. 39 Orduan, Jaunak esan zion: <
plazetan jendearen agurrak maite dituzue. 44 Ai zuek! Ikusten ez diren hilobiak bezala zarete, jendea oharkabean haien gainetik baitabil* rel="nofollow">>. 45 Orduan, lege-maisu batek esan zion: --Maisu, horrela hitz eginez, guri ere irain egiten diguzu. 46 Jesusek erantzun zion: --Ai zuek ere, lege-maisuok! Eramanezineko zamak leporatzen dizkiezue besteei, eta zeuek atzamar batez ere ukitu ez. 47 <. 50 Baina Jainkoak munduaren hasieratik isuri den profeta guztien odolaren kontuak eskatuko dizkio gizaldi honi: 51 hasi Abelen odoletik, eta aldaretik santutegira bitartean hil zen Zakariasen* odoleraino. Bai, egia esan, gizaldi honi eskatuko dizkio kontuak Jainkoak. 52 <>. 53 Handik atera zenean, gupidarik gabe eraso zioten lege-maisuek eta fariseuek, handik eta hemendik galdezka, 54 ea erantzun okerren batean harrapatzen zuten. Itxurazalekeriaren aurka (Mt 10,26-27) 12,1 Bitartean, milaka eta milaka lagun bildua zen, elkar zapaldu beharrean. Jesus hizketan hasi zitzaien: <
Jainkoaren aingeruen aurrean. 10 Gizonaren Semearen kontra zerbait esaten duenari, barkatuko dio Jainkoak; baina Espiritu Santuaren kontra birao* egiten duenari, ez dio barkatuko. 11 <<Sinagogetara eta buruzagien eta agintarien aurrera eramango zaituztetenean, ez egon kezkatan nola egin edo zer esan zeuen alde, 12 Espiritu Santuak adieraziko baitizue une hartan bertan zer esan behar duzuen>>. Aberats ergelaren parabola 13 Behin batean, jendarteko batek esan zion Jesusi: --Maisu, esaiozu nire anaiari senipartea nirekin erdibanatzeko. 14 Jesusek erantzun zion: --Gizon, nork egin nau ni zuen artean epaile edo ondasun-banatzaile? 15 Orduan, guztiei esan zien: --Kontuz! Gorde diru-gosetik, ondasunek ez baitiote inori bizia segurtatzen, ugari izanda ere. 16 Gero, parabola hau* kontatu zien: < 18 Eta beretzat esan zuen: . 20 Baina Jainkoak esan zion: <Burugabea halakoa! Gaur gauean bertan hil behar duzu. Norentzat izango da pilatu duzuna?> >> 21 Eta honela amaitu zuen: <>. Zertaz arduratu? (Mt 6,25-34) 22 Ondoren, bere ikasleei esan zien Jesusek: <
ez eta han sitsak jaten ere. 34 Zeren, zuen aberastasuna non, zuen bihotza han. Morroi erneak (Mt 24,43-51) 35 <>. 41 Pedrok galdetu zion: <<Jauna, guretzat ala denentzat esan duzu parabola hau?>> 42 Jaunak esan zuen: <>. Garaien ezaugarriak sumatzen jakin (Mt 16,2-3) 54 Jesusek hau ere esan zion jendeari: <<Sartaldean lainoa ikusi orduko, <Euria dator> esaten duzue, eta hala gertatzen da. 55 Hego-haizea denean, berriz, <Sargoria dugu> esaten duzue, eta hala gertatzen da. 56 Itxurazaleok! Badakizue zeru-lurren itxurari antzematen, eta nola ez diozue antzematen garai honi?

119

Bakezkoak garaiz egin (Mt 5,25-26) 57 <>. Bihozberritu ala hil 13,1 Une hartan, batzuek Jesusengana joan eta zenbait galilearri gertatua kontatu zioten: nola Pilatok* hil zituen, eskaintzen ari ziren abereen odolarekin beraien odola nahastuz. 2 Jesusek erantzun zien: <>. Pikuondo agorraren parabola 6 Gero, parabola hau esan zien Jesusek: < 8 Baina mahastizainak erantzun zion: <Jauna, utz ezazu aurtengoz; bitartean, ondoa aitzurtu eta ongarria botako diot, 9 ea aurrerakoan fruiturik ematen duen; eta bestela, moztu> >>. Emakume konkortua larunbatez sendatu 10 Behin batean, larunbatez, sinagoga batean irakasten ari zen Jesus. 11 Bazen han, hemezortzi urte hartan espiritu baten menpe gaixo zegoen emakume bat: erabat konkortua zegoen eta ezin zen inola ere zuzendu. 12 Ikustean, Jesusek deitu eta esan zion: <<Emakumea, geldi zaitez libre zeure gaitzetik>>. 13 Eskuak ezarri zizkion eta bat-batean zuzendu zen eta Jainkoa goresten hasi. 14 Sinagogako buruzagiak, Jesusek larunbatez sendatu zuelako haserre, jendeari esan zion: --Astean sei egun daude lanerako. Zatozte egun horietan sendatzera, eta ez larunbatean. 15 Jaunak erantzun zion: --Itxurazaleok! Zuetako nork ez du larunbatez ere idia nahiz astoa ikuilutik askatu eta ura edatera eramaten? 16 Eta Abrahamen ondorengo den honi, hemezortzi urtez Satanasek lotua eduki duen honi, ez ote zitzaion larunbatez lokarri hori askatu behar? 17 Hitz hauekin, lotsa-lotsa eginik gelditu ziren Jesusen etsai guztiak; jendetza, ordea, pozik zegoen hark egiten zituen gauza miragarri guztiengatik. 120

Mostaza-haziaren eta legamiaren parabolak (Mt 13,31-33; Mk 4,30-32) 18 Jesusek jarraitu zuen: <>. 20 Berriro esan zuen: <>. <<Sar zaitezte ate estutik>> (Mt 7,13-14.21-23; 25,10-12) 22 Jerusalemera* bidean zihoan Jesus, igarotzen zituen herri eta auzoetan irakatsiz. 23 Batek esan zion: --Jauna, gutxi izango al dira salbatuko direnak? Jesusek erantzun zuen: 24--Saia zaitezte ate estutik sartzen. Egia esan, askok sartu nahi izango dute, eta ezin izango. 25 Etxeko nagusiak jaiki eta atea itxiz gero, kanpoan geldituok behin eta berriro atea joko diozue, <> deiadarka, baina hark erantzungo dizue: <<Ez dakit nongoak zareten>>. 26 Orduan, honela hasiko zatzaizkiote: <>. 27 Baina hark erantzungo dizue: <<Ez dakit nongoak zareten. Alde niregandik, gaizkileok!>> 28 Orduan, negarra eta hortz-karraska izango da, Abraham, Isaak eta Jakob eta profeta guztiak Jainkoaren erreinuan eta zeuen buruak, berriz, kanpora jaurtikiak ikustean. 29 Asko etorriko dira sortaldetik eta sartaldetik, iparretik eta hegotik, eta Jainkoaren erreinuko mahaikide izango. 30 <>. Jesus bere heriotzaren aurrez aurre 31 Une hartan, fariseu batzuk joan zitzaizkion Jesusi eta esan zioten: --Zoaz, alde egizu hemendik, Herodes* zu hil nahian dabil eta. 32 Jesusek esan zien: --Joan eta esaiozue gizontto* horri: Begira, gaur eta bihar sendatzen eta deabruak botatzen jarraitu behar dut, eta hirugarren egunean nire azkena izango da. 33 Baina gaur, bihar eta etzi* bideari jarraitu behar diot, ez baitaiteke profetarik Jerusalemdik kanpora hil. Jesus Jerusalemengatik aieneka (Mt 23,37-39) 34 <<Jerusalem, Jerusalem, profetak hiltzen eta Jainkoak zuri bidaliak harrikatzen dituzuna! Zenbat aldiz ez ditut bildu nahi izan zure seme-alabak, oiloak bere txitaldea hegalpean bezala, eta zuek ez duzue nahi izan. 35 Horra bada, hutsik geldituko zaizue etxea. Eta esaten dizuet ez nauzuela ikusiko, hau esango duzuen garaira arte: Bedeinkatua 121

Jaunaren izenean datorrena!>> Jesusek urminduna larunbatez sendatu 14,1 Behin batean, larunbatez, fariseu-buruetako baten etxera joan zen Jesus bazkaltzera, eta fariseuak zelatan zegozkion. 2 Gizon urmindun bat zegoen han, Jesusen aurrean. 3 Jesusek lege-maisu eta fariseuei galdetu zien: <> 4 Haiek isilik gelditu ziren. Orduan, Jesusek gaixoa eskutik hartu, sendatu eta bidali egin zuen. 5 Gero, haiei esan zien: <> 6 Erantzun ezinik gelditu ziren. Azken tokiak aukeratu eta behartsuak gonbidatu 7 Ohartu zen Jesus gonbidatuek mahaiko lehen jarlekuak hartzen zituztela, eta aholku hauek eman zizkien: 8 <<Ezteietara gonbidatzen zaituztenean, ez jarri mahaiburuan, zu baino gonbidatu ospetsuagoren bat izan daiteke eta; 9 hala balitz, biok gonbidatu zaituztenak etorri eta esango lizuke: ; orduan, azkenengo lekuan eseri beharko zenuke lotsagorritan. 10 Alderantziz, gonbidatzen zaituztenean, jarri azkenengo tokian, gonbidatu zaituenak, datorrenean, esan diezazun: . Horrela, oso toki onean geldituko zara mahaikide guztien aurrean. 11 Zeren eta bere burua goratzen duena beheratu egingo baitu Jainkoak, eta bere burua beheratzen duena, goratu>>. 12 Eta gonbidatu zuenari esan zion: <>. Afari handiaren parabola (Mt 22,1-10) 15 Hitz hauek entzutean, mahaikide batek esan zion Jesusi: <> 16 Jesusek erantzun zion: <. 18 Baina bata bestearen ondoren denak aitzakiak jartzen hasi ziren. Lehenengoak esan zion: <Soroa erosi dut, eta ikustera joan behar dut; barkatu, arren>. 19 Beste batek, berriz: . 20 Eta hurrengoak: <Ezkondu berria naiz eta ez naiteke joan>. 21 Honen guztiaren berri nagusiari ematera itzuli zen morroia. Etxeko nagusia biziki haserretu zen eta morroiari esan zion: . 22 <. 23 Orduan, nagusiak esan zion:
du nire afaria dastatuko> >>. Nork bere buruari uko, Jesusi jarraitzeko (Mt 10,37-38) 25 Jende-talde handiak zihoazen Jesusekin; honek, beraiengana itzulirik, esan zien: 26 <. 31 <<Edo zein erregek, beste baten kontra gerrara joan nahi badu, ez du aldez aurretik eseri eta begiratzen, ea hamar mila gizon aski dituen hogei milarekin kontra datorkionari aurre egiteko? 32 Eta ezetz ikusten badu, bestea oraindik urruti dela, mandatariak bidaliko dizkio bakea eskatuz. 33 <<Era berean, zuetako inor ez daiteke izan nire ikasle, dituen guztiei uko egiten ez badie. Gatz gezatuaren parabola (Mt 5,13; Mk 9,50) 34 <>. Ardi galduaren parabola (Mt 18,12-14) 15,1 Zergalari eta bekatari* guztiak Jesusengana bildu ohi ziren hari entzutera, 2 eta fariseuak eta lege-maisuak marmarrean ari ziren esanez: <> 3 Jesusek parabola hau esan zien: 4 < 7 Egia esan, Jainkoak ere poz handiagoa hartzen du* bihozberritzen den bekatari batengatik, bihozberritu beharrik ez duten laurogeita hemeretzi zintzoengatik baino. Txanpon galduaren parabola 8 <<Edota zein emakumek, zilarrezko hamar txanpon* izan eta bat galtzen bazaio, ez du, kriseilua pizturik, etxea garbitu eta galdu zaion txanpona ardura guztiaz bilatzen aurkitu arte? 9 Eta, aurkitzean, adiskideak eta auzokoak bildu eta esaten die: <Egin festa nirekin, aurkitu baitut galdua nuen txanpona!> 10 Egia esan, berdin pozten da Jainkoa ere 123

bere aingeruekin bihozberritzen den bekatari batengatik>> Aita errukitsuaren eta bi semeen parabola* 11 Gainera, esan zien: <. Eta aitak ondasunak banatu zizkien. 13 <. 20 <<Jaiki eta aitaren etxera abiatu zen. Oraindik urruti zegoela, ikusi zuen aitak eta errukitu egin zen; eta, lasterka joanik, besarkatu eta musuka hasi zitzaion. 21 Semeak esan zion: 22 Aitak, ordea, esan zien morroiei: <Ekarri bizkor jantzirik onena eta jantziozue, ipiniozue eraztuna eta jantzi oinetakoak*; 23 ekarri zekor gizendua eta hil; egin dezagun festa-otordua; 24 zeren seme hau hilda bainuen eta piztu egin zait, galdua nuen eta aurkitu egin dut>. Eta festa hasi zuten. 25 <<Seme zaharrena soroan zen. Etxerakoan, hurbildu ahala, soinua eta dantzak sumatu zituen. 26 Eta, morroi bati deiturik, zer gertatzen zen galdetu zion. 27 Hark erantzun: . 28 Biziki haserretu zen anaia eta ez zuen sartu nahi. Atera zen aita eta erreguka hasi zitzaion. 29 Baina hark erantzun zion aitari: . 31 Aitak erantzun zion: <Seme, zu beti nirekin zaude, eta nire guztia zeurea duzu! 32 Baina egoki zen poztu eta festa egitea, zure anaia hau hilda baikenuen eta piztu egin zaigu, galdua genuen eta aurkitu egin dugu!> >> Etxezain argiaren parabola 16,1 Jesusek esan zien ikasleei: <. 3 <. 5 < 6 Hark erantzun: <Ehun upel olio>. Etxezainak esan zion: . 124

7 < Hark erantzun: <Ehun anega gari>. Eta besteak, orduan: . 8 <<Eta nagusiak txalotu egin zuen etxezain zuzengabe hura, zuhurki jokatu zuelako. Izan ere, mundukoak zuhurrago dira beren arteko arazoetan, argitakoak* berenetan baino. Bidegabeko dirua eta egiazko ondasuna (Mt 6,24) 9 <>. 14 Entzun zuten hau guztia fariseu diruzaleek, eta barre egiten zioten Jesusi. 15 Honek esan zien: <
Abraham ikusi zuen urruti, eta Lazaro haren ondoan. 24 Orduan, deiadar egin zion: . 25 Baina, Abrahamek erantzun zion: <Seme, gogoratu zuk zorion franko izan zenuela bizitzan; Lazarok, berriz, zoritxarrak; orain, hark atsegina aurkitu du hemen, eta zuk oinazeak. 26 Horrez gainera, leize handi bat dago zuen eta gure artean; nahita ere, ez dauka inork hemendik zuengana igarotzerik, ez eta hortik guregana ere>. 27 <. 29 Abrahamek erantzun zion: . 30 Hark, oraindik: <Ez, aita Abraham; hildakoren bat joaten bazaie, orduan bai bihozberrituko direla>. 31 Baina Abrahamek erantzun zion: <Moisesi eta profetei entzuten ez badiete, hildakoren bat piztuta ere, ez dute kasurik egingo> >>. Iraina eta barkamena (Mt 18,6-7.21-22; Mk 9,42) 17,1 Jesusek esan zien ikasleei: < esanez, barkatu>>. Sinesmena eta zerbitzua (Mt 17,20) 5 Apostoluek eskatu zioten Jaunari: --Handi ezazu sinesmena guregan. 6 Jaunak erantzun zuen: --Sinesmena bazenute, mostaza-hazia bezain txikia izanik ere, pikuondo honi <> esango zeniokete, eta obeditu egingo lizueke. 7 <<Emazue zuetako batek morroi bat duela soro-lan edo artzantzarako. Morroia etxeratzean, esaten ote dio? 8 Ez ote dio beste hau esaten: ? 9 Morroiari esker ona zor ote dio agindua bete duelako? 10 Zuek ere berdin: agindu zaizuen guztia egin eta gero, esan: <Morroi gizarajo* batzuk gara; egin behar genuena besterik ez dugu egin> >>. Jesusek hamar legendun sendatu 11 Jerusalemera bidean, Samaria* eta Galilean barrena zihoan Jesus. 12 Herri batean sartzerakoan, hamar legendun atera zitzaizkion bidera. Urruti gelditurik, 13 deiadarka esan zioten: --Jesus, Maisu, erruki zakizkigu! 126

14 Jesusek, ikustean, esan zien: --Joan eta azaldu apaizengana. Bidean zihoazela, garbi gelditu ziren. 15 Haietako bat, sendatua zegoela oharturik, Jainkoa deiadarka goratuz itzuli 16 eta Jesusen oinetara ahozpez erori zen, eskerrak emanez; samariarra zen bera. 17 Jesusek esan zuen: <<Ez ote dira hamarrak garbi gelditu? Non dira beste bederatziak? 18 Ez al da izan atzerritar hau besterik Jainkoa goratzera etortzeko?>> 19 Gero, esan zion: <<Jaiki eta zoaz; zeure sinesmenak salbatu zaitu>>. Jainkoaren erregetzaren etorrera (Mt 24,23-28.37-41) 20 Jainkoaren erregetza noiz iritsiko zen galdetu zioten fariseuek; Jesusek erantzun zien: --Jainkoaren erregetza ez da nabarmen etorriko. 21 Ezin esango da: <> edo <>; zeren Jainkoaren erregetza zuen artean baitago jadanik. 22 Gero, ikasleei esan zien: < esango dizuete. Baina zuek ez joan, ez atera atzetik lasterka. 24 Izan ere, tximistak une batean zerualde batetik besteraino distira egiten duen bezala, hala izango da Gizonaren Semea etorriko den egunean. 25 Baina aurretik asko sufritu behar du, eta gizaldi honek gaitzetsi egingo du. 26 <>. ( 36 *). 37 Ikasleek galdetu zioten orduan: --Non izango da hori, Jauna? Jesusek erantzun zien: --Sarraskia non, han biltzen dira putreak. Emakume alarguna eta epailea 18,1 Etengabe egin behar zutela otoitz eta ez zutela etsi behar adierazteko, parabola hau esan zien Jesusek: 2 <. 4 Luzaroan epaileak ez zion jaramonik egin, baina azkenean bere baitan esan zuen: <Ez diot Jainkoari beldurrik, ez eta 127

gizakiari ere begirunerik; 5 baina, alargun hau gogaikarri zaidanez, egiodan justizia, etengabeko buruhausterik eman ez diezadan> >>. 6 Eta honela bukatu zuen Jaunak: <> Fariseuaren eta zergalariaren parabola 9 Honako parabola hau esan zien Jesusek beren buruak zintzotzat hartzen eta besteak gutxiesten zituzten batzuei: 10 <. 13 <. 14 <>. Jesus eta haurrak (Mt 19,13-15; Mk 10,13-16) 15 Haurtxoak eraman zizkioten Jesusi, uki zitzan; ikasleek, hori ikustean, haserre egiten zieten. 16 Baina Jesusek haurtxoak beregana deitu zituen eta esan: <>. Jesusek aberatsari dei (Mt 19,16-22; Mk 10,17-22) 18 Handiki batek galdetu zion Jesusi: --Maisu ona, zer egin behar dut betiko bizia ondaretzat jasotzeko? 19 Jesusek erantzun zion: --Zergatik esaten didazu ona? Inor ez da ona Jainkoa besterik. 20 Badakizkizu aginduak: Ez egin adulteriorik, ez hil inor, ez ostu, ez egin gezurrezko testigantzarik, ohoratu aitamak. 21 Hark, orduan: --Gazte-gaztetandik bete izan dut hori guztia. 22 Hori entzutean, Jesusek esan zion: --Gauza bat falta zaizu oraindik: saldu daukazun guztia eta eman behartsuei, zeure aberastasuna zeruan izan dezazun; gero, zatoz eta jarraitu niri. 23 Hitz hauek entzutean, guztiz atsekabetu zen handikia, oso aberatsa baitzen.

128

Aberastasuna salbamenerako oztopo (Mt 19,23-26; Mk 10,23-27) 24 Jesusek, handiki hura hain atsekabetua ikusirik, esan zuen: --Bai nekez sartuko direla aberatsak Jainkoaren erreinuan! 25 Bai, orratzaren begitik gamelua sartzea errazago, aberatsa Jainkoaren erreinuan sartzea baino. 26 Entzuleek galdetu zioten: --Nor salba daiteke, orduan? 27 Jesusek erantzun zien: --Gizakiek ez dezaketena Jainkoak badezake. Dena utzi duten ikasleen saria (Mt 19,27-29; Mk 10,28-30) 28 Pedrok esan zuen: --Hara, guk, genituen guztiak utzirik, zuri jarraitu dizugu. 29 Jesusek erantzun: --Benetan diotsuet: Jainkoaren erregetzagatik etxea, emaztea, senideak, gurasoak eta seme-alabak uzten dituenak, 30 mundu honetan askoz gehiago jasoko du, eta datorren munduan betiko bizia. Jesusek nekaldi-piztuerak hirugarrenez iragarri (Mt 20,17-19; Mk 10,32-34) 31 Hamabiak beregana bildurik, Jesusek esan zien: <>. 34 Haiek, ordea, ez zuten ezertxo ere ulertu; haren hizkera ilun gertatzen zitzaien eta ez zekiten zer esan nahi zien. Jesusek itsua sendatu Jerikon (Mt 20,29-34; Mk 10,46-52) 35 Jesus Jerikora hurbildu zelarik, itsu bat eskean zegoen bide-ertzean eserita. 36 Jendea igarotzen sumaturik, zer gertatzen zen galdetu zuen. 37 Jesus Nazaretarra igarotzen zela jakinarazi zioten. 38 Orduan, deiadarka hasi zen: --Jesus, Daviden Semea, erruki zakizkit! 39 Aurretik zihoazenek gogor egiten zioten, isil zedin; baina hark areago oihu: --Daviden Semea, erruki zakizkit! 40 Jesusek, gelditurik, beregana ekartzeko agindu zuen. Hurbildu zenean, galdetu zion: 41--Zer nahi duzu niregandik? Hark erantzun: --Berriro ikustea, Jauna! 42 Jesusek esan zion: 129

--Ikusi, bada; zeure sinesmenak sendatu zaitu. 43 Bat-batean, ikusmena etorri zitzaion berriro, eta Jesusen ondoren joan zen, Jainkoa goretsiz. Eta herri osoak, gertatua ikusirik, Jainkoa goratu zuen. Jesus eta Zakeo 19,1 Jesus Jerikon sartu eta herrian barrena zihoan. 2 Bazen han Zakeo izeneko gizon bat, zergalari-burua*, oso aberatsa. 3 Jesus zein zen ikusi nahirik zebilen, baina ezin zuen jendearengatik, txikia baitzen. 4 Lasterka aurrerago joan eta pikuondo batera igo zen Jesus ikusteko, handik igaro behar baitzuen. 5 Jesusek, hara iristean, gora begiratu eta esan zion: <>. 6 Jaitsi zen, bada, berehala eta pozik hartu zuen etxean. 7 Hori ikusirik, denak marmarka hasi ziren: <>. 8 Zakeok, berriz, zutiturik, Jaunari esan zion: --Jauna, neure ondasunen erdiak behartsuei ematen dizkiet eta, inori ezer ostu badiot, lau halako bihurtuko diot*. 9 Jesusek esan zion: --Gaur iritsi da salbamena etxe honetara, gizon hau ere Abrahamen ondorengoa baita. 10 Izan ere, Gizonaren Semea galdua zegoena bilatzera eta salbatzera etorri da. Ontzako urreen parabola (Mt 25,14-30) 11 Jendea entzuten ari zitzaiola, Jesusek beste parabola bat kontatu zien, Jerusalemdik* hurbil baitzen eta jendeak Jainkoaren erregetza une batetik bestera azalduko zela uste baitzuen: 12 <. 14 <. 15 <<Errege-izendapena harturik itzuli zenean, dirua banatu zien morroiak beregana deitu zituen, bakoitzak zer irabazi ote zuen jakiteko. 16 Aurkeztu zen lehenengoa eta esan zion: <Jauna, zure ontzakoak hamar halako eman du>. 17 Nagusiak erantzun: <Ederki, morroi ona! Gauza gutxian leial izan haizenez gero, hartzak hamar hirietako agintea>. 18 Joan zen, gero, bigarrena eta esan zion: <Jauna, zure ontzakoak bost halako eman du>. 19 Honi ere nagusiak esan zion: . 20 Joan zen beste bat eta esan zion: <Jauna, hemen duzu zeure ontzakoa; zapi batean bildua eduki dut. 21 Beldur nizun, gizon gogorra zarelako, eman gabea eskatzen eta erein gabea biltzen duzuna>. 22 Nagusiak, orduan: . 24 Eta bertan zeudenei esan zien: . 25 Haiek erantzun zioten: <Jauna, lehendik hamar ontzako ez ditu, bada?> 26 Nagusiak erantzun zien:
nire aurrean> >>. JERUSALEMEN (19,28--23,56a) Jesus Jerusalemen Mesias bezala sartu (Mt 21,1-11; Mk 11,1-11; Jn 12,12-19) 28 Hitz hauek esan ondoren, Jerusalemera bidean gora jarraitu zuen Jesusek, denen aurretik. 29 Oliamendi* inguruko Betfage eta Betania herrixketara hurbildu zelarik, bere ikasleetako bi bidali zituen Jesusek, 30 esanez: < >>. 32 Joan ziren, bada, bidalitakoak, eta Jesusek esan bezala aurkitu zuten dena. 33 Astakumea askatzen ari zirela, jabeek galdetu zieten: --Zergatik askatzen duzue astakumea? 34--Jaunak behar du --erantzun zuten haiek. 35 Jesusi ekarri zioten eta, beren jantziak astakumeari bizkarrean ezarririk, gainean eserarazi zuten. 36 Eta, pasatzean, jantziak zabaltzen zituzten bidean. 37 Oliamenditik behera hartzera zihoala, ikasle guztiak multzoan, pozez beterik, Jainkoa ozenki goresten hasi ziren, ikusi zituzten mirari guztiengatik. 38 Honela zioten: <> 39 Jendarteko fariseu batzuek esan zioten Jesusi: --Maisu, egiezu errieta ikasleei! 40 Hark erantzun zien: --Egia esan, hauek isilduko balira, harriek egingo lukete oihu. Jerusalemengatik aieneka 41 Jesus, hurbildu eta hiria ikustean, negarrez hasi zen berarengatik, 42 eta esan zuen: <>. Tenpluan emandako irakaspenak (19,45--21,4) Jesusek tenplua garbitu (Mt 21,12-17; Mk 11,15-19; Jn 2,13-16) 45 Jesus, tenpluan sarturik, bertan salerosketan* ari zirenak kanpora botatzen hasi zen, 46 esanez: <>. 47 Egunero tenpluan irakasten jardun ohi zuen. Apaizburuak, lege-maisuak eta herriko handikiak Jesus hil nahian zebiltzan; 48 baina ez zuten asmatzen zer egin, herri 131

guztia aho zabalik baitzegoen hari entzuten. Nondik Jesusen aginpidea? (Mt 21,23-27; Mk 11,27-33) 20,1 Egun batean, Jesusek tenpluan herriari irakasten eta berriona hots egiten ziharduela, apaizburuak eta lege-maisuak etorri zitzaizkion zaharrekin batera, 2 eta galdetu zioten: --Esaguzu zein aginpidez jokatzen duzun horrela. Nor da aginpide hori eman dizuna? 3 Jesusek erantzun zien: --Nik ere gauza bat galdetuko dizuet. Esadazue: 4 Joanek Jainkoaren aginduz ala giza aginduz bataiatzen zuen? 5 Haiek honela ari ziren beren artean: <<Jainkoaren aginduz ari zela esaten badiogu, zergatik ez genion sinetsi erantzungo digu. 6 Giza aginduz ari zela esaten badiogu, berriz, jendeak harrika emango digu, Joan profeta zela sinetsiak baitaude denak>>. 7 Beraz, ez zekitela noren aginduz ari zen erantzun zioten. 8 Jesusek, orduan: --Ba, nik ere ez dizuet esango zein aginpidez jokatzen dudan horrela. Nekazari hiltzaileen parabola (Mt 21,33-46; Mk 12,1-12) 9 Orduan, parabola hau esan zion Jesusek herriari: < 14 Nekazariek, ordea, semea ikustean, esan zioten elkarri: . 15 Eta mahastitik kanpora bota eta hil egin zuten. <>. Entzuten zeudenek esan zuten: --Ez dezala Jainkoak nahi! 17 Baina, Jesusek, begira-begira jarririk, esan zien: --Zer esan nahi du, bada, Liburu Santuak dioen honek: Etxegileek bazterturiko harria giltzarri gertatu da? 18 <>. 19 Lege-maisu eta apaizburuek Jesusi eskua erantsi nahi izan zioten orduan bertan, ondo jabetu baitziren beraiengatik esan zuela parabola hura. Baina beldur izan zioten 132

jendeari. Zesarrena Zesarri, Jainkoarena Jainkoari (Mt 22,15-22; Mk 12,13-17) 20 Lege-maisuek eta fariseuek Jesus zelatatzen hasi ziren. Zirikatzaile batzuk bidali zizkioten, zintzoarena eginez, hura hitzen batean harrapatzeko eta, hala, gobernariaren esku eta mende jartzeko asmoz. 21 Honela galdetu zioten, bada: --Maisu, badakigu zuzen hitz egiten eta irakasten duzula eta ez duzula kontuan hartzen gizakiaren itxura, baizik eta Jainkoaren bidea behar bezala irakasten duzula. 22 Zilegi al zaigu Zesarri zerga* ordaintzea, bai ala ez? 23 Haien maltzurkeriari antzemanik, Jesusek esan zien: 24--Ea, erakutsi txanpon bat*. Norenak dira daramatzan irudia eta izena? Haiek erantzun: --Zesarrenak 25 Jesusek, orduan: --Eman, bada, Zesarrena Zesarri eta Jainkoarena Jainkoari. 26 Ezin izan zuten ezertan ere herriaren aurrean harrapatu eta, haren erantzunaz harriturik, hitzik gabe gelditu ziren. Hildakoen piztueraz (Mt 22,23-33; Mk 12,18-27) 27 Ondoren, saduzear batzuk etorri zitzaizkion Jesusi. Hauek hildakoak ez direla pizten esaten dute. Eta honela galdetu zioten: 28--Maisu, Moisesek idatzi zigun: Norbaiti anaia ezkondu bat seme-alabarik gabe hiltzen bazaio, ezkon bedi alarguntsarekin, anaiari ondorengoa emateko. 29 <> 34 Jesusek erantzun zien: --Mundu honetan gizon-emakumeak ezkondu egiten dira; 35 baina datorren munduan eta hildakoen piztueran parte hartzeko Jainkoak gai aurkituko dituenak, gizonezko nahiz emakume, ez dira ezkonduko; 36 izan ere, ez daitezke berriro hil, aingeruen antzeko baitira eta Jainkoaren seme-alaba, piztueran parte dutenez gero*. 37 Gainera, hildakoak pizten direla Moisesek berak adierazi zuen, sutan zegoen sasiaren pasartean, Jaunari Abrahamen, Isaaken eta Jakoben Jainko deitzen dionean. 38 Ez da hilen Jainkoa, biziena baizik, denak bizirik baitaude harentzat. 39 Orduan, lege-maisu batzuek hitza hartu zuten eta esan: --Ederki esan duzu, Maisu. 40 Eta ez ziren ausartzen beste galderarik egitera. Mesias, Daviden Seme eta Jaun (Mt 22,41-46; Mk 12,35-37)

133

41 Jesusek galdera hau egin zien: <. 44 <> Jesusek lege-maisuak salatu (11,37-54; Mt 23,1-12; Mk 12,38-40) 45 Herri guztia entzuten zeukala, Jesusek ikasleei esan zien: 46 <>. Alargun behartsuaren eskaintza (Mk 12,41-44) 21,1 Begira zegoela, aberats batzuk ikusi zituen Jesusek tenpluko dirutegian limosna botatzen. 2 Ikusi zuen emakume alargun behartsu bat ere bi sos* botatzen, 3 eta esan zuen: <>. Jesus eskatologiaz mintzo (21,5-38) Sarrera: tenplua suntsitua izango (Mt 24,1-2; Mk 13,1-2) 5 Batzuk tenpluari buruz ari ziren, harri ederrez eta emaitzez* apaindua zegoela aipatuz. Orduan, Jesusek esan zuen: 6 <<Etorriko da garaia, hor ikusten duzuen horretatik harririk ere harri gainean geldituko ez dena: dena suntsituko dute>>. Azkenaren aurreko seinaleak (Mt 24,3-14; Mk 13,3-13) 7 Ikasleek galdetu zioten: <<Maisu, noiz gertatuko da hori, eta zertan ezagutuko da gertatzera doala?>> 8 Jesusek erantzun zien: <, edo . Ez joan halakoen ondoren. 9 Gerra eta iraultza-hotsak entzutean, ez ikaratu: lehenbizi gertatu beharrekoa baita hori guztia; baina ez dator berehala azkena>>. 134

10 Gainera, esan zien: <>. <<Egon erne>> (Mt 24,32-35; Mk 13,28-31) 29 Jesusek irudi bat jarri zien: <
aurrean zutik irauteko kemena izan dezazuen>>. 37 Tenpluan irakasten eman ohi zituen Jesusek egunak, eta Oliamendira ateratzen zen gauak igarotzera. 38 Eta herri guztia goizean goiz joaten zitzaion tenplura, entzutera. Pazko-afaria eta nekaldia (22,1--23,56) Jesusen kontra zelatan (Mt 26,1-5.14-16; Mk 14,1-2.10-11; Jn 11,45-53) 22,1 Hurbil zen Legamigabeko Ogien Jaia, Pazko Jaia ere deitua. 2 Apaizburu eta lege-maisuak Jesus nola hilko zebiltzan, baina herriaren beldur ziren. 3 Orduan, Satanas sartu zen Hamabien taldeko Judasengan, Iskariote deituarengan. 4 Judas apaizburu eta tenpluko guardaburuengana* joan zen, haien eskuetara Jesus nola eman hitz egitera. 5 Poztu egin ziren haiek, eta Judasi dirua ematea erabaki zuten. 6 Honek onartu egin zuen, eta jendeak jakin gabe Jesus haien eskuetara emateko egokiera bila hasi zen. Azken afarirako prestaketak (Mt 26,17-19; Mk 14,12-16) 7 Iritsi zen Legamigabeko Ogien Jaieguna, Pazko-bildotsa hil behar zeneko eguna. 8 Orduan, Pedro eta Joan bidali zituen Jesusek, esanez: --Zoazte guretzat Pazko-afaria prestatzera. 9 Haiek galdetu zioten: --Non prestatu behar dugu? 10 Jesusek erantzun: --Hara, hirian sartzean, ur-suila daraman gizon batekin egingo duzue topo. Jarraitu berari sartuko den etxeraino, 11 eta esan bertako nagusiari: <<Maisuak galdetzen dizu non duen ikasleekin Pazko-bildotsa jateko tokia>>. 12 Hark gela zabal bat erakutsiko dizue goian, jantzirik; prestatu hantxe. 13 Joan ziren, eta dena Jesusek esan bezala gertatu zitzaien, eta Pazko-afaria prestatu zuten. Azken afaria: hona hemen nire gorputz-odolak! (Mt 26,26-29; Mk 14,22-25; 1 Ko 11,23-25) 14 Ordua etorri zenean, Jesus mahaian jarri zen apostoluekin. 15 Eta esan zien: <>. 17 Eta, kopa harturik, esker onezko otoitza egin eta esan zuen: <>. 19 Gero, ogia hartu zuen eta, esker onezko otoitza egin ondoren, zatitu eta ikasleei eman zien, esanez: <>. 20 Berdin egin zuen koparekin afal ondoan, esanez: <
Judasen saldukeriaren iragarpena (Mt 26,20-25; Mk 14,17-21; Jn 13,21-30) 21 <> 23 Orduan, ikasleak elkarren artean galdezka hasi ziren, nork egin ote zezakeen horrelakorik. Nor handiena? Ikasleei agintzaria (Mt 19,28; 20,25-27; Mk 10,42-44) 24 Ikasleak eztabaidan hasi ziren beren artean, beraietan zein ote zen handiena. 25 Jesusek esan zien: < izena nahi izaten dute berentzat. 26 Zuek ez jokatu horrela. Zuen artean nagusiena izan bedi gazteenaren pareko, eta agintaria zerbitzariaren pareko. 27 Zein ote da handiago, mahaian dagoena ala zerbitzatzen ari dena? Ez ote mahaian dagoena? Bada, ni zerbitzari bezala nago zuen artean. 28 <>. 33 Pedrok esan zion: --Jauna, prest nago zurekin baita kartzelara eta heriotzara ere joateko. 34 Jesusek, orduan: --Egia esan, Pedro, gaur oilarrak jotzerako, hiru aldiz ukatuko duzu ni ezagutzen nauzula. 35 Ondoren, ikasleei esan zien: --Falta izan al zenuten ezer, poltsarik eta zakutorik eta oinetakorik gabe bidali zintuztedanean? Haiek erantzun: --Ezer ere ez. 36 Jesusek, berriro: --Orain, bada, poltsa duenak har dezala eta berdin zakutoa duenak; eta ezpatarik ez duenak sal dezala soingainekoa, hura erosteko. 37 Zeren, egia esan, niregan bete beharra baita Liburu Santuak dioena: Bekatarien kidekotzat jo zuten. Izan ere, nireak laster egingo du. 38 Haiek esan zioten: --Jauna, baditugu hemen bi ezpata. Baina Jesusek erantzun: 137

--Aski da! Oliamendiko otoitz larria (Mt 26,36-46; Mk 14,32-42) 39 Ondoren, Jesus atera eta Oliamendirantz* abiatu zen, ohi zuenez, eta ikasleak ere bai haren ondoren. 40 Hara iristean, Jesusek esan zien: <<Egizue otoitz, tentaldian ez erortzeko>>. 41 Eta, haiengandik harrikada bat bide aldendurik, belauniko honela egiten zuen otoitz: 42 <>. 43 Zeruko* aingeru bat agertu zitzaion, kemen emanez. 44 Eta, larriak harturik, oraindik lehiatsuago egiten zuen otoitz. Eta izerdia tantaka zerion lurrera, odola bezain lodi. 45 Otoitzetik jaikirik, ikasleengana joan zen; nahigabearen nahigabez lokarturik aurkitu zituen, 46 eta esan zien: <>. Jesus atxilotua (Mt 26,47-56; Mk 14,43-50; Jn 18,3-11) 47 Jesus hizketan ari zela, han azaldu zen jende-multzoa; Hamabietako bat, Judas zeritzana, zetorren haien buru, eta Jesusengana hurbildu zen musu ematera. 48 Jesusek esan zion: <<Judas, musu batez saltzen al duzu Gizonaren Semea?>> 49 Gertatzera zihoanaz oharturik, Jesusen inguruan zeudenek esan zioten: <<Jauna, erasoko al diegu ezpataz?>> 50 Eta haietako batek apaiz nagusiaren morroia jo eta eskuineko belarria moztu zion. 51 Baina Jesusek esan zuen:<> Eta, belarria ukiturik, sendatu egin zion. 52 Orduan, haren aurka etorriak ziren apaizburu, tenpluko guardaburu* eta zaharrei esan zien: <<Ezpataz eta makilaz etorri zarete lapur baten bila bezala. 53 Egunero tenpluan zuekin nintzen, eta ez zenidaten eskurik bota. Baina oraintxe da zuen ordua, ilunpearen nagusialdia*>>. Pedrok Jesus ukatu (Mt 26,57-58.69-75; Mk 14,53-54.66-72; Jn 18,15-18.25-27) 54 Jesus preso hartu eta apaiz nagusiaren etxera eraman zuten. Pedrok urrutitik jarraitzen zion. 55 Batzuk patio erdian sua piztu eta haren inguruan eseri ziren, eta haien artean eseri zen Pedro ere. 56 Neskame batek, Pedro sutondoan eseria ikustean, begira jarri eta esan zuen: --Hau ere Jesusekin zebilen. 57 Baina hark ukatu, esanez: --Emakume, ez dinat ezagutzen hori. 58 Handik berehala, beste batek ikusi eta esan zion Pedrori: --Hi ere haietakoa haiz. Pedrok, orduan: --Ez, mutil! 138

59 Handik ordu bete ingurura, beste batek berriro esan zuen: --Bai, hau ere Jesusekin bizi huen, galilearra* duk eta. 60 Pedrok erantzun zuen: --Ez zekiat zertaz ari haizen, mutil! Eta une berean, oraindik hizketan ari zela, oilarrak jo zuen. 61 Itzuli zen Jauna eta Pedrori begiratu zion. Gogoratu zitzaion Pedrori Jaunak esandakoa: <>, 62 eta, kanpora irtenik, negarrari eman zion saminki. 63 Jesus preso zeukatenak isekaz ari zitzaizkion eta joka. 64 Begiak estalirik, honela galdetzen zioten: <> 65 Eta beste hitz iraingarri asko esaten zioten. Jesus judu-biltzarraren aurrean (Mt 26,59-66; Mk 14,55-64) 66 Eguna zabaldu zuenean, herriko zaharren kontseilua, apaizburuak eta lege-maisuak bildu ziren, eta Jesus Biltzar Nagusira eraman zuten. 67 Honela esan zioten: --Mesias baldin bazara, esaguzu. Hark erantzun: --Baietz esaten badizuet, ez didazue sinetsiko, 68 eta, galdetzen badizuet, ez didazue erantzungo. 69 Baina hemendik aurrera Gizonaren Semea Jainko ahalguztidunaren eskuinean eserita egongo da. 70 Orduan, denek esan zuten: --Zu zara, beraz, Jainkoaren Semea? Hark erantzun zien: --Zeuek diozue, neu naiz. 71 Haiek, orduan: --Ba ote dugu lekuko beharrik? Geuk entzun diogu bere ahotik. Jesus Pilatoren aurrean (Mt 27,1-2.11-14; Mk 15,1-5; Jn 18,28-38) 23,1 Altxatu ziren denak eta Pilatogana eraman zuten Jesus. 2 Han, salatzen hasi zitzaizkion: <>. 3 Pilatok galdetu zion: --Zu al zara juduen erregea? Jesusek erantzun zion: --Zeuk diozu. 4 Pilatok apaizburu eta jende-taldeari esan zien: --Nik ez dut gizon hau kondenatzeko batere arrazoirik aurkitzen. 5 Baina haiek, behin eta berriro: <<Judea osoan barrena herria asaldatzen ari da bere irakaspenez; Galilean hasi zen eta honaino iritsi da>>. Jesus Herodesen aurrean 139

6 Hori entzutean, gizon hura galilearra zen galdetu zuen Pilatok. 7 Eta, Herodesen* eskumenekoa zela jakinik, hari bidali zion, Jerusalemen baitzen egun haietan. 8 Biziki poztu zen Herodes Jesus ikusteaz, aspaldian baitzuen hura ezagutzeko gogoa, hartaz entzuten zituenengatik; mirariren bat egiten ikusiko zuela ere espero zuen. 9 Herodesek galdera asko egin zion, baina Jesusek hitzik erantzun ez. 10 Bitartean, han ari ziren apaizburu eta lege-maisuak salatu eta salatu. 11 Herodesek, bere soldaduekin batera, mesprezio eta isekaz erabili zuen Jesus eta, jantzi distiratsu bat soinean jarririk, berriro Pilatogana bidali zuen. 12 Egun hartan, adiskidetu egin ziren Herodes eta Pilato, etsai baitziren lehen. Jesus heriotzara kondenatua (Mt 27,15-26; Mk 15,6-15; Jn 18,39--19,16) 13 Pilatok, apaizburu, agintari eta herria berriro bildurik, 14 honela esan zien: <>. ( 17 *). 18 Baina denek aho batez oihuka esan zioten: --Kendu hori eta aska iezaguzu Barrabas! 19 Barrabas hau, hirian gertaturiko matxinada eta giza hilketa batengatik kartzelan sartua zuten. 20 Jesus askatu nahian Pilato berriro mintzatu zitzaien; 21 baina haiek oihuka: --Gurutzera hori! Gurutzera! 22 Hark hirugarren aldiz esan zien: --Zer oker egin du, bada, honek? Nik ez dut hau kondenatzeko arrazoirik aurkitzen. Beraz, zigorraldi bat eman eta askatu egingo dut. 23 Haiek oihu eta oihu ari ziren gurutzera zezala eskatuz, eta gero eta handiagoak ziren oihuak. 24 Orduan, Pilatok haien eskabideari men egitea erabaki zuen: 25 haiek eskatzen zutena --matxinada eta giza hilketagatik kartzelan zegoena-- askatu eta Jesus beren esku utzi zien. Gurutze-bidean (Mt 27,32; Mk 15,21; Jn 19,17) 26 Jesus gurutziltzatzera zeramatela, sorotik etxera zihoan bat, Simon Zirenekoa, hartu zuten eta gurutzea leporatu zioten, Jesusen ondotik eraman zezan*. 27 Herriko jendetalde handia zihoan Jesusen ondoren, bai eta emakume asko ere bular-joka eta harengatik aieneka. 28 Itzuli zen Jesus haiengana eta esan zien: <<Jerusalemgo emakumeok, ez egin negarrik niregatik; egizue negar zeuengatik eta zeuen seme-alabengatik. 29 Hara, badatoz honako hau esango den egunak: . 30 Orduan, honela esango diete mendiei: <Eror zaitezte gure gainera>, eta muinoei: <Ezkuta gaitzazue>. 31 Izan ere, egur hezeari hau egiten badiote, zer ez ote iharrari?>> 32 Jesusekin batera bi gaizkile ere eraman zituzten hiltzera.

140

Jesus gurutziltzatua (Mt 27,33-44; Mk 15,22-32; Jn 19,18-27) 33 <<Buru-hezur>> zeritzan tokira iritsirik, bertan gurutziltzatu zuten Jesus, bai eta bi gaizkileak ere, bata Jesusen eskuinean eta bestea ezkerrean. 34 Jesusek honela zioen: <>. Soldaduek Jesusen jantziak banatu zituzten, zotz eginez. 35 Herria begira zegoen. Agintariek, berriz, Jesusi burla egiten zioten, esanez: <>. 36 Soldaduek ere irri egiten zioten; ondoraturik, ozpina eskaini zioten eta esan: 37 <<Juduen errege baldin bahaiz, salba ezak heure burua>>. 38 Honako idazkun hau zuen buruaren gainaldean: <>. 39 Zintzilik zeuden gaizkileetako bat Jesusi irainka ari zitzaion, esanez: --Ez al haiz, bada, hi Mesias? Salba ezak heure burua eta salbatu gu ere! 40 Baina besteak errieta egin zion hori zioenari: --Ez al duk Jainkoaren beldurrik, zigorra jasaten hagoela ere? 41 Gurea legezkoa duk, geure egintzengatik merezia baitugu; baina honek ez dik okerrik egin. 42 Gero, gaineratu zuen: --Jesus, oroit zaitez nitaz errege izatera iritsiko zarenean. 43 Jesusek erantzun zion: --Benetan diotsut: Gaur nirekin izango zara paradisuan*. Jesusen heriotza (Mt 27,45-56; Mk 15,33-41; Jn 19,28-30) 44 Eguerdialdea zen, eta ilundu egin zuen lurbira guztian hirurak arte. 45 Eguzkia ezkutatu egin zen, eta santutegiko oihala* erdiz erdi urratu zen. 46 Jesusek, oihu handia eginez, esan zuen: <>. Hau esanik, azken arnasa eman zuen. 47 Erromatar ehuntariak, gertatua ikusirik, Jainkoa goretsi zuen, esanez: <> 48 Ikuskizunera joandako jende guztia, gertatua ikusirik, bular-joka itzuli zen hirira. 49 Jesusen ezagun guztiak, bai eta Galileatik jarraitu zioten emakumeak ere, urrutixeago zeuden begira. Jesus hilobian ezarria (Mt 27,57-61; Mk 15,42-47; Jn 19,38-42) 50 Orduan, kontseiluko* kide bat etorri zen, Jose zeritzana, gizon on eta zintzoa; 51 honek ez zituen ontzat eman Biltzar Nagusiaren erabaki eta jokabidea. Judeako Arimatea herrikoa zen izatez, eta Jainkoaren erregetza noiz iritsiko zain zegoen. 52 Josek, beraz, Pilatogana aurkeztu eta Jesusen gorpua eskatu zion. 53 Jesus gurutzetik eraitsirik, izara batean bildu zuen eta haitzean zulaturiko eta oraindik beste inor ehortzi gabeko hilobi batean ezarri. 54 Festarako prestaketak egiteko eguna* zen eta larunbata hastera zihoan. 55 Galileatik Jesusekin etorritako emakumeek, Joseren atzetik joanik, hilobia ikusi zuten eta Jesusen gorpua nola ezartzen zuten begiratu. 56 Gero, itzuli eta usain-gozoko 141

ukenduak* prestatu zituzten. PIZTUERA ETA IGOKUNDEA (23,56b--24,53) Jesusen piztueraren berria (Mt 28,1-10; Mk 16,1-8; Jn 20,1-10) Larunbatean atseden hartu zuten, agindua zegoen bezala. 24,1 Baina asteko lehen egunean*, goizean goiz joan ziren emakumeak hilobira, prestaturiko ukenduak berekin zituztela. 2 Hilobi-sarrerako harria biratua aurkitu zuten. 3 Sartu ziren, baina ez zuten Jesus Jaunaren gorpua aurkitu. 4 Zer pentsa ez zekitela zeuden, eta, hartan, bi gizaseme agertu zitzaizkien jantzi distiratsuz. 5 Emakumeak ahozpez lurrera erori ziren ikaraz. Baina gizaseme haiek esan zieten: <>. 8 Oroitu ziren haiek Jesusen hitzez, 9 eta, hilobitik itzulirik, gertatu guztiaren berri eman zieten Hamaikei eta gainerako ikasleei. 10 Magdalako Maria, Joana eta Maria Santiagorena ziren emakumeok; hauekin batera joandako beste emakumeek ere gauza bera esaten zieten apostoluei. 11 Baina apostoluek zorakeriatzat hartu zituzten berriok, eta ez zieten sinetsi. 12 Hala ere, Pedro jaiki eta hilobira joan zen lasterka; makurturik, barrura begiratu eta oihal-zerrendak bakarrik ikusi zituen, eta etxera itzuli zen gertatuaz harriturik. Jesus Emausko ikasleei agertu (Mk 16,12-13) 13 Egun hartan bertan, ikasleetako bi Emaus izeneko herrixka batera zihoazen, Jerusalemdik hamaika kilometrora*. 14 Gertakari guztiotaz mintzo ziren elkarrekin. 15 Eta, hizketan eta eztabaidan ari zirela, Jesus bera ondoratu zitzaien eta beraiekin joan zen. 16 Baina ikasleek begiak itsu zituzten eta ez zuten ezagutu. 17 Jesusek esan zien: --Zeri buruz zoazte bidean elkarrekin hizketan? Haiek gelditu egin ziren, aurpegia ilun, 18 eta beraietako batek, Kleofas zeritzanak, honela erantzun zion: --Zeu izango zara egun hauetan Jerusalemen gertatu dena jakin ez duen kanpotar bakarra! 19--Zer gertatu da, bada? --esan zien hark. Haiek erantzun zioten: --Jesus Nazaretarrarena; profeta handia zen hitzez eta egitez Jainkoaren eta herri osoaren begitan; 20 baina gure apaizburu eta agintariek heriotzara kondenatu dute eta gurutziltzatu. 21 Guk uste genuen berak askatuko zuela Israel; baina badira hiru egun hori gertatu dela. 22 Egia da gure arteko emakume batzuek harriturik utzi gaituztela: goizean goiz joan dira hilobira 23 eta ez omen dute gorpua aurkitu; gainera, Jesus bizi dela esan dieten aingeru batzuk agertu zaizkiela esanez etorri zaizkigu. 24 Guretako batzuk ere izan dira hilobian eta emakumeek esan bezala aurkitu dute guztia; baina bera ez dute ikusi. 25 Orduan, Jesusek esan zien: 142

--Bai buru gutxikoak zaretela, bai motelak profetek esana sinesteko! 26 Ez ote zuen Mesiasek hori guztia sufritu behar bere aintzara iristeko? 27 Eta, Moisesengandik hasi eta profetaz profeta, Liburu Santuek berari buruz zioten guztia azaldu zien. 28 Zihoazen herrixkara hurbildu zirenean, aurrera jarraitzeko keinua egin zuen Jesusek. 29 Baina haiek arren eta arren eskatu zioten: <>. Eta herrian sartu zen haiekin gelditzeko. 30 Ondoren, elkarrekin mahaian jarri ziren, eta Jesusek, ogia harturik, bedeinkazioa esan, zatitu eta eman egin zien. 31 Orduan, begiak ireki zitzaizkien eta ezagutu egin zuten, baina Jesus desagertu egin zitzaien begi aurretik. 32 Haiek elkarri esan zioten: <<Ez al geneukan barrua sutan, bidean Liburu Santuak azalduz mintzo zitzaigunean?>> 33 Berehala jaiki eta Jerusalemera itzuli ziren; eta Hamaikak eta hauen lagunak bildurik aurkitu zituzten, 34 honela ziotela: <<Egia da! Piztu da Jauna eta Simoni agertu zaio>>. 35 Bi ikasleek bidean gertatua eta nola ogia zatitzean ezagutu zuten kontatu zieten. Jesus Hamaikei eta ikasleei agertu (Mt 28,16-20; Mk 16,14-18; Jn 20,19-23; Eg 1,6-8) 36 Hamaikak eta lagunak horretaz mintzo zirela, Jesus agertu zitzaien erdian eta esan zien: <>. 37 Beldur-ikaraz beterik, mamua ikusten zutela uste zuten. 38 Baina Jesusek esan zien: <>. 40 Hau esatean, esku-oinak erakutsi zizkien. 41 Baina, oraindik pozaren pozez sinetsi ezinik eta guztiz harriturik zeudenez, Jesusek esan zien: <> 42 Arrain erre puska bat* eskaini zioten. 43 Jesusek hartu eta beraien aurrean jan zuen. 44 Ondoren, esan zien: <>. 45 Orduan, adimena argitu zien, Liburu Santuak uler zitzaten. 46 Eta esan zien: <>. Jesusen igokundea (Eg 1,9-11) 50 Ondoren, Betania aldera atera zituen Jesusek ikasleak, eta, eskuak altxaturik, bedeinkatu egin zituen. 51 Bedeinkatzen zituen bitartean, haiengandik aldendu egin zen, eta zerura eraman zuten. 52 Haiek, Jesus ahozpez gurtu ondoren, Jerusalemera itzuli ziren poz-pozik. 53 Eta etengabe tenpluan egon ohi ziren Jainkoa goresten*. EBANJELIOA JOANEN ARABERA 143

SARRERA (1,1-51) Jainkoaren Hitza gizon egin 1,1 Hasieran bazen Hitza. Hitza Jainkoarekin zegoen eta Hitza Jainko zen. 2 Hasieran Jainkoarekin zegoen Hitza. 3 Gauza guztiak beronen bidez egin ziren, eta egindakotik ezer ez da berau gabe egin. 4 Hitzarengan zegoen bizia, eta bizia gizakien argia zen; 5 argi horrek ilunpetan egiten du argi, baina ilunpeek ez zuten onartu*. 6 Agertu zen gizon bat Jainkoak bidalia; Joan* zuen izena. 7 Testigu izatera etorri zen, argiaz testigantza egitera, beraren mezuaren bidez sinets zezaten. 8 Ez zen hura argia, argiaren testigantza egin behar zuena baizik. 9 Hitza zen egiazko argia, mundura etorriz gizaki guztiak argitzen dituena*. 10 Munduan zegoen eta, mundua* haren bidez egina izan arren, mundukoek ez zuten onartu. 11 Bere etxera etorri zen, baina beretarrek ez zuten onartu. 12 Onartu zuten guztiei, ordea, berarengan sinesten dutenei, alegia, Jainkoaren seme-alaba izateko ahalmena eman zien. 13 Hauek* ez dira giza odolekoak, ez eta gizakiaren borondatez sortuak ere, Jainkoarengandik jaioak baizik. 14 Eta Hitza gizon egin zen eta gure artean jarri bizitzen*. Ikusi dugu haren Jainko-aintza, Aitarengandik maitasun eta egiaz betea datorren Seme bakarrari dagokion aintza. 15 Joanek beronetaz egin zuen testigantza, oihu eginez: < esan 144

nuenean>>. 16 Izan ere, guztiok hartu dugu haren betearen betetik, eta maitasuna maitasunaren gain* hartu ere. 17 Legea Moisesen bidez eman zen; maitasuna eta egia, berriz, Jesus Mesiasen bidez. 18 Jainkoa ez du inork inoiz ikusi; Aitaren baitan dagoen eta Jainko den Seme bakarrak eman digu haren berri. Joan Bataiatzailearen testigantza (Mt 3,1-12; Mk 1,2-8; Lk 3,1-6.15-17) 19 Judu-agintariek* apaiz- eta lebitar-talde bat bidali zioten Joani Jerusalemdik nor zen galdetzera. 20 Hark argi eta garbi aitortu zuen: --Ni ez naiz Mesias. 21--Orduan, zer? Elias zara? --galdetu zioten. Joanek erantzun: --Ez. --Etortzekoa den profeta* zara? Hark erantzun: --Ez. 22 Berriro galdetu zioten: --Nor zaitugu, bada? Bidali gaituztenei erantzunen bat eraman behar diegu. Zer diozu zeure buruaz? 23 Joanek, Isaias profetaren hitzak aipatuz, esan zuen: --Ni, <> basamortuan oihuka ari denaren ahotsa naiz. 24 Talde hartako batzuk fariseuak ziren. 25 Hauek galdetu zioten: --Beraz, Mesias ez bazara, ez Elias, ez eta etortzekoa den profeta ere, nola ari zara bataiatzen? 26 Joanek erantzun zien: --Nik urez bataiatzen dut; zeuen artean baduzue, ordea, ezagutzen ez duzuen bat, 27 nire ondoren datorrena, eta ni ez naiz inor hari oinetako lokarriak askatzeko ere. 28 Hau dena Betanian* gertatu zen, Jordan ibaiaren bestaldean, han ari baitzen Joan bataiatzen. Joanek Jesus, Jainkoaren Bildotsa, aurkeztu 29 Biharamunean, Joanek Jesus beregana etortzen ikusi eta esan zuen: <
hemen Jainkoaren Bildotsa, munduko bekatua kentzen duena. 30 Honetaz ari nintzen, esan nuenean. 31 Neuk ere ez nuen ezagutzen; baina ni urez bataiatzera etorri banaiz, bera Israel herriari agerrarazteko izan da>>. 32 Eta beste hau ere aitortu zuen Joanek: <<Espiritua ikusi dut, uso-tankeran, zerutik jaisten eta honen gainean gelditzen. 33 Neuk ere ez nuen ezagutzen, baina urez bataiatzera bidali ninduenak esan zidan: <Espiritua jaisten eta gizon baten gainean gelditzen ikusiko duzu; huraxe da Espiritu Santuaz bataiatzen duena>. 34 Eta neuk ikusi dut eta aitortzen hauxe dela Jainkoaren Semea>>. Lehen ikasleak 35 Hurrengo egunean, berriro ere bertan zegoen Joan bere bi ikaslerekin. 36 Jesus handik igarotzen ikusirik, esan zuen: <>. 37 Bi ikasleek, hori entzutean, Jesusi jarraitu zioten. 38 Jesusek, atzera begiratu eta ondoren zetozkiola ikusirik, galdetu zien: --Zeren bila zabiltzate? Haiek erantzun: --Rabbi, non bizi zara? (Rabbik <<Maisu>> esan nahi du). 39 Jesusek esan zien: --Etorri eta ikusi. Joan, non bizi zen ikusi eta berarekin gelditu ziren egun hartan. Arratsaldeko laurak aldea zen. 40 Joani entzun eta Jesusi jarraitu zioten bietariko bat Andres zen, Simon Pedroren anaia. 41 Lehenik, bere anaia Simonekin egin zuen topo eta esan zion: <<Mesias aurkitu diagu>> (Mesiasek <> --hau da, Gantzutua-- esan nahi du). 42 Eta Jesusengana eraman zuen. Jesusek, begira-begira jarririk, esan zion: <<Simon zara zu, Joanen semea, baina aurrerantzean Kefas deituko zara>> (Kefasek <> --hau da, Harkaitz-- esan nahi du). 43 Biharamunean, Jesusek Galilearantz joatea erabaki zuen. Felipe aurkitu eta esan zion: <<Jarraitu niri>>. 44 Felipe Betsaidakoa zen, Andres eta Pedroren herrikoa. 45 Felipek Natanael aurkitu zuen, eta esan zion: --Moisesek legearen liburuan eta profetek beren idazkietan aipatu zuten hura aurkitu diagu: Jesus, Joseren semea, Nazaretekoa. 46 Natanaelek esan zion: --Ezer onik atera ote daiteke Nazaretetik? Felipek erantzun zion: --Etorri eta ikusi. 47 Ikusi zuen Jesusek Natanael zetorkiola, eta esan zuen: --Hona benetako israeldar bat, faltsukeriarik gabea. 48 Natanaelek galdetu zion: --Nondik ezagutzen nauzu? Jesusek erantzun: --Felipek deitu aurretik ikusi zintudan pikupean. 49 Natanaelek esan zion: 146

--Maisu, zu Jainkoaren Semea zara, zu Israelgo erregea zara. 50 Jesusek ihardetsi zion: --Pikupean ikusi zintudala esan dizudalako sinesten al duzu? Handiagorik ere ikusiko duzu! 51 Eta gaineratu zuen: --Bene-benetan diotsuet: Zerua irekia ikusiko duzue, eta Jainkoaren aingeruak gora eta behera Gizonaren Semearen gainean. JESUSEN MIRARIZKO SEINALEAK (2,1--12,50) Ezteiak Galileako Kanan 2,1 Hiru egunera, ezteiak izan ziren Galileako Kanan, eta han zen Jesusen ama. 2 Jesus eta beronen ikasleak ere gonbidatu zituzten ezteietara. 3 Eta ardoa amaitu baitzen, esan zion amak Jesusi: --Ez dute ardorik. 4 Jesusek erantzun zion: --Utz nazazu bakean, emakume. Oraino ez da etorri nire ordua*. 5 Jesusen amak honela esan zien zerbitzariei: <<Egin horrek esango dizuena>>. 6 Baziren han harrizko sei ur-ontzi, juduek beren garbikuntzetarako erabili ohi zituztenak, ehunen bat litrokoa bakoitza. 7 Jesusek esan zien zerbitzariei: --Bete ontziak urez. Haiek goraino bete zituzten. 8 Orduan, esan zien: --Atera pixka bat eta eraman mahaizainari. Hala egin zuten haiek. 9 Mahaizainak ardo bihurtutako ura dastatu zuen, nongoa zen jakin gabe; zerbitzariek, bai, bazekiten, beraiek atera baitzuten ura. Ardo berria dastatu zueneko, senarrari dei egin 10 eta esan zion: <<Jende guztiak ardorik onena atera ohi du lehenik eta, jendea aski edanda dagoenean, arruntagoa; zuk, berriz, orain arte gorde duzu ardorik onena>>. 11 Bere lehen mirarizko seinale hau Galileako Kanan egin zuen Jesusek; honela, bere Jainko-aintza agertu zuen, eta ikasleek sinetsi egin zuten harengan. 12 Ondoren, Kafarnaumera joan zen bere ama, anai-arreba eta ikasleekin, eta han egon ziren zenbait egunez. Jesusek tenplu berria iragarri (Mt 21,12-13; Mk 11,15-17; Lk 19,45-46) 13 Hurbil zen juduen Pazko Jaia, eta Jerusalemera joan zen Jesus. 14 Tenpluan merkatariak aurkitu zituen idi, ardi eta usoak saltzen, eta diru-trukalariak ere bai, han eserita. 15 Jesusek, lokarriz zartailu bat eginez, tenplutik kanpora bota zituen denak, bai eta ardiak eta idiak ere; eta trukalarien diruak sakabanatu eta mahaiak irauli egin zituen. 16 Uso-saltzaileei esan zien: <>. 17 Ikasleei, Liburu Santuak dioena etorri zitzaien gogora: Zure tenpluaren 147

maiteminak erreko nau. 18 Orduan, galdetu zioten judu-agintariek: --Zer seinale ematen diguzu hori egiteko aginpidea duzula frogatzeko? 19 Jesusek erantzun zien: --Desegizue tenplu hau eta hiru egunetan berreraikiko dut. 20 Juduek ihardetsi zioten: --Berrogeita sei urte* behar izan dira tenplu hau eraikitzeko, eta zuk hiru egunetan berreraikiko duzula? 21 Hura, ordea, bere gorputzaren tenpluaz ari zen. 22 Horregatik, hilen artetik piztu zenean, esandako hori gogoratu zitzaien haren ikasleei, eta sinetsi egin zuten Liburu Santuko eta Jesusek esandako hitza. Jesusek gizakien barrua ezagutzen 23 Pazko Jaian Jesus Jerusalemen zegoela, askok sinetsi zuten harengan, egiten zituen mirarizko seinaleak ikusirik. 24 Baina, Jesus bera ez zen fidatzen haietaz, guztiak ezagutzen baitzituen, 25 eta ez zuen inoren aitorpen-beharrik, ongi ezagutzen baitzuen berak gizakiaren baitan dagoena. Jesus eta Nikodemo 3,1 Nikodemo zeritzan gizon batek, fariseuen taldekoa eta juduen buruetakoa bera, 2 gauez Jesusengana etorri eta esan zion: --Maisu, seguru gaude Jainkoak guri irakasteko bidali zaituena, inork ez baititzake egin zuk egiten dituzun mirarizko seinaleak, Jainkoa berekin ez badu. 3 Jesusek erantzun zion: --Bene-benetan diotsut: Ezin du inork Jainkoaren erreinua ikusi, berriro* jaiotzen ez bada. 4 Nikodemok galdetu: --Nola jaio daiteke norbait, jadanik zaharra izanik? Sar ote daiteke amaren sabelean eta berriro jaio? 5 Jesusek erantzun: --Bene-benetan diotsut: Ezin izango da inor Jainkoaren erreinuan sartu, uretik eta Espiritutik jaiotzen ez bada. 6 Gizakiagandik berez jaioa gizaki da, Espiritutik jaioa espiritu. 7 Ez harritu berriro jaio behar duzuela esan dizudalako. 8 Haizeak* edonondik jotzen du; entzuten duzu haren hotsa, baina ez dakizu nondik datorren, ez nora doan. Gauza bera gertatzen da Espiritutik jaioarekin. 9 Nikodemok galdegin zion: --Nola gerta daiteke hori? 10 Jesusek erantzun: --Eta zuk, Israelen maisu izanik, ez dakizu hori? 11 Bene-benetan diotsut: Dakiguna esaten dugu guk, eta ikusi duguna aitortzen; baina zuek ez duzue gure testigantza onartzen. 12 Nik lurreko gauzak esatean sinesten ez badidazue, nola sinetsiko didazue zerukoak esatean? 13 <<Ez da inor zerura igo, zerutik jaitsi zena baizik, Gizonaren Semea*. 14 Eta Moisesek basamortuan brontzezko sugea hagan jaso zuen bezala, halaxe izan behar du jasoa 148

Gizonaren Semeak, 15 harengan sinesten duten guztiek betiko bizia izan dezaten. 16 <>. Joan Bataiatzailearen azken testigantza 22 Geroago, Jesus Judea aldera joan zen bere ikasleekin, eta han egon ziren aldi batez, bataiatzen. 23 Joan ere bataiatzen ari zen Enon-en, Salim ondoan*, ur asko baitzen han. Eta jendea bataiatzera etortzen zitzaion. 24 Garai hartan Joan ez zegoen oraindik preso. 25 Joanen ikasleen eta judu baten artean* eztabaida sortu zen garbikuntza-ohikuneez. 26 Eta Joanengana etorri eta esan zioten: --Hara, Maisu; Jordanez bestaldean zurekin zen hura, zuk testigantza egin zeniona, orain bataiatzen ari da, eta berarengana doaz denak. 27 Joanek erantzun zien: --Gizakiak ez du ezer Jainkoak ematen diona baizik. 28 Zeuek zaituztet lekuko zera esan nuela: <<Ez naiz ni Mesias, haren aurretik bidalia baizik>>. 29 Emaztea senarrarena* da. Senarraren adiskidea senarraren ondoan egoten da, hari entzuteaz pozik. Horixe dut nik ere poza, poz bete-betea. 30 Hark hazi egin behar du eta nik txikiagotu. Goitik datorrena 31 <>. Jesus eta emakume samariarra 4,1 Jakin zuten fariseuek Joanek baino ikasle gehiago egin eta jende gehiago bataiatzen zuela Jesusek, 2 nahiz eta bataiatu, ez zuen Jesusek berak bataiatzen, haren ikasleek baino. 3 Jesus, hori jakitean, Judea utzi eta Galileara joan zen berriro. 4 Bere ibilbidean Samarian zehar iragan beharra zuen. 5 Iritsi zen, bada, Sikar izeneko Samariako hirira, antzina Jakobek bere seme Joseri ondaretzat emaniko lur-sailetik hurbil. 6 Han zegoen Jakoben putzua delakoa. Jesus, bideaz nekaturik, putzu-ertzean eseri zen. Eguerdi ingurua zen. 7-8 Ikasleak hirira joanak ziren janaria erostera. Hortan, 149

Samariako emakume bat etorri zen putzura ur bila. Jesusek esan zion: --Emadazu edaten. 9 Orduan, emakume samariarrak esan zion: --Nola zuk, judu izanik, eskatzen didazu edatekoa niri, samariar naizen honi? (Jakin behar da juduek eta samariarrek* ez dutela elkarrekin harremanik). 10 Jesusek erantzun zion: --Jainkoak ematen duena ezagutuko eta edatekoa nork eskatzen dizun jakingo bazenu, zeuk eskatuko zenioke berari, eta hark ur bizia* emango lizuke. 11 Emakumeak esan zion: --Jauna, ez daukazu ura zerez atera, eta putzua sakona da. Nondik aterako duzu, beraz, ur bizi hori? 12 Geure aita Jakobek utzi zigun putzu hau eta bertatik edan zuten berak, beraren seme-alabek eta abereek. Hura baino handiagoa al zara zu? 13 Jesusek ihardetsi zion: --Ur honetatik edaten duena berriro ere egarri izango da; 14 nik emango diodan uretik edango duena, ordea, ez da sekula egarri izango; zeren nik emango diodan ura betiko bizia darion iturburu bihurtuko baitzaio barruan. 15 Orduan, emakumeak: --Jauna, emadazu ur horretatik, berriro egarri ez nadin, eta hona uretara etorri beharrik izan ez dezadan. 16 Jesusek esan zion: --Zoaz etxera, dei egiozu zeure senarrari eta itzuli hona. 17 Emakumeak erantzun: --Ez dut senarrik. Eta Jesusek: --Ongi diozu ez duzula senarrik; 18 bost izan dituzu, eta oraingoa ez duzu senarra; horretan egia diozu. 19 Emakumeak esan zion: --Jauna, profeta zarela ikusten dut. 20 Gure gurasoek mendi honetan* eman zioten kultu Jainkoari; zuek, juduok, berriz, Jerusalemen eman behar zaiola diozue. 21 Jesusek esan zion: --Sinets iezadazu, emakume, badator ordua, ez mendi honetan, ez Jerusalemen, Aita adoratuko ez duzuena. 22 Zuek, samariarrok, ez dakizue zer adoratzen duzuen; guk badakigu zer adoratzen dugun, salbamena juduongandik baitator. 23 Baina badator ordua --hobeto esan, heldua da--, egiazko adoratzaileek Aita egiaren arabera eta Espirituak eraginda adoratuko dutena; horrela adora dezaten nahi du Aitak. 24 Jainkoa Espiritu da, eta hura adoratzen dutenek egiaren arabera eta Espirituak eraginda adoratu behar dute. 25 Emakumeak esan zion: --Badakit Mesias, Kristo alegia, etortzekoa dena, eta hark, etortzean, gauza guztiak agertuko dizkiguna. 26 Jesusek esan zion: --Neu naiz, zurekin mintzo naizen hau. 27 Une hartan ikasleak iritsi eta harritu egin ziren Jesus emakume batekin hizketan ari zela ikustean; halere, inor ez zen ausartu galdetzera zer nahi zuen edo zertaz ziharduen emakumearekin. 28 Emakumeak suila utzi, hirira itzuli eta esan zion jendeari: 29 <> 150

30 Jendea hiritik irten eta Jesusengana joan zen. 31 Bien bitartean, erreguka ari zitzaizkion ikasleak, esanez: --Maisu, jan zerbait. 32 Baina berak esan zien: --Badut nik beste janari bat, zuek ez dakizuena. 33 Ikasleek galdetu zioten elkarri: --Norbaitek ekarri ote dio jatekoa? 34 Jesusek esan zien: --Nire janaria, bidali nauenaren nahia egitea da, haren salbamen-egintza burutu arte. 35 Ez al duzue esaten zuek: <> Horra, bada, nik esan: Jaso begiak eta ikusi gari-soroak, uztarako horituak. 36 Dagoeneko igitaria bere saria hartzen ari da, eta betiko bizirako fruitua jasotzen, nola ereilea, hala igitaria, biak poz daitezen. 37 Honetan bai betetzen dela esaera: <>. 38 Zeuek landu ez duzuena biltzera bidali zaituztet nik; besteak nekatu dira lanean, eta zuek jasotzen duzue haien nekearen fruitua. Samariarrek Jesusengan sinetsi 39 Hiri hartako samariar askok sinetsi zuen Jesusengan emakumeak emandako testigantzagatik: <<Egin dudan guztia esan dit>>. 40 Beraz, samariarrek, Jesusengana etorri zirenean, beraiekin gelditzeko eskatu zioten Jesusi, eta bi egunez egon zen han. 41 Jesusen mezua entzutean, askoz gehiagok sinetsi zuten, 42 eta emakumeari esaten zioten: <>. Jesusek funtzionarioaren semea sendatu (Mt 8,5-13; Lk 7,1-10) 43 Bi egunen buruan, handik irten eta Galilearantz jarraitu zuen. 44 Jesusek berak aitortua zuen profeta ez dutela bere herrian aintzat hartzen. 45 Halere, Galileara iritsi zenean, galilearrek harrera ona egin zioten. Izan ere, Jerusalemen izanak ziren beraiek ere Pazko Jaietan, eta ikusia zuten Jesusek orduan egindako guztia. 46 Jesus Galileako Kanara joan zen berriro, ura ardo bihurtu zuen herrira. Bazen han errege-funtzionario bat, semea Kafarnaumen gaixorik zuena. 47 Funtzionarioak, Jesus Judeatik Galileara heldu zela jakitean, harengana jo eta bere semea sendatzera Kafarnaumera jaisteko eskatu zion, hilzorian zegoela eta. 48 Jesusek erantzun zion: --Mirariak eta egintza harrigarriak ikusten ez badituzue, ez duzue sinesten. 49 Baina errege-funtzionarioak berriro: --Jauna, zatoz, arren, nire haurra hil baino lehen. 50 Jesusek esan zion: --Zoaz etxera, semea onik duzu eta. Gizonak sinetsi egin zuen Jesusek esandakoa eta joan egin zen. 51 Etxera bidean, morroiak atera zitzaizkion bere semea onik zuela esatera. 52 Orduan, oneratzen zer ordutan hasi zen galdegin zien. Eta haiek erantzun: --Atzo eguerdiko ordubatean alde egin zion sukarrak. 151

53 Ohartu zen aita ordu hartan esan ziola Jesusek: <>, eta sinetsi egin zuten Jesusengan berak eta etxeko guztiek. 54 Bigarren mirarizko seinale hau Judeatik Galileara itzultzean egin zuen Jesusek. Jesusek elbarria larunbatez sendatu 5,1 Handik aldi batera, juduen jai bat* ospatzen zen, eta Jesus Jerusalemera itzuli zen. 2 Bada Jerusalemen, Ardien Atea delakoaren ondoan, uraska bat, bost aterpe dituena. Hebreeraz Betzata* deitzen diote. 3 Aterpeetan gaixo asko egon ohi zen, lurrean etzanda: itsu, herren eta elbarriak. ( 3 b-4 *). 5 Bazen han gizon bat, hogeita hemezortzi urtez gaixo zegoena. 6 Jesusek, han etzanda ikusi eta gisa hartan denbora luzea zeramala jakinik, esan zion: --Nahi duzu sendatu? 7 Gaixoak erantzun zion: --Jauna, ez dut inor ura mugitzean uraskara botako nauenik; ni iritsi orduko besteren batek aurrea hartzen dit. 8 Jesusek esan zion: --Jaiki, hartu ohatila eta ibili. 9 Une berean sendaturik gertatu zen gizona, ohatila hartu eta ibiltzen hasi zen. Egun hura larunbata zen, atseden-eguna. 10 Judu-agintariek, orduan, esan zioten sendatuari: --Larunbata da; ez duzu zilegi ohatila garraiatzea. 11 Hark erantzun zien: --Sendatu nauenak berak esan dit: <>. 12 Haiek galdetu zioten: --Nor da ohatila hartu eta ibiltzeko esan dizun hori? 13 Baina sendatuak ez zekien nor zen, Jesus ezkutatu egin baitzen inguruan zegoen jendetza artean. 14 Geroxeago, Jesusek tenpluan topo egin zuen harekin eta esan zion: --Begira, sendaturik zaude; ez egin berriro bekaturik, okerragorik gerta ez dakizun. 15 Joan zen gizona, eta agintariei adierazi zien Jesus zela sendatu zuena. Semearen aginpidea. Aita eta Semea 16 Honengatik, hain zuzen, larunbatez halako gauzak egiten zituelako, agintariak Jesus pertsegitzen hasi ziren. 17 Jesusek, orduan, hau azaldu zien: <>. 18 Esandako honengatik, agintariak are gehiago zebiltzan Jesus hil nahian, larunbateko atsedena ez errespetatzeaz gainera, Jainkoa bere aita zuela esaten baitzuen, horrela bere burua Jainkoaren pareko eginez. 19 Jesusek esan zien gainera: <
duenei. 22 <> Jesusek jendetzari jaten eman (Mt 14,13-21; Mk 6,30-44; Lk 9,10-17) 6,1 Handik aldi batera, Galilea edo Tiberiades aintziraz* bestaldera joan zen Jesus. 2 Eta jendetza handia zihoakion atzetik, gaixoak sendatuz egiten zituen mirarizko seinaleak 153

ikusten baitzituzten. 3 Jesus mendira igo eta han eseri zen bere ikasleekin. 4 Hurbil zen Pazkoa, juduen jai nagusia. 5 Jesusek, jende asko zetorkiola ikusirik, esan zion Feliperi: --Non erosiko genuke ogia hauei jaten emateko? 6 Zirikatzeko esan zion hori, ongi baitzekien berak zer egin behar zuen. 7 Felipek erantzun zion: --Berrehun denarioren ogia* ez litzateke nahikoa bakoitzak puska bat izateko. 8 Haren ikasleetako batek, Simon Pedroren anaia Andresek, esan zion: 9--Bada hemen bost garagar-ogi eta bi arrain txiki dituen mutiko bat; baina zer da hori honenbesterentzat? 10 Jesusek jendea eserarazteko agindu zien ikasleei. Belar asko zegoen leku hartan, eta eseri egin ziren denak. Bost milaren bat gizonezko ziren. 11 Jesusek ogiak hartu eta, esker onezko otoitza egin ondoren, banatu egin zituen eserita zeudenen artean; berdin arrainak ere, nahi adina. 12 Eta ase zirenean, esan zien Jesusek ikasleei: <>. 13 Bildu zituzten, bada, eta bost garagar-ogietatik jan zutenei gelditu zitzaizkien hondarrez hamabi saski bete zituzten. 14 Jendeak, orduan, Jesusen mirarizko seinale hura ikusirik, honela zioen: <>. 15 Jesusek, ordea, errege egiteko indarrez eraman nahi zutela ikusirik, mendira alde egin zuen berriro berak bakarrik. Jesus ur gainean oinez (Mt 14,22-27; Mk 6,45-52) 16 Arratsean, Jesusen ikasleak aintzirara jaitsi 17 eta, txalupara igorik, aintziraz bestaldera abiatu ziren, Kafarnaumerantz. Iluna zen jadanik, eta artean Jesus ez zen beraiekin. 18 Aintzira haserretzen ari zen, haize handia zebilen eta. 19 Bospasei kilometro* arraunean egin ondoren, Jesus ur gainean oinez eta txaluparantz hurbiltzen ikusi zuten, eta beldurrak hartu zituen. 20 Jesusek, ordea, esan zien: <> 21 Haiek, orduan, txalupan hartu nahi izan zuten, eta txalupa berehala iritsi zen zihoazen tokira. Bizi-ogiaz hitzaldia 22 Biharamunean, aintziraz bestaldean zegoen jendea konturatu zen han txalupa bat bakarra izan zela eta Jesus ez zela untziratu ikasleekin, baizik eta hauek bakarrik joan zirela. 23 Bitartean, beste zenbait txalupa iritsi zen Tiberiadesetik, Jaunak esker onezko otoitza egin ondoren ogia jan zuten ingurura. 24 Jesus eta ikasleak han ez zeudela konturatzean, jendea txalupetara igo eta Kafarnaumera joan zen, Jesusen bila. 25 Aintziraz bestaldean aurkitu eta esan zioten: --Maisu, noiz etorri zara hona? 26 Jesusek erantzun zien: --Bene-benetan diotsuet: Nire bila zabiltzate, ez ikusi dituzuen mirarizko seinaleengatik, ogia asetzeraino jan duzuelako baizik. 27 Ahalegin zaitezte, ez galtzen den janariagatik, baizik eta irauten eta betiko bizia ematen duen janariagatik; hori Gizonaren Semeak emango dizue, Jainko Aitak bere aginpidearen ordezkari egin duenak. 28 Orduan, galdetu zioten: 154

--Zer egin behar dugu Jainkoak nahi duena egiteko? 29 Jesusek erantzun zien: --Hauxe da Jainkoak nahi duena: berak bidali duenarengan zuek sinestea. 30 Galdetu zioten, orduan: --Zer seinale ematen diguzu, bada, guk ikusi eta zuri sinesteko? Zer egiten duzu? 31 Gure arbasoek mana jan zuten basamortuan, Liburu Santuak dioen bezala: Zeruko ogia eman zien jaten. 32 Jesusek erantzun zien: --Bene-benetan diotsuet: Ez zizuen Moisesek eman zeruko ogia, baizik eta nire Aitak ematen dizue zeruko egiazko ogia. 33 Zeren Jainkoaren ogia, zerutik jaitsi eta munduari bizia ematen diona da. 34 Orduan, eskatu zioten: --Jauna, emaguzu beti ogi horretatik. 35 Jesusek erantzun zien: --Neu naiz bizia ematen duen ogia*; niregana hurbiltzen dena ez da, ez, sekula gose izango, eta niregan sinesten duena ez da behin ere egarri izango. 36 Zuek, ordea, lehen ere esan dizuet, ez duzue sinesten, ikusi nauzuen arren. 37 Aitak niri ematen dizkidan guztiak niregana hurbilduko dira eta niregana hurbiltzen denik ez dut inola ere kanpora botako, 38 ez bainaiz zerutik jaitsi neure nahia egitera, bidali nauenaren nahia egitera baizik. 39 Eta hauxe da bidali nauenaren nahia: berak eman dizkidan guztietatik, ez dezadala bat ere gal, baizik eta piztu ditzadala azken egunean. 40 Hauxe da nire Aitak nahi duena: Semea ikus eta harengan sinets dezanak betiko bizia izan dezala; eta neuk piztuko dut azken egunean. 41 Orduan, marmarka hasi ziren entzuleak, <> esan zuelako, 42 eta zioten: --Ez da, bada, hau Jesus, Joseren semea? Ez ditugu, bada, ezagunak honen aitamak? Nola dio, orain, zerutik jaitsia dela? 43 Jesusek ihardetsi zien: --Ez ari marmarka zeuen artean. 44 Ezin da inor niregana hurbildu, bidali nauen Aitak erakartzen ez badu; eta neuk piztuko dut azken egunean. 45 Honela esaten da profeten liburuan: Jainkoaren ikasle izango dira denak. Aitari entzun eta hark irakatsia bereganatzen duena niregana hurbiltzen da. 46 Horrek ez du esan nahi inork Aita ikusi duenik; Jainkoarengandik etorri denak bakarrik ikusi du Aita. 47 <>. 52 Hitz hauek eztabaida gogorra sortu zuten entzuleen artean. Honela zioten: --Nola eman diezaguke honek bere gorputza jaten? 53 Jesusek esan zien: --Bene-benetan diotsuet: Gizonaren Semearen gorputza jaten eta haren odola edaten ez baduzue, ez duzue bizirik izango zeuengan. 54 Nire gorputza jaten eta nire odola edaten duenak betiko bizia du, eta neuk piztuko dut azken egunean. 55 Zeren nire gorputza benetako janari baita, eta nire odola benetako edari. 56 Nire gorputza jaten eta nire odola edaten duena nirekin bat eginda dago, eta ni berarekin. 57 Bizia duen Aitak bidali ninduen eta hari esker dut nik bizia; halaxe, ni jaten nauenak ere niri esker izango du bizia. 58 Hau 155

da zerutik jaitsi den ogia; ez da zuen gurasoek jan zutena bezalakoa, haiek hil egin baitziren; ogi honetatik jaten duenak betiko bizia izango du. 59 Hau guztia Kafarnaumgo sinagogan irakatsi zuen Jesusek. Betiko bizia duten hitzak 60 Jesusen hitzok entzutean, haren ikasleetariko askok esan zuen: <> 61 Jesusek, ikasleak marmarka ari zirela oharturik, esan zien: <>. Izan ere, Jesusek hasieratik zekien nork ez zuen sinesten eta nork salduko zuen. 65 Eta esan zuen gainera: <>. 66 Geroztik, haren ikasleetariko askok atzera jo zuen, eta aurrerantzean ez ziren harekin ibili. 67 Orduan, esan zien Jesusek Hamabiei: --Zuek ere alde egin nahi al duzue? 68 Erantzun zion Simon Pedrok: --Jauna, norengana joango gara? Betiko bizia dute zure irakatsiek. 69 Eta guk sinetsi dugu eta badakigu zu zarela Jainkoaren Santua. 70 Jesusek ihardetsi zien: --Ez al zaituztet neuk aukeratu Hamabiok? Halere, zuetariko bat deabru da. 71 Simon Iskarioteren seme Judasez ari zen; hau baitzen, Hamabietako bat izan arren, Jesus salduko zuena. Jesusen senideek sinetsi ez 7,1 Jesus Galilean zebilen. Ez zuen Judean azaldu nahi, judu-agintariak bera hil nahian baitzebiltzan. 2 Etxola Jaia*, juduen jaietariko bat, hurbil zelarik, 3 anai-arrebek esan zioten Jesusi: --Irten hemendik eta zoaz Judeara, egiten dituzun egintzak han ere zure ikasleek ikus ditzaten. 4 Bere burua ezagutarazi nahi duenak ez du ezkutuan jarduten. Honelako gauzak egiten dituzunez gero, egin itzazu mundu guztiak ikusteko moduan. 5 Haren senideek ere ez zuten, hain zuzen, berarengan sinesten. 6 Jesusek esan zien: --Nire garaia ez da oraino iritsi; zuentzat, aldiz, edozein garai da ona. 7 Munduak ez du zuek gorrotatzeko arrazoirik; niri, ordea, bai, gorroto dit, argi azaltzen baitut haren egintzak gaiztoak direla. 8 Joan zuek jaietara; ni ez noa, nire garaia ez baita oraindik bete. 9 Hori esan eta Galilean gelditu zen Jesus. 10 Baina haren senideak jaietara joan ondoren, bera ere joan egin zen; ez, ordea, agerian, erdi ezkutuan baizik. Jaietan Jesusek Jerusalemen irakatsi 11 Judu-agintariak Jesusen bila zebiltzan jaietan, esanez: <> 12 Eta jendea txutxumutxuka ari zen hartaz; batzuek zioten: <>. Beste batzuek, 156

ordea: <<Ez, herria engainatzen ari da>>. 13 Halere, inor ez zen hartaz agerian mintzatzera ausartzen, agintarien beldurrez. 14 Jaien erdialdera, tenpluan azaldu zen Jesus, eta irakasten hasi zen. 15 Agintariek, harrituta, zioten: --Nondik da hau hain ikasia, eskolan ibili gabe*? 16 Jesusek ihardetsi zien: --Nire irakaspena ez dut neurea, bidali nauenarena baizik. 17 Jainkoaren nahia egiteko prest dagoenak jakingo du irakaspen hau Jainkoarengandikoa den ala neure kabuz mintzo naizen. 18 Bere kabuz mintzo dena bere buruaren ohore bila ibili ohi da; baina bidali duenarentzat ohore bila dabilena fidagarria da, eta ez du faltsukeriarik. 19 Ez al zizuen Moisesek legea eman? Halere, zuetariko inork ez du betetzen legea. Zergatik zabiltzate ni hil nahian? 20 Jendeak erantzun zion: --Burutik zaude! Nor dabil zu hil nahian? 21 Jesusek erantzun zien: --Harriturik zaudete larunbatez egin dudanarengatik. 22 Baina pentsa: Moisesek erdainkuntzaren legea ezarri zizuen (egia esan, ohitura hau ez zen Moisesekin hasi, arbasoekin baino), eta larunbatez ere erdaindu ohi duzue gizona. 23 Horrela bada, Moisesen legea ez haustearren, erdainkuntza larunbatez ere egiten bazaio gizonari, zergatik haserretzen zarete nirekin, larunbatez gizon baten gorputz osoa sendatu dudalako? 24 Ez epaitu itxuren arabera, zuzentasunez baizik. Jesusen jatorriaz eztabaida 25 Orduan, Jerusalemen bizi ziren batzuk galdezka hasi ziren: <<Ez al da hau hil nahi dutena? 26 Ba, agerian ari da hizketan, eta ez diote ezer esaten. Benetan onartu ote dute buruzagiek berau Mesias dela? 27 Mesias etorriko denean, ez du inork jakingo nongoa den; hau, ordea, badakigu nongoa den>>. 28 Jesusek, orduan, tenpluan irakasten ari zelarik, esan zuen oihu eginez: <>. 30 Orduan, atxilotu egin nahi izan zuten; baina ez zion inork eskurik ezarri, ez baitzen artean haren ordua. 31 Askok sinetsi zuten harengan, eta honela zioten: <<Mesias etorriko denean, honek baino mirarizko seinale gehiago egingo ote du?>> 32 Fariseuek entzun zuten jendea hartaz esaten ari zena eta, apaizburuekin elkar harturik, guardak bidali zituzten atxilot zezaten. 33 Orduan, Jesusek esan zuen: <>. 35 Judu-agintariek ziotsaten elkarri: <?>> Jesus eta Espiritua 157

37 Jaietako azken egunean, nagusienean, Jesusek zutitu eta oihu egin zuen, esanez: <<Egarri dena betor niregana, eta edan beza 38 niregan sinesten duenak. Liburu Santuek dioten bezala, ur biziko errekak jarioko zaizkio barru-barrutik*>>. 39 Harengan sinetsiko zutenek hartuko zuten Espirituaz esan zuen hori; izan ere, ez zen artean Espiriturik, Jesusen Jainko-aintza ez zelako oraindik azaldu. Iritzi desberdinak Jesusi buruz 40 Jesusen hitzok entzutean, batzuek zioten: <>. 41 Beste batzuek esaten zuten: <>. Baina beste zenbait kontra atera zen: <> 43 Iritzi kontrajarriak zeuden, bada, jendearen artean Jesusi buruz. 44 Batzuek atxilotu egin nahi zuten, baina inork ez zion eskurik ezarri. 45 Guardak apaizburu eta fariseuengana itzuli ziren. Hauek galdetu zieten: --Zergatik ez duzue ekarri? 46 Guardek erantzun zieten: --Ez du sekula inork honek bezala hitz egin. 47 Orduan, fariseuek: --Zuek ere engainatu al zaituzte? 48 Sinetsi ote du harengan buruzagi edo fariseuetakoren batek ere? 49 Baina legea ezagutzen ez duen jendaila hau madarikatua dago. 50 Nikodemok, fariseuetako batek, behinola Jesusengana joan zenak, esan zien: 51--Zilegi ote dugu geure legearen arabera inor gaitzestea, aldez aurretik berari entzun eta zer egin duen jakin gabe? 52 Besteek erantzun zioten: --Zu ere galilearra ote zaitugu? Aztertu Liburu Santuak, eta ikusiko duzu Galileatik ez dela inoiz profetarik sortu. Emakume adulteriogilea* 53 (Ondoren, nor bere etxera joan zen. 8,1 Jesus Oliamendira joan zen. 2 Biharamunean, egunsentian, tenplura itzuli zen, eta herri guztia etorri zitzaion. Jesus, eseririk, irakasten hasi zen. 3 Orduan, lege-maisu eta fariseuek emakume bat, adulterioan harrapatua, ekarri zioten. Erdi-erdian ipiniz, 4 esan zioten Jesusi: --Maisu, emakume hau adulterioan ari zela harrapatu dute. 5 Moisesek legean honelakoak harrika hiltzeko agindu zigun; zuk zer diozu? 6 Galdera azpikeriaz egin zioten, hura salatzeko aitzakiaren baten bila baitzebiltzan. Jesus, alabaina, makurturik, atzamarrez lurrean idazten hasi zen. 7 Haiek, ordea, galde eta galde ari baitzitzaizkion, zutitu zen Jesus eta honela esan zien: --Zuetan bekaturik gabe dagoenak jaurtiki diezaiola lehen harria. 8 Eta berriro makurturik, lurrean idazten jarraitu zuen. 9 Haiek, ordea, hori entzutean, banan-banan alde egiten hasi ziren, zaharrenetatik hasita. Jesus bakarrik gelditu zen, emakumea aurrean zuela. 10 Jesusek zutitu eta esan zion: 158

--Emakume, non dira salatzaileak? Ez al zaitu inork ere gaitzetsi? 11 Hark erantzun: --Inork ere ez, Jauna. Orduan, Jesusek: --Nik ere ez zaitut gaitzesten; zoaz, eta ez egin berriro bekaturik.) Jesus munduko argia 12 Jesus jendeari mintzatu zitzaion berriro: --Neu naiz munduarentzat argia*; niri jarraitzen didana ez da ilunpetan ibiliko, baizik eta bizia ematen duen argia izango du. 13 Orduan, fariseuek esan zioten: --Zuk zeure buruaren alde egiten duzu testigantza; beraz, zure testigantzak ez du balio. 14 Jesusek erantzun zien: --Nik testigantza neure buruaren alde egiten badut ere, nire testigantzak balio du, ongi baitakit nik nondik etorria naizen eta nora noan; baina zuek ez dakizue, ez nondik natorren, ez nora noan. 15 Zuek giza erara duzue epaitzen; nik ez dut inor epaitzen*. 16 Eta epaituko banu ere, nire epaia baliozkoa litzateke, ez baitut nik bakarrik epaitzen, bidali nauen Aitak eta biok baizik. 17 Eta zuen legean dago idatzia, bi lagunen testigantza baliozkoa dela. 18 Honela bada, nik neure buruaren alde egiten dut testigantza, baina bidali nauen Aitak ere nire alde egiten du testigantza. 19 Orduan, haiek galdetu zioten: --Non da zure Aita? Jesusek erantzun zien: --Ez dakizue ezer, ez nitaz, ez nire Aitaz; ni ezagutuko baninduzue, nire Aita ere ezagutuko zenukete. 20 Adierazpen hauek tenpluan irakasten ari zela egin zituen Jesusek dirutegi ondoan*. Halere, ez zion inork eskurik bota, ez baitzen artean iritsia haren ordua. Sinesten ez dutenen bekatua 21 Berriro esan zien Jesusek: --Ni banoa, eta zuek nire bila ibiliko zarete, baina zeuen bekatuan hilko zarete. Ni noan tokira zuek ezin zarete joan. 22 Orduan, entzuleek: --Bere burua hil behar ote du? Horregatik esaten ote du <>? 23 Jesusek jarraitu zuen: --Zuek behekoak zarete, ni goikoa naiz; zuek mundu honetakoak zarete, ni ez naiz mundu honetakoa. 24 Horregatik esan dizuet, zeuen bekatuan hilko zaretela; zeren ni naizena naizela* sinesten ez baduzue, zeuen bekatuetan hilko baitzarete. 25 Orduan, esan zioten: --Nor zara zu? Jesusek erantzun: --Hasieratik ari natzaizue esaten*. 26 Badut zuetaz zer esanik eta zer gaitzetsirik asko. Baina bidali nauena fidagarria da; eta nik hari entzun diodana, horixe bera esaten diot 159

munduari. 27 Baina ez ziren jabetu Aitaz mintzo zitzaiela. 28 Esan zien, bada, Jesusek: --Gizonaren Semea jasoko duzuenean, orduan konturatuko zarete naizena naizela ni, eta ez dudala neurez ezer egiten, baizik eta Aitari ikasia bakarrik esaten dudala. 29 Neurekin dut bidali nauena; ez nau, ez, bakarrik utzi, hark atsegin duena egiten baitut beti. 30 Gauzok esan zituenean, askok sinetsi zuten harengan. <<Egiak aske egingo zaituzte>> 31 Orduan, esan zien Jesusek sinetsi zioten juduei: --Nire mezuan tinko irauten baduzue, zinez nire ikasle izango zarete; 32 horrela, egia ezagutuko duzue, eta egiak aske egingo zaituzte. 33 Erantzun zioten: --Gu Abrahamen hazikoak gara, eta ez gara inoiz inoren esklabo izan. Nola diozu aske izango garela? 34 Jesusek erantzun zien: --Bene-benetan diotsuet: Bekatu egiten duen oro bekatuaren esklabo da. 35 Eta esklaboa ez da betiko etxean geratzen; semea, ordea, bai. 36 Beraz, Semeak askatzen bazaituzte, benetan aske izango zarete. 37 Badakit, bai, Abrahamen hazikoak zaretena; baina ni hil nahian zabiltzate, nire mezua zuengan itsasten ez delako. 38 Neure Aitaren ondoan ikusi dudanaz mintzo naiz ni; zuek, ordea, zeuen aitarengandik ikasi duzuena egiten duzue. Jesus eta Abraham 39 Erantzun zioten Jesusi: --Abraham dugu aita. Jesusek esan zien: --Abrahamen seme baldin bazinete, Abrahamek egin zuena egingo zenukete. 40 Zuek ni hil nahian zabiltzate, Jainkoarengandik ikasi nuen egia esan dizuedalako; Abrahamek ez zuen horrelakorik egin. 41 Zuek zeuen aitak egin zuena egiten duzue. Erantzun zioten: --Gu ez gara sasikume*; aita bakarra dugu, Jainkoa. 42 Jesusek, orduan: --Zuen aita Jainkoa balitz, maiteko nindukezue, ni Jainkoarengandik irten eta etorri bainaiz; ez naiz neure kabuz etorria, hark bidalia baizik. 43 Zergatik ez duzue ulertzen nire mintzaira? Nire mezua onartu nahi ez duzuelako. 44 Zuek deabrua duzue aita, harenak zarete, eta zeuen aitaren gogoa nahi duzue egin. Hura hiltzaile izan da hasieratik eta, egian oinarritua ez dagoenez, ez du sekula egiarik esaten. Gezurra dioenean, bere-berea duenetik ari da, gezurti baita, eta gezurraren aita. 45 Niri, berriz, egia diodalako, ez didazue sinesten. 46 Ea zuetariko zeinek aurpegiratzen didan bekaturik! Baina egia badiot, zergatik ez didazue sinesten? 47 Jainkoarena denak onartzen du Jainkoak irakatsia; zuek ez duzue onartzen, Jainkoarenak ez zaretelako. 48 Orduan, judu haiek erantzun zioten: --Ez al dugu arrazoi samariarra* zarela eta deabruaren menpe zaudela esatean? 49 Jesusek erantzun zien: --Ni ez nago deabruaren menpe; nik neure Aita ohoratzen dut, eta zuek ni 160

desohoratzen; 50 baina ni ez naiz neure ohoreaz arduratzen; beste bat arduratzen da horretaz, eta hark du epaitzeko ahalmena. 51 Bene-benetan diotsuet: Nire mezua onartzen duenak ez du inoiz heriotzarik ikusiko. 52 Entzuleek esan zioten: --Oraintxe bai dakigula deabruaren menpe zaudela. Abraham hil egin zen eta profetak ere bai; eta zuk diozu: <>. 53 Gure aita Abraham baino handiagoa al zara, bada, zu? Hura hil egin zen eta profetak ere bai; nor zarelakoan zaude? 54 Jesusek erantzun zuen: --Neure burua neuk ohoratzen badut, nire ohore horrek ez du ezer ere balio; baina ni Aitak ohoratzen nau, zeuen Jainkoa omen duzuenak. 55 Zuek, ordea, ez duzue ezagutzen; nik, bai, ezagutzen dut eta, ez dudala ezagutzen esango banu, gezurti nintzateke zuek bezalaxe; baina ezagutzen dut, bai eta onartzen ere haren mezua. 56 Zuen aita Abraham pozik zen nire eguna ikusiko zuen itxaropenez; ikusi zuen, eta poztu egin zen. 57 Orduan, esan zioten entzuleek: --Ez dituzu oraindik berrogeita hamar urte, eta Abraham ikusi duzula? 58 Jesusek erantzun zien: --Bene-benetan diotsuet: Abraham sortu baino lehenagokoa naiz ni. 59 Orduan, harriak hartu zituzten hari jaurtikitzeko; baina Jesus ezkutatu egin zen eta tenplutik irten. Jesusek itsu jaiotakoa sendatu 9,1 Bidez zihoala, jaiotzatik itsua zen gizon bat ikusi zuen Jesusek. 2 Eta ikasleek galdegin zioten: --Maisu, zeinek egin zuen bekatu hau itsu jaiotzeko, beronek ala beronen gurasoek? 3 Jesusek erantzun zien: --Ez beronek, ez beronen gurasoek, ez zuten bekatu egin, baizik eta Jainkoaren egintzak honengan ager daitezen jaio zen itsu. 4 Egun-argi den bitartean, bidali nauenaren egintzak bete behar ditut; badator gaua, eta orduan ezin izango du inork lanik egin. 5 Munduan naizen bitartean, munduaren argia naiz. 6 Hau esanik, lurrera listua bota, listuaz lohia egin eta lohiaz itsuari begiak igurtzi zizkion. 7 Gero, esan zion: --Zoaz garbitzera Siloeko ur-putzura* (Siloek <> esan nahi du). Joan zen, bada, garbitu eta ikusten zuela itzuli zen. 8 Auzokoek eta lehen eskean ikusi ohi zutenek esaten zuten: --Ez al da hau eserita eskean egoten zena? 9 Batzuek zioten: --Bai, huraxe da. Beste batzuek, berriz: --Ez, ez da hura, haren antzeko bat baino. Berak, ordea, zioen: --Bai, neu nauzue. 10 Haiek galdetu zioten: --Nola ikusten duzu, bada, orain? 11 Hark erantzun zien: 161

--Jesus delakoak listuaz lohia egin du, begiak igurtzi dizkit eta agindu: <>; joan, garbitu eta ikusten hasi naiz. 12 Orduan, galdegin zioten: --Non da orain gizon hori? Hark erantzun: --Ez dakit. Fariseuak sendakuntza ikertzen 13-14 Larunbata zen Jesusek lohia egin* eta begiak ireki zizkion eguna. Horregatik, fariseuengana eraman zuten itsu izandako hura, 15 eta fariseuek berriro galdegin zioten ea nola hasi zen ikusten. Hark erantzun zien: --Lohia ezarri zidan begietan, garbitu nintzen, eta ikusi egiten dut. 16 Orduan, fariseuetariko batzuek zioten: --Gizon hori ez dator Jainkoarengandik, ez baitu atseden-eguna errespetatzen. Beste batzuek, berriz, zioten: --Nola egin lezake bekatari batek horrelako mirarizko seinalerik? Eta ez zetozen bat beren iritzietan. 17 Orduan, berriro galdetu zioten itsuari: --Eta zuk, zer diozu begiak ireki dizkizunaz? Hark erantzun: --Profeta dela. 18 Judu-agintariek, ordea, ez zuten sinetsi nahi gizon hura itsu izan eta gero ikusten hasi zenik. Beraz, haren gurasoei deitu 19 eta galdegin zieten: --Hau al da zuen semea, itsu jaio zela diozuena? Nola ikusten du, bada, orain? 20 Gurasoek erantzun zieten: --Guk dakiguna da gure semea dela eta itsu jaio zela; 21 baina orain nola ikusten duen edo begiak nork ireki dizkion, hori ez dakigu. Galdegin berari, badu adina-eta bere buruaren berri emateko. 22 Gurasoek agintarien beldur zirelako erantzun zuten horrela, ordurako agintariek erabakia baitzuten Jesus Mesias zela aitortzen zuena beren elkartetik botatzea. 23 Horregatik esan zuten gurasoek: <>. 24 Agintariek itsu izandakoari bigarren aldiz dei egin eta esan zioten: --Aitortu egia Jainkoaren aurrean*. Guk badakigu gizon hori bekatari dela. 25 Berak erantzun zien: --Ez dakit bekatari den ala ez. Dakidan gauza bakarra hauxe da: itsu nintzela, eta orain ikusi egiten dudala. 26 Haiek berriro: --Zer egin dizu? Nola ireki dizkizu begiak? 27 Eta hark erantzun: --Esan dizuet, eta ez didazue jaramonik egin. Zergatik nahi duzue berriro entzun? Zuek ere haren ikasle izan nahi duzue ala? 28 Haiek irainez bete eta esan zioten: --Zeu zara, zu, haren ikasle; gu Moisesen ikasle gara. 29 Guk seguru dakigu Moisesi Jainkoak hitz egin ziola, baina hori nongoa den ere ez dakigu. 30 Hark ihardetsi zien: 162

--Hori bai harrigarria! Zuek nongoa den ere jakin ez, eta horrek niri begiak ireki. 31 Jakina da Jainkoak ez diola bekatariari entzuten, baizik eta berari begirune izan eta beraren nahia betetzen duenari entzuten diola Jainkoak. 32 Egundaino ez dugu entzun itsu jaiotako bati inork begiak ireki dizkionik. 33 Gizon horrek, Jainkoarengandik ez baletor, ezin izango luke ezer ere egin. 34 Haiek erantzun zioten: --Goitik beheraino bekatari jaio zinen, eta zu guri irakatsi nahian? Eta elkartetik kanpora bota zuten. Bihotzeko itsukeria 35 Jakin zuen Jesusek sendatutako itsua elkartetik kanpora bota zutela eta, harekin topo egitean, galdetu zion: --Sinesten duzu Gizonaren Semearengan? 36 Hark erantzun: --Esadazu nor den, Jauna, sinets dezadan. 37 Jesusek esan zion: --Ikusi duzu. Zurekin ari dena bera da. 38 Orduan, Jesusen aurrean ahozpeztu eta esan zion: --Sinesten dut, Jauna. 39 Ondoren, esan zuen Jesusek: --Mundu hau auzitan jartzera etorri naiz ni. Ondorioz, ikusten ez dutenek ikusi egingo dute, eta ikusten omen dutenak itsu bihurtuko. 40 Jesusekin zeuden fariseuetako batzuek, hori entzunik, esan zioten: --Gu ere itsu ote gara? 41 Jesusek erantzun zien: --Itsu bazinete, ez zenukete bekaturik izango; baina ikusten duzuela diozuenez, zeuen bekatuzko egoeran irauten duzue. Artzaina eta ardiak 10,1 <>. 6 Adibide hau eman zien Jesusek, baina haiek ez zuten ulertu zer esan nahi zien. Jesus artzain ona 7 Orduan, honela azaldu zien Jesusek: <
dezaten etorri naiz. 11 <>. 19 Jesusek esandakoaren aurrean, iritzi kontrajarriak zeuden jendearen artean. 20 Askok honela zioten: <> 21 Beste batzuek, berriz: <> Sasiartzainek Jesus baztertu 22 Negua zen. Jerusalemen tenpluaren sagarapen-jaiak* ospatzen ziren, 23 eta Jesus tenpluko Salomonen aterpean* zebilen. 24 Orduan, agintariek inguratu eta esan zioten: --Noiz arte eduki behar gaituzu zalantzan? Zu bazara Mesias, esaguzu argi eta garbi. 25 Jesusek erantzun zien: --Esan dizuet, eta ez didazue sinesten. Nik neure Aitaren izenean egiten ditudan egintzek ematen dute nire alde testigantza; 26 zuek, ordea, ez duzue sinesten, nire ardietakoak ez zaretelako. 27 Nire ardiek nire ahotsa entzuten dute, eta nik ezagutzen ditut; haiek atzetik jarraitzen didate, 28 eta nik betiko bizia ematen diet: ez dira sekula galduko, eta ez dizkit inork ere eskutik kenduko. 29 Eman dizkidan nire Aita, denak baino handiagoa da*, eta ezin ditu inork kendu nire Aitaren eskutik. 30 Aita eta biok bat gara. 31 Agintariek berriro harriak hartu zituzten hari jaurtikitzeko. 32 Jesusek esan zien: --Neure Aitaren aginduz egintza eder asko egin dut zuen aurrean; haietako zeinengatik egin nahi didazue harrika? 33 Erantzun zioten: --Ez zaitugu egintza ederrengatik harrikatu nahi, Jainkoaren kontra birao egiteagatik baizik, gizaki izanik, zeure burua Jainko egiten duzulako. 34 Jesusek erantzun zien: --Ez al dago zuen Liburu Santuetan idatzia: Nik esan dut: Jainko zarete*? 35 Beraz, Jainkoak jainko deitzen die bere mezua zuzendu zienei, eta Liburu Santuek esana ukaezina da. 36 Nola diozue, bada, nik, Aitak sagaratu eta mundura bidali nauen honek, birao egiten dudala, <<Jainkoaren seme naiz>> esateagatik? 37 Aitaren egintzak egiten ez baditut, ez sinetsi niri. 38 Baina, egiten baldin baditut, niri sinesten ez badidazue ere, sinetsi egintzei. Horrela, behin betiko jakingo duzue ni Aitarekin bat eginda nagoela eta Aita nirekin. 39 Berriro atxilotu egin nahi izan zuten, baina hark ihes egin zien eskuetatik. 40 Berriro Jordanez bestaldera joan zen Jesus, garai batean Joan bataiatzen ari izan 164

zen lekura. Han gelditu zen aldi batez, 41 eta jende asko joaten zitzaion. Honela zioten: <<Joanek, egia esan, ez zuen mirarizko seinalerik bat ere egin, baina honetaz esan zuen guztia egia zen>>. 42 Eta han askok sinetsi zuten Jesusengan. Lazaroren heriotza 11,1 Gizon bat, Lazaro zeritzana, gaixo zegoen. Betaniakoa* zen, Maria eta honen ahizpa Martaren herrixkakoa. 2 (Maria hau --gaixo zegoen Lazaroren arreba-- Jauna ukenduz igurtzi eta oinak bere ile-adatsez xukatu zizkiona zen). 3 Bi ahizpek Jesusi albistea bidali zioten: <<Jauna! Zure adiskidea gaixo dago>>. 4 Jesusek, hori jakitean, esan zuen: <<Eritasun hau ez da heriotzara eramateko, Jainkoaren aintza azaltzeko baizik, beraren bidez Jainkoaren Semearen aintza azal dadin>>. 5 Marta, honen ahizpa eta Lazaro oso adiskide zituen arren, 6 hau gaixo zegoela jakinda ere, Jesus beste bi egunez gelditu zen zegoen lekuan. 7 Ondoren, esan zien ikasleei: --Goazen berriro Judeara. 8 Ikasleek esan zioten: --Maisu, oraintsu juduek harrika egin nahi zizuten, eta hara zoaz berriro? 9 Jesusek erantzun zien: --Ez al ditu hamabi ordu egunak? Egunez dabilenak ez du estropezu egiten, eguzkiak argitzen baitio bidea; 10 baina gauez dabilenak, estropezu egiten du, ez baitu argirik. 11 Eta erantsi zuen: --Lazaro gure adiskidea loak hartu du*; baina banoa iratzartzera. 12 Esan zioten, orduan, ikasleek: --Jauna, loak hartu badu, sendatuko da. 13 Jesusek Lazaroren heriotzaz esan zuen hori, baina ikasleek ohiko loaz ari zela uste zuten. 14 Azkenik, argi eta garbi esan zien Jesusek: --Lazaro hil egin da, 15 eta pozten naiz han ez izanaz, zeuen onerako izango baita, horrela sinets dezazuen. Goazen, bada, haren etxera. 16 Orduan, Tomasek, Bikia zeritzanak, bere ikaskideei esan zien: <>. Jesus, piztuera eta bizia 17 Jesus iritsi zenean, jadanik lau egun zeramatzan Lazarok hilobian. 18 Betania Jerusalemdik hurbil dago, hiru kilometrora edo; 19 eta judu asko etorri zen Maria eta Martarengana, nebarengatik doluminak ematera. 20 Marta, Jesus zetorrela entzun orduko, bidera irten zitzaion; Maria, berriz, etxean gelditu zen. 21 Martak esan zion Jesusi: --Jauna, hemen izan bazina, gure neba ez zen hilko. 22 Baina, halere, badakit eska diezaiozun guztia emango dizula Jainkoak. 23 Jesusek erantzun zion: --Piztuko da zure neba. 24 Eta Martak: --Badakit, bai, piztuko dela azken egunean, hildakoen piztuerakoan. 25 Jesusek esan zion, orduan: 165

--Neu naiz piztuera eta bizia*; niregan sinesten duena, hilda ere, biziko da. 26 Eta bizi dena, niregan sinesten badu, ez da betiko hilko. Sinesten al duzu hau? 27 Martak erantzun zion: --Bai, Jauna, sinesten dut zeu zarela Mesias, Jainkoaren Semea, mundura etortzekoa zena. Jesusek hilobi ondoan negar 28 Ondoren, Marta bere ahizpa Mariari dei egitera joan zen, eta esan zion isilka: <<Maisua hemen dun eta hots egiten din>>. 29 Berehala jaiki eta Jesusengana joan zen. 30 Jesus artean herrixkan sartu gabe zegoen, Martak topatu zuen lekuan bertan. 31 Orduan, hari doluminak ematen etxean zeuden juduek, Maria arin jaiki eta irten egin zela ikusirik, jarraitu egin zioten, hilobian negar egitera zihoalakoan. 32 Mariak, Jesusengana iritsi eta ikustean, oinetara ahozpeztu eta esan zion: <<Jauna, hemen izan bazina, gure neba ez zen hilko>>. 33 Jesusi, orduan, Maria eta beronekin zetozen juduak negarrez ikusirik, barruak zirrara egin zion eta, zeharo hunkiturik, 34 esan zuen: --Non ipini duzue? Erantzun zioten: --Jauna, zatoz eta ikusi. 35 Jesusek negarrari eman zion. 36 Han zeuden juduek esan zuten: --Bai maite zuela! 37 Baina batzuek esan zuten: --Itsuaren begiak ireki zituen honek, ezin ote zuen hau hiltzea galarazi? Lazaroren piztuera 38 Jesus, ostera ere hunkiturik, hilobira hurbildu zen. Hartzulo bat zen, harri batez estalia. 39 Jesusek esan zuen: --Kendu harria. Martak, Lazaro zenaren arrebak, erantzun zion: --Jauna, kiratsa botako du, lau egun daramatza eta. 40 Jesusek erantzun zion: --Ez dizut, bada, esan sinesten baduzu Jainkoaren aintza ikusiko duzula? 41 Kendu zuten, bada, harria. Jesusek, begiak zerurantz jasorik, esan zuen: <<Eskerrak zuri, Aita, entzun didazulako. 42 Nik badakit beti entzuten didazuna; baina inguruan den jendearengatik diot, zuk bidali nauzula sinets dezaten>>. 43 Ondoren, ozenki egin zuen deiadar: <> 44 Eta hildakoa hartzulotik irten zen. Esku-oinak oihal-zerrendaz loturik eta aurpegia zapi batez estalirik zituen. Jesusek esan zien: <>. Agintariek Jesus hiltzea erabaki (Mt 26,1-5; Mk 14,1-2; Lk 22,1-2) 45 Jesusek egina ikusi zutenean, Maria ikustera joandako judu askok sinetsi zuten harengan. 46 Haietariko batzuek, ordea, fariseuengana joan eta Jesusek egin zuena kontatu 166

zieten. 47 Orduan, apaizburu eta fariseuek Biltzar Nagusia bildu zuten eta esan: --Zer egin? Gizon hau mirarizko seinale asko egiten ari da! 48 Horrela jarraitzen uzten badiogu, guztiek sinetsiko dute berorrengan. Orduan, erromatarrek etorri eta birrindu egingo dituzte bai tenplua, bai herria. 49 Biltzarkideetako batek, urte hartan apaiz nagusia zen Kaifasek, esan zien: --Zuek ez dakizue tutik ere. 50 Ez al zarete konturatzen hobe dela gizon bat herriarengatik hiltzea, herri osoa galtzea baino? 51 Kaifasek ez zuen hori bere kabuz esan, baizik eta, urte hartan apaiz nagusia zenez, Jainkoaren izenean hitz egin zuen, Jesus herriaren alde hilko zela adieraztean; 52 eta ez herriaren alde bakarrik, bai eta sakabanaturik zeuden Jainkoaren seme-alabak elkartzeko ere. 53 Beraz, ordutik aurrera, Jesus nola hilko pentsatzen hasi ziren; 54 hargatik, Jesus ez zen ibiltzen agerian juduen artean; basamortu ondoko bazter batera alde egin zuen, Efraim* izeneko herrira, eta han egon zen bere ikasleekin. 55 Hurbil zen Pazkoa, juduen jai nagusia, eta herrietako jende asko Jerusalemera joan zen Pazkoa baino lehen, garbikuntza-ohikuneetan parte hartzeko. 56 Jerusalemera etorriak Jesusen bila zebiltzan eta, tenpluan topo egitean, galdetzen zioten elkarri: <> 57 Apaizburu eta fariseuek agindua zuten, inork Jesus non zen jakiten bazuen, sala zezala, atxilotu ahal izateko. Emakume batek Jesus ukenduz igurtzi (Mt 26,6-13; Mk 14,3-9) 12,1 Pazkoa baino sei egun lehenago, Jesus Betaniara joan zen, han bizi baitzen Lazaro, hilen artetik piztu zuena. 2 Afari bat eskaini zioten han; Marta ari zen afaria zerbitzatzen, eta Lazaro Jesusekin mahaian zeudenetariko bat zen. 3 Orduan, Mariak, nardo* garbizko kilo erdi bat ukendu, balio handikoa, harturik, oinak igurtzi zizkion Jesusi, eta gero bere ile-adatsez xukatu. Etxea lurrin-usainez bete zen. 4 Judas Iskariotek, salduko zuen ikasleak, esan zuen: 5 <> 6 Hori esan zuen, ez behartsuak axola zitzaizkiolako, lapurra zelako baizik, eta, diru-poltsa berak zuenez, hara botatzen zutenetik ostu egiten zuelako. 7 Jesusek esan zion: <>. Agintariek Lazaro hil nahi 9 Juduetariko askok jakin zuten Jesus Betanian zegoela, eta bertara joan ziren, ez Jesusengatik bakarrik, bai eta hilen artetik piztu zuen Lazaro ikusteagatik ere. 10 Apaizburuek, orduan, Lazaro ere hiltzea erabaki zuten, 11 berau zela eta, herritar askok alde egiten baitzien eta Jesusengan sinesten. Jesus Jerusalemen sartu Mesias bezala (Mt 21,1-11; Mk 11,1-11; Lk 19,28-40)

167

12 Biharamunean, jaietarako Jerusalemera etorria zen jendetza handia, Jesus zetorrela jakitean, 13 palmadarrak harturik, bidera atera zitzaion, eta oihuka hasi: <> 14 Eta Jesus, astotxo bat aurkiturik, gainean jarri zen, Liburu Santuak dioen bezala: 15 Ez beldur izan, Sion hiri eder! Hara, badatorkizu zeure erregea, astakume baten gainean eseria. 16 Haren ikasleak ez ziren orduan profezia honetaz jabetu, baina gero, Jesusen Jainko-aintza azaldu zenean, konturatu ziren Liburu Santuak zioen huraxe egin ziotela Jesusi. 17 Jesusek Lazaro hilobitik deitu eta hilen artetik piztu zuenean bertan zen jendeak gertatutakoaren berri ematen zuen. 18 Horregatik irten zitzaion hainbeste jende Jesusi bidera, egin zuen mirarizko seinalearen berri izan zuelako, hain zuzen. 19 Orduan, fariseuek zioten beren artean: <>. Greziar batzuek Jesus ikusi nahi 20 Jaietan Jainkoari kultu ematera joan zirenen artean baziren greziar batzuk*. 21 Hauek Galileako Betsaidako Feliperi hurbildu eta eskabide hau egin zioten: <<Jauna, Jesus ikusi nahi genuke>>. 22 Felipe Andresi esatera joan zen, eta biek, Andresek eta Felipek, Jesusi jakinarazi zioten. 23 Jesusek erantzun zien: <> Ahots bat entzun zen orduan zerutik: <>. 29 Han zeudenetako batzuek, ahotsa entzunik, trumoia izan zela zioten; beste batzuek, ordea, aingeru batek hitz egin ziola. 30 Jesusek adierazi zuen: <>. 33 Hitz hauen bidez, nolako heriotzaz hilko zen adierazi zuen. 34 Jendeak esan zion: --Mesiasek betiko iraungo duela irakasten digute Liburu Santuek. Nola diozu, bada, zuk Gizonaren Semea lurretik jaso behar dutela? Nor da Gizonaren Seme hori? 168

35 Jesusek erantzun zien: --Oraindik pixka batean argia zeuen artean duzue; ibili argia duzuen bitartean, ilunpeek harrapa ez zaitzaten, ilunpetan dabilenak ez baitaki nora doan. 36 Argia duzuen bitartean, sinetsi argiari, argiaren partaide izan zaitezten. Gauza hauek esan ondoren, Jesus haiengandik alde egin eta ezkutatu egin zen. Konklusioa: juduek sinetsi ez 37 Jesusek herriaren aurrean mirarizko hainbat seinale egin zuen arren, gehienek ez zuten harengan sinetsi; 38 horrela, Isaias profetak esana bete zen: Jauna, nork sinetsi du gure mezua? Eta nori agertu dio Jaunak bere ahalmena? 39 Isaiasek berak esan zuen zergatik ezin zuten sinetsi: 40 Itsutu egin ditu haien begiak, gogortu haien buru-bihotzak. Ez bezate beren begiez ikus, ez eta buruaz ulertu ere, horrela niregana bihur ez daitezen eta salba ez ditzadan. 41 Isaiasek Jesusi buruz esan zuen hau, ikusia baitzuen beraren Jainko-aintza. 42 Halaz guztiz, askok, bai eta buruzagietakoek ere, sinetsi zuten harengan; baina, fariseuen beldurrez, ez zuten agerian aitortzen, judu-elkartetik bota ez zitzaten; 43 izan ere, giza ohorea maiteago zuten Jainkoarengandik datorrena baino. 44 Jesusek oihu eginez esan zuen: <>. JESUSEN NEKALDIA ETA PIZTUERA (13,1--20,31) Jesus bere ikasleen oinak garbitzen 13,1 Pazko Jaia gainean zen. Jesusek bazekien mundu hau utzi eta Aitarengana joateko ordua iritsi zitzaiona. Munduan ziren beretarrak beti maite izan zituelarik, azkenean bete-betean maitatu zituen. 2-3 Deabruak Simonen seme Judas Iskarioteri sartua zion buruan Jesus saltzeko 169

asmoa. Jesusek bazekien dena bere esku jarri ziola Aitak, eta Jainkoarengandik etorria zela eta Jainkoarengana zihoala. Afaltzen ari zela, 4 mahaitik jaiki, soingainekoa erantzi eta, eskuzapia harturik, gerrian lotu zuen. 5 Ondoren, ura konketara bota eta ikasleei oinak garbitzen hasi zen, eta gerrian zuen eskuzapiaz lehortzen. 6 Simon Pedrorengana iritsi zenean, honek esan zion: --Jauna, zuk niri oinak garbitu? 7 Jesusek erantzun zion: --Ni egiten ari naizena zuk ez duzu orain ulertzen, baina geroago ulertuko duzu. 8 Pedrok, berriro: --Zuk ez didazu sekula niri oinik garbituko. Jesusek erantzun: --Garbitzen ez bazaitut, ez duzu nirekin zerikusirik izango. 9 Simon Pedrok esan zion: --Jauna, orduan, oinak ez ezik, eskuak eta burua ere bai. 10 Jesusek erantzun: --Bainatu denak ez du garbitu beharrik*, erabat garbi baitago, eta zuek garbi zaudete, baina ez denok. 11 Izan ere, bazekien zeinek salduko zuen; horregatik esan zuen: <<Ez zaudete denok garbi>>. 12 Oinak garbitu zizkienean, soingainekoa jantzi, berriro mahaian eseri eta esan zien: <>. Jesusek Judasen saldukeria iragarri (Mt 26,20-25; Mk 14,17-21; Lk 22,21-23) 21 Hori esanik, larritu egin zitzaion Jesusi barrua, eta argi adierazi zien: <>. 22 Ikasleak elkarri begira hasi ziren, zeinetaz ari ote zen asmatu ezinik. 23 Ikasleetako bat, Jesusek gehien maite zuen hura, beraren ondoan zegoen mahaian*. 24 Simon Pedrok hari keinu egin zion, zeinetaz mintzo zen galdegiteko adieraziz. 25 Eta hark, burua Jesusen bular gainean jarriz, galdegin zion: --Jauna, zein da? 26 Jesusek erantzun zion: --Ogi-puska bustia emango diodana, huraxe da. Eta ogi-puska bat bustiz, Simon Iskarioteren seme Judasi eman zion. 170

27 Ogi-puska hartu bezain laster, Satanas sartu zen haren barrura. Orduan, Jesusek esan zion: <<Egin behar duzuna, egizu lehenbailehen>>. 28 Mahaikideetako inork ez zuen ulertu zergatik esan zion hori. 29 Judasek diru-poltsaren ardura zuenez, jairako behar zena erosteko edota pobreei zerbait emateko esan ziola uste izan zuen zenbaitek. 30 Judasek ogi-puska hartu eta berehala alde egin zuen. Gaua zen. Jesusen agindu berria 31 Judas irten zenean, esan zien Jesusek: <>. Jesusek Pedroren ukoak iragarri (Mt 26,33-35; Mk 14,29-31; Lk 22,31-34) 36 Simon Pedrok galdetu zion Jesusi: --Jauna, nora zoaz? Jesusek erantzun zion: --Ni noan tokira zuk ezin orain niri jarraitu; geroago bai, jarraituko didazu. 37 Pedrok berriro: --Jauna, zergatik ezin dizut jarraitu orain? Neure burua emango dut zuregatik. 38 Jesusek erantzun zion: --Niregatik zeure burua emango duzula? Bene-benetan esaten dizut: Oilarrak jo baino lehen, hiru bider ukatuko nauzu. Jesus eta Aita 14,1 <<Ez izan kezkarik: sinetsi Jainkoarengan eta sinetsi niregan ere. 2 Nire Aitarenean toki asko dago; horrela izan ez balitz, esango nizuekeen. Orain, zuentzat tokia prestatzera noa*. 3 Joan eta tokia prestatu ondoren, berriro etorri eta neurekin eramango zaituztet, ni nagoen lekuan zuek ere egon zaitezten. 4 Zuek badakizue ni noan tokirako bidea>>. 5 Tomasek esan zion: --Jauna, ez dakigu nora zoazen; nola jakin bidea? 6 Jesusek erantzun: --Neu naiz bidea, egia eta bizia*. Ezin da inor Aitarengana joan nire bidez izan ezik. 7 Ni benetan ezagutuko baninduzue, Aita ere ezagutuko zenukete. Are gehiago, ezagutzen duzue dagoeneko, eta ikusi ere ikusi duzue. 8 Orduan, Felipek esan zion: --Jauna, erakuts iezaguzu Aita, eta aski dugu. 171

9 Jesusek erantzun: --Honenbeste denbora zuekin, Felipe, eta ez nauzu ezagutzen? Ni ikusten nauenak Aita ere ikusten du. Nola diozu: <<Erakuts iezaguzu Aita?>> 10 Ez al duzu sinesten ni Aitarekin bat eginda nagoela eta Aita nirekin? Nik irakatsi dizuedana ez dizuet neure kabuz irakatsi. Niregan bizi den Aita da bere salbamen-egintza burutzen ari dena. 11 Sinets iezadazue: ni Aitarekin bat eginda nago eta Aita nirekin. Besterik ez bada, sinetsi egiten ditudan egintzengatik. 12 Bene-benetan diotsuet: Niregan sinesten duenak, nik egiten ditudan egintzak eginen ditu berak ere, eta are handiagoak, ni Aitarengana bainoa. 13 Nire izenean eska dezazuen guztia emango dizuet, Aitaren aintza Semearen bidez azal dadin. 14 Nire izenean eskatuko duzuen guztia emango dizuet nik. Jesusek Espiritua agindu 15 <<Maite banauzue, beteko dituzue nire aginduak. 16 Nik Aitari eskatuko diot eta beste Laguntzaile* bat emango dizue, beti zuekin izango dena, 17 egiaren Espiritua. Mundutarrek ezin dute hartu, ez baitute ikusten, ez ezagutzen; baina zuek ezagutzen duzue, zuengan bizi baita eta zuekin egongo betiko. 18 <<Ez zaituztet umezurtz utziko, itzuliko naiz zuengana. 19 Laster munduak ez nau gehiago ikusiko; zuek, ordea, ikusiko nauzue, nik bizia baitut eta zuek ere biziko baitzarete. 20 Egun hartan ulertuko duzue ni Aitarekin bat eginda nagoela, zuek nirekin eta ni zuekin. 21 Nire aginduak onartu eta betetzen dituenak, horrexek nau maite. Ni maite nauena, berriz, nire Aitak maite izango du, eta nik ere maite izango dut eta agertuko natzaio berari>>. 22 Honela esan zion Judasek (ez Iskariotek, besteak baizik): --Jauna, zer dela-eta agertuko zatzaizkigu guri eta ez munduari? 23 Jesusek erantzun zion: --Maite nauenak onartuko du nire mezua; nire Aitak maite izango du, eta Aita eta biok berarengana etorriko gara, eta berarengan biziko. 24 Maite ez nauenak, ordea, ez ditu onartzen nire hitzak. Eta adierazi dizuedan mezua ez dut neurea, bidali nauen Aitarena baizik. 25 <. Benetan maite baninduzue, poztu egingo zinatekete Aitarengana noalako, Aita ni baino handiago baita. 29 Eta orain esan dizuet, gertatu baino lehen, gerta dadinean sinets dezazuen. 30 Ez dut ia zuekin luze hitz egiteko aukerarik, gainean baita mundu honetako buruzagia. Horrek ez du nire gain ahalmenik; 31 baina munduak jakin behar du nik Aita maite dudala eta hark agindua zintzo betetzen dudala. Jaiki, goazen hemendik! Jesus egiazko mahatsondoa 172

15,1 <
Aitaren ondotik. Etortzean, hark egingo du testigantza nire alde. 27 Eta zuek ere egingo duzue testigantza, hasieratik nirekin egon baitzarete. 16,1 <>. 17 Orduan, ikasleetako batzuk honela ari ziren beren artean: < eta ? 18 Zer esan nahi ote du horrekin? Ez diogu antzik ere ematen zertaz ari den>>. 19 Konturatu zen Jesus galdetu egin nahi ziotela, eta esan zien: <<Eztabaidan ari zarete zeuen artean nire hitz hauen esanahiaz: . 20 Bene-benetan diotsuet: Negar egingo duzue eta aiene; mundua, ordea, poztu egingo da. Zuek triste egongo zarete, baina zuen tristura poz bilakatuko da. 21 Emakumea, erditzerakoan, triste egoten da, ordua heldu zaiolako; haurra jaio ondoren, ordea, ahaztu egiten da larrialdiaz, mundura gizaki bat ekarri duelako. 22 Zuek ere triste zaudete orain, baina berriro agertuko natzaizue, eta poztu egingo zarete, eta poz hori inork ez dizue kenduko. 23 <<Egun hartan ez duzue ezer galdetu beharrik izango. Bene-benetan diotsuet: Nire izenean Aitari eskatuko diozuen guztia, eman egingo dizue. 24 Oraindainokoan ez duzue ezer eskatu nire izenean. Eskatu eta hartuko duzue, zuen poza bete-betea izan dadin.

174

Jesusek mundua garaitu 25 <>. 29 Ikasleek esan zioten: --Orain bai mintzo zarela argi, eta ez irudi bidez. 30 Ziur dakigu orain dena dakizula eta ez duzula inork galdetu beharrik; honengatik sinesten dugu Jainkoarengandik etorri zarela. 31 Jesusek erantzun zien: --Orain sinesten duzuela? 32 Hara, badator ordua --hobeto esan, heldua da--, nor bere aldetik sakabanatu eta bakarrik utziko nauzuena. Baina ni ez nago bakarrik, nirekin baitago Aita. 33 Hau guztia, nirekin elkarturik bakea izan dezazuen esan dizuet. Munduan larrialdirik izango duzue; baina izan adore! Nik garaitua dut mundua. Jesusek sinestedunen alde otoitz egin 17,1 Honela mintzatu ondoren, Jesusek begiak zerurantz jaso eta esan zuen: <
zuk bidali ninduzun bezala. 19 Eta hauengatik ematen dizut erabat neure burua, hauek ere egiaren bidez zeuretzat har ditzazun. 20 <<Ez dut erregutzen hauen alde bakarrik, bai eta berauen predikuaren bidez niregan sinetsiko dutenen alde ere. 21 Egizu guztiak bat izan daitezela. Aita, zu nirekin eta ni zurekin biok bat garen bezala, hauek ere bat izan daitezela gurekin. Horrela, munduak sinetsiko du zuk bidali nauzula. 22 Zuk eman zenidan aintza bera eman diet nik, bat izan daitezen, gu biok bat garen bezala: 23 ni hauekin bat eta zu nirekin bat. Horrela, guztiz bat izango dira, eta munduak ezagutu ahal izango du zuk bidali nauzula eta ni neu maitatu nauzun bezala maitatu dituzula berauek ere. 24 Aita, zuk eman dizkidazunak ni nagoen lekuan nirekin egotea nahi dut, nire aintza, mundua sortu aurretik maite izan nauzulako eman didazun aintza, ikus dezaten. 25 <>. Nekaldia. Jesus atxilotua (Mt 26,47-56; Mk 14,43-50; Lk 22,47-53) 18,1 Hitzaldi horiek bukaturik, Jesus eta ikasleak Zedron erreka* igaro eta bestaldean zegoen baratze batera sartu ziren. 2 Judasek ere, Jesus salduko zuenak, ezagutzen zuen leku hura, askotan bildua baitzen Jesus han bere ikasleekin. 3 Judas, beraz, tenpluko gudu-taldea* eta apaizburu eta fariseuen guardak harturik, hara joan zen. Armaturik eta zuzi eta argiontziz horniturik zihoazen. 4 Jesusek, ongi baitzekien gertatuko zitzaion guztia, bidera irten eta esan zien: --Noren bila zatozte? 5 Erantzun zioten: --Jesus Nazaretarraren bila. Hark, orduan: --Neu naiz. Han zen guardekin Judas saltzailea ere. 6 Jesusek <> esan zienean, atzeraka hasi eta lurrera erori ziren. 7 Berriro galdegin zien Jesusek: --Noren bila zatozte? Haiek erantzun: --Jesus Nazaretarraren bila. 8 Eta Jesusek: --Esan dizuet neu naizela; nire bila bazatozte, utzi hauei joaten. 9 Horrela bete zen Jesusek berak esana: <<Eman dizkidazunetatik ez dut bat ere galdu>>. 10 Orduan, Simon Pedrok, aldean zuen ezpata atera, apaiz nagusiaren morroia jo eta eskuineko belarria moztu zion. Morroiak Malko zuen izena. 11 Jesusek esan zion Pedrori: <> Jesus Anasen aurrean (Mt 26,57; Mk 14,53; Lk 22,54)

176

12 Orduan, gudu-taldeak bere buruzagiarekin eta judu-agintarien guardek Jesus preso hartu zuten eta, loturik, 13 Anasen etxera eraman zuten lehenengo. Anas, urte hartako apaiz nagusi Kaifasen aitaginarreba* zen. 14 (Kaifas zen judu-agintariei aholku hau eman ziena: <>). Pedrok Jesus ukatu (Mt 26,58.69-70; Mk 14,54.66-68; Lk 22,55-57) 15 Simon Pedro eta beste ikasle bat* Jesusen ondoren joan ziren. Ikasle hau apaiz nagusiaren ezaguna zen, eta Jesusekin batera sartu zen apaiz nagusiaren jauregiko patiora; 16 Pedro, ordea, kanpoan gelditu zen, ate ondoan. Atera zen, orduan, apaiz nagusiaren ezaguna zen ikaslea eta, atezainari hitz egin ondoren, Pedro sarrarazi zuen. 17 Atezain zegoen neskameak esan zion Pedrori: --Ez al haiz hi ere gizon horren ikasleetakoa? Pedrok erantzun: --Ez, ez naun. 18 Morroiak eta guardak sua egin eta berotzen ari ziren, hotz baitzegoen. Pedro ere haiekin zegoen berotzen. Apaiz nagusiak Jesus galdekatu (Mt 26,59-66; Mk 14,55-64; Lk 22,66-71) 19 Apaiz nagusiak bere ikasleez eta bere irakatsiaz galdegin zion Jesusi. 20 Jesusek erantzun zion: --Ageri-agerian hitz egin izan diot nik mundu guztiari; sinagogetan eta tenpluan irakatsi izan dut beti, judu guztiak biltzen diren lekuan, eta ezer ere ez dut ezkutuan esan. 21 Zer dela-eta galdeketa hau niri? Galdetu nire entzuleei eta emango dizute esan dudanaren berri. 22 Hori esan zueneko, han zegoen guarda batek masailako bat eman zion Jesusi, eta esan: --Horrela erantzuten al zaio apaiz nagusiari? 23 Jesusek erantzun zion: --Gaizki hitz egin badut, esan zertan; baina ongi hitz egin badut, zergatik jotzen nauzu? 24 Anasek, orduan, Kaifas apaiz nagusiari bidali zion Jesus, lotuta. Pedrok Jesus ukatu berriro (Mt 26,71-75; Mk 14,69-72; Lk 22,58-62) 25 Bitartean, Simon Pedro sutondoan zegoen berotzen, eta galdetu zioten: --Ez al haiz hi ere horren ikasleetakoa? Hark ukatu egin zuen, esanez: --Ez, ez nauk. 26 Apaiz nagusiaren morroietariko batek, Pedrok belarria moztu zionaren ahaideak, esan zion: --Nola ezetz! Neuk ikusi hindudan baratzean horrekin. 177

27 Baina Pedrok ukatu egin zuen berriro, eta berehala oilarrak jo zuen. Jesus Pilatoren aurrean (Mt 27,1-2.11-14; Mk 15,1-5; Lk 23,1-5) 28 Kaifasenetik gobernariaren jauregira* eraman zuten Jesus. Goizaldea zen. Judu-agintariak ez ziren sartu jauregira, ez kutsatzeko, ezin izango baitzuten bestela Pazko-afarian parte hartu. 29 Pilatok kanpora irten eta galdetu zien: --Zertaz salatzen duzue gizon hau? 30 Haiek erantzun zioten: --Gaizkilea ez balitz, ez genizukeen ekarriko. 31 Pilatok esan zien: --Eraman zeuek eta epaitu zeuen legearen arabera. Judu-agintariek erantzun: --Guri ez zaigu zilegi inor heriotzara kondenatzea*. 32 Horrela beteko zen Jesusek esana, zein heriotzaz hilko zen adierazi zuenean. 33 Pilato barrura sartu zen berriro eta, Jesusi deituz, galdegin zion: --Zu al zara juduen erregea? 34 Eta Jesusek: --Zeure kabuz galdetzen didazu hori ala besteek esan dizute hori nitaz? 35 Pilatok erantzun zion: --Judua ote naiz, bada, ni? Zeure herrikoek eta apaizburuek ekarri zaituzte niregana. Zer egin duzu? 36 Jesusek erantzun: --Nire erregetza ez da mundu honetakoa. Nire erregetza mundu honetakoa balitz, nire jendeak borroka egingo zuen ni judu-agintarien menpe ez erortzeko; nire erregetza, ordea, ez da hemengoa. 37 Orduan, Pilatok esan zion: --Beraz, errege zara zu? Jesusek erantzun zion: --Errege naiz, zeuk diozun bezalaxe. Horretarakoxe jaio eta etorri naiz mundura: egiaren testigantza egitera. Egiarena denak entzuten du nire ahotsa. 38 Pilatok galdetu zion: --Egia, zer da egia? Jesus heriotzara kondenatua (Mt 27,15-31; Mk 15,6-20; Lk 23,13-25) Hori esanik, Pilatok berriro irten eta judu-agintariei esan zien: --Nik ez dut gizon hau kondenatzeko batere arrazoirik aurkitzen. 39 Baina baduzue ohitura bat nik Pazko Jaietan preso bat askatzekoa. Nahi al duzue juduen erregea askatzea? 40 Haiek oihuka hasi ziren: --Hori ez! Askatu Barrabas! Barrabas hau bidelapurra* zen. 19,1 Pilatok, orduan, Jesus zigorkatzeko agindu zuen. 2 Soldaduek, arantzazko 178

koroa eginik, buruan ezarri zioten eta purpurazko mantua bota zioten gainera. 3 Eta bata bestearen ondoren hurbilduz, esaten zioten: <> Eta masailakoka zerabilten. 4 Atera zen berriro ere Pilato eta esan zien: --Hara, kanpora dakarkizuet, jakin dezazuen gizon hau kondenatzeko arrazoirik ez dudala aurkitzen. 5 Orduan, Jesus kanpora irten zen arantzazko koroa eta purpurazko mantua zeramatzala. Pilatok esan zien: --Hemen duzue gizona! 6 Ikusi zutenean, apaizburuak eta guardak oihuka hasi ziren: --Gurutzera, gurutzera hori! Pilatok esan zien: --Eraman zeuek eta gurutziltzatu; nik ez dut gizon hau kondenatzeko arrazoirik aurkitzen. 7 Judu-agintariek ihardetsi zioten: --Guk badugu lege bat, eta lege horren arabera heriotza-zigorra merezi du, Jainkoaren semetzat jo baitu bere burua. 8 Hori entzutean, are gehiago beldurtu zen Pilato. 9 Berriro jauregira sartu eta galdetu zion Jesusi: --Nongoa zara zu*? Jesusek, ordea, ez zion erantzun ere egin. 10 Orduan, Pilatok esan zion: --Ez didazu erantzun behar? Ez al dakizu aginpidea dudana zu askatzeko ala gurutziltzatzeko? 11 Jesusek erantzun zion: --Ez zenuke nire aurka batere aginpiderik izango, Jainkoak eman ez balizu; horregatik, zure eskuetara eman nautenek bekatu handiagoa dute. 12 Ordudanik, Jesus askatu nahian zebilen Pilato. Baina judu-agintariak oihuka hasi zitzaizkion: --Hori askatzen baduzu, ez zara enperadorearen adiskide; bere burua errege egiten duen oro enperadorearen aurka ari da. 13 Orduan, hitz hauek entzutean, Pilatok kanpora eraman zuen Jesus eta auzitegian* eseri zen, <> --hebreeraz Gabata-- zeritzan tokian. 14 Pazko Jairako prestaketak egiteko eguna zen, eguerdialdea*. Pilatok esan zien juduei: --Hemen duzue zeuen erregea. 15 Orduan, haiek oihuka: --Kendu hori, kendu! Gurutzera! Pilatok, berriro: --Zuen erregea behar al dut gurutziltzatu? Apaizburuek erantzun zuten: --Ez dugu enperadorea beste erregerik. 16 Orduan, Pilatok haien esku utzi zuen gurutziltza zezaten. Jesus gurutziltzatua (Mt 27,32-44; Mk 15,21-32; Lk 23,26-38) Hartu zuten, beraz, Jesus, 17 eta, gurutzea lepoan zuela, hiritik <<Buru-hezur>> 179

--hebreeraz Golgota-- zeritzan tokirantz irten zen. 18 Han josi zuten gurutzean eta harekin beste bi, alde bakoitzean bana. 19 Pilatok kartel bat idatzi eta gurutze gainean ezarri zuen. Hau zegoen idatzia: <<Jesus Nazaretarra, juduen erregea>>. 20 Judu askok irakurri zuen kartela, hiritik hurbil baitzegoen Jesus gurutziltzatu zuten lekua; gainera, hebreeraz, latinez eta grekoz zegoen idatzia. 21 Juduen apaizburuek esaten zioten Pilatori: --Ez idatzi <<juduen erregea>>, <<juduen erregea dela dioena>> baizik. 22 Pilatok erantzun zuen: --Idatzitakoa idatzia bego. 23 Soldaduek, Jesus gurutziltzatu ondoren, haren jantziak hartu eta lau zati egin zituzten, bakoitzarentzat bana, eta gero tunika hartu zuten, baina josturarik gabea zenez, goitik behera ehundua, 24 akordio hau hartu zuten: <<Ez dezagun urra; zotz egin dezagun ea zeini egokitzen zaion>>. Honela, Liburu Santuak dioena bete zen: Nire jantziak banatzen dituzte, nire tunika zotz egiten. Hain zuzen ere, horixe egin zuten soldaduek. Jesus eta beronen ama 25 Jesusen gurutzearen ondoan zeuden haren ama, amaren ahizpa*, Maria Kleofasen emaztea, eta Magdalako Maria. 26 Jesusek, bere ama eta honen ondoan maite zuen ikaslea ikusirik, esan zion amari: <<Emakume, horra hor zure semea>>. 27 Gero, ikasleari esan zion: <>. Eta ordudanik ikasleak bere etxean hartu zuen. Jesusen heriotza (Mt 27,45-56; Mk 15,33-41; Lk 23,44-49) 28 Ondoren, Jesusek, guztia betea zegoela jakinik, Liburu Santuak esana erabat bete zedin, esan zuen: <<Egarri naiz>>. 29 Bazen han pitxer bat ozpinez betea. Orduan, belaki bat ozpinetan busti eta, kanabera bati muturrean erantsirik, ahora hurbildu zioten. 30 Ozpina edan zuenean, Jesusek esan zuen: <>. Eta, burua makurtuz, azken arnasa eman zuen. Jesusen saihetsa lantzaz zulatua 31 Pazko Jairako prestaketak egiteko eguna zen, eta judu-agintariek ez zuten nahi gorpuak larunbatez gurutzean gelditzerik, larunbat hura oso jaiegun handia baitzen. Horregatik, gurutziltzatuei berna-hezurrak hautsi* eta handik kentzeko eskatu zioten Pilatori. 32 Joan ziren, bada, soldaduak eta hautsi zizkieten berna-hezurrak Jesusekin gurutziltzatu zituzten biei. 33 Baina, Jesusengana iristean, ordurako hilik zegoela ikusirik, ez zizkioten berna-hezurrak hautsi; 34 soldadu batek saihetsa zulatu zion lantzaz, eta bat-batean odola eta ura atera ziren. 35 Ikusi zuenak berak testigatzen du eta haren testigantza egiazkoa da. Berak badaki egia dioena, zuek ere sinets dezazuen. 36 Hau Liburu Santuak dioena bete 180

zedin gertatu zen: Ez zaio hezurrik hautsiko. 37 Eta beste pasarte batean ere hau dio: Zulatu zutenari begiratuko diote. Jesus hilobian ezarria (Mt 27,57-61; Mk 15,42-47; Lk 23,50-56) 38 Jose Arimateakoak Jesusen gorpua eramateko baimena eskatu zion Pilatori. Jose Jesusen ikasleetakoa zen, baina isilpean, judu-agintarien beldurrez. Pilatok baimena eman zion, eta Josek joan eta eraman egin zuen haren gorpua. 39 Etorri zen Nikodemo ere --behin batean gauez Jesus ikustera joan zen hura-- hogeita hamarren bat kiloko mirra- eta aloe-nahastura* zekarrela. 40 Jesusen gorpua bien artean hartu eta oihal-zerrendaz lotu zuten, tartean usainkiak ezarriz, juduek hobiratzeko zuten ohiturari jarraituz. 41 Jesus gurutziltzatu zuten lekutik hurbil baratze bat zegoen eta, baratzean, ordura arte inor ipini gabeko hilobi berri bat. 42 Hilobia hurbil zegoenez, hantxe ezarri zuten Jesusen gorpua, juduen atseden-eguna hastear baitzegoen. Jesus piztu. Hilobia hutsik (Mt 28,1-10; Mk 16,1-8; Lk 24,1-12) 20,1 Asteko lehen egunean* Magdalako Maria hilobira joan zen goizean goiz, artean ilun zegoela, eta harria hilobitik kendua ikusi zuen. 2 Orduan, Simon Pedrorengana eta Jesusek maite zuen beste ikasleagana itzuli zen lasterka, eta esan zien: <<Eraman egin dute Jauna hilobitik, eta ez dakigu non ipini duten>>. 3 Irten ziren, orduan, Pedro eta beste ikaslea, eta hilobirantz jo zuten. 4 Biak batera zihoazen korrika, baina beste ikaslea Pedro baino arinago zihoan, eta lehenago iritsi zen hilobira. 5 Barrura begiratzeko makurturik, oihal-zerrendak lurrean zeudela ikusi zuen, baina ez zen sartu. 6 Iritsi zen haren atzetik Simon Pedro, eta sartu zen hilobira. Oihal-zerrendak lurrean ikusi zituen, 7 bai eta Jesusen burua biltzen egoniko zapia ere; baina hau ez zegoen oihal-zerrendekin batera jarria, beste toki batean aparte bildua baizik. 8 Orduan, sartu zen beste ikaslea ere, hilobira lehenengo iritsi zena. Ikusi eta sinetsi egin zuen. 9 Izan ere, ordura arte ez baitzuten ikasleek ulertu Liburu Santuak dioena, Jesusek hilen artetik piztu behar zuela, alegia. 10 Pedro eta beste ikaslea etxeratu egin ziren. Jesus, Magdalako Mariari agertu (Mk 16,9-11) 11 Maria hilobi ondoan gelditu zen, kanpoan negarrez. Halako batean, oraindik ere negarrez, hilobirantz makurtu zen, 12 eta bi aingeru ikusi zituen zuriz jantziak, Jesusen gorpua egon zen tokian eserita, bata burualdean eta bestea oinetan. 13 Aingeruek esan zioten: --Emakume, zergatik ari zara negarrez? Hark erantzun zien: --Nire Jauna eraman dute, eta ez dakit non ipini duten. 14 Berehala, atzera begiratu eta Jesus ikusi zuen zutik, baina ez zen konturatu Jesus zela. 15 Jesusek esan zion: 181

--Emakume, zergatik ari zara negarrez? Noren bila zabiltza? Hark, baratzezaina zelakoan, esan zion: --Jauna, zuk eraman baldin baduzu, esadazu non ipini duzun, eta neuk jasoko dut. 16 Jesusek esan zion: --Maria! Honek, hurbilduz, esan zion hebreeraz: --Rabbuni! (hau da, Maisu). 17 Jesusek esan zion: --Utz nazazu*, oraindik ez bainaiz igo Aitarengana. Ea, zoaz nire senideengana eta esaiezu neure eta zuen Aitarengana noala, neure eta zuen Jainkoarengana. 18 Magdalako Mariak joan eta ikasleei berri hau eman zien: <<Jauna ikusi dut>>. Eta hark esana kontatu zien. Jesus ikasleei agertu 19 Asteko lehen egun hartan bertan, arratsean, ikasleak etxe batean bildurik zeuden; judu-agintarien beldurrez, ateak itxirik zeuzkaten. Sartu zen Jesus eta, erdian jarririk, agurtu zituen esanez: <>. 20 Gero, eskuak eta saihetsa* erakutsi zizkien. Pozez bete ziren ikasleak Jauna ikustean. 21 Jesusek berriro esan zien: <>. 22 Eta haien gainera arnasa botaz, esan zien: <>. Jesus eta Tomas 24 Tomas, Hamabietako bat, Bikia zeritzana, ez zegoen haiekin Jesus etorri zenean. 25 Elkartu zirenean, beste ikasleek esan zioten: --Jauna ikusi dugu. Tomasek erantzun zien: --Haren eskuetan iltzeen seinalea ikusten ez badut, eta nire atzamarra iltze-zuloetan eta nire eskua haren saihets-zuloan sartzen ez badut, ez dut inola ere sinetsiko. 26 Zortzi egunen buruan, etxean zeuden berriro ikasleak, eta Tomas ere bertan zen. Ateak itxirik zeuden arren, sartu zen Jesus eta, erdian jarririk, agurtu zituen esanez: <>. 27 Gero, esan zion Tomasi: --Ekarri atzamarra eta aztertu nire eskuak; ekarri eskua eta sartu nire saihets-zuloan. Eta ez izan sinesgogor, sinestedun baizik. 28 Tomasek erantzun zion: --Ene Jauna eta ene Jainkoa! 29 Jesusek esan zion: --Ikusi nauzulako sinetsi al duzu? Zorionekoak ikusi gabe sinesten dutenak. Ebanjelioaren helburua 30 Mirarizko beste seinale asko egin zituen Jesusek bere ikasleen aurrean, liburu honetan idatzirik ez daudenak. 31 Hemen kontatuak Jesus Mesias eta Jainkoaren Semea dela 182

sinets dezazuen idatzi dira eta, sinetsiz, betiko bizia izan dezazuen hari esker. ERANSKINA* (21,1-25) Jesus zazpi ikasleri agertu 21,1 Geroxeago, berriro agertu zitzaien Jesus bere ikasleei Tiberiades aintzira-ertzean. Honela gertatu zen agerpena: 2 Elkarrekin zeuden Simon Pedro, Tomas --Bikia zeritzana--, Natanael --Galileako Kanakoa--, Zebedeoren semeak eta beste bi ikasle. 3 Hortan, Simon Pedrok esan zien: --Arrantzura noa. Besteek erantzun zioten: --Zurekin goaz gu ere. Irten eta untziratu egin ziren. Baina gau hartan ez zuten ezer harrapatu. 4 Eguna argitu zuenean, aintzira-ertzean agertu zen Jesus; baina ikasleak ez ziren konturatu Jesus zela. 5 Jesusek esan zien: --Mutilok, baduzue jatekorik? Haiek erantzun: --Ez. 6 Jesusek esan zien: --Bota sarea txaluparen eskuinera eta aurkituko duzue. Hala egin zuten. Eta hainbeste arrain harrapatu zutenez, ez ziren sarea ateratzeko gauza. 7 Orduan, Jesusek maite zuen ikasle hark esan zion Pedrori: <<Jauna da>>. Simon Pedrok, Jauna zela entzun bezain laster, soinekoa jantzi (erantzia baitzuen) eta salto egin zuen uretara. 8 Gainerako ikasleak txalupaz joan ziren, sarea arrainekin tiraka zekartela, lehorretik hurbil baitziren, ehunen bat metrora. 9 Lehorreratzean, su-txingarrak ikusi zituzten, gainean arrain bat zela, eta ogia. 10 Jesusek esan zien: <<Ekarri harrapatu berri dituzuen arrainetariko batzuk>>. 11 Igo zen untzira Simon Pedro eta lehorrera atera zuen sarea, ehun eta berrogeita hamahiru arrain handiz betea. Eta, hainbeste izanik ere, ez zen sarea apurtu. 12 Jesusek esan zien: <<Etorri gosaltzera>>. Ikasleetako inor ez zen ausartzen nor zen galdetzera, ongi baitzekiten Jauna zena. 13 Orduan, Jesusek, hurbildurik, ogia hartu eta eman egin zien, bai eta arraina ere. 14 Hirugarren aldia zen hau, Jesus, hilen artetik piztu ondoren, bere ikasleei agertzen zitzaiena. Jesus eta Pedro 15 Gosaldu zutenean, Jesusek esan zion Simon Pedrori: --Simon, Joanen semea, maiteago al nauzu hauek baino? Hark esan zion: --Bai, Jauna, badakizu maite zaitudana. Orduan, Jesusek: --Larra itzazu nire bildotsak. 16 Bigarrenez galdetu zion Jesusek: --Simon, Joanen semea, maite al nauzu? 183

Pedrok, berriro: --Bai, Jauna, badakizu maite zaitudana. Jesusek orduan: --Zaindu nire ardiak. 17 Hirugarrenez galdetu zion Jesusek: --Simon, Joanen semea, maite al nauzu? Pedro goibeldu egin zen maite al zuen hirugarrenez galdetu ziolako, eta erantzun zion: --Jauna, zuk dena dakizu, badakizu maite zaitudana. Orduan, esan zion Jesusek: --Larra itzazu nire ardiak. 18 Bene-benetan diotsut: Gazteago zinenean, zeuk lotzen zenuen gerrikoa eta nora joan erabakitzen; zahartzean, ordea, zuk besoak luzatu eta beste batek lotuko dizu gerrikoa eta nahi izango ez duzun lekura eramango zaitu. 19 Horrela, Jainkoari aintza zer-nolako heriotzaz* emango zion adierazi zuen Jesusek. Ondoren, esan zion: --Jarraitu niri. Ikasle maitea 20 Pedrok itzuli eta Jesusek maite zuen ikaslea ondoren zetorrela ikusi zuen, afarikoan, Jesusen bular gainean jarririk, <<Jauna, nor da salduko zaituena?>> galdetu ziona. 21 Hura ikusi zuenean, bada, Pedrok galdetu zion Jesusi: --Jauna, eta hau zer? 22 Jesusek erantzun zion: --Ni itzuli arte hori gelditzea nahi baldin badut, zuri zer? Zuk jarraitu niri. 23 Hitz hauek zirela eta, ikasle hura hilko ez zelako zurrumurrua zabaldu zen senideen artean. Jesusek, ordea, ez zion esan ez zela hilko, beste hau baizik: <> Konklusioa 24 Ikasle huraxe da gauza hauetaz guztiez testigantza egin duena eta idatzi dituena, eta guk ongi dakigu egiazkoa dela haren testigantza. 25 Beste gauza asko ere egin zituen Jesusek. Guztiak banan-banan bilduko balira, nik uste mundu osoan ere ez liratekeela sartuko idatz litezkeen liburuak. \z

184

APOSTOLUEN EGINAK SARRERA (1,1-11) Hitzaurrea. Jesusek Espiritua agindu 1,1-2 Teofilo maitea: Neure lehen liburuan, hasieratik* zerura jasoa izan zen egunerarte Jesusek egin eta irakatsi zuen guztiaz idatzi nuen. Zerura igo aurretik, Espiritu Santuaren eraginez, azken aginduak eman zizkien berak aukeratutako apostoluei. 3 Jesus apostoluei agertu zitzaien bere heriotzaren ondoren eta bizirik zegoeneko froga asko eman zizkien, berrogei egunez bere burua ikustera emanez eta Jainkoaren erregetzaz hitz eginez. 185

4 Haiekin bazkaltzen ari zen batean, honela agindu zien: <<Ez alde egin Jerusalemdik, zaudete nik Aitaren partetik egin dizuedan agintzaria bete zain. 5 Joanek* urez bataiatu zuen, baina zuek egun gutxi barru Espiritu Santuaz bataiatuak izango zarete>>. Jesus zerura igo 6 Orduan, Jesusekin bildurik zeudenek galdetu zioten: --Jauna, orain ezarriko al duzu berriro Israelgo erreinua? 7 Jesusek erantzun zien: --Aitak bakarrik du hori erabakitzeko ahalmena, eta ez dago zuen esku zein aldi edo unetan gertatuko den jakitea. 8 Baina zuen gain jaitsiko den Espiritu Santuaren indarra hartuko duzue, eta nire lekuko izango zarete Jerusalemen, Judea osoan, Samarian eta lurraren bazterreraino*. 9 Hau esanik, gorantz igo zen Jesus haien begi aurrean, hodei batek begietatik ezkutatu zien arte. 10 Oraindik zerura nola zihoan begira-begira zeudela, zuriz jantzitako bi gizaseme azaldu zitzaizkien ondoan, 11 eta esan zieten: <>. JERUSALEMGO ELIZ ELKARTEA (1,12--8,3) Judasen ordezkoa hautatu 12 Orduan, apostoluak Jerusalemera itzuli ziren Oliamenditik --mendi hau Jerusalemdik hurbil dago, kilometro batera eskas*--. 13 Etxeraturik, bizi zireneko goiko gelara igo ziren. Hona nortzuk ziren: Pedro eta Joan, Santiago eta Andres, Felipe eta Tomas, Bartolome eta Mateo, Santiago Alfeorena, Simon Zelote eta Judas Santiagorena. 14 Guztiok, emakume batzuekin eta Jesusen ama Maria eta anai-arrebekin, bihotz batez otoitzari emanak bizi ziren. 15 Egun haietako batean, Pedrok, senideak* bildurik zeudela --ehun eta hogeiren bat laguneko taldea--, jaiki eta esan zuen: 16 <<Senideok, bete beharrekoa zen Espiritu Santuak Liburu Santuan Daviden ahoz iragarria, Jesus atzeman zutenen gidari gertatu zen Judasi buruz esana, alegia. 17 Gure taldekoa zen eta gu bezala zerbitzu hau betetzeko aukeratua. 18 Baina bere hobenaren ordain-diruaz soro bat erosi zuen eta, buruz behera amildurik, erditik lehertu zen eta haren erraiak lurrean zabaldu ziren. 19 Jerusalemdar guztiek izan zuten honen berri, eta soro hari eman zioten izen beren hizkuntzan, hots, . 20 Hau dago idatzia, hain zuzen, Salmoen liburuan: <
artean bizi izan den denbora guztian --Joanek bataiatu zuenetik zerura jasoa izan den arte, alegia-- gurekin ibili direnetakoa izan behar du, gurekin batera haren piztueraren lekuko izan dadin>>. 23 Bi aurkeztu zituzten: Jose, deituraz Barsaba, izengoitiz Zintzo, eta Matias. 24 Ondoren, honela egin zuten otoitz: <<Jauna, guztien barrua ezagutzen duzun horrek, erakuts iezaguzu biotarik zein hautatu duzun, 25 apostolu-zerbitzu honetan Judasek utzi duen tokia betetzeko, zegokion tokira joan baita hura>>. 26 Zotz eginik, Matiasi egokitu zitzaion eta beste hamaika apostoluekin elkartu zuten. Espiritu Santua apostoluen gainera jaitsi 2,1 Mendekoste-eguna iritsi zenean, toki berean bildurik zeuden guztiak*. 2 Batbatean, haize-boladarena bezalako burrunba etorri zen zerutik eta beraiek zeuden etxe guztian durundi egin zuen. 3 Orduan, suzko mihiak bezalako batzuk ikusi zituzten, bakoitzaren gainean bana kokatzen. 4 Denak Espiritu Santuaz bete ziren, eta hizkuntza arrotzez hitz egiten hasi, bakoitza Espirituak eragiten zion eran. 5 Egun haietan judu jainkozale asko ziren Jerusalemen, eguzkiaren azpian diren nazio guztietatik etorriak. 6 Burrunba hura entzutean, hara bildu zen jendea samaldan, eta txunditurik gelditu ziren, nork bere hizkuntzan hitz egiten entzuten baitzien. 7 Zur eta lur, honela zioten: <<Mintzo direnok, ez ote dira denak galilearrak? 8 Nola daiteke, bada, guretako bakoitzak bere jatorrizko hizkuntzan horiei entzutea? 9 Baditugu gurekin partiar, mediar nahiz elamdarrak; bai eta Mesopotamian, Judean nahiz Kapadozian, Ponton nahiz Asian bizi direnak ere; 10 badira gure artean Frigia nahiz Panfiliakoak, Egipto nahiz Zirene inguruko Libia aldekoak, bai eta erromatarrak ere*; 11 eta denok, judu eta juduberri*, kretar eta arabiar, Jainkoaren egintza miragarriak geure hizkuntzetan aipatzen entzuten diegu>>. 12 Harriturik eta zer pentsa ez zekitela, <> galdezka ari ziren elkarren artean. 13 Beste batzuek, aldiz, honela zioten isekaz: <<Edanak daude>>. Pedroren hitzaldia 14 Orduan, Pedrok, hamaika apostoluen artean zutik, honela hitz egin zien*: <<Juduok eta Jerusalemen zaudeten guztiok: entzun arretaz nire hitzak, otoi, hemen gertatzen denaz ongi jabe zaitezten. 15 Hauek ez daude edanda, zuek uste bezala, goizeko bederatziak besterik ez baitira oraindik. 16 Ez, baizik eta Joel profetak esan zuena ari da hemen gertatzen: 17 <
egun haietan eta profetizatu egingo dute. 19 Gauza harrigarriak egingo ditut goian, zeruan, eta mirariak behean, lurrean: odola eta sua eta ke-lainoa. 20 Eguzkia ilunpe bihurtuko da, ilargiak odol-itxura hartuko du, Jaunaren eguna, egun handi eta ospetsua, iritsi baino lehen. 21 Orduan, Jaunari dei egin diezaiona* salbatuko da. 22 <<Entzun hau, israeldarrok: Guztiok dakizuenez, Jainkoak Jesus Nazaretarra zuen aurrean sinesgarri egin zuen, mirariak eta egintza ahaltsu eta harrigarriak haren eskuz eginez. 23 Jainkoak zuen eskuetara eman zuen, bere asmoaren eta aurrez hartutako erabakiaren arabera, eta zuek gurutzean josi eta hil egin zenuten sinesgabeen* eskuz. 24 Baina Jainkoak piztu egin zuen, Herioren* lokarrietatik askatuz, Heriok ezin baitzuen hura bere menpe eduki. 25 Izan ere, honela dio Davidek hartaz: <.

188

36 <<Jakin beza ongi, beraz, Israel herri osoak Jaun eta Mesias egin duela Jainkoak, zuek gurutziltzatu zenuten Jesus hau>>. 37 Hitz hauek bihotzean zirrara egin zieten, eta Pedrori eta gainerako apostoluei galdetu zieten: --Zer egin behar dugu, anaiok? 38 Pedrok erantzun zien: --Bihozberri zaitezte eta bataiatu guztiok, Jesus Mesiasen izenean bekatuak barka dakizkizuen, eta Espiritu Santua hartuko duzue dohain. 39 Zuentzat eta zuen seme-alabentzat agindu baitzuen Jainkoak dohain hau, bai eta Jainko gure Jaunak deituko dituen atzerritar* guztientzat ere. 40 Beste hitz askoren bidez egiten zien Pedrok testigantza eta arren eskatzen zien: <<Salba zaitezte gizaldi honi datorkion hondamenditik>>. 41 Pedroren hitza onartu zutenak bataiatu egin ziren, eta egun hartan hiruren bat mila lagun elkartu zitzaizkion taldeari. 42 Denak apostoluen irakaspenak entzuteari eta elkarte-bizitzari emanak bizi ziren, ogi-zatitzea* eta otoitza elkarrekin egiten zituztelarik*. Fededun-elkartearen bizimodua* 43 Mundu guztia izuturik zegoen, apostoluek egiten zuten hainbat egintza harrigarri eta mirarirengatik. 44 Fededun guztiak elkarturik bizi ziren, eta dena denentzat zeukaten: 45 beren lur eta ondasunak saldurik, guztien artean banatzen zuten dirua, nork zer behar zuen. 46 Egunero bildu ohi ziren tenpluan, baina ogia etxeetan zatitzen zuten, otorduak elkarrekin pozik eta bihotz xaloz eginez. 47 Jainkoa goresten zuten, eta herri osoaren estimazioa zuten. Eta Jaunak egunetik egunera gehitzen zizkion elkarteari salbatzen zirenak*. Pedro eta Joanen aldia (3,1--4,31) Tenpluan elbarriaren sendaketa 3,1 Behin batean, Pedro eta Joan tenplura zihoazen bazkal ondoko* otoitzera. 2 Tenpluko <> esaten zioten sarreran, jaiotzatik herrena zen gizon bat zegoen. Egunero ezarri ohi zuten han, tenplura sartzen zirenei limosna eskatzeko. 3 Pedro eta Joan sartzen ikusirik, limosna eskatu zien. 4 Haiek begira gelditu zitzaizkion, eta Pedrok esan zion: <>. 5 Hura adi-adi jarri zitzaien, zerbait emango ziotelakoan. 6 Orduan, Pedrok esan zion: <<Ez dut ez urrerik, ez zilarrik, baina dudana emango dizut: Jesu Kristo Nazaretarraren izenean, jaiki eta ibili!>> 7 Eta, eskuineko eskutik harturik, altxarazi egin zuen. Bat-batean, gizonaren oinak eta orpoak indartu egin ziren; 8 salto batez zutitu eta ibiltzen hasi zen. Eta apostoluekin batera tenplura sartu zen bere kasa oinez, saltoka eta Jainkoari goraka. 9 Herri osoak ikusi zuen ibiltzen eta Jainkoa goratzen, 10 eta, Ate Eder ondoan eserita limosna eske egoten zena bera zela oharturik, denak zur eta lur gelditu ziren gertatutakoaz. Pedroren hitzaldia

189

11 Gizona oraindik Pedro eta Joanekin zegoela, jende guztia, harriturik, haiengana joan zen lasterka, Salomonen aterpera*. 12 Herria biltzen ari zela ikustean, honela mintzatu zitzaien Pedro: <>. Pedro eta Joan judu-biltzarraren aurrean 4,1 Oraindik Pedro eta Joan herriari mintzatzen ari zitzaizkiola, apaizak, tenpluko guardaburua* eta saduzearrak agertu zitzaizkien. 2 Oso haserre zeuden, apostoluek Jesusengan hilen piztuera gertatu zela herriari irakasten eta hots egiten ziotelako*. 3 Beraz, atxilotu eta kartzelan sartu zituzten hurrengo egunerarte, berandu baitzen. 4 Baina predikua entzuniko askok sinetsi egin zuten, eta gizonezko fededunak bost milaren bat izatera iritsi ziren*. 5 Biharamunean, herriko agintari, zahar eta lege-maisuak* Jerusalemen bildu ziren; 6 han ziren Anas apaiz nagusia, Kaifas*, Joan, Alexandro eta apaizburu-familietako guztiak. 7 Pedro eta Joan beren aurrera ekarrarazi eta galdetu zieten: <> 8 Pedrok, Espiritu Santuaz beterik, erantzun zien: <
beste inor* eman eguzkiaren azpian, salba gaitzakeenik>>. 13 Pedro eta Joanen ausardia ikusi eta gizon eskolagabe eta arruntak zirela jabeturik, harrituak zeuden. Bazekiten, alde batetik, Jesusen lagun izanak zirela, 14 eta han zeukaten, bestetik, beren aurrean zutik, sendaturiko gizona. Ez zuten, beraz, aurka egiterik. 15 Hala, biltzarretik ateratzeko agindu zieten eta honela ziharduten beren artean: 16 <>. 18 Deitu zituzten, bada, eta Jesusi buruz hitzegitea edo irakastea zorrotz debekatu zieten. 19 Baina Pedrok eta Joanek erantzun zieten: <>. 21 Berriro mehatxatu ondoren, askatu egin zituzten. Ez zuten aurkitzen haiek zigortzeko erarik, herriaren beldurrez, jende guztiak Jainkoa goresten baitzuen gertatu zenarengatik. 22 Izan ere, miragarriro sendaturiko gizonak bazituen berrogeitik gora urte. Elkartea otoitzean. Espiritua jaitsi 23 Libre utzi zituztenean, senideengana itzuli ziren, eta apaizburu eta zaharrek esandako guztia kontatu zieten. 24 Entzutean, denek otoitz egin zioten goraki eta aho batez Jainkoari: <<Jauna, zuk egin zenituen zeru-lurrak eta itsasoa, eta horietan bizi diren guztiak; 25 zuk esan zenuen Espiritu Santuaren bidez eta gure aita David zeure zerbitzariaren ahoz: <>. 31 Otoitza bukatzearekin batera, bilduak zeudeneko tokia dardaratu egin zen; denak Espiritu Santuaz beterik gelditu ziren, eta Jainkoaren hitza ausardiaz predikatzen zuten. Apostoluen aldia (4,32--5,42) Elkartearen bizimodua: ondasun-erkidegoa* 32 Fededun guztiak bat ziren bihotzez eta gogoz, eta inork ez zuen esaten zeukana berea zuenik, baizik eta dena denena zuten. 33 Apostoluek indar eta eragin handiz egiten zuten Jesus Jaunaren piztueraren testigantza. Jendeak oso estimatuak zituen*; 34 izan ere, ez 191

zen haien artean behartsurik, zeren lurrik edo etxerik zutenek dena saldu eta salmentaren ordaina 35 apostoluen esku jartzen zuten; eta bakoitzari behar zuena ematen zitzaion. 36 Hala egin zuen Josek, apostoluek Bernabe --hau da, Adore emaile-- deitu zutenak; lebitarra zen eta jaiotzaz ziprearra. 37 Bazuen soro bat eta, saldurik, ordaina jaso eta apostoluen esku utzi zuen. Ananias eta Safira 5,1 Ananias izeneko gizon batek eta beronen emazte Safirak soro bat saldu zuten. 2 Hartutako dirutik zerbait beretzat gorde zuen Ananiasek, bere emaztearekin ados, eta gainerakoa apostoluen esku jarri. 3 Pedrok esan zion: <>. 5 Hitz hauek entzutean, Ananias lurrera erori zen eta hil. Jakin zuten guztiak beldur-ikaraz gelditu ziren. 6 Berehala, gazte batzuek jaiki eta, gorpua jantzi ondoren, lur ematera eraman zuten. 7 Handik hiru ordu ingurura, Ananiasen emaztea etorri zen, ezer ez zekiela. 8 Pedrok galdetu zion: --Esadazu, honenbestean saldu al zenuten soroa? --Bai, horrenbestean --erantzun zuen hark. 9 Pedrok esan zion: --Zergatik hartu duzue elkar Jaunaren Espiritua tentatzeko*? Hara, atean dira dagoeneko zure senarrari lur eman diotenak; zu eramango zaituzte orain. 10 Pedroren oinetara bat-batean erori eta hil egin zen. Sartu ziren gazteak eta, hilda aurkiturik, senarraren ondoan lur ematera eraman zuten. 11 Eliz elkarte osoa erabat beldurturik gelditu zen, bai eta gertatuaren berri izan zuten guztiak ere. Apostoluek mirari asko egin* 12 Anitz mirari eta egintza harrigarri gertatzen ziren herrian apostoluen eskuz. Fededun guztiak Salomonen aterpean* bildu ohi ziren gogo batez; 13 baina beste inor ez zen haiekin elkartzera ausartzen, herriak asko goraipatzen bazituen ere. 14 Gero eta ugariagoa zen fedearen bidez Jaunari elkartzen zitzaizkionen taldea, gizon eta emakume*. 15 Gaixoak kalera ateratzen zituen jendeak, eta ohe nahiz ohatiletan ezartzen zituzten, Pedro igarotzean beronen itzalak bederen bat edo beste uki zezan. 16 Jerusalem inguruko herrietatik ere jende-talde handiak etorri ohi ziren gaixoak eta espiritu gaiztoen menpe zeudenak berekin ekarriz, eta denak sendatzen ziren. Apostoluen aurka erasoaldia 17 Apaiz nagusiak eta honen alderdiko guztiek --saduzearrek, alegia--, haserre bizian*, 18 apostoluak atxilotu eta herriko kartzelan sarrarazi zituzten. 19 Baina gauez Jaunaren aingeruak* ateak zabaldu eta kanpora atera zituen, esanez: 20 <>. 192

21 Esan zitzaien bezala, egunsentian tenplura joan eta irakasten hasi ziren. Bitartean, apaiz nagusiak eta honen alderdikoek israeldar buruzagien Biltzar Nagusia* bilarazi zuten eta apostoluak kartzelatik ekartzeko agindu. 22 Baina guardek, joan zirenean, ez zituzten aurkitu, eta berri ematera itzuli ziren: 23 <>. 24 Berria entzunik, tenpluko guardaburua eta apaizburuak zer gertatuko ote zen asmatu ezinik zebiltzan. 25 Hartan, norbait etorri zen albiste honekin: <>. 26 Joan zen, orduan, guardaburua bere mutilekin eta ekarri egin zituen, baina indarrik erabili gabe, herriak harrika emango ote zien beldur baitziren. 27 Biltzar Nagusiaren aurrera eraman zituzten eta apaiz nagusiak esan zien: 28--Ez al genizuen zorrotz agindu Jesusen izenean ez irakasteko? Zuek, ordea, Jerusalem osoa bete duzue zeuen irakaspenez; gainera, gizon horren heriotzaren erantzukizuna leporatu nahi diguzue. 29 Pedrok eta beste apostoluek erantzun zuten: --Jainkoaren esana egin behar da lehenik, ez gizakiena. 30 Gure arbasoen Jainkoak piztu egin du zuek egur batetik zintzilik hil zenuten Jesus. 31 Jainkoak bere eskuinaldera altxatu du, buru eta salbatzaile eginez, Israeli bihozberritzea eta bekatuen barkamena emateko. 32 Gu gara honen guztiaren lekuko, gu eta esaneko zaizkionei Jainkoak ematen dien Espiritu Santua. 33 Erantzun honek beren onetik atera zituen, eta hil egin nahi zituzten apostoluak. 34 Baina bazen Biltzar Nagusian Gamaliel* zeritzan fariseu bat, herri osoan itzal handia zuen lege-irakaslea; apostoluak kanpora ateratzeko agindu ondoren, biltzarrean zutik, 35 honela hitz egin zuen: <> Haren iritzia onartu zuten. 40 Eta, apostoluak deitu eta zigorkatu ondoren, Jesusi buruz hitzik esatea zorrotz debekatu zieten. Ondoren, askatu egin zituzten. 41 Apostoluak Biltzar Nagusitik pozik atera ziren, Jesusengatik sufritzeko Jainkoak duin aurkitu zituelako. 42 Eta, tenpluan nahiz etxez etxe, etengabe irakasten eta hots egiten zuten Jesus Mesias delako berriona. Estebanen aldia (6,1--8,3) Elkartearen bizimodua. Zazpien hautapena 6,1 Garai hartan, ikasleak gero eta gehiago zirelarik, marmarra sortu zen greko-hizkuntzakoen artean hebreera-hizkuntzakoen aurka, haien andre alargunak eguneroko janari-banaketan* bazterrera gelditzen zirelako. 2 Hamabiek, ikasleen biltzar orokorra bildurik, esan zuten: <<Ez da egoki guk Jainkoaren hitzaren predikua alde batera 193

uztea janari-banaketaz arduratzeko. 3 Beraz, senideok, aukera itzazue zeuen artean izen oneko zazpi gizon, Espiritu Santuaz eta jakinduriaz beteak, eta haiei emango diegu egiteko hori. 4 Gu, horrela, otoitzari eta hitzaren zerbitzuari emango gatzaizkie>>. 5 Biltzar osoak ontzat eman zuen proposamena, eta Esteban --fedez eta Espiritu Santuaz betea zegoen gizona--, Felipe, Prokoro, Nikanor, Timon, Parmenas eta Nikolas, Antiokiako juduberria*, hautatu zituzten; 6 aurkeztu zizkieten apostoluei, eta hauek, otoitz eginez, eskuak buruan ezarri* zizkieten. 7 Jainkoaren hitza zabaltzen ari zen; ikasleen taldea franko ugalduz zihoan Jerusalemen, eta apaiz asko ere sinestedun egiten zen*. Estebanen ekintza eta atxiloketa 8 Estebanek, Jainkoaren laguntza eta indarra oparo baitzituen berekin, egintza harrigarri eta mirari handiak egiten zituen herrian. 9 Hartan, zirenear eta alexandriarrez osatua zegoen eta <>* zeritzan sinagogakoak, ziliziar eta asiar batzuekin batera, Estebanekin eztabaidan hasi ziren. 10 Eta ez baitziren gauza Espirituak hizketarako ematen zion jakinduriari aurre egiteko, 11 gizon batzuk erosi zituzten, zurrumurru hau zabal zezaten: Estebani Moisesen eta Jainkoaren kontra hitz egiten entzun ziotela, alegia. 12 Horrela, herria, zaharrak eta lege-maisuak asaldatu zituzten; gero, Esteban ustekabean harrapatu eta Biltzar Nagusira eraman zuten. 13 Gezurrezko lekukoak aurkeztu zituzten, honela ziotenak: <>. 15 Biltzar Nagusian zeuden guztiek begiak Estebanengan jarriak zituzten, eta haren aurpegia aingeru batena bezain distiratsu ikusi zuten. Estebanen hitzaldia 7,1 Apaiz nagusiak galdetu zion Estebani: <<Egia al da hori guztia?>> 2 Estebanek erantzun zuen: <<Senide eta gurasook, entzun: Jainko aintzatsua gure arbaso Abrahami agertu zitzaion, artean Mesopotamian zegoela, Haranen bizitzen jarri aurretik*, 3 eta esan zion: Utzi zeure lurra eta zeure ahaideak eta zoaz nik erakutsiko dizudan lurraldera. 4 Abraham, orduan, kaldearren lurraldea utzirik, Haranen jarri zen bizitzen. Eta handik, aita hil zitzaionean, orain zuek bizi zareteneko lurralde honetara aldatu zuen Jainkoak. 5 Hala ere, ez zion ondaretzat lurrik eman, ez eta oin-bete bat ere; baina berari eta beraren ondorengoei emango ziela agindu zion, oraindik Abrahamek seme-alabarik ez zuen arren. 6 Honela mintzatu zitzaion Jainkoa: Zure ondorengoak atzerritar gisa biziko dira berena ez duten lurraldean. Esklabotza eta zapalkuntzapean edukiko dituzte laurehun urtez. 7 Alabaina, zigortu egingo dut --esan zion gainera Jainkoak-- esklabo bihurtuko dituen herria, eta ondoren atera egingo dira eta toki honetan* gurtuko naute. 8 Ondoren, erdainkuntza eman zion itunaren ezaugarri; hala, Isaak jaio zitzaionean, zortzigarren egunean erdaindu egin zuen Abrahamek; berdin egin zuen Isaakek ere Jakobekin, eta Jakobek hamabi patriarkekin. 9 <<Patriarkek, ezinikusiagatik, saldu egin zuten beren anaia Jose, eta Egiptora eramana izan zen. Baina Jainkoa berekin zuen Josek, 10 eta larrialdi guztietatik onik atera zuen. Jakinduria eman zion eta Egiptoko errege faraoiaren aurrean begiko egin; hala, 194

Egiptoko eta bere jauregiko buru jarri zuen faraoiak. 11 Gero, gosetea gertatu zen Egipto osoan eta Kanaanen. Larria zen egoera eta gure arbasoek ez zuten jatekorik. 12 Jakobek, Egipton garia bazela jakinik, hara bidali zituen gure arbasoak. 13 Bigarren aldiz joan zirenean, Josek bere burua ezagutzera eman zien anaiei, eta Joseren jatorriaren berri jakin zuen faraoiak. 14 Orduan, Josek bere aita Jakob eta etxeko guztiak ekartzeko agindu zuen: hirurogeita hamabost* lagun ziren guztira. 15 Honela jaitsi zen Jakob Egiptora, eta han hil ziren bera eta beste gure arbasoak. 16 Gero, haien gorpuak Sikemera eraman zituzten eta, bertan, Abrahamek Hamorren ondorengoei diruz erositako hilobian ezarri*. 17 <<Jainkoak Abrahami zin eginiko agintzaria betetzeko garaia hurbildu ahala, herria haziz eta ugalduz joan zen Egipton. 18 Baina beste errege bat izan zen Egipton Jose ezagutu ez zuena. 19 Hark gure herriaren aurka maltzurkeriaz jokatu zuen eta tratu txarra eman zien gure arbasoei, beren haurrak zapuztera behartuz, bizi ez zitezen. 20 < 27 Baina laguna jotzen ari zenak bultza egin zion, esanez: Nork jarri hau hi gure arteko buruzagi eta epaile? 28 Ala, atzo egiptoarra bezala, hil egin behar ote nauk ni ere? 29 Hau entzutean, Moisesek ihes egin zuen eta Madianen jarri zen bizitzen, eta han bi seme izan zituen. 30 <
<>. Esteban harrikatua 54 Estebanen hitzaldia entzutean, barrua sutan zuten eta hortzak karraska, haren aurka amorruz. 55 Baina hark, Espiritu Santuaz beterik, zerura begiratu eta Jainkoaren aintza ikusi zuen, eta Jesus zutik Jainkoaren eskuinaldean. 56 Eta esan zuen: <>. 57 Orduan, haiek belarriak itxi eta, garrasika, gainera jaurtiki zitzaizkion Estebani denak batean. 58 Atera zuten hiritik eta harrika hasi zitzaizkion. Testiguek Saulo zeritzan gazte baten ondoan utzi zituzten beren jantziak. 59 Harrika ari zitzaizkion bitartean, Estebanek honela egiten zuen otoitz: <<Jesus Jauna, hartzazu nire bizia>>. 60 Gero, belauniko erorita, goraki esan zuen: <<Jauna, ez leporatu horiei bekatu hau*>>. 196

Eta, hau esanik, hil egin zen. 8,1 Saulo han zen, eta ontzat ematen zuen Estebanen hilketa. Elizaren aurka erasoaldia Egun hartan bertan, erasoaldi latza sortu zen Jerusalemgo eliz elkartearen aurka. Apostoluak ez beste guztiak Judean eta Samarian barrena sakabanatu ziren. 2 Gizon jainkozale batzuek Estebanen gorpuari lur eman zioten eta dolu handia egin zuten harengatik. 3 Saulo triskantza ikaragarria egiten ari zen eliz elkartean: etxeetan sartu, gizon-emakumeak atxilotu eta kartzelara eramaten zituen. ELIZAREN LEHEN HEDAKUNTZA (8,4--14,28) Palestinan (8,4--11,18) Felipe Samarian 4 Sakabanatu zirenak herriz herri joan ziren, mezua hots eginez. 5 Hala, Felipe Samaria hirira* jaitsi eta Mesiasen berri ematen hasi zen. 6 Felipek esaten zuena entzun eta egiten zituen mirariak ikustean, gogo batez lotzen zitzaion jendea haren predikuari; 7 izan ere, deabrudun askorengandik ateratzen ziren espiritu gaiztoak deiadarka, eta elbarri eta herren asko sendatzen ziren. 8 Poz handia izan zen hiri hartan. 9 Bazen hirian Simon zeritzan gizon bat, aspalditik aztikeriara emana; Samariako jende guztia txunditurik zeukan, norbait apartekotzat agertzen baitzuen bere burua. 10 Denak, handi eta txiki, hari lotuak zeuden, hau ziotelarik: <<Jainkoaren ahalmena dugu gizon hau, deritzana>>. 11 Hari lotuak zeuden, bada, bere aztikeriaz txunditurik baitzeuzkan aspaldidanik. 12 Baina, Felipek Jainkoaren erregetza eta Jesu Kristoren berriona hots egitean, sinetsi egin zioten eta bataioa hartu denek, gizon eta emakume. 13 Simonek berak ere sinetsi egin zuen eta bataioa hartu, eta ez zen Feliperen ondotik aldentzen. Gertatzen ziren mirariak eta egintza ahaltsuak ikusirik, erabat txunditurik zegoen. 14 Jerusalemen zeuden apostoluek, Samariak Jainkoaren hitza onartu zuela jakitean, Pedro eta Joan bidali zituzten hara. 15 Iritsi zirenean, samariarren alde otoitz egin zuten, Espiritu Santua har zezaten. 16 Izan ere, artean haietako inorengana jaitsi gabe zegoen Espiritua; Jesus Jaunaren izenean bataiaturik bakarrik zeuden. 17 Beraz, Pedrok eta Joanek eskuak buruan ezarri* zizkieten, eta Espiritu Santua hartu zuten. 18 Simonek, apostoluek jendeari eskuak ezartzean Espiritua etortzen zitzaiela ikusirik, dirua eskaini zien, 19 esanez: --Emadazue niri ere ahalmen hori, eskuak ezartzen dizkiedan guztiek Espiritu Santua har dezaten. 20 Pedrok erantzun zion: --Lehertuko ahal haiz heure diruarekin, Jainkoaren dohaina diruz erosten dela uste izateagatik!* 21 Hik ez duk honetan eskurik, ez parterik, hire kontzientzia ez baita zuzena Jainkoaren aurrean. 22 Damu hadi, bada, heure gaiztakeriaz, eta otoitz egiok Jaunari ea 197

burutapen hori barkatzen dian. 23 Gutiziaz betea ikusten haut eta gaiztakeriari lotua. 24 Simonek erantzun zuen: --Otoitz egiozue Jaunari nire alde, zuek esandakorik gerta ez dakidan. 25 Jaunaren testigantza egin eta haren mezua adierazi ondoren, Pedro eta Joan Jerusalemera itzuli ziren, Samariako auzo askotan berriona zabalduz. Felipe eta etiopiar ministraria 26 Jaunaren aingeruak* esan zion Feliperi: <<Ea, abia zaitez hegoalderantz, Jerusalemdik Gazara jaisten den bidetik. Basamortuan zehar doa bidea>>. 27 Berehala abiatu zen Felipe. Eta han ikusi zuen etiopiar iren bat: Etiopiako Kandaze* edo erreginaren ministraria zen, haren ondasun guztien administratzailea. Jerusalemera etorria zen erromes 28 eta berriro etxera zihoan. Bere karrozan eserita, Isaias profetaren liburua irakurtzen* ari zen. 29 Espirituak esan zion Feliperi: <>. 30 Felipe lasterka hurbildu zitzaion eta, Isaias profeta irakurtzen* entzunik, galdetu zion irenari: --Ulertzen al duzu irakurtzen ari zarena? 31 Hark erantzun: --Nola ulertuko dut, bada, inork ulerpiderik ematen ez badit? Eta igo eta bere ondoan jartzeko eskatu zion Feliperi. 32 Irakurtzen ziharduen pasartea* honako hauxe zen: Hiltzera daramaten arkumeak bezala, moztaileen aurrean isilik dagoen ardiak bezala, ez zuen ahorik zabaldu. 33 Gizon ezereza zelako ez zioten justiziarik egin. Nork aipatuko du haren ondorengotza? Erauzi egin baitzuten haren bizia lurretik. 34 Galdetu zion irenak Feliperi: --Esadazu, mesedez: Nortaz dio hori profetak, bere buruaz ala beste norbaitez? 35 Felipek, orduan, pasarte honetatik abiaturik, Jesusen berriona adierazi zion. 36 Zihoazela, ura zegoen toki batera iritsi ziren, eta irenak esan zuen: <> ( 37 *). 38 Karroza gelditzeko agindu zuen; Felipe eta irena, biak uretara jaitsi ziren eta Felipek bataiatu egin zuen. 39 Uretatik atera zirenean, Jaunaren Espirituak hartu eta eraman egin zuen Felipe. Irenak ez zuen gehiago ikusi, eta poz-pozik jarraitu zuen bidean aurrera. 40 Felipe, berriz, Azoton gertatu zen, eta herriz herri berriona adieraziz joan zen, Zesareara* iritsi arte. Sauloren konbertsioa eta deia 9,1 Saulok, oraindik Jaunaren ikasleen aurka heriotza-mehatxua zeriola, apaiz 198

nagusiagana joan eta 2 Damaskoko sinagogetarako gutunak eskatu zizkion, aurkitzen zituen kristau-bidearen* jarraitzaileak, gizaseme nahiz emakume, Jerusalemera preso eraman ahal izateko. 3 Damaskorantz zihoala, bertatik hurbil, bat-batean zerutiko argi batek distiraz inguratu zuen. 4 Lurrera erori zen eta mintzo hau entzun zuen: --Saulo, Saulo*, zergatik pertsegitzen nauzu? 5--Nor zaitut, Jauna? --galdetu zuen Saulok. --Jesus naiz, zuk pertsegitzen duzuna. 6 Orain, jaiki eta sartu hirian; han esango dizute zer egin behar duzun. 7 Haren bidelagunak ikaraz mutu gelditu ziren, hotsa entzuten baitzuten, baina inor ikusten ez. 8 Saulo lurretik altxatu zen eta, begiak zabalik zituen arren, ez zuen deus ere ikusten. Eskutik hartuta eraman zuten Damaskora, 9 eta hiru egun eman zituen han itsu, ezer jan eta edan gabe. 10 Bazen Damaskon Ananias zeritzan ikasle bat. Jaunak ikuskari batean dei egin zion: --Ananias! --Hemen nauzu, Jauna --erantzun zion hark. 11 Jaunak esan zion: --Zoaz berehala Kale Zuzenera, Judasen etxera, eta galdegizu Tarsoko Saulo delakoaz; otoitzean ari da 12 eta ikuskari batean* Ananias izeneko gizon bat ikusi du etxean sartzen eta eskuak gainean ezartzen, berriro ikusi ahal izan dezan. 13 Ananiasek erantzun zion: --Jauna, askori entzuna diot gizon horrek zenbat kalte egin dien zure fededunei* Jerusalemen. 14 Eta hemen bertan ere badu aginpide, apaiz nagusiak emanik, zuri dei egiten dizuten guztiak atxilotzeko. 15 Jaunak, ordea, esan zion: --Zoaz, neure zerbitzurako hautatua baitut gizon hori, bai jentilei eta haien erregeei, bai israeldarrei, nire izena ezagutaraz diezaien. 16 Neuk agertuko diot zenbat sufritu beharko duen niregatik. 17 Joan zen Ananias eta, etxean sarturik, eskuak ezarri* zizkion Saulori, esanez: <>. 18 Bat-batean, begietatik ezkata bezalako batzuk erori zitzaizkion eta ikusten hasi zen berriro; berehala, bataiatu egin zen. 19 Gero, jan eta indarrak berritu zitzaizkion. Sauloren predikua Damaskon Saulo Damaskoko ikasleekin gelditu zen zenbait egunez; 20 gero, sinagogetan predikatzen hasi zen, Jesus Jainkoaren Semea dela hots eginez. 21 Entzuten zioten guztiak txunditurik gelditzen ziren eta zioten: <<Ez al da, bada, hau, Jerusalemen Jesus delako horri dei egiten diotenak halako amorruz pertsegitzen zituena? Eta ez al da etorri hona, hemengoak ere atxilotu eta apaizburuengana eramateko?>> 22 Saulo, ordea, gero eta kementsuago agertzen zen, eta nahasturik uzten zituen Damaskoko juduak, argi frogatzen baitzuen Jesus Mesias zela. 23 Handik denboraldi batera, juduek Saulo hiltzea erabaki zuten; 24 baina Saulok haien asmoen berri izan zuen. Eta, bera hiltzeko, juduek hiriko ateak gau eta egun zaindurik 199

zeuzkaten arren, 25 bere ikasleek harresitik behera eraitsi zuten Saulo gauez saski batean. Saulo Jerusalemen 26 Jerusalemera iritsi zenean, Saulo ikasleekin elkartu nahirik zebilen, baina beldur zioten denek, ez baitzuten sinesten benetako ikasle zenik. 27 Orduan, Bernabek Saulo berekin hartu eta apostoluei aurkeztu zien. Eta kontatu zien nola Damaskora bidean Saulok Jauna ikusi zuen, nola Jauna mintzatu zitzaion, eta nolako ausardiaz hitz egin zuen Damaskon Jesusi buruz. 28 Ordutik, apostoluekin batera ibili ohi zen Saulo Jerusalemen, Jaunari buruz ausardiaz hitz eginez. 29 Greko-hizkuntzako juduekin* ere hizketan eta eztabaidan jarduten zuen; baina haiek Saulo hiltzeko asmotan zebiltzan. 30 Senideek, horretaz jabetzean, Zesareara eraman zuten eta handik Tarsora* bidali. 31 Bitarte hartan, Eliza bakean bizi zen Judea, Galilea eta Samaria guztian; Jaunarenganako leialtasunean bizi zen, eta finkatuz eta ugalduz zihoan*, Espiritu Santuarengandiko adoreari esker. Pedro kostaldean. Eneasen sendaketa 32 Pedro harat-honat zebilen etengabe. Joan zen Lidako* fededunak ikustera ere, 33 eta han Eneas zeritzan gizon bat aurkitu zuen, zortzi urte hartan ohatila batean etzana zegoena elbarri. 34 Pedrok esan zion: <<Eneas, Jesu Kristok sendatzen zaitu. Jaiki eta bildu ohea>>. Bat-batean jaiki egin zen. 35 Lidako eta Saron lautadako guztiek ikusi zuten bera, eta Jaunarengana bihurtu ziren. Tabitaren piztuera 36 Bazen Jopen* emakume fededun bat, Tabita izenekoa (grekoz <> --hau da, <>--). On egitera eta behartsuei laguntzera emana bizi zen erabat. 37 Egun haietako batean, gaixotu egin zen eta hil; eta gorpua, garbitu ondoren, goiko gela batean ezarri zuten. 38 Lida Jopetik hurbil dago, eta ikasleek, Pedro han zela jakinik, bi mandatari bidali zizkioten, lehenbailehen beren hirira etortzeko erregutuz. 39 Pedro berehala atera zen haiekin. Iritsi zenean, goiko gelara eraman zuten; emakume alargun guztiak negarrez hurbildu zitzaizkion eta Dorkas zenak egin ohi zizkien jantzi eta soingainekoak erakutsi zizkioten. 40 Pedrok denak irtenarazi zituen eta, belaunikaturik, otoitz egin zuen; gero, gorpuarengana bihurturik, esan zuen: <> Hark begiak ireki zituen eta, Pedro ikustean, eseri egin zen. 41 Pedrok eskutik hartu eta zutiarazi egin zuen eta, alargunei eta fededunei deiturik, bizirik aurkeztu zien. 42 Jope osoak izan zuen gertatuaren berri, eta askok sinetsi zuten Jaunarengan. 43 Pedro denboralditxo batez gelditu zen Jopen Simon izeneko larrugin baten etxean. Pedro eta Kornelio 10,1 Bazen Zesarean* Kornelio izeneko gizon bat, <> zeritzan gudutaldeko ehuntaria. 2 Bere etxeko guztiak bezala, Israelen Jainkoa gurtzen zuen* eta jainkozalea zen; limosna asko ematen zizkion judu-herriari eta otoitz egiten zion Jainkoari 200

ohiko orduetan. 3 Egun batean, arratsaldeko hirurak aldera, ikuskari bat izan zuen: argi ikusi zuen, nola Jainkoaren aingeruak zegoen lekura sartu eta bere izenaz deitzen zion. 4 Kornelio begira gelditu zitzaion eta, beldurrak harturik, galdetu zion: --Zer duzu, Jauna? Aingeruak erantzun zion: --Zure otoitz eta limosnak atsegin izan zaizkio Jainkoari eta gogoan ditu. 5 Bidal ezazu, bada, norbait Jopera, Simoni, Pedro ere deituari, etortzeko esatera. 6 Beste Simon baten etxean dago ostatuz; larrugina da Simon hau eta itsasertzean du etxea. 7 Hitz egin zion aingeruak alde egin orduko, bere konfiantzako bi morroiri eta laguntzaile zuen soldadu jainkozale bati deitu 8 eta, guztiaren berri eman ondoren, Jopera bidali zituen. 9 Biharamunean, mandatariok bidez zihoazela eta jadanik hiritik hurbil zirela, Pedro terrazara igo zen eguerdialdera otoitz egitera. 10 Goseturik, zerbait hartu nahi izan zuen. Prestatzen ari zitzaizkion bitartean, goi-ikuskari hau izan zuen: 11 zerua zabalik ikusi zuen eta oihal handi baten antzeko zerbait, lau puntetatik zintzilik, lurreraino jaisten. 12 Mota guztietako lauoineko, narrasti eta hegaztiak zituen barruan. 13 Eta mintzo batek esan zion: --Ea, Pedro! Hil eta jan. 14 Pedrok erantzun zuen: --Inola ere ez, Jauna! Ez dut egundaino ezer lohirik edo kutsaturik jan. 15 Eta mintzoak bigarrenez esan zion: --Jainkoak garbi egin duena, zuk ez esan kutsatua denik. 16 Hiru bider gertatu zen hori, eta ondoren zerura jaso zuten gauza hura. 17 Pedro ikuskari hark zer esan nahi ote zuen asmatu ezinik zegoen. Hartan, Simonen etxeaz galdezka ibili ondoren, atarian agertu ziren Korneliok bidalitako gizonak, 18 eta, dei eginik, Simon, Pedro ere deitua, ostatuz han ote zegoen galdetu zuten. 19 Pedro oraindik bere ikuskariaz gogoetan ari zen. Eta Espirituak esan zion: <>. 21 Jaitsi zen Pedro haiengana eta esan zien: --Neu naiz bilatzen duzuena. Zerk ekarri zaituzte hona? 22 Haiek erantzun zioten: --Kornelio ehuntariaren partetik gatoz. Gizon zuzena da eta Israelen Jainkoa gurtzen duena*, eta judu guztien artean izen onekoa. Jaunaren aingeruak agindu dio zu bere etxera eramateko eta zure hitzak entzuteko. 23 Orduan, etxean sartu eta ostatu eman zien Pedrok. Biharamunean, beraiekin abiatu zen, Jopeko zenbait senide lagun harturik. 24 Hurrengo egunean Zesareara iritsi ziren. Kornelio zain zegoen, bere ahaideak eta adiskiderik minenak bildurik. 25 Pedro sartzera zihoala, Kornelio bidera atera zitzaion eta oinetara ahozpeztu. 26 Baina Pedrok zutiarazi egin zuen, esanez: <>. 27 Ondoren, harekin hizketan etxean sartu zen Pedro; jende asko aurkitu zuen bildurik, 28 eta esan zien: <>. 30 Korneliok erantzun zion: <
hiruretan, otoitzean ari nintzen etxean. Bat-batean, gizon bat agertu zitzaidan aurrean, jantzi distiratsuz, 31 eta esan zidan: . 33 Berehala bidali nizun mandatua, eta zuk etortzeko borondatea izan duzu. Hemen gaituzu, bada, orain guztiok Jainkoaren aurrean*; prest gaude Jaunak guri esateko agindu dizun guztia entzuteko>>. Pedroren hitzaldia Kornelioren etxean 34 Orduan, honela mintzatu zen* Pedro: <>. Espiritua jentilengana jaitsi 44 Oraindik Pedro hizketan ari zela, Espiritu Santua jaitsi zen mezua entzuten ari ziren guztien gainera. 45 Pedrorekin etorritako fededun juduak txunditurik zeuden, Espiritu Santuaren dohaina jentilen gain ere isurtzen zela ikustean*. 46 Izan ere, hizketa arrotzez hitz egiten* eta Jainkoa handiesten entzuten zieten. Orduan, Pedrok esan zuen: 47 <> 48 Eta Jesu Kristoren izenean bataia zitzatela agindu zuen. Ondoren, egun batzuetan bertan gelditzeko eskatu zioten Pedrori. Pedrok Jerusalemgo eliz elkarteari berri eman 11,1 Jakin zuten apostoluek eta Judeako senideek, jentilek ere Jainkoaren hitza onartu zutela. 2-3 Pedro Jerusalemera itzuli zenean, erdainkuntzaren aldeko fededun juduek erdaingabeen etxean sartu eta beraiekin jan zuela bota zioten aurpegira. 4 Orduan, Pedrok dena zehatz-mehatz kontatu zien: 5 <<Jopen otoitzean ari nintzela, goi-ikuskari bat izan nuen: oihal handi baten antzeko zerbait ikusi nuen, lau puntetatik zintzilik, zerutik ni nengoen tokiraino jaisten. 6 Begira-begira jarri nintzaion, eta lauoinekoak, basapiztiak, narrastiak eta hegaztiak ikusi nituen barruan. 7 Orduan, mintzo bat entzun nuen, niri esaten: <Ea, Pedro, hil eta jan>. 8 Eta nik erantzun: . 9 Zerutiko mintzoak berriro esan 202

zidan: <Jainkoak garbi egin duena, zuk ez esan kutsatua denik>. 10 Hiru bider gertatu zen hori, eta ondoren dena zerura jaso zuten. 11 Eta une horretan hiru gizonezko agertu ziren gu geunden etxera; Zesareatik bidalita zetozen niregana. 12 Kezkarik gabe haiekin joateko agindu zidan Espirituak. Sei senide hauek joan ziren nirekin, eta gizon haren etxean sartu ginen. 13 Hark kontatu zigun nola aingeru bat agertu zitzaion etxean eta esan zion: . 15 Hitz egiten hasi nintzen orduko, Espiritu Santua jaitsi zen haiengana, hasieran guregana jaitsi zen bezala. 16 Orduan, Jaunak esana gogoratu nuen: <Joanek urez bataiatu zuen, baina zuek Espiritu Santuaz izango zarete bataiatuak>. 17 Beraz, Jainkoak guri Jesu Kristo Jaunarengan sinesteagatik eman zigun dohain bera eman badie horiei ere, nor nintzen ni Jainkoari aurka egiteko?>> 18 Hau entzutean, baretu egin ziren entzuleak eta Jainkoa goretsi zuten, esanez: <<Jentilei ere eman die, beraz, Jainkoak bizira daraman bihozberritzea!>> Palestinatik kanpora (11,19--14,28) Antiokiako eliz elkartearen sorrera 19 Bitartean, Esteban hil zutenean sortutako erasoaldikoan sakabanatu ziren fededunak Fenizia, Zipre eta Antiokiaraino* heldu ziren; juduei baizik ez zieten, ordea, mezua iragartzen. 20 Baina haien arteko batzuk, Zipreko eta Zirenekoak, Antiokiara heldu zirenean, jentilei* ere Jesus Jaunaren berriona iragartzen hasi ziren. 21 Eta, Jauna lagun zutenez, askok sinetsi zuten eta Jaunarengana bihurtu ziren. 22 Jerusalemgo eliz elkarteak honen guztiaren berri jakin zuen, eta Bernabe bidali zuten Antiokiara. 23 Hara iritsi eta, Jainkoak bere onginahiaz haien artean egina ikustean, biziki poztu zen Bernabe, eta bihotz-bihotzez Jaunarekiko leial irauteko adore ematen zien. 24 Bernabe gizon ona baitzen, eta Espiritu Santuaz eta fedez betea, jende asko elkartu zitzaion Jaunari. 25 Handik Tarsora joan zen Bernabe, Sauloren bila*, 26 eta, aurkitu zuenean, Antiokiara eraman zuen. Urtebete osoa egin zuten eliz elkarte hartan elkarrekin lanean, jende askori irakatsiz. Antiokian eman zitzaien lehendabizikoz ikasleei <>* izena. 27 Garai hartan, profezi dohaina zuten senide batzuk jaitsi ziren Jerusalemdik Antiokiara. 28 Haietako batek, Agabo zeritzanak, Espirituak eraginik, mundu guztian gosete handia izango zela adierazi zuen. Hala gertatu zen Klaudio enperadorearen garaian*. 29 Ikasleek, orduan, Judeako senideei laguntza bidaltzea erabaki zuten, bakoitzak ahal zuena. 30 Eta hala egin zuten: Bernabe eta Saulorekin bidali zizkieten emaitzak hango arduradunei. Santiago hila eta Pedro atxilotua 12,1 Aldi hartan, Herodes* erregea eliz elkarteko batzuei gogor erasotzen hasi zen. 2 Santiago, Joanen anaia, ezpataz hilarazi zuen 3 eta, hori juduei atsegin zitzaiela ikusirik, Pedro ere preso hartu zuen. Pazko-astea zen. 4 Atxilotu eta kartzelan sarrarazi zuen, bada, eta launa gudariko lau talderen zainpean jarri, Pazko ondoren herriaren aurrean agerrarazteko asmotan. 5 Pedro kartzelan zaindua zeukaten bitartean, eliz elkartea Jainkoari otoitzean ari zitzaion gartsuki haren alde. Pedro kartzelatik askatua 203

6 Herodesek hura atera behar zuen aurreko gauean, Pedro lo zegoen bi soldaduren artean, bi katez loturik, eta guardak atean kartzela zaintzen. 7 Bat-batean, Jaunaren aingerua* agertu eta gela guztia argiz bete zen. Aingeruak, saihetsean ukituz, Pedro esnarazi eta esan zion: <<Jaiki, bizkor!>> Bat-batean, kateak eskuetatik erori zitzaizkion. 8 Gero, aingeruak esan zion: <>. Hala egin zuen, eta aingeruak berriro: <<Jantzi soingainekoa eta jarraitu niri>>. 9 Pedro haren ondoren atera zen; ez zekien aingeruaren bitartez gertatzen ari zena egia zen ala ez; ametsa iruditzen zitzaion. 10 Lehenengo eta bigarren zaintaldeen ondotik igarota, kalera zeraman burdinazko ateraino iritsi ziren. Atea berez zabaldu eta kanpora irten ziren. Kale bat igaro ondoren, aingeruak bakarrik utzi zuen Pedro. 11 Gertatuaz jabeturik, Pedrok esan zuen: <>. 12 Bere egoeraz oharturik, Markos izeneko Joanen* ama Mariaren etxera joan zen; lagun asko zegoen han bildua otoitzean. 13 Jo zuen kanpoko atea, eta Arrosa izeneko neskatxa atera zen nor ote zen ikustera; 14 Pedroren ahotsa ezagutzean, pozaren pozez, atea irekitzea ahaztuta, barrura joan zen lasterka, Pedro atean zegoela iragartzera. 15 <<Burutik zaude zu!>>, esan zioten. Baina hark baietz, egia zela. Orduan, esan zuten: <>. 16 Bitartean, Pedrok ate-joka ziharduen. Ireki eta ikusi zutenean, zur eta lur gelditu ziren. 17 Hark isiltzeko keinu egin zien eskuaz, eta Jaunak kartzelatik nola atera zuen kontatu zien. Azkenean esan zien: <<Jakinarazi hau Santiagori* eta beste senideei>>. Ondoren, atera eta beste toki batera joan zen. 18 Eguna zabaltzean, ez zen iskanbila makala sortu gudarien artean, non ote zen Pedro. 19 Herodesek bilatzeko agindu zuen, baina ezin izan zuen aurkitu. Orduan, guardak juzgatu eta hilarazi* egin zituen. Ondoren, Judeatik Zesareara jaitsi eta bertan gelditu zen Herodes aldi batean. Herodesen heriotza 20 Herodes oso haserre zegoen garai hartan Tiro eta Sidongoekin. Hauek elkar hartu zuten erregeagana aurkezteko, eta, Blasto, erregearen etxezaina, beren alde jartzea lortu ondoren, bakezko konponbide bat eskatu zioten erregeari; izan ere, Herodesen lurraldetik hartzen zuten bizitzeko behar zutena. 21 Erabakitako egunean, Herodesek, errege-jantzitan eta bere aulkian eseririk, hitzaldia egin zien. 22 Jendea deiadarka hasi zen: <<Jainkoa mintzo da, ez gizakia>>. 23 Baina bat-batean Jaunaren aingeruak jo zuen Herodes, Jainkoaren ohorea beretzat hartu zuelako, eta harrek jana hil zen*. 24 Jainkoaren mezua zabalduz eta ugalduz zihoan. 25 Bernabe eta Saulo, berriz, Jerusalemen beren egitekoa bete ondoren, itzuli egin ziren, Joan Markos berekin harturik. Lehenengo ibilaldia (13,1--15,35) Bernabe eta Paulo misiolari bidaliak 13,1 Antiokiako eliz elkartean bazen zenbait profeta eta irakasle*, hala nola, 204

Bernabe, Simeon --izengoitiz Beltza--, Luzio Zirenearra, Manaen --umetan Herodes erregearekin batera hazia-- eta Saulo. 2 Behin, barau-egunez, Jaunaren kultu-ospakizun batean zeudela, Espiritu Santuak honela esan zien: <>. 3 Orduan, barau eta otoitz egin ondoren, haiei eskuak buruan ezarri* eta bidali egin zituzten. Zipren: Sergio Paulo kontsulordea eta Elimas aztia 4 Beraz, Bernabe eta Saulo, Espiritu Santuak bidalirik, Seleuziara* jaitsi ziren, eta handik Ziprera jo zuten itsasoz. 5 Salaminara heldurik, juduen sinagogetan Jainkoaren mezua hots egiten hasi ziren; Joan* ere berekin zuten laguntzaile. 6 Uharte guztia zeharkatu zuten Pafoseraino, eta lanbidez aztia zen judu-sasiprofeta bat aurkitu zuten han, Barjesus zeritzana. 7 Uhartean gobernatzen zuen Sergio Paulo kontsulordearen* ingurukoa zen. Kontsulordea zentzuzko gizona zen, eta Bernabe eta Saulori deitu zien, Jainkoaren mezua entzun nahirik. 8 Baina Elimas, Aztia --horixe esan nahi baitu izenak--, aurka atera zitzaien, kontsulordea sinesmenetik aldentzeko. 9 Orduan, Saulok, Paulo* ere deituak, Espiritu Santuak eraginik, aztiari begira-begira, 10 esan zion: <>. Eta bertan, ilunperik beltzenean gelditu zen Elimas, eta itsumustuka zebilen, eskutik nork eramango. 12 Gertatua ikusirik, kontsulordeak sinetsi egin zuen, Jaunari buruzko doktrinaz ere biziki harriturik baitzegoen. Pisidiako Antiokian: Pauloren hitzaldia 13 Paulo eta beronen lagunak Pafostik itsasoz atera eta Panfiliako Pergera* iritsi ziren. Han Joanek alde egin zien, eta Jerusalemera itzuli zen. 14 Besteak, berriz, Pergetik Pisidiako Antiokiaraino joan ziren. Eta larunbatez sinagogan sartu ziren eta eseri. 15 Legearen eta profeten irakurgaiak egin ondoren, sinagogako buruzagiek ohar hau bidali zieten: <>. 16 Jaiki zen Paulo eta, eskuaz isiltzeko keinu eginik, honela mintzatu zen: <. 23 Hitz emana zuenez, honen ondorengotik sortu zion Jainkoak Israeli Salbatzailea, Jesus alegia. 24 Hau etorri aurretik, bihozberritzeko eta bataiatzeko* hots egin zion Joan Bataiatzaileak Israel herri osoari. 25 Eta bizitzaren azken aldera, honela zioen Joanek:
eta ni ez naiz inor horri oinetakoak askatzeko ere>. 26 <<Senideok, Abrahamen odoleko zaretenok eta zuek, Israelen Jainkoa gurtzen duzuenok, guri* bidali zaigu salbamen-mezu hau. 27 Jerusalemdarrek eta beraien agintariek ez zuten Jesus aintzat hartu eta, berau kondenatuz, larunbatero sinagogan irakurtzen dituzten profeziak bete zituzten. 28 Heriotza merezi zuenik ezer aurkitu ez zioten arren, hil zezala eskatu zioten Pilatori. 29 Eta Liburu Santuak hartaz zioen guztia bete zutenean, egurretik eraitsi eta hilobian ezarri zuten. 30 Baina Jainkoak piztu egin zuen hilen artetik. 31 Egun askotan zehar agertu zitzaien Galileatik Jerusalemera berarekin igo zirenei, eta horiek ditu orain bere testigu herriaren aurrean. 32 <>. 42 Sinagogatik ateratzean, hurrengo larunbatean ere gai beraz hitz egiteko erregutu zien jendeak. 43 Batzarra banatu zenean, judu eta juduberri jainkozale* asko Paulo eta Bernaberekin joan ziren; hauek Jainkoaren dohainari atxikirik irauteko adore ematen zieten beren hitzez. 44 Hurrengo larunbatean, ia hiritar guztiak bildu ziren Jaunaren mezua entzutera. 45 Jendetza hura ikusirik, juduak bekaizkeriaz bete ziren, eta irainez egiten zieten kontra Pauloren hitzei. 46 Orduan, Paulok eta Bernabek ausarki esan zuten: <
206

<>. 48 Hori entzunik, biziki poztu ziren jentilak eta Jaunaren mezua goraipatzen zuten. Eta betiko bizirako zirenek sinetsi egin zuten. 49 Jaunaren mezua zabalduz zihoan eskualde hartan guztian. 50 Baina juduek andere handiki jainkozaleak eta hiriko jauntxoak berotu zituzten, eta Paulo eta Bernaberen aurka erasoaldia sortu eta beren lurraldetik kanpora bota zituzten. 51 Paulo eta Bernabe, beren oinetako hautsa protesta gisa haien aurka astindurik, Ikoniora* joan ziren. 52 Ikasleak, berriz, pozez eta Espiritu Santuaz beterik gelditu ziren. Paulo eta Bernabe Ikonion 14,1 Ikonion ere, Paulo eta Bernabe juduen sinagogan sartu ziren eta, hain ongi hitz egin zutenez, judu eta greziar* askok sinetsi zuen. 2 Baina sinetsi ez zuten juduek jentilak zirikatu zituzten eta senideen aurka gogo-gaiztotu. 3 Hala eta guztiz ere, Paulo eta Bernabe luzaroan egon ziren bertan, Jaunari buruz ausarki hitz eginez; eta Jaunak, mirariak eta egintza harrigarriak egiteko dohaina haiei emanez, bere onginahiari buruzko mezua baiesten zuen. 4 Hiriko jendea bi aldetara jarri zen, batzuk juduen alde eta besteak apostoluen* alde. 5 Halako batean, ordea, jentilek eta juduek, agintariekin batera, gogorrera jo eta apostoluak harrika hiltzea erabaki zuten; 6 baina Paulo eta Bernabek, horretaz jabeturik, Likaoniako Listra eta Derbe* herrixka eta inguruetara ihes egin zuten, 7 eta han ere berriona zabaltzen jardun zuten. Paulo eta Bernabe Listran 8 Bazen Listran oinak elbarri zituen gizon bat; sekula oinez ibili gabea zen, jaiotzatik baitzegoen elbarri. 9 Paulori entzuten zegoen batean, Paulo begira-begira jarri zitzaion eta, sendatzeko adinako fedea bazuela ikusirik, 10 oihu handiz esan zion: <<Jarri tente oinen gainean!>> Salto batean zutitu eta ibiltzen hasi zen. 11 Paulok egina ikustean, oihuka hasi zen jendea Likaoniako hizkuntzan: <<Jainkoak jaitsi zaizkigu geure artera giza itxuran!>> 12 Bernaberi Zeus deitzen zioten eta Paulori Hermes, hau baitzen hitz egiten zuena*. 13 Hiriko sarreran zegoen Zeusen tenpluko apaizak zezenak ekarrarazi zituen, lore-sortaz apaindurik, hiriko ateetara, eta jendearekin batean oparitzat hil nahi zituen apostoluen omenez. 14 Ohartu zirenean, Bernabe eta Paulo apostoluak beren soingainekoak urratu* eta jendartera oldartu ziren, deiadarka: 15 <>. 18 Hitz hauekin, nekez bada ere, kendu zioten jendeari oparia eskaintzeko asmoa. 19 Orduan, Antiokiatik eta Ikoniotik judu batzuk etorri ziren eta, jendea beren iritzira 207

bildurik, Paulori harrika eman zioten, eta hiritik kanpora atera zuten arrastaka, hilda zegoelakoan. 20 Baina, ikasleak ondora bildu zitzaizkionean, Paulo jaiki eta berriro hirian sartu zen. Biharamunean, Derberantz atera zen Bernaberekin. Siriako Antiokiara itzuli 21 Hiri hartan berriona zabaldu eta ikasle asko egin ondoren, Listrara, Ikoniora eta Antiokiara itzuli ziren. 22 Ikasleen gogoak bizkortzen zituzten bidenabar, fedean sendo irauteko adore emanez. <>. 23 Eliz elkarte bakoitzean arduradunak izendatu zituzten eta, otoitz eta barau egin ondoren, Jaunari gomendatu zizkioten, harengan sinetsi baitzuten. 24 Ondoren, Pisidian barrena, Panfiliara iritsi ziren. 25 Eta, Pergen mezua predikatu ondoren, Ataliara* jaitsi ziren. 26 Han untzia hartu zuten Antiokiarako, handik izan baitziren bidaliak burutu berria zuten egitekorako, Jainkoaren onginahiari gomendatuak izan ondoren. 27 Antiokiara iritsi zirenean, eliz elkartea bildu zuten eta Jainkoak beraien bidez egindako guztia azaldu zieten, bai eta jentilei federako atea nola ireki zien ere. 28 Paulo eta Bernabe bertan gelditu ziren denboraldi batean ikasleekin. JERUSALEMGO BILTZARRA (15,1-35) Biltzarraren zergatia 15,1 Judeatik Antiokiara* jaitsi ziren batzuk hango senideei irakaspen hau ematen hasi ziren: <<Moisesengandiko usadioaren arabera erdaintzen ez bazarete, ez zaitezkete salba>>. 2 Hori zela eta, sesioa sortu zen, eta Paulo eta Bernabek eztabaida gogorra izan zuten haiekin. Orduan, Paulo, Bernabe eta beste batzuk* Jerusalemera igo zitezela erabaki zuten, apostolu eta arduradunengana, auzi hori argitzera. 3 Antiokiako eliz elkarteak biderako beharrezkoak eman zizkien. Fenizia eta Samarian barrena igarotzean, jentilak ere konbertitzen ari zirela jakinarazten zieten senideei, horrela guztiei poz handia emanez. 4 Jerusalemera iritsi zirenean, eliz elkarteak, apostoluek eta arduradunek harrera ona egin zieten, eta Jainkoak beraien bidez egindako guztiaren berri eman zieten. 5 Baina sinestedun egindako fariseuen alderdiko batzuk* atera ziren, esanez jentilak ere erdaindu egin behar zirela eta Moisesen legea betetzera behartu. Biltzarraren jardun-haria 6 Orduan, apostoluak eta arduradunak arazo hau aztertzeko bildu ziren. 7 Eztabaida luzearen ondoren, zutitu zen Pedro eta esan zuen: <>. 208

12 Biltzar guztia isildu egin zen Paulo eta Bernaberi entzuteko, eta hauek Jainkoak beraien bitartez jentilen artean egindako mirari eta egintza harrigarriak kontatu zituzten. 13 Bukatu zutenean, Santiagok* hitza hartu eta esan zuen: <<Entzun, anaiok: 14 Simonek* azaldu digu nola hasiera-hasieratik Jainkoak jentilen artetik beretzat herri bat aukeratu nahi izan duen. 15 Hau bat dator profeten esanekin, Liburu Santuak dioen bezala*: 16 <>. Konklusioa eta azken agiria 22 Orduan, apostoluek eta arduradunek, eliz elkarte osoarekin bat, beren arteko batzuk hautatu eta Paulo eta Bernaberekin Antiokiara bidaltzea erabaki zuten. Judas Barsaba eta Silas* hautatu zituzten, senideen artean itzal handiko gizonak biak, 23 eta gutun hau eman zieten eramateko: <> Biltzarraren ondorioak Antiokian 30 Bidaliak, beraz, Antiokiara jaitsi ziren eta, biltzarra bildurik, gutuna eman zieten. 31 Hau irakurtzean, poz-pozik gelditu ziren hitz adoregarri haiekin. 32 Judas eta Silasek, profeta* baitziren, luze eta zabal hitz egin zuten senideekin, hauek adoretuz eta gogo209

berotuz. 33 Denboraldi bat egin zuten han, eta bidali zituztenengana itzuli ziren senideen bake-agurrarekin. ( 34 *). 35 Paulo eta Bernabe, berriz, Antiokian gelditu ziren, beste askorekin batera Jaunaren mezuaren berriona irakasten eta azaltzen. ELIZA GREZIAR MUNDUAN HEDATU (15,36--21,16) Pauloren bigarren ibilaldia (15,36--18,22) Paulo eta Bernabe elkarrengandik bereizi 36 Handik aldi batera, Paulok esan zion Bernaberi: <>. 37 Bernabek berekin eraman nahi zuen Joan Markos* ere. 38 Baina Paulok, Panfilian alde egin eta lanean lagundu ez zien gizona berriro berekin hartzea ez zuen ongi ikusten. 39 Biziki haserretu ziren biak, eta nor bere aldetik joan zen. Bernabek Markos hartu zuen eta Ziprera atera zen itsasoz; 40 Paulok, aldiz, Silas* aukeratu zuen, eta, senideek Jaunaren onginahiari gomendatu ziotelarik, atera egin zen. 41 Sirian eta Zilizian barrena joan zen, eliz elkarteak gogo-berotuz. Timoteo, Paulo eta Silasekin elkartu 16,1 Paulo Derbera heldu zen eta gero Listrara. Han Timoteo* izeneko ikasle bat aurkitu zuen; ama judua zuen eta kristaua; aita, berriz, greziarra. 2 Izen ona zuen Listrako eta Ikonioko senideen artean. 3 Paulok, berekin eraman nahi zuelarik, erdaindu egin zuen inguru haietako juduengatik, denek baitzekiten aita greziarra zuela. 4 Igarotzen ziren hirietan, Jerusalemgo apostoluen eta arduradunen erabakiak* ematen zizkieten jakitera, bete zitzaten. 5 Eliz elkarteak fedean sendotuz eta egunetik egunera ugalduz zihoazen*. Pauloren ikuskaria 6 Gero, Paulo eta Silas Frigia eta Galazia eskualdeetan barrena joan ziren, Espiritu Santuak eragotzi egin baitzien Asia probintzian mezua zabaltzea. 7 Misiako mugara iritsi zirenean, Bitiniarantz* jo nahi izan zuten, baina Jesusen Espirituak ez zien utzi. 8 Orduan, Misian zehar, Troadera* jaitsi ziren. 9 Gauean Paulok ikuskari bat izan zuen: mazedoniar bat azaldu zitzaion, zutik, erreguka: <> 10 Paulok ikuskari hau izan eta berehala, Mazedoniarantz ateratzeko prestatu ginen*, ziur baikeunden Jainkoak deitzen zigula haiei berriona ematera. Filipon. Lidiaren konbertsioa 11 Troaden untzia hartu eta Samotraziara joan ginen zuzenean. Biharamunean Neapolisera* iritsi ginen, 12 eta handik Filipora; Filipo Mazedonia eskualdeko hiri nagusietako bat da, erromatar kolonia. Hiri honetan eman genituen egun batzuk. 13 Larunbatean, hiritik kanpora atera eta ibai ondora joan ginen, han juduen otoizleku bat zegoela uste baikenuen. Bertan eseri eta bilduak ziren emakumeei hitz egiten hasi ginen. 14 Bazen entzuleen artean Lidia izeneko emakume bat, izatez Tiatirakoa, 210

purpurazko oihalen saleroslea; Israelen Jainkoa gurtzen zuen. Jaunak barrutik eragin zion*, Pauloren hitzak gogoz onar zitzan. 15 Eta, bera eta beraren familia guztia bataiatu zirelarik, erregu hau egin zigun: <<Jaunarengan egiaz sinesten dudala irizten badiozue, hartzazue ostatu, arren, nire etxean>>. Eta bere eskaintza onartzera behartu gintuen. Paulo Filipon kartzelatua 16 Otoizlekura gindoazen batean, neskatxa bat atera zitzaigun bidera: geroa igartzeko ahalmena ematen zion espiritu batek* hartua zen, eta bere igarpenen bidez irabazi ederra ematen zien nagusiei. 17 Neskatxa Pauloren eta gure atzetik zetorren, deiadarka: <>. 18 Egun askotan egin zuen gauza bera, eta azkenean Paulok, gogaiturik, espirituari aurre egin zion, esanez: <<Jesu Kristoren izenean, atera hadi emakume honengandik>>. Eta atera egin zen bat-batean. 19 Neskatxaren nagusiek, beren irabazpidea bukatzen zitzaiela ikustean, Paulo eta Silasi eskua bota eta hiriko plazara eraman zituzten agintariengana, 20 eta epaileen aurrean salatu, esanez: <>. 22 Jendea haien aurka altxatu zen, eta epaileek jantziak kendu eta zigorkatzeko agindu zuten. 23 Ongi egurtu ondoren, kartzelara bota zituzten, kartzelariari arduraz zaintzeko aginduz. 24 Agindu bezala, kartzelariak barrueneko gelan sartu zituen eta oinak zepoan lotu zizkien. 25 Gauerdi aldera, Paulo eta Silas otoitzean ari ziren, Jainkoari gorespenak kantatzen; beste presoak entzuten zeuden. 26 Bat-batean, hain lurrikara gogorra izan zen, non kartzelaren oinarriei ere dardar eragin baitzien. Eta kolpetik ate guztiak zabaldu ziren eta denen kateak askatu. 27 Esnatu zen kartzelaria eta, espetxeko ateak zabalik ikustean, ezpata atera zuen bere burua hiltzeko*, presoek ihes egin zutelakoan. 28 Baina Paulok deiadar egin zion: --Ez egin kalterik zeure buruari, denok hemen gaude eta. 29 Kartzelariak argia eskatu zuen eta, arrapaladan barrura sarturik, Paulo eta Silasen oinetan ahozpeztu zen, beldurrez dardar. 30 Gero, kanpora atera zituen eta galdetu: --Jaunak, zer egin behar dut salbatzeko? 31 Haiek erantzun zioten: --Sinetsi Jesus Jaunarengan, eta zu eta zure etxekoak* salbatuko zarete. 32 Eta Jaunaren mezua iragarri zieten hari eta haren etxeko guztiei. 33 Gau-ordu hartan bertan, kartzelariak berekin eraman eta zauriak garbitu zizkien, eta berehala bataiatu zen beretar guztiekin batera. 34 Ondoren, bere etxera igoarazi zituen, jatekoa atera eta famili festa egin zuten, Jainkoarengan sinetsi zutelako. 35 Eguna argitu zuenean, epaileek guardak bidali zituzten, kartzelariari esatera: --Aska itzazu gizon horiek. 36 Kartzelariak Paulori berri eman zion, esanez: --Epaileek zuek askatzeko esan dute. Atera, bada, eta zoazte bakean. 37 Baina Paulok guardei esan zien: --Gu, Erromako hiritar* izanik, epaitu gabe denen aurrean zigortu eta kartzelan sartu gaituzte, eta orain ezkutuan nahi gaituztela atera? Ez horixe! Datozela beraiek gu ateratzera! 211

38 Guardek epaileei jakinarazi zieten erantzuna; haiek, Erromako hiritar zirela entzutean, izutu egin ziren 39 eta barkazio eske joan zitzaizkien; gero, kanpora atera eta hiritik alde egiteko erregutu zieten. 40 Kartzelatik irtetean, Paulo eta Silas Lidiaren etxera joan ziren. Eta senideak ikusi eta adoretu ondoren, alde egin zuten. Tesalonikan 17,1 Anfipolis eta Apolonian barrena, Paulo eta Silas Tesalonikara* iritsi ziren; han juduek sinagoga zuten. 2 Paulok, ohi zuenez, haiengana joan eta hiru larunbatez jardun zuen beraiekin eztabaidan. Liburu Santuak oinarri harturik, 3 Mesiasek sufritu eta hilen artetik piztu egin behar zuela azaltzen eta frogatzen zien. Eta esaten zien: <>. 4 Judu batzuek sinetsi egin zuten, eta Paulo eta Silasekin elkartu ziren; Israelen Jainkoa gurtzen zuten jentil askok eta emakume handikietako mordoxka batek ere gauza bera egin zuen. 5 Baina juduek, ikusezinez, alfer-gaizto batzuk bildu zituzten eta, jendartean iskanbilak sorraraziz, herria nahastu zuten. Gero, Jasonen etxera oldartu ziren, Paulo eta Silasen bila, herriko batzarraren aurrera eramateko asmotan. 6 Aurkitu ez zituztelarik, Jason eta beste zenbait senide hiriko agintarien aurrera eraman zituzten arrastaka, eta oihuka zioten: <<Mundu guztia nahastu duten horiek bertaraino iritsi zaizkigu, 7 eta Jasonek etxean hartu ditu. Hauek guztiok enperadorearen aginduen aurka ari dira, badela beste errege bat esanez, Jesus alegia>>. 8 Hitz hauek asaldatu egin zituzten jendea eta agintariak; 9 baina, fidantza kendu ondoren, askatu egin zituzten Jason eta gainerakoak. Berea hirian 10 Senideek Paulo eta Silas Bereara* bidali zituzten berehala, gauez. Iritsi zirenean, juduen sinagogara joan ziren. 11 Bereako juduek, Tesalonikakoak baino jatorragoak izaki eta, gogo biziz hartu zuten mezua; egunero aztertu ohi zituzten Liburu Santuak, gauzak hala ote ziren ikusteko. 12 Haietako askok sinetsi zuten, bai eta jentilen arteko emakume handiki eta gizonezko mordoxka batek ere. 13 Baina Tesalonikako juduak, Paulok Berean ere Jainkoaren hitza iragartzen ziharduela jakitean, hara joan ziren, hango jendea ere asaldatu eta nahastera. 14 Horregatik, senideek itsasaldera aterarazi zuten Paulo berehala; Timoteo eta Silas Berean gelditu ziren. 15 Paulori laguntzera joan zirenek Atenaseraino eraman zuten, eta, itzultzean, Timoteo eta Silasentzat mandatu hau ekarri zuten: ahalik lasterren bil zitezela Paulorekin. Atenasen: hitzaldia Areopagoan 16 Atenasen Timoteo eta Silasen zain zegoela, Paulori barrua sumintzen zion hiria idoloz betea ikusteak. 17 Beraz, juduei eta Israelen Jainkoa gurtzen zuten jentilei* sinagogan hitz egiten zien, eta egunero jardun ohi zuen plaza nagusian, bertan gertatzen zirenekin eztabaidan. 18 Zenbait filosofo epikureo eta estoikok ere jardun ohi zuen harekin eztabaidan. Batzuek zioten: <> Beste batzuek, berriz: <<Jainko arrotzen predikari dirudi>>. 212

Izan ere, Jesusen eta piztueraren berri ematen zien Paulok*. 19 Hartu zuten, bada, berekin eta, Areopagora* eramanik, honela galdetu zioten: <<Jakin al daiteke zer den irakasten duzun doktrina berri hori? 20 Guztiz ideia bitxiak dakarzkiguzu belarrietara, eta zer esan nahi duten jakin nahi genuke>>. 21 (Izan ere, atenastar guztiek eta han bizi ziren kanpotarrek azken berrikeriak entzun eta kontatuz eman ohi zuten beren denbora guztia). 22 Paulo honela mintzatu zen*, Areopago erdian zutik: <*. Horra, bada: zuek ezagutu gabe gurtzen duzuena, horixe iragartzen dizuet nik. 24 Mundua eta munduko guztia egin duen Jainkoa zeru-lurren Jauna da eta ez da giza eskuz egindako tenpluetan bizi; 25 ez dute giza eskuek zerbitzatzen ere, ez baitu ezeren beharrik, bera baita denei bizia eta arnasa eta gainerako guztia ematen dizkiena. 26 <*. 29 Beraz, Jainkoaren jatorrikoak bagara, ez genezake pentsa Jainkoa giza trebetasunak eta irudimenak landutako urre, zilar edo harrizko irudien antzeko denik. 30 Baina Jainkoak ez du kontuan hartu nahi izan gizakien iraganaldia, ezjakinean bizi izan zireneko garaia, eta bihozberritzeko agintzen die orain guztiei edonon. 31 Erabakia baitu mundua justiziaz epaituko duen eguna, eta horretarako ezarri duen gizonaren bidez epaituko ere, berau hilen artetik piztuz denei ziur erakutsi dien bezala>>. 32 <>* aipatzen zuela entzutean, batzuk barrez hasi zitzaizkion; beste batzuek, berriz, esan zioten: <>. 33 Paulok, orduan, alde egin zien*. 34 Alabaina, batzuk elkartu zitzaizkion eta sinetsi egin zuten; haien artean, Dionisio Areopagokoa*, Damaris izeneko emakume bat eta beste zenbait. Korintoko eliz elkartearen sorrera 18,1 Honen guztiaren ondoren, Atenas utzi eta Korintora* joan zen Paulo. 2 Han Akila zeritzan judua, izatez Pontokoa, eta Priszila haren emaztea aurkitu zituen. Italiatik etorri berriak ziren, Klaudio* enperadoreak agindua baitzuen judu guztiek Erromatik alde egin zezatela. Paulo haiekin harremanetan jarri zen 3 eta, ogibide bera zutenez --oihal-etxolagileak ziren--, haiekin gelditu zen bizitzen eta lanean. 4 Larunbatero hitz egiten zuen Paulok sinagogan, eta bai juduak, bai greziarrak, sinesmenera ekartzen saiatzen zen. 5 Silas eta Timoteo Mazedoniatik etorri zirenean, Paulok mezuaren predikuari eman zion erabat, Jesus zela Mesias juduen aurrean aitortuz. 6 Baina juduek kontra egiten baitzioten eta irainka erantzuten, Paulok, jantziak astinduz*, esan zien: <>. 7 Sinagogatik alde egin eta Israelen Jainkoa gurtzen zuen jentil* baten etxera joan zen; Tizio Zuzen zeritzan eta sinagoga ondoan zuen etxea. 8 Krispok, sinagogako 213

buruzagiak, eta beronen etxeko guztiek* Jaunarengan sinetsi zuten; Paulori entzuten zioten beste korintoar askok ere sinetsi eta bataioa hartu zuten. 9 Gau batez, honela esan zion Jaunak Paulori ikuskari batean: <<Ez izan beldurrik, jarraitu hitz egiten isildu gabe. 10 Ni zurekin nago eta ezin izango dizu inork kalterik egin. Nire herri izango den jende asko dut nik hiri honetan>>. 11 Urte eta erdi egin zuen han Paulok, Jainkoaren mezua irakasten. 12 Galion Akaiako kontsulorde* zela, judu guztiak batean Pauloren kontra altxatu ziren; auzitegira eraman 13 eta honela salatu zuten: <>. 14 Paulo hitz egiten hastera zihoala, esan zien Galionek juduei: <<Juduok, oker edo delitu handi bat balitz, kasu egingo nizueke behar den bezala. 15 Baina, zuen gorabeherak hitz eta izen batzuei buruzkoak eta zuen lege horri buruzkoak direnez gero, hor konpon zeuek. Nik ez dut arazo horietan epaile izan nahi>>. 16 Eta auzitegitik kanpora bidali zituen. 17 Orduan, denek Sostenes sinagogako buruzagiari heldu eta jipoi ederra eman zioten auzitegi aurrean bertan. Galionek ez zien jaramonik egin. Paulo Antiokiara itzuli 18 Oraindik aldi batean Korinton gelditu zen Paulo. Gero, senideak agurtu eta Siriarantz atera zen untziz Priszila eta Akilarekin. Zenkreasen ilea motz-motz egin zuen, egina zuen botoa* betetzeko. 19 Efesora iristean, bere lagunak utzi egin zituen eta, sinagogara joanik, juduekin eztabaidan hasi zen. 20 Hauek denbora gehiago beraiekin gelditzeko eskatu zioten arren, hark ezezkoa eman zien; 21 baina agurtzean esan zien: <>. Efesotik untziz atera 22 eta Zesarean lehorreratu zen; handik Jerusalemgo eliz elkartea* agurtzera igo zen eta gero Antiokiara jaitsi. Pauloren hirugarren ibilaldia (18,23--21,16) 23 Antiokian denboraldi bat egin ondoren, berriro atera eta Galazian eta Frigian barrena joan zen, ikasle guztiak gogo-berotuz. Apolok Efeson berriona hots egin 24 Apolo* izeneko judu bat iritsi zen garai hartan Efesora; izatez Alexandriakoa zen, hizlari bikaina eta Liburu Santuetan oso aditua. 25 Jaunaren bideari buruz ongi eskolatua zegoen; gartsuki hitz egiten zuen eta Jesusi zegokiona zehazki irakasten, Joanena beste bataiorik* ezagutu ez arren. 26 Apolo, bada, sinagogan ausarki hitz egiten hasi zen. Priszilak eta Akilak entzun ziotenean, berekin hartu zuten eta are xehekiago azaldu zioten Jainkoaren bidea. 27 Akaiara joateko asmoa zuelarik, senideek animatu egin zuten eta hango ikasleei idatzi zieten, harrera ona egin ziezaiotela. Han, Jainkoaren onginahiari esker, guztiz lagungarri gertatu zitzaien fededunei. 28 Izan ere, ongi finkaturiko arrazoien bidez egiten zien aurre juduei denen aurrean, Liburu Santuen bidez Jesus zela Mesias frogatuz. Paulo Efeson 214

19,1 Apolo Korinton zegoela, Paulo Efesora* iritsi zen, Asiako Txikiko mendialdean barrena. Han ikasle batzuk aurkitu zituen 2 eta galdetu zien: --Hartu al zenuten Espiritu Santua sinetsi zenutenean? Haiek erantzun zioten: --Espiritu Santua badenik ere ez dugu entzun. 3 Paulok, berriro: --Zein bataio hartu duzue, bada? Haiek erantzun: --Joanen bataioa*. 4 Eta Paulok esan zien: --Joanek bihozberritzearen ezaugarri zen bataioa ematen zuen, baina herriari beraren ondoren zetorrenagan, Jesusengan alegia, sinesteko esanez. 5 Hau entzunik, Jesus Jaunaren izenean bataiatu ziren. 6 Paulok eskuak ezarri zizkienean, Espiritu Santua etorri zitzaien gainera, eta hizketa arrotzez mintzatzen* eta profeta gisa hitz egiten hasi ziren. 7 Hamabiren bat lagun ziren. 8 Hiru hilabetetan zehar, sinagogara joan zen Paulo eta Jainkoaren erregetzaz ausarki hitz egin zuen, entzuleei sinestarazten saiatuz. 9 Baina batzuek beren burugogorkeriagatik ez baitzuten sinetsi nahi eta batzarraren aurrean kristau-bideaz gaizki-esaka ari baitziren, Paulok haiengandik alde egin eta ikasleekin talde berezia egin zuen. Egunero irakasten zuen Tirano* zelako baten eskolan. 10 Bi urte egin zituen horrela, eta Asiako probintziako* guztiek, judu nahiz jentil, entzun ahal izan zuten Jaunaren mezua. Judu exortzistak 11 Mirari handiak egiten zituen Jainkoak Pauloren eskuz: 12 aski zen hark soinean eramandako musuzapi edo beste jantziren bat gaixoei ezartzea, haiengandik gaitzak uxatzeko eta espiritu gaiztoak botatzeko. 13 Harat-honat zebiltzan judu exortzista* batzuk ere Jesus Jaunaren izenaz baliatzen hasi ziren, espiritu gaiztoak botatzeko. Honela esaten zieten: <<Paulok hots egiten duen Jesusen izenean, irteteko agintzen dizuet!>> 14 Apaizburu zen Eskeba izeneko judu baten zazpi seme zebiltzan horretan. 15 Baina espiritu gaiztoak erantzun zien: <<Ezagutzen dut Jesus eta badakit Paulo nor den. Baina nor zarete zuek?>> 16 Bat-batean, espiritu gaiztodun gizonak gainera oldartu eta menpean hartu zituen denak, eta hain gogor eraso zien, ezen larrugorritan eta zauriturik ihes egin behar izan baitzuten etxe hartatik. 17 Efesoko bizilagun guztiek, judu eta greziar, izan zuten gertakari honen berri. Beldurrak harturik gelditu ziren denak, eta Jesus Jaunaren izena handiesten zuten. 18 Fededun berri askok ordura arteko beren jarduera okerrak agerian aitortu zituzten, 19 eta aztikeriatan ibilitako askok beren liburuak pila batean bildu eta denen aurrean erre zituzten. Egindako kontuen arabera, zilarrezko berrogeita hamar mila txanpon balio zuten liburuok. 20 Horrela, Jaunaren ahalmenari esker, mezua zabalduz eta finkatuz zihoan. Efesoko matxinada 21 Honen guztiaren ondoren, Jerusalemera joatea erabaki zuen Paulok Mazedonia 215

eta Akaiatik* igaroz. Eta han izan ondoren, Erromara ere joan behar zuela pentsatu zuen. 22 Bere laguntzaileetarik bi, Timoteo eta Erasto, Mazedoniara bidali zituen, baina bera Asia probintzian gelditu zen oraindik aldi batean. 23 Bitarte horretan, iskanbila gogorra sortu zen Efeson, kristau-bidea* zela eta. 24 Bazen han Demetrio zeritzan zilargin bat. Artemisa jainkosaren* tenpluaren iruditxoak landu ohi zituen zilarrez, artisauei irabazi ederra ematen zielarik. 25 Bildu zituen, bada, artisauok eta ogibide bereko beste langileak, eta esan zien: <>. 28 Hitz hauek entzun orduko, guztiak amorru bizian oihuka hasi ziren: <> 29 Hiri osora zabaldu zen nahasmendua, eta jende guztiak antzokirantz jo zuen zalapartan, Gaio eta Aristarko* mazedoniarrak, Pauloren bidelagunak, berekin arrastaka eramanez. 30 Paulok biltzarrera sartu nahi zuen, baina ikasleek ez zioten utzi. 31 Adiskide zituen probintziako buruzagi batzuek ere abisua bidali zioten antzokira ez agertzeko. 32 Bitartean, biltzarra nahasmendu hutsa zen: batak hau eta besteak hura oihukatzen zuen, gehienek jakin ere ez baitzekiten zertarako bilduak ziren. 33 Jendartetik Alexandro zelako bat atera zuten aurrera, juduek bultzaturik; honek, eskuaz isiltzeko keinu eginik, batzarrari argitasunak eman nahi zizkion. 34 Baina judua zela jabetu bezain laster, denak aho batez oihuka hasi ziren: <> Eta ia bi ordu egin zituzten halaxe oihuka. 35 Hiriko idazkariak, jendea baretu ahal izan zuenean, honela hitz egin zuen: <<Efesoarrok, ba ote da inor ez dakienik, Efeso hiria Artemisa jainkosa handiaren tenpluaren zaintzailea eta zerutik eroritako beraren irudiaren zaintzailea dela? 36 Hori ukaezina da; zaudete, beraz, lasai, itsu-itsuan jokatu gabe. 37 Hona ekarri dituzuen gizon hauek ez dira gure jainkosaren kontrako sakrilego, ez biraolari. 38 Eta Demetriok eta bere artisauek inoren kontra ezer badute, hor dituzte herriko auzitegiak eta kontsulordetzak. Ager bitzate han elkarren aurkako salakuntzak. 39 Eta beste gorabeherarik baldin baduzue, legezko batzar batean erabakiko da. 40 Izan ere, gaurko honengatik matxinadaz sala gaitzakete, ez baitezakegu arrazoirik eman, iskanbila hau zuritzeko>>. Hau esanik, bukatutzat eman zuen batzarra. Paulo Mazedonia eta Greziara 20,1 Istilua amaitu zenean, Paulok ikasleak bildu eta adore eman zien; ondoren, agur egin eta Mazedoniara joateko atera zen. 2 Igarotzen zituen lurraldeetan senideak hizketaldi askoren bidez adoretzen zituen. Greziara iritsi 3 eta hiru hilabete eman zituen bertan. Ondoren, Siriara untzia hartzeko zegoela, juduak zelatan zeuzkala jakin eta Mazedoniatik barrena itzultzea erabaki zuen. 4 Honako hauek zituen lagun: Sopater, Pirroren semea, Bereakoa; Aristarko eta Segundo, tesalonikarrak; Gaio, derbetarra, eta Timoteo; eta Tikiko eta Trofimo*, Asiako probintziakoak. 5 Hauek aurrea hartu ziguten, eta Troaden egon zitzaizkigun* zain. 6 Gu, berriz, 216

Pazko Jaien ondoren atera ginen itsasoz Filipotik, eta bost egunen buruan bildu ginen haiekin Troaden, eta aste bete egin genuen bertan. Troadera, agur egitera 7 Igandean ogia zatitzera* bildu ginen. Paulo ikasleei hitz egiten hasi zitzaien eta, biharamunean joan behar baitzuen, gauerdirarte jardun zuen hizketan. 8 Bazen kriseilurik asko gu bildurik geunden goiko gela hartan. 9 Leiho-ertzean eseria zegoen Eutiko izeneko mutil gazte bat; Paulok hitzaldia amaitzen ez zuenez, logaletu egin zen mutila; azkenean, loak harturik, hirugarren solairutik behera erori zen, eta hilda jaso zuten. 10 Jaitsi zen berehala Paulo eta, harengana makurturik, besoan hartu eta esan zuen: <<Ez ikaratu! Bizirik dago!>> 11 Berriro igorik, ogia zatitu eta jan egin zuen. Ondoren, egunsentirarte luzatu zuen hitzaldia; gero, joan egin zen. 12 Mutila, berriz, bizirik eraman zuten, eta lasaitu ederra hartu zuten guztiek. Troadetik Miletora 13 Gu untzia hartu eta Asorantz atera ginen, han Paulo hartzekotan, honek oinez joatea erabaki baitzuen. 14 Ason elkartu zitzaigunean, untzian hartu genuen geurekin eta Mitilenera joan ginen. 15 Handik, biharamunean, Kio pareraino iritsi ginen itsasoz; hurrengo egunean Samosera heldu ginen, eta hurrengoan Miletora*. 16 Efeson ez gelditzea erabakia zuen Paulok, Asia probintzian luzatzeko beldurrez; presaka zen, izan ere, Mendekoste-egunerako Jerusalemen egon nahi baitzuen, ahal izanez gero. Efesoko arduradunei hitzaldia 17 Miletotik mandatua bidali zuen Paulok Efesora, eliz elkarteko arduradunei dei eginez. 18 Etorri zirenean, esan zien: <
direla zuen artera. 30 Zuen artetik ere aterako dira batzuk irakaspen okerrak zabalduz, ikasleak beren atzetik eramateko. 31 Zaudete erne, bada, eta eduki gogoan, hiru urtez gau eta egun aspergabe jardun dudala zuetako bakoitzari negar-malkoz aholkuak ematen. 32 Eta orain Jainkoaren eskuetan eta haren onginahizko mezuaren babesean uzten zaituztet; hark badu ahalmena eliz elkartea eraikitzeko eta sagaratu guztiei bere ondarea emateko. 33 <<Ez dut inoren zilar-urrerik edota jantzirik irrikatu izan. 34 Ongi dakizue esku hauek irabazi dutela niretzat eta neurekin nituenentzat beharrezko guztia. 35 Orotan erakutsi izan dizuet, horrela behar dela lanean saiatu gauza ez direnei laguntzeko, Jesus Jaunaren hitz haiek gogoratuz: *>>. 36 Hitzaldia bukaturik, belauniko jarri eta otoitz egin zuen beste guztiekin batera. 37 Denek negarrari eman zioten eta Paulori besarkadaka eta musuka hasi zitzaizkion. 38 Nahigaberik handiena gehiago ez zutela ikusiko esateak ematen zien. Ondoren, untziraino lagundu zioten. Paulo Jerusalemera 21,1 Haiengandik aldendurik, untzia hartu eta Koseraino joan ginen* zuzenean; biharamunean, berriz, Rodasera, eta handik Patarara. 2 Hemen Feniziara zihoan untzi bat aurkitu genuelarik, bertara igo eta abiatu egin ginen. 3 Zipre begiztatu eta ezkerretara utzirik, Siriarantz jarraitu genuen eta Tirora iritsi, han hustu behar baitzuen untziak bere karga. 4 Hango ikasleen bila joan ginen eta aste betez beraiekin gelditu; Jerusalemera ez igotzeko esan zioten haiek Paulori Espirituaren eraginez. 5 Baina, astea igaro ondoren, geure bidaiari jarraitu genion. Hiritik kanporaino lagundu ziguten haiek denek, beren emazte eta haurrekin. Hondartzan otoitz egin genuen belauniko; 6 gero, elkarri agur egin ondoren, untzira igo ginen, eta haiek etxera itzuli. 7 Gu Tirotik Ptolemaidara* joan ginen, hala geure itsasbidea bukatuz. Han senideak agurtu genituen eta egun osoa eman genuen beraiekin. 8 Biharamunean atera eta Zesareara heldu ginen. Han, apostoluen zazpi laguntzaileetako bat* zen Felipe misiolariaren etxera joan ginen, eta bertan gelditu. 9 Hark profezi dohaina zuten lau alaba ezkongabe zituen. 10 Han zenbait egun generamala, Agabo izeneko profeta bat iritsi zen Judeatik. 11 Gu ikustera etorri zen eta, Pauloren gerrikoa harturik, harekin bere esku-oinak lotu* eta esan zuen: <>. 12 Hori entzutean, Jerusalemera ez igotzeko erregutzen genion Paulori, bai guk eta bai bertakoek. 13 Baina Paulok erantzun zigun: <>. 14 Ezin baikenion hura burutik kendu, bere hartan utzi genuen, esanez: <<Egin bedi Jaunaren nahia>>. 15 Handik egun batzuetara, biderakoak prestatu eta Jerusalemerako bidean gora ekin genion. 16 Zesareako ikasle batzuk ere etorri ziren gurekin eta lehen garaietako ikaslea zen Nason zipretarraren etxera lagundu ziguten, hark eman behar baitzigun ostatu. JERUSALEMDIK ERROMARA (21,17--28,31) Paulo Jerusalemen atxilotua 218

eta auzitara eramana (21,17--23,35) Paulok eta Santiagok elkarrekin topo 17 Jerusalemera iritsi ginenean, senideek oso harrera ona egin ziguten. 18 Biharamunean, Santiagoren* etxera joan ginen Paulo eta gainerakook; han zeuden bilduak arduradun guztiak ere. 19 Paulok, haiei agurra egin ondoren, Jainkoak beraren bitartez jentilen artean egindako guztia xeheki kontatu zien. 20 Haiek, entzutean, Jainkoa goretsi zuten; gero, Paulori esan zioten: <>. 26 Hartu zituen, bada, Paulok gizon haiek berekin eta, hurrengo egunean, beraiekin batera garbikuntza eginik, tenplura joan zen, garbikuntza-egunak noiz bukatzen ziren eta haietako bakoitzarengatik opariak noiz eskainiko ziren jakinaraztera. Paulo tenpluan atxilotu 27 Zazpi egunak betetzeko zeudela, Asiako probintziako juduek, Paulo tenpluan ikusirik, jende guztia asaldatu zuten eta Paulori eskua erantsi, 28 oihuka esanez: <>. 29 Izan ere, Efesoko Trofimo Paulorekin ikusia zuten aurretik hirian eta Paulok tenpluan sartu zuela uste zuten. 30 Hiri osoa asaldatu zen, eta jendea pilaka bildu. Paulori heldurik, tenplutik arrastaka atera zuten, eta berehala ateak itxi zituzten. 31 Haiek Paulo hil beharrean zerabilten bitartean, Jerusalem osoa nahaspilatua zegoela salatu zioten gudalburuari. 32 Hau, berehala soldadu eta ehuntariak bildurik, lasterka joan zen; gudalburua eta soldaduak ikustean, juduek utzi egin zioten Paulo jotzeari. 33 Gudalburuak, hurbildurik, preso hartu zuen Paulo eta bi katez lotzeko agindu*. Gero, nor zen eta zer egin zuen galdetu zuen; 34 baina jendeak nork berea zioen oihuka. Eta iskanbila hartan ezin baitzuen gudalburuak ezer garbirik atera, kuartelera* eramateko agindu zuen. 35 Harmailetara iritsi zirenean, soldaduek airean eraman behar izan zuten Paulo jendearen erasoagatik, 36 herri guztia baitzetorren atzetik, <> oihuka. Paulo bere buruaren alde 37 Kuartelera sartzera zihoazela, Paulok esan zion gudalburuari: --Mesedez, bi hitz esan nahi nizkizuke. 219

Gudalburuak erantzun zion: --Grekoz ere ba al dakizu? 38 Beraz, ez zara zu oraindik orain matxinatu eta lau mila gerrillerorekin basamortura jo zuen egiptoarra. 39 Paulok erantzun zuen: --Ni? Ni judua naiz, Ziliziako Tarsokoa, nahiko entzuna den hiri batekoa. Uztazu, otoi, herriari hitz egiten. 40 Baimena eman zion, eta Paulok, harmailetan zutik, herriari isiltzeko keinu egin zion eskuaz. Denak isil-isilik gelditu ziren, eta Paulo honela mintzatu zitzaien hebreeraz*: 22,1 <<Ene senide eta gurasook*, entzun ezazue neure buruaren alde esatera noakizuena>>. 2 Hebreeraz hitz egiten entzutean, are isilago gelditu zen jendea. Paulok jarraitu zuen: 3 < 8 galdetu nuen nik. Eta erantzun zidan: <Jesus Nazaretarra naiz, zuk pertsegitzen duzuna>. 9 Nire lagunek argia, bai, ikusi zuten, baina ez zuten entzun mintzo zitzaidanaren ahotsik. 10 Nik galdetu nuen: Eta Jaunak erantzun: <Jaiki, zoaz Damaskora, eta han esango dizute Jainkoak zuretzat ezarria daukan egiteko guztia>. 11 Eta, argi haren distiraz itsu bainengoen, lagunek eskutik hartuta eraman ninduten Damaskora. 12 <. Eta, bat-batean, ikusi egin nuen bera. 14 Hark esan zidan: . Paulo jentilengana misiolari 17 <<Jerusalemera itzuli nintzen eta, tenpluan otoitzean ari nintzela, goi-ikuskari bat izan nuen. 18 Jauna ikusi nuen eta esan zidan: . 19 Nik erantzun nion: <Jauna, baina denek dakite ni sinagogaz sinagoga zuregan sinesten zutenak kartzelatzen eta zigortzen ibili nintzela. 20 Eta Esteban zure lekukoa* hil zutenean ere, hantxe nintzen ni, hura guztia ontzat ematen eta hiltzaileen jantziak gordetzen>. 21 Baina Jaunak esan zidan: >>. 220

Paulo eta erromatar gudalburua 22 Hau esan arte adi-adi egon zitzaizkion juduak, baina une hartan oihuka hasi ziren: <> 23 Haiek oihuka, jantziak astinduz eta hautsa airera botaz jarraitzen zutenez, 24 gudalburuak Paulo kuartelera sartu zuen. Eta zigorkatzeko agindu zuen, jendea haren kontra oihuka zergatik ari zen aitorrarazteko. 25 Zigorkatzeko lotzen zuten bitartean, Paulok esan zion bertan zegoen ehuntariari: --Ba al duzue eskubiderik Erromako hiritar* bat epaitu gabe zigorkatzeko? 26 Hitz hauek entzutean, ehuntariak gudalburuari jakinarazi zion, esanez: --Begira ongi zer egiten duzun! Gizon hori Erromako hiritarra duzu. 27 Joan zitzaion gudalburua Paulori eta galdetu zion: --Erromako hiritarra al zara benetan? --Bai --erantzun zion Paulok. 28 Gudalburuak, berriro: --Nik ederki ordainduz erosi nuen hiritargo hori. --Ba, nik jaiotzaz daukat --erantzun zion Paulok. 29 Mintzarazi behar ziotenek berehala alde egin zuten; gudalburua, berriz, beldurturik zegoen, Erromako hiritar bat katez lotua zuela konturatzean. Paulo judu-biltzarraren aurrean 30 Biharamunean, gudalburuak, juduek Paulo zergatik salatzen zuten garbi jakin nahirik, hura askatzeko agindu zuen eta apaizburuak eta Biltzar Nagusi osoa bilarazi zituen; ondoren, Paulo ekarri eta aurrean jarri zien. 23,1 Paulo honela mintzatu zen, biltzarrari begira: <>. 2 Honetan, Paulori ezpainetako bat emateko agindu zien Ananias* apaiz nagusiak bere laguntzaileei. 3 Orduan, Paulok esan zion: <<Jainkoak joko zaitu, horma zuritu hori! Ni legearen arabera epaitzeko zaude hor eseria; nola hausten duzu legea ni jotzeko aginduz?>> 4 Han zeudenek esan zioten Paulori: --Jainkoaren apaiz nagusia iraintzen duzu! 5 Paulok, orduan: --Anaiok, ez nekien apaiz nagusia zenik. Bai, Liburu Santuak dio: Ez madarikatu zeure herriko buruzagia. 6 Bai baitzekien batzuk fariseuak zirela eta besteak saduzearrak, honela esan zuen* Paulok ozenki biltzarraren erdian: <>. 7 Hori esan zuenean, sesioa sortu zen fariseuen eta saduzearren artean, eta biltzarra bitan zatitu zen. 8 (Izan ere, saduzearrek ez dute onartzen ez piztuerarik, ez aingerurik, ez espiriturik; fariseuek, aldiz, bai). 9 Izugarrizko iskanbila sortu zen. Fariseuen alderdiko lege-maisu batzuek altxatu eta gogor esan zuten: <<Ez dugu honengan errurik aurkitzen. Eta espiritu edo aingeruren batek hitz egin badio, zer?>> 10 Sesioa gogortzen ari zen, eta gudalburuak, Paulo txikituko zuten beldurrez, gudu221

taldeari jaisteko agindu zion, handik atera eta kuartelera eraman zezaten. 11 Hurrengo gauean, Jauna agertu zitzaion Paulori eta esan zion: <>. Pauloren aurka zelata 12 Eguna zabaltzean, zenbait juduk elkar hartu zuten eta zin egin ez zutela ez jango eta ez edango Paulori bizia kendu arte. 13 Berrogeitik gora ziren horrela hitzartuak. 14 Apaizburu eta zaharrengana joan ziren, bada, eta esan zieten: <>. 16 Baina Pauloren ilobak, arrebaren semeak, azpikeria horren berri jakin zuen eta kuartelera joan zen, Paulori jakinaraztera. 17 Paulok ehuntari bati deitu eta esan zion: --Eramazu gazte hau gudalburuagana; badu zerbait hari esateko. 18 Eraman zuen, bada, ehuntariak gudalburuagana eta esan zion: --Paulo presoak deitu dit eta gazte hau zuregana ekartzeko eskatu; zerbait omen du zuri esateko. 19 Gudalburuak eskutik hartu zuen eta, aparte eramanik, galdetu zion: --Zer duzu esateko? 20 Mutilak erantzun zion: --Juduak elkar harturik daude, bihar Paulo Biltzar Nagusira eraman dezazula zuri eskatzeko, haren arazoa xehekiago aztertzeko aitzakiaz. 21 Baina zuk ez sinetsi, berrogeitik gora gizonek zelata jarriko baitiote; zin egina dute ez dutela jango, ez edango Paulo garbitu arte. Prest daude dagoeneko, zuk beraien eskabideari erantzun zain. 22 Gudalburuak bidali egin zuen mutila, esanez: --Ez esan inori honen berri eman didazunik. Paulo Zesareara eramana 23 Gudalburuak, orduan, bi ehuntariri deitu eta agindu hauek eman zizkien: <<Eduki itzazue prest gaueko bederatzietarako berrehun soldadu oinezko, hirurogeita hamar zaldizko eta berrehun lantzari, Zesareara* joateko. 24 Gerta itzazue zaldiak ere, Felix* gobernariagana Paulo bizirik eta onik eramateko>>. 25 Eta gutun bat idatzi zuen, honela zioena: 26 <>. 31 Agindu bezala, soldaduek Paulo hartu eta Antipatrisera* eraman zuten gauez. 32 Biharamunean, zaldizkoei Paulorekin joaten utzirik, beraiek kuartelera itzuli ziren. 33 222

Zesareara iritsi zirenean, zaldizkoek gobernariari gutuna eman eta Paulo aurkeztu zioten. 34 Gobernariak gutuna irakurri eta Paulo zein probintziatakoa zen galdetu zuen. Ziliziakoa zela jakinik, 35 esan zion: <>. Eta Herodesen jauregian* giltzapean gorde zezatela agindu zuen. Paulo Zesarean auzitara eramana (24,1--26,32) Pauloren aurka salakuntza 24,1 Handik bost egunera, Ananias apaiz nagusia Zesareara jaitsi zen, zahar batzuekin eta Tertulo zeritzan abokatu batekin. Eta Pauloren aurkako salakuntza azaldu zioten gobernariari. 2-3 Deitu zioten Paulori, eta Tertulok honela hasi zuen salakuntza: <>. 9 Juduek salakuntza hau ontzat eman zuten, dena hala zela esanez. Paulo bere buruaren alde Felixen aurrean 10 Orduan, gobernariak hitz egiteko baimena emanik, honela erantzun zuen Paulok: < >>. 22 Felixek, oso ongi baitzekien kristau-bidearen berri, gerorako utzi zuen auzia, esanez: <>. 23 Paulo zainpean edukitzeko agindu zion ehuntariari, baina lasai samar utziz, berari laguntzera joatea adiskideei debekatu gabe.

223

Paulo kartzelan 24 Handik egun batzuetara, judua zen bere emazte Drusilarekin* joan zen Felix eta, Paulori deiturik, Jesu Kristoganako sinesmenari buruz entzuten egon zitzaion. 25 Baina Paulok zuzentasuna, nor bere buruaren nagusi izatea eta geroko epaia aipatu zizkionean, Felix larritu egin zen eta esan zion: <>. 26 Paulok dirua emango zion itxaropena ere bazuen Felixek, eta horregatik sarritan deitzen zion, berarekin hitz egiteko. 27 Bi urte geroago, Portzio Festo* jarri zen gobernari Felixen ordez, eta Felixek Paulo kartzelan utzi zuen, juduei atsegin gertatzearren. Paulok enperadoreagana jo 25,1 Festo, bere probintziako kargua hartzera etorri eta handik hiru egunera, Zesareatik Jerusalemera igo zen. 2 Berehala aurkeztu zitzaizkion apaizburuak eta judu handikiak, Paulo salatzera. 3 Mesede bat eskatu zioten arrenka: Paulo Jerusalemera ekar zezala, bidean zelata jartzea pentsatua baitzuten hura garbitzeko. 4 Baina Festok erantzun zien Paulok Zesarean egon behar zuela preso eta bera ere laster zihoala hara. 5 <>. 6 Festok ez zuen Jerusalemen zortzi/hamarren bat egun besterik egin, eta gero Zesareara jaitsi zen. Hurrengo egunean, auzi-mahaian eseri eta Paulo ekartzeko agindu zuen. 7 Paulo azaldu zenean, Jerusalemdik jaitsitako juduek erdian hartu zuten, frogatu ezineko salaketa asko eta handiak eginez. 8 Paulok honela zioen bere buruaren alde: --Ez naiz errudun, ez juduen legearen kontra, ez tenpluaren kontra, ez eta enperadorearen kontra ere. 9 Festok, juduei atsegin ematearren, galdetu zion Paulori: --Nahi al duzu Jerusalemera joan, zure arazoa han epai dezadan? 10 Paulok erantzun zion: --Enperadorearen auzi-mahai aurrean nago; hementxe behar dut izan epaitua. Nik ez diet juduei batere kalterik egin, zeuk ere ongi dakizun bezala. 11 Benetan errudun baldin banaiz eta heriotza merezi duen zerbait egin badut, ez diot heriotzari uko egingo. Baina nire kontra egiten dituzten salakuntzek funtsik ez badute, ez du inork eskubiderik ni horien eskuetara emateko. Enperadoreagana jotzen dut*! 12 Festok, kontseilukoekin hitz egin ondoren, erantzun zion: --Enperadoreagana jo duzu, enperadoreagana joango zara. Paulo, Agripa eta Berenizeren aurrean 13 Handik zenbait egunen buruan, Agripa erregea eta Berenize* iritsi ziren Zesareara, Festo agurtzera. 14 Eta egun asko egin baitzituzten han, Festok Pauloren arazoaren berri eman zion erregeari, esanez: <
etorri ziren haiek, eta, hurrengo egunean, batere luzapenik gabe, auzi-mahaian eseri nintzen eta gizon hori ekartzeko agindu nuen. 18 Baina salatzaileek, aurkeztu zirenean, ez zioten nik uste nuen okerrik batere leporatu. 19 Beren erlijioari buruzko gorabeherak baino ez zituzten, eta hila den eta Paulok bizi dela dioen Jesus izeneko bati buruzkoak bereziki. 20 Nik ez bainekien auzi hura nondik nora eraman, Jerusalemera joan nahi al zuen galdetu nion, han epai zezaten. 21 Baina Paulok gora jo zuen, auzia enperadore jaunak* erabaki zezala eskatuz; beraz, kartzelan zain zezatela agindu nuen, enperadoreagana bidali arte>>. 22 Agripak esan zion Festori: --Neuk ere gustura entzungo nioke gizon horri. --Bihar entzungo diozu --erantzun zion Festok. 23 Biharamunean, beraz, Agripa eta Berenize etorri ziren ospe handiz, eta entzutegian sartu ziren, gudalburuak eta hiriko handikiak berekin zituztela. Paulo ekartzeko agindu 24 eta honela mintzatu zen Festo: <>. Paulok bere buruaren alde Agriparen aurrean 26,1 Orduan, Agripak esan zion Paulori: <>. Paulok eskuaz keinu egin eta honela hasi zuen bere defentsa: 2 <
Eta bidean, errege jauna, eguerdialdera, eguzkia baino distiratsuagoa zen zerutiko argi bat ikusi nuen, eta bere distiraz inguratu gintuen ni eta neure bidelagunak. 14 Denok lurrera erori ginen, eta mintzo bat entzun nuen niri hebreeraz esaten: <Saulo, Saulo, zergatik pertsegitzen nauzu? Zeuretzat okerrago eztenari ostikoka egiten badiozu*!> 15 galdetu nion nik. Eta Jaunak erantzun: <Jesus naiz, zuk pertsegitzen duzuna. 16 Baina altxa zaitez eta jarri tente! Honetarako agertu natzaizu: orain ikusi duzunaren* eta aurrera agertuko dizudanaren zerbitzari eta lekuko bihurtzeko. 17 Nik askatuko zaitut zeure herriaren eskutik eta jentilen eskutik, hauen artera bidaliko baitzaitut, 18 begiak ireki diezazkiezun eta ilunpetatik argitara eta Satanasen menpetik Jainkoarengana bihur daitezen; horrela, niregan sinetsiz, bekatuen barkamena izan eta sagaratuei dagokien ondarea eskura dezaten>. Paulok judu eta jentilei egindako testigantza 19 <>. Paulok Agripari sinesmenera dei 24 Paulo bere buruaren defentsan honela ari zela, Festok goraki esan zuen: --Burutik hago hi, Paulo! Gehiegi ikasteak burua nahastu dik. 25 Paulok erantzun zuen: --Ez nago burutik, Festo agurgarria; nire hitzak egiazkoak eta zentzuzkoak dituzu. 26 Erregeak badaki honen guztiaren berri, eta horregatik mintzo natzaio konfiantza osoz; ziur nago guztiotarik deus ere ez dela harentzat ezezagun, ez baitira zoko batean gertatuak. 27 Sinesten al diezu profetei, Agripa erregea? Ziur nago sinesten diezula. 28 Agripak esan zion Paulori: --Beste pixka bat, eta kristau bihurtuko nauzu. 29 Eta Paulok hari: --Pixka bat nahiz puska bat, Jainkoak nahi izan dezala, zu ez ezik, gaur niri entzuten didaten guztiak ere, ni naizena izatea... kate hauek aparte! 30 Une hartan, erregea altxatu egin zen, bai eta gobernaria, Berenize eta haiekin zeudenak ere. 31 Ateratzean, honela ziotsaten elkarren artean: --Gizon honek ez du ez heriotza, ez kartzela merezi duenik ezer egin. 32 Agripak Festori esan zion: --Gizon hau aska zitekeen, enperadoreagana jo izan ez balu. Paulo preso Erromara (27,1--28,31) Paulo Erromarako untzian 226

27,1 Italiarantz untziz atera behar genuela* erabaki zutenean, Paulo eta beste zenbait preso, Augusto gudu-taldeko ehuntari baten esku utzi zituzten; Julio zuen ehuntariak izena. 2 Asiako probintziako itsasbazterretara zihoan Adramitioko untzi batera igo eta zabalera jo genuen. Gurekin zen Aristarko* mazedoniarra, Tesalonikakoa. 3 Biharamunean, Sidonen* geldialdia egin genuen; Juliok Paulo gizabidez hartu zuen eta bere adiskideengana joateko eta haiengandik laguntza hartzeko baimena eman zion. 4 Handik berriro itsasoraturik, Zipreko itsas hegiaren babesean* ibili ginen, haizea kontra baikenuen. 5 Eta Zilizia eta Panfiliako itsasoetan barrena, Liziako Mira hirira iritsi ginen. 6 Han, Italiara zihoan Alexandriako untzi bat aurkitu zuen ehuntariak, eta denok bertara aldatu gintuen. 7 Zenbait egunez geldi-geldi ibili ondoren, nekez iritsi ginen Knido hirira: haizea kontra genuenez, Kretaren babesera joan ginen, Salmon* lurmuturraren ondotik igaroz. 8 Eta itsas hegiz hegi doi-doi iritsi Portu Eder izeneko toki batera, Lasea hiritik hurbil. 9 Denbora asko galdua genuen, eta arrisku handia zuen ordutik aurrera bideak, negua gainean baitzen*. Paulok ohar hau egin zien: 10 <>. 11 Baina ehuntariak fede gehiago zuen lemazain eta patroiarengan Pauloren esanetan baino. 12 Portu hura, bestalde, ez zen negua igarotzeko egokia, eta itsasora jotzearen aldeko izan ziren gehienak; Fenikeraino iritsi nahi zuten, hego-mendebalde eta ipar-mendebaldera begira dagoen Kretako portu horretan negua emateko asmoz. Ekaitza 13 Bazen hegohaize apur bat, eta beren asmoa bete zezaketela uste zuten denek; jaso zituzten, beraz, aingurak, eta Kretako bazterrari atxikirik joan ziren. 14 Baina handik berehala, euroakiloi* deitzen zuten haize-erauntsi batek eraso zion lehorraldetik untziari; 15 haizeak zeraman untzia, eta, haizeari ezin eutsi geniolarik, noragabe joaten utzi genuen untzia. 16 Kauda* izeneko uharte koskor baten babesean igarotzean, ozta-ozta egin ginen salba-txaluparen jabe. 17 Hura untzira jaso ondoren, untzia kablez estutu zuten gogortzeko, eta, Sirteko hondar-metaren batean hondoa jotzeko beldurrez, aingura flotagarria* bota eta noragabe jarraitu zuten. 18 Biharamunean, oraindik ekaitzak gogor jotzen baitzuen, untzia arintzen hasi ziren. 19 Hirugarren egunean, untziko tresneria itsasora jaurtiki zuten marinelek. 20 Egun asko baitzen ez eguzkirik, ez izarrik ez zela ageri, eta ekaitz zakarrak bere hartan jarraitzen baitzuen, galdurik genituen onik ateratzeko itxaropen guztiak. 21 Denbora asko generaman ezer jan gabe. Paulok erdian zutik jarri eta esan zuen: <. 25 Izan bihotz, bada, adiskideok! Badut uste on Jainkoarengan, eta ziur naiz esan zaidan bezala gertatuko dela. 26 Uharteren batean jo behar dugu>>. 27 Hamalaugarren eguna zen Adriatikon* noragabe gindoazela. Hartan, gauerdi 227

aldera, lehorra hurbil sumatu zuten marinelek. 28 Bota zuten berun-soka neurtzeko, eta hogei besaldi* eman zituen; bota zuten berriro aurreraxeago, eta hamabost eman zituen. 29 Orduan, harkaitzen batean jotzeko beldurrez, lau aingura bota zituzten txopatik, eta eguna argitzeko irrikatzen zeuden. 30 Marinelak, untzitik ihes egin nahirik, txalupa uretara eraisten ari ziren, aingurak brankatik botatzeko aitzakiaz. 31 Paulok honela esan zien ehuntari eta soldaduei: <>. 32 Orduan, soldaduek sokak ebaki eta txalupa erortzen utzi zuten. 33 Eguna zabaldu bitartean, zerbait jan zezatela eskatu zien Paulok denei, esanez: <>. 35 Hau esan ondoren, hartu zuen ogi bat eta, denen aurrean Jainkoari esker onezko otoitza eginik, zatitu zuen eta jaten hasi zen*. 36 Orduan, beste guztiek ere animatu eta jan egin zuten. 37 Berrehun eta hirurogeita hamasei lagun ginen guztira untzian. 38 Ase eta gero, untzia arindu zuten, garia itsasora jaurtikiz. Untzia hondatu 39 Eguna argitu zuenean, ez zuten lurralde hura ezagutu; baina, itsasadar bat bere hondartzarekin begiztaturik, ahal bazen untzia bertan sartzea erabaki zuten. 40 Askatu zituzten, beraz, bi aldeetako aingurak eta uretan erortzen utzi; era berean, lemako lokarriak lasaitu zituzten eta, brankako oihala haizeari emanik, hondartzarantz abiatu ziren. 41 Baina hondar-meta batean hondoa jo zuten; branka hondarretan sartua gelditu zen, mugiezinik; txopa, berriz, zartatuz zihoan olatuen kolpez. 42 Orduan, presoak hiltzea pentsatu zuten soldaduek, inork ere igerian ihes egin ez zezan. 43 Baina ehuntariak, Paulo bizirik atera nahirik, ez zien utzi beren asmoa betetzen. Igerian zekitenek salta zezatela lehenbizi uretara eta atera zitezela lehorrera agindu zuen; 44 gainerakoak, berriz, joan zitezela oholen gainean edo untzi-pusken gainean. Hala, denok bizirik eta onik heldu ginen lehorrera. Paulo Malta uhartean 28,1 Arriskutik irten ondoren, jakin genuen uharte hura Malta deitzen zela. 2 Bertako jendeak ohi ez bezalako gizalegez hartu gintuen. Euria eta hotza baitzen, su handia piztu eta guztioi ondora deitu ziguten. 3 Paulok ere bildu zuen besakada bat abar ihar, eta, sutara botatzean, sugegorri bat eskuan itsatsi zitzaion, berotik ihesi. 4 Bertakoek, haren eskutik piztia zintzilik ikustean, elkarri ziotsoten: <<Segur aski, hiltzaileren bat da hori; itsasotik ihes egin du, baina Justizia jainkosak* ez dio bizitzen uzten>>. 5 Baina Paulok, sugea astinduz, sutara bota zuen eta ez zitzaion batere okerrik gertatu. 6 Haiek uste zuten, Paulo berehala handitu eta hilda eroriko zela; egon ziren puska batean zain eta, ezer txarrik ez zitzaiola gertatzen ikusirik, iritziz aldatu eta jainkoa zela esaten hasi ziren. 7 Toki hartatik hurbil, etxalde bat zuen uharteko buruak, Publio zeritzanak. Honek bere etxean ostatu eman zigun hiru egunetan arreta guztiaz. 8 Hain zuzen, Publioren aita ohean zegoen gaixo, sukarraz eta beherakoaz. Joan zitzaion Paulo ikustera eta, otoitz egin eta eskuak ezarririk, sendatu egin zuen. 9 Hori zela eta, uharteko beste gaixoak ere Paulorengana etortzen ziren, eta honek sendatu egiten zituen. 10 Gurekiko begiramenez eta 228

arretaz beteak agertu ziren, eta, berriro itsasora atera ginenean, behar genuen guztia eman ziguten. Maltatik Erromara 11 Hiru hilabeteren buruan atera ginen, negua uhartean egina zuen Alexandriako untzi batean; Kastor eta Polux* zeramatzan ikurtzat. 12 Sirakusara iritsirik, hiru egun egin genituen bertan. 13 Handik, itsas hegiz hegi Regiora heldu ginen. Biharamunean hegohaizeak jo zuen eta bi egunetan Potzuolira iritsi ginen. 14 Han senideak aurkitu genituen eta, haien erreguei men eginik, aste bete egin genuen beraiekin. Ondoren, Erromara heldu ginen. 15 Hango senideak, bai baitzuten gure berri, bidera atera zitzaizkigun Foro Apio eta Hiru Bentara. Haiek ikustean, Jainkoari eskerrak eman zizkion Paulok, eta gogoa bizkortu zitzaion. 16 Erroman sartu ginenean, Paulori bere etxean bizitzeko baimena eman zioten, soldadu bat zaintzaile zuela. Paulok Erroman mezua hots egin 17 Handik hiru egunera, Paulok judu buruzagiei dei egin zien* eta, bildu zirenean, honela mintzatu zitzaien: --Senideok, ni, herriaren aurka edo geure arbasoen usadioen aurka deus ere egin gabe, preso egin eta erromatarren eskuetara eman ninduten Jerusalemen. 18 Haiek, galdeketa egin ondoren, askatu egin nahi izan ninduten, ez baitzidaten heriotza merezi zuenik ezer aurkitu. 19 Baina juduak hain gogor kontra zeudenez, enperadoreagana jo behar izan nuen, baina neure herria salatzeko batere asmorik gabe. 20 Horra zergatik nahi izan dudan zuek ikusi eta zuekin mintzatu; izan ere, Israelen itxaropenagatik naukate lotua kate hauek. 21 Haiek erantzun zioten: --Guk ez dugu Judeatik zuri buruzko eskutitzik jaso, eta ez zaigu seniderik etorri ere, zutaz berri txarrak emanez edo gaizki hitz eginez. 22 Baina atsegin genuke zure ideien berri zeure ahotik entzutea, zure sekta* horretaz ez baitakigu besterik, bazter guztietan kontra egiten zaiola baizik. 23 Izendatu zioten, beraz, egun bat, eta asko joan zitzaizkion bera zegoen etxera. Paulo Jainkoaren erregetzaren azalpena eta testigantza egiten jardun zitzaien goizetik arratsaldera eta, Moisesen legea eta profetak* oinarri hartuz, Jesusen mezua sinestarazten ahalegindu zen. 24 Batzuek onartzen zuten Paulok esana; beste batzuek, ordea, sinesgogor jarraitzen zuten. 25 Ez zetozen beren artean bat eta, alde egitera zihoazela, Paulok azkenik esan zien*: <<Ederki asko esan zien Espiritu Santuak zuen arbasoei Isaias profetaren bidez: 26 <
ez eta buruaz ulertu ere, horrela niregana bihur ez daitezen eta salba ez ditzadan. 28 <<Jakizue, bada, jentilei bidali zaiela Jainkoaren salbamena; horiek bai, entzungo dute>>. ( 29 *). 30 Paulo bi urte bizi izan zen han bere kontura, eta ikustera zetozkion guztiak hartzen zituen etxean. 31 Jainkoaren erregetza hots egiten zien eta Jesu Kristo Jaunari dagokiona irakasten ausarki, batere eragozpenik gabe*. \z

ERROMATARREI GUTUNA Agurra 1,1-2 Nik, Paulok, Jesu Kristoren zerbitzari honek, idazten dizuet. Jainkoak deitu ninduen apostolu izateko eta Liburu Santuetan profeten ahoz aurrez agindua zeukan berriona hots egiteko. 3-4 Berrion hau Jainkoaren Semeari buruzkoa da, Jesu Kristo gure Jaunari buruzkoa, alegia: berau giza jatorriz* Daviden hazitik jaio zen; baina, hilen artetik piztu zenez gero, santu egiten duen Espirituaz Jainkoaren Seme ahaltsu egina izan da. 5 Jesu Kristogandik hartu dugu apostolu izateko dohaina, jentil-herriei sinesmena eramateko eta fedezko erantzuna haiengan sortzeko. 6-7 Hauetakoak zarete zuek ere, Erroman bizi zaretenok. Jainkoak maite izan zaituzte eta Jesu Kristoren elkarteko eta bere herri santu izateko deitu*. Jainko gure Aitak eta Jesu Kristo Jaunak eman biezazkizuete grazia eta bakea. SARRERA (1,8-17)

230

Erromara joateko asmoak 8 Lehenengo, zuek guztiongatik eskerrak ematen dizkiot neure Jainkoari Jesu Kristoren bitartez, zuen sinesmena mundu guztian goraipatzen delako. 9 Badaki, bai, Jainkoak, bere Semearen berriona hots eginez bihotz-bihotzez zerbitzatzen* dudan hark, beti gogoan zaituztedala. 10 Eta otoitz egiten dudan bakoitzean, hauxe eskatzen diot: berak nahi badu, izan dezadala noizbait zuengana iristeko aukera. 11 Izan ere, zuek ikusi nahian nago, sendogarri izango zaizuen espirituzko dohainen bat emateko, 12 edo, hobeki esan, zuek eta nik batera dugun sinesmenean elkar adoretzeko. 13 Senideok, hauxe jakin behar duzue: askotan hartu dudala zuengana joateko erabakia, zuen artean beste herrietan bezala fruituren bat jasotzeko gogoz; baina orain arte ezin izan dut. 14 Zorretan nago, izan ere, greziar herriarekin nahiz greziar ez direnekin, ikasiekin nahiz ezikasiekin. 15 Horregatik, niri dagokidanez, irrikaz nago zuei ere, erromatarroi, berriona hots egiteko. Gutunaren gai nagusia 16 Ez dut berriona zabaltzeko lotsarik, Jainkoaren indarra baita fededun guztiak salbatzeko, juduak lehenengo, baina bai eta judu ez direnak* ere. 17 Izan ere, berrion horrek Jainkoak fedearen bidez bakarrik onartzen gaituela agertzen digu*. Hau dio Liburu Santuak: Zintzoa fedeari esker biziko da. GIZADI OSOA SALBAMENAREN BEHARREAN (1,18--3,20) Gizadi osoa bekatuaren menpean 18 Ikusten ari gara Jainkoak bere haserrea* agertzen duela gizon-emakume guztien gain zerutik, sinesgabe eta zuzengabe direlako, eta beren zuzengabekeriaz egia ito egin dutelako. 19 Izan ere, Jainkoaz jakin daitekeena agerian dute, Jainkoak berak agertu baitie. 20 Mundua mundu denetik, berez ikusezina dena, hau da, Jainkoaren betiereko ahalmena eta jainkotasuna, ikusgarri gertatzen zaio haren egintzak aztertzen dituenari. Ez dute, beraz, aitzakiarik, 21 Jainkoa ezaguturik, ez baitiote aintzarik, ez eskerrik eman, berari dagokion bezala; baizik arrazoibide hutsaletan galdu dira eta beren adimen zentzugabea ilundu egin zaie. 22 Beren buruak zuhurtzat edukiz, ergel bihurtu dira; 23 eta, Jainko hilezkorraren aintza utzirik, gizaki hilkor, hegazti, lauoineko abere eta narrastien irudietara jo dute. 24 Horregatik, Jainkoak beren grina txarren menpe utzi ditu eta zikinkerietan erori dira, beren buruak desohoratzeraino. 25 Egiazko Jainkoaren ordez gezurrezkoa ezarri dute, eta Egilearen ordez egindakoak gurtu eta zerbitzatu. Bedeinkatua bera beti! Amen. 26 Jainkoak, beraz, grina lotsagarrietara eman ditu: emakumezkoek berezko sexu-harremanak utzi eta naturaren kontrakoetara jo dute. 27 Gizonezkoak ere, berez dagozkien emakumeekiko harremanak utzirik, elkarren irrikaz suturik dabiltza: gizonezkoek gizonezkoekin itsusikeriak egiten dituzte eta, horrela, beren jokabide okerraz merezitako zigorra berengan hartzen. 28 Jainkoaren egiazko ezagutza baztertu dutelako, Jainkoak beren pentsaera okerraren menpe utzi ditu, behar ez dena egin dezaten: 29 zuzengabekeriaz, txarkeriaz, diru-gosez eta gaiztakeriaz josiak daude; bekaizkeriaz, giza hilketaz, haserrez, azpikeriaz eta asmo gaiztoz beterik; izen onaren kentzaile, 30 gaizki-esale, Jainkoaren etsai, 231

iraintzaile, harro handiputz, gaizkirako trebe eta gurasoekin bihurri dira; 31 zentzurik eta leialtasunik gabeak, bihotzik eta errukirik gabeak. 32 Badakite, bai, zein den Jainkoaren epaia: horrelakorik egiten duenak heriotza-zigorra merezi duela, alegia; baina, hala ere, horrelakoak beraiek egitea ez ezik, ontzat ematen dute besteek egitea ere. Juduak ere bekatuaren menpean 2,1 Horregatik, zeure burua epaile egiten duzun horrek, zarena zarela, ez duzu aitzakiarik. Besteak epaituz, zeure burua kondenatzen duzu, zeuk, epaile horrek, gauza berberak egiten baitituzu. 2 Badakigu horrelakoak egiten dituztenak Jainkoak zorrotz epaitzen dituena. 3 Eta zu, besteengan kondenatzen dituzun gauza berak egiten dituzun hori, Jainkoaren epaiari ihes egingo diozulakoan al zaude? 4 Edota gutxietsi egiten al dituzu Jainkoaren neurrigabeko bihotz ona, eramanpena eta pazientzia, beraren bihotz onak bihozberritzera gonbidatzen zaituela ahazturik? 5 Zeure bihotz damugabearen gogorkeriaz zigorra handitzen ari zara zeuretzat zigor-egunerako, Jainkoaren epai zorrotza agertuko den egunerako, alegia. 6 Orduan, bakoitzari bere egintzen arabera ordainduko dio Jainkoak: 7 on egiten iraun eta aintza, izen on eta hilezkortasun bila dabiltzanei betiko bizia emango die; 8 berekoikeriaz egiaren kontra jaikitzen direnei eta zuzengabekeriari men egiten diotenei, berriz, haserrea eta zigorra; 9 atsekabea eta larria emango dizkie gaizkia egiten duten guztiei: juduei lehenengo, baina bai eta judu ez direnei ere; 10 ospea, ohorea eta bakea ongia egiten duten guztiei: juduei lehenengo, baina bai eta judu ez direnei ere, 11 Jainkoak ez baitu bereizkeriarik egiten. 12 Moisesen legepean egon gabe bekatu egin dutenak, galdu ere, legerik gabe galduko dira; eta legepean egon eta bekatu egin dutenak legearen bidez izango dira epaituak; 13 ez baitira Jainkoaren aurrean zuzen legea entzun bakarrik egiten dutenak, bete ere egiten dutenak baizik. 14 Begira, jentilek, Moisesen legea ezagutu gabe ere, legeari dagokiona berez egiten dutenean, nahiz legea ez ezagutu, beraiek bihurtzen dira beren buruarentzat lege. 15 Izan ere, legearen errealitatea beren bihotzetan idatzia daukatela erakusten dute, beren kontzientziak aitortzen duen bezala, batzuetan salatu egiten baititu eta besteetan zuritu. 16 Halaxe azalduko da, Jainkoak, Jesu Kristoren bidez eta nik iragartzen dudan berrionaren arabera, gizon-emakumeen barrua epaituko duen egunean. Moisesen legea eta erdainkuntza 17 Baina zer esan zutaz, judu izenaz harro zauden horretaz? Legean oinarritzen zara eta Jainkoaz harrotzen; 18 haren nahia ezagutzen duzu eta, legeak hala irakatsirik, onena zer den badakizu; 19 itsuen gidaritzat duzu zeure burua, ilunpetan daudenen argitzat, 20 ezikasien hezitzaile* eta ezjakinen irakasletzat, eta hori, ezagutzaren eta egiaren adierazpena legean duzulako. 21 Zuk, bada, besteri irakasten diozun horrek, nola ez diozu irakasten zeure buruari? Ez dela ostu behar hots egiten duzun horrek, zergatik osten duzu zeuk? 22 Adulteriorik ez dela egin behar esan, eta zeuk egiten duzu adulterioa! Sasijainkoak higuingarriak direla esan, eta tratuan jarduten duzu haien jauretxeetan! 23 Legeaz harrotzen zaren horrek, nola desohoratzen duzu Jainkoa, legea hautsiz? 24 Horrela, Liburu Santuak* dioen bezala, zuengatik atzerritarrek Jainkoaren izena gaitzesten dute. 25 Erdainkuntza baliotsua duzu, bai, baina legea betetzekotan. Legea hausten baduzu, berriz, erdainkuntzarik ez bazenu bezala da. 26 Erdaingabea, ordea, legearen 232

aginduak betetzen baditu, ez ote du erdaindutzat hartuko Jainkoak? 27 Eta, gorputzez erdaingabea izan arren, legea betetzen duenak epaituko zaitu zu, zeure lege-liburu eta erdainkuntza guztiekin legea betetzen ez duzun hori. 28 Izan ere, benetako judua ez da kanpotik hala dena; eta benetako erdainkuntza ez da kanpotik gorputzean egiten dena. 29 Benetako judua barrutik da, eta benetako erdainkuntza bihotzekoa, Espirituak egiten duena eta ez idatzitako legeak*. Hau da, gizakiak ez, baina Jainkoak aintzat hartzen duena. Juduak eta Jainkoaren agintzariak 3,1 Zer du, bada, hoberik juduak? Edo zer dakar onik erdainkuntzak? 2 Asko, noski, alde guztietatik. Lehenengo eta behin, Jainkoak bere hitzak* juduei eman zizkielako. 3 Haietako batzuk ez zirela leial izan? Eta zer? Haien leialtasun-ezak huts bihurtuko ote du Jainkoaren leialtasuna? 4 Ez horixe! Garbi aitortu beharra dago Jainkoa egiatia dela; gizon-emakume guztiak, berriz, hitz ustelekoak, Liburu Santuak* dioen bezala: Horrela, leial zarela agertuko dute zure hitzek, eta auzian garaile aterako zara. 5 Baina gure zuzentasun-ezak Jainkoaren zuzentasuna nabariago egiten badu, ez al genuke esan behar --giza erara mintzatuz-- zuzengabea dela Jainkoa bere haserrea gure gainera isurtzean? 6 Inola ere ez! Hala balitz, nola epai lezake Jainkoak mundua? 7 Baina Jainkoaren leialtasuna nire leialtasun-ezaz nabarmenago agertzen bada haren aintzarako, zergatik kondenatzen nau Jainkoak bekatari bezala? 8 Zergatik ez esan: <<Egin dezagun gaiztakeria*, ongia etor dadin?>> Horrela irakasten omen dut nik, batzuek gezurrez diotenez. Ongi merezia dute gaitzespena horrelakoek. Liburu Santuek diotenez, gizadi osoa bekatuaren menpean 9 Zer, bada? Ba ote dugu juduok abantailik? Azken batean, ez; zeren, erakutsi berri dugun bezala, denak, bai juduak, bai jentilak, bekatupean baitaude. 10 Eta honelaxe diote Liburu Santuek*: Ez da bat bera ere zuzenik, 11 ez zentzu onekorik, ez Jainkoa bilatzen saiatzen denik. 12 Denak okertu dira, bat egin dute galdukerian. Ez da inor on dagienik, bat bera ere ez. 13 Haien eztarria hilobi zabaldua, haien mihian azpikeria, haien ezpainetan sugegorri-pozoia. 14 Betea dute ahoa madarikazioz eta mingostasunez. 15 Arinak dituzte oinak odola isurtzeko; 233

16 hondamendia eta zoritxarra uzten dute pasatzen diren tokian; 17 ez dute ezagutzen bake-bidea. 18 Haiengan ez da Jainkoarenganako beldurrik. 19 Badakigu legeak dioen guztia* legepean daudenentzat esaten duela, denen ahoak itxi daitezen eta mundu osoa Jainkoaren aurrean errudun ager dadin. 20 Jainkoak ez du inor errugabetzat jotzen* legea betetzeagatik. Izan ere, legearen eginkizuna bekatua ezagutaraztea da. SALBAMENERAKO BIDEA (3,21--4,25) Sinesmena salbamenaren iturri 21 Baina orain, legea alde batera utziz agertu du Jainkoak bere salbamen-indarra, legeak eta profetek adierazia. 22 Jainkoaren salbamen-indar hau Jesu Kristoganako sinesmenaren bidez heltzen da, fededun guztiengana heldu ere. Jainkoak ez du bereizkeriarik egiten, 23 denek egin baitzuten bekatu eta denak aurkitzen dira geroztik Jainkoaren aintzarik gabe*. 24 Baina Jainkoak bere onginahiaz eta dohain hutsez onartu ditu, Jesu Kristoren bitartez burutu duen askapenari* esker. 25-26 Jesu Kristok bere odola isuri zuen, eta Jainkoak barkamen-bide egin du Kristo beronengan sinesten dutenentzat. Horrela, garbi erakusten du Jainkoak zuzen jokatu zuela bere eramanpenaz lehengo bekatuak zigortu gabe utzi zituenean, eta zuzen jokatzen duela orain ere, bera salbatzaile azaldu eta Jesusengan sinesten dutenak onartzen dituenean*. 27 Non da, bada, zure harrobidea? Ezereztua da. Zeren izenean? Egintzen izenean? Ez, sinesmenaren izenean baizik. 28 Ziur baitakigu sinesmenaren bidez onartzen dituela Jainkoak gizon-emakumeak, eta ez legea betetzeagatik. 29 Juduena ote da bakarrik Jainkoa? Ala beste herriena ere bai? Beste herriena ere bai, noski. 30 Jainkoa bat bakarra da, eta berak sinesmenaren bidez onartzen ditu denak, erdainduak nahiz erdaingabeak izan. 31 Beraz, sinesmena dela eta, baliogabe uzten al dugu legea? Ez horixe! Berretsi, bai, berresten dugu legea. Abrahamen ikasbidea 4,1 Eta zer esan gure arbaso Abrahami gertatu zitzaionaz? 2 Izango zukeen zertan harrotu, Jainkoak bere egintzengatik onartu balu; baina ez zuen Jainkoaren aurrean harrotzerik izan. 3 Izan ere, hau dio Liburu Santuak: Abrahamek sinetsi egin zuen Jainkoarengan eta, horregatik, Jainkoak zuzenetsi egin zuen. 4 Lan egiten duenari saria ez zaio dohain huts bezala ematen, zor zaion zerbait bezala baizik. 5 Baina inolako lanik egin ez arren, erruduna errugabe egiten duen Jainkoarengan sinesten duena, sinesmen horri esker onartuko du Jainkoak. 6 Davidek ere zoriontsu dela dio Jainkoak, egintzei begiratu gabe, zuzentzat onartzen duena: 7 Zoriontsua Jainkoak hobena kendu eta bekatuak barkatu dizkiona. 234

8 Zoriontsua Jainkoak bekatua egozten ez diona. 9 Zorion hau, ordea, erdainduari bakarrik ote dagokio, ala erdaingabeari ere bai? Esan bezala, sinesmenagatik onartu zuen Jainkoak Abraham zuzentzat. 10 Baina noiz onartu zuen? Erdaindu aurretik ala ondotik? Aurretik, noski, ez ondotik. 11 Erdainkuntza ezaugarri gisa eman zion Jainkoak, erdaindu aurretik sinesmenari esker onartu zuela adierazteko. Horrela, sinesten duten erdaingabe guztien aita da Abraham: hauek ere zuzentzat onartzen ditu Jainkoak; 12 era berean, erdainduen aita da: erdainduak izateaz gainera, Abraham gure aitak erdaindu aurretik zeukan sinesmenaren urratsei jarraitzen dietenen aita, alegia. Agintzaria sinesmenaren bidez bete 13 Beren oinordekotza mundua izango zutela agindu zien Jainkoak Abrahami eta ondorengoei. Agintzari hau, ordea, ez zegokion legea betetzeari, sinesmenak duen salbamen-indarrari* baizik. 14 Legea betetzen dutenak bakarrik balira oinordeko, hutsean geldituko litzateke sinesmena eta baliogabe agintzaria. 15 Legeak zigorra dakar ondorio; baina legerik ez dagoenean, ez da lege-hausterik ere. 16 Beraz, agintzaria, dohain hutsa izanik, fedeari dagokio; horrela, Abrahamen ondorengo guztientzat balio du, legearen arabera ondorengo direnentzat ez ezik, bai eta Abrahamen sinesmenaren arabera direnentzat ere. Bera aita dugu guztiok, 17 Liburu Santuak dioen bezala: Herri askoren aita egin zaitut. Abraham aita dugu, beraz, Jainkoaren aurrean; hark sinetsi egin baitzuen hilak biziarazten eta izaterik ez dutenak izatera deitzen dituen Jainkoarengan. 18 Abrahamek sinetsi egin zuen inolako itxaropiderik ez zegoenean; horrela, herri askoren aita egin zen, Jainkoak esan zionaren arabera: Horrenbeste izango dira zure ondorengoak. 19 Ez zitzaion moteldu sinesmena, bere gorputza ia hila --ehun urte hurbil baitzituen-- eta Sararen sabela ere agorra zela ikusi arren. 20 Jainkoaren agintzariaren aurrean ez zen sinesgogor izan, ez eta zalantzan ibili ere, baizik eta sendotu egin zen sinesmenean; horrela, Jainkoak egia zioela aitortu zuen*, 21 erabat ziur baitzegoen hark hitz emana betetzeko zuen ahalmenaz. 22 Horrexegatik, hain zuzen, onartu egin zuen Jainkoak. 23 Baina Liburu Santuak ez du hori harengatik bakarrik esaten, 24 guregatik ere badio; gu ere, Jesus gure Jauna hilen artetik piztu zuenarengan sinesten dugunok, sinesmenari esker onartuko baikaitu Jainkoak. 25 Gure bekatuengatik eman zuten Jesus heriotzara, eta gure salbamenerako* izan zen piztua. KRISTAU BIZIERA BERRIA (5,1--8,39) Bakea eta salbamena Jainkoarekin adiskidetuei 5,1 Beraz, Jainkoak sinesmenaren bidez onartu gaituelarik, bakean gaude berarekin, Jesu Kristo gure Jaunari esker. 2 Berari esker, sinesmenaren bidez* eman digu Jainkoak bere onginahia geureganatzea. Egoera honetan sendo irauten dugu eta harro gaude Jainkoaren aintza iritsiko dugulako itxaropenez. 3 Eta ez hori bakarrik, harro gaude atsekabeez ere; bai baitakigu atsekabeak eramanpena duela ondorio; 4 eramanpenak probaldia gainditzeko gai egiten gaituela, eta probaldia gainditzeak itxaropena sendotu egiten duela; 5 eta itxaropenak ez du huts egiten, Jainkoak bere maitasuna isuri baitigu geure bihotzetara, berak emandako 235

Espiritu Santuaren bitartez. 6 Izan ere, oraindik bekatupean indargabe ginela, Jainkoak erabakitako garaian, gaiztoen alde hil zen Kristo. 7 Nekez hilko litzateke norbait pertsona zuzen baten alde; agian bai, badaiteke norbait pertsona on baten alde hiltzeko prest egotea. 8 Baina Kristo gu oraindik bekatari ginela hil zen gure alde: honela erakusten du Jainkoak guri digun maitasuna. 9 Orain, Jainkoak Kristoren odolaz onartu gaituelarik, zenbatez gehiago ez ote gaitu salbatuko zigorretik beraren bitartez! 10 Zeren eta, etsai ginelarik, Jainkoak bere Semearen heriotzari esker berekin baketu bagintuen, behin baketuz gero, zenbatez gehiago ez ote gaitu salbatuko beraren biziaz! 11 Are gehiago, Jainkoaz harro gaude Jesu Kristo gure Jaunari esker, beronen bitartez Jainkoarekin baketzea iritsi baitugu dagoeneko. Adam eta Jesu Kristo 12 Gizon baten bidez sartu zen bekatua munduan, eta bekatuaren bidez heriotza; horrela, gizon-emakume guztiengana zabaldu zen heriotza, guztiek egin baitzuten bekatu*. 13 Egia da, legea baino lehen bazela bekatua munduan; baina bekatua ez zaio inori leporatzen, legerik ez badago. 14 Hala ere, Adamengandik Moisesen denboraraino nagusi izan zen heriotza gizakien gain; bai eta Adamena bezalako bekaturik egin ez zutenen gain ere. Adam etortzekoa zen* haren irudi da. 15 Baina bekatua eta Jainkoak egiten digun dohaina ez dira neurri berekoak. Izan ere, gizon bakarraren bekatuaz guztiak hil baldin baziren, askoz ugariago zabaldu da guztiengana Jainkoaren dohaina, hau da, beste gizon bakar bati esker, Jesu Kristori esker, eman zaigun dohaina. 16 Eta ondorioei dagokienez ere, Jainkoak eman digun dohaina ez da gizon bakarraren bekatuarekin alderatzekoa. Izan ere, bekatuak, bakarra izan arren, guztien gaitzespena izan du ondorio; dohainak, berriz, bekatuak asko izan arren, barkamena izan du ondorio. 17 Gizon bakarraren bekatuagatik heriotza nagusi gertatu bazen, zenbatez gehiago ez ote dira bakar batengatik, Jesu Kristogatik, nagusi izango betiko bizitzan Jainkoaren salbazioaren dohain oparoa hartzen dutenak! 18 Beraz, baten bekatuak gizon-emakume guztiei gaitzespena ekarri zien bezala, baten leialtasunak gizon-emakume guztiei salbazioa eta bizia ekartzen dizkie. 19 Eta baten desobedientziak denak bekatari egin zituen bezala, baten obedientziak zuzen egingo ditu denak. 20 Bekatua ugari zedin azaldu zen legea; baina bekatua ugaldu zenean, are ugariago izan zen Jainkoaren onginahia. 21 Izan ere, bekatuak heriotzaren nagusitza ekarri zuen bezala, Jainkoaren onginahiak, gizakia onartuz, betiko biziaren nagusitza ekarri digu, Jesu Kristo gure Jaunaren bitartez. Kristauen biziera berria 6,1 Zer esan honen guztiaren ondorioz? Bekatu egiten jarraitu behar dugula, onginahia ugari dadin? 2 Ez horixe! Nola bizi gintezke oraindik bekatuan, bekatuarentzat hilik gaudenok? 3 Ez al dakizue, bada, bataioaz Jesu Kristori lotuak* izan garenok haren heriotzari izan garela lotuak? 4 Bataioaren bidez berarekin lurperatuak izan garenok haren heriotzari lotuak gaude, Aitaren ahalmenaz Kristo hilen artetik piztu zen bezala, guk ere bizi berria bizi dezagun. 236

5 Berarena bezalako heriotzan hari itsatsiak izan bagara, hari itsasiak izango gara harena bezalako piztueran ere. 6 Badakigu gure izaera zaharra Kristorekin gurutziltzatua izan zela, bekatuzko gure izaera ezereztua geldi zedin, eta aurrerantzean bekatuaren esklabo izan ez gintezen. 7 Izan ere, norbait hilez gero, bekatutik libre gelditzen da*. 8 Kristorekin hil bagara, sinesten dugu, bizi ere berarekin biziko garela. 9 Badakigu Kristo, behin hilen artetik piztuz gero, ez dela berriro hilko: heriok ez du harengan aginterik; 10 haren hiltzea bekatuarentzat behin betiko hiltzea izan baitzen, eta haren bizitzea Jainkoarentzat bizitzea da. 11 Berdin zuek ere: hartu kontuan bekatuarentzat hilda zaudetela eta Jainkoarentzat bizirik, Jesu Kristorekin bat eginik. 12 Beraz, bekatua ez bedi gehiago nagusi izan zuen gorputz hilkorrean. Ez jarri beraren grinen menpean, 13 ez eta eskaini ere bekatuari zeuen gorputzak, gaiztakeria egiteko tresna bihurtuz. Alderantziz, eskaini zeuen buruak Jainkoari, heriotzatik bizitzara itzulitako gizaki bezala, eta jarri zeuen gorputzak Jainkoaren zerbitzura, ongia egiteko tresna* bihurtuz. 14 Horrela, bekatuak ez du zuen gain aginterik izango, ez baitzaudete legepean, Jainkoaren onginahiaren eraginpean baizik. Kristauak bekatutik aske eta Jainkoaren esklabo 15 Beraz, zer? Bekatu egingo ote dugu, legepean ez, baizik Jainkoaren onginahiaren eraginpean gaudelako? Ez horixe! 16 Badakizue, norbaiten menpean jartzen bazarete esklabo bezala berari obeditzeko, obeditzen diozuen haren esklabo egiten zaretela: bekatuari obeditzeko bada heriotzara zoazte, Jainkoari bada, berriz, salbaziora. 17 Baina Jainkoari eskerrak, bekatuaren esklabo zinetenok, irakatsi zaizuen ikasbidea bihotzez onartu duzue 18 eta, bekatutik askatuta, ongiaren zerbitzura jarri zarete. 19 Giza erara mintzo natzaizue, ulertzeko duzuen ahulezia kontuan harturik. Lehen, zeuen buruak lizunkeriaren eta gaiztakeriaren zerbitzura jarri zenituzten, erabat gaiztotzeraino; era berean orain, jar zaitezte ongiaren zerbitzura, erabat Jainkoarenak izan zaitezten. 20 Bekatuaren esklabo zinetenean, ez zenuten ongiarekin loturarik. 21 Eta zer fruitu izan zenuten orduan? Orain lotsa ere ematen dizue orduko hark, ondorioa heriotza baitu. 22 Orain, ordea, bekatuaren menpetik askaturik eta Jainkoaren esklabo eginik, erabat Jainkoarenak izatea duzue fruitu, eta honek betiereko bizia du ondorio. 23 Bekatuak dakarren ordaina heriotza da; Jainkoak ematen digun dohaina, berriz, betiereko bizia, Jesu Kristo gure Jaunaren bitartez eman zaiguna. Kristaua Moisesen legetik aske 7,1 Ez al dakizue, senideok --legeen berri* dakizuenoi mintzo natzaizue--, gizakia bizi den bitartean bakarrik behartzen duela legeak? 2 Adibidez, emaztea senarra bizi den bitartean bakarrik dago legez senarrari lotua. Senarra hiltzen denean, ordea, ezkontza-legetik askatua gelditzen da. 3 Horregatik, senarra bizi den bitartean beste gizon batekin elkartzen den emaztea adulteriogile bihurtzen da. Senarra hilez gero, berriz, ezkontza-legetik askatua gelditzen da, eta ez da adulteriogile, beste gizon batekin elkartu arren. 4 Horrela bada, ene senideok, zuek ere hil zen Kristoren gorputzeko eginak izan zaretenez gero, legearentzat hilda zaudete, eta beste batenak zarete jadanik --hilen artetik piztu zenarenak, alegia--, Jainkoarentzat fruitu onak emateko. 5 Geure giza grinen menpean* bizi ginenean, legeak 237

bekaturako grinak pizten zituen guregan, eta horrela heriotza ekarri zigun fruitu. 6 Baina orain, lotuak gintuen legearentzat hilak gaudelarik, legetik aske gaude; horrela, Espirituaren bizi berriaren arabera zerbitza dezakegu Jauna, eta ez lege idatziaren arau zaharraren arabera*. Bekatua eta Moisesen legea 7 Horrekin zer esan nahi dugu? Legea bekatu dela? Ez horixe! Hala ere, legearen bidez bakarrik ezagutu nuen bekatua. Gutizia zer den ez nukeen jakingo legeak hau esan ez balu: Ez gutiziatu. 8 Bekatuak, agindutik bide hartuta, era guztietako gutiziak ernearazi zituen niregan. Legerik ezean, bekatua hila dago. 9 Garai batean, oraindik legerik ez zegoenean, ni bizirik nengoen; agindua etorri zenean, ordea, bekatua piztu zen 10 eta ni hil egin nintzen. Horrela, bizia emateko zen agindua heriotza-emaile gertatu zitzaidan. 11 Izan ere, bekatuak, agindutik bide hartuta, liluratu egin ninduen eta aginduaren bidez hil. 12 Legea, izan, santua da, eta agindua ere santua, zuzena eta ona da. 13 Orduan, ona zen hura heriozbide gertatu ote zitzaidan? Ez! Hil, bekatuak hil ninduen; baina bekatua bekatu bezala azaltzeko, berez ona zen aginduaz baliatu zen. Horrela, aginduari esker agertu da bete-betean bekatuaren kaltegarritasuna. Bekatuaren aurkako borroka 14 Jakin badakigu legea espirituaren arlokoa dena; ni, berriz, gizon ahula naiz, bekatuari saldua. 15 Ez dut neure jokabidea ulertzen, nahi dudana ez baitut egiten, eta gorroto dudana, huraxe dut egiten. 16 Baina egiten dudana gogoz kontra egiten badut, horrekin legea ona dela aitortzen dut; 17 baina, orduan, egiten duena ez naiz ni, niregan ari den bekatua baizik. 18 Ongi ikusten dut ez dagoela niregan --nire giza grinetan*, alegia-ezer onik, nire esku baitago on egin nahi izatea, baina ez on egitea. 19 Nahi dudan ongia ez dut egiten, eta nahi ez dudan gaizkia egiten dut. 20 Nahi ez dudana egiten badut, ordea, ez dut nik egiten, niregan ari den bekatuak baizik. 21 Beraz, lege hau sumatzen dut neuregan: ongia egin nahi dudalarik, gaizkia bakarrik dudala neure esku. 22 Neure barruan atsegin zait Jainkoaren legea; 23 baina neure gorputzean beste lege bat ikusten dut, nire adimenaren legeari borroka egiten diona, eta niregan ari den bekatuaren lege horrek preso hartua nauka. 24 Ene zoritxarra! Nork askatuko nau heriotzara naraman nire izaera honetatik*? 25 Jainkoak, Jesu Kristo gure Jaunaren bitartez. Eskerrak berari! Honela bada, adimenaren aldetik Jainkoaren legea dut zerbitzatzen; gizon ahul naizen aldetik, berriz, bekatuaren legea. Espirituaren eragina 8,1 Orain, beraz, ez da gaitzespenik Jesu Kristorekin bat direnentzat. 2 Izan ere, Jesu Kristori esker, bizia ematen duen Espirituaren legeak askatu egin zaitu* bekatuaren eta heriotzaren legetik. 3 Legeak giza ahuleziagatik ezin zuena, Jainkoak egin du: gurea bezalako bekatuzko izaeran bidali du bere Semea eta honek, bere burua barkamen-oparitzat eskainiz*, kondenatu egin du bekatua bere giza izaera hilkorrean. 4 Honela, bete dezakegu legeak eskatzen duena, ez baikara giza grinen arabera* bizi, Espirituaren arabera baizik. 5 Giza grinen arabera bizi direnek gogoak ere halakoak dituzte; Espirituaren arabera 238

bizi direnek, berriz, gogoak ere Espirituarenak. 6 Giza grinei jarraitzeak heriotzara darama; Espirituari jarraitzeak, berriz, bizitzara eta bakera. 7 Izan ere, giza grinei jarraitzen dietenak Jainkoaren aurkako dira; ez dute nahi eta ez dira ere gauza Jainkoaren legeari jarraitzeko. 8 Horregatik, giza grinen menpean bizi direnak ezin daitezke Jainkoaren gogoko izan. 9 Zuek, ordea, ez zarete bizi grina horien menpean, Espirituaren menpean baizik, Jainkoaren Espiritua zuengan bizi baita. Norbaitek Kristoren Espiritua ez badu, hori ez da Kristorena. 10 Kristo zuengan baldin badago, berriz, gorputza bekatuagatik hil egingo den arren, Espirituak badu bizia, Jainkoaren salbamen-indarrari esker. 11 Jesus hilen artetik piztu zuen Jainkoaren Espiritua zuengan bizi bada, Kristo hilen artetik piztu zuenak berak biziaraziko ditu zuen gorputz hilkorrak ere, zuengan bizi den bere Espirituaren bitartez. 12 Zorretan gaude, beraz, senideok, baina ez giza grinekin, haien arabera bizitzeko. 13 Horrela bizitzen bazarete, hil egingo zarete; baina Espirituaren bidez giza egintza gaiztoei uko egiten badiezue, bizi egingo zarete. 14 Jainkoaren Espirituak gidatzen dituenak Jainkoaren seme-alaba dira. 15 Zuek ez duzue hartu esklabo egingo zaituzten espiritua, berriro beldurpean bizitzera eramango zaituztena, alegia; zuek, seme-alaba egiten zaituzten Espiritua hartu duzue, eta Espirituaren bidez <>, hau da, <>, esanez hots egiten diozue Jainkoari. 16 Espiritu berberak barrutik aitortzen digu Jainkoaren seme-alaba garela; 17 eta, seme-alaba bagara, bai eta oinordeko ere, Jainkoaren oinordeko eta Kristoren oinordekide; zeren, nekeetan Kristoren kideko garenez gero, aintzan ere beraren kideko izango baikara. Kristau-itxaropena eta betiko aintza 18 Nire iritzian, oraingo neke-lanak ezer gutxi dira gero guregan azalduko den aintzaren aldean. 19 Izadia* bera ere irrikaz dago, zain-zain, Jainkoak noiz agertuko zer den beraren seme-alaba izatea. 20 Izadiak, bere benetako helburua galdua izan arren --ez bere gogoz, horretara behartu zuenarengatik* baizik--, badu itxaropena, 21 esklabotza eta hondamenditik askatua izan eta Jainkoaren seme-alaben aintzazko askatasunean parte izateko. 22 Badakigu, izan ere, izadi osoa erdiminetan intzirika dagoela orain arte. 23 Eta hura ez ezik, geu ere bai: Espiritua lehen-dohaintzat hartu dugunok intzirika gaude geure barruan, Jainkoak noiz askatuko eta bere seme-alaba noiz egingo* gaituen zain. 24 Salbatuak gaude, bai, baina itxaropenetan bakarrik. Eta itxaro duguna begien aurrean bagenu, hori ez litzateke itxaropena izango, inork ez baitu itxaroten begien aurrean duena. 25 Baina ikusten ez duguna itxaro badugu, iraupenez behar dugu zain egon. 26 Era berean, Espiritua datorkigu geure ahulezian lagun, guk ez baitakigu behar bezala otoitz egiten; baina Espirituak berak erregutzen du gure alde esanezin ahalako intziriz. 27 Eta bihotzak aztertzen dituen Jainkoak ezagutzen du zein den Espirituaren gogoa, Espirituak Jainkoaren asmoen erara erregutzen baitu fededunen alde*. 28 Badakigu Jainkoak bera maite dutenen onerako bideratzen dituela gauza guztiak, bere aurre-erabakiz deitu dituenen onerako, alegia. 29 Aurrez ezagutu zituenak, aukeratu ere egin zituen Jainkoak, bere Semearen irudiko izan zitezen, eta, horrela, Semea senide askoren artean lehen-seme izan zedin. 30 Aurrez aukeratu zituenak deitu ere egin zituen; deituak, berriz, zuzenetsi egin zituen, eta zuzenetsiak aintzaz bete. Jainkoaren maitasunari gorazarrea

239

31 Horiek horrela, zer esango dugu? Jainkoa gure alde baldin badugu, nor gure aurka? 32 Bere Semea bera ukatu ez zigunak, baizik eta gu guztion alde heriotzara eman zuenak, nola ez dizkigu harekin batera gauza guztiak dohain emango? 33 Nork salatuko ditu Jainkoak aukeratuak, Jainkoak berak zuzentzat onartu baditu? 34 Nork kondenatuko ditu? Jesu Kristo da hil zena; are gehiago, piztu ere egin zena, eta orain Jainkoaren eskuinaldean gure alde erreguka ari dena! 35 Nork aldenduko gaitu Kristok digun maitasunetik? Atsekabeak, larriak, erasoaldiak, goseak, jantzirik ezak, arriskuak, ezpatak? 36 Liburu Santuak dioen bezala: Zuregatik egunoro hilzorian gauzkate; hiltzeko ardiak bezala garabiltzate. 37 Baina guztiotan erraz ateratzen gara garaile, maite izan gaituenari esker. 38 Bai baitakit ziur, ez herio eta ez bizi, ez aingeru eta ez goiko beste indar, ez oraingo eta ez geroko, ez inolako botere, 39 ez ortziko eta ez lur azpiko indar, ez beste izakik, ez gaituela aldenduko Jainkoak Jesu Kristo gure Jaunarengan agertu digun maitasunetik. ISRAELDARREN SALBAMENA (9,1--11,36) Israeldarrak Jainkoaren herri hautatua 9,1 Egia diot --Kristo dut lekuko--, ez diot gezurrik, neure kontzientziak ere, Espiritu Santuak argiturik, hala aitortzen dit: 2 handia da nire nahigabea, etengabea nire bihotzaren mina. 3 Ni neu madarikatua* izatea --Kristorengandik aldendua izatea-- ere onartuko nuke, baldin eta hori nire odoleko senideen onerako balitz. 4 Israelen ondorengo dira eta Jainkoak seme-alabatzat hartu zituen; beraiek dituzte Jainkoaren presentzia aintzatsua, itunak, legea, kultua, eta 5 beraienak dira arbasoak eta, giza jatorriari dagokionez, beraiengandik dator Kristo, gauza guztien gainetik dagoen Jainkoa. Bedeinkatua bedi menderen mendetan! Amen. 6 Ez du, ez, huts egin Jainkoaren hitzak. Gertatzen dena da Israelen jatorriko guztiak ez direla benetako Israel herri, 7 ez eta Abrahamen jatorriko guztiak ere Abrahamen benetako seme-alaba. Jainkoak esan zion Abrahami: Isaaken bidez izango dituzu ondorengoak. 8 Honek esan nahi du, ez duela giza sortzeak Jainkoaren benetako seme-alaba egiten, baizik eta Jainkoaren agintzariaren arabera sortuak direla Abrahamen benetako ondorengoak. 9 Izan ere, hona hemen egindako agintzaria: Urtebete barru itzuliko natzaizu, eta ordurako Sarak semea izango du. 10 Are gehiago, Rebekak bikiak izan zituen Isaak gure arbasoagandik. 11-13 Eta seme haiek jaio aurretik, artean ez onik, ez gaitzik egiteko gai ez zirela, Jainkoak esan zion Rebekari: Zaharrena gazteenaren morroi izango da, edo beste pasarte batek dioen bezala, Jakob izan nuen maite, eta ez Esau*. Eta hori guztia, Jainkoak aukeratzeko duen askatasuna berresteko eta Jainkoak, aukera egiterakoan, giza jokabidea ez, baizik eta bere dei hutsa hartzen duela kontuan adierazteko izan zen. 240

14 Eta zer esan guk? Jainkoa ez dela zuzena? ez eta inola ere, 15 berak esana baitio Moisesi: Nik mesede egin nahi diodanari egiten diot mesede, eta gupida izan nahi diodanari izaten gupida. 16 Arazoaren gorabehera ez dago norberak nahi izatean edota norbera saiatzean, Jainkoak errukia izatean baizik. 17 Honela esaten dio Jainkoak faraoiari Liburu Santuan: Honetarako utzi zaitut bizirik: nire ahalmena erakusteko eta mundu osoak nor naizen jakin dezan. 18 Beraz, Jainkoak nahi duenari dio erruki eta nahi duena uzten du bihotz-gogortzen. Jainkoa eskuzabal israeldarrekin 19 Baina esango didazu: <> 20 Baina nor zara zu, gizagaixo hori, Jainkoari kontuak eskatzeko? Buztinezko ontziak esango ote dio buztinlariari: <> 21 Buztina ez ote dago buztinlariaren esku, honek lur beretik ontzi baliotsuak nahiz ontzi arruntak egiteko? 22 Jainkoak bere haserrea erakutsi eta indarra azal zezakeen, nahi izanez gero, baina eramanpen handiz jasan zituen zigorra merezi zutenak eta hondatuak izateko zeudenak. 23 Horrela erakutsi nahi izan zuen zein eskuzabal zen errukiz hartu zituenekin, bere aintza azaltzeko aukeratu zituenekin. 24 Hauen artean gaude gu ere, Jainkoak juduen artetik ez ezik, jentilen artetik ere deituok. 25 Hori da Oseasen liburuan esaten dena: <<Ez-nire-herria>>ri <> esango diot; eta <<Ez-maitea>>ri <<Maitea>>*. 26 Eta, <> esan beharrean, <<Jainko biziaren seme-alaba>> deituko ditu Jainkoak. 27 Isaiasek, berriz, hau dio Israeli buruz: Israeldarrak itsasoko hondarrak bezain ugariak izango balira ere, bakar batzuk besterik ez dira salbatuko. 28 Beteko du erabakia Jaunak, oso-osorik eta luzapenik gabe bete ere lurrean. 29 Baina Isaiasek beste hau ere esan zuen aurrez: Jaun ahalguztidunak gutariko batzuk 241

bizirik utzi ez balitu, Sodoma eta Gomorraren azkena izango genukeen guk ere. Israeldarren jokaera 30 Eta zer dugu honen ondorio? Jentilek, Jainkoaren onespena* bilatzen saiatu gabe, Jainkoaren onespena iritsi zutela, fedeaz iristen den onespena, alegia. 31 Israelek, berriz, Jainkoaren onespena emango zion legea betetzen saiatu arren, ez zuela helburua iritsi. 32 Eta hori zergatik? Fedean oinarritu beharrean, egintzetan oinarritu zirelako. Horrela, behaztopa-harrian egin zuten estropezu, 33 Liburu Santuak dioen bezala: Hona nik Sionen behazto-harria ipini, erorarazteko harkaitza. Baina horretan sinesten duenak ez du huts egingo. 10,1 Senideok, hauxe da nire bihotzeko irrikarik handiena eta israeldarren alde Jainkoari eskatzen diodana: salbamenera hel daitezela. 2 Aitortzen dut beraien artean jainkozale sutsuak badirela, baina ez dute zuzen ulertzen. 3 Ez dute ulertu Jainkoak ematen duela salbamena*, eta beren kabuz lortu nahi izan dute, Jainkoarengandik datorrena onartu gabe. 4 Legearen helburua*, izan ere, Kristo da, eta beronen bidez ematen zaie fededun guztiei Jainkoaren onespena. Jainkoa gizadi osoaren salbatzaile 5 Legearen bidez lortzen den salbamenaz, hau dio Moisesek: Legea betetzen duena beraren bidez biziko da*. 6 Fedearen bidez lortzen denaz, berriz, beste hau: Ez esan zeure baitan: Nor igoko da zerura? --Kristo handik jaitsarazteko, alegia--; 7 edo: Nor jaitsiko da leizera? --Kristo hilen artetik igoarazteko, alegia--. 8 Zer dio, orduan, Liburu Santuak? Esku-eskura duzu hitza, zeure ahoan eta zeure bihotzean. Hitz hori*, hain zuzen, guk hots egiten dugun fedearen mezua da. 9 Izan ere, zeure ahoz Jesus Jauna dela aitortzen baduzu, eta zeure bihotzean Jainkoak hilen artetik piztu zuela sinesten baduzu, salbatu egingo zara. 10 Zeren, bihotzez sinesten duena onartu egiten baitu Jainkoak, eta ahoz aitortzen duena salbatu egiten da. 11 Hau dio Liburu Santuak: Harengan sinesten duenak ez du huts egingo. 12 Judua izan ala ez, ez dago bereizketarik, bat bera baita guztien Jauna, dei egiten dioten guztientzat eskuzabala. 13 Izan ere, Jaunari dei egin diezaiona salbatuko da. 14 Nola, ordea, dei egin, harengan sinesten ez badute? Nola sinetsi, haren entzuterik ez badute? Nola entzun, nork hots eginik ez bada? 15 Nola hots egin, hartarako bidalirik ez bada? Liburu Santuak dioen bezala: Bai ederrak berrionak ekartzen dituztenen oinak! 16 Ez diote, ordea, denek harrera ona egin berrionari. Isaiasek esaten du: Jauna, nork sinetsi du gure mezua? 17 Beraz, mezutik dator sinestea, eta mezua Kristoren berri ematea da. 18 Eta 242

galdetzen dut: Ez al dute entzun? Bai, noski. Lurbira guztira zabaltzen da haien hotsa, munduaren bazterreraino haien mezua. 19 Eta berriro galdetzen dut: Israelek ez ote du, bada, ulertu? Lehenengo, hona Moisesek dioena: Herri ez den batekin minduko zaituztet, nazio ergel baten bidez haserrearaziko. 20 Isaias, bere aldetik, hau esatera ausartzen da: Nire bila ez zebiltzanei atera nintzaien bidera; nitaz galdetzen ez zutenei agertu nintzaien. 21 Israeli buruz, berriz, hau dio: Egun osoan luzatuak nituen eskuak, herri sinesgogor eta errebeldeagana. Israel herriaren hondarrak 11,1 Galdera egiten dut: Jainkoak baztertu egin ote du bere herria? Inola ere ez! Neu ere israeldarra naiz, Abrahamen jatorrikoa, Benjaminen leinukoa. 2 Jainkoak ez du baztertu beretzat aukeratu zuen herria. Gogoan duzue, noski, Liburu Santuak Eliasi buruz dioena, nola hitz egiten zion Jainkoari Israelen aurka: 3 Jauna, zure profetak hil egin dituzte eta zure aldareak hondatu. Ni bakarrik gelditu naiz, eta nire bila ere badabiltza bizia kentzeko. 4 Baina Jaunaren mintzoak zer erantzuten dio? Utzi ditut neuretzat Baalen aurrean belaunikatu ez diren zazpi mila gizon*. 5 Bada orain ere, gure egunotan, hondar bat, Jainkoak onginahi hutsez aukeratua. 6 Eta onginahi hutsez baldin bada, ez da egintzengatik; bestela, onginahia ez litzateke onginahi izango. 7 Zer esan nahi du horrek? Israel herriak ez zuela aurkitu bila zebilena, eta Jainkoak aukeratuek lortu dutela; gainerakoak, berriz, itsuturik gelditu dira, 8 Liburu Santuak dioen bezala: Jainkoak adimena itsutu egin zien. Begiak eman zizkien, baina ez ikusteko, belarriak ere bai, baina ez entzuteko Eta horrela gaur arte. 243

9 Eta Davidek honela dio: Gerta bekizkie beren otorduak* tranpa eta sare, erorbide eta zigor. 10 Lauso bitez haien begiak, ez dezaten ikus, makur bekie bizkarra betiko. Israeldarrak eta jentilak 11 Beste galdera bat: Gehiago ez zutitzeko erori ote da Israel? Inola ere ez! Haiek erori zirelako heldu dira jentilak salbamenera, eta hori israeldarren jelosia pizteko gertatu da. 12 Beraz, haien erortzea munduarentzat aberaspide, hau da, haien hutsegitea jentilentzat aberaspide gertatu bada, zenbatez aberasgarriago ez ote da izanen Israel osoak salbamena iristea! 13 Orain, zuei, jentiloi, mintzo natzaizue: jentilen apostolu naizenez gero, ospetsu egin nahi dut neure zerbitzu hau, 14 ea neure jatorrikoen jelosia pizten dudan eta haietako batzuen batzuk salbatzen ditudan. 15 Israeldarrak baztertzetik munduari Jainkoarekin baketzea etorri baldin bazaio, zer ote datorke Jainkoak berriro haiek onartzetik? Heriotzatik bizira etortzea* litzateke hori! 16 Gainera, lehen opilak Jainkoari sagaratuak badira, bai eta oraldi osoa ere eta, sustraia sagaratua bada, bai eta adarrak ere. 17 Bai, adar batzuk moztu dizkio Jainkoak Israeli, eta moztu gabekoen artean zu txertatu, basolibondo zaren hori; horrela, haiekin batera, olibondoaren sustraitik datorren izerdian partaide gertatu zara. 18 Baina ez harrotu adar moztuen lepotik. Eta harrotzeko tentazioa baduzu, izan gogoan, ez diozula zuk eusten sustraiari, sustraiak zuri baizik. 19 Zuk esan dezakezu: <>. 20 Hala da, beren sinesmen-ezagatik moztu zituen, eta zuk zeure sinesmenagatik irauten duzu; ez izan, beraz, harro, eta ibili kontuz. 21 Berezko adar zirenekin Jainkoak begiramenik izan ez bazuen, beharbada zurekin ere ez du izango. 22 Hartu, bada, gogoan Jainkoaren bihotz ona eta zorroztasuna: zorroztasuna erori zirenentzat, bihotz ona zuretzat, baina haren ontasunean irauten baduzu; bestela, zu ere moztu egingo zaituzte. 23 Israeldarrak ere, beren sinesgogorkeriari uko egiten badiote, txertatuko ditu, bai baitu Jainkoak ahalmenik haiek berriro txertatzeko. 24 Jatorriz zeurea zenuen basolibondotik moztu eta zeurea ez zenuen olibondoan txertatu bazintuen, askoz errazago izango du olibondotik sortutakoak beren berezko olibondoan txertatzea. Israel herria eta Jainkoarengandiko salbamena 25 Senideok, ez zaituztet ezjakinean eduki nahi Jainkoak honetan guztian duen asmo ezkutuaz, harro ez zaitezten. Israelgo zati baten itsukeriak jentil-herri guztiak salbamenera heldu arte iraungo du; 26 orduan, Israel osoa salbatuko da, Liburu Santuak dioenez: Siondik etorriko da askatzailea, eta sinesgogorkeria kenduko du 244

Jakoben ondorengoetatik. 27 Hona haiekin egingo dudan ituna, bekatuak barkatuko dizkiedanean. 28 Berrionari dagokionez, israeldarrak Jainkoaren etsai dira, zuen onerako; baina, Jainkoak egindako aukerari dagokionez, maite-maiteak dira beren arbasok direla eta, 29 behin betikoak baitira Jainkoaren dohainak eta deia. 30 Zuek, garai batean Jainkoarekin errebelde zinetenok, orain, israeldarren errebeldiari esker, errukia lortu duzue. 31 Era berean haiek ere: orain errebelde bihurtu dira, zuei izan zaizuen errukiari esker errukia lor dezaten. 32 Jainkoak errebelde izaten utzi baitzien gizon-emakume guztiei, denei erruki izateko. Jainko salbatzaileari gorazarrea 33 Bai handi eta sakonak Jainkoaren eskuzabaltasuna, jakinduria eta ezaguera! Bai aztergaitzak beraren erabakiak eta sumaezinak haren bideak! 34 Nork ezagutu du Jaunaren pentsamendua? Nor izan da haren aholkulari? 35 Nork eman dio hari lehenengo, gero hark itzuli behar izateko? 36 Berarengandik dira gauza guztiak, beraren bidez eta berarentzat. Aintza berari betierean! Amen. KRISTAU JOKAERA (12,1--15,13) Kristauen oparia, bizi eta santua 12,1 Senideok, Jainkoaren maitasunagatik eskatzen dizuet eskain ditzazuela zeuen buruak* opari bizi, santu eta Jainkoarentzat atsegingarri. Hori da egiazko zuen kultua. 2 Ez egokitu mundu honen iritzietara, eraberri zaitezte baizik, zeuen pentsaera aldatuz; horrela bereizi ahal izango duzue zer den Jainkoak nahi duena, zer den ona, atsegingarri zaiona eta bikaina. Bakoitzak bere eginbeharra eliz elkartean 3 Jainkoak eman didan dohainaren izenean, hau diotsuet guztioi eta bakoitzari: ez hartu zeuen burua behar den baino handiagotzat; izan zaitezte neurritsu, Jainkoak bakoitzari eman dion sinesmenaren arabera. 4 Izan ere, gorputza bat den arren, atal asko ditu, eta ez dute atal guztiek eginkizun bera; 5 berdin guk ere: asko garen arren, Kristorekin elkarturik gorputz bat egiten dugu eta guztiok bata bestearen atal gara. 6 Dohain ezberdinak ditugu, Jainkoak eman nahi izan dizkigunen araberakoak. Beraz, Jainkoaren izenean mintzo denak iragar beza Jainkoaren hitza sinesmenari dagokionez*; 7 Jainkoak zerbitzari egin duena saia bedi zerbitzuan; irakaslea irakasten; 8 adore emailea adore ematen. Bere ondasunak banatzen dituenak bana bitza eskuzabaltasunez*; buru egiten duenak egin beza arduraz; erruki-egintzak egiten dituenak, alaitasunez. 245

Elkar maitatu 9 Zuen maitasuna izan bedi itxurakeriarik gabea; gorrotatu gaizkia eta itsatsi ongiari. 10 Maita ezazue elkar bihotzez senide on bezala, elkar nork baino nork maiteago izaten saiatuz. 11 Izan saiatuak eta ez nagi; izan gogoz gartsu, Jauna zerbitzatzeko beti prest. 12 Bizi zaitezte itxaropenean alai; izan eramanpen handiko ezbeharrean eta iraupentsu otoitzean. 13 Lagundu fededunei beren beharretan; eman gogoz ostatu arrotzari. 14 Bedeinka itzazue erasotzen dizuetenak; bedeinkatu eta ez madarikatu. 15 Poztu pozez daudenekin; egin negar negarrez daudenekin. 16 Bizi zaitezte elkar ongi hartuz; ez izan handinahi, apalen mailako baizik; ez jo zeuen buruak jakintsutzat. 17 Ez itzuli inori gaitzik gaitz orde. Saia zaitezte gizon-emakume guztiei ongi egiten. 18 Zuen aldetik eta ahal den neurrian, izan bakean guztiekin. 19 Ene maiteok, ez egin mendekurik zeuen kontura; utzi Jainkoari zigorra ematea, Liburu Santuak hau baitio: Neuri dagokit mendekua, neuk emango diot bakoitzari berak merezia. Hau dio Jaunak. 20 Beraz, zure etsaia gose bada, emaiozu jaten; egarri bada, emaiozu edaten. Horrela, lotsagorritan utziko duzu*. 21 Ez zaitzala gaitzak menpera, baizik eta menperatu gaitza ongiaz. Kristauak agintarien menpeko 13,1 Gizaki orok izan behar du ezarritako agintarien menpeko. Ez baita aginterik Jainkoarengandik ez denik, eta oraingo agintariak ere hark ezarriak dira. 2 Beraz, agintarien menpeko egiten ez denak Jainkoaren erabakiari egiten dio aurka, eta hari aurka egiten dionak beraren epaia izango du. 3 Agintedunak ez dira beldur izatekoak ongi jokatzen denean, gaizki jokatzen denean baizik. Agintarien beldurrik gabe bizi nahi al duzu? Joka ezazu ongi, eta haien onespena izango duzu, 4 Jainkoaren zerbitzari baitira, zuri ongi jokatzen laguntzeko. Gaizki egiten baduzu, ordea, izan beldur, zigortzeko ahalmena ez baitute alferrik. Izan ere, Jainkoaren zerbitzari dira, justizia egin eta gaizkileak zigortzeko. 5 Horregatik, beharrezko da agintarien menpeko izatea, baina zigorraren beldurrez ez ezik, bai eta kontzientziaren eraginez ere. 6 Horrexegatik ordaintzen dituzue zergak ere, agintariak Jainkoaren ordezkari direlako, horretarako jarriak direlako. 7 Eman bakoitzari zor diozuena: zergak, kontribuzioak, begirunea, ohorea, nori berea. Maitasuna legearen muina 8 Ez eduki zorrik inorekin, elkar maitatzekoa baizik, zeren lagun hurkoa maite duenak betea baitu legea. 9 Izan ere, harako Ez egin adulteriorik, ez hil inor, ez ostu, ez gutiziatu eta beste edozein agindu, esaldi honetan biltzen da: Maitatu lagun hurkoa zeure burua bezala. 10 Lagun hurkoa maite duenak ez dio gaitzik egiten. Maite duenak, beraz, erabat betetzen du legea. 11 Horrek guztiak balio berezia du zein garaitan bizi garen jakinik. Izan ere, ordua da lotatik esnatzeko, sinesten hasi berri hartan baino hurbilago baitugu orain salbamena. 12 Badoa gaua, gainean dugu eguna; utz ditzagun, beraz, ilunpetako egintzak eta presta gaitezen argitan jarduteko. 13 Gabiltzan duintasunez, egun-argiz bezala: ez jan-edanean eta hordikerian, ez lizunkeria eta neurrigabekerian, ez haserre eta norgehiagokerian. 14 Bizi zaitezte Jesu Kristo Jaunari itsatsiak, eta ez ibili giza grinak bete nahian. 246

Sinesmen heldugabekoei lagundu 14,1 Egiezue harrera ona sinesmen heldugabekoei*, iritziak direla-eta eztabaidan hasi gabe. 2 Batek, denetik jan dezakeela uste du; sinesmenean heldugabekoak, berriz, barazkiak* bakarrik jaten ditu. 3 Denetik jaten duenak ez dezala gutxiets zerbait jateari uzten diona, eta zerbait jateari uzten dionak ez dezala kondena denetik jaten duena, Jainkoak onartu egin baitu hau ere. 4 Nor zara zu zurea ez den morroia epaitzeko? Hura zutik ala eroria dagoen, nagusiaren arazoa da; eta zutik iraungo du, ahaltsua baita Jauna berari zutik eusteko. 5 Batek garrantzi berezia ematen dio egun bati; beste batentzat, berriz, egun guztiak berdinak* dira. Joka dezala bakoitzak bere kontzientziaren arabera. 6 Halako egunari garrantzi berezia ematen dionak Jaunarengatik ematen dio; denetik jaten duenak Jaunarengatik jaten du, Jainkoari eskerrak ematen baitizkio; jateari uzten dionak ere Jaunarengatik ez du jaten, eta honek ere eskerrak ematen dizkio Jainkoari. 7 Gutariko bat ere ez da beretzat bizi, ez eta hiltzen ere beretzat; 8 bizi bagara, Jaunarentzat gara bizi; eta hiltzen bagara, Jaunarentzat gara hiltzen. Beraz, nahiz bizi nahiz hil, Jaunarenak gara. 9 Horretarako hil eta piztu zen Kristo: hilen eta bizien Jauna izateko. 10 Zergatik kondenatzen duzu, bada, zeure senidea? Eta zergatik gutxiesten? Denok agertu beharko dugu Jainkoaren auzitegian, 11 Liburu Santuak dioen bezala: Neure biziarengatik dagit zin --dio Jaunak--: Belaun oro nire aurrean makurtuko da, eta mihi orok goretsiko du Jainkoa. 12 Izan ere, guztiok eman beharko diogu Jainkoari nork bere buruaren kontu. Ez kondenatu lagun hurkoa 13 Ez dezagun, beraz, gehiago elkar kondena, baizik eta saia zaitezte senideari oztoporik edo erorbiderik ez jartzen. 14 Nik badakit eta ziur nago --Jesus Jaunak esan izan duelako-- ez dela ezer ere berez kutsatua denik; kutsatutzat hartzen duenarentzat bakarrik bihurtzen da zerbait kutsatu. 15 Baina zerbait jateagatik zeure senideari min ematen badiozu, ez zabiltza maitasunaren bidetik. Janariak gorabehera, ez dadila zeure senidea gal, Kristo harengatik hil baitzen. 16 Zuek duzuen askatasun hori ez bedi gaitzesanerako bide gerta. 17 Azken batean, Jainkoaren erregetza ez baitatza jan-edaneko gauzetan, baizik eta Espiritu Santuaren dohain diren zuzentasun, bake eta alaitasunean. 18 Eta Kristo honela zerbitzatzen duena Jainkoari atsegin zaio eta gizon-emakumeek onartua da. 19 Saia gaitezen, bada, bakea indartzeko eta elkarte-bizitza eraikitzeko lagungarri diren gauzetan. 20 Janari-arazo batengatik, ez hondatu Jainkoaren egintza. Janari guztiak garbiak dira; hala ere, ez dago ongi besteak galbidean jarriz zerbait jatea. 21 Hobe duzu haragia, ardoa edo dena delakoa utzi, horiek zure senideari oztopo baldin bazaizkio. 22 Gorde zeuretzat, Jainkoarekiko zeure harremanetarako, sinesmenak ematen dizun askatasun hori. Zorionekoa bere burua errudun sentitu gabe bere aukerak egiteko gauza dena! 23 247

Zilegi ote den ala ez zalantzan dagoela jaten duena errudun da, ez baitu jokatzen berak uste duenaren arabera. Eta norberak uste duenaren arabera ez jokatzea bekatu da. Jesu Kristo kristauen eredu 15,1 Fede heldua dugunok fede heldugabekoen ahuleziak eraman behar ditugu, geuri atsegin zaiguna bilatu gabe. 2 Saia gaitezen guztiok lagun hurkoari atsegin ematen, ona eta fedean hazteko lagungarri zaiona bilatuz. 3 Kristok ere ez zuen bere atsegina bilatu, baizik eta Liburu Santuak dioen hau bete zen harengan: Zure kontrako irainak datozkit gainera. 4 Liburu Santuetan idatzia dagoen guztia gure ikasbiderako dago idatzia, geure eramanpenaz eta Liburu Santuek ematen duten adoreaz itxaropenari euts diezaiogun. 5 Eramanpenaren eta adorearen iturri den Jainkoak eman diezazuela elkar ongi hartzea, Jesu Kristok nahi bezala. 6 Horrela, bihotz batez eta aho batez goretsiko duzue Jainkoa, Jesu Kristo gure Jaunaren Aita. Harrera ona guztiei 7 Beraz, egiozue harrera ona elkarri, Kristok zuei harrera ona egin zizuen* bezala, Jainkoaren aintzarako. 8 Izan ere, Kristo juduen zerbitzari egin zen, Jainkoak arbasoei eginiko agintzariak betetzeko eta, horrela, Jainkoaren leialtasuna agertzeko; 9 eta jentilen zerbitzari ere egin zen, bere errukiagatik Jainkoa gorets zezaten. Hau dio, hain zuzen, Liburu Santuak: Horregatik, atzerritarren artean goretsiko zaitut, eta zure omenez kantatuko dut. 10 Beste batean, berriz, hauxe dio: Naziook, egin poz-oihu haren herriarekin batera. 11 Eta beste batean: Goretsazue Jauna, nazio guztiok, ospa ezazue, herri guztiok! 12 Isaiasek ere hau dio: Erneko da Jeseren sustraia, eta sortuko denak nazioak gobernatuko ditu. Harengan izango dute itxaropen nazioek. 13 Itxaropen-iturri den Jainkoak alaitasunez eta bakez bete dezala zuen fedea, eta Espiritu Santuak eman diezazuela bere indarraz itxaropena gainezka. 248

AZKEN AGURRAK (15,14--16,27) Paulo Jesu Kristoren zerbitzari jentilen artean 14 Senideok, neure aldetik, ziur dakit zuek onginahiz beterik eta jakite guztiz horniturik zaudetena, eta elkarri argi egiteko gai zaretena. 15 Hala ere, ausardia handi samarrez idatzi dizuet han edo hemen, zenbait gauza gogorarazteko. Jainkoarengandik hartu dudan dohainak ematen dit horretarako bide, 16 Jesu Kristoren zerbitzari egin bainau jentilentzat. Apaiz batek bezala betetzen dut Jainkoaren berriona adierazteko eginkizuna; horrela, jentilak, Espiritu Santuak sagaraturik, Jainkoarentzat opari atsegingarri* izan daitezen. 17 Jainkoaren zerbitzuari dagokionean, Kristorengan jartzen dut neure harrobidea; 18 horregatik, hau bakarrik aipatzera ausartuko nintzateke: Jesu Kristok nire bidez ekarri dituela jentilak fedea onartzera, hitz eta egitez, 19 mirari eta egintza harrigarrien indarrez, Espirituaren ahalmenez. Horrela, Jerusalemdik hasi eta inguru guztietan barrena Iliriaraino*, Kristoren berrionaren zabalkuntza burutua utzi dut. 20 Hauxe zen niretzat garrantzizkoena: Kristoren izena entzuna ere ez zen tokietan berriona zabaltzea. Ez nuen nahi bestek ipinitako oinarrien gainean eraiki, 21 Liburu Santuak dioenaren arabera baizik: Haren berri ez zutenek dute ikusiko, eta inoiz hartaz entzun ez zutenek ulertuko. Erromara joateko asmoak 22 Horrexegatik gelditu behar izan dut behin baino gehiagotan zuengana joan gabe. 23 Orain, ordea, inguru hauetan nuen lana bukatu dut eta, aspaldiko urte hauetan zuek ikusi nahian bainago, 24 Espainiara bidean hortik igarotzean, ikusiko zaituztedan itxaropena dut; eta bidaiari jarraitzeko lagunduko didazuen itxaropena ere bai. Baina lehenago, zuekin egonaldi bat pozik egingo nuke. 25 Jerusalemera noa orain, hango fededunei* diru-laguntza eramatera. 26 Izan ere, Mazedoniakoek eta Akaiakoek* diru-bilketa egiteko borondatea izan dute, Jerusalemen diren senide behartsuei laguntzeko. 27 Borondatea diot, baina zorra ere bazuten haiekin; zeren, jentilak espirituzko ondasunetan haien partaide izan badira, bidezko baita lurreko ondasunetan haien laguntzaile izatea. 28 Egiteko hau bete eta bildutako dirua haien esku jarri ondoren, Espainiara abiatuko naiz, zuen hiritik igaroz. 29 Eta badakit Kristoren bedeinkazio betea dudala zuengana joateko. 30 Jesu Kristo gure Jaunarengatik eta Espirituak ematen digun maitasunagatik, eskabide hau egiten dizuet, senideok: lagun diezadazuela eginahalean, Jainkoari nire alde otoitz eginez, 31 Judean fedeari aurka egiten diotenen esku eror ez nadin, eta Jerusalemgo fededunek ongi har dezaten daramakiedan laguntza. 32 Horrela, Jainkoak nahi badu, pozez beterik iritsiko naiz zuengana eta atsedenaldia hartu ahal izango dut zuekin. 33 Bakearen Jainkoa zuek guztiokin! Amen. Goraintziak

249

16,1 Zenkreasko eliz elkartearen zerbitzari den gure arreba Febe* gomendatzen dizuet: 2 hartzazue Jaunaren izenean, sagaratuei dagokien bezala. Edozertan zuen beharrik balu, lagun iezaiozue, berak ere askori lagundu baitio eta neuri batez ere. 3 Goraintziak* Priska eta Akilari, Jesu Kristoren zerbitzuan laguntzaile izan ditudanei. 4 Horiek beren bizia arriskuan jarri zuten, nirea salbatzeagatik. Eta nik ez ezik, jentilen eliz elkarte guztiek ere esker ona zor diete. 5 Goraintziak haien etxean biltzen den eliz elkarteari ere. Goraintziak Epenetori, Asian* Kristorengan sinetsi zutenen lehen fruitu den nire adiskide maiteari; 6 bai eta zuengatik hainbeste lan egin duen Mariari ere. 7 Goraintziak nire ahaide eta kartzela-lagun Androniko eta Juniari: apostoluen artean ospetsuak dira eta Kristorengan nik baino lehen sinetsi zutenak. 8 Goraintziak Jaunarengan oso maite dudan Anpliatori. 9 Goraintziak Urbanori, Jesu Kristoren zerbitzuan laguntzaile izan dugunari, eta nire Estakis maiteari. 10 Goraintziak Apelesi, kristau zintzo dela erakutsi duen horri; bai eta Aristobuloren familiakoei ere. 11 Goraintziak Herodion nire ahaideari eta Nartzisoren etxeko fededunei. 12 Goraintziak Trifena eta Trifosari, Jaunarengatik gogoz lanean jardun duten horiei; bai eta Jaunarengatik hainbeste lan egin duen nire Perside maiteari ere. 13 Goraintziak Rufori, kristau agurgarri horri, eta berorren ama eta nire ama ere denari. 14 Goraintziak Asinkritori, Flegoni, Hermesi, Patrobasi, Hermasi eta haiekin bizi diren senideei. 15 Goraintziak Filologo eta Juliari, Nereo eta beronen arrebari, Olinpiori eta horiekin bizi diren fededun guztiei. 16 Agur ezazue elkar besarkada* santuaz. Kristoren eliz elkarte guztiek agurtzen zaituztete. 17 Otoi, senideok! Ibili argi elkartean zatiketak sortzen eta hartu duzuen irakaspena galbidean jartzen dutenekin. Alde horiengandik! 18 Horrelakoek ez baitiote Kristo gure Jaunari kultu ematen, beren sabelei baizik, eta beren hitz leunez eta lausenguz liluratu egiten dute jende xaloa. 19 Denen agerian dago nola onartu duzuen fedea, eta horrekin poztu egiten nauzue; baina zuek onerako argi eta gaitzaren aurrean tolesgabe izatea nahi nuke. 20 Bakea ematen digun Jainkoak luzaro gabe zapalduko du Satanas zuen oinpean. Jesu Kristo gure Jaunaren grazia izan bedi zuekin. 21 Goraintziak nire laguntzaile Timoteoren izenean, eta Luzio, Jason eta Sosipatro nire ahaideen izenean. 22 Nik, Tertziok*, gutun hau idazten ari natzaizuen honek, agur egiten dizuet Jaunarengan. 23 Ni eta eliz elkarte osoa ere bere etxean hartzen gaituen Gaiok agur egiten dizue. Hiriko diruzain Erastoren izenean eta Kuarto anaiaren izenean agur. ( 24 *). Aintza Jainkoari* 25 Gorets dezagun Jainkoa! Berak fedean sendotu zaitzakete, nik hots egiten dudan berrionaren eta Jesu Kristori buruz ematen dudan mezuaren arabera. Mezu horren bidez, aspalditik ezkutuan zeukan misterioa agertu du Jainkoak. 26 Misterio hori orain azaldu da profeten idatziek dioten bezala, eta, Jainko betierekoak hala erabakirik, herri guztiei adierazi zaie, Jainkoari fedezko erantzuna eman diezaioten. 27 Jainko honi, jakintsu bakarra denari, aintza betierean Jesu Kristoren bitartez! Amen. \z

250

KORINTOARREI LEHEN GUTUNA Agurra 1,1 Nik, Paulok, Jainkoak hala nahirik eta berak deiturik, Jesu Kristoren apostolu naizen honek, eta Sostenes anaiak 2 Korinton dagoen Jainkoaren eliz elkarteari idazten diogu. Jesu Kristok sagaratu zaituzte eta Jainkoak bere herri santu izateko deitu*, edozein lekutan Jesu Kristo gure Jaunari dei egiten dioten guztiekin batera, hauek eta guk Jaun bat bera onartzen baitugu. 3 Jainko gure Aitak eta Jesu Kristo Jaunak eman biezazkizuete grazia eta bakea. SARRERA (1,4-9) Jainkoari esker ona 4 Eskerrak ematen dizkiot etengabe neure Jainkoari zuengatik, Jesu Kristoren bidez agertu dizuen onginahiagatik. 5 Izan ere, Kristoren bitartez, gauza guztietan aberats egin zaituzte, bai hitz egiteko eta bai ezagutzeko. 6 Kristori buruz egiten dugun aitormena zuen artean sendo finkatu denez, 7 ez da zuek ez duzuen dohainik, Jesu Kristo gure Jauna noiz agertuko den zain zaudeten bitartean. 8 Berak sendo iraunaraziko dizue azkeneraino*, inork zuen aurka zeresanik izan ez dezan Jesu Kristo gure Jauna etorriko den egunean. 9 Leiala da 251

Jainkoa, eta berak deitu zaituzte bere Seme Jesu Kristo gure Jaunarekin elkarturik bizitzera. KORINTOKO ELIZ ELKARTEAN ZATIKETAK (1,10--4,21) Korintoarren alderdikeriak 10 Senideok, Jesu Kristo gure Jaunaren izenean, arren eskatzen dizuet: bat etor zaitezte guztiok eta ez bedi izan zatiketarik zuen artean. Bizi elkar ongi harturik, ikuspegi eta iritzi bat bera duzuela. 11 Kloeren jendearengandik* jakin dut, senideok, eztabaidak dituzuela zeuen artean. 12 Alegia, nork bere aldetik honela omen dio: <>, <>, <>, <>*. 13 Zatitua ote dago, bada, Kristo? Paulo gurutziltzatu ote zuten zuengatik? Edo Pauloren izenean bataiatu ote zintuzteten? 14 Jainkoari eskerrak, ez dut nik zuetako inor bataiatu, Krispo eta Gaio izan ezik. 15 Horrela, inork ez dezake esan nire izenean bataiatua izan denik. 16 A bai, Estebanen etxekoak ere nik bataiatu nituen, baina ez dut uste beste inor bataiatu dudanik. 17 Izan ere, Kristok ez ninduen bataiatzera bidali*, berriona hots egitera baizik, eta hau ez giza jakinduriazko hitzez, Kristoren gurutzeak bere indarra gal ez dezan. Kristo gurutziltzatua Jainkoaren indar eta jakinduria 18 Kristoren gurutzeko heriotzaren mezua zorakeria da galtzen direnentzat; guretzat, ordea, salbamen-bidean garenontzat, Jainkoaren indarra da. 19 Liburu Santuak dio, izan ere: Hondatu egingo dut jakintsuen jakinduria, eta huts bihurtuko adituen adimena*. 20 Zertan dira jakintsuak, ikasiak, mundu honetako gauzetan adituak? Jainkoak ez ote du zorakeria bihurtu mundu honetako jakinduria*? 21 Begira, Jainkoak bere jakinduria agertu* duenean, gizakiak ez dira gauza izan beren jakinduriaz Jainkoa ezagutzeko; horregatik, Jainkoak, guk hots egiten dugun zorakeriaren bitartez salbatu nahi izan ditu fededunak. 22 Juduak mirarizko seinale eske dabiltza, eta jentilak jakinduria bila; 23 guk, berriz, Kristo gurutziltzatua predikatzen dugu, juduentzat onartezina eta jentilentzat zentzurik gabea dena; 24 baina Jainkoak deitu dituenentzat, judu izan ala ez, Kristo hori Jainkoaren indar eta Jainkoaren jakinduria da. 25 Zeren Jainkoarengan zorakeria dirudiena gizakiak baino jakintsuago baita, eta Jainkoarengan ahulezia dirudiena gizakiak baino indartsuago. 26 Begira bestela, senideok, zeintzuk zareten Jainkoak deitu zaituztenok: ez dira zuen artean munduak jakintsutzat hartzen dituenetatik asko, ez eta ahaltsu nahiz aitoren semeetatik ere. 27 Aitzitik, munduak zorotzat duena aukeratu du Jainkoak jakintsuak lotsarazteko, eta munduak argaltzat duena indartsuak lotsarazteko; 28 munduak baliogabetzat eta mesprezagarritzat duena, munduaren begitan ezerez dena aukeratu du Jainkoak, zerbait direla uste dutenak ezerezteko; 29 horrela, ez du inork Jainkoaren aurrean harrotzerik. 30 Berari zor diozue izatea, Jesu Kristori esker. Berau egin du Jainkoak guretzat 252

jakinduria, berorren bidez askatu gaitu bekatutik, salbatu eta bere egin*. 31 Horrela betetzen da Liburu Santuak dioen hura: Harrotu nahi duena, harro bedi Jaunarengan. Pauloren mintzaira, jakintsuena ez bezalakoa 2,1 Horregatik, senideok, nik ere, Jainkoaren salbamen-asmoa* iragartzera joan nintzaizuenean, ez nizuen hitz egin giza jakinduriazko hizkera landua erabiliz. 2 Izan ere, zuen artean ez nuen ezer jakin nahi izan, Jesu Kristo, eta berau gurutziltzatua, izan ezik. 3 Horregatik, ahul eta beldurrez dardar aurkeztu nintzen zuen aurrean. 4 Nire hitza eta predikua ez ziren giza jakinduriazko argudiotan oinarritu, Espirituaren indarrean baizik, 5 horrela, zuen sinesmena Jainkoaren indarrean oinarri zedin eta ez giza jakindurian. Espiritua eta Pauloren kristau-jakinduria 6 Hala ere, sinesmen helduko kristauei jakinduria irakasten diegu guk ere; baina jakinduria hori ez da mundu honetakoa, ez eta laster galduko diren mundu honetako agintariena ere*. 7 Guk Jainkoaren jakinduria misteriotsua irakasten dugu, hark ezkutuan eduki eta betidanik gure aintzarako erabakia zeukana. 8 Mundu honetako agintarietatik batek ere ez du jakinduria hori ezagutu, zeren, ezagutu izan balute, ez baitzuketen gurutziltzatuko Jainkoaren aintza berekin zuen Jauna*. 9 Baina, Liburu Santuak* dioen bezala, inork ikusi eta entzun ez duena, gizakiari inoiz bururatu ez zaiona, Jainkoak bera maite dutenentzat prestaturik zeukana, 10 horixe agertu digu Jainkoak Espirituaren bidez. Espirituak, izan ere, guztia aztertzen du, bai eta Jainkoaren barne-sakona ere. 11 Nork ezagut dezake gizakiaren barru-barrua, bere baitan duen giza espirituak baizik? Era berean, Jainkoaren barrua ere ez dezake inork ezagut Jainkoaren Espirituak izan ezik. 12 Eta guk ez dugu munduko espiritua hartu, Jainkoarengandik datorrena baizik; honela, Jainkoak eman dizkigun dohainak ezagut ditzakegu. 13 Gauza hauetaz ez dugu giza jakinduriak irakatsitako hizkeraz hitz egiten, Espirituak irakatsitakoaz baizik, espirituzko gaiak Espiritua hartu duten gizon-emakumeei adieraziz*. 14 Espiritugabeko gizakiak* ez du onartzen Jainkoaren Espirituari dagokiona; horrek ez du zentzurik berarentzat eta ezin du ulertu, Espirituaren argitan bakarrik juzga daiteke eta. 15 Espiritua duenak, berriz, dena juzgatzen du; bera, ordea, ez dezake inork juzga. 16 Nork ezagutu du Jaunaren pentsamendua? Nork irakats diezaioke? Guk, ordea, Kristoren pentsamendua dugu. Korintoarrak kristau-gaietan heldugabeak 3,1 Nik, senideok, ezin izan nizuen hitz egin Espiritua dutenei bezala, pertsona heldugabeei* bezala baizik, kristau-mailan umetxo direnei bezala. 2 Esnez hazi zintuztedan, ez janari sendoz, hau hartzeko ez baitzineten oraindik gauza. Orain ere ez zarete gauza, 3 giza grinen menpeko izaten jarraitzen baituzue. Izan ere, bekaizkeriak eta eztabaidak 253

dituzuen bitartean, ez ote zarete giza grinen menpeko*? Ez ote duzue giza irizpide hutsez jokatzen? 4 <> esaten duzuenean, ez al zarete giza irizpide hutsez ari? Denak zerbitzari eta Jainkoaren lankide 5 Azken batean, zer da Apolo? Eta zer Paulo? Zuek sinesmenera erakarri zaituzten Jainkoaren zerbitzari besterik ez, bakoitza Jaunak eman dion egitekoaren arabera. 6 Landatu, nik egin nuen; ureztatu, Apolok; baina hazi, Jainkoak hazarazi zuen. 7 Landatzen duena eta ureztatzen duena ezer gutxi dira; axola duena Jainkoa da, hazarazten duena. 8 Landatzen duena eta ureztatzen duena berdinak dira, bakoitzak, berak egindako lanaren arabera saria hartuko badu ere. 9 Gu Jainkoaren obrako lankideak gara; zuek, Jainkoak lantzen duen soroa, Jainkoak eraikitzen duen etxea. 10 Jainkoak eman didan dohainaren arabera, nik oinarria ezarri dut, etxegile trebeari dagokionez; baina beste batek jasotzen du gainean eraikina. Ikus beza bakoitzak nola eraikitzen duen. 11 Argi dago inork ez dezakeela ezarria dagoen oinarria besterik ezar; eta oinarri hori Jesu Kristo da. 12 Baina oinarri honen gainean urrez, zilarrez, harribitxiz, zurez, belarrez edo lastoz eraiki daiteke. 13 Jaunaren auzi-egunak agirian jarriko du norberaren lanaren balioa, sutan agertuko baita egun hori, eta suak frogatuko du nolakoa den bakoitzaren lana. 14 Eraikitakoak suari eusten badio, egileak saria hartuko du; 15 eraikitakoa erretzen bada, ordea, egileak galdu egingo du saria; bera, hala ere, bizirik aterako da, baina suteari ihes egiten diona bezala. 16 Ez al dakizue Jainkoaren tenplu* zaretela eta Jainkoaren Espiritua zuengan bizi dela? 17 Jainkoaren tenplua hondatzen duena, hondatu egingo du Jainkoak, Jainkoaren tenplua santua baita: tenplu hori zuek zarete. Denak Kristorenak eta Kristo Jainkoarena 18 Ez beza inork bere burua engaina! Zuetako norbaitek mundu honen arabera jakintsu dela uste badu, egin bedi zoro, egiaz jakintsu izateko. 19 Mundu honetako jakinduria, izan ere, zorakeria da Jainkoaren begietan, Liburu Santuak dioen bezala: Jakintsuak beren maltzurkerian harrapatzen ditu. 20 Eta beste hau ere badio: Badaki Jaunak jakintsuen asmoak hutsalak direla. 21 Beraz, ez bedi inor harro gizakiez, dena zuena baita: 22 Paulo, Apolo, Pedro, mundua, bizitza, heriotza, oraingoa eta gerokoa; dena zuena da. 23 Zuek, ordea, Kristorenak zarete, eta Kristo Jainkoarena. Apostoluak kristauen zerbitzari

254

4,1 Beraz, har gaitzatela denek Kristoren zerbitzaritzat eta Jainkoaren asmo ezkutuen administratzailetzat. 2 Eta administratzaileari eskatzen zaiona leiala izatea da. 3 Niri dagokidanez, gutxi axola zait zuek edo giza auzitegik epaitua izatea. Neuk ere ez dut epaitzen neure burua. 4 Egia da neure kontzientziak ez nauela ezertan salatzen; baina horrek ez du esan nahi neure burua errugabetzat dudanik, Jaunak bainau epaitzen. 5 Ez dezazuela, beraz, epea baino lehen epai. Itxaron Jauna etorri arte. Berak argituko du ilunpean ezkutatua dagoena, berak agertuko bihotzeko asmo gordeak. Eta orduan, nork bere merezia jasoko du Jainkoarengandik. 6 Zuengatik esan ditut gauza hauek, Apoloren eta neure adibidea jarriz, guregandik ikas dezazuen idatzirik dagoena baino harantzago ez joaten*, eta inor ez dadin batengatik harro besteren bizkar. 7 Nork egiten zaitu zu besteak baino gehiago? Zer daukazu hartu ez duzunik? Eta daukazuna hartua baldin baduzu, zergatik harrotzen zara hartua ez bazenu bezala? 8 Asebeteak omen zaudete, aberastuak; gure beharrik gabe, errege izatera iritsi omen zarete. Nahiago nuke egia balitz errege zaretela, gu ere zuekin batera errege izan gintezen! 9 Dirudienez, gu, apostoluok, Jainkoak azken tokian jarri gaitu, heriotzara kondenatuak bagina bezala; ikuskizun* bihurtu gaitu mundu guztiarentzat, bai aingeruentzat, bai gizon-emakumeentzat. 10 Gu zoroak omen gara Kristorengatik; zuek, berriz, kristau zentzudunak. Gu ahulak, zuek sendoak; zuek izen handikoak, gu gutxietsiak. 11 Orain arte hor ibili gara goseak, egarriak, larrugorri eta gaizki erabiliak; ez daukagu non bildurik, 12 eta lehertzeraino egiten dugu lan geure eskuz. Irain egiten digute eta guk bedeinkatu; erasoka erabiltzen gaituzte eta guk jasan; 13 gaitseaka ari zaizkigu eta guk gozoki erantzun. Orain artean, munduko simaurra bezala gara, guztien hondakin*. Pauloren oharrak 14 Hau idaztean, ez zaituztet lotsarazi nahi, ohartarazi baizik, seme-alaba maiteak zaituztedanez gero. 15 Kristau bezala baduzue irakasle franko, ez ordea aitarik asko; kristau bezala nik sortu zintuztedan berrionaren bidez. 16 Horregatik, nire antzeko izan zaiteztela eskatzen dizuet. 17 Eta horretarako bidaltzen dizuet Timoteo, neure seme maite eta kristau zintzoa. Berak gogoratuko dizkizue kristau-bizitzarako nire burubideak, eliz elkarte guztiei han eta hemen irakasten dizkiedan bezala. 18 Ni berriro zuengana joango ez naizelakoan, batzuk harropuztu egin dira. 19 Joango naiz, ordea, eta laster gainera, Jaunak nahi badu. Ikusiko dut orduan, egintzetan zenbaterainokoak diren hainbeste hitz egiten duten harroputz horiek. 20 Izan ere, Jainkoaren erreinua ez da hitz-kontua, egintza-kontua baizik. 21 Zer nahi duzue? Ni zuengana zigorrarekin joatea ala maitasunez eta goxotasunez? JOKABIDE OKERRAK ELKARTEAN (5,1--6,20) Lizunkeri arazoa 5,1 Leku guztietan zabaldua dago, zuen artean lizunkeri arazo* bat dagoela, eta ez nolanahikoa, jentilen artean ere gertatzen ez direnetakoa baizik: zuetako batek amaordea omen du emazte. 2 Eta zuek, negar egin beharrean, harro jarraitzen duzue, eta ez duzue bota zeuen 255

artetik horrela jokatu duena. 3 Bada, nik, gorputzez urruti baina espirituz hor bertan nagoen honek, erabakia dut dagoeneko hori egin duenarentzat epaia, bertan banengo bezalaxe: 4 Jesus gure Jaunaren izenean bilduko zarete --eta han izango naiz ni ere espirituz-- eta, Jesus gure Jaunaren ahalmenez, 5 Satanasen esku utziko duzue* hori, ea horrela, beraren bekatuzko izaera suntsiturik, Jaunaren egunean salbatzen den. 6 Ez duzue batere arrazoirik harrotzeko. Ez al dakizue legami pixka batek ore guztia altxatzen duela? 7 Bazter ezazue legami zaharra eta izan ore berri, legamigabeko pazko-ogiak bezala; izan ere, horixe zarete, Kristo gure Pazko-bildotsa opari eskainia izan denez gero. 8 Ospa dezagun, beraz, Pazko Jaia, baina ez legami zaharrarekin, bekatu eta gaiztakeriazko legamiarekin, legamigabeko pazko-ogiekin* baizik, hau da, bihotz-garbitasunez eta egiaz. 9 Beste gutunean* jende lizunekin ez elkartzeko esaten nizuen. 10 Ez nintzen mundu honetako lizunez mintzo, edo hemengo diruzale, lapur eta sasijainkozaleez; bestela, mundutik atera egin beharko zenukete. 11 Hau da esan nahi nizuena: kristau direla esan eta lizun, diruzale, sasijainkozale, izen onaren kentzaile, mozkor edo lapur direnekin ez elkartzeko. Horrelakoekin, ez eta otordu bat egin ere! 12-13 Ez dagokit niri kanpokoak epaitzea; horiek Jainkoak epaituko ditu. Zuek elkartekideak epaitu behar dituzue. Liburu Santuak dio: Bota gaiztoa zeuen artetik. Kristauen arteko auziak 6,1 Zuetako norbait, beste baten aurka auziren bat duenean, nolatan ausartzen da jentilen auzitegira jotzen, fededunen aurrera jo beharrean? 2 Ez al dakizue fededunek mundua epaituko dutela? Eta mundua epaitu behar duzuenok, ez ote zarete gauza arazo txikiak epaitzeko? 3 Ez al dakizue aingeruak ere epaituko ditugula*? Bada, arrazoi handiagoz eguneroko gorabeherak. 4 Gorabehera horiek direla-eta auziak dituzuenean, nolatan aukeratzen dituzue epaile eliz elkartearentzat inor ez direnak? 5 Zeuen lotsarako diotsuet. Ez ote duzue inor aditurik, senide arteko auziak erabaki ditzakeenik? 6 Bai zera! Senidea senidearekin auzitan zabiltzate, eta epaile jentilen aurrean gainera! 7 Dena dela, zeuen artean auzitan ibiltzea bera nahiko penagarria da. Zergatik ez bidegabekeria jasan eta zeuen buruak larrutzen utzi? 8 Baina ez, zeuek zarete bidegabekeria eta lapurreta egiten dituztenak, eta hori zeuen senideen aurka. 9 Ez al dakizue bidegabeek ez dutela Jainkoaren erreinua iritsiko? Ez engaina zeuen buruak! Lizunek, sasijainkozaleek, adulteriogileek, emakeriazaleek, sodomitek, 10 lapurrek, diruzaleek, mozkorrek, izen onaren kentzaileek eta iruzurgileek ez dute Jainkoaren erreinua iritsiko. 11 Horietakoak zineten zuetako batzuk ere; baina garbituak izan zarete, sagaratuak eta Jainkoak onartuak Jesu Kristo Jaunaren izenean eta gure Jainkoaren Espirituaren bidez. Haragikeriaren aurka 12 <>, dio zenbaitek; baina ez da dena komenigarri. <>, baina ni ez nau ezerk menpeko egingo. 13 Esaten da bai eta ere: <<Janaria sabelarentzat da eta sabela janariarentzat>>; baina bata zein bestea hondatu egingo ditu Jainkoak. Gorputza, ordea, ez da lizunkeriarako, Jaunarentzat baizik, eta Jauna gorputzarentzat*. 14 Eta Jainkoak, Jauna piztu zuenak, gu ere 256

piztu egingo gaitu bere ahalmenaz. 15 Ez al dakizue zuen gorputzak Kristoren atal direla? Eta nik Kristoren atala emagaldu baten atal egingo ote dut? Ez horixe! 16 Ez al dakizue emagalduarekin elkartzen dena berarekin gorputz bat bera egiten dela? Honela baitio Liburu Santuak: Biak bat izango dira. 17 Jaunarekin elkartzen dena, berriz, berarekin espiritu bat bera egiten da. 18 Egizue ihes haragikeriatik! Gizon-emakumeek egiten dituzten beste bekatu guztiak gorputzetik kanpora gelditzen dira; baina haragikeriazko bekatua egiten duenak bere gorputzaren aurka egiten du bekatu. 19 Ez al dakizue zuen gorputza Jainkoak eman dizuen eta zuengan bizi den Espiritu Santuaren tenplu dela? Beraz, ez zarete jadanik zeuenak, 20 garesti ordainduz eskuratu baitzaituzte Jainkoak. Goretsazue, bada, Jainkoa zeuen gorputzaz. EZKONTZAZ ETA GIZARTE BIZITZAZ KRISTAU IKUSPEGIA (7,1-40) Ezkonduen betebeharrak 7,1 Idatzi zenizkidaten galderei erantzunez, hau diotsuet: Ongi dago ez ezkontzea; 2 baina, lizunkeria dela-eta, gizon bakoitzak izan beza bere emaztea eta emakume bakoitzak bere senarra. 3 Eman biezaio senarrak emazteari zor diona, eta berdin emazteak senarrari. 4 Emaztea ez da bere buruaren jabe, senarra baizik, ez eta senarra ere berearen jabe, emaztea baizik. 5 Ez ukatu elkarri zor diozuena, elkarrekin ados eta aldi labur baterako ez bada, otoitzean ari izateko. Eta gero, elkartu berriro, grinari eutsi ezinik, Satanasek tenta ez zaitzaten. 6 Baimen gisa diotsuet hori, ez agindu gisa. 7 Denok ni bezala ezkongabe izatea nahi nuke; baina Jainkoak eman dion dohain berezia du bakoitzak, batak hau eta besteak hura*. 8 Ezkongabeei eta andre alargunei, dauden egoeran jarraitzea on dutela esaten diet, ni bezala. 9 Baina grinari eutsi ezin badiote, ezkon daitezela; hobe da ezkontzea sutan egotea baino. 10 Ezkonduei agintzen diet --ez nik, Jaunak baizik*-- emaztea ez dadila banandu senarrarengandik; 11 eta bananduko balitz, ez dadila berriro ezkon, edo bakeak egin ditzala senarrarekin. Eta senarrak ez dezala zapuztu emaztea. 12 Gainerakoei --neure iritzi bezala, ez Jaunaren agindu bezala-- hau esaten diet: Kristau batek, kristau ez den emakume batekin ezkondua egon eta emaztea berarekin bizitzeko prest baldin badago, ez dezala zapuztu emaztea; 13 eta emakume batek, kristau ez den batekin ezkondua egon eta senarra berarekin bizitzeko prest baldin badago, ez dezala zapuztu senarra. 14 Izan ere, kristau ez den senarra Jaunarentzat sagaratua dago emaztearekin bizi duen batasunagatik; orobat kristau ez den emaztea, senarrarekin bizi duen batasunagatik. Hala ez balitz, zuen seme-alabak ez lirateke Jainkoarenak izango; baina egiaz Jaunarentzat sagaratuak dira. 15 Kristau ez dena, ordea, banandu nahi balu, banandu bedi*; horrelakoetan kristaua --gizon nahiz emakume-- aske gelditzen da, Jainkoak bakean bizitzera deitu baitzaituzte. 16 Zeren nork esaten dizu zuri, emazte horri, zeure senarra salbatuko duzula? Edo zuri, senar horri, zeure emaztea salbatuko duzula? Kristauek lehengo gizarte-egoeran jarraitu 17 Aipaturiko kasuaz aparte, jarrai beza bakoitzak Jaunak ezarri dion bizi-egoeran, 257

hots, Jainkoak federa dei egitean zuen egoeran. Hau da eliz elkarte guztietan ematen dudan araua. 18 Erdaindua zinelarik deitu zintuela Jainkoak? Ez ibili zeure erdainkuntza ezkutatu nahian. Erdaingabea zinelarik deitu zintuela? Ez erdaindu. 19 Erdaindua nahiz erdaingabea izateak ez du garrantzirik; Jainkoaren aginduak betetzea da balio duena. 20 Jarrai dezala bakoitzak Jainkoak deitzerakoan bizi zen egoeran. 21 Esklabo zinelarik deitu zintuela Jainkoak? Ez izan ardurarik; baina, askatasuna lortzeko aukera baduzu, ez alferrik galdu*. 22 Jaunaren deiak esklabo dena libre egiten du, eta libre dena Kristoren esklabo bihurtzen. 23 Garesti ordainduz eskuratu zaituzte Jainkoak: ez bihurtu, beraz, gizakien esklabo. 24 Senideok, jarrai beza bakoitzak Jainkoaren aurrean, honek deitzerakoan zuen bizi-egoeran. Ezkongabeak eta emakume alargunak 25 Ezkongabeentzat ez daukat Jaunaren agindurik. Hala ere, neure iritzia emango dizuet, Jaunaren errukiaz sinesgarri naizenez gero. 26 Bizi ditugun une larriak gogoan harturik, esan dudana egoki dela uste dut, hau da, on dela norberak dagoen egoeran jarraitzea. 27 Ezkondua zarela? Ez ibili banandu nahian. Ezkongabea zarela? Ez hasi emazte bila. 28 Hala ere, ezkontzen bazara, ez duzu bekaturik egiten; neskatxak ere, ezkontzen bada, ez du bekaturik egiten. Baina ezkontzen direnek arazo handiagoak izango dituzte beren bizitzan, eta nik ez nuke nahi horrelakorik zuentzat. 29 Senideok, epea laburtu egin dela diotsuet. Beraz, gelditzen zaigun denboran, ezkonduak bizi bitez ezkondurik ez baleude bezala; 30 negar dagitenak, egingo ez balute bezala; pozik daudenak, ez baleude bezala; erosten dutenak, ezer ez balute bezala, 31 eta mundu honetako gauzez baliatzen direnak, baliatuko ez balira bezala; mundu hau, orain ageri zaigun itxuran, desagertzear baitago. 32 Kezka guztiak kendu nahi nizkizueke. Ezkongabea Jaunaren gauzez kezkatzen da, Jaunari atsegin nola emango; 33 ezkondua, berriz, munduko gauzez, bere emazteari atsegin nola emango, 34 eta bere baitan zatitua dago. Emakume ezkongabea eta neskatxa Jaunaren gauzez kezkatzen dira, eta beroni gorputz-arimaz emanak bizi dira; ezkondua, berriz, munduko gauzez, bere senarrari atsegin nola emango. 35 Hau zeuen onerako diotsuet, ez ezertan behartu nahi zaituztedalako. Hau da nahi dudana: era egokienean bizi zaiteztela, oso-osorik Jaunari atxikiak. 36 Gazte grinatsu batek* bere neskatxarekin ez dela ongi jokatzen ari eta ezkondu egin behar duela uste badu, bete dezala bere asmoa, eta ezkon daitezela; ez du bekaturik egiten. 37 Baina beste batek, inork behartu gabe eta bere buruaren jabe dela, andregaiarekin ez ezkontzeko erabaki sendoa bere baitan hartzen badu, oso ongi egingo du. 38 Bere andregaiarekin ezkontzen denak, beraz, ongi egiten du, eta ezkontzen ez denak, hobeki. 39 Emakumea loturik dago senarra bizi den bitartean. Hiltzen bazaio, libre gelditzen da eta nahi duenarekin ezkon daiteke, aukeratua kristaua izanez gero. 40 Baina zoriontsuagoa izango da dagoen bezala gelditzen bada; hau da nire iritzia, eta Jainkoaren Espiritua nik ere badudalakoan nago. SASIJAINKOEI ESKAINIRIKO HARAGIA (8,1--11,1) Janariak eta kristau-askatasuna 8,1 Sasijainkoei eskainitako haragiaz*, denok dakigu, noski, jakin behar dena. Baina 258

jakiteak harrotu egiten du; maitasunak bakarrik hazarazten du fedean. 2 Zerbait dakielakoan dagoenak, oraindik ez du behar bezalako ezagutzarik; 3 Jainkoa maite duena, ordea, begi onez hartzen du berak. 4 Beraz, zer esan sasijainkoei eskainitako haragia jateaz? Badakigu sasijainkoak ez direna ezer ere munduan eta Jainkoa bat besterik ez dena. 5 Jainko deituak zeruan nahiz lurrean asko izan arren --eta benetan horrelako jainko eta jaun asko* dago--, 6 guretzat Jainkoa bat bakarra da, Aita, gauza guztien sorburu eta helburu dena, eta bat bakarra Jauna, Jesu Kristo: beronen bidez baitira gauza guztiak eta beronen bidez baikara gu ere. 7 Baina ez dute guztiek hau behar bezala ulertzen. Batzuek, oraintsu arte idolatrian ibiliak, haragi hori sasijainkoei eskainia balitz bezala jaten dute eta, beraien kontzientzia ongi hezigabea denez, errudun bihurtzen dira. 8 Ez gaitu, noski, janariak Jainkoarentzat atsegin egiten: ez dugu ezer galtzen ez jateagatik, ez eta irabazten ere jateagatik. 9 Baina izan kontu, zuen askatasun hori kontzientzia hezigabekoentzat behaztopagarri gerta ez dadin. 10 Izan ere, kontzientzi hezigabeko batek zu, gauzak behar bezala ulertzen dituzun hori, sasijainkoen jauretxeko otorduetan parte hartzen ikusten bazaitu, ez ote da sasijainkoei eskainitako haragia jatera bultzatua sentituko, jokabide hori beraren hezigabeko kontzientziaren kontrakoa izanda ere? 11 Horrela, gauzak ongi ulertzen omen dituzun horrek galdu egingo zenuke kontzientzia hezigabeko zeure senidea, harengatik ere Kristo hila izan den arren. 12 Senideen aurka bekatu eginez eta beraien kontzientzia hezigabeari kalte eginez, Kristoren aurka egiten duzue bekatu. 13 Beraz, nire senideari janariren bat jatea erorbide gertatzen bazaio, ez dut inoiz haragirik jango, nire senidea erorbidean ez jartzeko. Paulok bere eskubideei uko 9,1 Ez ote naiz libre? Ez ote naiz apostolu? Ez ote dut ikusi Jesus gure Jauna? Ez ote da nire lanaren fruitu zuek kristau izatea? 2 Besteak apostolutzat hartu nahi ez banaute ere, zuek behintzat hartu behar nauzue, zuek kristau izatea baita apostolu naizenaren froga. 3 Horixe da nire defentsa salatzen nautenen kontra. 4 Ez ote dugu, bada, janaria eta edaria hartzeko eskubiderik? 5 Ez ote dugu eskubiderik emakume fededun bat* lagun ibiltzeko, beste apostoluek, Jaunaren anaiek eta Pedrok berak bezala? 6 Ala Bernabe eta biok ote gara geure mantenua irabazteko lan egin behar dugun bakarrak? 7 Nor ibili da inoiz gerran beretik ordainduta? Nork landatzen du mahastia eta gero beronen fruituetatik jaten ez? Nork bazkatzen du artaldea eta ardien esnetik edaten ez? 8 Giza esperientziako adibideak aipatzen ditudala? Eta ez ote dio gauza bera Moisesek ere? 9 Legean, hain zuzen, honela dago idatzirik: Ez diozu muturrekorik ipiniko gari-jotzen ari den idiari. Idien arduraz ote dio hori Jainkoak? 10 Ala ez ote dio hori guregatik, hain zuzen? Jakina, bada, guregatik dagoela idatzia. Izan ere, bai lurra lantzen duenak, bai gari-jotzen ari denak, fruituan bere partea izango duen itxaropenez egin behar du lan. 11 Zuengan espirituzko ondasunak erein baditugu, gehiegi ote da zuengandik lurreko ondasunak jasotzea? 12 Beste batzuek zuen ondasunetan parte izateko eskubidea baldin badute, askoz handiagoa guk. Hala ere, ez gara baliatu eskubide horretaz; bestela baizik, den guztia jasan izan dugu, Kristoren berrionari oztoporik ez jartzeagatik. 13 Ez al dakizue eginkizun sakratuetan jarduten dutenek tenplua izaten dutela mantenubide, eta aldarean zerbitzatzen dutenek 259

aldarean eskaintzen diren oparietatik hartzen dutela beren partea? 14 Era berean, Jaunak ere, berriona hots egiten dutenei, berrionaren zerbitzuan egiten duten lanetik bizitzeko eskubidea dutela adierazi zien. 15 Baina nik ez dut eskubide horretaz baliatu nahi izan; eta orain ere, hau idazten badizuet, ez da hori lortu nahi dudalako. Nahiago nuke hil... Ez, ez dit inork harrobide hori kenduko. 16 Egiaz, berriona hots egiten dudala-eta ezin naiz harrotu; ezinbesteko eginbehartzat jotzen baitut hori, eta errukarria ni berriona hots egingo ez banu! 17 Hori neure gogoz egingo banu, mereziko nuke saria; baina nik nahi gabe beste batek ezarritako eginkizuna betetzen ari banaiz, 18 zer sari zor zait orduan? Hauxe besterik ez: berriona dohainik hotsegitea, berrionaren zerbitzutik datozkidan eskubideez baliatu gabe. Paulo, dena denentzat 19 Guztiz libre naizen arren, guztien esklabo egin naiz, ahalik jende gehien Kristorentzat irabazteko. 20 Juduekin judu egin naiz, juduak irabazteko; Moisesen legepean bizi direnekin legepeko egin naiz, nahiz eta neu lege horren menpeko ez izan, legepean bizi direnak irabazteko. 21 Moisesen legea ezagutzen ez dutenekin, legea kontuan hartu gabe bizi izan naiz, legea ezagutzen ez dutenak irabazteko; ez, noski, Jainkoaren legerik onartzen ez dudalako, nire legea Kristo baita. 22 Ahul direnekin ahul egin naiz, ahulak irabazteko. Guztiengana ahalik eta gehien egokitzen saiatu naiz, nolabait batzuen batzuk salbatzeko. 23 Eta guztia berrionagatik egiten dut, berrion horretan neuk ere parte izan dezadan. Atleten antzera 24 Denok dakizue kiroldegian partaide guztiek egiten dutela lasterka, baina saria batek bakarrik jasotzen duela. Beraz, egizue lasterka, irabazteko eran. 25 Atletek diziplina gogorra ezartzen diote beren buruari, eta hori, zimeltzen den koroa* irabazteko; guk, ordea, zimeltzen ez dena irabazteko. 26 Ni ere hala aritzen naiz; ez lasterka itsu-itsuan egiten duena edo ukabilkadak hutsean jotzen dituen borrokalaria bezala; 27 baizik eta neure gorputza hezi eta menpean jartzen dut, besteei irakatsi ondoren neu baztertua gerta ez nadin. Israelen gertaerak aurreirudi kristauentzat 10,1 Senideok, jakin behar duzue, gure arbasoak denak egon zirela hodeiaren babespean eta denek igaro zutela Itsaso Gorria. 2 Denek hartu zuten bataioa hodeian eta itsasoan, Moisesekin bat egiteko. 3 Denek jan zuten espirituzko janari bera, 4 eta denek edan espirituzko edari bera; izan ere, beraiekin zihoan espirituzko harkaitzetik edaten zuten, eta harkaitz hori Kristoren irudi da*. 5 Hala ere, haietako gehienak ez ziren Jainkoaren gogoko izan, eta hilik gelditu ziren basamortuan. 6 Hau guztia guretzat ikasbide izateko gertatu zen, gaiztakeriarik irrika ez dezagun, haiek irrikatu zuten bezala. 7 Ez zaiteztela sasijainkozale izan, haietako batzuk bezala. Honela dio Liburu Santuak: Otordua egitera eseri zen herria; ondoren, jostatzeari ekin zion.

260

8 Ez dezagun haragikeriara jo, haietako batzuek bezala, eta egun bakar batean hogeita hiru mila* lagun hil ziren. 9 Ez dezagun tenta Jauna, haietako batzuek egin zuten bezala, eta sugeek zizta eginda hil ziren. 10 Ez zaiteztela marmarrean ari ere, haietako batzuk ari izan ziren bezala, gero aingeru suntsitzailearen esku hil zirelarik. 11 Haiei gertaturiko gauza horiek ikasbide dira guretzat, eta gure eskarmenturako idatzi zituzten, azkenak diren garai hauetan bizi garenok zentzarazteko. 12 Beraz, zutik dagoela uste duenak egin beza kontu eror ez dadin. 13 Ez zaizue gainera etorri giza indarrez gainditu ezin ahalako tentaldirik; leiala da Jainkoa, eta ez du utziko zeuen indarrez gaindiko tentaldirik izan dezazuen. Aitzitik, tentaldiarekin batera indarra ere emango dizue, tentaldia garaitu ahal izateko. Idolatriari uko 14 Ene maiteok, ihes egiozue, beraz, idolatriari. 15 Pertsona zentzudunei bezala mintzo natzaizue; juzgatu zeuek diodana. 16 Jainkoa bedeinkatuz hartzen dugun esker onezko kopak, ez al gaitu Kristorekin bat egiten beronen odolean? Eta zatitzen dugun ogiak, ez al gaitu Kristorekin bat egiten beronen gorputzean? 17 Ogia bat denez, denok gorputz bat gara, ogi bakarretik hartzen baitugu denok. 18 Begira Israel herrian gertatzen denari: opariak jaten dituztenek ez al dute bat egiten aldarearekin? 19 Honekin ez dizuet esan nahi sasijainkoei egindako opariek baliorik dutenik, edo sasijainkoa zerbait denik. 20 Ez, noski! Deabruei eskaintzen zaizkie opari horiek, ez Jainkoari. Eta nik ez dut nahi zuek deabruarekin bat egiterik. 21 Ezin duzue edan Jaunaren kopatik eta deabruenetik. Ezin duzue parte izan Jaunaren mahaian eta deabruenean. 22 Edo sutu egin nahi ote dugu Jainkoaren haserrea? Bera baino indartsuago ote gara? Egin guztia Jainkoaren aintzarako 23 <>, bai, baina ez da dena komenigarri. <>, bai, baina ez da dena elkartea eraikitzeko lagungarri. 24 Ez bedi inor bere buruaren onaren bila ibil, besterenaren bila baizik. 25 Jan azokan saltzen den guztitik, kontzientzi arazorik sortu gabe. 26 Jaunarena baita lurra eta bertan dagoen guztia. 27 Jentil batek gonbidatzen bazaituzte eta zuek gonbitea onartu, jan mahaira ateratzen dizuen guztitik, kontzientzi arazorik egin gabe. 28 Baina norbaitek <<Sasijainkoei eskainitako haragia da hori>> esaten badizue, ez jan, oharra egin dizunari eta kontzientziari zor diezun errespetuagatik. 29 Ez dut zure kontzientziagatik esan nahi, bestearenagatik baizik. Eta zergatik mugatu behar du besteen kontzientziak nire askatasuna? 30 Jatordua Jainkoari eskerrak emanez egiten badut, zergatik gaitzetsi behar naute Jainkoari eskerrak emanez jaten dudanarengatik? 31 Nolanahi ere, nahiz jan, nahiz edan, nahiz beste edozer egin, egizue dena Jainkoaren aintzarako. 32 Eta ez izan erorbide ez juduentzat, ez jentilentzat, ez eliz elkartearentzat ere. 33 Ni ere guztiei atsegin ematen saiatzen naiz gauza guztietan eta ez dut bilatzen neure ona, besteena baizik, salbo izan daitezen. 11,1 Egin zaitezte nire antzeko, ni Kristoren antzeko naizen bezala. 261

ELIZ BATZARRAK (11,2--14,40) Emakumeak eliz batzarretan 2 Zorionak zuei, beti gogoan bainauzue eta nik emandako irakaspenak zintzo gordetzen baitituzue. 3 Baina nahi nuke zuek jakitea, gizon ororen buru Kristo* dela, emakumearen buru gizona, eta Kristoren buru Jainkoa. 4 Burua estalirik duela otoitz egiten edo profeta bezala hitz egiten duen gizonak desohoratu egiten du bere buru duen Kristo. 5 Eta buru hutsik otoitz egiten edo profeta bezala hitz egiten duen emakumeak desohoratu egiten du bere buru duen gizona; kaskamotz egotea bezala litzateke hori. 6 Beraz, burua estali nahi ez badu, moztu dezala erabat ilea. Baina emakumeari ilea erabat mozturik edo kaskamotz egotea lotsagarri bazaio, estal dezala burua. 7 Gizonak, bada, ez du estali behar burua, Jainkoaren irudi eta berorren aintzaren isla baita; emakumea, berriz, gizonaren aintzaren isla da, 8 ez baitator gizona emakumeagandik, emakumea gizonarengandik baizik; 9 eta ez zen gizona egin emakumeagatik, emakumea gizonarengatik baizik. 10 Horregatik eta aingeruenganako begiruneagatik, emakumeak menpetasunaren ezaugarria* eraman behar du buruan. 11 Hala ere, kristau-ikuspegitik, ez da emakumerik gizasemerik gabe, ez eta gizasemerik ere emakumerik gabe. 12 Izan ere, emakumea gizasemeagandik sortu bazen, gizasemea emakumeagandik jaiotzen da, eta gauza guztiak Jainkoarengandik datoz. 13 Juzga ezazue zeuek: ongi al dago emakumeak Jainkoari buru hutsik otoitz egitea? 14 Ez al dizue naturak berak erakusten gizasemearentzat lotsagarri dela ilea luze eramatea, 15 emakumearentzat ohoragarri den bezala? Izan ere, ile luzea buruko estalkitzat eman baitzion Jainkoak emakumeari. 16 Halaz guztiz, norbaitek eztabaidaka hasi nahi balu, jakin beza, guk ez dugula horrelako ohiturarik eta Jainkoaren eliz elkarteek ere ez. Jaunaren afaria eta elkar maitasuna 17 Oharpen hauek egiten dizkizuedalarik, ezin ditut ontzat eman zuen batzarrak, on baino kalte handiagoa egiten baitizuete. 18 Hasteko, zuen elkarte-otorduetan zatikatuak zabiltzatela jakin dut. Eta neurri batean egia dela uste dut; 19 izan ere, beharrezko da zuen artean alderdikeriak izatea, benetako kristauak zeintzuk diren hobeki ager dadin. 20 Zeuen elkarte-otorduetarako biltzen zaretenean, egiten duzuena ez da Jaunaren afaria, 21 nor bere afaria jaten hasten baita; horrela, bata goseak gelditzen den bitartean, bestea mozkortu egiten da. 22 Ez ote dituzue zeuen etxeak jateko eta edateko? Ala gutxietsi egin nahi duzue Jainkoaren eliz elkartea eta lotsarazi ezer ez dutenak? Zer esan diezazueket? Zorionak eman? Gai honetan ezin dizuet zorionik eman. 23 Jaunarengandik hartu nuen nik, neure aldetik zuei eskualdatu dizuedan hau: Jesus Jaunak, saldu zuten gauean, ogia hartu zuela 24 eta, esker onezko otoitza egin ondoren, zatitu eta esan zuela: <>. 25 Berdin egin zuen koparekin afal ondoan, esanez: <>. 26 Beraz, ogi honetatik jaten eta kopa honetatik edaten duzuen bakoitzean, Jaunaren heriotza iragartzen duzue, bera etorri arte. 27 Horregatik, behar ez bezala Jaunaren ogia jaten eta kopatik edaten duena errudun 262

bihurtzen da, Jaunaren gorputz-odolak profanatzen baititu*. 28 Azter beza, bada, nork bere burua, ogitik jan eta kopatik edan aurretik; 29 zeren Jaunaren gorputza dela kontuan izan gabe* jan-edaten duenak bere gaitzespena baitu jaten eta edaten. 30 Horrexegatik dago zuen artean hainbeste ahul eta gaixo, eta franko hil ere egiten da. 31 Geure buruak arretaz aztertuko bagenitu, Jaunak ez gintuzke gaitzetsiko. 32 Dena den, Jaunak, zigortzean, zentzarazi egiten gaitu, munduarekin batera gaitzetsiak gerta ez gaitezen. 33 Beraz, senideok, zeuen elkarte-otorduak egiteko biltzen zaretenean, itxaron elkarri. 34 Norbait gose bada, jan dezala bere etxean, zuen batzarrak gaitzesgarri gerta ez daitezen. Gainerako gauzak joango naizenean konponduko ditut. Espirituaren dohainak 12,1 Senideok, Espirituaren dohainei buruz zuek ezjakinean jarraitzerik ez dut nahi. 2 Badakizue, oraindik jentil zinetenean, sasijainko mutuetara jotzen zenutela itsu-itsuan. 3 Horregatik jakinarazten dizuet, inork ere ez duela esaten <<Madarikatua Jesus>> Jainkoaren Espirituak eraginda; eta inork ezin duela esan <<Jesus da Jauna>> Espiritu Santuak eraginik ez bada. 4 Era askotakoak dira dohainak, baina Espiritua bat bakarra; 5 era askotakoak zerbitzuak, baina Jauna bat bakarra; 6 era askotakoak egintzak, baina Jainkoa bat bakarra, guztiei egintza guztietara eragiten diena. 7 Era ezberdinean azaltzen da bakoitzarengan Jainkoak ematen duen Espiritua, baina beti denen onerako. 8 Honela, bati jakinduriaz hitzegitea ematen dio Jainkoak Espirituaren bidez; beste bati, Espiritu beraren arabera, ezagueraz hitzegitea; 9 bati, Espirituaren egitez, sinesmen-dohaina ematen dio; beste bati, sendaketak egiteko dohaina; 10 bati mirariak egiteko ahalmena; beste bati Jainkoaren izenean hitzegitea; bati espiritu faltsua eta benetakoa bereiztea; besteari hizketa arrotzez mintzatzea*, eta beste bati hizketa horren esanahia adieraztea. 11 Hori guztia, ordea, Espiritu bat berak egiten du, bere dohainak nahi duen bezala bakoitzari emanez. Atalak asko, gorputza bat 12 Gorputzak, bat izan arren, atal asko ditu; baina atal guztiek, asko izan arren, gorputz bat osatzen dute. Gauza bera gertatzen da Kristorekin* ere. 13 Gu guztiok, judu nahiz jentil, esklabo nahiz libre, Espiritu bat beraz izan gara bataiatuak, gorputz bat bakarra egiteko, eta guztioi Espiritu bat bera isuri zaigu*. 14 Gorputza, izan ere, ez du atal bakarrak osatzen, askok baizik. 15 Oinak <<eskua ez naizenez gero, ez naiz gorputzarena>> esango balu, ez lioke horregatik gorputzarena izateari utziko. 16 Eta belarriak <> esango balu, ez lioke horregatik gorputzarena izateari utziko. 17 Gorputz guztia begi balitz, non entzumena? Eta dena belarri balitz, non usaimena? 18 Baina Jainkoak bere tokia jarri zion atal bakoitzari gorputzean, berak nahi bezala. 19 Denak atal bat balira, zer-nolakoa izango litzateke gorputz hori? 20 Baina ez, atalak asko dira; gorputza, ordea, bat bakarra. 21 Begiak ez diezaioke eskuari esan: <<Ez dut zure beharrik>>; ez eta buruak ere oinei: <<Ez dut zuen beharrik>>. 22 Aitzitik, makalenak iruditzen zaizkigun gorputz-atalak beharrezkoenak dira; 23 eta duintasunik gutxieneko iruditzen zaizkigunak itzal eta begirune handienaz inguratzen eta zaintzen ditugu. 24 Izan ere, berez ohoragarri direnek ez dute arreta horien beharrik. 263

Jainkoak berak, gorputza eratzean, berez ohoregabeko ziren atalei ohorerik handiena eman zien. 25 Horrela, gorputzean zatiketarik ez dago, eta atal guztiak bata besteaz arduratzen dira. 26 Honela, atal batek min duenean, min dute atal guztiek berarekin; eta atal bat onetsia denean, poza dute beste guztiek berarekin. 27 Zuek Kristoren gorputz zarete, eta zuetako bakoitza gorputz horren atal. 28 Eliz elkartean bakoitzari bere tokia ezarri dio Jainkoak: lehenengo apostoluak, bigarren profetak, hirugarren irakasleak; ondoren, mirarigileak datoz; gero, sendatzeko edota behartsuei laguntzeko edota elkartea gidatzeko edo hizketa arrotzez mintzatzeko dohaina dutenak. 29 Guztiak apostolu ote dira? Guztiak profeta? Guztiak irakasle? Guztiak mirarigile? 30 Guztiek ote dute sendatzeko dohaina? Guztiak mintzo ote dira hizketa arrotzez? Guztiak ote dira hizketa arrotzen interpretatzaile? 31 Dena dela, irrika itzazue dohainik onenak. Maitasunaren gorazarrea Orain biderik bikainena adierazi nahi dizuet. 13,1 Nahiz eta gizakien eta aingeruen hizkuntzez hitz egin, maitasunik ez badut, brontze soinulari eta ezkila tintinlari besterik ez naiz. 2 Nahiz eta profezi dohaina izan, nahiz eta misterio guztiak eta munduko jakintza guztiak ezagutu eta mendiak lekuz aldatzeko adinako sinesmena izan, maitasunik ez badut, ez naiz ezer. 3 Dudan guztia behartsuen artean banatu eta neure gorputza erretzeraino emanik ere*, maitasunik ez badut, ez naiz ezer. 4 Maitasuna eraman onekoa eta bihozbera da; ez du bekaizkeriarik, ez handiusterik, ez harropuzkeriarik. 5 Ez da lotsagabea, ez berekoia, ez haserrekorra; kaltea ez du gogoan hartzen. 6 Ez da bidegabekeriaz pozten, baizik eta egian pozten da. 7 Maitasunak dena barkatzen du, dena sinesten, dena itxaroten, dena ongi eramaten. 8 Maitasuna ez da behin ere itzaltzen. Profezi dohaina desagertu egingo da, hizketa arrotzez mintzatzea amaituko, ezaguera ere amaituko. 9 Erdizkakoa baita orain gure ezaguera, erdizkakoa gure profezia; 10 eta, bete-betekoa iristean, desagertu egingo da erdizkakoa. 11 Haur nintzenean, haur bezala mintzo nintzen, haur bezala sentitzen nuen, haur bezala juzgatzen. 264

Gizon egin naizenean, utzi egin ditut haur-gauzak. 12 Orain dena ilun ikusten dugu, ispiluan bezala; gero aurrez aurre ikusiko dugu; orain erdizka ezagutzen dut; gero oso-osoan ezagutuko dut dena, Jainkoak neu ezagutzen nauen bezala. 13 Hiru gauza ditugu oraindanik iraunkor direnak: sinesmena, itxaropena eta maitasuna; baina hiruretan handiena maitasuna da. Hizketa arrotzak eta profezia 14,1 Saia zaitezte, beraz, elkarrenganako maitasunean. Espirituaren dohainei dagokienez, irrika ezazue batez ere profezi dohaina*. 2 Izan ere, hizketa arrotzez mintzo dena, Jainkoari mintzo zaio, ez gizakiei, inork ez baitio ulertzen: Espirituak eraginda, gauza misteriotsuak esaten ditu. 3 Profeta bezala mintzo dena, berriz, gizakiei mintzo zaie: fedean hazten laguntzen die, adoretu eta kontsolatu egiten ditu. 4 Hizketa arrotzez mintzo dena, bere buruari bakarrik zaio lagungarri; profeta bezala mintzo denak, berriz, eliz elkartea hazarazten du. 5 Nahi nuke zuek guztiok hizketa arrotzez mintzatzea; baina are nahiago profeta bezala mintzatzea. Zeren, eliz elkartea hazarazteko, hobe baita profeta bezala mintzatzea hizketa arrotzez mintzatzea baino, hizketa horren esanahia ere argitzen ez bada behintzat. 6 Begira, senideok: hizketa arrotzez hitz eginez aurkeztuko banintzaizue, zer on ekarriko lizueke horrek, nire hitzak ez balizue emango agerpenik, ez ezaguerarik, ez Jainkoarengandiko mezurik, ez eta irakaspenik ere? 7 Gauza bera gertatzen da musika-tresnekin ere, txirula edota zitararekin, adibidez: notak argi eta garbi ematen ez badituzte, nola jakin zer jotzen duten? 8 Edota turutak soinu nahasia jotzen badu, nor prestatuko da gudurako? 9 Berdin zuek ere: hitz ulergarriak ez badituzue adierazten, nola jakin zer ari zareten esaten? Paretari hitz egiten ariko zinatekete. 10 Hainbeste eta hainbeste hizkuntza bada munduan eta denek dute zentzua. 11 Baina nik ez dakidan hizkuntzan mintzatzen bazait norbait, ni arrotz izango natzaio hari eta hura niri. 12 Horrela bada, Espirituaren dohainak irrikatzen dituzuenez gero, saia zaitezte dohainok ugari izaten, baina eliz elkarteari hazten laguntzeko. 13 Hizketa arrotzez mintzo denak, beraz, eska biezaio Jainkoari esaten duena argitzeko dohaina ere. 14 Hizketa arrotzez otoitz egiten badut, nire espiritua otoitzean ari da, bai, baina adimena fruiturik gabe gelditzen da. 15 Zer egin, bada? Espirituaren eraginez otoitz egin bai, baina adimenez ere bai; Espirituaren eraginez Jaunari abestu bai, baina adimenez ere bai. 16 Esker onezko otoitza Espirituaren eraginez bakarrik egiten baduzu, dohain hori ez duen entzule hutsak* nola erantzungo dio <> zure esker onezko otoitzari, zer diozun ulertzen ez badu? 17 Ederra izango da, bai, zure esker onezko otoitza, baina besteari ez zaio lagungarri gertatuko. 18 Eskerrak ematen dizkiot Jainkoari, hizketa arrotzez zuek baino gehiago mintza naitekeelako. 19 Hala ere, elkartea bildurik dagoenean, nahiago dut besteentzat irakasgarri izango diren bost hitz ulergarri esan, hizkera ulertezinean hamar mila 265

baino. 20 Senideok, ez izan haurren antzeko zeuen irizpideetan; gaitzerako bai, izan zaitezte haur; baina irizpideetan izan zaitezte pertsona helduak. 21 Honela dio Jaunak Liburu Santuan*: Hizkuntza arrotzez, atzerritarren bidez hitz egingo diot herri honi; baina, hala ere, ez didate adituko. 22 Hizketa arrotzez mintzatzea, beraz, sinesgogorrentzat da seinale, ez sinestedunentzat; profeta bezala hitzegitea, berriz, ez da sinesgogorrentzat, sinestedunentzat baizik. 23 Eman dezagun eliz elkarte osoa bildurik dagoela eta denak hizketa arrotzez mintzatzen hasten direla; entzule huts den edo kristau ez den bat sartzen bada, ez ote du esango burutik eginak zaudetela? 24 Guztiak profeta bezala mintzo badira, ordea, eta entzule huts den edota kristau ez den bat sartzen bada, bere erruak aitortzera eramango dute denen artean, 25 eta beraren bihotzeko ezkutuak agerian geldituko dira. Orduan, ahozpeztu eta Jainkoa gurtu egingo du, eta esango: <<Jainkoa benetan zuekin dago>>. Bileretan nahasmenik ez 26 Zer egin, bada, senideok? Biltzen zaretenean, batek kantua egin dezala, besteak irakatsi edota goi-agerpen bat eman, hizketa arrotzez mintzatu edota mintzaira hori argitu; baina guztia elkarteari hazten laguntzeko izan dadila. 27 Hizketa arrotzez mintzatzekotan, bi izan daitezela edo hiru gehienez mintzo direnak, eta txandaka; eta argi dezala beste batek esanahia. 28 Esanahia argitzeko inor ez bada, hizketa arroztuna isil dadila batzarrean, eta Jainkoarekin eta bere buruarekin bakarrik mintza dadila. 29 Profeta bezala mintzo direnei dagokienez, mintza daitezela bi edo hiru, eta gainerakoek eman dezatela beren iritzia. 30 Hala ere, eseria dagoenen batek goi-agerpen bat hartuko balu, isil dadila hitz egiten ari zena. 31 Profeta bezala denok hitz egin dezakezue, baina banan-banan, entzuleek irakaspena eta adorea har ditzaten. 32 Profetek beren kontrolpean eduki behar dute profezi espiritua, 33 Jainkoak bakea maite baitu eta ez nahasmendua. Fededunen elkarte guztietan bezala, 34 emakumeei ez zaie zilegi batzarrean hitzegitea; beude isilik, beraz, eta ager bitez menpeko, Moisesen legeak agintzen duen bezala. 35 Argibiderik nahi balute, galde biezaiete etxean beren senarrei, ez baita egoki emakumeek batzarrean hitzegitea. 36 Zer uste duzue? Zuenetik abiatu zela Jainkoaren hitza? Edota zuenera bakarrik heldu dela? 37 Norbaitek profeta dela edo Jainkoaren Espiritua duela uste badu, aitor dezala idazten dudan hau Jaunaren agindua dela. 38 Eta hala aitortzen ez badu, bera ere ez du aitortuko Jainkoak*. 39 Beraz, ene senideok, irrika ezazue profezi dohaina, baina hizketa arrotzez mintzatzea galarazi gabe. 40 Dena den, egin guztia duintasunez eta ordenaz. KRISTAUEN PIZTUERA (15,1-58) 266

Kristoren piztuera 15,1 Senideok, irakatsi nizuen berriona oroitarazten dizuet. Zuek onartu egin zenuten, hartan sendo oinarrituak zaudete 2 eta salbatu ere harexek salbatzen zaituzte, nik iragarri nizuen bezala eusten badiozue. Bestela, alferrik sinetsiko zenuten. 3 Neuk hartu nuena bera eskualdatu nizuen lehen-lehenik, hau da: Kristo gure bekatuengatik hil zela, Liburu Santuek esan bezala; 4 hobiratu egin zutela eta hirugarren egunean piztu egin zela, Liburu Santuek esan bezala; 5 Pedrori* agertu zitzaiola, eta ondoren Hamabiei; 6 gero, bostehun eta gehiago senideri agertu zitzaien batera; haietatik gehienak bizirik daude oraindik, batzuk hil badira ere; 7 gero, Santiagori agertu zitzaion, ondoren apostolu guztiei. 8 Beste guztiei agertu ondoren, neuri ere agertu zitzaidan, garaiz kanpo jaiotako haurra* bezalakoa naizen honi; 9 izan ere, apostoluetan txikiena naiz ni, apostolu izenik ere merezi ez duena, Jainkoaren Eliza pertsegitu bainuen. 10 Baina Jainkoak bere onginahiaz egin nau naizen hau, eta haren onginahia ez da fruiturik gabea izan niregan: beste apostolu guztiek baino lan gehiago egin dut, izan ere; ez, noski, nik, baizik eta Jainkoak nirekin bere onginahiaz. 11 Dena dela, bai haiek eta bai nik, horixe da hots egiten dugun mezua, eta horixe zuek sinetsi duzuena. Gure piztuera 12 Kristo hilen artetik piztua dela hots egiten bada, nola esaten dute zuetako batzuek hilak ez direla pizten? 13 Hilak pizten ez badira, Kristo ere ez dago pizturik. 14 Eta Kristo pizturik ez badago, funtsik gabea da gure predikua eta zentzurik gabea zuen sinesmena. 15 Egiaz hilak pizten ez badira, Jainkoak ez zuen piztu Kristo ere; eta, hori horrela bada, gu ere Jainkoaren lekuko faltsu bihurtzen gara, beraren kontra egiten baitugu testigantza, Kristo piztu zuela esatean. 16 Zeren hilak pizten ez badira, Kristo ere ez dago pizturik. 17 Eta Kristo pizturik ez badago, alferrikakoa da zuen sinesmena: zeuen bekatuetan zaudete oraindik. 18 Eta zer esanik ez, hil diren kristauak ere galduak dira. 19 Kristorengan jarria dugun itxaropenak bizitza honetarako bakarrik balio badu, gizaki guztietan errukarrienak gara. 20 Baina ez, piztu da Kristo hilen artetik, heriotzatik piztuko direnen aitzindari. 21 Izan ere, heriotza gizon baten bidez etorri zen bezala, gizon baten bidez etorri zen hildakoen piztuera ere. 22 Eta Adamekin duten batasunagatik gizaki guztiak hiltzen diren bezala, Kristorekin duten batasunagatik guztiak itzuliko dira bizira. 23 Baina bakoitza bere garaian: lehenengo Kristo, lehen fruitu bezala; gero, Kristorenak, hau berriro etortzean. 24 Gero, azkena izango da, Kristok, Jainkoaren kontrako nagusitza, aginte eta indar guztiak* ezereztu ondoren, Jainko Aitari erreinua emango dionean. 25 Kristok errege izaten jarraitu behar baitu, Jainkoak etsai guztiak haren oinazpian ipini arte. 26 Azkena ezereztuko den etsaia heriotza izango da. 27 Izan ere, gauza guztiak haren menpean jarri ditu Jainkoak. Baina Liburu Santuak, dena haren menpeko dela esatean, ez du, noski, hor sartzen Jainkoa bera, gauza guztiak menpean jarri dizkiona. 28 Jainkoak gauza guztiak menpean jarriko dizkionean, Semea bera menpean jarriko zaio gauza guztiak menpean jarri zizkionari, eta Jainkoa guztietan guztia izango da. 29 Badira zuen artean hilengatik bataiatzen direnak*. Baina benetan hilak pizten ez badira, zertarako balio du hilengatik bataiatzeak? 30 Eta gu, zertarako gabiltza etengabe 267

arriskutan? 31 Senideok, Jesu Kristo gure Jaunari esker, zuek nire harrotasuna zaretela bezain egia da, egunero heriotza gainean dudalarik bizi naizela. 32 Efeson basapiztien kontra borroka egin nuen hartan, giza helburu hutsez ari izan banintz, zer irabaziko nukeen horrekin? Hilak pizten ez badira, jan dezagun eta edan, bihar hil behar dugu eta*. 33 Ez zaitzatela inork engaina! Lagun txarrek ohitura onak usteldu egiten dituzte*. 34 Etor zaitezte senera eta utzi bekatu egiteari, zuetako batzuek ez baitute ezagutzen Jainkoa. Zeuen lotsarako diotsuet. Piztutakoen gorputza 35 Norbaitek galde dezake: Eta hilak nola pizten dira? Nolako gorputzez itzuliko dira bizira? 36 Zoro hori, zuk ereindakoa ez da ernetzen aurrez hiltzen ez bada. 37 Eta ereiten duzuna ez da gero haziko den landarea, hazi hutsa baizik, gari-hazia nahiz beste edozein hazi izan. 38 Jainkoak ematen dio haziari berak nahi bezalako forma, bakoitzari dagokiona. 39 Ez dira berdinak gorputz guztiak: gauza bat da gizakien gorputza, bestea abereena, bestea hegaztiena eta bestea arrainena. 40 Badira zeruko izakiak eta lurrekoak, baina zerukoek eta lurrekoek ez dute distira bera. 41 Eguzkiaren distira honelakoa da, ilargiarena halakoa eta izarrena bestelakoa. Eta izarrek berek ere ez dute denek distira berdina. 42 Hildakoen piztuerarekin ere gauza bera gertatuko da: ereiten dena ustelkorra da, pizten dena ustelezina; 43 ereiten dena mesprezagarria, pizten dena ospetsua; ereiten dena ahula, pizten dena indartsua; 44 haragizko gorputza ereiten da eta espirituzkoa pizten; haragizko gorputza baden bezala, espirituzkoa* ere bada. 45 Honela dio, hain zuzen, Liburu Santuak: lehenengo gizakia, Adam, izaki bizidun bilakatu zen; azkeneko Adam, berriz, Espiritu bizi-emaile. 46 Ez zen espirituzkoa izan lehenengoa, haragizkoa baizik; espirituzkoa ondoren dator. 47 Lehenbiziko gizakia lurreko hautsetik hartua izan zen; bigarrena, berriz, zerutik dator. 48 Lurtarra, Adam, lurtarren eredu eta irudi da; zerutarra, Kristo, zerutarrena. 49 Eta lurtarraren irudiko garen bezala, zerutarraren irudiko ere izango gara. 50 Senideok, honekin esan nahi dizuet hezur-mamizko gorputz hau ezin dela Jainkoaren erreinuaren jabe egin, ez eta ustelkorra dena ustelezin denaren jabe ere. 51 Hara, misterio bat adierazten dizuet: ez gara denok hilko, baina izatez aldatuak izango gara denok 52 unetxo batean, begien itxi-ireki batean, azkeneko turuta-hotsarekin batera*. Izan ere, turutak joko du eta hildakoak ustelezin piztuko dira eta gu izatez aldatuak izango. 53 Gure izate ustelkorrak bizi ustelezinez jantzi behar du, eta izate hilkorrak hilezkortasunez. 54 Gure izate ustelkorra bizi ustelezinez jantziko denean, eta izate hilkorra hilezkortasunez, orduan beteko da Liburu Santuak dioena*: Behin betiko galdua gertatu da heriotza. 55 Non duk, Herio, heure garaipena? Non heure eztena? 268

56 Heriotza dakarren eztena bekatua da, eta bekatuak legetik hartzen du bere indarra*. 57 Eman diezazkiogun eskerrak Jainkoari, halako garaipena ematen digulako Jesu Kristo gure Jaunaren bitartez! 58 Beraz, senide maiteok, ez aldatu asmoz eta iraun sendo, egunetik egunera Jaunaren lanean gero eta gogotsuago jardunez, jakinik Jaunak ez duela zuen nekea saririk gabe utziko. KONKLUSIOA (16,1-24) Diru-bilketa Jerusalemgo kristauen alde 16,1 Jerusalemgo fededunentzat* egin beharreko diru-bilketari dagokionez, egin zuek ere Galaziako eliz elkarteei agindu niena. 2 Igandero*, eman dezala bakoitzak bere borondatez aurreratu ahal izan duena; horrela, ni joango naizenean, ez dugu diru-bilketa egiten ibili beharrik izango. 3 Ni heltzean, ziurtagiriak eman eta Jerusalemera bidaliko ditut zuek aukeratuak, zuen erregalua eramatera. 4 Eta ni joatea on bada, elkarrekin joango gara. Pauloren ibilaldi-asmoak 5 Mazedoniatik igaro ondoren joango naiz zuenera, Mazedonian barrena egin behar baitut bidaia. 6 Badaiteke zuekin gelditzea eta, beharbada, negu osoan; gero, noranahi joango naizela ere, bidaiari jarraitzeko laguntza eman ahal izango didazue. 7 Oraingo honetan ez zaituztet bidenabar bakarrik ikusi nahi. Badut itxaropen luzaroxeago egongo naizela zuekin, Jaunak hala nahi badu. 8 Baina Efeson geldituko naiz Mendekoste arte, 9 lan handia egiteko aukera ederra egokitu baitzait, nahiz eta asko izan aurka jarri direnak. 10 Timoteo joango balitz, hartzazue ongi, zuen artean uzkurtua egon ez dadin, bera ere ni bezala Jaunaren lanean ari baita. 11 Ez dezala inork gutxiets. Emaiozue laguntza niregana etortzeko bidaiari bakean jarrai diezaion, haren zain bainago senideekin* batera. 12 Apolo anaiari dagokionez, behin eta berriz eskatu nion senideekin zuengana joateko, baina oraingoz ez du joan nahi izan. Joango da, egokiera izango duenean. Eskabideak 13 Egon erne, iraun sendo sinesmenean, joka gizonki eta izan indartsu. 14 Egin dezazuen guztia egin maitasunez. 15 Senideok, eskabide bat egin behar dizuet: badakizue Estebanen etxekoak izan direla Akaiako* lehen kristauak, eta fededunen zerbitzura eman dituztela beren buruak. 16 Jar zaitezte horrelako pertsonen gidaritzapean eta horiena bezalako lanean saiatzen diren guztienean. 17 Pozik nago Esteban, Fortunato eta Akaiko etorri direlako, haiek bete baitute zuen hutsunea, 18 eta lasaitu egin gaituzte, bai neu eta bai zuek. Izan, beraz, esker oneko horrelako horiekin. Azken agurra 19 Asia probintziako* eliz elkarteek agurtzen zaituztete. Agur beroa Jaunaren 269

izenean Akila eta Priska eta hauen etxean biltzen den eliz elkartearen partetik. 20 Goraintziak, azkenik, senide guztien partetik. Agur ezazue elkar besarkada santuaz. 21 Azken agurra neure eskuz idazten dizuet: Paulok. 22 Madarikatua Jauna maite ez duena! Marana tha*! (Zatoz, Jauna!). 23 Jesus Jaunaren grazia izan bedi zuekin. 24 Denok maite zaituztet Jesu Kristoren baitan. \z

KORINTOARREI BIGARREN GUTUNA Agurra 1,1 Nik, Paulok, Jainkoak hala nahirik, Jesu Kristoren apostolu naizen honek, eta Timoteo anaiak, Korinton dagoen Jainkoaren eliz elkarteari eta Akaia* probintzia osoko fededun guztioi idazten dizuegu. 2 Jainko gure Aitak eta Jesu Kristo Jaunak eman biezazkizuete grazia eta bakea. SARRERA (1,3-11) Atsekabeak jasan ondoren Jainkoari esker ona 3 Bedeinkatua Jainkoa, Jesu Kristo gure Jaunaren Aita, Aita errukitsu eta kontsolamendu ororen iturri den Jainkoa! 4 Berak ematen digu adore atsekabe guztietan, guk ere besteak edozein atsekabetan adoretu ahal izan ditzagun geuk Jainkoarengandik hartzen dugun adoreaz. 5 Izan ere, Kristorengatik jasan behar ditugun sufrimenduak ugari badira, ugaria da, era berean, Kristok ematen digun adorea. 6 Guk atsekabeak jasaten baditugu, zuek adorea eta salbamena har ditzazuen jasaten ditugu; adorea hartzen badugu, zuek adorea har dezazuen hartzen dugu, adore honek eraginik iraupenez eraman ahal izan ditzazuen guk geuk ere eramaten ditugun sufrimenduak. 7 Eta zuengan daukagun itxaropenak oinarri sendoak ditu, bai baitakigu gure sufrimenduetan parte duzuenok adorean ere izango duzuela. 8 Senideok, jakin behar duzue nolako larrialdiak izan nituen Asia probintzian. Biziko nintzen itxaropena bera ere galdua nuen, ezin jasan ahalako larrialdi handiak* izan bainituen. 9 Bai, etsia nengoen heriotza-epaia gainean nuela; baina horrela, neuregan ez, baizik eta hilak pizten dituen Jainkoarengan konfiantza jartzen ikasi nuen. 10 Berak atera ninduen, eta aterako nau aurrerantzean ere, horrelako heriotza-arriskutik; berarengan dut jarria itxaropena, eta onik aterako nau hemendik aurrera ere. 11 Lagun iezadazue zuek ere zeuen otoitzez. Horrela, lagun askoren erreguei esker Jainkoak emango didan laguntza dela bide, eskerrak ere askok emango dizkiote niri egindako mesedeengatik. 270

PAULOREN JOKAERA KORINTOARREN ARTEAN (1,12--7,16) Korintora joateko asmoak aldatu 12 Nire harrobidea neure kontzientziaren aitorpena da; kontzientziak esaten dit Jainkoak emandako xalotasun* eta zintzotasunez jokatu dudala edonon, eta gehiago zuen artean; eta hori, ez giza jakintzak eraginda, Jainkoaren onginahiak baizik. 13 Nire gutunetan ere ez dago beraietan irakurtzen eta ulertzen duzuena besterik; ez dago ezkutuko asmorik. Eta espero dut bete-betean ulertuko duzuela, 14 dagoeneko erdizka bederen ulertu didazuena, hau da: ni zuentzat harrogarri izango naizela, zuek niretzat izango zareten bezala, Jesus gure Jauna agertuko den egunean*. 15 Uste horrekin, hain zuzen, lehenbizi zuek ikustera joateko asmoa nuen, nire bisitaren poza bi aldiz* izan zenezaten: 16 Korinton barrena joatekoa nintzen Mazedoniara*, eta Mazedoniatik berriro Korintora itzultzekoa, Judearako bidaia zuek presta zeniezadaten. 17 Arinkeriaz hartu ote nuen horrelako asmo hori? Edota giza helburu maltzurrez hartzen ote ditut neure asmoak, orain <> eta gero <<ez>> zuei esanez? 18 Ongi daki Jainkoak zuei hitz egitean ez nabilela batean <> eta bestean <<ez>>. 19 Guk, Silbanok, Timoteok eta nik neuk, hots egin dizuegun Jainkoaren Seme Jesu Kristo ez zen izan batean <> eta bestean <<ez>>; harengan dena <> izan zen, 20 hau da, Jainkoak agintzari guztiei baietza eman die harengan; horregatik, Kristoren bitartez esaten diogu <>* Jainkoari, berau goresten dugunean. 21 Jainkoa da, ni eta zuek Kristorenganako fedean sendo ezarri gaituena: berak sagaratu gaitu, 22 bere ezaugarriaz markatu gaitu eta Espiritua ipini du gure baitan, hartuko dugunaren garantia bezala. Paulo zergatik ez Korintora 23 Jainkoa bera dut testigu, eta hil nadila bertan egia ez badiot: Korintora oraindik joan ez banaiz, zuei dizuedan begiruneagatik da. 24 Banuen gogoa, ez, noski, zuen sinesmena neure menpe eduki nahi dudalako --sinesmenean sendo baitzaudete--, zuekin elkarlanean jarduteko baizik, zuen pozerako. 2,1 Baina berriro nahigaberik ez nizuela eman behar eta, zuengana ez joatea erabaki dut. 2 Izan ere, nik nahigabea ematen badizuet, nork poz nazake ni zuek izan ezik, neuk nahigabetu zaituztedanok izan ezik? 3 Hau zen, hain zuzen, nire gutunaren* helburua: zuengana joatean, ez nazatela nahigabetu poztu behar ninduketenek; zeren ziur bainago, zuei guztioi dagokizuenez, nire poza zeuen poz egiten duzuela. 4 Nire atsekabea eta barruko kezka hain handiak zirenez, negarrez idatzi nizuen; baina ez zuek nahigabetzeko asmoz, nolako maitasun neurrigabea dizuedan adierazteko baizik. Iraindu zuenarentzat barkamena 5 Norbaitek nahigabetu banau, ez nau ni nahigabetu*, baizik eta neurri batean --gehiegi ez esatearren-- zuek guztiok nahigabetu zaituzte. 6 Horrelako horrek badu nahikoa zuetako gehienek ezarri dioten zigorraz; 7 orain, ordea, barkatu eta adorea eman behar 271

diozue, gehiegizko nahigabeak lur joa utz ez dezan. 8 Arren, beraz, ager iezaiozue berriro ere zeuen maitasuna. 9 Hain zuzen, honetarako ere idatzi nizuen: zuek probatzeko, gauza guztietan esaneko zareten ala ez jakiteko, alegia. 10 Eta zuek barkatzen diozuenari, nik ere barkatzen diot; izan ere, nik barkatzen badut --barkatzekorik ezer baldin badut--, zuengatik barkatzen dut Kristoren aurrean. 11 Ezagunak ditugu Satanasen azpikeriak, eta ez dugu nahi arazo honetan hura irabazian ateratzerik. Troadetik Mazedoniara 12 Troadera Kristoren berriona hots egitera iritsi nintzenean, Jaunarentzat lan egiteko aukera ederra aurkitu nuen; 13 baina Tito*, nire anaia, han ez zegoelako, oso kezkaturik sentitu nintzen eta, hangoei agur eginik, Mazedoniara jo nuen. Esker ona 14 Eskerrak ematen dizkiot Jainkoari, Kristoren bidez lortu duen garaipenaren* partaide egiten gaituelako beti, eta, gure bitartez, Kristoren ezagutza usain-gozoa bezala leku guztietan zabaltzen duelako. 15 Izan ere, Kristok Jainkoari eskaintzen dion intsentsuaren usaina bezala gara bai salbatzen direnentzat, bai galtzen direnentzat: 16 galtzen direnentzat, heriotza ematen duen heriotza-usaina; salbatzen direnentzat, berriz, bizitza ematen duen bizi-usaina. Paulo itun berriaren zerbitzari Eta nor da gai eginkizun horretarako? 17 Gu ez gabiltza salerosketan Jainkoaren mezuarekin, beste asko bezala; zintzotasunez mintzo gara, Jainkoaren izenean, beronen aurrean eta Kristok eraginda ari garela jakinik. 3,1 Berriro hasi ote naiz neure burua gomendatzen? Zuentzako edo zuengandiko gomendio-gutunen beharra ote dut, beste zenbaitek bezala? 2 Zeuek zarete nire gomendio-gutuna, neure bihotzean idatzia daramadana eta jende guztiak ezagutu eta irakurri duena. 3 Garbi dago, izan ere, zuek Kristoren gutuna zaretela, neuk idatzia, eta ez tintaz, Jainko biziaren Espirituaz baizik; ez harlosatan, haragi-losatan* baizik, bihotzean alegia. 4 Horixe da Kristori esker Jainkoaren aurrean dudan konfiantza. 5 Ez ni neurez zerbaitetarako gai naizela uste dudalako; gaitasuna Jainkoarengandik datorkit, 6 berak egin bainau gai itun berriaren zerbitzari izateko. Itun hori ez da legearen letra soilean* oinarritzen, Espirituaren indarrean baizik, legearen letrak hil egiten baitu; Espirituak, berriz, bizia ematen. 7 Heriotzara zeraman legearen zerbitzua, harlosatan letraz idatziarena alegia, ospez beterik agertu zen, eta israeldarrek ezin zioten Moisesi aurpegira begiratu, zerion distiragatik --distira hura iragankorra zen arren--. 8 Ba, zenbatez ospetsuago ez ote da izanen Espirituagan oinarrituriko itunaren zerbitzua! 9 Gaitzespenerako izan zenaren zerbitzua ospez betea agertu bazen, zenbatez ospetsuago ez ote da izango salbamenerako denaren zerbitzua! 10 Hain zuzen, lehen ospez betea zenak galdu egin du orain ospe hori, oraingoaren ospe ezin handiagoaren aldean. 11 Beraz, iragankor zena ospez betea bazegoen, iraunkor denak askoz ospe handiagoa izanen du. 272

12 Horregatik, honelako itxaropena dugularik, askatasun osoz jokatzen dugu; 13 eta ez Moisesek bezala, hark zapi batez* estaltzen baitzuen aurpegia, israeldarrek distira iragankor hura desagertu egiten zela ikus ez zezaten. 14 Baina ilundu egin zitzaien adimena israeldarrei, eta gaur bertan ere, itun zaharreko idaztiak irakurtzen dituztenean, hor irauten du haientzat estalki horrek, Kristok bakarrik ken baitezake. 15 Bai, gaurdaino, Moisesen liburuak* irakurtzen dituztenean, zapi hark adimena estaltzen die israeldarrei. 16 Norbait Jaunarengana itzultzen denean bakarrik kentzen zaio estalkia. 17 Jaun hori, berriz, Espiritua da*, eta Jaunaren Espiritua non, askatasuna han. 18 Gu guztiok, aurpegia agerian dugula, Jaunaren aintza islatzen dugu, eta haren irudira ari gara eraberritzen, gero eta distiratsuago bihurtuz, Jaunaren Espirituaren eraginez. Paulo berrionaren zerbitzari leial 4,1 Horregatik, zerbitzu hau Jainkoak bere errukiz eman digula jakinik, ez dugu kemenik galtzen. 2 Uko egin diegu isilpeko baliabide lotsagarriei; ez dugu azpikeriaz jokatzen, ez eta Jainkoaren mezua faltsifikatzen ere. Aitzitik, egia argi eta garbi azalduz, geure buruak sinesgarri bihurtzen dizkiegu gizon-emakume guztiei Jainkoaren aurrean. 3 Guk hots egiten dugun berriona ilun gertatzen bada, galtzen direnentzat gertatzen da ilun, 4 sinesgabeentzat alegia; Satanasek, mundu honetako jainkoak, itsutu egin baitie adimena, Jainkoaren irudi den Kristo aintzatsuaren berrionaren argi distiratsua ikus ez dezaten. 5 Ez gara geure buruak predikatzen ari, Jesu Kristo Jauna dela* baizik, eta gu ez gara zuen zerbitzari besterik Jesusen maitasunagatik. 6 <> esan zuen Jainkoak berak piztu du argia gure bihotzetan, Jesu Kristoren aurpegian distira egiten duen Jainkoaren aintza argiro ezagut dezagun. Konfiantza zailtasunen artean 7 Baina altxor baliotsu hau buztinezko ontzitan daramagu, garbi ager dadin, honenbesteko indarra Jainkoarengandik datorrela eta ez guregandik. 8 Alde guztietatik estutzen gaituzte*, baina zapaldu ez; larri gaude, baina etsita ez; 9 erasopean bai, baina eskutik utzita ez; lurrera botatzen gaituzte, baina suntsitzen ez; 10 nonahi eta beti Jesusen heriotza daramagu geuregan, Jesusen bizia ere guregan ager dadin. 11 Bizi garen bitartean, beti heriotzara garamatzate Jesusengatik, gure izate hilkor honetan Jesusen bizia ere ager dadin. 12 Horrela, guregan heriotza ari da; zuengan, berriz, bizia. 13 Hau dio Liburu Santuak*: Sinetsi nuen, eta horregatik hitz egin nuen. Guk ere, sinesmen-espiritu bera dugularik, sinesten dugu eta horregatik hitz egiten, 14 jakinik, Jesus Jauna piztu duenak piztu egingo gaituela gu ere Jesusekin eta beronen ondoan ipiniko gaituela zuekin batera. 15 Hau guztia zuen onerako da, Jainkoaren dohaina askorengana ugari zabaltzean, esker ona ere ugal dadin, Jainkoaren aintzarako. Bizi berria itxaron 16 Horregatik, ez dugu adorea galtzen. Gure gorputza hondatzen ari bada ere, barrutik* indarberritzen ari gara egunetik egunera. 17 Izan ere, oraingo gure nekeek, une bateko eta arinak izanik, betiko den aintza paregabea prestatzen digute. 18 Geure begiak ez 273

ditugu ipintzen ikusten diren gauzetan, ikusten ez direnetan baizik; ikusten direnak behin-behinekoak baitira; ikusten ez direnak, berriz, behin betikoak. 5,1 Jakin badakigu, mundu honetan bizileku dugun oihal-etxola* hau hondatzen bazaigu ere, Jainkoak prestaturiko bizilekua dugula zeruan betiko, giza eskuz egin gabea. 2 Horregatik, hain zuzen, hasperenka gaude, oraingoaren gainetik zeruko geure bizileku hura janzteko irrikaz, 3 orduan lurreko geure gorputzaz jantzirik bagaude behintzat, eta ez biluzgorri*. 4 Bai, oihal-etxola honetan bizi garenok hasperenka gaude larri, ez baitugu oraingo jantzi hau galdu nahi, baizik eta honen gainetik beste jantzia hartu nahi dugu, hilkor dena biziak beregana dezan. 5 Horretarako egin gaitu Jainkoak, eta horren garantiatzat Espiritua eman digu. 6 Beraz, uste onez beteak gaude beti, nahiz eta jakin, gorputz hau geure egoitza dugun bitartean, Jaunarengandik erbesteratuak gaudela. 7 Sinesmenaren argiak gidatzen gaitu, eta ez ikusten dugunak. 8 Uste onez gaude, bai, baina nahiago genuke gorputz honetatik erbesteratuak izan Jaunarekin bizitzera joateko. 9 Nolanahi ere, gorputzean nahiz gorputzetik kanpo, Jaunari atsegingarri izaten ahalegintzen gara, 10 guztiok Kristoren auzitegian agertu behar baitugu, nork bere ordaina jasotzeko, saria nahiz zigorra, gorputzean bizi garelarik egindakoaren arabera. Kristo Jesusengan sorkari berri 11 Jakinik, beraz, Jaunari zer begirune zor zaion, gizon-emakumeak komentzitzen ahalegintzen gara. Ondo baino hobeto daki nor garen Jainkoak, eta zuek ere zeuen baitan badakizuelakoan nago. 12 Ez gabiltza berriro geure burua zuen aurrean gomendatzen; guregatik harrotzeko aukera eman nahi dizuegu. Horrela jakingo duzue zer erantzun, egiaz barruan dutenaz ez, baina kanpoko itxuraz harrotzen direnei. 13 Burua galdurik bezala agertu bagara, Jainkoarengatik izan da, eta orain geure senean agertzen bagara, zuengatik da. 14 Izan ere, Kristoren maitasunak bultzatzen gaitu, jakinik bat denengatik hil dela eta, ondorioz, denak hil direla*. 15 Kristo denengatik hil da, bizi direnak ez daitezen berentzat bizi, beraiengatik hil eta piztu den harentzat baizik. 16 Beraz, hemendik aurrera ez dugu inor giza ikuspegi hutsez* balioztatuko; eta inoiz Kristo giza ikuspegiz balioztatu badugu, orain ez dugu hala egiten. 17 Beraz, Kristorena dena sorkari berri da; zaharrarenak egin du, berria sortu da. Jainkoarekin adiskidetzeko zerbitzua 18 Hau guztia Jainkoarengandik dator, Kristoren bitartez berekin adiskidetu baikaitu eta adiskidetzeko zerbitzua gure esku utzi du. 19 Bai, Jainkoa da Kristoren bitartez mundua berekin adiskidetu duena, gizon-emakumeei bekatuen kontuak eskatu gabe, eta adiskidetzearen mezu hau gure esku utzi duena. 20 Kristoren mandatari gara, beraz, eta Jainkoak berak gure bitartez erregutuko balizue bezala da. Kristoren izenean eskatzen dizuegu: egitzazue bakeak Jainkoarekin. 21 Bekatuarekin zerikusirik ez zuen hura, guregatik bekatuarekin bat egin zuen Jainkoak, guk haren bitartez Jainkoarengandik salbamena irits dezagun. 6,1 Jainkoak bere ekintzan lankide gaituenez gero, eskatzen dizuegu ez dezazuela 274

alferrik har haren onginahia. 2 Izan ere, Jainkoak dio: Onginahi-garaian entzun dizut, salbamen-egunean lagundu. Begira, bada, oraintxe da onginahi-garaia, oraintxe salbamen-eguna. Pauloren eramanpen handia 3 Ez diogu inori okerrerako biderik eman, gure zerbitzua toki txarrean geldi ez dadin; 4 baizik eta gauza guztietan Jainkoaren zerbitzari garela agertzen dugu, jasaten dugun guztian eramanpen handia erakutsiz: atsekabe, beharrizan eta estuasunetan, 5 zigor, kartzela, nahaspila eta lan neketsuetan, lo faltan eta janari-gabezian. 6 Biziera garbiz jokatzen dugu, jakinduriaz, pazientziaz eta bihotz onez, Espiritu Santuaren dohainez eta benetako maitasunez, 7 egiaren mezua hots eginez eta Jainkoaren indarra erakutsiz. Nahiz erasorako nahiz defentsarako, ez dugu Jainkoaren salbamen-indarra beste armarik*, 8 ohoratzen gaituztela nahiz iraintzen, gutaz ongi hitz egiten dutela nahiz gaizki. Gezurtitzat jotzen gaituzte, egia esaten dugun arren; 9 ezezaguntzat, ongi ezagunak garen arren; hilzorian gaude, baina oraindik bizirik; zigortuak, baina ez hilak; 10 tristetzat jotzen gaituzte, baina beti pozik gaude; behartsutzat, baina beste asko aberasten dugu; ezertxo ere ez bagenu bezala, guztiaren jabe garelarik. 11 Korintoarrok, xalotasun osoz mintzatu natzaizue, zabal-zabalik ireki dizuet neure bihotza. 12 Nire barruan harrera zabala duzue; zuek, ordea, itxirik duzue bihotza niretzat. 13 Erantzun iezadazue zuenganako nire jokabideari dagokionez. Seme-alabei bezala mintzo natzaizue; zabaldu zuek ere zeuen bihotzak. Kristauak Jainko biziaren etxe 14 Ez nahasi sinesgabeekin*: ba al dute zerikusirik elkarrekin zuzenbideak eta gaiztakeriak? Elkar ote daitezke argia eta iluna? 15 Etor ote daitezke bat Kristo eta deabrua, edota harremanik izan ote daiteke fededun eta fedegabearen artean? 16 Zein kidetasun izan dezake Jainkoaren tenpluak sasijainkoekin? Zeren gu Jainko biziaren tenplu baikara*, Jainkoak berak esan bezala: Haiekin biziko naix eta haiekin ibiliko, haien Jainko izango naiz eta haiek nire herri. 17 Horregatik, hau dio Jaunak: Irten haien artetik, urrundu, ez ukitu ezer kutsaturik, eta neuk hartuko zaituztet. 18 Aita izango naiz zuentzat, eta zuek seme-alaba niretzat. Hau dio Jaun ahalguztidunak. 275

7,1 Ene maiteok, honelako agintzariak ditugunez gero, garbi gaitezen gorputzeko eta espirituko zikin guztietatik, eta eraman dezagun bere betera geure sagarapena, Jainkoarenganako begirunean biziz. Korintoarren damua eta Pauloren poza 2 Egidazue* leku zeuen bihotzetan. Ez diot inori bidegaberik, ez kalterik egin, ez dut inor ustiatu. 3 Ez zaituztet gaitzetsi nahi, esana baitizuet barru-barruan zaituztedala: elkarrekin bat eginak gaude, bai heriotzarako, bai bizitzarako. 4 Handia da zuengan dudan konfiantza eta harro nago zuengatik. Adorez betea nago eta pozez gainezka neure atsekabe guztien artean. 5 Mazedoniara* iritsi nintzenean, nik, gizarajo honek, ez nuen atsedenik izan; atsekabeak izan nituen alde guztietatik: borroka kanpotik eta beldurra barrutik. 6 Baina bihozgabetuei adore ematen dien Jainkoak adorez bete ninduen Titoren* etorrerarekin. 7 Eta ez bakarrik haren etorrerarekin, bai eta zuengandik ekarri zizkidan berri pozgarriekin ere: berak jakinarazi zizkidan ni ikusteko duzuen irrika, zuen damu-negarra eta nirekiko maitasuna. Horrek oraindik gehiago poztu ninduen. 8 Horregatik, nire gutun harekin* nahigabea eman banizuen ere, ez dut damurik. Eta, gutun hark alditxo batez nahigabetu egin zintuztela ikusirik, lehen damuturik egon banintzen ere, 9 orain poztu egiten naiz; ez, noski, eman nizuen nahigabeagatik, nahigabe horrek zeuen jarrera aldatzera eraman zintuztelako baizik. Zuen nahigabea Jainkoak nahi bezalakoa izan zen; beraz, ez nizuen inolako kalterik egin. 10 Izan ere, Jainkoaren asmoen araberako nahigabeak salbamenera garamatzan bizi-aldaketa dakar ondorio, eta horretaz damutu beharrik ez dago. Mundu honetatik datorkigun nahigabeak, berriz, heriotzara eramaten gaitu. 11 Begira, bestela, zer sortu zuen zuengan Jainkoaren araberako nahigabe horrek: nolako ardura eta zeuen buruak zuritu beharra, nolako haserrea eta beldurra! Nolako irrika eta zaletasuna nireganako, nolako bizkortasuna erruduna zigortzeko! Garbi azaldu duzue errugabe zinetela arazo honetan. 12 Idatzi, beraz, ez nizuen idatzi iraina egin zuenarengatik, ez eta hartu zuenarengatik* ere, Jainkoaren aurrean nitaz duzuen ardura agertzeko aukera zuei emateko baizik. 13 Zuen jokabideak kontsolatu egin nau. Eta oraindik gehiago poztu nau Titoren zoriona ikusteak, zuek guztiok biziberritua utzi baituzue berorren bihotza. 14 Zuetaz egin nizkion goraipamen guztiak ez dira gezur gertatu; bestela baizik, zuei beti egia esan dizuedan bezala, egia gertatu dira zuetaz Titori egin nizkion goraipamenak ere. 15 Zuek guztiok agertu zenioten menpekotasuna eta nolako begirunez hartu zenuten gogoratzean, handiago egiten zaio zuekiko maitasuna. 16 Zuengan konfiantza osoa izan dezakedala jakiteak pozez betetzen nau. DIRU BILKETA JERUSALEMGO KRISTAUEN ALDE (8,1--9,15) Eskuzabal izateko deia 8,1 Senideok, Jainkoak Mazedoniako eliz elkarteei izan dien onginahia jakinarazi nahi dizuet. 2 Atsekabealdi gogorra jasan behar izan duten arren, haien poza neurrigabekoa izan da eta, gabezia gorrian izan arren, oso eskuzabal agertu dira. 3 Ahal zutena eta gehiago ere eman dutela, testigu naiz. Beren gogoz, 4 arren eta arren eskatzen zidaten fededunen* 276

aldeko zerbitzu honetan parte hartzen uzteko. 5 Eta nik uste baino gehiago ere egin dute: lehendabizi Jaunari eman zizkioten beren buruak, eta gero niri, Jainkoak nahi bezala. 6 Horregatik eskatu diot Titori, zuen eskuzabaltasunezko egintza hau berak hasi zuenez gero, burutu ere berak buru dezala zuen artean. 7 Gauza guztietan aberats zarete: sinesmenean, hitz egiteko gaitasunean, jakintzan, denetarako arduran eta nireganako maitasunean*; izan zaitezte aberats eskuzabaltasunean ere. 8 Hau ez dizuet aginduz esaten, beste eliz elkarteen arreta ikusiz, zeuen maitasunaren jatortasuna erakusteko aukera izan dezazuen baizik. 9 Ezaguna duzue Jesu Kristo gure Jaunaren eskuzabaltasuna: aberats izanik, behartsu egin zen zuengatik, bere behartsu-izateaz zuek aberats egiteko. 10 Aholku bat ematen dizuet gai honi buruz. Iaz zuek izan zineten lehenengoak, diru-bilketa egiten ez ezik, bai eta horretarako erabakia hartzen ere; on duzue, bada, 11 orain egintza hori azkeneraino eramatea. Honela, hasierako asmo onaren parekoa izanen da egintzaren burutzapena ere, zuen ahalbideen arabera. 12 Izan ere, borondatea duenari eman dezakeena onartzen zaio, ez zaio besterik eskatzen. 13 Arazoa ez da besteak lasai egoteko zuek larri gertatzea, guztien berdintasuna bilatzea baizik. 14 Une honetan, zuek sobera duzuenak haien eskasia konponduko du, eta egunen batean haien ugaritasunak zuen eskasia. Honela, berdintasuna izango da nagusi, 15 Liburu Santuak dioen bezala: Asko bildu zuenak ez zuen sobera, ez eta gutxi bildu zuenak ere eskas. Paulok bidalitako mandatariak 16 Eskerrak ematen dizkiot Jainkoari Titoren bihotzean zuenganako nire ardura bera sortu duelako. 17 Nire erregua onartuz ez ezik, bere gogoz ere abiatu da zuengana, inoiz baino arretatsuago. 18 Beste anaia bat* ere bidaltzen dizuet berarekin, berrionaren zerbitzuan egin duen lanarengatik eliz elkarte guztiek goraipatzen dutena. 19 Gainera, bera aukeratu dute eliz elkarteek, eskuzabaltasunezko egintza hau burutzeko egiten ari naizen ibilaldian lagun izan dezadan, zerbitzu hau Jaunaren aintzarako eta neure borondate onaren agiritzat hartu baitut neure gain. 20 Horrela, inori ez diot hizpiderik emango horrenbesteko dirutza neure esku daukadalarik. 21 Ongi jokatzen ahalegintzen naiz, Jainkoaren aurrean ez ezik, bai eta gizakien aurrean ere. 22 Beste anaia bat* ere bidaltzen dizuet horiekin. Maiz eta era askotan egiaztatu ahal izan dut zeinen arduratsu den, eta orain askoz arretatsuago ageri da zuengan duen konfiantza handiarengatik. 23 Titori dagokionez, neure lagun eta lankide dut zuen arazoetan; beste gure anaia horiek, berriz, eliz elkarteen mandatariak* dira eta Kristoren aintza. 24 Agertu, beraz, eliz elkarteen aurrean, egiaz maite dituzuela, eta denek ikusiko dute arrazoi dudala zuengatik harro egoteko. Diru-bilketaz berriro 9,1 Fededunen aldeko diru-laguntzari buruz ez duzue nik gehiago idatzi beharrik. 2 Ezaguna dut zuen borondate ona, eta horrek harro ibilarazten nau Mazedoniakoen aurrean*: Akaiakoek prestakizunak iaztik eginak dituztela esaten diet, eta zuen arreta bizia bizkorgarri 277

gertatzen da gehienentzat. 3 Anaiak bidaltzen dizkizuet. Ea, bada, nire harrobide hori ez den huts gertatzen gai honetan, eta zuek benetan prest zaudeten, esan dizuedan bezala. 4 Ez dadila gerta, mazedoniarrak nirekin joan eta zuek prestatu gabe aurkituz gero, ni lotsatua gelditzea zuengan jarri dudan konfiantzagatik; lotsa, nirea bai, baina batez ere zuena izango litzateke. 5 Horregatik, beharrezkoa iruditu zait, ni heldu aurretik anaia horiei zuengana joateko eskatzea, zuek agindutako emaitza prestaturik eduki dezaten. Prest egongo delarik, eskuzabaltasunaren adierazgarri izango da, eta ez zimurkeriaz egindako emaitza. 6 Izan kontuan urri ereiten duenak urri biltzen duela, eta oparo ereiten duenak bildu ere oparo biltzen. 7 Eman beza bakoitzak bere kontzientzian erabaki duena, baina ez gogo txarrez eta behartuta bezala, alai ematen duena maite baitu Jainkoak. 8 Eta ahaltsua da Jainkoa, era guztietako dohainak zuei oparo emateko, zeuentzat denetik nahikoa izanik, egintza on guztietarako sobera izan dezazuen, 9 Liburu Santuak dioen bezala: Esku betean ematen die behartsuei, haren eskuzabaltasunak betiko dirau. 10 Ereiteko hazia eta jateko ogia ematen dituen Jainkoak emango dizue hazia, ugarituko du zuek ereindakoa eta oparo gehituko zuen eskuzabaltasunaren emaitzak. 11 Denetan aberats zarete, denetan eskuzabal izateko; horrela, nire bitartez, zuen eskuzabaltasunak Jainkoarentzat esker ona sortuko du. 12 Diru-laguntza hau liturgi zerbitzua bezala da, fededunen beharrak arintzeko ez ezik, askorengan Jainkoarenganako esker ona sortzeko ere balio baitu. 13 Zuen diru-laguntzaren balioa egiaztatzean, Jainkoa goretsiko dute senideek, argi erakutsiko baitiezue Kristoren berrionaren menpeko egin zaretela eta benetan eskuzabala dela haiekin eta denekin duzuen elkartasuna. 14 Era berean, Jainkoak egin dizuen dohain paregabea ikusiz, beren maitasuna erakutsiko dizuete, zuen alde otoitz eginez. 15 Eskerrak Jainkoari, beraren ezin esan ahalako dohain horrengatik. PAULO BERE APOSTOLUTZAREN ALDE (10,1--12,21) Etsaien salaketei erantzuna 10,1 Nik, Paulok, aurrez aurre hain apal eta urrutitik hain zorrotz omen naizen honek, Kristoren otzantasun eta bihozberatasunagatik erregutzen dizuet: 2 ez nazazue, arren, zorrotz jokatzera behartu zeuekin izango nauzuenean, prest bainago gogor aurre egiteko giza irizpidez* jokatzen dudala esaten duten horiei. 3 Gizakia naiz, bai, baina ez naiz giza irizpidez ari borrokan. 4 Gure borrokako armak* ez dira gizakiarenak, Jainkoarenak baizik, eta hirigotorrak ere errausteko indarra dute: argudio faltsuak 5 eta Jainkoaren ezagutzaren aurka altxatzen den harropuzkeria oro errausten ditugu, eta giza arrazoiketa oro Kristoren morrontzapean jartzen, berari obedi diezaion; 6 eta prest gaude edozein desobedientzia zigortzeko, zuen obedientzia bere betera iritsiko denean. 7 Itxurari baizik ez diozue begiratzen*. Kristorena dela uste duenak izan beza gogoan bera bezain Kristorena naizela ni ere. 8 Eta neure aginpideaz harro sentitzen banaiz, agian behar baino gehiago, ez naiz lotsatzen; izan ere, zuei fedean hazten laguntzeko, eta ez hondatzeko, eman zidan Jaunak aginpide hau. 9 Ez dizuet eman nahi gutunez bakarrik 278

beldurgarria naizeneko itxura. 10 Zenbaitek dio: <>. 11 Hori dioenak jakin beza, urrutitik eta gutunez naizen bezalakoa izango naizela hurbiletik eta egintzetan ere. 12 Egia esan, ez dut ausardiarik beren buruak goraipatzen dituzten horien pareko edo kidekotzat neure burua emateko. Horrelako horiek zentzu ona galdu dute: lehenengo beren burua hartzen dute neurritzat eta, gero, neurri horrekin balioztatzen dituzte beren buruak. 13 Niri dagokidanez, ez dut neurriz gain harrotu nahi; Jainkoak ezarri didan lan-eremua hartuko dut neurritzat, eta neurri horren muga barruan zaudete zuek ere, korintoarrok. 14 Ez ditut ezarritako neurriaren mugak gainditzen, zuenganaino heldu ez banintz bezala, neu izan bainintzen lehenbizikoa zuei Kristoren berriona eramaten. 15 Ez naiz, bada, neurriz gain ari, besteen lanaz baliatuz. Hau da, ordea, nire itxaropena: zuen sinesmena haziz doan neurrian, nire lanak gero eta fruitu handiagoa ekarriko duela zuen artean, ezarri zaizkidan mugen barruan; 16 badut zuen lurraldeaz harantzago berriona zabaltzeko itxaropena ere, baina besteren mugetan sartu gabe, eta bestek landutakoaz harrotu gabe. 17 Harrotu nahi duena, harro bedi Jaunarengan. 18 Izan ere, ez da onetsia bere burua goratzen duena, Jaunak goratzen duena baizik. Paulo eta sasiapostoluak 11,1 Zorakeriatxo batzuk barkatuko al dizkidazue! Horixe barkatzen dizkidazuela! 2 Izan ere, Jainkoak bere herriarengatik sentitzen duen jelosiaz nago ni zuengatik jeloskor. Senar bakarrari*, Kristori, zauzkatet aginduta eta neskatxa garbi bezala aurkeztu nahi zaituztet berarengana. 3 Baina beldur naiz, sugeak bere maltzurkeriaz Eva engainatu zuen bezala, zuen gogoak ere ez ote diren gaiztotuko, Kristorenganako jarrera zintzo eta garbitik* aldenduz. 4 Izan ere, etortzen zaizue norbait, guk predikatu genizuena ez bezalako Jesus predikatuz, edo hartu zenutena ez bezalako espiritua eskainiz, edo sinetsi zenutena ez bezalako berriona hots eginez, eta zuek lasai-lasai onartzen duzue. 5 Hala ere, uste dut ez naizela ezertan superapostolu horiek* baino gutxiago. 6 Mintzatzen motela banaiz ere, ez jakintzan, beti eta era guztietara agertu dizuedan bezala. 7 Gaizki egin ote nuen zuek goratzeagatik neure burua beheratzean? Jainkoaren berriona dohainik hots egin nizuelako diot. 8 Zuek zerbitzatu ahal izateko, beste eliz elkarteei kendu behar izan nien neuretzako behar nuena. 9 Eta zuen artean nengoela beharrean gertatu nintzenean, ez nintzen zuetako inorentzat zama izan, Mazedoniatik etorritako senideek eman baitzidaten behar nuena. Nire jokaera hauxe izan zen eta hauxe izango ere da: ezertan nekagarri ez izatea zuentzat. 10 Kristo niregan bizi dela bezain egia da harrobide hori inork ere ez didala kenduko Akaia osoan. 11 Zergatik jokatu dut horrela? Maite ez zaituztedalako ote? Ongi daki Jainkoak zenbat! 12 Horrela egin dut eta egingo ere, ni adina badirela-eta harro dauden horiek aitzakiarik izan ez dezaten. 13 Horrelako horiek sasiapostolu dira, gezurrezko langile, Kristoren apostolu-itxura baino ez dutenak. 14 Eta ez da harritzekoa: Satanasek berak argizko aingeru-itxurak hartzen baditu, 15 ez da handia izango haren zerbitzariek ere salbamenaren zerbitzari-itxurak hartzea. Baina horien azkena egintzen araberakoa izango da. Paulok jasandako nekeak 279

16 Berriro diotsuet ez nazazuela zorotzat har. Edo bestela, utzidazue niri ere zoro bezala zertxobait harrotzen. 17 Ez dut Jaunak argiturik hitz egiten, zoro batek hitz egingo lukeen bezala baizik, zertaz harrotu badudala jakinik. 18 Asko dira giza arrazoi hutsez harrotzen direnak; zergatik ez ni? 19 Izan ere, zuek, hain zentzudun izanik, gogoz jasaten dituzue zoroak. 20 Denak jasaten dituzue: morroi bihurtzen zaituztetenak, irensten zaituztetenak, lapurreta egiten dizuetenak, beren harrokerian gutxiesten zaituztetenak, masailakoka zarabiltzatenak. 21 Argi dago bigunegi izan naizela! Hori lotsa nirea! Besteak ausartzen direnera --badakit zoro bezala ari naizela-- ni ere ausartuko naiz. 22 Hebertarrak direla? Bai ni ere. Israeldarrak direla? Bai ni ere. Abrahamen jatorrikoak direla? Bai ni ere. 23 Kristoren zerbitzariak direla? Ni gehiago, nahiz zorakeria izan hori esatea. Haiek baino neke gehiago jasan dut, kartzela gehiago, zigorkadak zer esanik ez; hilzorian ere egona naiz hamaika aldiz. 24 Juduen eskuetatik bost aldiz hogeita hemeretzi* zigorkada hartua naiz; 25 hiru aldiz makilkatua, behin harrikatua, hiru aldiz hondoratu zen ninderaman itsasontzia, eta gau-egun osoa eman nuen itsasoan galdurik. 26 Zenbat ibilaldi oinez eta zenbat arrisku! Arriskuak ibaietan, arriskuak bidelapurren aldetik, arriskuak neure herrikoen aldetik, arriskuak jentilen aldetik, arriskuak hirietan, arriskuak basamortuan, arriskuak itsasoan, arriskuak gezurrezko senideen artean. 27 Zenbat neke eta lan! Gau asko lorik egin gabe; gose eta egarri; maiz ezer jan gabe, hotzak eta jantzirik gabe. 28 Eta horien guztien gainetik, eguneroko nire buruhaustea: eliz elkarte guztien ardura. 29 Nor gaixotzen da, ni gaixotu gabe? Nor erortzen da, ni erremindu gabe? 30 Harrotu behar badut, neure ahuleziaz harrotuko naiz. 31 Eta ongi daki Jainkoak, Jesus gure Jaunaren Aitak --bedeinkatua bera beti!--, ez diodala gezurrik. 32 Damaskon nengoela, Aretas erregearen* gobernariak zaintzaileak ezarri zituen hirian ni harrapatzeko; 33 baina saski batean leihotik eraitsi ninduten harresian behera, eta horrela ihes egin nuen haren eskuetatik. Pauloren ikuskari eta agerpenak 12,1 Harrotu behar badut --ezertarako ez bada ere--, Jaunarengandiko ikuskari eta agerpenetara joko dut. 2 Ezagutzen dut nik kristau bat, orain hamalau urte hirugarren zeruraino* eraman zutena --gorputzarekin ala gorputzik gabe ote zen ez dakit, Jainkoak daki--. 3-4 Eta badakit gizon hori paradisura eraman zutela --gorputzarekin ala gorputzik gabe ez dakit, Jainkoak daki--, eta han, gizakiak ezin esan ditzakeen hitzak entzun zituela. 5 Halako gizonaz harrotuko naiz ni; neure buruaz, ordea, ez, neure ahuleziaz ez bada. 6 Harrotuko banintz, hala ere, ez litzateke burugabekeria izango, egia hutsa esango nuke eta; baina bego horretan, inork niregan ikusten edo entzuten duenak adierazten duena baino handiagotzat har ez nazan, 7 aparteko goi-agerpenak izan ditudala eta. Horiek direla-eta neure burua den baino handiagotzat jo ez dezadan, oinaze bat emana izan zait, haragian sartutako eztena bailitzan*, harro ez nadin jo eta jo ari zaidan Satanasen ordezkaria. 8 Hiru aldiz eskatu diot Jaunari, ken dezala hori niregandik, 9 baina berak esan dit: <>. Gustura harrotuko naiz, beraz, neure ahuleziaz, Kristoren indarra niregan ager dadin. 10 Horregatik, pozik nabil Kristorengatik jasaten ditudan ahulezia, laido, beharrizan, erasoaldi eta estualdietan. Ahul naizenean, orduan bainaiz indartsu. 280

Korintoarrak direla-eta Paulo kezkatan 11 Zoro bezala mintzatu naiz, baina zeuek behartu nauzue; izan ere, zeuek atera behar zenuten nire alde, zeren, ezer ez naizen arren, ez bainaiz ezertan superapostolu horiek baino gutxiago. 12 Apostolu naizela adierazten duten seinaleak, zuen artean eramanpen handiz burutu nuen lanean agertu ziren argi: mirariak eta egintza ahaltsu eta harrigarriak. 13 Zertan izan zarete beste eliz elkarteak baino gutxiago, nik zuen kontura bizi nahi ez izatean baizik? Barka, mesedez, bidegabekeria hau! 14 Prest nago hirugarren aldiz zuengana joateko, eta oraingo honetan ere ez natzaizue nekagarri izango. Ez nabil zuen ondasunen bila, zuen bila baizik. Izan ere, ez dute seme-alabek aurreratzen gurasoentzat, gurasoek seme-alabentzat baizik. 15 Nik ere oso gustura emango dut dudan eta naizen guztia zuengatik. Badirudi, hala ere, zenbat eta gehiago nik zuek maite izan, hainbat eta gutxiago maite nauzuela zuek ni. 16 Norbaitek esan dezake egia dela ez natzaizuela nekagarri gertatu, baina, begi argikoa naizenez, engainuz harrapatu zaituztedala. 17 Hara zenbat lagun bidali izan dizuedan: horietako zeinez baliatu naiz zuek ustiatzeko? 18 Titori eskatu nion joateko, eta berarekin beste anaia hura* bidali nuen. Titok ustiatu ote zaituzte? Ez al dugu biok espiritu berarekin jokatu? Ez al gara bide beretik ibili? 19 Honezkero, neure burua zuen aurrean zuritzen ari naizela uste izango duzue. Baina ez! Kristau bezala eta Jainkoaren aurrean mintzo natzaizue, eta guztia, maiteok, zuei fedean hazten laguntzeko da. 20 Izan ere, beldur naiz, zuengana joango naizenean, ez ote zaituztedan nik nahi bezala aurkituko eta ez ote nauzuen zuek ere nahi ez zenuketen bezala aurkituko. Beldur naiz ez ote diren zuen artean eztabaidak, bekaizkeriak, haserreak, norgehiagokeriak, gaizki-esateak, esamesak, handikeriak eta nahaspilak izango. 21 Beldur naiz, hurrengo zuengana joatean, neure Jainkoak ez ote nauen berriro ere atsekabetuko zuen aurrean, eta bekatu egin duten askorengatik ez ote dudan negar egin behar izango, beren jokabide lizun eta biziotsua aldatu ez dutelako. AMAIERA (13,1-13) Azken oharrak 13,1 Oraingo honekin hirugarren aldia* da zuengana noana. Auzi oro bi edo hiru lekukoren aitorpenaz erabakiko da. 2 Neure bigarren ikustaldian esan nizuena bera esaten diet orain, urruti nagoela, bekatari zaharrei eta beste guztiei: joango naizenean, ez naizela bai-bainaka ibiliko. 3 Kristo nire ahoz mintzo ote den egiaztatu nahian zabiltzatenok, hori izango duzue froga. Kristo, izan ere, ez da ahula zuekin; indartsu agertzen da zuen artean. 4 Egia da ahul bezala gurutziltzatu zutela; baina orain bizirik dago Jainkoaren ahalmenaz. Ni ere haren ahulezian partaide naiz, baina berarekin batera bizi naiz, eta Jainkoaren ahalmenaz jokatuko dut zuekin. 5 Aztertu zeuen barrua* ea sinesmenean zaudeten, aztertu serioski. Ez al zarete ohartzen Jesu Kristo zuengan bizi dela? Orduan, eskas atera duzue azterketan. 6 Aitortuko al duzue behintzat nik ez dudala eskas atera! 7 Jainkoari hauxe eskatzen diot: ez dezazuela inolako okerrik egin; niri ez dit axola ni zuzen nengoen ala ez frogatzea, zuek ongi egitea baizik, nahiz eta ni toki txarrean gelditu. 8 Izan ere, ezertarako ahalmenik badut, egiaren 281

alde ari izateko da, ez egiaren aurka. 9 Zuek indartsu izanez gero, ni pozik nago, ahula izan arren. Hau da Jainkoari eskatzen diodana: zuek bete-beteko izatea. 10 Horregatik, zuengandik urruti nagoelarik idazten dizuet, gero, zuekin egongo naizenean, zorrotz ari izan beharrik izan ez dezadan, zuek fedean hazarazteko, eta ez hondatzeko, Jaunak eman didan aginpidearekin. Azken agurra 11 Azkenik, senideok, poz zaitezte, saiatu bete-beteak izaten eta izan adore. Bizi zaitezte elkar ongi hartuz eta bakean. Eta maitasunaren eta bakearen Jainkoa zuekin izango da. 12 Agur ezazue elkar besarkada* santuaz. Fededun guztiek agurtzen zaituztete. 13 Jesu Kristo gure Jaunaren grazia, Jainkoaren maitasuna eta Espiritu Santuaren elkartasuna izan bitez zuekin guztiokin. \z

GALAZIARREI GUTUNA Agurra 1,1 Nik, Paulok, ez giza aginduz edo izendapenez, Jesu Kristoren eta hau hilen 282

artetik piztu zuen Jainko Aitaren izendapenez baizik apostolu* naizen honek, 2 eta nirekin diren senide guztiek Galaziako* eliz elkartekooi idazten dizuegu. 3 Jainko gure Aitak eta Jesukristo Jaunak eman biezazkizuete grazia eta bakea. 4 Jesu Kristok, Jainko gure Aitak hala nahirik, bere burua eman zuen gure bekatuengatik, oraingo mundu gaizto honetatik* gu askatzeko. 5 Berari aintza menderen mendetan. Amen. SARRERA (1,5-10) Kristoren berriona bat bakarra 6 Harriturik nago Kristoren onginahiaz dei egin zizuena baztertu eta beste berrion batera* zeinen bizkor aldatu zareten ikusiz. 7 Ez dago, ordea, beste berrionik; baina badabiltza hor norbaitzuk zuek nahasten eta Kristoren berriona goitik behera irauli nahian. 8 Beraz, norbaitek, ni neu nahiz zeruko aingeruren bat izanik ere, hots egin nizuena ez beste berrion bat hots egiten badizue, izan bedi madarikatua*. 9 Lehen ere esana berriro diotsuet orain: madarikatua, hartu duzuen berriona ez beste bat hots egiten dizuena! 10 Gizakien onespena bilatzen ote dut ala Jainkoarena? Gizakiei atsegin ematen saiatzen ote naiz? Oraindik gizakiei atsegin eman nahian banenbil, ez nintzateke Kristoren zerbitzari izango. PAULO BERE APOSTOLUTZAREN ALDE (1,11--2,14) Kristoren agerpena Paulori 11 Jakin behar duzue, senideok, nik hots egin dizuedan berriona ez dela gizakien asmakizuna, 12 ez bainuen inongo gizakirengandik hartu edo ikasi: Jesu Kristok agertu zidan. 13 Ezaguna duzue, noski, noizbaiteko nire jokabidea judaismoan: zeinen gogor pertsegitzen nuen Jainkoaren Eliza, berau suntsitu nahirik. 14 Judaismoaren baitan, neure adineko herritar askori aurrea hartzen nion, arbasoen ohiturak betetzen askoz sutsuago bainintzen. 15-16 Baina Jainkoak, jaio baino lehen* aukeratu eta bere onginahiaz dei egin zidanak, gogoko izan zuen bere Semea niri agertzea, beronen berriona jentilei adieraz niezaien. Nik, orduan, ez nion hezur-mamizko inori aholkurik eskatu, 17 ez eta ni baino lehenagotik apostolu zirenen bila Jerusalemera igo ere, baizik eta berehala Arabiara abiatu* nintzen; gero, berriro Damaskora itzuli. 18 Handik hiru urtera Jerusalemera igo nintzen Pedro ezagutzera, eta hamabost egun egin nituen berarekin. 19 Beste apostolurik ez nuen ikusi, Jaunaren anaia Santiago* izan ezik. 20 Jainkoa dut lekuko ez diodala gezurrik, idazten dizuedan honetan. 21 Gero, Siria eta Zilizia eskualdeetara joan nintzen. 22 Judeako eliz elkarteek ez ninduten oraindik begiz ezagutzen. 23 Entzun, bai, entzuna zuten lehengo pertsegitzaile hura, garai batean suntsitu nahi izan zuen sinesmena zabaltzen ari zela orain. 24 Eta niregatik Jainkoa goresten zuten. Pauloren berriona beste apostoluek onartua

283

2,1 Hamalau urteren buruan, berriro Jerusalemera igo nintzen Bernaberekin, Tito* ere neurekin neramala. 2 Goi-agerpen batek eraginda igo nintzen eta, hango zuzendariekin bakarrean bildurik, jentilen artean hots egiten dudan berriona agertu nien; ez nuen nahi oraingo edo orduko nire ahaleginak alferrikako gertatzea. 3 Eta hara, neurekin nuen Tito ere, jentil-jatorrikoa izan arren, ez zuten erdaintzera behartu. 4 Arazoa gezurrezko anaia batzuek sortu zuten: tartean sartu zitzaizkigun azpikeriaz, Jesu Kristori esker dugun askatasuna oztopatzeko* eta gu berriro Moisesen legearen esklabo bihurtzeko. 5 Horrelako horien aurrean ez genuen une batez ere atzera egin, beraiei amore emanez, beharrezko baitzen berrionaren egiak zuengan sendo irautea. 6 Zuzendariei* dagokienez --zer ziren edo zer ez ziren ez dit axola, Jainkoak ez baitio itxurari begiratzen--..., zuzendari horiek, bada, ez zidaten ezer ezarri. 7 Oso bestela, ikusi zuten Jainkoak jentilei berriona hots egiteko aukeratu ninduela, Pedro juduei hots egiteko aukeratu zuen bezala. 8 Zeren Pedrori juduen apostolu izatera eragin zion Jainkoak berak eragin baitit niri jentilen apostolu izatera. 9 Aintzat hartu zuten, bada, Jainkoak niri emandako dohaina, eta elkarteko zutabetzat hartuak ziren Santiago, Pedro eta Joanek eskua eman ziguten Bernaberi eta bioi elkartasun-seinaletzat: guk jentilen artean lan egingo genuen, eta haiek juduen artean. 10 Hau besterik ez ziguten eskatu: hango behartsuak gogoan izateko. Eta ardura osoz saiatu naiz hori betetzen. Paulok Pedrori gogor egin 11 Baina, Pedro Antiokiara etorri zenean, gogor egin behar izan nion aurrez aurre, oker jokatu baitzuen*. 12 Izan ere, Santiagoren aldeko batzuk etorri aurretik, ez zuen eragozpenik izaten judu ez zirenekin jateko; baina, haiek etorriz gero, atzera egin zuen eta bereiz egoten hasi zen, erdainkuntzaren aldeko zirenen beldurrez. 13 Eta gainerako juduek ere jarraitu egin zioten itxurakeria horretan, Bernabe bera ere hartara jarri zelarik. 14 Beraz, berrionaren egiaren bidetik zuzen ez zebiltzala ohartu nintzenean, honela esan nion Pedrori denen aurrean: <> SALBAMENA KRISTORENGAN SINESTETIK (2,15--4,20) Berrionaren edukia 15 Gu judu gara jaiotzaz, eta ez jentil-herri bekatari horietakoak. 16 Badakigu, hala ere, Jainkoak ez duela inor onartzen legea betetzeagatik Jesu Kristogan sinesteagatik* baizik. Eta guk Jesu Kristogan sinetsi dugu, Jainkoak Kristorenganako sinesmenari esker eta ez legeak agindua betetzeagatik onar gaitzan; izan ere, Jainkoak ez du inor legea betetzeagatik onartzen. 17 Baina, Jainkoaren onespena Kristoren bidez bilatuz, gu ere bekatari gertatu bagara, zer esan? Kristo bera bekatuaren zerbitzura dagoela? Inola ere ez! 18 Behin suntsitu nuena berriro eraikitzen badut, ordea, errudun izan nintzela aitortzen dut. 19 Ni legeak eraman ninduen legearekiko lokarria etetera, Jainkoarentzat bizitzeko. Kristorekin batera gurutziltzaturik nago, 20 eta honezkero ez naiz ni bizi, Kristo bizi da niregan. Eta oraingo neure giza bizitza, maite izan ninduen eta bere bizia nire alde eskaini zuen Jainkoaren Semearenganako sinesmenean oinarriturik bizi dut. 21 Jainkoaren 284

onginahia ez dut alferrikako bihurtu nahi. Baina Jainkoak legea betetzeagatik onartzen gaituela egia balitz, alferrik hila izango zen Kristo. Legea ala sinesmena 3,1 Galaziar zentzugabeok, nork liluratu zaituzte? Ez nizuen, bada, nik Jesu Kristo gurutziltzatua begien aurrean ipini? 2 Hau besterik ez dut jakin nahi zuengandik: legea betetzeagatik ala mezuari sinesmenez erantzuteagatik hartu duzue Espiritua? 3 Horren zentzugabeak al zarete? Espirituagan uste on izanez hasi eta giza indar hutsetan* ustea jarriz bukatu behar ote duzue orain? 4 Horrelako esperientzia ederrak alferrik! Zeren alferrik izango bailirateke... 5 Jainkoak Espiritua eman eta zuen artean mirariak egiten dituenean, zuek legea bete izanagatik egiten al du, ala mezuari sinesmenez erantzun diozuelako? Abraham sinestedun 6 Liburu Santuak dioenez, Abrahamek sinetsi egin zuen Jainkoarengan eta, horregatik, Jainkoak zuzenetsi egin zuen. 7 Jakin ezazue, beraz, sinesmenetik bizi direnak, horiek direla Abrahamen benetako ondorengo. 8 Jainkoak jentilak sinesmenaren bidez onartuko zituela aldez aurretik ikusi zuen Liburu Santuak; horrela, aurrez adierazi zion Abrahami berrion hau: Zure bitartez bedeinkatuko ditut herri guztiak. 9 Horrela, bada, sinesmenetik bizi direnek hartzen dute bedeinkazioa Abraham sinestedunarekin batera. 10 Legeko egintzetan oinarritzen direnak, berriz, madarikaziopean daude; hau dio, izan ere, Liburu Santuak: Madarikatua legeko liburuan idatzitako guztiak gogoan hartzen eta betetzen ez dituena. 11 Gauza ageria da Jainkoak ez duela inor legea betetzeagatik onartzen; zeren Liburu Santuak baitio: Zintzoa fedeari esker biziko da. 12 Legearen bideak, ordea, ez du zerikusirik sinesmenaren bidearekin; Liburu Santuak dio: Haren aginduak betetzen dituena, berauen bidez biziko da. 13 Kristok legearen madarikaziotik askatu gaitu, bere burua guregatik madarikazio eginez, Liburu Santuak dioen bezala: Madarikatua habetik zintzilik dagoena. 14 Abrahamen bedeinkazioa Jesu Kristoren bidez jentilengana hel dadin eta Jainkoak agindutako Espiritua sinesmenaren bidez har dezagun gertatu da hori. Moisesen legea eta Jainkoaren agintzariak 15 Senideok, giza adibidez baliatuz mintzatuko natzaizue: giza mailako zerbait izan arren, behar bezala eginiko testamentua ezin du inork indargabetu, ez eta berari ezer erantsi ere. 16 Horra bada: Jainkoak agintzariak Abrahami eta beronen ondorengotzari egin zizkien. Ez da <> esaten, asko balira bezala, <> baizik, bakar bati buruz ari delarik, hau da, Kristori buruz. 17 Hau esan nahi dut: Jainkoak behar bezala egindako ituna, ezin zuen indargabetu laurehun eta hogeita hamar urte* geroago agerturiko lege batek, agintzaria indarrik gabe utziz. 18 Jainkoak emango digun ondarea legearen esku balego, ez legoke agintzariaren esku; Jainkoak, ordea, dohainik eman zion Abrahami ondarea agintzariaren bidez. 19 Zertarako da, beraz, legea? Hutsegiteak salatzeko erantsia izan zen, harik eta agintzaria egin zitzaion ondorengoa etorri arte: legea aingeruek* aldarrikatu zuten Moisesen bitartez. 20 Bitarteko hau, ordea, ez da bakar baten izenean ari, eta Jainkoa bat bakarra da*. 285

Legearen xedea 21 Legea Jainkoaren agintzarien aurkakoa ote da, beraz? Ez, noski! Bizia ekartzeko gai den legea eman izan balitz, salbamena legetik zetorkeen benetan. 22 Baina Liburu Santuak dioenez, dena bekatupean gatibu dago, horrela, Jesu Kristogan sinesten dutenek sinesmenari esker har dezaten Jainkoak agindutakoa. 23 Sinesmenaren garaia heldu baino lehen, legepean gatibu geunden, sinesmena noiz agertuko zain. 24 Hala, legea zaintzaile* izan genuen, Kristorengana bideratzeko, beronengan sinetsiz salbamena lor genezan. 25 Sinesmenaren garaia helduz gero, ordea, ez gaude gehiago zaintzailearen menpe. 26 Guztiok Jainkoaren seme-alaba zarete, Jesu Kristogan duzuen sinesmenari esker. 27 Izan ere, bataioaz Kristorekin lotuak izan zareten guztiok, soinekoz bezala Kristoz jantziak zaudete. 28 Ez da jadanik bereizketarik juduaren eta judu ez denaren artean, esklabo eta librearen artean, gizonezko eta emakumezkoaren artean, zuek guztiok bat baitzarete Kristo Jesusengan. 29 Eta Kristorenak baldin bazarete, Abrahamen ondorengo zarete, Jainkoaren agintzariaren oinordeko. 4,1 Hau esan nahi dut: oinordekoa adingabekoa den bitartean, esklaboaren pareko da, denen jabe izan arren. 2 Zaintzaile eta administratzaileen menpe egon ohi da, aitak ezarritako epea bete arte. 3 Halaxe gu ere: adingabekoak ginen bitartean, munduan agintzen duten indarren menpe* geunden. 4 Baina epea bete zenean, Jainkoak bere Semea bidali zuen, emakumeagandik jaioa, legepeko egina, 5 legepean zeudenak askatzera, guk seme-alabatzakoa har genezan. 6 Hona hemen seme-alaba zaretenaren seinalea: Jainkoak bere Semearen Espiritua bidali du gure bihotzetara, eta Espirituak <>, hau da, <> dio oihuka. 7 Orain, beraz, ez zara esklabo, seme baizik eta, seme zarenez, bai eta oinordeko ere, Jainkoaren borondatez. Pauloren kezkak galaziarren jarreraz 8 Lehen, Jainkoa ezagutzen ez zenutelarik, izatez jainko ez direnen menpeko zineten; 9 orain, ordea, Jainkoa ezagutu duzuelarik, edota, hobeki esan, Jainkoak ezagutu zaituztelarik, nolatan itzultzen zarete berriro funtsik eta indarrik gabeko mundutar errealitateetara? Berriro ere berauen menpeko izan nahi ote duzue? 10 Oraindik jai egiten dituzue halako edo honelako egunak*, hilak, aroak eta urteak! 11 Beldur naiz zuengatik hartu ditudan nekeak ez ote diren alferrik izan. 12 Senideok, bihur zaitezte, arren, ni bezalako, ni ere zuek bezalako bihurtu naizenez gero. Zuek ez zenidaten inolako kalterik egin. 13 Badakizue, gaixotasun batek* eman zidala zuei lehen aldiz berriona hots egiteko aukera. 14 Baina neure osasuna zela-eta nekagarri izan banintzaizuen ere, zuek ez ninduzuen mesprezatu, ez gaitzetsi, bestela baizik; Jainkoaren mezularitzat hartu ninduzuen, Jesu Kristo bera banintz bezala. 15 Non da orain orduko zuen poza? Zeren zuen alde aitortzen baitut, begiak ere, ahal izanez gero, aterako zenituztela niri emateko. 16 Eta orain zer? Etsai bihurtu ote natzaizue egia esan dizuedalako? 17 Beste horiek agertzen dizueten ardura ez da lege onekoa; niregandik bereizi nahi zaituztete, beraietaz ardura zaitezten. 18 On zenukete onagatik arduratzea, beti ordea, ez ni 286

zeuekin nauzuenean bakarrik. 19 Ene seme-alabok, erdiminetan nago* berriro ere zuengatik, Kristo zuengan erabat moldatu arte. 20 Zuekin egon nahi nuke oraintxe bertan eta mintzaira egokia aurkitu, ez baitakit zuekin nola asmatu. KRISTAU ASKATASUNA (4,21--6,10) Agar eta Sara 21 Esadazue zuek, legearen menpeko izan nahi duzuenok: Ez al duzue entzun legeak dioena? 22 Izan ere, Liburu Santuak dioenez, Abrahamek bi seme izan zituen: bata mirabeagandik, eta bestea libre zen emazteagandik. 23 Mirabeagandikoa giza sorbide hutsez jaio zen; emazte librearengandikoa, berriz, Jainkoaren agintzariaren indarrez. 24 Honek beste zerbait adierazten du: bi emakumeak bi itunen irudi dira; bata Sinai menditik dator eta esklabotzarako gizon-emakumeak sortzen ditu: itun honen irudia Agar da 25 (Agar izenak Arabian dagoen Sinai mendia aipatzen du*), eta gaurko Jerusalemi dagokio, honek bere seme-alabekin esklabotzan irauten baitu. 26 Bestea, ordea, libre dena, goiko Jerusalemen* irudi da, eta bera da gure ama. 27 Izan ere, hau dio Liburu Santuak: Egin poz-oihu, Jerusalem, emakume agor eta haurgabe horrek! Ekin kantari pozaren pozez, erdiminik izan ez duzun horrek! Bakarrik utziaren seme-alabak gehiago izango baitira, senardunarenak baino. 28 Zuek, beraz, senideok, agintzariari esker zarete seme-alaba, Isaak bezala. 29 Baina orain ere ordukoa bera gertatzen da: giza sorbide hutsez jaiotako semeak Espirituaren indarrez sorturikoa pertsegitzen du. 30 Zer dio, ordea, Liburu Santuak? Bidal itzazu etxetik mirabea eta beronen semea, honek ez baitu oinordeko izan behar librearen semearekin batera. 31 Beraz, senideok, ez gara mirabearen seme-alaba, librearenak baizik. 5,1 Libre izateko askatu gaitu Kristok. Iraun ezazue, beraz, sendo, eta ez makurtu berriro esklabotzaren uztarpera. Eutsi tinko askatasunari 2 Hara zer esaten dizuedan nik, Paulok: Erdaintzen bazarete, Kristok ez dizue ezertarako balio izango. 3 Berriro ere zinez diotsuet erdaintzen den oro lege osoa betetzera behartua dagoela. 4 Moisesen legearen bidetik salbamena lortu nahi duzuenok, Kristorengandik bereizi egin zarete eta Jainkoaren onginahitik saihestu*. 5 Gu, berriz, Jainkoak, Espirituaren egitez eta sinesmenari esker, salbamena emango digun itxaropenez bizi gara. 6 Izan ere, Jesu Kristorenak garenontzat, erdaindua izateak edo ez izateak ez du ezer balio; balio duena maitasun-egintzetan agertzen den sinesmena* da. 7 Ongi ari zineten lasterketan. Nork jarri zizuen oztopoa bidean, egiari ez jarraitzeko? 8 Deitzen zaituzten Jainkoak behintzat ez dizue horretara eragin. 9 Hartu 287

gogoan legami pixka batek ore guztia altxatzen duela. 10 Hala ere, zuei dagokizuenez, badut konfiantza Jaunak iritzi bereko egingo zaituztela gai honetan; baina zuek nahasten zaituenak, edozein dela ere, izango du bere zigorra. 11 Niri dagokidanez, senideok, egia balitz erdainkuntza gomendatzen jarraitzen dudala, juduek ez ninduketen pertsegituko*. Baina orduan, deuseztua legoke Kristoren gurutzearen eskandalua! 12 Hobe zuek nahasten ari diren horiek erabat irenduko balira! Kristau-askatasuna elkar maitasunerako 13 Zuek, senideok, askatasunera deitu zintuzten Jainkoak: baina askatasun hori ez bekizue aitzakia izan grina txarren* arabera bizitzeko; bestela baizik, maitasunak egin zaitzatela elkarren zerbitzari. 14 Zeren lege osoa betetzen baita, agindu bakar hau betez gero: Maitatu lagun hurkoa zeure burua bezala. 15 Baina elkarri hozka eta elkar irentsi beharrean bazabiltzate, azkenik elkar suntsituko duzue. Bizi Espirituaren arabera 16 Beraz, hauxe diotsuet: Bizi zaitezte Espirituari dagokionez, eta ez giza grinei jarraituz. 17 Giza grinak Espirituaren aurkakoak dira eta Espiritua giza grinen aurkakoa. Bi indar horiek elkarren aurkakoak dira; horrela, ez duzue nahi zenuketena egiten. 18 Espirituak gidatzen bazaituzte, ordea, ez zaudete legearen menpe. 19 Giza grinetatik sortzen diren egintzak ezagunak dira: lizunkeria, zikinkeria, jokaera biziotsua, 20 idolatria, sorginkeria, etsaigoak, haserreak, bekaizkeria, gorrotoak, norgehiagokeria, alderdikeria, zatiketak, 21 ikusezina, hordikeria, sabelkeria eta horrelakoak. Eta lehen esan nizuena diotsuet berriro ere: Horrela jokatzen dutenek ez dute Jainkoaren erreinua ondare jasoko. 22 Espirituaren fruitua, berriz, hau da: maitasuna, poza, bakea, pazientzia, bihotz ona, onginahia, leialtasuna, 23 otzantasuna, bere buruaren jabe izatea. Ez da legerik horrelakoak gaitzetsiko dituenik. 24 Eta Jesu Kristorenak direnek gurutzean hilarazi dute bekatuzko beren giza izaera beronen gurari eta grinekin. Elkarri lagundu 25 Bizia Espirituak ematen badigu, jokatu ere joka dezagun Espirituaren arabera. 26 Ez gaitezela izan harroxko, elkarren lehian eta elkarren inbidian ibiliz. 6,1 Senideok, norbait hutsegiteren batean aurkituko bazenute, zuek, Espiritua duzuenok, saia zaitezte halakoa gozotasunez zentzarazten. Eta egon erne, zeu ere tentatua izan zaitezke eta. 2 Lagundu batak besteari elkarren zamak eramaten, horrela beteko baituzue Kristoren legea. 3 Norbait zerbait delakoan badago, ezer ez delarik, bere burua engainatzen du. 4 Azter beza nork bere jokaera eta, horrela, bereaz harrotu ahal izango da, baina besteekin konparatzen ibili gabe, 5 nork bere zama eraman beharko baitu*. 6 Mezuari buruzko irakaspena hartzen ari denak bana bitza irakaslearekin bere ondasun guztiak. 7 Ez engainatu zeuen buruak. Ez dago Jainkoari barre egiterik. Bakoitzak zer erein, 288

huraxe bilduko du: 8 bere bizitzan grina txarrak ereiten dituenak, grina txarretatik heriotza bilduko du; Espiritua ereiten duenak, berriz, Espirituagandik betiko bizia bilduko du. 9 Ez gaitezen, beraz, aspertu on egiten, zeren, etsitzen ez badugu, jasoko baitugu uzta bere garaian. 10 Hitz batean, egokiera dugunean, egin diezaiegun guztiei on, batez ere fedean senide ditugunei. AMAIERA (6,11-18) Pauloren harrobidea 11 Begira nolako hizki handiz* idazten dizuedan hurrengo hau; neure eskuz idazten dizuet. 12 Erdaintzera behartzen zaituzteten horiek besteen aurrean ongi gelditzearren bultzatzen zaituztete horretara, eta Kristoren gurutzea dela-eta inork pertsegi ez ditzan. 13 Zeren erdainduek berek ere ez baitute legea betetzen. Zuek erdaindu nahian badabiltza, gero zuen bizkar harrotzeko da. 14 Niri dagokidanez, Jainkoak libra nazala harrotzetik, Jesu Kristo gure Jaunaren gurutzeaz izan ezik; Kristo gurutzean hil zenez gero, mundua* hilik dago niretzat eta ni munduarentzat. 15 Izan ere, erdaindua nahiz erdaingabea izatea berdin da; balio duena sorkari berri* izatea da. 16 Bakea eta errukia arau horri lotuak bizi direnei, bai eta Jainkoaren Israel herriari* ere. Azken agurra 17 Hemendik aurrera ez diezadala inork nekerik eman, neure gorputzean daramatzadan markek erakusten baitute Jesusen zerbitzari naizela*. 18 Senideok, Jesu Kristo gure Jaunaren grazia zuekin. Amen. \z

289

EFESOARREI GUTUNA Agurra 1,1 Nik, Paulok, Jainkoak hala nahirik, Kristo Jesusen apostolu naizen honek, Efeson bizi zareten fededunoi*, Kristo Jesusengan sinesten duzuenoi, idazten dizuet. 2 Jainko gure Aitak eta Jesu Kristo Jaunak eman biezazkizuete grazia eta bakea. KRISTOREN ETA ELIZAREN MISTERIOA (1,3--3,21) Jainkoaren salbamen-asmoa 3 Goretsia izan bedi Jainkoa, Jesu Kristo gure Jaunaren Aita, zeruan, Kristoren bitartez, Espirituaren ondasun oroz* bedeinkatu gaituena! 4 Kristorengan aukeratu gintuen mundua mundu izan baino lehen, haren aurrean santu eta akasgabe izan gaitezen maitasunez*. 5 Bere onginahiak eraginda ordutik zuen erabakia, Jesu Kristoren bitartez gu seme-alabatzat hartzea, 6 bere Seme maitearengan eskuzabal eman digun dohain* zoragarria berarentzat gorespen-kantu bihur dadin. 7 Semeak bere heriotzaz askapena* eta bekatuen barkamena lortu dizkigu, Jainkoaren eskuzabaltasun agorrezinaren erakusgarri; 8 bere eskuzabaltasunaren dohainak 290

oparo isuri ditu gure gainera, jakinduria eta ezaguera oroz gu hornituz. 9 Bere asmo ezkutua*, bere onginahiaz erabakia zuen asmoa, ezagutarazi digu: 10 historia bere betetasunera eramatea, gauza guztiak, nola zerukoak hala lurrekoak, Kristo buru dela, batean bilduz. 11-12 Honen bitartez gara oinordeko gu ere, lehendik Mesiasengan itxaropen genuenok*, gauza guztiak berak nahi bezala egiten dituen Jainkoak aurrez aukeratu baikaitu bere asmoaren arabera, bere aintzaren gorespen-kantu izan gaitezen. 13 Eta zuek ere* egiaren mezua, salbatzen zaituzten berriona, entzun eta Kristorengan sinetsi duzuenok, aginduriko Espiritu Santuak zigiluz bezala markatu zaituzte; 14 Espiritua da hartuko dugun ondarearen garantia, harik eta Jainkoak bere egin duen herria askapen osora iritsi arte eta haren aintzaren gorespen-kantu izan gaitezen arte. Kristo gure Jaunaren nagusigoa 15 Horregatik, Jesus Jaunarengan nola sinesten duzuen eta fededun guztiak nola maite dituzuen jakinik, 16 etengabe ari natzaio Jainkoari zuengatik eskerrak ematen, ene otoitzetan zuetaz oroituz. 17 Jesu Kristo gure Jaunaren Jainkoak, aintza guztia dagokion Aitak, jakinduria eta goi-argia eman diezazkizuela, bera zer-nolakoa den sakonki ezagutzeko. 18 Argi ditzala zuen barruko begiak*, jakin dezazuen zer itxarotera deitu zaituzten, zeinen zoragarria den fededunentzat ondare gisa prestatua duen aintza 19-20 eta zeinen handia den sinestedunen alde erabiltzen duen bere ahalmena. Indar ahaltsu hori Kristorengan erakutsi zuen Jainkoak, hura hilen artetik piztu eta zeruan bere eskuinaldean eserarazi zuenean. 21 Munduko aginte, botere, indar eta nagusigo* ororen gainetik eta, mundu honetan ez ezik, datorren munduan 291

ere aipagarri den edozeinen gainetik ezarri zuen. 22 Dena jarri du Jainkoak Kristoren oinazpian, eta berau egin du denen gainetik Elizaren buru. 23 Eliza haren gorputza da, unibertsoa erabat betetzen duen Kristok erabat betea*. Kristok dohain hutsez salbatu 2,1 Zuei dagokizuenez, hilik zeundeten zeuen hutsegite eta bekatuetan, 2 hori baitzen zuen jokabidea garai batean, mundu honen joerei jarraituz: munduan agintzen duten indarren buruzagiaren menpeko* zineten, jende errebeldeagan ari den espirituaren menpeko. 3 Gu guztiok ere hala bizi izan ginen lehen: geure giza grina txarrei jarraituz, geure grina eta burutapen gaiztoek agindutakoa betez; izatez, guk ere Jainkoaren zigorra merezi genuen, beste guztiek bezala. 4 Baina Jainkoak, hain baita errukitsua eta halako maitasun neurrigabez maitatu baikaitu, 5 geure bekatuengatik hilik geundelarik, bizia eman zigun Kristorekin batera --onginahi hutsez salbatu zaituzte!--; 6 eta Kristo Jesusekin batera eta berarengan piztu gintuen eta zeruetan eserarazi. 7 Horrela, Kristo Jesusengan gurekiko hain ona izanez agertu nahi izan die datozen gizaldiei zeinen ugaria eta eskuzabala den bere onginahia. 8 Dohain hutsez zarete salbatuak sinesmenaren bidez; eta hau ez dator zuengandik, baizik eta Jainkoaren emaitza da; 9 ez dator egintzetatik, inor harro ez dadin. 10 Izan ere, Jainkoak eginak gara; Kristo Jesusengan sortu gaitu, on egiten saia gaitezen, Jainkoak guretzat aurrez erabakia zuen bezala. Kristo bakegile eta batasungile 11 Zuei, jaiotzaz* jentil zaretenoi, juduek, gorputzean egina duten erdainkuntzagatik <<erdainduak>> diren horiek, <<erdaingabe>> deitzen zizueten. Ez ahaztu 12 lehenago ez zenutela Mesiasik, ez eta parterik ere Israel herriko eskubideetan; ez zenutela zerikusirik Jainkoaren agintzari eta itunekin, eta itxaropenik gabe eta Jainkorik gabe bizi zinetela munduan. 13 Orain, berriz, Kristo Jesusenak eginik, garai batean urruti zinetenok, hurbildu egin zarete Kristoren heriotzari esker. 14 Izan ere, Kristo da gure bakea. Bat egin ditu berak bi herriak, bereizten zituen etsaigoaren hesia deseginez. Bere gorputzean 15 baliogabetu egin du legea bere agindu eta arauekin, eta bi herriekin gizadi berri bakarra sortu du bere baitan, bakeak eginez. 16 Bi herriak Jainkoarekin adiskidetu ditu eta gurutzeko heriotzaren bidez gorputz bakar batean elkartu, beraien arteko etsaigoa suntsituz. 17 Bere etorrerarekin bakearen berriona hots egin zigun: bakea zuei, urruti zinetenoi, eta bakea hurbil zirenei*. 18 Zeren bai batzuk eta bai besteok hurbil baikaitezke Aitarengana Espiritu berarengan elkarturik. 19 Ez zarete, beraz, ez arrotz, ez atzerritar, Jainkoaren herriko kide* baizik eta Jainkoaren familiako, 20 apostolu eta profeten oinarri gainean eraikiak, Kristo Jesus bera giltzarri delarik. 21 Kristo Jaunarengan ongi finkaturik, eraikin osoa haziz doa, Jainkoari sagaraturiko tenplu bihurtzeraino. 22 Kristoren bitartez, eraikinaren parte zarete zuek ere besteekin batera, Espirituak eraginda Jainkoaren bizileku bihurtzeraino. Paulok Jainkoaren asmo ezkutua hots egin 3,1 Hori dela eta, ni Paulo, jentil zaretenon onerako Kristo Jesusen preso* naizen hau... 2 Jakingo duzue, noski, Jainkoak bere onginahian zuekiko eman didan eginkizuna; 3 292

agerpenez jakinarazi zidan bere asmo ezkutuaz* ari natzaizue, goraxeago laburki idatzia dizuedanaz, alegia. 4 Hori irakurriz, bada, ikus dezakezue nola ulertzen dudan nik Kristoren misterioa. 5 Misterio hau ez zitzaien iragandako gizaldiei jakinarazi; orain, ordea, Espirituaren bidez bere apostolu santuei eta profetei agertu die Jainkoak. 6 Eta hauxe da Jainkoaren asmo ezkutua: Kristo Jesusen bitartez eta berrionari esker, jentilok oinordekide izatea, Kristorekin gorputz bat bera osatzea eta agintzari beraren partaide izatea. 7 Berrion honen zerbitzari egin nau Jainkoak onginahi hutsez, bere ahalmen indartsuaz eman didan dohainez. 8 Neuri, fededun guztien artean txikiena naizen honi, dohain hau eman zait: Kristoren neurrigabeko aberastasuna jentilei hotsegitea, 9 eta Jainkoarengan, gauza guztien egileagan, betidanik gordea zegoen asmo ezkutua nola ari den betetzen guztiei argi erakustea. 10 Horrela, agerian jartzen zaie orain, Elizaren bitartez, zeruetako aginte eta botereei* Jainkoaren era guztietako jakinduria, 11 aurrez betidanik berak zuen eta Kristo Jesus gure Jaunarengan bete duen asmoaren jakinduria. 12 Kristori esker eta beronengan dugun sinesmenaren bitartez ausartzen gara konfiantza osoz Jainkoarengana hurbiltzera. 13 Ez galdu, bada, adorea zuengatik jasaten ditudan atsekabeak direla eta, hauexek baitituzue zeuen aintza. Aitari eskari-otoitza 14 Horregatik, belauniko jartzen naiz Aitaren* aurrean, 15 bai zeruan eta bai lurrean familia ororen sorburu denaren aurrean, 16 eta hau eskatzen diot: bere aintzaren aberastasunari dagokionez, sendo zaitzatela Espirituaren indarrez, barrutik hazi zaitezten; 17 bizi dadila Kristo zuen bihotzetan sinesmenaren bidez eta izan dadila maitasuna zuen bizitzaren erro eta oinarri. 18 Horrela ulertu ahal izango duzue, fededun guztiekin batera, zeinen zabal eta luze, garai eta sakon den Kristoren maitasuna; 19 ezaguera ororen gainetik dagoen maitasun hori ezagutuko duzue, horrela Jainko-izateaz erabat betez joan zaitezten. 20 Jainkoari, guregan darabilen bere indarraz gauza guztiak guk eska nahiz pentsa dezakegun baino askoz hobeki egin ditzakeenari, 21 aintza Elizan eta Kristo Jesusengan, gizaldiz gizaldi eta menderen mendetan. Amen. KRISTAUEN JOKABIDE BERRIA (4,1--6,20) Erabateko batasuna 4,1 Nik, Jaunarengatik preso* nagoen honek, hartu duzuen deiari dagokionez bizi zaiteztela eskatzen dizuet. 2 Izan apal, otzan eta jasankor, elkar maitekiro eramanez. 3 Saia zaitezte Espirituak ematen duen batasunari eusten, elkartzen zaituzten bakeaz. 4 Bat bakarra da gorputza eta bat bakarra Espiritua, egin zaizuen deiari dagokion itxaropena ere bat bakarra den bezala; 5 bat bakarra Jauna, bat bakarra sinesmena, bat bakarra bataioa, 6 bat bakarra guztien Jainkoa eta Aita, guztien gainetik dagoena, guztien bidez ari dena eta guztiengan bizi dena. Dohain ezberdinak 7 Baina gutariko bakoitzak Kristok eman nahi izan dion neurrian hartu du dohaina. 8 Horregatik dio Liburu Santuak: 293

Gorenera igo zenean, gatibuak berekin eraman zituen eta gizakiei dohainak eman zizkien*. 9 Igo zela esatean, zer esan nahi du, aurrez beheko lur honetara jaitsi zela baizik? 10 Jaitsi zen hura, zeru gorenera dena betetzera igo dena bera da. 11 Bera da batzuk apostolu egin zituena, beste batzuk profeta, beste batzuk berrionaren hotsegile, beste batzuk artzain eta irakasle. 12 Horrela, gai egiten ditu fededunak beren zerbitzu-lanerako eta Kristoren gorputza hazarazteko, 13 harik eta denok elkarrekin sinesmen eta Jainkoaren Semearen ezagutza berbera izan arte, heldutasun beteko pertsona, Kristoren betetasunaren neurriko izatera iritsi arte. 14 Ez gaitezen haur izan, edozein irakaspen-haizek astinduak eta harat-honat eramanak, uste okerretan erorarazteko trebe den jende maltzurrak engainatuak. 15 Alderantziz baizik, maitasunean benetakoak izanez, hazi gaitezen gauza guztietan, Kristori gero eta gehiago egokituz. Bera da burua 16 eta berak ematen dizkio gorputz osoari barne-lotura eta batasuna, atal guztiek, bakoitzak bere jarduera bereziaren arabera, gorputz osoaren alde egiten duten elkarlanaren bitartez; horrela, gorputza haziz eta maitasunean osoki eraikiz doa. Bizitza zaharretik berrira 17 Hona, bada, zer esaten eta zinez eskatzen dizuedan Jaunaren izenean: ez zaiteztela bizi sinesgabeak bizi diren bezala; buruarinak dira 18 eta adimena ilundua dute; Jainkoaren bizitzatik urruti bizi dira, beren burugogorkeriagatik ezjakintasunean murgilduak baitaude. 19 Zentzu morala galdurik, lizunkeriara jo dute, aseezineko antsiaz era guztietako bizioetara emanak bizitzeko. 20 Ez da hori Kristo ezagutzean zuek ikasi duzuena. 21 Entzun duzue, izan ere, hartaz hitz egiten eta, Jesusi dagokion egiazko irakaspenaren arabera, hau ikasi duzue: 22 alde batetik, zuen lehengo bizierari uko egin eta giza izaera zaharra, grina engainagarrien eraginez hondatua, erantzi egin behar duzuela; 23 eta, bestetik, zeuen gogo-bihotzak berritu 24 eta giza izaera berria, Jainkoaren irudira sortua, jantzi behar duzuela, Jesusen egiaren arabera biziera zuzena eta santua eramateko. Bizitza berriaren eskakizunak 25 Bazter ezazue, beraz, gezurra eta esan egia nork bere lagun hurkoari, guztiok elkarren atal baikara. 26 Haserretzen bazarete ere, ez heldu bekatu egiteraino; zuen haserreak ez beza eguzkia sartu arte iraun. 27 Ez eman inolako aukerarik deabruari. 28 Lapur denak ez dezala aurrerantzean ostu, saia dadila baizik bere eskuz lan egiten, beharrean dagoenari zer eman edukitzeko. 29 Ez bedi atera zuen ahotik hitz zakarrik, baizik eta, zerbait esan behar baduzue, ona eta egokia eta entzun dezatenen onerako izan dadila. 30 Ez nahigabetu Jainkoaren Espiritu Santua, horrekin markatu baitzaituzte Jainkoak zigiluaz bezala, askapen-egunean zuek bereizteko. 31 Ez bedi izan zuen artean zakarkeriarik, ez haserrerik, ez gorrotorik, ez garrasirik, ez irainik, ez eta inolako gaiztakeriarik ere. 32 Izan zaitezte elkarrentzat on eta bihozbera, elkarri barkatuz, Jainkoak Kristoren bitartez barkatu dizuen bezala*.

294

5,1 Izan zaitezte, beraz, Jainkoaren antzekoak, beraren seme-alaba maite zaretenez. 2 Bizi zaitezte maitasunean, Kristoren antzera, berak maite izan baikintuen* eta bere burua gure alde eman baitzuen, Jainkoak atseginez onartzen duen oparitzat eskainiz. 3 Aipatu ere ez egin zuen artean lizunkeria edota inolako bizio eta gutiziarik, fededunei dagokienez; 4 ez eta gordinkeria, kirtenkeria edota zorakeriarik ere; hori guztia ez baita itxurazkoa. Aitzitik, eman eskerrak Jainkoari. 5 Zeren jakizue, lizun, zikin eta gutiziatsu bakar batek ere --halakoa sasijainkozalea baita-- ez duela Kristoren eta Jainkoaren erreinuko ondarean parterik izango. Jokatu argiaren partaide bezala 6 Ez zaitzatela inork argudio hutsalez lilura, horrexegatik pizten baita Jainkoaren haserrea errebeldeen aurka. 7 Ez izan halakoen kide. 8 Izan ere, garai batean ilunpetan bizi zineten; orain, aldiz, argitan bizi zarete, Jaunarekin bat eginik. Jokatu, beraz, argiaren partaide* zaretenez; 9 argiaren* fruitua onginahia, zintzotasuna eta egia oro dira. 10 Azter ezazue zer zaion Jaunari atsegin, 11 eta ez hartu parte ilunpetan bizi direnen alferrikako egintzetan; sala itzazue, ordea, 12 lotsagarri bai eta horiek isilean egin ohi dutena aipatzea ere. 13 Baina argiak salatzen duen guztia agerian gelditzen da*, 14 eta agerian gelditzen dena argi bihurtzen. Horregatik esan ohi da: Esna zaitez, lo zauden hori, jaiki hilen artetik eta Kristok argituko zaitu*. 15 Begira, bada, arretaz, nola zabiltzaten; ez jokatu ergel, zentzuz baizik, 16 egokieraz baliatuz, garai txarrak baititugu. 17 Ez izan, beraz, burugabe, baizik eta saiatu Jaunaren nahia zein den ulertzen. 18 Ez mozkortu, ardotik nasaikeria baitator; aitzitik, bete zaitezte Espirituaz, 19 zeuen artean salmoak, gorazarreak eta kantu inspiratuak* abestuz. Kantatu eta egin gorazarre Jaunari bihotz-bihotzez, 20 gauza guztiengatik Jainko Aitari etengabe eskerrak emanez, Jesu Kristo gure Jaunaren izenean. Senar-emazteak 21 Izan zaitezte elkarren menpeko, Kristori diozuen begiruneagatik. 22 Emazteak izan daitezela beren senarren menpeko, Jaunaren menpeko bezala, 23 senarra emaztearen buru baita, Kristo Elizaren buru den bezala, bere gorputza den Elizaren salbatzaile delarik. 24 Eliza Kristoren menpeko den bezala, izan bitez emazteak ere denetan senarren menpeko. 25 Senarrok, maita itzazue zeuen emazteak, Kristok ere Eliza maitatu eta beronen alde bere burua eman zuen bezala. 26 Bere burua eskainiz, sagaratu egin zuen Eliza, urez eta hitzaren indarrez garbituz. 27 Horrela prestatu zuen beretzat Eliza distiratsua, zikinik eta zimurrik edo antzeko deusik gabea, Eliza santu eta kutsagabea. 28 Era berean, senarrek ere beren gorputza bezalaxe maitatu behar dituzte emazteak. Emaztea maite duenak bere burua maite du. 29 Ez du inork bere gorputza gorrotatzen, baizik eta jaten eman eta zaindu egiten du, Kristok Elizarekin egiten duen bezala; 30 eta gu guztiok gorputz horren* atal gara. 31 Horregatik, gizasemeak bere aitamak utziko ditu eta emazteari elkartuko zaio, eta biak bat 295

izango dira*. 32 Handia da misterio hau, eta nik Kristori eta Elizari loturik ikusten dut. 33 Dena dela, zuetariko bakoitzak maita beza emaztea bere burua bezala, eta emazteak izan biezaio begirune senarrari. Guraso eta seme-alabak 6,1 Seme-alabok, izan zaitezte gurasoen esaneko, hori baita zuzena Jaunarenak direnentzat. 2 Ohoratu aitamak, hori baita berekin agintzari bat daraman lehen mandamendua, hau da: 3 Luzaroan bizi eta zoriontsu izan zaitezen lurraldean. 4 Gurasook, ez sumindu seme-alabak; hezi itzazue, ordea, Jaunari dagokion bezala irakatsiz eta zentzaraziz. Nagusiak eta esklaboak 5 Esklabook, izan mundu honetan nagusi dituzuenen esaneko, erabateko begirunez eta bihotz-bihotzez, Kristoren esaneko bezala; 6 ez jagolearen begiradapean edo gizakiei atsegin izateko bakarrik, Jainkoaren nahia gogoz betetzen duten Kristoren esklabo bezala baizik. 7 Bete ezazue gogo onez zeuen zerbitzua, Jaunarentzat bezala eta ez gizakientzat. 8 Badakizue, egindako ongiaren neurrian sarituko duela bakoitza Jaunak, esklaboa nahiz librea izan. 9 Zuek ere, nagusiok, joka ezazue era berean esklaboekin, mehatxurik egin gabe; hartu kontuan haien eta zuen nagusia zeruan dagoela, eta hark ez duela bereizkeriarik egiten. Gaizkiaren aurkako borroka 10 Bukatzeko, sendo zaitzatela Jaunak bere indar ahaltsuaz. 11 Har itzazue Jainkoak ematen dizkizuen armak, deabruaren maltzurkeriei aurre egiteko gai izan zaitezten. 12 Gure borroka, izan ere, ez da hezur-mamizko arerioen aurkakoa, goiko espiritu gaiztoen aurkakoa baizik, mundu ilun honetako aginte, ahalmen eta botereen* aurkakoa. 13 Horregatik diotsuet: Hartu Jainkoak ematen dizkizuen armak, une txarrean gogor eutsi eta zailtasun guztiak, atzera egin gabe, gainditu ahal ditzazuen. 14 Zutik, beraz! Lotu gerrikotzat egia, jantzi bularrekotzat zintzotasuna 15 eta oinetakotzat bakearen berriona zabaltzeko ardura. 16 Eduki beti besoan babeskitzat fedea, etsaiaren suzko geziak oro itzali ahal izateko. 17 Hartzazue burukotzat salbamena, eta ezpatatzat Espirituaren ezpata, hau da, Jainkoaren hitza. 18 Egin otoitz eta eskariak etengabe, Espirituaren indarrez. Egon erne, beila eginez, fededun guztien alde erreguan lehiatsu; 19 bai eta nire alde ere, Jainkoak hitz egokia ahoan jar diezadan, berrionaren* misterioa ausardiaz adierazteko. 20 Berrion honen bozeramaile naiz kate artean*; Jainkoak ausardia eman diezadala, behar bezala hots egin dezadan. AZKEN AGURRA (6,21-24) 21 Nire gorabeherak eta zertan ari naizen zuek ere jakin ditzazuen, Tikiko* anaia maite eta Jaunaren zerbitzari leialak emanen dizue guztiaren berri. 22 Horretarakoxe bidaltzen dizuet, nire berri eman diezazuen eta adorez bete zaitzaten. 23 Jainko Aitak eta Jesu Kristo Jaunak eman diezazkietela senideei bakea eta maitasuna fedearekin batera. 24 Grazia Jesu Kristo gure Jauna maitasun iraunkorrez* maite 296

duten guztiekin. \z

FILIPOARREI GUTUNA Agurra 1,1 Paulo eta Timoteok, Jesu Kristoren zerbitzariok, Filipon bizi zareten kristau fededun guztioi eta bertako elkarte-zuzendari eta laguntzaileoi* idazten dizuegu. 2 Jainko gure Aitak eta Jesu Kristo Jaunak eman biezazkizuete grazia eta bakea. PAULO ETA FILIPOKO ELIZ ELKARTEA (1,3-26) Esker ona eta eskaria 3 Zuetaz oroitzen naizen bakoitzean eskerrak ematen dizkiot neure Jainkoari. 4 Pozik egiten dut zuen guztion alde otoitz beti, 5 lehenengo egunetik orain arte berrionaren zerbitzuan lankide izan baitzaituztet. 6 Badakit ziur, zuengan hain lan ederra hasi zuenak burutu ere egingo duela, Kristo Jesus berriro agertuko den egunera arte*. 7 Bidezko iruditzen zait zuen guztionganako dudan sentipen hau, barru-barruan baitzaramaztet; izan ere, partaide zaituztet Jainkoarengandik hartu dudan dohainean, bai preso nagoen honetan*, bai berriona defendatzeko eta sendotzeko aukera dudanean ere. 8 297

Jainkoa dut lekuko nola nagoen zuek guztiok ikusteko irrikaz Jesu Kristoren maitasun eztiaren eraginez. 9 Eta hauxe eskatzen dut otoitzean: zuen maitasuna izan dadila ezagueraz geroz eta jantziagoa eta sentiberatasunez biziagoa, 10 egokien dena bereizten jakin dezazuen; horrela, Kristo agertuko den egunean garbi eta errugabe aurkituko zaituzte, 11 Jesu Kristok guregan betetzen dituen egintza onetan aberats, Jainkoaren aintza eta gorespenerako. Paulorentzat bizitzea Kristo da 12 Jakin behar duzue, senideok, bizi dudan egoera berrionaren aurrerapenerako lagungarri gertatu dela. 13 Izan ere, gobernariaren jauregikoek eta gainerako guztiek garbi ikusi dute Kristorengatik nagoela preso. 14 Eta ni preso egoteari esker, gure senide gehienak, Jaunarenganako konfiantzan indarberriturik, ausartago sentitzen dira Jainkoaren mezua beldurrik gabe hots egiteko. 15 Egia da, bai, batzuk bekaizkeriaz eta nireganako etsaigoz ari direla Kristo predikatzen; baina beste batzuk asmo onez ari dira. 16 Hauek maitasunez jokatzen dute, hemen berriona defendatzeko nagoela jakinik; 17 besteek, berriz, nire aurkako lehian predikatzen dute Kristo; ez dira asmo garbiz ari, nire kate hauek astunago egin nahian baizik. 18 Baina niri zer? Edonola ere, itxurakeriaz nahiz egiaz, Kristo predikatzen dute, eta honek pozten nau. Eta are gehiago poztuko naiz, 19 ondo baitakit, zuen otoitzari esker eta Jesu Kristoren Espirituaren laguntzaz bizi dudan egoera hau salbamenerako gertatuko zaidala: 20 itxaropen sutsua dut ez didala usteak huts egingo eta ziur nago beti bezala orain ere, bizi nadila ala hil, Kristok bere handitasuna agertuko duela niregan. 21 Izan ere, niretzat bizitzea Kristo da eta hiltzea irabazpide. 22 Baina bizitzen jarraituz lan onuragarria egin ahal baneza, ez nuke jakingo zer hautatu. 23 Alde bietatik nago erakarria: alde batetik, hil egin nahi nuke, Kristorekin egoteko, hau askogatik onena delarik; 24 baina bestetik, nik bizitzen jarraitzea beharrezkoagoa da zuentzat. 25 Eta honetaz ziur nagoelarik, badakit gelditu egingo naizela eta zuekin guztiokin jarraituko oraindik, zuen sinesmenaren aurrerapen eta pozerako. 26 Horrela, zuek ikustera berriro joatean, Kristo Jesusenak izateaz duzuen harrotasuna areagotu egingo da niri esker. KRISTAU ELKARTEAREN JOKABIDEA (1,27--3,1) Sinesmenean sendo 27 Hauxe besterik ez dizuet eskatzen: zuen jokabidea Kristoren berrionari dagokiona izan dadila. Ni zuek ikustera joan ala ez, gauza bera entzun nahi nuke zuetaz: gogo berean sendo zaudetela eta, elkarrekin bat eginik, berrionarekiko leialtasunaren alde borrokan ari zaretela, 28 etsaien aurrean ezertan beldurtu gabe; zuen kemen hori hondamen-bidean daudenaren seinale izango da etsaientzat; zuentzat, ordea, salbamenaren seinale. Hala erabaki du Jainkoak. 29 Izan ere, dohain hau eman dizue Jainkoak: Kristorengan sinestea ez ezik, harengatik sufritzea ere bai, 30 niregan ikusi zenuten eta orain entzuten duzuen borroka berbera egiten duzuelarik. Kristo bezala apal

298

2,1 Beraz, egia bada Kristok aholku ematen dizuela eta maitasunak adorez betetzen zaituztela, egia bada Espirituagan bat eginik bizi zaretela eta bihozbera eta gupidatsu zaretela, 2 bete nazazue pozez, denok iritzi eta sentiera bereko izanez, elkar maitatuz eta ongi hartuz. 3 Ez egin deus ere norgehiagokeriaz edota harrokeriaz, apaltasunez baizik, besteak norbera baino hobeak direla pentsatuz; 4 ez nork bere onari bakarrik begiratuz, besteena ere bilatuz baizik. 5 Izan itzazue zeuen artean Kristo Jesusek izan zituen sentipen berak*. 6 Kristo Jesusek, Jainko-izaerako izanik, ez zion gogor eutsi nahi izan 7 jainkozko bere mailari; bestela baizik, hustu egin zen bere handi-izateaz* eta esklabo-izaera hartu zuen, gizakien antzeko eginez. Gizaki huts bezala agertuz, 8 apaldu egin zuen bere burua, heriotzaraino menpeko eginez, gurutzean hiltzeraino. 9 Horregatik, denen gainetik goratu zuen Jainkoak eta izen guztietan bikainena eman zion, 10 Jesusen izenaren omenez, zeruan, lurrean eta lur azpian, guztien belaunak makur daitezen, 11 eta mihi orok aitor dezan Jesu Kristo dela Jauna, Jainko Aitaren aintzarako. Izarrak bezala munduan 12 Nire esana beti egin duzuenez gero, ene maiteok, egizue orain ere, hor ez nagoelarik; ez hor nagoenean bezala bakarrik, askoz gehiago baizik. Saia zaitezte zeuen salbamena begirune santuz burutzen; 13 Jainkoa da, izan ere, bai nahi izateko eta bai burutzeko gai egiten zaituztena, berak nahi bezala. 14 Egizue dena marmarrik eta eztabaidarik gabe, 15 gizarte maltzur eta gaizto honen erdian garbi eta akasgabe, Jainkoaren seme-alaba errugabe, izan zaitezten; gizarte honetan izarrek munduan bezala egiten duzue argi, 16 bizia ematen duen mezuari tinko eutsiz. Horixe izango dut nik harrobide Kristo agertuko den egunean, nire lehia eta nekeak ez baititut alferrik emanak izango. 17 Eta zuen sinesmenaren kultu-zerbitzua burutzeko nire bizia opari eskaini* behar badut ere, pozik nago eta alaitu egiten naiz zuekin guztiokin. 18 Poz zaitezte horrela zuek ere eta alaitu nirekin batera. Timoteo eta Epafrodito Pauloren lankide

299

19 Jesus Jaunaren laguntzaz, Timoteo* laster zuengana bidaltzeko itxaropena dut, zuen berri jakinik ni ere bizkor nadin. 20 Ez dut, izan ere, beste adiskide minik, ni neu bezala zuen gauzez benetan arduratzen denik; 21 nor bereaz axolatzen dira denak eta ez Jesu Kristorenaz. 22 Baina ezagutzen duzue Timoteoren jokaera jatorra eta nola egin duen lan nirekin seme batek aitarekin bezala, berrionaren zerbitzuan. 23 Hori bidaltzea espero dut, bada, nire arazoak nola doazen ikusi bezain laster. 24 Baina badut konfiantza, Jauna lagun, neu ere zuengana laster joango naizela. 25 Bitartean, beharrezko iruditu zait Epafrodito* anaia maitea, lanean eta borrokan lagun izan dudana, zuengana bidaltzea. Zuek nire premian laguntzeko bidali zenidaten; 26 baina orain zuek guztiok ikusteko irrika bizia zuen eta oso kezkaturik zegoen, beraren gaixotasunaren berri izan zenutela jakinik. 27 Egia da, gaixo egon zen, ia hilzorian; baina Jainkoa errukitu egin zitzaion, eta berari ez ezik, bai eta niri ere, nahigabea nahigabearen gain izan ez nezan. 28 Horrela, bada, ahalik lasterren bidali dizuet, hura berriro ikustean poz zaitezten eta ni lasaiago senti nadin. 29 Hartzazue Jaunaren izenean poz handiz, eta ohoratu beti hori bezalakoak direnak. 30 Izan ere, Kristoren aldeko lanarengatik ia hilzorian egon da eta bere bizia arriskuan jarri du, zuek niri laguntzeko egin ezin zenutena zuen ordez berak egin nahirik. 3,1 Gainerakoan, senideok, poz zaitezte Jaunarengan. LEGEAREN ALDEKO PREDIKATZAILEEN KONTRA (3,1--4,1) Kristorengan uste on izan eta bizi Zuei beti gauza berak idaztea niretzat ez da nekagarri; zuentzat, berriz, sendogarri da. 2 Kontuz zakur horiekin! Kontuz erdainkuntza faltsua* proposatzen dizueten langile txar horiekin! 3 Izan ere, gu baikara egiaz erdainduak, giza mailako gauzetan* uste ona jarri gabe Jainkoa Espirituaren eraginez gurtzen dugunok eta Kristo Jesusengan harrotzen garenok. 4 Eta hori, nik ere badudalarik giza mailako gauzetan* uste ona jartzeko arrazoia. Norbaitek gauza horietan uste ona jar dezakeela pentsatzen badu, nik gehiago: 5 jaio eta zortzi egunera erdaindu ninduten; jatorriz israeldarra naiz, Benjaminen* leinukoa, hebertar-hebertarra; legea ulertzeko moduari dagokionez, fariseua; 6 Elizaren pertsegitzaile sutsua eta legeak agintzen duen guztia betetzen akatsik gabea izana. 7 Baina baliotsutzat nituen gauza guztiok, baliogabetzat jo nituen Kristorengatik. 8 Eta are gehiago, nire ustetan deusek ere ez du ezer balio Kristo Jesus ene Jauna ezagutzearen dohain paregabearen aldean. Kristorengatik dena galdu dut eta dena zaborraren pareko jotzen dut, hura irabaztearren 9 eta harekin bat eginik bizitzearren. Ez dut neurez salbatu nahi, legea betetzetik datorren salbamenaz, alegia, Kristorengan sinestetik datorrenaz baizik, Jainkoak sinesmenaren bidez ematen didan salbamenaz*, alegia. 10 Kristo nahi dut ezagutu, neuregan haren piztueraren indarra nahi dut sumatu eta haren oinazeetan partaide izan haren heriotza neuregan berrituz, 11 horrela nik ere hildakoen piztueran parte izango dudan itxaropenez. Helburua lortzeko lehia

300

12 Ez dut esan nahi hori lortu dudanik edota helmugara heldu naizenik; baina lehia bizian ari naiz ea eskuratzen dudan, Kristo Jesusek ni neu beretzat eskuratu ninduenez gero. 13 Senideok, ez dut uste dagoeneko hori iritsia dudanik; baina, atzean gelditu denaz ahazturik, aurrera jotzen dut 14 eta helbururantz lehiatzen naiz saria iristeko; horretara deitzen baitit Jainkoak goitik Kristo Jesusen bitartez. 15 Gu guztiok, kristau heldu garenok, jo dezagun bide horretatik; eta, bestela pentsatzen baduzue, Jainkoak argi ikusaraziko dizue horretan ere. 16 Nolanahi ere, eutsi diezaiogun tinko lortu dugun mailari*. 17 Senideok, izan zaitezte nire antzeko, eta begiratu guregan duzuen ereduaren arabera bizi direnei. 18 Izan ere, asko dira Kristoren gurutzearen etsai bezala bizi direnak. Askotan esan dizuet eta berriro diotsuet orain, malko artean. 19 Horrelakoen azkena hondamena da; sabela dute jainko, beren lotsarietan harrotzen dira eta lurreko gauzetan bakarrik pentsatzen dute. 20 Gu, ordea, zeruko hiritar gara eta handik itxaro dugu salbatzailea: Jesu Kristo Jauna; 21 hark antzaldatuko du gure gorputz ezerez hau, bere gorputz aintzatsuaren irudiko eginez, gauza guztiak bere menpe jartzeko duen ahalmenari esker. 4,1 Ene senide maiteok, irrika biziz nago zuek ikusteko. Zuek, maiteok, ene poz eta koroa zaretenok, iraun ezazue Jaunari tinko atxikiak. AZKEN AHOLKUAK, ESKER ONA ETA AGURRA (4,2-23) Jaunarengan poztuz 2 Ebodia eta Sintikeri, Jaunarengatik, bat etor daitezela eskatzen diet. 3 Zuri, lagun* zintzo horri, emakume horiei laguntzeko eskatzen dizut, nirekin batera borrokatu baitziren berrionaren alde, Klemente eta gainerako nire lankideekin batera; hauen izenak biziaren liburuan idatzirik daude. 4 Poz zaitezte Jaunarengan beti! Berriro diotsuet, poz zaitezte! 5 Ikus dezala jende guztiak zeinen bihozbera zareten. Hurbil da Jauna! 6 Ez eduki ezeren kezkarik, baizik eta, gorabehera guztietan, agertu Jainkoari zeuen eskabideak, otoitz eta erregu eginez eta eskerrak emanez. 7 Eta guk pentsa dezakeguna baino handiago den Jainkoaren bakeak zainduko ditu zuen gogo-bihotzak Kristo Jesusen bidez. 8 Gainerakoan, senideok, hartzazue aintzat egiazko, gizabidetsu, zuzen, garbi, maitagarri eta goresgarri, bertutetsu eta onargarri den guztia. 9 Egizue niregandik ikasi, hartu eta entzun zenutena eta niregan ikusia. Eta bakea ematen digun Jainkoa zeuekin izanen duzue. Filipoarrei eskerrak emanez 10 Poz handia hartu dut kristau bezala, nireganako duzuen ardura nabarmen agertu delako; bazenuten lehendik ere, baina agertzeko aukerarik ez. 11 Ez diot hau ezeren beharrean nagoelako, ni neu edozein egoeratan neurez moldatzen ikasia bainago; 12 badakit eskasian nahiz ugaritasunean bizitzen. Edozein egoeratan zaildua eta edozertara jarria nago: aserik nahiz goseak egotera, ugari edukitzera nahiz beharrizanera. 13 Dena dezaket indartzen nauen Kristorengan. 14 Hala ere, ederki egin zenuten nire atsekabean zeuen 301

solidaritatea agertzean. 15 Badakizue gainera zuek, filipoarrok, berriona zabaltzen hasi berrian Mazedoniatik atera nintzenean, eliz elkarte bat ere ez zela nire gastuen kargu egin*, zuek izan ezik; 16 Tesalonikan* nintzelarik ere bidali zenidaten behin eta birritan nire premietarako behar nuena. 17 Ez uste izan neuretzako mesede bila nabilenik; zuen aldeko kontua handitzea nahi dut. 18 Hartu dut, bada, dena, eta sobera daukat; oso ongi hornitua nago, Epafroditoren eskuz bidali didazuena hartu ondoren. Jainkoak atseginez onartzen duen oparia da zuen emaitza. 19 Nire Jainkoak, bere aldetik, bere aberastasun harrigarriaren arabera erantzungo dizue zeuen premia guztietan, Kristo Jesusen bitartez. 20 Aintza Jainko gure Aitari menderen mendetan. Amen. Azken agurra 21 Agur itzazue kristau fededun guztiak. Nirekin dauden senideek agurtzen zaituztete. 22 Fededun guztiek agurtzen zaituztete, enperadorearen etxean* daudenek batez ere. 23 Jesu Kristo gure Jaunaren grazia zuekin. \z

KOLOSARREI GUTUNA Agurra 1,1 Nik, Paulok, Jainkoak hala nahirik, Kristo Jesusen apostolu naizen honek, eta Timoteo anaiak Kolosan bizi zareten kristau fededun* eta senide leialoi idazten dizuegu. 2 Jainko gure Aitak* eman biezazkizue grazia eta bakea. 302

SARRERA (1,3-14) Esker onezko otoitza 3 Zuen alde otoitz egitean, eskerrak ematen dizkiogu etengabe Jainkoari, Jesu Kristo gure Jaunaren Aitari, 4 jakin baitugu nola sinesten duzuen Kristo Jesusengan eta nola maite dituzuen fededun guztiak; 5 zeruan Jainkoak zuentzat prestatua duen sariaren itxaropenak eragiten dizue horretara, berriona --egiaren mezua-- zuengana iritsi zenean ezagutu zenuten itxaropenak, alegia. 6 Berrionaren mezua, Jainkoaren onginahiaren berri izan eta egiaz ezagutu zenuten egunetik bertatik ari da zuen artean hazten eta fruitua ekartzen, mundu guztian ari den bezalaxe. 7 Epafras gure lankide maiteak eta zuentzat* Kristoren zerbitzari leial denak irakatsi zizuen horrela. 8 Hark jakinarazi digu nolako maitasuna sortzen duen zuengan Espirituak. Kristauen alde otoitza 9 Horregatik, berri hauek aditu genituen egunetik etengabe ari gara zuen alde otoitzean. Jainkoari eskatzen diogu, jakinduria osoz eta Espirituak ematen duen ulermenaz jantzirik, Jainkoaren nahia zein den bete-betean ezagut dezazuela. 10 Horrela, Jaunari zor zaion bezala biziko zarete, atsegin duen guztia eginez, era guztietako egintza onen fruitua emanez eta Jainkoa gero eta sakonago ezagutuz. 11 Jainkoaren ahalmen aintzatsuak indar zaitzatela, dena jasateko eramanpena eta pazientzia izan ditzazuen, 12 eta, bozkarioz beterik, eskerrak eman diezazkiozuen Aitari, argiaren erreinuan bere herri santuarentzat prestaturik dituen ondasunetan parte izateko gai egin zaituztenari*. 13 Berak atera gaitu ilunpearen menpetik eta bere Seme maitearen erreinura aldatu; 14 honengan dugu askapena, bekatuen barkamena. KRISTOREN MISTERIOA (1,15--2,5) Jainkoaren salbamen-asmoa, Kristorengan burutua* 15 Jainko ikusezinaren irudi da Kristo, izaki guztietan lehen-sortua. 16 Beraren bidez sortu zituen Jainkoak zeru-lurretan diren gauza guztiak, ageri direnak eta ez direnak: munduan agintzen duten ahalmen, nagusi, aginte eta botereak*. Kristo da sortua izan den guztiaren eredu eta helburu. 17 Gauza guztiak baino lehenago da bera, eta berari esker diraute elkarloturik. 18 Kristo da gorputzaren burua, Elizarena alegia. 303

Bera da hasiera, hilen artetik lehen piztua, eta gauza guztietan lehentasuna dagokio; 19 Jainkoak nahi izan baitu bere izaeraren betea Kristorengan egotea, 20 eta honen bitartez gauza guztiak berekin adiskidetzea, bai zerukoak eta bai lurrekoak, berak gurutzean isuritako odolaz bakea ekarriz. Kristoren bitartez Jainkoarekin adiskidetuak 21 Zuek ere, garai batean, Jainkoarengandik urruti zeundeten eta haren etsai zineten zeuen egintza txarrengatik. 22 Baina orain berekin adiskidetu egin zaituzte Jainkoak, Kristok bere gorputz hilkorrean jasandako heriotzari esker, beraren aurrean santu, errugabe eta akasgabe ager zaitezten. 23 Horretarako, ordea, sinesmenean sendo oinarriturik, entzun duzuen berrionari esker duzuen itxaropenean ongi finkatuak iraun behar duzue. Berrion hori zerupeko izaki guztiei hots egin zaie, eta ni, Paulo, berrion horren zerbitzari egin nau Jainkoak. Pauloren ministeritza Kristoren misterioaren zerbitzuan 24 Pozik nago orain, zuen alde jasaten ditudan sufrimenduengatik. Horrela, gorputzean jasaten ari naizen atsekabeak Kristoren atsekabeei eransten dizkiet* haren gorputza den Elizaren alde. 25 Elizaren zerbitzari bihurtu naiz ni, Jainkoak bere mezua zuei oso-osorik eramateko eginkizuna eman baitit. 26 Mezua Jainkoaren asmo ezkutuari* buruzkoa da, mendeetan eta gizaldietan gordea eduki ondoren, orain bere fededunei agerturiko asmoari buruzkoa, alegia. 27 Hauei jakinarazi nahi izan die Jainkoak zeinen aberats eta aintzatsu den jentilentzat asmo ezkutu hori; zuengan den eta aintzarako itxaropen duzuen Kristori buruz ari natzaizue. 28 Kristo hauxe ari gara hots egiten, denei aholku emanez eta ahalegin guztian irakatsiz, denak beren kristau-bizitzan heldutasun betera irits daitezen. 29 Honetarako nekatzen eta borrokatzen naiz, niregan kemen handiz ari den Kristoren indarra euskarri dudalarik. 2,1 Jakin behar duzue nolako borroka gogorrean ari naizen ni zuen alde, Laodizeakoen* alde eta ni neu ikusi ez nauten beste senide guztien alde. 2 Haiek adorez bete daitezen ari naiz horrela eta, maitasunean bat eginik, Jainkoaren asmo ezkutua den Kristo aberastasun oso-osoan ulertzera eta sakon ezagutzera hel daitezen. 3 Beronengan daude gordeak jakinduriaren eta ezagueraren ondasun guztiak. 4 Arrazoi maltzurrez inork engaina ez zaitzaten diotsuet hau. 5 Gorputzez zuengandik urruti egonik ere, espirituz zeuekin naukazue; pozik, Kristorengan zeinen egoki eta sendo sinesten duzuen ikustean. KRISTOREKIN PIZTU DIRENEN JOKABIDE BERRIA (2,6--4,1) 304

Kristorengan bakarrik betetasuna 6 Beraz, Kristo Jesus Jauna onartu duzuenez gero, jarraitu berari dagokionez bizitzen. 7 Harengan errotuak eta oinarrituak, iraun sendo sinesmenean, irakatsi zaizuen bezala, eta eman eskerrak etengabe. 8 Begira, gero, inork pentsaera eta argudio hutsalez engaina ez zaitzaten; horiek giza pentsamoldearen ondorio dira eta munduan agintzen duten indarretan* oinarrituak daude, eta ez Kristorengan. 9 Jainkoaren izaera Kristo gizon eginarengan dago bete-betean; 10 eta zuek ere, munduko aginte eta botereen buru den Kristoren bitartez lortu duzue zeuen betetasuna. 11 Zuek ere erdainduak zaudete, baina ez giza eskuz egindako erdainkuntzaz; Kristok erdaindu zaituzte, zeuen bekatuzko izaeratik* askatuz. 12 Bataioaren bidez Kristorekin lurperatuak izan zarete eta piztu ere, berarekin piztu zarete, bera hilen artetik piztu zuen Jainko ahaltsuagan sinetsi duzuelako. 13 Garai batean, hilda zeundeten zeuen bekatuengatik eta zeuen bekatuzko izaeragatik; baina Jainkoak biziarazi egin zaituzte* Kristorekin batera, bekatu guztiak barkaturik. 14 Gu gaitzesten gintuen epai-agiria suntsitu egin du eta gurutzean josiz deuseztatu. 15 Munduko aginte eta botereak indargabetu egin ditu eta denen aurrean lotsagarri agerrarazi, Kristoren bitartez haien gain garaipena lortu ondoren*. 16 Ez zaitzatela, beraz, inork gaitzets jan-edanak edo jaiegun, ilberri nahiz larunbatak* direla eta. 17 Hori guztia etortzeko ziren gauzen itzala besterik ez da; errealitatea Kristo da. 18 Ez zaitzatela gaitzets apal-itxuran agertu eta aingeruen kultua atsegin duten horiek; ikuskarietan murgiltzen dira eta beren giza burutapen ergelez harropuzturik dabiltza*. 19 Halakoak ez daude buru den Kristorekin loturik, eta Kristo da, hain zuzen, buru bezala, lokailu eta junturen bitartez gorputz osoa elkarlotzen duena eta, Jainkoak nahi bezala, hazarazten duena. Bilatu zeruko gauzak 20 Kristorekin hil bazarete eta munduan agintzen duten indarretatik askatu, zergatik makurtzen zarete oraindik arauetara, mundukoak bazinete bezala? 21 <<Ez hartu, ez dastatu, ez ukitu>> esaten dizuete. 22 Arau horiek, erabiliaren erabiliz ezerezten diren gauzei buruzkoak dira, eta giza arau eta irakaspen baino ez. 23 Egia esan, irakatsi horiek badute jakinduri tankera, erlijiotasunaz, apalkuntzaz eta gorputza gogor hartzeaz ari baitira; baina ez dute ezertarako balio, norberekeria asetzeko ez bada. 3,1 Beraz, Kristorekin piztu zaretenez gero, bila itzazue zeruko gauzak, han baitago Kristo Jainkoaren eskuinaldean eseria. 2 Jarri zeuen gogoa goiko gauzetan, ez lurrekoetan, 3 hilik baitzaudete, eta egiazko zuen bizia Kristorekin dago Jainkoarengan gordea. 4 Kristo, zuen bizia*, agertuko denean, orduan harekin aintzatsu agertuko zarete zuek ere. Gizon-emakume berrien jokabidea 5 Hilaraz itzazue, beraz, zeuen baitan mundu honen araberako jarrerak: lizunkeria, zikinkeria, irrits eta grina txarrak eta idolatria den diru-gosea. 6 Honelako gauzek pizten dute Jainkoaren haserrea errebeldeen gain*. 7 Zuek ere, garai batean, ibiliak zarete horrela, 305

halakoetan bizi zinetenean. 8 Orain, ordea, bazter itzazue horiek guztiak, hau da, haserrea, gorrotoa, gaiztakeria, irainak eta hizkera gordina. 9 Ez jarraitu elkarri gezurrak esaten, izaera zaharra eta beronen araberako jokabidea erantzi 10 eta berria jantzi duzuenez gero; izaki berri zarete, bere egile den Jainkoaren irudira eraberrituz doana, hura gero eta sakonago ezagutzeko. 11 Harentzat ez dago ez greziarrik eta ez judurik, ez erdaindurik eta ez erdaingaberik, ez kultura handiagoko nahiz txikiagokorik*, ez esklaborik eta ez librerik: Kristo da dena, eta denetan bizi da. 12 Jainkoak maitatu eta bere herri santu izateko aukeratu zaituztenez gero, jantz zaitezte bihozberatasunez, ontasunez, apaltasunez, otzantasunez, pazientziaz. 13 Izan eraman oneko elkarrekin eta barkatu batak besteari, inork inoren aurka zerbait balu. Jaunak barkatu zizuen bezala, barkatu zuek ere elkarri. 14 Eta guztien gainetik, jantz zaitezte maitasunez, hau baita elkartasun betearen lokarria*. 15 Kristoren bakea izan bedi nagusi zuen bihotzetan, horretara deitu baitzaituzte Jainkoak gorputz batean elkartuz. Eta izan zaitezte esker oneko. 16 Bizi bedi oparo zuengan Kristoren mezua. Irakatsi eta zentzarazi elkar jakinduria osoz. Kantatu Jainkoari esker onez eta bihotzez salmoak, gorazarreak eta kantu inspiratuak*. 17 Eta esan nahiz egin dezazuen guztia, egizue Jesus Jaunaren izenean, honen bidez Jainko Aitari eskerrak emanez. Bizitza berriaren eskakizunak 18 Emazteok, izan senarren menpeko, Jaunaren jarraitzaileei dagokien bezala. 19 Senarrok, maitatu emazteak eta ez izan horiekin zakar. 20 Seme-alabok, izan beti gurasoen esaneko, hori baitu Jaunak gogoko. 21 Gurasook, ez sumindu seme-alabak, bihozgabe ez daitezen. 22 Esklabook, izan beti mundu honetan nagusi dituzuenen esaneko; ez jagolearen begiradapean edo gizakiei atsegin izateko bakarrik, bihotz-bihotzez baizik, Jaunarenganako begiruneagatik. 23 Egin dezazuen guztia egizue gogo osoz, Jaunarentzat bezala eta ez gizakientzat, 24 jakinik Jaunarengandik jasoko duzuen ondarea duzuela saria. Zuek Kristo, benetako nagusia, duzue zerbitzatzen. 25 Gaizki jokatzen duenak, dena dela, bere merezia hartuko du, Jainkoak ez baitu bereizkeriarik egiten. 4,1 Nagusiok, eman zeuen esklaboei zuzen eta bidezko dena, jakinik zuek ere baduzuela zeruan nagusia. AZKENA (4,2-18) Zenbait aholku 2 Izan iraupentsu otoitzean, beti erne Jainkoari eskerrak emanez. 3 Egin otoitz gure alde ere, Jainkoak mezua hots egiteko eta Kristoren misterioa adierazteko aukera eman diezagun, misterio horrengatik bainago kartzelan. 4 Egin otoitz misterioa behar bezalako hitzez* adierazi ahal izan dezadan. 5 Joka ezazue zuhur kristau ez direnekin, une egokiez baliatuz. 6 Zuen hizketa izan dadila beti atsegina eta gaztuna, bakoitzari dagokion eran erantzuten jakinez. 7 Tikiko anaia maiteak, zerbitzari leial eta Jaunaren zerbitzuan lankide dudanak, 306

emango dizue nire gorabeheren berri. 8 Horretarakoxe bidaltzen dizuet, nire berri eman diezazuen eta adorez bete zaitzaten. 9 Berarekin batera, zeuen herritar Onesimo* anaia leial eta maitea bidaltzen dizuet. Hauek emango dizuete hemen gertatzen den guztiaren berri. Azken agurra 10 Goraintziak ene kartzela-lagun Aristarko eta Bernaberen lehengusu Markosen izenean (hau zuek ikustera joango balitz, har ezazue ongi, agindua dizuedanez). 11 Goraintziak Justo deritzan Jesusen izenean ere. Judu-jatorrikoetatik hauek dira Jainkoaren erregetza zabaltzen nirekin lanean ari diren bakarrak, eta oso kontsolagarri gertatu zaizkit. 12 Herritar duzuen Epafrasek* ere, Kristo Jesusen zerbitzariak, agur egiten dizue; zuen alde eginahalean otoitzean dihardu beti, tinko iraun dezazuen, Jainkoaren nahia betetzera erabat emanak. 13 Neu nauzue testigu zenbat neke hartzen duen zuengatik, bai eta Laodizea eta Hierapoliskoengatik* ere. 14 Goraintziak Lukas sendagile maitearen eta Demasen izenean. 15 Agur itzazue Laodizeako senideak, Ninfa eta honen etxean biltzen den eliz elkartea. 16 Zuek irakurri ondoren, bidali gutun hau Laodizeako eliz elkarteari ere, irakur dezaten. Eta zuek ere irakurri Laodizeara bidali nuena*. 17 Esan Arkipori, saia dadila Jaunarengandik hartu zuen eginkizuna betetzen. 18 Neure eskuz idazten dizuet azken agurra: Paulok. Oroit zaitezte kartzelan nagoela. Grazia zuekin. \z

307

TESALONIKARREI LEHEN GUTUNA Agurra 1,1 Paulo, Silbano eta Timoteok, Jainko Aitarekin eta Jesu Kristo Jaunarekin bat eginik dagoen Tesalonikako eliz elkarteari idazten diogu. Grazia eta bakea* zuei. JAINKOARI ESKER ONA (1,2--3,13) Tesalonikarrak sinestedunentzat eredu 2-3 Eskerrak ematen dizkiogu beti Jainkoari zuek guztiongatik, gure otoitzetan gogoan zaituztegula. Jainko gure Aitaren aurrean gogora dakartzagu etengabe zuen sinesmen ekintzailea, zuen maitasun saiatua eta Jesu Kristo gure Jaunarengan duzuen itxaropen iraunkorra. 4 Badakigu, senideok, Jainkoaren maiteok, berak aukeratu zaituztela. 5 Izan ere, guk zuei hots egindako berriona ez zitzaizuen hitz hutsez eman, Espiritu Santuaren indar beteaz baizik. Ongi dakizue zuen artean egin genuen guztia zuen onerako izan zela. 6 Eta zuek gure eta Jaunaren ereduari jarraitu zenioten, atsekabe askoren artean izanik ere, Espiritu Santuaren pozez onartu baitzenuten Jainkoaren mezua. 7 Horrela, eredu gertatu zarete Mazedonia eta Akaiako* sinestedun guztientzat. 8 Izan ere, zuenetik zabaldu da Mazedonia eta Akaiara Jaunaren mezua; eta eskualde horietara ez ezik, bazter guztietara ere heldu da Jainkoarengan duzuen sinesmenaren entzutea, guk ezer esan beharrik gabe. 9 Beraiek kontatzen dute, hain zuzen, nolako harrera egin zeniguten zuengana joan ginenean eta nola, sasijainkoak utzirik, Jainko bizi eta egiazkoagana itzuli zineten, berau zerbitzatzeko 10 eta zerutik etorriko den beraren Seme Jesusen zain egoteko. Jainkoak hilen artetik piztu du Jesus, eta beronek askatuko gaitu etortzekoa den haserre-zigorretik*. Pauloren jokaera tesalonikarren artean 2,1 Senideok, ongi dakizue gure egonaldia zuen artean ez zela alferrikakoa gertatu. 2 Dakizuenez, sufrimenduak eta irainak jasan berriak ginen Filipon; hala ere, Jainkoak emaniko ausardiaz adierazi genizuen beraren berriona zailtasun handien artean. 3 Gure predikua, izan ere, ez zen uste okerretan oinarritua, ez eta asmo maltzurrez nahiz engainuz egina ere. 4 Bestela baizik, Jainkoak berriona gure esku jartzeko gai ikusi gaituenez, horren arabera hitz egiten dugu, ez gizakiei atsegin emateko, gure bihotzak aztertzen dituen Jainkoari baizik. 5 Jauna dut lekuko, eta zuek ere badakizue, ez ginela behin ere lausenguaz baliatu, ez eta diru-gosearen eraginez jardun ere; 6 ez genuen giza onespena ere bilatu, ez zuengandik, ez besterengandik. 7 Kristoren apostolu garenez, geure aginpideaz balia gintezkeen, baina maitasun samurrez tratatu* nahi izan zaituztegu, bere haurrak maitekiro zaintzen dituen amak bezala. 8 Hain bihotzeko zintuztegunez, prest geunden, Jainkoaren 308

berriona ez ezik, bai eta geure bizia ere zuei emateko. Hainbesteraino maite zintuztegun! 9 Senideok, gogoan izan gure neke eta ahaleginak: gau eta egun egin genuen lan zuetako inorentzat zama ez izateagatik, Jainkoaren berriona hots egin genizuenean. 10 Zuek zarete testigu, eta Jainkoa ere bai, zein garbi, zuzen eta akasgabe jokatu genuen zuekin, sinestedunokin. 11 Eta ongi dakizue, aita bere seme-alabentzat bezala izan garela zuetako bakoitzarentzat, 12 zuei aholku eta adore emanez eta Jainkoari dagokion eran bizitzeko eskatuz, honek bere erreinura eta aintzara deitzen zaituztenez gero. Berrionagatik pertsegituak 13 Horregatik, etengabe ematen dizkiogu eskerrak Jainkoari; zeren, Jainkoaren mezua hots egin genizuenean, zuek onartu egin baitzenuten: ez zenuten hartu giza hitz huts bezala, Jainkoaren hitz bezala baizik. Hala da izan ere, eta lan ederra ari da egiten zuengan, sinesten duzuenongan. 14 Benetan, senideok, zuek ere, Judean bizi diren eta Jesu Kristorenak diren Jainkoaren eliz elkarteen jarraitzaile bilakatu zarete; izan ere, haiek juduen aldetik jasan zituzten sufrimendu berberak jasan dituzue zuek ere zeuen herritarrengandik. 15 Juduek* Jesus Jauna eta profetak hil zituzten, eta orain gu pertsegitzen gaituzte. Ez zaizkio Jainkoari atsegin eta gizon-emakumeentzat etsai dira, 16 galarazi egin nahi baitigute jentilei, salbatu ahal izateko, mezua predikatzea; horrela, beren bekatuen neurria betetzen ari dira etengabe; baina badatorkie gainera, eta behin betiko, Jainkoaren haserre-zigorra. Tesalonikarrak Pauloren poz eta aintza 17 Senideok, guri dagokigunez, aldi batez zuengandik urruti aurkitu ginelarik --gorputzez, ez bihotzez--, eginahalak eta gehiago egin genituen, zuek aurrez aurre ikustera joateko. Hain baitzen gartsua gure gogoa, 18 zuei ikustaldi bat egitea erabaki genuen --ni neu, Paulo, behin baino gehiagotan saiatu ere bai--; baina Satanasek galarazi egin zigun. 19 Izan ere, nor izango da gure itxaropena eta poza? Nor, zuek izan ezik, Jauna agertuko denean beronen aurrean harro aurkeztuko dugun garaipen-koroa? 20 Bai, zuek zaituztegu geure aintza eta poza. Timoteoren eginkizuna Tesalonikan 3,1 Horregatik, gehiago itxaron ezinik, Atenasen neu bakarrik gelditzea erabaki nuen, 2 eta Timoteo, gure anaia eta Kristoren berrionaren zerbitzuan Jainkoaren lankidea*, bidali nizuen. Sendo eta adore zintzaten bidali nizuen, 3 eta gertatzen zitzaizkizuen atsekabeengatik inor gainbehera etor ez zedin. Badakizue horiek ditugula geure zori*. 4 Zuekin ginelarik, aldez aurretik esan genizuen atsekabeak izango genituela, eta badakizue hala gertatu dela. 5 Horregatik, gehiago itxaron ezinik, Timoteo bidali nizuen zuen sinesmena zer-nola zebilen jakiteko, beldur bainintzen tentatzaileak ez ote zintuzten tentatu eta gure nekeak ez ote ziren alferrikakoak gertatu. Timoteo berri onekin itzuli 6 Orain, ordea, etorri zaigu Timoteo zuenetik, eta berri onak ekarri dizkigu zuen sinesmenari eta zuen elkar maitasunari buruz; jakinarazi digu, beti gaituzuela maitekiro 309

gogoan eta gu ikusteko irrika bizian zaudetela, gu zuek ikusteko gauden bezala. 7 Horrela, senideok, gure atsekabe eta estualdi guztien artean, adorez beterik utzi gaituzue zeuen sinesmenagatik. 8 Orain bai bizi naizela berriro, Jaunarekin bat eginik irauten duzuela ikusirik! Esker ona eta eskaria 9 Nola eman guk Jainkoari behar adina esker? Hainbestekoa baita zuengatik geure Jainkoaren aurrean dugun poza! 10 Gau eta egun ahalegin guztian ari gatzaizkio Jainkoari erreguka, zuek aurrez aurre ikusi eta zuen sinesmenak oraindik dituen hutsuneak osabete ahal izatea eskatuz. 11 Jainko gure Aitak berak eta Jesus gure Jaunak bidera ditzatela zuengana gure pausoak! 12 Jaunak gero eta handiago egin dezala elkarrenganako eta guztienganako zuen maitasuna, guk zuei dizueguna handia den bezala. 13 Sendo zaitzatela barrutik, Jesus gure Jauna bere santuekin* agertuko den egunean santu eta akasgabe aurkez zaitezten gure Aita Jainkoaren aurrean. AHOLKUAK JAUNAREN ETORRERARI BEGIRA (4,1--5,11) Jarraitu Jainkoari atsegin ematen 4,1 Azkenik, senideok, otoi eta otoi hau eskatzen dizuet Jesus Jaunaren izenean: Jainkoari atsegin emateko nola bizi guregandik ikasi zenutenez gero, saia zaitezte gero eta gehiago horrela bizitzen. 2 Badakizue nolako irakaspenak eman genizkizuen Jaunaren izenean. 3 Hau nahi du Jainkoak zuengandik: bizi zaiteztela berarentzat, sagaratuei dagokienez, eta alde egin dezazuela lizunkeriatik. 4 Joka dezala bakoitzak zentzu santuz eta errespetuz bere emaztearekin*, 5 bere burua grinen menpeko egin gabe, Jainkoa ezagutzen ez duten jentilek bezala; 6 inork ez dezala gai honetan bere senidea irain edo engaina, Jauna bera baita horiez guztiez mendekatzen dena, lehen ere behin eta berriro zinez esan genizuen bezala. 7 Jainkoak ez gaitu moralgabekerian bizitzeko deitu, berarentzat sagaraturik bizitzeko baizik. 8 Beraz, irakatsi hauek gutxiesten dituenak ez du gizakia gutxiesten, bere Espiritu Santua ematen dizuen Jainkoa baizik. Elkar maitatzeko eta lan egiteko deia 9 Elkarri zor diozuen maitasunari buruz, ez duzue nik idatzi beharrik, Jainkoak berak irakasten baitizue elkar maitatzen, 10 eta hala egiten duzue Mazedonia* osoko senideekin. Hala ere, senideok, saia zaitezte, arren, gero eta maitasun handiagoa izaten 11 eta bizitza baketsua eramaten, nor bere arazoez arduratuz eta nork bere eskuz lan eginez, agindua dizuegun bezala. 12 Horrela, kristau ez direnen errespetua zeuenganatuko duzue, eta ez duzue inoren beharrik izango. Hildako kristauen piztuera 13 Senideok, ez dugu nahi hildakoen* zoriari buruz zuek ezjakinean egoterik, atsekabe ez zaitezten, itxaropenik ez dutenen antzera. 14 Jesus hil eta piztu zela egiaz sinesten badugu, era berean, Jesusekin bat eginik* hil direnak ere Jainkoak berekin hartuko 310

ditu. 15 Hau diotsuegu, Jaunaren irakatsian oinarrituz: guk, Jauna etortzean bizirik gertatuko garenok*, ez diegu hil direnei aurrea hartuko. 16 Zeren, goiangeruaren ahotsez eta Jainkoaren turuta-hotsez seinalea emanik, Jauna bera jaitsiko baita zerutik, eta aurrena Kristorekin bat eginik hildakoak piztuko dira; 17 gero gu, artean bizirik izango garenok, haiekin batean eramango gaituzte hodeietan, airean* Jaunarekin topo egitera. Eta horrela beti Jaunarekin egongo gara. 18 Adore ezazue, beraz, elkar hitz hauekin. Erne egon Jaunaren etorreraren zain 5,1 Senideok, hori noiz eta nola izango den, ez duzue nik idatzi beharrik. 2 Zeuek dakizue aski ongi Jaunaren eguna ustekabean etorriko dela, lapurra gauez bezala. 3 Jendea <> esaten ariko denean, orduan etorriko zaie hondamendia gainera, ustekabean, haurdun dagoenari erdiminak bezala, eta ez dute ihes egiterik izango. 4 Zuek, ordea, senideok, ez zarete ilunpetan bizi, eta egun horrek ez du zuek lapurrak bezala zertan harrapatu. 5 Zuek guztiok argiaren eta egunaren aldeko* zarete; ez gaude, ez, gauaren eta ilunaren menpean. 6 Beraz, ez dezagun lorik egin gainerakoek bezala, baizik eta egon gaitezen erne eta argi. 7 Lo egiten dutenek gauez egiten dute lo, eta mozkorrak gauez dira mozkortzen. 8 Guk, ordea, egunarenak garenok, argi behar dugu egon, geure armak prest ditugula: sinesmena eta maitasuna bularrekotzat, salbamenaren itxaropena burukotzat. 9 Izan ere, Jainkoak ez gaitu bere haserre-zigorra jasateko nahi, Jesu Kristo gure Jaunaren bitartez salbamena iristeko baizik. 10 Jesu Kristo guregatik hil zen, gu, nahiz esna nahiz lo*, berarekin bat eginik bizi gaitezen. 11 Horregatik, bada, eman adore elkarri eta lagundu batak besteari, egiten duzuen bezala. AMAIERA (5,12-28) Azken aholkuak 12 Senideok, elkarte-buru dituzuenei, zuen artean hainbeste lan egin eta zentzarazten zaituztenei, begiramena izateko eskatzen dizuegu Jaunaren izenean. 13 Adierazi beraiei onespen eta maitasunik handienak, egiten dutenarengatik. Bizi bakean elkarrekin. 14 Otoi, senideok: zentzarazi zabar dabiltzanak, eman adore bihozgabetuei, eutsi ahulei, izan eramanpen guztiekin. 15 Ez itzuli inori gaitzik gaitz orde eta saia zaitezte beti elkarri eta denei ongi egiten. 16 Zaudete beti pozik. 17 Egin otoitz aspergabe. 18 Eman eskerrak beti, Jainkoak horixe eskatzen baitizue, Kristo Jesusenak zaretenez. 19 Ez itzali Espirituaren indarra, 20 ez gutxietsi profezi dohainik. 21 Aztertu gauza guztiak eta hartu on dena. 22 Zaindu zeuen buruak edonolako gaiztakeriatik. Azken agurra 23 Bakea ematen duen Jainkoak erabat bereak egin zaitzatela, eta zuen izate osoak --gorputz, arima eta espiritu*-- errugabe iraun dezala Jesu Kristo gure Jauna agertuko den egunera arte. 24 Leiala da dei egiten dizuena, eta beteko du hitz emana. 25 Senideok, egin otoitz guretzat ere. 311

26 Agurtu besarkada* santuaz senide guztiak. 27 Jaunarengatik eskatzen dizuet: irakurri senide guztiei gutun hau. 28 Jesu Kristo gure Jaunaren grazia zuekin. \z

TESALONIKARREI BIGARREN GUTUNA Agurra 1,1 Paulo, Silbano eta Timoteok, Jainko gure Aitarekin eta Jesu Kristo Jaunarekin bat eginik dagoen Tesalonikako* eliz elkarteari idazten diogu. 2 Jainko Aitak eta Jesu Kristo Jaunak eman biezazkizuete grazia eta bakea. Esker ona 3 Senideok, beti eskerrak eman behar dizkiogu Jainkoari zuengatik, zuzen den bezala, zuen sinesmena gero eta handiago eta zuen guztion arteko maitasuna gero eta gartsuago egiten ari direlako. 4 Hori dela eta, harro sentitzen gara Jainkoaren eliz elkarteen aurrean, jasaten ari zareten pertsekuzio eta atsekabeen artean agertzen dituzuen eramanpen eta sinesmenagatik. Jainkoaren epaia Kristoren etorrerakoan 5 Horrek guztiak Jainkoak zuzen epaitzen duela erakusten du, sufrimenduek gai egiten baitzaituztete Jainkoaren erreinurako, erreinuagatik sufritzen duzuelarik. 6 Bidezko da atsekabetzen zaituztenei Jainkoak atsekabez ordaintzea 7 eta zuei, atsekabetuoi, gurekin batera atsedena ematea. Hala gertatuko da Jesus Jauna bere aingeru ahaltsuekin zerutik agertuko denean; 8 sugarrez inguraturik* agertuko da, Jainkoa aintzat hartu nahi ez eta Jesus gure Jaunaren berriona onartu nahi ez dutenak zigortzera. 9 Horien zigorra betiereko hondamena izango da: Jaunak bere aurretik eta bere ahalmen distiratsutik urruti botako ditu, 10 etorriko den egun hartan; orduan, bere aintzaz beteko ditu berari sagaratuak eta miresgarri agertuko bere sinestedun guztiengan. Eta zuek, hain zuzen, gure aitorpena sinetsi zenuten. 11 Horregatik, otoizka ari gara beti zuen alde, gure Jainkoak bere deiaren gai egin zaitzaten, eta onerako duzuen gogoa eta sinesmenetik sortzen den zuen jarduera, bere ahalmenaz, beren betera eraman ditzan. 12 Horrela, Jesus gure Jaunak bere aintza azalduko du zuengan, eta zuek bera goretsiko duzue*, gure Jainkoaren eta Jesu Kristo gure Jaunaren onginahiaren arabera. 312

Jaunaren etorrerari buruzko argitasunak 2,1 Senideok, Jesu Kristo gure Jaunaren azken etorrerari eta gu harekin elkartuko garen uneari buruz, hau eskatzen dizuegu: 2 ez dezazuela arinegi burua gal, ez eta kezkatu ere, Jaunaren eguna gainean duzuela dioen goi-agerpen edo adierazpen edo guk egina omen den gutunen bat* dela eta. 3 Ez zaitzatela inork inola ere engaina! Aurrez, fede-ukamenak gertatu behar du, eta gaiztakeri gizonak*, hondamenera kondenatua dagoenak, agertu behar du. 4 Hau, Jainko-izena duen edo adoragarri den guztiaren aurka jarriko den etsaia da, eta Jainkoaren tenpluan bertan esertzeraino eta bere burua jainko egiteraino iritsiko da. 5 Ez ote duzue gogoan zuekin nengoelarik gauza hauetaz* hitz egiten nizuela? 6 Badakizue zerk galarazten dion orain agertzea, ezarritako garaia heldu baino lehen. 7 Zeren indar gaizto eta misteriotsu hori lanean ari da dagoeneko; baina orain erabat agertzea galarazten dion hura* desagertu bezain laster, 8 agertuko da gaiztoa; Jesus Jaunak, ordea, bere ahoko arnasaz hondatuko du eta bere etorrera argitsuaz ezereztuko. 9 Satanasen eraginez, gaiztoaren etorrera ahalmen handiz, egintza harrigarriz eta gezurrezko mirariz gertatuko da, 10 eta engainabide guztiak erabiliko ditu galbidean daudenak hondatzeko, hauek ez baitzuten salbatuko zituen egia maitatu nahi izan. 11 Horregatik, indar liluragarria bidaltzen die horiei Jainkoak, gezurrari sinets diezaioten, 12 eta egiari sinetsi ordez zuzengabekeria gogoko izan zuten guztiak kondena daitezen. Tesalonikarrak salbamenerako aukeratuak 13 Baina guk eskerrak eman behar dizkiogu beti Jainkoari zuengatik, senideok, Jaunaren maiteok: Jainkoak lehen salbatuak* izateko aukeratu baitzaituzte, Espiritu Santuaz sagaratuz eta egia fedez onartzea emanez. 14 Honetarako deitu zaituzte Jainkoak guk hots egindako berrionaren bidez: Jesu Kristo gure Jaunaren aintza eskuratzeko. 15 Beraz, iraun sendo, senideok, eta eutsi tinko gure hitzez eta gutunez hartutako irakatsiei. 16 Jesu Kristo gure Jaunak berak eta Jainko gure Aitak --maite izan gaituenak eta betiereko kontsolamendua eta halako itxaropen zoragarria dohainik eman dizkigunak-- 17 bete zaitzatela adorez eta sendotu, on den guztia egitez eta hitzez burutzeko. Egin otoitz beti 3,1 Azkenik, senideok, egizue otoitz gure alde, Jaunaren mezua bizkor zabal dadin, eta denek ospez onar dezaten, zuek onartu zenuten bezala. 2 Egin otoitz gizon oker eta gaiztoengandik gu onik atera gaitezen ere, ez baitira denak leialak*. 3 Jauna, ordea, leiala da, eta beronek sendotuko zaituzte eta gaiztoarengandik* zainduko. 4 Zuei dagokizuenez, guk agindutako guztia egiten duzuen ziurtasuna ematen digu Jaunak, bai eta egiten jarraituko duzuena ere. 5 Jaunak zuzen ditzala zuen bihotzak Jainkoa maitatzera eta Kristoren itxaropenean irautera*. Lan egin eta ogia irabazi 6 Senideok, Jesu Kristo gure Jaunaren izenean hau agintzen dizuegu: alde egizue zabarkerian bizi diren eta gure irakatsiei jarraitzen ez dieten senideengandik. 7 Ongi aski 313

dakizue nola jokatu behar duzuen gure ereduari jarraitzeko: ez ginen zuen artean zabarkerian bizi izan, 8 ez genuen inoren kontura jan geure ogia; aitzitik, gau eta egun lanean nekatu ginen zuetako inorentzat zama ez izateko. 9 Bagenuen zuen kontura bizitzeko eskubidea; baina lan egin nahi izan genuen zuei jarraibidea emateko. 10 Zuekin egon ginenean, arau hau eman genizuen: lanik egin nahi ez duenak ez dezala jan. 11 Zeren jakin baitugu zuetako batzuk zabarkerian bizi direla, ezer ez egiten zeregintsu*. 12 Horrelakoei Jesu Kristo gure Jaunaren izenean agintzen eta erregutzen diegu: bakean lan egin eta beren ogia irabaz dezatela. 13 Zuek, ordea, senideok, ez aspertu on egiten. 14 Eta norbaitek gutun honetan guk esanari jaramonik egiten ez badio, jar ezazue nabarian halakoa eta ez izan harremanik berarekin, ea lotsatzen den. 15 Ez, noski, etsaitzat hartu behar duzuelako, senide bezala zentzarazi behar duzuelako baizik. Agurra 16 Bakea ematen duen Jainkoak eman diezazuela bakea aldioro eta era guztietan*. Jauna zuek guztiokin. 17 Eta orain neure eskuz agurra: Paulok. Honela sinatzen ditut neure gutun guztiak; nire idazkera bera duzue. 18 Jesu Kristo gure Jaunaren grazia zuek guztiokin. \z

314

TIMOTEORI LEHEN GUTUNA Agurra 1,1 Nik, Paulok, Jainko gure Salbatzailearen eta gure itxaropen den Jesu Kristoren aginduz beronen apostolu naizen honek, 2 zuri idazten dizut, Timoteo*, sinesmenean neure egiazko seme zaitudan horri. Jainko Aitak eta Jesu Kristo gure Jaunak eman biezazkizute grazia, errukia eta bakea. Sasi-irakaspenen kontrako oharpena 3 Mazedonia aldera joan nintzenean, Efeson* gelditzeko eskatu nizun; jarraitu, otoi, bertan, eta zentzatu doktrina arrotzak irakasten ari direnak; 4 esaiezu ipuin eta amaigabeko jatorri-zerrendetan* arretarik ez jartzeko; izan ere, honelakoak egokiagoak dira eztabaidak sortzeko, sinesmenez onartzen den Jainkoaren salbamen-asmoan hezitzeko baino. 5 Zuk egin beharreko oharpenaren helburua hauxe da: bihotz garbitik, kontzientzia onetik eta itxurakeriarik gabeko sinesmenetik datorren maitasuna indartzea. 6 Batzuek bide horretatik okertu eta alferrikako berritsukerietara jo dute, 7 lege-maisu izan nahian, esaten eta aho betean irakasten dutena ulertzen ez badute ere. Legea zertarako 8 Badakigu legea, berorren helburuari dagokionez erabiliz gero, ona dena; 9 kontuan hartu behar da legea ez dela ezarri zintzoentzat, beste hauentzat baizik: gaizto, errebelde, 315

erlijiogabe eta bekatarientzat, sakrilego eta profanatzaileentzat, aitamen hiltzaile eta giza hiltzaileentzat, 10 lizun eta homosexualentzat, esklabo-salerosle, gezurti eta zinausleentzat, eta irakaspen osasungarriaren* kontra jartzen den edonorentzat; 11 irakaspen hori, Jainko zoriontsuak nire gain utzi duen berrion aintzatsuak ematen duena da. Jainko errukitsuarekiko esker ona 12 Eskerrak ematen dizkiot Kristo Jesus gure Jaunari, nire gain bere apostolu-zerbitzua uzteko fidagarri aurkitu nauelako eta zerbitzu hori betetzeko indarrak eman dizkidalako, 13 niri, beraren kontra biraolari, pertsegitzaile eta laidotzaile izan nintzen honi; izan ere, nitaz errukitu egin zen Jainkoa, neure sinesgabean ez bainekien zer egiten ari nintzen. 14 Horrela, gainezka isuri zidan gure Jaunak bere onginahia, Kristo Jesusekin bat eginik ditugun sinesmena eta maitasuna emanez. 15 Sinesgarria eta guztiok onartzekoa da doktrina hau*: Kristo Jesus bekatariak salbatzera etorri zela mundura. Eta inor ez ni baino bekatariagorik; 16 baina horrexegatik, hain zuzen, errukitu zitzaidan Jainkoa, Jesu Kristok bere pazientzia aurrenik niregan erakuts zezan eta betiko bizia izateko harengan sinetsiko zutenentzat eredu izan nendin. 17 Gizaldien Erregeari, beraz, Jainko hilezkor, ikusezin eta bakarrari, ohore eta aintza menderen mendetan. Amen. Timoteoren eginkizuna 18 Timoteo, ene seme, argibide hauek uzten dizkizut, elkarteko profetek zutaz esan zutena* gogoratuz. Hartan oinarriturik, hartzazu parte borroka eder honetan, 19 sinesmenari eta kontzientzia garbiari eutsiz; hau bazterrera uzteagatik, sinesmenean ere huts egin du zenbaitek, 20 hala nola Himeneok eta Alexandrok. Hauek Satanasen esku utzi ditut*, biraorik ez egiten ikas dezaten. Gizaki guztien aldeko otoitza 2,1 Ezer baino lehen, gizaki guztien alde eskari, otoitz, erregu eta esker-emateak egiteko eskatzen dizut; 2 bai eta erregeen eta agintea duten guztien alde ere, bizitza bare eta baketsuan bizi gaitezen, jainkozaletasunez eta gizabidez. 3 Eder eta atsegin zaio hau Jainko gure Salbatzaileari, 4 honek gizaki guztiak salbatu eta egia ezagutzera hel daitezen nahi baitu. 5 Izan ere, bakarra da Jainkoa eta bakarra Jainkoaren eta gizon-emakumeen bitartekoa ere: gizon bat, Kristo Jesus, 6 bere burua guztien salbamenerako ordainsaritzat eman zuena. Bere garaian egindako testigantza dugu hau. 7 Honetarako egin nau ni Jainkoak oihulari eta apostolu --egia diot, ez diot gezurrik--, eta jentilen maisu, berauei sinesmena eta egia irakasteko. Gizon-emakumeen jarrera kultuan 8 Beraz, gizonezkoek toki guztietan otoitz egin dezaten nahi dut, zerurantz esku garbiak jasoz, haserrerik eta eztabaidarik gabe. 9 Emakumeei dagokienez, dabiltzala egoki jantzita, lotsaz eta eratsu atondurik; ez daitezela apain orrazkera nabarmenez, urrez, harribitxiz edota soineko aberatsez, 10 egite onez baizik, jainkozale diren emakumeei 316

dagokienez. 11 Emakumeak isilik eta menpekotasun osoz entzun behar du irakaspena. 12 Ez dut ontzat ematen emakumeak jendaurrean irakastea, ez eta gizasemeari agintzea ere: egon bedi isilik. 13 Zeren Jainkoak Adam egin baitzuen lehenengo, eta gero Eva. 14 Eta liluratua ez zen Adam izan; emakumea izan zen liluratua eta Jainkoaren agindua hautsi zuena. 15 Baina bere amatasunaren bidez salbatuko* da, sinesmenean, maitasunean eta santutasunean eratsu irauten badu. Elkarte-arduradunak 3,1 Egia da elkarte-zuzendari* izan nahi duenak eginkizun ona nahi duela. 2 Baina zuzendariak akasgabea izan behar du, behin bakarrik ezkondua*, neurritsu, zentzudun, gizabidetsu, ostatu-emaile, irakasteko trebe; 3 ez ardozale, ez eta sesiozale ere, bihozbera baizik, baketsu eta ez diruzale. 4 Bere etxea ongi gobernatzen eta seme-alabak menpekotasunean eta errespetuan hezitzen jakin behar du; 5 izan ere, nola izango du Jainkoaren elkartearen ardurarik bere etxea gobernatzen ez dakienak? 6 Ez bedi kristauberri izan, harropuztu eta deabrua bezala gaitzetsia izan ez dadin. 7 Kristau ez direnen artean ere izen ona izan behar du, desohorean eta deabruaren sareetan eror ez dadin. Diakonoak 8 Diakonoak* ere agurgarri eta hitzeko gizon izan daitezela, ez ardozale, ez eta irabazi zikinei emanak ere; 9 gorde bezate kontzientzia garbiz Jainkoak agertu eta guk sinetsiriko egia*. 10 Lehenik, izan bitez aztertuak eta, gero, akasgabe badira, bete bezate diakonotza-zerbitzua. 11 Emakumeek* ere agurgarri izan behar dute eta ez maiseatzaile; neurritsu eta gauza guztietan fidagarri. 12 Diakonoak izan bitez behin bakarrik ezkonduak*, beren seme-alabak eta etxea ongi gobernatzen dakitenak; 13 zeren zerbitzu hau ongi betetzen dutenek ohorezko maila berenganatzen baitute, eta Kristo Jesusengan dugun sinesmenak segurtasunez betetzen ditu. Gure erlijioaren misterioa 14-15 Zu ikustera laster joango naizela espero dut; hala ere, badaiteke luzatzea eta horregatik idazten dizut, jakin dezazun nola jokatu Jainkoaren etxean, egiaren zutoin eta oinarri den Jainko biziaren elizan. 16 Ezbairik gabe, handia da gure erlijioaren misterioa: Kristo*, gizaki bezala agertua, Espirituak zintzotzat aitortua, aingeruek ikusia, herriei hots egina, munduan sinetsia, Jainkoak aintzan hartua. Sinesmena ukatuko dutenak

317

4,1 Espirituak argi eta garbi dio azken garai hauetan batzuek sinesmena ukatu eginen dutela, espiritu liluratzaileei eta deabruen irakaspenei jarraituz; 2 horiek, beren barrua gogorturik duten* maisu gezurti itxurazaleez baliatzen dira: 3 hauek ezkontzea debekatzen dute eta zenbait janari ezin dela jan irakasten, nahiz eta janariok egia ezagutu duten sinestedunek, eskerrak emanez jateko Jainkoak sortuak izan. 4 Zeren Jainkoak sortutako guztia ona baita eta, eskerrak emanez hartuz gero, ez da ezer baztertzekorik, 5 Jainkoaren hitzak eta gure otoitzak sakratu bihurtzen baitu. Jesu Kristoren zerbitzari zintzo 6 Senideei hau irakakatsiz, Kristo Jesusen zerbitzari* on izango zara, sinesmenaren hitzez eta jarraitu duzun irakaspen ederraz hazia zarela erakutsiz. 7 Bazter itzazu fedearen kontrako ipuin zentzugabeak, eta saia zaitez jainkozaletasunean. 8 Gorputz-ariketek ezer gutxirako balio dute; jainkozaletasunak, berriz, guztirako balio du, oraingo eta geroko biziaren agintzaria baitu berekin. 9 Hau sinesgarria eta erabat onartzekoa da. 10 Horregatik saiatzen gara lanean eta borrokan, gizon-emakume guztien eta batik bat sinestedunen Salbatzailea den Jainko biziarengan itxaropen dugulako. 11 Aholkatu eta irakatsi gauza hauek. 12 Ez zaitzala inork gutxiets gaztea zarelako; izan zaitez, ordea, sinestedunentzat eredu hitzetan, jokaeran, maitasunean, sinesmenean eta biziera garbian. 13 Ni joan bitartean, ardura zaitez Liburu Santuak irakurtzeaz*, irakasteaz eta adore emateaz. 14 Ez izan zabar zeure dohainari dagokionez: Jainkoak eman zizun, elkarteko profetek hala adierazirik, arduradunek eskuak ezarri* zizkizutenean. 15 Arduratu gauza hauetaz etsi gabe, guztiek zure aurrerapena argi ikus dezaten. 16 Egin kontu zeure buruari eta irakasten duzunari; eutsi tinko, hori eginez, bai zeure burua, bai entzuleak salbatuko baitituzu. Elkartekideekin nola jokatu 5,1 Ez egin gogor zaharrei; eman adore aitari bezala. Mutilei, berriz, anaiei bezala. 2 Emakume zaharrei, amari bezala. Eta neskatxei, arrebei bezala, garbitasun osoz. Alarguntsak 3 Har itzazu errespetuz eta zaindu norengana jorik ez duten* alarguntsak. 4 Baina alarguntsak semeak nahiz bilobak baditu, hauek ikasi behar dute lehenik beren etxekoenganako eginbeharrak betetzen eta gurasoei zor dietena itzultzen, hori baitu atsegin Jainkoak. 5 Alargun gelditu eta benetan bakarrik dagoenak Jainkoarengan jarria du itxaropena, eta etengabe ari zaio eskean, gau eta egun otoitzean. 6 Aitzitik, atseginetara emanik dagoena, bizi delarik ere, hilda dago. 7 Aholkatu behin eta berriz gauza hauek, akasgabeak izan daitezen. 8 Beretarrez eta etxekoez bereziki arduratzen ez den norbait baldin badago, honek bere sinesmenari uko egin dio eta sinesgabea baino okerragoa da. 9 Nornahik, alarguntsen sailean* sartzeko, hirurogei urtez gorakoa izan behar du, behin bakarrik ezkondua, 10 bere egintza onez ezaguna: seme-alabak hezitzea dela, edo ostatu ematea, fededunak apaltasunez zerbitzatzea* edo nahigabetuei laguntzea edota era guztietako egintza onak burutzea dela. 11 Ez onartu, ordea, alarguntsen sailean alarguntsa gazteagoak; zeren, haragizko 318

grinak eraginda, Kristorengandik aldendu eta berriro ezkondu nahi izaten baitute. 12 Horrela, errudun bihurtzen dira, lehenengo beren konpromezua* hausteagatik. 13 Gainera, alferkerian ohitzen dira eta hor ibiltzen dira etxez etxe; eta, alfer ez ezik, berritsu ere bihurtzen dira, non zer jakingo eta behar ez denaz hitz egiten ibiltzen direlarik. 14 Horregatik, nahiago dut alarguntsa gazteak ezkontzea, seme-alabak sortu eta etxeaz arduratzea, etsaiari inolako hizpiderik eman ez diezaioten. 15 Zeren dagoeneko okertu baita horietako zenbait, Satanasi jarraituz. 16 Emakume sinestedun batek, berekin alarguntsarik baldin badu, zain dezala berak, eta ez diezaiola zama hori eliz elkarteari ezar, honek norengana jorik ez duten alarguntsei laguntzeko modua izan dezan. Eliz elkarteko zaharrak 17 Elkartea ongi zuzentzen duten arduradunek* estimu bikoitza merezi dute, prediku- eta irakaste-lanetan ari direnek batik bat. 18 Liburu Santuak hau baitio: Ez diozu muturrekorik ipiniko gari-jotzen ari den idiari, eta: <>. 19 Ez onartu arduradun baten aurkako salaketarik, bi edo hiru lekukoren aitorpenaz ez bada. 20 Zentza itzazu guztien aurrean beren betebeharretan huts egiten dutenak, gainerakoek ere eskarmentua har dezaten. 21 Arren eskatzen dizut Jainkoaren, Kristo Jesusen eta aingeru hautatuen* aurrean, gorde ditzazula gauza hauek guztiak aurreiritzirik gabe, alderdikeriaz ezer ere ez egiteko. 22 Ez ezarri eskuak* inori arinegi, besteen bekatuen partaide egin ez zaitezen; gorde garbi zeure burua. 23 Ez dezazula ura hutsik edan, ardo pittin batekin nahasturik baizik, zeure urdailarengatik eta sarritan dituzun ondoezengatik. 24 Zenbaiten hutsegiteak auzitara baino lehen nabariak izaten dira; beste batzuenak, ordea, ondoren bakarrik azaltzen dira. 25 Gauza bera gertatzen da egintza onekin ere: batzuk nabariak dira, baina hala ez direnak ere ezin izango dira luzaroan ezkutuan gelditu. Esklaboak eta nagusiak 6,1 Esklabotzaren uztarpean dauden guztiek har ditzatela beren nagusiak ohoragarritzat, Jainkoaren izenaz eta gure irakaspenaz inork gaizki hitz egin ez dezan. 2 Nagusi sinestedunak dituztenek ez ditzatela gutxiets, fedean senide dituztela eta; aitzitik, hobeki zerbitza ditzatela, zerbitzu hori hartzen dutenak ere sinestedunak eta Jainkoak maitatuak baitira. Sasi-irakasleak Hau da irakatsi eta aholkatu behar duzuna. 3 Besterik irakasten duena, eta Jesu Kristo gure Jaunaren hitz osasungarrira eta jainkozaletasunaren araberako irakaspenetara egokitzen ez dena, 4 harrokeriak itsututako ezjakina da, eztabaida eta hitz-liskarretarako joera gaixoa duena. Hortik sortzen dira bekaizkeriak, auziak, irainak, susmo txarrak, 5 etengabeko sesioak; horietan aritzen direnak burua galdutako jendea da, egiaren axolarik gabea; horiek erlijioa irabazpide bihurtzen dute.

319

Benetako aberastasuna 6 Bai, irabazi handia du erlijioak, baina bakoitza duenarekin konformatuz gero; 7 ez dugu ezer ekarri mundu honetara eta ezin izango dugu ezer atera ere. 8 Beraz, zer jan eta zer jantzi edukiz gero, aski dugu. 9 Aberats izan nahi dutenak tentaldiaren sarean erortzen dira, eta gizakia hondatzen eta galtzen duten grina zoro eta kaltegarri askotan. 10 Zeren dirugosea baita gaitz guztien sustraia; diruaren irrikagatik sinesmenetik aldendu eta atsekabe asko bereganatu du zenbaitek. Sinesmenaren aldeko borroka jatorra 11 Zuk, ordea, Jainkoaren gizon horrek, ihes egizu hauetatik guztietatik, eta saia zaitez justizian, jainkozaletasunean, sinesmenean, maitasunean, eramanpenean eta otzantasunean. 12 Ekin sinesmenaren borroka jatorrari eta eskuratu betiko bizia, hartarako deitu baitzaitu Jainkoak, eta fede-aitormen bikaina egin baituzu, testigu askoren aurrean. 13 Gauza guztiak biziarazten dituen Jainkoaren aurrean eta Pontzio Pilatoren aitzinean aitormen bikaina egin zuen Kristo Jesusen aurrean erregutzen dizut: 14 bete agindua akatsik gabe eta esankizunik sortu gabe, Jesu Kristo gure Jauna agertuko den* arte, 15 bere garaian agerraraziko baitu Jainkoak. Berau da nagusi bakar eta zoriontsua, erregeen Erregea eta jaunen Jauna; 16 bera bakarrik da hilezkorra, eta iritsezineko argitan bizi da: ez du inoiz gizakik ikusi, eta ezin du ikusi ere. Berari aintza eta agintea betiko. Amen*. Aberatsei aholkuak 17 Aholkatu mundu honetako aberatsei, ez daitezela harroputz izan eta ez dezatela beren itxaropidea aberastasun galkorretan ipin, gauza guztiak geure gozamenerako oparo ematen dizkigun Jainko biziarengan baizik. 18 Egin dezatela ongia; izan daitezela egintza onetan aberats, eskuzabal jokatuz eta ondasunak besteen zerbitzura jarriz; 19 horrela, altxor baliotsua pilatuko dute etorkizunerako eta egiazko bizia eskuratuko. Azken agurra 20 Ene Timoteo, zaindu Jainkoak zure esku utzi duen fede-gordailua. Utzi alde batera fedearen kontrako berriketa hutsalak eta sasizientziaren* argudioak, 21 sasizientziaren zenbait jarraitzaile aldendu egin baita fede-bidetik. Jainkoaren grazia zuekin. \z

320

TIMOTEORI BIGARREN GUTUNA Agurra 1,1 Nik, Paulok, Jainkoak hala nahirik, Kristo Jesusen bidez agindu zaigun bizia iragartzeko Jesu Kristoren apostolu naizen honek, 2 zuri idazten dizut, ene seme maite Timoteo*. Jainko Aitak eta Kristo Jesus gure Jaunak eman biezazkizute grazia, errukia eta bakea. Jainkoari eskerrak 321

3 Eskerrak ematen dizkiot, arbasoen irakatsiei jarraituz bihotz garbiz zerbitzatzen dudan Jainkoari, eta gogoan zaitut etengabe, gau eta egun, neure otoitzetan. 4 Zure malkoez* oroitzean, zu ikusteko irrikaz nago, pozez bete nadin. 5 Izan ere, gogoan dut zuk duzun zinezko fedea, lehenik Loide zure amonak eta Eunize zure amak izan zuten fede bera; ziur nago zuk ere baduzula. Ebanjelioarekiko leial 6 Horregatik gogorarazten dizut indarberri dezazula nik eskuak ezartzean Jainkoak eman zizun dohaina*, 7 Jainkoak ez baitigu beldurti egiten gaituen espiritua eman, indarra eta maitasuna ematen eta geure buruaren jabe egiten gaituen espiritua baizik. 8 Ez izan, bada, gure Jauna aitortzeko lotsarik; ez lotsatu nitaz ere, harengatik kartzelan* dagoen honetaz; bestela baizik, Jainkoaren indarraz fidaturik, sufri ezazu nirekin batera berrionaren alde. 9 Jainkoak salbatu gintuen eta bere herri santu izatera dei egin zigun*, ez gure egintzengatik, berak hala erabakia zuelako baizik, eta mende guztiak baino lehen Kristo Jesusengan onginahiz maite izan gaituelako. 10 Onginahi hau orain agertu da, Kristo Jesus gure Salbatzailea munduan agertzean*; honek heriotza ezereztu du eta biziaren eta hilezkortasunaren argia zabaldu, berrionaren bidez. 11 Berrion horren oihulari, apostolu eta irakasle egin nau Jainkoak. 12 Hori da nire sufrimenduen arrazoia; baina ez naiz lotsatzen, badakit-eta nortaz fidatu naizen, eta ziur nago baduela hark indarrik nire esku utzi duen fede-gordailua* azken egunera arte zaintzeko. 13 Har itzazu jarraibidetzat, Kristo Jesusengan oinarritzen diren sinesmen eta maitasunari buruz niregandik entzun dituzun hitz osasungarriak. 14 Zaindu gordailu eder hau, guregan bizi den Espiritu Santuaren indarraz. 15 Badakizu, Asiako probintziako* guztiek utzi egin nindutela, hauen artean Figelok eta Hermogenesek. 16 Errukiz har ditzala Jaunak Onesiforo eta beronen etxekoak, askotan indaberritu bainau honek eta ez da nire kateez lotsatu; 17 bestela baizik, Erroman izan zenean, nire bila ibili zen arretaz, aurkitu ninduen arte. 18 Eman biezaio Jaunak auzi-egunean bere errukia iristea. Eta inork baino hobeto dakizu zenbateko laguntza eman zidan Efeson ere. Jesu Kristoren soldadu ona 2,1 Zu, beraz, ene seme, sendo zaitez Kristo Jesusengandik hartutako dohainaz. 2 Testigu askoren aurrean niri entzun zenidana, aholkatu zeuk, besteei ere irakasteko gai izango diren gizon fidagarriei. 3 Hartzazu parte nirekin sufrimenduetan, Kristo Jesusen soldadu onari dagokionez. 4 Soldadutzan dagoena ez da bizitza zibileko gorabeheratan nahasten, soldadutzara deitu duenari atsegin eman nahi badio. 5 Atletari ere ez diote saririk ematen, jokoaren legeen arabera lehiatzen ez bada. 6 Lanean ahalegindu den nekazariak behar du izan lehena uztabiltzean. 7 Hartu gogoan esaten dizudana: Jaunak ulertaraziko dizu guztia. 8 Gogoan izan Jesu Kristo, Daviden jatorritik sortua, hilen artetik piztua. Hau da nik irakasten dudan berriona, 9 eta honengatik nago neketan, gaizkile bezala katez lotua; baina Jainkoaren hitza ez dago katez lotua. 10 Horregatik, dena jasaten dut Jainkoak aukeratu dituenen onerako, horiek ere guk Kristo Jesusengan dugun salbamena eta betiko aintza irits 322

ditzaten. 11 Sinesgarria da doktrina hau: Harekin hiltzen bagara, harekin biziko gara; 12 harekin sufritzen badugu, harekin izango gara errege; ukatzen badugu, hark ere ukatu egingo gaitu; 13 gu leialak ez bagara ere, hark leial dirau, ez baitezake bere burua uka*. Langile frogatua 14 Gogora iezaiezu hau eta eskatu, arren, Jainkoaren izenean, ez daitezela hitzei buruzko eztabaidatan nahas, hori ez baita on ezertarako, entzuten dituztenen hondamendirako baino. 15 Saia zaitez Jainkoaren aurrean onesgarri agertzen, zertan lotsaturik ez duen langilea bezala, egiaren mezua zuzen irakasten duena bezala. 16 Utz itzazu berriketa hutsalak, horietara emanak gero eta gehiago aldentzen baitira benetako erlijiotik. 17 Horrelakoen irakatsia minbizia bezala hedatzen da; horietakoak dira Himeneo eta Fileto. 18 Egiatik okertu egin dira, piztuera jadanik gertatu dela* baitiote, horrela batzuen sinesmena galbidean jarriz. 19 Hala ere, Jainkoak ezarritako oinarri sendoak tinko dirau eta idazkun hau* darama: Ezagutzen ditu Jaunak bereak dituenak, eta, <>. 20 Etxe handi batean ez dira izaten urrezko eta zilarrezko ontziak bakarrik, bai eta zurezkoak eta buztinezkoak ere; batzuk baliotsuak dira, beste batzuk, berriz, arruntak. 21 Beraz, bere burua esandako gauzetatik garbi gordetzen duena ontzi baliotsua izango da, Jainkoarentzat sagaratua, Jaunarentzat baliagarria eta edozein eginkizun onetarako aproposa. 22 Egin ihes gaztaroko grinetatik, eta saia zaitez justizian, sinesmenean, maitasunean eta bakean, Jaunari bihotz garbiz dei egiten diotenekin batera. 23 Alde egizu eztabaida zoro eta zentzugabeetatik, badakizu-eta horiek sesioak sortzen dituztela. 24 Jaunaren zerbitzariak, ordea, ez du sesiotan ibili behar, baizik eta bihozbera izan guztientzat, irakasteko trebe, jasankor, 25 aurka jartzen direnak gozotasunez zentzatzen dakiena. Nork daki Jainkoak ez ote dien bihozberritzea emango, egia ezagut dezaten, 26 eta ez ote duten ihes egingo bere nahira makurtuak dituen deabruaren sareetatik? Azken egunetako jendea nolakoa 3,1 Jakin behar duzu, azken egunetan une latzak izango direla. 2 Izan ere, gizakiak berekoi, diruzale, harro eta handiputz izango dira; biraolari, gurasoentzat errebelde, esker txarreko eta erlijioaren aurkako; 3 bihotz-gogor, anker, gaizki-esale, lizun, basati eta onaren etsai; 4 traidore, ausartegi eta itsu, Jainkoaren baino atseginen maitaleago. 5 Itxuraz erlijiozale agertuko dira, baina ukatu egingo dute erlijioaren benetako indarra. Alde egizu horrelakoengandik! 6-7 Horien artean badira batzuk, etxeetan sarturik, bekatuz beteak eta era askotako grina txarren menpe dauden emakume kaxkarinak liluratzen dituztenak; emakume horiek 323

jakin-minez daude beti, baina ez dira inoiz egiaren ezagutzara iristeko gauza. 8 Janes eta Jambres* aztiak Moisesen aurka jarri ziren bezalaxe, liluratzaile hauek ere, buru usteleko jendea eta sinesmenean porrot egina baita, egiaren aurka jartzen dira. 9 Baina ez dira urrutira helduko, argi ikusiko baitute denek horien zentzugabekeria, antzinako aztiekin gertatu zen bezala. Tinko iraun 10 Zuk, ordea, hurbiletik jarraitu diezu nire irakaspen eta bizierari; zeure egin dituzu nire asmo, sinesmen eta pazientzia, nire maitasun eta eramanpena, 11 Antiokian, Ikonion eta Listran jasan behar izan nituen bezalako erasoaldi eta sufrimenduak. Nolako erasoaldiak jasan ditudan, eta guztietatik atera nau Jaunak! 12 Era berean, Kristo Jesusen jarraitzaile zintzo bezala bizi nahi duten guztiek ere izango dituzte, bai, erasoaldiak. 13 Gizaki gaizto eta gezurtiak, berriz, gero eta okerrago ibiliko dira, besteak eta beren buruak engainatuz. 14 Zuk, ordea, iraun ezazu tinko ikasi eta egiatzat onartu duzun guztian; hartu gogoan norengandik ikasia duzun* 15 eta Liburu Santuak umetandik ezagunak dituzula. Liburu Santuek emango dizute Kristo Jesusenganako sinesmenaren bidez salbamenera daraman jakinduria. 16 Liburu Santuetan idatzirik dagoen guztia Jainkoak inspiratua da, eta irakasteko, arrazoiak emateko, okerrak zuzentzeko eta biziera zuzenean hezteko baliagarria*; 17 horrela, Jainkoaren gizona guztiz hornitua gertatzen da, edozein eginbehar onetarako prest. Berriona zabaltzeari ekin 4,1 Jainkoaren aurrean eta, errege bezala agertuz, biziak eta hilak epaitzera etorriko den Kristo Jesusen aurrean erregutzen dizut: 2 hots egin Jaunaren hitza, ekin garaia denean eta ez denean, eman arrazoiak, zentzarazi eta eman adore, zeure pazientzia guztia eta irakasteko gaitasuna erabiliz. 3 Etorriko baita gizon-emakumeek irakaspen osasungarria jasango ez duten garaia: beren grinen eraginpean, maisuz inguratuko dira, berauei entzuteko irrikaz; 4 egiatik saihestuko dituzte belarriak eta ipuinetara bihurtuko. 5 Zu, ordea, izan neurritsu gauza guztietan, eraman sufrimenduak, ekin berriona zabaltzeari, bete ongi zeure zerbitzua. Paulo hiltzeko zorian 6 Ni neu, neure bizia opari eskaintzeko zorian nago; gainean dut mundu honetatik abiatzeko ordua*. 7 Borroka ona egin dut, bukatu dut lasterketa, gorde dut sinesmena. 8 Dagoeneko zain daukat garaipenaren koroa, Jaunak, epaile zuzenak, azken egunean emango didana; eta ez niri bakarrik, bai eta haren aintzazko etorrera maitasunez itxaro duten guztiei ere. Timoteorentzako aginduak 9 Zatozkit lehenbailehen, 10 Demasek utzi egin bainau: nahiago izan ditu mundu honetako gauzak, eta Tesalonikara joan da; Kreszente, berriz, Galaziara joan da eta Tito Dalmaziara*. 11 Lukas bakarrik dago nirekin. Har ezazu Markos* eta ekarri zeurekin, 324

lanerako oso ona baitut. 12 Tikiko* Efesora bidali dut. 13 Hona etortzean, ekar ezazu Troaden, Karporen etxean, utzi nuen soingainekoa, bai eta liburuak ere, batez ere pergaminoak. 14 Alexandro errementariak kalte handia egin dit; Jaunak ordainduko dio bere jokabidearen arabera. 15 Kontu izan zuk ere horrekin, gogor jarri baitzen gure irakatsien kontra. 16 Nire auziko lehenengo defentsan ez zen inor atera nire alde; bakarrik utzi ninduten denek; Jainkoak ez diezaiela kontuan har. 17 Baina Jauna neurekin izan nuen eta indartu egin ninduen, nire bidez mezua oso-osorik iragarria izan zedin eta jentil guztiek entzun zezaten; berak atera ninduen lehoiaren ahotik. 18 Jaunak aterako nau gaitz guztietatik eta salbamena emango bere zeruko erreinuan. Berari aintza menderen mendetan. Amen. Azken agurra 19 Agurtu Priska eta Akila*, bai eta Onesifororen etxekoak ere. 20 Erasto Korinton gelditu zen; Trofimo* gaixorik utzi nuen Mileton. 21 Saia zaitez negua baino lehen etortzen. Eubulok, Pudentek, Linok, Klaudiak* eta senide guztiek agurtzen zaituzte. 22 Jauna zurekin. Jainkoaren grazia zuekin*. \z

TITORI GUTUNA 325

Agurra 1,1-2 Ni, Paulo, Jainkoaren zerbitzari eta Jesu Kristoren apostolu naiz, Jainkoak hautatuak sinesmenera ekartzeko eta betiko biziaren itxaropenean oinarritzen den egiazko erlijioaren egia ezagutarazteko. Gezurrik ez dioen Jainkoak mundua izaten hasi baino lehen agindua zuen betiko bizi hori, 3 eta, berak ezarritako garaia iristean, bere mezua agerrarazi du Jainko gure Salbatzailearen aginduz gomendatu zaidan predikuaren bitartez. 4 Zuri idazten dizut, Tito*, fede berean egiazko seme zaitudan horri. Jainko Aitak eta Jesu Kristo gure Salbatzaileak eman biezazkizute grazia eta bakea. Eliz elkarteko arduradunak 5 Arrazoi honengatik utzi zaitut Kretan, konpondu gabe gelditu dena konpon dezazun; batez ere, hiri bakoitzean elkarte-arduradunak* ezar ditzazun, eman dizkizudan argibideen arabera. 6 Arduradunak akasgabea izan behar du, behin bakarrik ezkondua*; haren seme-alabek sinestedunak izan behar dute, jokaera gaiztoz nahiz errebeldiaz salatu gabeak. 7 Izan ere, zuzendariak*, Jainkoaren etxezain denez gero, akasgabea izan behar du: ez harro, ez haserrekor, ez ardozale, ez sesiozale, ez okerreko irabazien gose; 8 ostera, ostatu-emailea behar du izan, ongia maite duena, zentzuduna, zuzena, jainkozalea, bere buruaren jabea; 9 irakatsi zaion egiazko mezuari atxikia, irakaspen zuzenez besteak aholkatzeko eta kontra daudenen irakatsiak gezurtatzeko gai izan dadin. Sasimaisuak 10 Izan ere, jende errebelde, berritsu eta liluratzaile asko dago, judu-jatorrikoen artean batez ere. 11 Horrelakoei itxi egin behar zaie ahoa, okerreko irabazien goseak eraginda, familia osoak nahasten baitituzte, behar ez dena irakatsiz. 12 Herrialde horretako igarle batek, hain zuzen, hauxe esan zuen: Kretarrak beti gezurti, piztia txar eta tripazain alfer*. 13 Eta ez zuen gaizki esan. Horregatik, zentzarazi zorrotz sinesmenean osasuntsu iraun dezaten, 14 juduen ipuinei eta egia utzi duten gizon-emakumeen aginduei jarrai ez diezaieten. 15 Garbientzat dena da garbi; kutsatu eta sinesgabeentzat, berriz, ezer ez da garbi, beren adimena eta kontzientzia baitauzkate kutsaturik. 16 Hitzez aitortzen dute, bai, Jainkoa ezagutzen dutela; baina egitez ukatu egiten dute; higuingarri eta errebelde dira, egintza on baterako ere gauza ez. Zahar, gazte eta esklaboen betebeharrak 2,1 Zuk, ordea, irakatsi doktrina osasungarria*. 2 Gizaseme zaharrak izan daitezela neurritsuak, agurgarriak, zentzudunak eta fedean, 326

maitasunean eta eramanpenean helduak. 3 Emakume zaharrek ere fededunari dagokion portaera izan dezatela; ez daitezela gaizki-esaleak eta ardoari emanak izan, ongian maistra baizik, 4 neska gazteei beren senarrak eta haurrak maitatzen irakats diezaieten, 5 eta zentzudun, garbi, etxekoandre on eta beren senarren menpeko izaten lagun diezaieten. Horrela, ezin izango du inork Jainkoaren hitza iraindu. 6 Mutil gazteak ere aholkatu zentzudun izan daitezen, 7 gauza guztietan zeu egintza onen eredu agertuz: irakaspen garbiko eta gizabidetsu; 8 hitz egin jator eta inork ez kritikatzeko eran, kontra daudenak lotsatan geldi daitezen, gutaz gaizki mintzatzeko egokierarik gabe. 9 Esklaboak nagusien menpeko izan daitezela gauza guztietan: bete dezatela beraien gogoa, ezezkorik esan gabe 10 eta lapurretarik egin gabe, baizik eta leialtasun betea agertuz, Jainko gure Salbatzailearen irakaspena gauza guztietan ohora dezaten. Jainko Salbatzailearen onginahia 11 Izan ere, agertu da Jainkoaren onginahia, gizon-emakume guztientzat salbagarri. 12 Honek irakasten digu Jainko gabeko bizitzari eta munduko grina txarrei uko egiten, eta neurriz, justiziaz eta jainkozaletasunez mundu honetan bizitzen, 13 gure itxaropen zoriontsua bete zain gaudelarik: Jesu Kristo Jainko handia eta gure Salbatzailea aintzaz beterik noiz agertuko* zain. 14 Honek bere burua eman zuen guregatik, gu gaiztakeria guztietatik askatu eta garbi egiteko, beraren herri izan gaitezen, beti ongi egiteko gogotsu. 15 Hau predikatu behar duzu, adore emanez eta aginpide osoz zentzaraziz. Ez zaitzala inork gutxiets. Sinestedun guztien betebeharrak 3,1 Oroitarazi denei gobernari eta agintarien menpeko izan behar dutela, hauen esanak egin eta egintza on guztirako prest egon. 2 Ez dezatela inor iraindu eta ez daitezela sesiozale izan, bihozbera baizik, gizaki guztientzat otzantasunez beteak. 3 Gu ere, noizbait, burugabe, errebelde, bide-galdu, edozein grina eta atseginkeriaren menpeko izanak gara, gaiztakerian eta bekaizkerian bizi izanak, gorrotagarri eta elkarren gorrotatzaile. 4 Baina orain Jainko gure Salbatzailearen bihotz ona eta gizon-emakumeenganako maitasuna agertu dira 5 eta salbatu egin gaitu, ez gure jokabide zuzenagatik, bere errukiari esker baizik, jaioberritzen gaituen garbikuntzaz* eta Espiritu Santuak guregan eragiten duen berrikuntzaz; 6 Espiritu hori oparo isuri zigun Jainkoak Jesu Kristo gure Salbatzailearen bitartez; 7 horrela, Jainkoak bere onginahiaz onartu gaituelarik, itxaro dugun betiko biziaren oinordeko bilakatu gara. Titori burubideak 8 Doktrina hau sinesgarria da, eta gauza hauetaz zuk finko irakastea nahi dut, Jainkoarengan sinetsi dutenak egintza onetan lehenengo izaten lehia daitezen. Gauza hauek gizakientzat on eta mesedegarri dira. 9 Eztabaida zoroak, ordea, jatorri-zerrendak*, sesioak eta legeari buruzko auziak utzi alde batera, hutsalak baitira eta ezertarako on ez. 10 Alderdikeriak sustatzen dituena*, behin 327

eta birritan zentzarazi ondoren, bota ezazu elkartetik, 11 halakoa oker dabilela, bekatari dela eta bere burua gaitzesten duela jakinik. 12 Artemas nahiz Tikiko zuregana bidaliko dudanean, zatozkit lehenbailehen Nikopolisera*, negua bertan igarotzeko asmoa baitut. 13 Zenas legegizonari eta Apolori* eskura iezaiezu arretaz biderako behar dutena, ezer falta ez dakien. 14 Guretarrek ere ikas dezatela egintza onetan lehenengoak izaten, premiazko beharrei aurre eginez, gizaki onuragabe izan ez daitezen. Azken agurra 15 Nirekin dauden guztiek agurtzen zaituzte. Agurtu sinesmenean adiskide ditugun guztiak. Grazia zuek guztiokin*. \z

328

FILEMONI GUTUNA Agurra 1 Nik, Paulok, Kristo Jesusengatik kartzelan nagoen honek, eta Timoteo* anaiak zuri idazten dizugu, Filemon gure lankide maite horri; 2 bai eta Apia gure arrebari, Arkipo gure gudu-lagunari eta zure etxean biltzen den eliz elkarteari* ere. 3 Jainko gure Aitak eta Jesu Kristo Jaunak eman biezazkizuete grazia eta bakea. Filemonen maitasuna eta sinesmena 4 Neure otoitzetan gogoan zaitut beti, eta eskerrak ematen dizkiot Jainkoari, 5 Jesus Jaunari eta fededun* guztiei dizkiezun maitasun eta leialtasunaren berri izan baitut. 6 Sinesmen berean elkarturik gaude; zure sinesmen hori eraginkor bihur dadila, bada, jakinik zenbat on egin dezakegun Kristorengatik. 7 Poz eta adorez bete nau zure maitasunak, ene anaia, barru-barruraino bizkortu baititu fededunak. Paulo, Onesimo esklaboaren alde mesede eske 8 Horregatik, egin behar duzuna agintzeko Kristorengandiko askatasun osoa dudan arren, 9 nahiago dut maitasunaren izenean eskatu; nik, Paulok, jadanik zahartua eta orain, gainera, Kristo Jesusengatik kartzelan nagoen honek, 10 mesede bat eskatu nahi dizut kartzelan sortu dudan nire seme* Onesimorentzat. 11 Hau, lehen, ez zenuen on ezertarako; orain, ordea, on bihurtu da*, bai zuretzat eta bai niretzat. 12 Berriro bidaltzen dizut bera, ene bihotz-bihotzeko dudan hau*. 13 Neurekin eduki nahi nuen, zure ordez zerbitzari izan nezan, berriona hots egiteagatik kartzelan nagoelarik. 14 Hala ere, ez dut zure baimenik gabe ezer egin nahi izan, mesede hori gogoz egin dezazun eta ez behartuta. 15 Agian, horretarako alde egin zizun apur batez, gero betiko har zenezan, 16 eta ez esklabo bezala, esklabo baino zerbait gehiago, anaia maite bezala baizik. Maite-maitea da niretzat, eta zenbatez maiteago ez ote da izango zuretzat, bai gizon eta bai fededun den aldetik*! 17 Beraz, fedean adiskide banauzu, hartzazu Onesimo nerau bezala. 18 Eta zerbait gaizki egina badizu edota zerbait zor, utzi hori nire gain. 19 Neure eskuz sinatzen dizut ordain-agiria: Paulok; eta ez dizut aipatu nahi zuk zeure burua bera zor* didazula. 20 Bai, ene anaia, kristau zarenez, egidazu mesede hori; arindu nire bihotza Kristoren maitasunagatik. 21 Esaneko zaitudalakoan idazten dizut, eta esaten dizudana baino gehiago egingo duzula jakinik. 22 Presta iezadazu ostatua ere, zuen otoitzei esker zuengana bihurtuko naizen itxaropena baitut.

329

Azken agurra 23 Epafrasek*, Kristo Jesusengatik nire kartzela-lagunak, agurtzen zaitu; 24 bai eta lankide ditudan Markos, Aristarko, Demas eta Lukasek* ere. 25 Jesu Kristo Jaunaren grazia zuekin. \z HEBERTARREI GUTUNA SARRERA (1,1-4) Jainkoaren Semeak goi-agerpenari erabateko osotasuna eman 1,1 Askotan eta era askotara hitz egin zien antzina Jainkoak gure arbasoei profeten bidez; 2 azken egun hauetan*, berriz, bere Semearen bidez hitz egin digu. Seme horrexen esku utzi ditu gauza guztiak, egin ere berorren bidez egin baitzuen mundua. 3 Bera da Jainkoaren aintzaren distira eta beronen izatearen irudia, eta berak eusten die gauza guztiei bere hitz ahaltsuaz, eta, bekatuen garbikuntza egin ondoren, Jainko handiaren eskuinaldean eseri da zeru goienetan*. 4 Eta aingeruak baino gehiago izatera iritsi da, ondaretzat jaso duen izena* ere haiena baino askoz goragokoa denez gero. KRISTO AINGERUEN GAINETIK (1,5--2,18) Kristo Jainkoaren Seme 5 Izan ere, Jainkoak ez dio sekula inongo aingeruri esan: Nire semea zara zu, gaur zaitut nik sortu; eta beste hau ere ez: Aita izango nau hark ni, eta seme izango dut nik hura. 6 Jainkoak bere lehen-semea munduan sarraraztean, berriz, honela esaten du: Adora dezatela bera Jainkoaren aingeru guztiek*. 7 Aingeruei buruz hau dio Jainkoak: Haizearen antzeko egiten ditu bere aingeruak, 330

sugarraren antzeko bere zerbitzariak*. 8 Baina bere Semeaz hau esaten du: Zure tronua, oi Jainko, betikoa da, zure erregetza* zuzentasun-erregetza. 9 Zuzen dena izan duzu maite eta oker dena gorroto; horregatik, Jainkoak, zeure Jainkoak, gantzutu zaitu, jai-giro pozgarrian, lagunen artean aukeraturik*. 10 Eta beste hau ere badio: Jauna, hasieratik sendo ezarri zenuen lurra, zure eskuek egina da zerua; 11 haiek galduko dira, baina zuk iraungo; jantzia bezala gastatuko dira, 12 soinekoa bezala tolestuko dituzu, jantzia bezala aldatuko. Zu, ordea, beti bera, zure urteak amaigabeak. 13 Jainkoak ez dio sekula inongo aingeruri esan: Eseri tronuan nire eskuinean: etsaiak oinaulkitzat jarriko dizkizut. 14 Zer dira, bada, aingeru guztiak, Jainkoaren zerbitzura dauden espirituak, salbamena jaso behar dutenei laguntzera bidaliak, baizik? Ez galdu salbamen-bidea zabarkeriaz 2,1 Horregatik, arreta handiagoa jarri behar dugu entzun dugun mezuan, bidetik oker ez gaitezen. 2 Zeren, aingeruen bitartez* Jainkoak hots egin zuen mezua baliozko gertatu bazen eta beronen kontra huts egin eta desobeditu zioten guztiak Jainkoak arrazoiz zigortu bazituen, 3 nola alde egin guk zigorrari, horrenbesteko salbamen-bidea zabarkeriaz galtzen badugu? Izan ere, salbamen hau Jaunak berak hots egin zuen, eta hari entzun ziotenek baietsi digute gero. 4 Eta Jainkoak seinale, egintza harrigarri eta mirari-modu askoz eta bere nahiaren arabera banatu dizkigun Espiritu Santuaren dohainez baietsi du. Jesus gizaki aintzatua 5 Orain aipatzen ari garen etorkizuneko mundu hau ez zuen Jainkoak aingeruen menpe jarri. 6 Liburu Santuetan, hain zuzen, hauxe esana du norbaitek: 331

Zer da gizona, zu hartaz oroitzeko, zer gizakia, zu hartaz arduratzeko? 7 Ia aingeruen pareko egin duzu, ohorez eta aintzaz koroatu; 8 dena haren menpean jarri duzu. Beraz, Jainkoak gizakiaren menpean jarri badu dena, ez du ezer utzi haren menpe jarri gabe. Hala ere, ez dugu ikusten oraindik gauza guztiak gizakiaren menpe daudenik. 9 Baina ia aingeruen pareko egina izan zen Jesus hura ohorez eta aintzaz koroatua ikusten dugu, sufritu zuen heriotzagatik*; horrela, Jainkoaren onginahiaz, gu guztion onerako jasan zuen berak heriotza. Jesus, gure kide sufrimenduan 10 Egoki zen, izan ere, Jainkoak, gauza guztien sorburu eta jomuga denak, seme-alaba guztiak bere aintzara eraman nahirik, Jesus, haiek salbamenera gidatuko zituen burua, oinazeen bidez bete-betekoa bihurtzea*. 11 Izan ere, bai santu egiten duen Jesusek, bai honek santu egiten dituenek, Aita bera dute denek; horregatik, Jainkoaren Semeari ez dio lotsarik ematen hauei senide deitzeak, 12 Liburu Santuak dioenez: Hitz egingo diet zutaz neure senideei, goretsiko zaitut batzarraren erdian. 13 Beste hau ere badio: Jainkoarengan jarriko dut nik konfiantza. Bai eta ere: Hona ni eta hona Jainkoak eman dizkidan haurrak. 14 Familia bateko seme-alabak haragi eta odol bereko diren bezala, horrelaxe hartu zuen parte Jesusek ere gizakiaren haragi-odoletan, heriotzaren nagusi den deabrua heriotzaren bitartez indargabetzeko, 15 eta heriotzaren beldurrez beren bizitza osoan esklabo bezala bizi zirenei askatasuna emateko; 16 hura ez baitzen, noski, aingeruei laguntzera etorri, Abrahamen jatorrikoei baizik. 17 Horretarako, erabat bere senideen antzeko egin beharra zeukan, apaiz nagusi errukitsu eta Jainkoari dagozkionetan fidagarri izateko, herriaren bekatuak barkatzeko gai. 18 Bera ere nekeetan probatua izan delako, gauza da orain probaldian daudenei laguntzeko. JESUS APAIZ NAGUSI FIDAGARRI ETA ERRUKITSU (3,1--5,10)

332

Jesus eta Moises elkarrekin konparaturik 3,1 Horregatik, Jainkoak herri santuko kide egin eta zerurako deitu zaituztenok, begira iezaiozue Jesusi: bera da guk aitortzen dugun fedearen apostolu eta apaiz nagusi. 2 Fidagarria da benetan eginkizun horretarako izendatu duen Jainkoaren aurrean, Moises ere haren etxeko ziren israeldar guztientzat fidagarria izan zen bezalaxe. 3 Jesusek, izan ere, ohore handiagoa merezi du Moisesek baino, etxegileak etxeak berak baino ohore handiagoa merezi duen bezalaxe. 4 Edozein etxek du bere egilea; baina gauza guztien egilea Jainkoa da. 5 Moises fidagarria izan zen, noski, Jainkoaren etxeko guztientzat, baina Jainkoaren mezua herriari adierazi behar zion zerbitzari bezala. 6 Kristo, ordea, Jainkoaren etxeko nagusi ezarritako Seme bezala izan da fidagarri; etxe hori gu geu gara, baldin adoretsu eta geure harrobide dugun itxaropenean sendo irauten badugu. Jainkoaren atseden-lekura sartzeko deia 7 Horregatik, Espiritu Santuak dioen bezala: Gaur Jaunaren mintzoa entzuten baduzue, 8 ez gogortu bihotzak, errebelde izan zinetenean bezala, tentaldi-egunean basamortuan bezala. 9-10 Han tentatu ninduten zuen arbasoek, ni aztertu nahirik, nik haien alde eginak berrogei urtez ikusi arren. Horregatik, belaunaldi hark gogait eragin zidan, eta esan nuen: <>. 11 Orduan, zin egin nuen haserre: <<Ez, ez dira sartuko atsedenerako eman nien lurraldera>>. 12 Begira, senideok, ez dezala zuetako inork bihotz gaizto eta sinesgaberik izan, Jainko biziarengandik aldenduko duenik. 13 Bestela baizik, adore ezazue elkar egunero Liburu Santuak dioen gaur honek irauten duen arte; horrela, bekatuak ez du zuetako inor engainatu eta gogortuko. 14 Zeren Kristorekin partaide baikara, hasierako jarrerari azkeneraino sendo eusten badiogu, 15 esan zaigunaren arabera: Gaur Jaunaren mintzoa entzuten baduzue, ez gogortu bihotzak, errebelde izan zinetenean bezala.

333

16 Nortzuk dira Jainkoaren mintzoa entzun eta beraren kontra errebelatu zirenok? Moisesek Egiptotik atera zituen haiek, noski. 17 Eta nortzuk gogait eragin zioten Jainkoari berrogei urtez? Bekatu egin zutenek; eta, horregatik, hilda gelditu ziren basamortuan. 18 Eta nortzuei zin egin zien Jainkoak ez zirela haren atsedenean sartuko? Obeditu ez ziotenei. 19 Garbi ikusten dugu, beraz, sinetsi ez zutelako gelditu zirela sartu gabe. 4,1 Beraz, Jainkoaren atsedenean sartzeko agintzaria indarrean dagoen bitartean, kontuz ibili behar dugu, zuetakoren bat sartu gabe geldi ez dadin. 2 Guri ere berriona eman zaigu gure arbasoei bezala; baina hauei ez zien ezertarako balio izan mezua entzuteak, entzun ere sinetsi gabe entzun zuten eta*. 3 Gu, ordea, sinesten badugu, sar gaitezke Jainkoaren atsedenean; honetaz esan zuen Jainkoak: Orduan, zin egin nuen haserre: <<Ez, ez dira sartuko atsedenerako eman nahi nien lurraldera>>. Egia esan, mundua eginez gero, bukatuak zituen Jainkoak bere lanak; 4 honela esaten baita Liburu Santuan zazpigarren egunaz: Zazpigarren egunean atseden hartu zuen Jainkoak berak eginiko lan guztitik. 5 Baina aipatu dugun pasartean, Ez dira nire atsedenean sartuko esan zaigu. 6 Horrela bada, batetik, atseden horretan batzuk sartzekoak direlako eta, bestetik, berriona lehendabizi hartu zutenak beren desobedientziagatik sartu ez zirelako, 7 beste egun bat, gaur bat, jarri du Jainkoak, askoz geroago Daviden bitartez lehen aipaturiko hitzok esanez: Gaur Jaunaren mintzoa entzuten baduzue, ez gogortu bihotzak. 8 Josuek israeldarrei atsedena eman izan balie, Jainkoak ez zukeen beste geroagoko egun batez hitz egingo. 9 Bada, beraz, oraindik beste atseden-egun bat Jainkoaren herriarentzat. 10 Eta Jainkoaren atsedenean sartzen denak bere lanetik atseden hartzen du, Jainkoak ere bere lanetik atseden hartu zuen bezala. 11 Saia gaitezen, bada, atseden horretan sartzen, eta ez dadila inor sinesgogorkerian eror, gure aurrekoen etsenpluari jarraituz. 12 Bizia da Jainkoaren hitza, bizia eta eragin handikoa, aho-biko ezpata bera baino sarkorragoa: gogo eta espirituaren sakon-sakoneraino sartzen da, pertsonaren zokorik ezkutueneraino, eta barneko pentsamendu eta asmo guztiak miatzen ditu. 13 Ez da harentzat* munduan ezer gorderik; dena dago agerian eta zabalik, kontuak eman beharko dizkiogun harentzat. Jesus apaiz nagusi errukitsu 334

14 Beraz, gure apaiz nagusi handia, Jesus Jainkoaren Semea, zeruan sartua dugunez gero, euts diezaiogun sendo aitortzen dugun fedeari. 15 Izan ere, gure apaiz nagusia ez da gure ahuleriaz gupidatu ez daitekeen norbait, zeren eta bera ere, gu bezala, gauza guztietan probatua izan baita, bekatuan izan ezik. 16 Hurbil gaitezen, bada, konfiantza osoz Jainkoaren onginahiaren tronura, errukia iritsi eta premialdian laguntza izan dezagun. 5,1 Apaiz nagusia* gizonen artetik hautatua eta Jainkoaren aurrean gizon-emakumeen ordezkari izateko jarria izaten da, bekatuengatik emaitzak eta opariak eskaintzeko. 2 Badaki ezjakinez eta okerbideratuez gupidatzen, bera ere giza ahuleriez inguratua dagoenez gero; 3 horregatik, bere bekatuengatik ere opariak eskaini behar ditu, herriaren bekatuengatik eskaintzen dituen bezala. 4 Eta ezin du inork apaiz nagusigoaren ohorea beretzat hartu, Jainkoak dei eginik ez bada, Aaronek bezala. 5 Horrela, Kristok ere ez zion berak eman bere buruari apaiz nagusigoaren ospea, Jainkoak baizik, honela hitz egin baitzion: Nire seme zara zu; gaur zaitut nik sortu. 6 Beste Salmo batean hau esaten dio: Betiko zu apaiz Melkisedeken antzera*. 7 Kristok, mundu honetan bizi zelarik, deiadar handiz eta negar-malkoz egin zion otoitz eta erregu heriotzatik libra zezakeen Jainkoari eta, esaneko izan zitzaiolako, Jainkoak aditu egin zion. 8 Eta, Semea izanik ere, oinazearen oinazez ikasi zuen obeditzen; 9 horrela, bete-beteko izatera* iritsi zelarik, betiko salbamenaren iturri bilakatu zen berari obeditzen dioten guztientzat, 10 eta Jainkoak apaiz nagusi izendatu zuen Melkisedeken antzera*. Jesu Kristo, ITUN BERRIKO APAIZ NAGUSIA (5,11--10,39) Kristau-heldutasunerako deia 11 Zer esanik asko ere asko dugu gai honetaz; baina ez da erraza zuei aditzera ematea, ulertzeko motel bihurtu zarete eta. 12 Honezkero, maisu ere izan behar zenukete, baina oraindik Jainkoaren mezuaren gauzarik funtsezkoenak ere ikasi beharrean zaudete; janari sendoaren ordez, esnez mantendu beharrean aurkitzen zarete. 13 Esnez mantentzen dena, ordea, ez da gai salbamenaren doktrina* ulertzeko, bularreko haurra baita. 14 Janari sendoa, berriz, pertsona helduentzat da, ona eta txarra bereizteko eskarmentua dutenentzat. 6,1 Horrela bada, Kristori buruzko lehen mailako doktrina alde batera utzirik, has gaitezen kristau-heldutasunari dagozkionez mintzatzen, berriro oinarrizko gauzak aipatu beharrik gabe, hala nola: heriotzara daramaten egintzetatik aldentzea, Jainkoarengan sinestea, 2 bataio-modu ezberdinei buruzko doktrinak*, eskuen ezartzea, hilen piztuera edo behin betiko auzia. 3 Horrela egingo dugu, beraz, Jainkoa lagun. 335

4 Izan ere, behin fedean argituak izan direnek, Jainkoaren dohaina dastatu eta Espiritu Santuarengan parte izan dutenek, 5 Jainkoaren mezu ederra eta datorren munduaren indarra probatu dituztenek, 6 fedeari uko egiten badiote, ezinezkoa dute berriro bihozberritzea*, Jainkoaren Semea gurutziltzatzen ari baitira eta mundu guztiaren aurrean isekatzen. 7 Lurrak ere, gainera maiz datorkion euria xurgatu eta nekazariari probetxuzko landareak ematen badizkio, Jainkoaren bedeinkazioa du berekin; 8 baina, sasi eta sastrakak ematen baditu, ez du ezertarako balio, Jainkoak madarikatu egingo du eta, azkenik, erre egingo dute. 9 Horrela hitz egiten badizuegu ere, senide maiteok, ziur gaude, zuei dagokizuenez, jokabide guztiz jatorra duzuela, salbamena lortzeko egokia. 10 Zintzoa da, bai, Jainkoa eta ez da ahaztuko zuek egin duzuenaz, ez eta, lehen nahiz orain fededunak* zerbitzatuz, berari agertu diozuen maitasunaz ere. 11 Hauxe nahi genuke, hala ere: azkeneraino ager dezazuela guztiok orain arte izan duzuen ardura bera, zuen itxaropena bete-betea izatera irits dadin; 12 ez zaiteztela nagi bihur, baizik eta jarraitu fedez eta eramanpenez Jainkoaren agintzariak jasotzen ari direnen etsenpluari. Jainkoaren agintzaria Jesusengan burutua 13 Jainkoak, Abrahami agintzaria egin zionean, bere buruarengatik egin zuen zin, ez baitzuen bera baino inor handiagokorik zin egiteko. 14 Esan zion: Oparo bedeinkatuko zaitut eta ondorea erruz ugalduko. 15 Eta, eramanpenez itxaron ondoren, eskuratu egin zuen Abrahamek Jainkoaren agintzaria. 16 Gizon-emakumeek berak baino handiago den norbaitengatik egiten dute zin, eta zin eginez erabakitzen dute edozein eztabaida. 17 Horregatik, Jainkoak ere, agindutako ondasunak hartuko zituztenei beraren asmoa aldaezina zela garbi erakutsi nahirik, zin-hitzez lotu zuen bere burua. 18 Beraz, bi gauza ditugu Jainkoaren asmoa aldaezina dela adierazten digutenak: agintzaria eta zin-hitza --eta horietan Jainkoak ez dezake gezurrik esan--; horietan oinarriturik, adorez beteak sentitzen gara aurrean dugun itxaropenari eusteko. 19 Itxaropen hau geure bizitzaren aingura tinko eta segurua dugu, zeruko santutegi barruraino sartzen dena*; 20 hara sartu baitzen Jesus guregatik, aitzindari gisa, Melkisedeken antzera behin betiko apaiz nagusi egina. Kristo Melkisedeken antzera apaiz (7,1-28) Melkisedek eta lebitar apaizgoa 7,1 Melkisedek hau, Salemgo errege eta goi-goiko Jainkoaren apaiza zen. Bidera atera zitzaion Abrahami, erregeak garaitu ondoren itzulbidetik zetorrela, eta bedeinkatu egin zuen. 2 Abrahamek guduan harrapatutako guztiaren hamarrenak eman zizkion orduan. Alde batetik, Melkisedek izenak <<Justizi errege>> esan nahi du, eta, bestetik, Salemgo errege zen, hau da, <>. 3 Liburu Santuan ez da aipatzen haren aitarik, ez amarik, ez jatorririk, ez jaiotzarik, ez heriotzarik; horrela, Jainkoaren Semearen antzera betiko dirau apaiz*. 336

4 Zenbaterainokoa ez ote zen Melkisedek, gure arbaso Abrahamek berak guduan harrapaturiko gauza hoberenen hamarrenak eman baitzizkion! 5 Moisesen legearen arabera, apaizgoa hartzen duten Lebiren ondorengoek herriarengandik jaso behar dituzte hamarrenak, hau da, beren senideengandik, hauek ere Abrahamen jatorrikoak direlarik. 6 Melkisedekek, ordea, jatorri berekoa izan gabe, Abrahamengandik jaso zituen hamarrenak eta, gainera, Jainkoaren agintzariak hartuak zituen Abraham bedeinkatu egin zuen. 7 Eta, jakina, handienak bedeinkatzen du txikiena. 8 Hemen, gure artean, hamarrenak jasotzen dituzten lebitarrak gizon hilkor dira; baina harako Melkisedek hura bizirik dagoela aitortzen dute Liburu Santuek. 9 Eta nolabait esan daiteke, Abrahamen bitartez, orain bere ondorengoen bidez hamarrenak jasotzen dituen Lebik berak eman zizkiola hamarrenak Melkisedeki; 10 izan ere, Abrahamek bere baitan zeraman Lebi, Melkisedek bidera irten zitzaionean. Lebitar apaizgoa baliorik gabea 11 Lebitar apaizgoa herriari eman zitzaion legearen oinarrian zegoen. Beraz, lebitar apaizgoa Jainkoarekiko harreman betea lortzeko gai izan balitz, ez zen beharrezko izango beste apaiz bat sortzea, ez Aaronen antzera, Melkisedeken antzera apaiz dena baizik. 12 Eta, apaizgoa aldatuz gero, nahitaez aldatzen da legea ere. 13 Hemen adierazten dena, berriz, Jesus gure Jauna alegia, beste leinu batekoa da, inoiz aldare-gizonik izan ez duen leinukoa, 14 aski ezaguna baita Judaren leinutik* datorrela gure Jauna, eta Moisesek aipatu ere ez zuen egin leinu hori apaizei buruz hitz egitean. 15 Eta oraindik argiago da hori, baldin beste apaiz bat sortu bada Melkisedeken antzera, 16 hau da, ez giza legeen arabera, desegin ezin den bizi baten indarrari esker baizik. 17 Izan ere, honela dago esana: Betiko zu apaiz, Melkisedeken antzera. 18 Beraz, alde batetik, balio gabe gelditu da aurreko erakundea, ezer gutxitarako balio zuelako eta alferrikakoa zelako 19-- legeak ez baitzuen ezer bere betera eraman--; bestetik, Jainkoarengana hurbiltzen gaituen itxaropen bikainago bati ematen zaio hasiera. Kristo benetako eta betiko apaiz 20 Hau guztia ez zen zinik gabe gertatu. Lebiren ondorengoak bai, zinik gabe izan ziren apaiz izendatuak; 21 Jesus, ordea, zin eginez izendatu zuen Jainkoak, hartaz esaten denez: Zin egina du Jaunak eta ez zaio damutuko: <>. 22 Horrela, itun bikainagoaren bermatzaile da Jesus. 23 Gainera, apaiz lebitarrak asko ziren, ezin baitzuten iraun, hil egiten zirelako; 24 Jesusek, ordea, beti irauten duenez, inoiz amaituko ez den apaizgoa du. 25 Horregatik, salbamen betea eman diezaieke beraren 337

bidez Jainkoarengana hurbiltzen direnei, bizirik baitago beti haien alde erregutzeko. 26 Benetan, Jesus bezalako apaiz nagusia behar genuen guk: santu, errugabe eta kutsatugabea, bekatariengandik bereizia eta zeruak baino gorago jasoa; 27 honek ez du, beste apaiz nagusiek bezala, lehenengo bere bekatuengatik eta gero herriarenengatik egunero opariak eskaini beharrik, behin betiko egin baitzuen hori, bere burua opari eskaini zuenean. 28 Legeak, izan ere, gizon ahulak izendatzen ditu apaiz nagusi; baina legea baino geroago etorri zen Jainkoaren zin-hitzak Semea izendatzen du apaiz nagusi, betierean bete-beteko dena. Kristo bete-beteko apaiz bere opariaz (8,1--9,28) Apaizgo berria eta itun berria 8,1 Hau da esaten ari garenaren gailurra: hain handia da gure apaiz nagusia, ezen Jainko handiaren eskuinaldean eseria baitago zeruan, 2 eta bere apaiz-zerbitzua Jainkoak egindako benetako santutegian betetzen du, eta ez gizakiek egindako itun-etxolan*. 3 Edozein apaiz nagusi emaitzak eta opariak eskaintzeko jarria dagoenez, Jesusek ere zerbait eskaini behar zuen. 4 Mundu honetan Jesus ez litzateke apaiz ere izango, hor baitaude Moisesen legearen arabera opariak eskaintzen dituzten apaizak. 5 Hauek egiten duten kultua, ordea, zeruko gauzen irudi eta itzal besterik ez da, Jainkoak Moisesi, etxola egiterakoan, agindu zionaren arabera: Izan arreta, dena mendian erakutsi zitzaizun ereduaren arabera egiteko. 6 Jesusek benetan kultu-zerbitzu askoz bikainagoa hartu du, itun bikainagoaren, agintzari bikainagoetan oinarrituaren, bitarteko baita. Itun zaharraren baliogabetasuna 7 Izan ere, lehenengo ituna* akatsik gabea izan balitz, ez zegokeen bigarren batentzat lekurik. 8 Baina Jainkoak haserre egin zion herriari, esanez: Jaunak dio: <
bihotzean idatziko; ni beraien Jainko izango naiz, eta haiek nire herri. Hala diot nik, Jaunak. 11 Ez dute elkarri irakatsi beharrik izango, <Ezagutu Jauna> esanez, guzti-guztiek, txiki nahiz handi, ezagutuko bainaute. 12 Barkatu egingo baitiet beren gaiztakeria, beraien bekatua ez dut gehiago gogoratuko>>. 13 Jainkoak, itun berria agintzean, aurrekoa zahartutzat ematen du, eta zaharkiturik dagoena desagertzear dago. Antzinako opariak baliorik gabeak 9,1 Lehenengo itunak bazituen bere kultu-ohikuneak eta bere lurreko santutegia. 2 Honela antolatua zegoen santutegia: lehenengo aldean, <<Santu>> izenekoan, argimutila, mahaia eta Jaunari eskainiriko ogiak zeuden; 3 gero, bigarren kortinaren atzean* <> izeneko aldea zegoen. 4 Bertan, intsentsua erretzeko urrezko aldarea* eta itun-kutxa, dena urrez estalia, zeuden. Kutxaren barruan urrezko ontzi bat zegoen, manaz betea, bai eta Aaronen makila, ernamuindu zena, eta itunaren harlosak ere. 5 Kutxaren gainean bi izaki hegadun zeuden, Jainkoaren presentzia aintzatsua adierazten zuten kerubinak, beren hegoez kutxa gaineko estalkia* babesten zutenak. Baina hau ez da gai hauetaz xehetasunez hitz egiteko unea. 6 Honela eratua zegoen, beraz, santutegia. Lehenengo aldean edozein garaitan sartzen dira apaizak beren kultu-zerbitzua betetzeko; 7 bigarren aldean, berriz, apaiz nagusia besterik ez da sartzen eta urtean behin bakarrik; eta orduan ere, bere buruaren eta herriaren hutsegiteengatik eskaini behar duen abere-odola eramanez sartzen da. 8 Honekin, hau adierazi nahi digu Espiritu Santuak: lehenengo santutegiak irauten zuen bitartean, benetako santutegirako bidea ez zegoela zabalik. 9 Izan ere, lehenengo santutegia orain gertatzen ari denaren irudi da; beraz, hor eskaintzen diren emaitza eta opariek ez dute indarrik eskaintzen dituena barrutik bete-betea egiteko; 10 izan ere, horiek guztiak janariei, edariei eta zenbait garbikuntza-ohikuneri --hau da, azaleko gauzei-- dagozkien lege besterik ez dira, Jainkoak gauzak aldatuko dituen arte balio dutenak. Kristoren bete-beteko oparia 11 Kristo, berriz, datozen ondasunen* apaiz nagusi bezala agertu da. Bera sartu den etxola lehengoa baino hobea eta bikainagoa da, ez giza eskuz egina, hau da, ez mundu honetakoa. 12 Kristo behin betiko sartu da santutegian, ez aker eta zekorren odola eskainiz, berea baizik, horrela betiko salbamena* lortu digularik. 13 Beraz, akerren eta zezenen odolak eta erretako behi baten errautsek, kutsaturik daudenen gain zirtatuz gero, kutsaturiko 339

pertsona horiek sagaratzeko indarra baldin badute azaleko garbitasuna emanez, 14 zenbatez gehiago Kristoren odolak, betiko Espirituaren bitartez akasgabeko oparitzat bere burua Jainkoari eskaini zion harenak, ez du garbituko gure barrua heriotzara daramaten egintzetatik, Jainko biziari kultua emateko gai izan gaitezen! Itun berria 15 Horregatik, Jesu Kristo itun* berri baten bitarteko da, bere heriotzaz antzinako itunaren garaian egindako hutsegiteak barkatu baititu; horrela, agindutako betiko ondarea jaso dezakete Jainkoak deitutakoek. 16 Izan ere, testamentua beteko bada, beharrezkoa da testamentugilea hila izatea, 17 hil ondoren balio baitu testamentuak; testamentugilea bizi den bitartean, ez du indarrik. 18 Horregatik, lehenengo ituna ere ez zen odol-isurketarik gabe egin. 19 Moisesek, legeko agindu guztiak herriaren aurrean irakurri ondoren, zekor eta akerren odola hartu zuen --ur, purpura gorrimin eta ixipuaz batera--, eta lege-liburua eta herri osoa zirtatu zituen, 20 esanez: Odol hau Jainkoak zuekin egiten duen itunaren ezaugarri da*. 21 Era berean, Moisesek etxola eta kultuan erabiltzen ziren tresna guztiak zirtatu zituen odolaz. 22 Izan ere, legearen arabera, ia gauza guztien garbikuntza odolaren bidez egiten da, eta odol-isurketarik gabe ez dago barkamenik. Itun berriko oparia 23 Beharrezkoak ziren horrelako ohikuneak zerukoen irudi besterik ez ziren gauzen garbikuntza egiteko; zeruko gauzek berek, ordea, opari baliotsuagoak behar zituzten. 24 Hala, Kristo ez zen sartu gizakiek egindako santutegian --egiazkoaren irudi besterik izango ez zen batean--, zeruan bertan baizik, orain Jainkoaren aurrean gure alde agertzeko; 25 eta ez zen sartu behin eta berriz bere burua opari eskaintzeko, apaiz nagusia santutegian berea ez duen odolarekin urtean behin sartzen den bezala. 26 Bestela, hil ere askotan hil behar izango zuen mundua mundu denetik gaur arte. Baina ez, Kristo behin bakarrik agertu da orain, azkenak diren garai hauetan, bere buruaren opariaz bekatua desegiteko. 27 Eta gizon-emakumeek behin bakarrik hil behar dutela eta gero auzia izango dela erabakita dagoen bezala, 28 halaxe Kristo ere: behin bakarrik izan zen oparitzat eskainia guztien bekatuak desegiteko, eta gero bigarrenez agertuko da, bekatuarekin zerikusirik gabe*, beraren zain daudenak salbatzera. Kristo betiko salbamenaren iturri (10,1-39) Lehengo opariak Kristoren opariaz ordezkatu 10,1 Legeak, beraz, etortzekoak ziren ondasunen itzala bakarrik izanik eta ez gauzen izatea bera, ez ditzake inola ere, urtero etengabe eskaintzen diren opari berberen bidez, Jainkoarengana hurbiltzen direnak bete-beteko egin. 2 Bestela, amaitu egingo ziren opariak, kultu hori eskaintzen zutenek, behin garbituz gero, inongo bekatu-kontzientziarik ez baitzuten izango. 3 Baina opariak eskaintzean bekatuen oroitzapena berritzen dute urtero, 4 zezenen eta akerren odolak ez baititzake bekatuak desegin. 5 Horregatik, Kristok, mundu honetan sartzerakoan, Jainkoari esan zion: 340

Ez zenuen nahi izan opari eta eskaintzarik; baina gorputza eratu* zenidan. 6 Erre-opari eta bekatuen barkamen-oparirik ez duzu atsegin izan. 7 Horregatik diot: <>. Liburuan agintzen zait zure nahia betetzeko, ene Jainko. 8 Lehenik dio: Ez zenuen nahi izan, ez atsegin izan, opari eta eskaintzarik, ez erre-opari, ez bekatuen barkamen-oparirik, nahiz eta gauza guztiok legeak agindutakoak izan. 9 Ondoren, beste hau dio: Hemen nauzu zure nahia betetzeko. Aipaturiko lehenengo kultua kentzen du bigarrena jartzeko. 10 Eta behin betiko egin zuen bere gorputzaren eskaintzaren bidez, Jesu Kristok Jainkoaren nahia bete duelako izan gara gu Jainkoarentzat sagaratuak. Apaiz berria eta itun berria 11 Apaiza egunero ari da bere kultu-zerbitzuan, bekatua inola ere kendu ezin duten opari berberak behin eta berriz eskainiz. 12 Baina Jesu Kristo, opari bat bakarra bekatuengatik eskaini ondoren, Jainkoaren eskuinaldean eseri zen behin betiko. 13 Eta, orain, Jainkoak etsaiak oinaulkitzat noiz jarriko dizkion itxaroten dago. 14 Izan ere, opari bakar baten bidez beren betera eraman ditu Jainkoarentzat behin betiko sagaratuak direnak. 15 Aitorpen bera egiten digu Espiritu Santuak ere, hau esatean: 16 Hona hemen etorkizunean haiekin egingo dudan ituna: Bihotzean ezarriko dizkiet neure legeak, buruan idatziko. Hala diot nik, Jaunak. 17 Eta haien bekatuak eta gaiztakeriak ez ditut gehiago gogoratuko. 18 Horrela bada, bekatuak barkaturik daudenean, ez da bekatuen barkamenerako opari beharrik. Sinesmenean sendo iraun 19 Beraz, senideok, Jesu Kristoren odolari esker konfiantza dugu santutegian sartzeko*, 20 Jesusek kortinan barrena --hau da, bere gorputzean barrena-- bide berri eta bizia ireki baitigu. 21 Jesus apaiz handia Jainkoaren etxeko buru dugunez, 22 hurbil gakizkion bihotz zintzoz eta sinesmen osoz, barrua bekatu-kontzientzia guztitik garbiturik eta gorputza ur garbiz txukundurik. 23 Iraun dezagun sendo itxaropena aitortuz, leiala da-eta hitza eman diguna. 24 Lagun diezaiogun elkarri, maitasunean eta egintza onetan elkar gogo341

berotuz. 25 Ez utzi batzarrera joateari, batzuen batzuek ohi duten bezala, baizik eta adoretu elkar, eta are gehiago Jaunaren eguna hurbiltzen ari dela ikusten duzuen honetan. Sinesmena ukatzeko arriskua 26 Zeren, egia ezagutu ondoren, nahita bekatu egiten* jarraitzen badugu, ez dago gehiago bekatuen barkamenerako oparirik: 27 Jainkoaren auzi izugarria eta errebeldeak irentsiko dituen su kiskalgarria besterik ez dezakegu espero. 28 Moisesen legea hausten duenari heriotza-zigorra ematen zaio gupidarik gabe, bi edo hiru lekukoren aitorpenaz. 29 Zenbatez zigor handiagoa ez ote du merezi izango Jainkoaren Semea hankapean erabili, sagaratu duen ituneko odola profanatu eta Jainkoak onginahiz eman dion Espiritua iraintzen duenak! 30 Ongi ezagutzen dugu hau esan zuena: Niri dagokit mendekua, neuk emango dut ordaina. Eta beste hau ere esan zuen: Jaunak epaituko du bere herria. 31 Izugarria da Jainko biziaren eskuetan erortzea! 32 Oroit zaitezte iraganeko egun haietaz: argia hartu* berri hartan borroka gogor eta neketsua eraman behar izan zenuten. 33 Zuetako batzuek irainak eta tratu txarrak jasan zenituzten guztien aurrean; besteok horrela erabilitakoen lagunkide izan zineten; 34 parte izan zenuten kartzelatuen oinazeetan eta pozik sufritu zenuten zeuen ondasunak kendu zizkizuetenean, jakinik aberastasun bikainagoa eta iraunkorragoa zenutela. 35 Beraz, ez galdu adorea, berekin sari handia dakar eta. 36 Iraupena behar duzue, Jainkoaren borondatea betez agintzaria eskuratzeko. 37 Izan ere: Laster, bai, oso laster etorriko da etortzekoa, ez du luzatuko. 38 Nire zintzoa fedeari esker biziko da, baina atzera egiten badu, ez dut atsegin izango*. 39 Gu ez gara, ordea, atzera egin eta hondatzen direnetakoak, fedearen bidez salbamen bila gabiltzanak baizik. FEDEA ETA IRAUPENA (11,1--12,13) Itun zaharreko gizon-emakumeak sinesmen-eredu. Abel, Henok eta Noe 11,1 Fedea, itxaroten dena lortzeko segurtasuna da, ikusten ez diren gauzez komentzitua egotea*. 2 Fede horrengatik onetsi zituen Jainkoak gure arbasoak. 342

3 Fedeari esker ulertzen dugu bere hitzaz eratu zuela Jainkoak mundua eta, beraz, ikusten duguna ageri ez denetik sortua dela. 4 Fedeari esker eskaini zion Abelek Jainkoari Kainek baino opari ederragoa; horregatik, Jainkoak zintzotzat aitortu zuen Abel eta honen eskaintzak onartu, eta fedeari esker hitz egiten du Abelek hilda gero ere. 5 Fedeari esker eraman zuen Jainkoak Henok heriotzarik jasan gabe; desagertu egin zen, Jainkoak eramanik. Baina, eramana izan zela esan aurretik, Jainkoak nahi bezala jokatu zuela esaten du Liburu Santuak. 6 Izan ere, federik gabe ezinezkoa da Jainkoaren gogoko izatea, zeren Jainkoarengana hurbiltzen denak sinetsi egin behar baitu hura badela eta haren bila dabiltzanei saria ematen diela. 7 Fedeari esker, Noek, oraindik ikusten ez ziren gauzen berri izan zuelarik, untzia egin zuen etxekoak salbatzeko, Jainkoaren esaneko izanez. Bere fedeaz gaitzetsi egin zuen mundu sinesgabea, eta fedetik datorren salbamenaren oinordeko egin zen. Abraham eta patriarkak 8 Fedeari esker, Abraham, Jainkoaren deiari obedituz, Jainkoak ondaretzat emango zion lurraldera abiatu zen, nora zihoan ez zekiela abiatu ere. 9 Fedea zuelako, bere herria utzi eta atzerritar gisa bizi izan zen Jainkoak agindutako lurraldean; oihal-etxolatan bizi izan zen, Jainkoaren agintzari bera hartu zuten Isaak eta Jakob biziko ziren bezalaxe; 10 eta hori, zimendu sendoko hiria*, arkitekto eta egile Jainkoa bera duen hiria, itxaron zuelako. 11 Fedeari esker hartu zuen ondorengoa ekartzeko indarra, beraren emazte Sara* agorra izan eta berak sasoia joana zuen arren, hitz eman ziona fidagarria zela sinetsi baitzuen. 12 Eta, horrela, gizon bakarrarengandik, eta berau ere ia azkenetan zegoela, zeruko izarrak bezain ugari eta itsasertzeko hondarrak bezain kontaezin ondorengo sortu zen. 13 Horiek guztiak Jainkoak hitz emandako ondasunak eskuratu gabe hil ziren; baina fedearen argitan urrutira ikusi eta agurtu egin zituzten, horrela lur honetan arrotz eta atzerritar zirela aitortuz. 14 Izan ere, horrela hitz egiten dutenek garbi adierazten dute aberriaren bila dabiltzala. 15 Utzi zuten lurraldea izan balute gogoan, bazuten egokiera hara itzultzeko. 16 Baina lur hobea zuten irrika, zerukoa alegia. Horregatik, Jainkoa ez da lotsatzen <> deitua izateaz, hiri bat ere prestatu baitie. 17 Fedeari esker eskaini zuen Abrahamek Isaak, Jainkoak probatu zuenean. Bera, agintzaria hartu zuena, prest zegoen seme bakarra eskaintzeko, 18 nahiz eta seme berorri buruz esana izan Jainkoak: Isaaken bidez izango dituzu ondorengoak. 19 Abrahamek uste zuen Jainkoa gauza dela hilak pizteko ere; horrela, semea berreskuratzea Jainkoaren ahalmen horren ezaugarri gertatu zitzaion. 20 Fedeari esker, Isaakek etorkizunerako bedeinkazioa eman zien Jakobi eta Esauri. 21 Fedeari esker, Jakobek Joseren semeetako bakoitza bedeinkatu zuen hiltzerakoan, eta Jainkoa gurtu zuen, bere makila-buruan ezarrita izana*. 22 Fedeari esker aipatu zuen Josek ere, hilzorian, israeldarrak Egiptotik irtengo zirela, eta bere hezurrekin zer egin behar zuten esan zien. Moises eta israeldarrak 23 Fedeari esker, Moises jaio zenean, haur ederra zela ikusirik, hiru hilabetez eduki zuten bere gurasoek gordeta, faraoiaren aginduaren beldurrik gabe. 24 Fedeari esker, 343

Moisesek, jadanik gizon heldua zela, uko egin zion faraoiaren alabaren seme-izenari; 25 nahiago izan zuen Jainkoaren herriarekin batera tratu txarrak jasan, bekatuaren atsegin iragankorrak gozatu baino. 26 Izan ere, baliotsuagotzat jo zuen Jainko-herriarekin mesprezatua izatea* Egiptoko aberastasunak baino, geroko sariari begiratzen baitzion. 27 Fedeari esker alde egin zuen Moisesek Egiptotik faraoiaren haserrearen beldurrik gabe, eta sendo iraun zuen, Jainko ezinikusia ikusiko balu bezala. 28 Fedeari esker ospatu zuen Moisesek Pazkoa eta igurtzi zituen odolaz israeldarren etxeetako ateak, suntsitzaileak haien lehen-semeak uki ez zitzan. 29 Fedeari esker igaro zuten israeldarrek Itsaso Gorria lur lehorra bailitzan, egiptoarrak, beste horrenbeste egiten saiatu zirenean, hondora joan ziren bitartean. 30 Fedeari esker erori ziren Jerikoko harresiak, zazpi egunez hiria inguratu ondoren. 31 Fedeari esker ez zen hondatu Rahab emagaldua sinesgabeekin batera, israeldar ikertzaileei harrera ona egin zielako. Ikuspegi orokorra 32 Zertan jarraitu hitz egiten? Ez nuke denborarik aski Gedeon, Barak, Samson, Jefte, David, Samuel eta profeten gertakariak esaten hasiko banintz. 33 Fedeari esker, erreinuak menperatu zituzten, justizia egin, Jainkoak agindua eskuratu, lehoien ahoak itxi, 34 su gartsuak itzali, ezpataz hilak izatetik ihes egin, gaixotasunetatik sendatu, borrokan bulartsu izan eta atzerritarren gudarosteei atzera eragin. 35 Eta zenbait emakumek, pizturik berreskuratu zituen bere hilak. Beste batzuk, berriz, torturapean hil ziren, handik libratzeari uko eginez, bizitza bikainagora pizteko itxaropenagatik; 36 beste batzuek isekak eta zigorrak, kateak eta kartzelak jasan zituzten; 37 harrikatu egin zituzten, zerraz ebaki, ezpataz hil; nora-ezean ibili ziren, ahuntz- nahiz ardi-larruz jantzirik, premia gorrian, erasopean eta tratu txarrak hartuz. 38 Munduak merezi baino hobeak ziren, eta nora-ezean ibili ziren basamortuetan, mendietan eta lurreko harpe eta koba-zuloetan. 39 Baina hauek, beren fedearengatik Jainkoak onetsi zituen arren, ez zuten eskuratu Jainkoak agindutakoa; 40 izan ere, Jainkoak zerbait hobea prestatu zuen guretzat, eta ez zuen nahi izan haiek helmugara gu gabe iristerik. Iraun bekatuaren kontrako borrokan 12,1 Horregatik, guk ere, hainbat eta hainbat testiguz* inguraturik gaudenok, astin ditzagun oztopo zaigun guztia eta itsasten zaigun bekatua, eta ekin diezaiogun etsigabe aurrean dugun lasterketari. 2 Jar ditzagun begiak geure fedearen iturburu eta betetzaile dugun Jesusengan; honek, itxaro zuen zorionagatik, gurutzean hiltzea onartu zuen, heriotza lotsagarria zela kontuan hartu gabe, eta orain Jainkoaren tronuaren eskuinaldean eseria* dago. 3 Gogora ezazue, bada, bekatarien aldetik halako eraso gogorra jasan zuen hura, adorea galdu eta etsi ez dezazuen. 4 Ez zarete oraindik bizia galtzeraino iritsi zeuen bekatuaren kontrako borrokan. Jainkoak seme-alabak bezala zentzatu 5 Ahaztu egin duzue seme-alabei bezala ematen zaizuen aholkua:

344

Ene seme, ez baztertu Jaunaren zentzarazpena, ez eta adorea galdu ere agiraka egiten badizu, 6 maite duena baitu Jaunak zentzarazten eta semetzat hartzen duena du zigortzen. 7 Jasaten duzuena zuek zentzarazteko da; Jainkoak seme-alaba bezala tratatzen zaituzte. Izan ere, zein seme-alaba ez du aitak zentzarazten? 8 Zentzarazten ez bazaituzte, denak zentzarazi ohi diren bezala, ez zarete nonbait benetako seme-alaba, sasiko baizik. 9 Lurreko gurasoak begirunez hartzen genituen, zentzarazten gintuztenean; arrazoi gehiagoz jarri behar dugu, bada, zeruko Aitaren menpe, bizia iristeko. 10 Gurasoek bizitza labur honetarako eta beren irizpideen arabera zentzarazten gintuzten; Jainkoak, ordea, hobea den zerbaitetarako, haren santutasunean parte har dezagun, alegia. 11 Egia esan, momentuan edozein zentzarazpen mingarri da eta ez pozgarri; baina, gerora, zentzarazpenaren bidez zaildu direnek haren fruituak jasotzen dituzte: bakea eta bizitza zuzena. 12 Ea bada, sendotu beso ahulduak eta belaun makalduak, 13 eta ibil zaitezte bide zuzenean, hanka okerra hauts ez dadin, sendatu baino*. KRISTOREN OPARIAREN FRUITUAK KRISTAU BIZITZAN (12,14--13,19) Leial eutsi kristau-bokazioari 14 Saia zaitezte guztiekin bakean bizitzen, eta izan santu; bestela, ez baitu inork Jauna ikusiko. 15 Ibili kontuz, Jainkoaren onginahitik inor urrun ez dadin; ez dadila zuen artean guztiok nahasi eta kutsatuko zaituzten landare pozoitsurik hazi. 16 Ez bedi izan zuen artean lizunik nahiz erlijiogaberik, Esau bezala; janari batengatik saldu baitzuen hark bere lehen-semetza. 17 Badakizue geroago bedeinkazioa eskuratu nahi izan zuela, baina ez zuen lortu, eta, negarrez erregutu bazion ere, ez zuen aitaren asmoa aldatzeko modurik izan. 18 Zuek ez zarete hurbildu, israeldarrak bezala, uki daitekeen mendi batera*, su kiskalgarria, laino itxia, ilunpea eta ekaitza zeuden mendira; 19 ez duzue entzun turutahotsik, ez eta ahotsik ere. Ahotsa entzun zuten israeldarrek, gehiago ez ziezaiela hitz egin eskatu zuten, 20 ezin baitzuten jasan agintzen ziena: Mendia ukitzen duenari, aberea izanda ere, harrika emango diote. 21 Hain zen izugarria ikuskaria, Moisesek berak ere honela baitzioen: Beldur-ikaraz nago. 22 Zuek, ordea, Sion mendira hurbildu zarete, Jainko biziaren hirira, zeruko Jerusalemera, Jainkoa goresteko bildurik dauden milaka eta milaka aingerurengana, 23 beren izenak zeruan idatzirik dituzten Jainkoaren lehen-semeen batzarrera, guztien epaile den Jainkoarengana, beren betera iritsi diren zintzoen espirituengana 24 eta itun berriaren bitarteko den Jesusengana, Abelena baino indartsuago mintzo den odolaz garbitu gaituenarengana*. 25 Kontuz, bada! Ez gutxietsi hitz egiten dizuena. Izan ere, lurrean hitz egin zienean 345

gutxietsi zutenek zigorrari ihes egiterik izan ez bazuten, are gutxiago guk, zerutik hitz egitean bizkarra ematen badiogu! 26 Orduan, bere ahotsaz lurra dardararazi zuen Jainkoak hau hots egiten digu orain: Oraindik beste behin, lurrari ez ezik, zeruari ere dardar eragingo diot. 27 Oraindik beste behin hitzek hau adierazten dute: dardar egiten duten gauzak, eginak direnez, desagertu egingo direla*, dardar egin ez dezaketenak bakarrik geldi daitezen. 28 Horregatik, dardaratuko ez den erreinua hartu dugunez, izan gaitezen esker oneko* eta eman diezaiogun Jainkoari berak atsegin duen kultua begirunez eta errespetuz, 29 su kiskalgarria baita gure Jainkoa. Kristau-jokabidea 13,1 Eutsi senide arteko maitasunari. 2 Izan arduratsu etxera datozkizuenak ondo hartzen, horrela jokatuz, jakin gabe etxean aingeruak hartu zituztenak ere badira eta. 3 Oroit zaitezte preso daudenez, zuek ere haiekin batera preso bazeundete bezala; oroitu tratu txarrez erabiliez, zuek ere, haiek bezala, gorputza duzue eta. 4 Hartzazue denok ezkontza errespetu handiz, eta izan garbi ezkon-harremanetan, epaitu egingo baititu Jainkoak lizunak eta adulteriogileak. 5 Ez izan diru-gose; egon pozik duzuenarekin, Jainkoak esana baitu: Ez zaitut utziko, ez baztertuko. 6 Beraz, uste osoz esan dezakegu: Jauna dut neure alde, ez naiz beldur: zer egin dezake nire kontra gizakiak? 7 Oroit zaitezte Jainkoaren hitza hots egin zizueten zeuen zuzendariez, eta jarraitu berorien fedeari, nola bizi eta nola hil diren kontuan hartuz. 8 Jesu Kristo bat bera da atzo, gaur eta beti. 9 Ez zaitzatela edozein eratako doktrina arrotzek lilura. Garrantzizkoena Jainkoaren dohainaz barrutik sendotzea da, eta ez janariei buruzko arauez arduratzea, hauek ez baitiete ezer onik ekarri bete dituztenei. 10 Guk badugu aldare bat*, eta santutegi zaharraren zerbitzura daudenek ezin dute horretan eskaintzen den oparian parte hartu. 11 Izan ere, juduen apaiz nagusiak santutegi barrura eramaten du barkamen-oparitzat eskainitako abereen odola; baina abere horien gorputzak kanpalekutik kanpora erretzen dira. 12 Horregatik, Jesusek ere, bere odolaz herria sagaratzeko, hiritik kanpora* jasan zuen heriotza. 13 Goazen, bada, gu ere Jesusengana, kanpalekutik kanpora, haren desohorea bera eramanez, 14 mundu honetan ez baitaukagu hiri iraunkorrik, baizik eta geroko hiriaren bila gabiltza. 15 Beraz, Jesusen bidez eskain diezaiogun Jainkoari oparitzat etengabeko gorespena, geure ezpainez beraren izena aitortuz. 16 Ez ahaztu on egiteaz eta elkarri laguntzeaz, horrelako opariak baititu Jainkoak atsegin. 17 Egin zeuen zuzendarien esanak eta izan horien menpeko, zuetaz arduratzen baitira eta zuen kontu eman beharko baitiote Jainkoari; horrela, beren egitekoa atseginez bete ahal izango dute eta ez marmarka; honek ez lizueke inolako onik ekarriko. 346

18 Egizue otoitz guregatik. Gure ustez, garbi daukagu kontzientzia, gauza guztietan zintzo jokatu nahian baikabiltza. 19 Otoitz egiteko eskatzen dizuet, batez ere, berriro zuen artera laster itzul nadin. Azken gurariak eta agurrak 20 Bakea ematen duen Jainkoari egiten diot otoitz zuen alde. Berak piztu zuen hilen artetik Jesus gure Jauna, betiko ituna ezartzeko bere odola isuri eta ardien Artzain handi bihurtu zena. 21 Bakearen Jainkoak gai egin zaitzatela egite on ororen bidez haren nahia betetzeko; burutu dezala guregan berari atsegin zaion guztia Jesu Kristoren bidez. Aintza beroni menderen mendetan! Amen. 22 Arren, senideok, ondo hartuko ahal duzue sermoi hau! Hitz labur batzuk erantsiz bidaltzen dizuet*. 23 Jakizue askatu dutela gure anaia Timoteo. Agudo etortzen bada, berarekin joango natzaizue ikustera. 24 Agurtu zeuen zuzendariak eta fededun guztiak. Italiakoek* agurtzen zaituztete. 25 Jainkoaren grazia zuek guztiokin. \z

SANTIAGOREN GUTUNA

347

Agurra 1,1 Nik, Santiagok, Jainkoaren eta Jesu Kristo Jaunaren zerbitzari honek, atzerrian zabaldurik dagoen Jainkoaren herriko guztioi*, agur! Zorionekoa probaldian sendo irauten duena 2 Senideok, egon zaitezte pozik edozein eratako tentaldik erasotzen dizuenean. 3 Dakizuenez, zuen fedeak, probaldia jasanez, eramanpena dakar. 4 Eta eramanpenak lortuko du bere helburua, heldutasun beteko pertsonak izan zaitezten, ezertan akatsik gabeak. 5 Zuetakoren bat jakinduria beharrean badago, eska diezaiola Jainkoari eta eman egingo dio, eskuzabal ematen baitu, inori ezer aurpegira bota gabe. 6 Baina eska dezala fedez eta inolako zalantzarik gabe, zalantzan dabilena, haizeak eraginik batetik bestera dabilen itsasoko olatua bezala baita. 7 Horrelakoak ez beza uste Jaunarengandik ezer iritsiko duenik, 8 gogo-bikoa eta bere jokabide guztietan aldakorra delarik. 9 Behe-mailakoa den senidea harro bedi Jainkoak goratu duelako; 10 aberatsa, berriz, behe-mailan jarria izan delako; izan ere, belar-lorea bezalaxe pasatzen da aberatsa. 11 Eguzkia atera eta sargoriak jotzean, zimeldu egiten da belarra, erori lorea, eta kito haren itxura ederra. Horrelaxe ihartuko dira aberatsa eta beraren egintzak. 12 Zorionekoa probaldian sendo irauten duen gizakia! Proba gainditu ondoren, bera maite dutenei Jainkoak agindu dien betiko bizia jasoko baitu sari*. Tentaldia ez dator Jainkoarengandik 13 Inork, tentaldirik duenean, ez beza esan Jainkoak tentatzen duenik. Jainkoak ez du gaizkirako tentaziorik, eta ez du inor gaizkirako tentatzen ere. 14 Aitzitik, nor bere grina txarrek tentatzen dute, horiek dute liluratzen eta erakartzen. 15 Grina txarrek, erne eta gero, bekatua sortzen dute, eta bekatuak, burutu eta gero, heriotza dakar. 16 Ez engainatu zeuen buruak, senide maiteok! 17 Emaitza on eta dohain bikain oro goitik dator, Aitarengandik, aldaketarik eta ilunaldirik ez duen argien Egileagandik. 18 Berak hala nahita, bizia eman digu egiaren mezuaz, bere sorkari guztien artean lehenengo izan gaitezen. Hitza entzun eta bete 19-20 Izan hau gogoan, senide maiteok: gizaki orok izan behar du entzuteko bizkor, hitz egiteko nagi eta haserretzeko ere nagi. Izan ere, haserreturik dagoen gizakiak ezin du Jainkoarentzat zuzen dena egin. 21 Beraz, itsuskeria oro eta hain ugari ageri den gaiztakeria bazterturik, onar ezazue otzan-otzan zuengan erein den eta zuek salbatzeko indartsu den mezua. 22 Bete ezazue mezua, eta ez entzun bakarrik, zeuen buruak engainatuz. 23 Zeren mezua entzun bakarrik egiten duena eta bete ez, bere aurpegia ispiluan ikusten duenaren antzekoa da; 24 begira egon eta alde egin orduko, ahaztu egiten zaio nolakoa den. 25 Baina askatasuna ematen duen lege bikaina hausnartu eta horri tinko eusten diona --ez erraz ahazten duen entzule bezala, benetako betetzaile bezala baizik--, hori zoriontsu izango da legea betez. 348

Egiazko jainkozaletasuna 26 Norbaitek, bere burua erlijiozaletzat jotzen badu, baina mihiari eusten ez badaki, bere burua engainatzen du, eta horren erlijioak ez du ezertarako balio. 27 Jainko Aitaren aurrean benetan garbi eta akasgabeko erlijioa hauxe da: umezurtz eta alargunei beren premietan laguntzea, eta munduko gaiztakeriarekin nork bere burua ez kutsatzea. Sinesmenak ez du bereizkeriarik egiten 2,1 Ene senideok, ezin elkartuak dira Jesu Kristo gure Jaun aintzatsuagan duzuen fedea eta pertsonen artean bereizkeria egitea. 2 Eman dezagun, esate baterako, zuen batzarrean bi gizon sartzen direla, bata aberatsa, urrezko eraztunez eta dotore jantzia, eta bestea pobrea, zarpail jantzia; 3 eta dotore jantzitakoari sekulako begiramenez esaten diozuela: <>; pobreari, berriz: <>, edo: <<Jar hadi lurrean, nire oinazpikoaren ondoan>>; 4 horrela jokatuz, ez al zarete zeuen artean bereizkeriak egiten ari, eta ez al duzue irizpide okerrez epaitzen? 5 Adizue, nire senide maiteok: Ez ote ditu hautatu Jainkoak munduaren begitan pobre direnak, sinesmenez aberats izateko eta bera maite dutenei agindutako erreinua ondaretzat jasotzeko? 6 Zuek, berriz, lotsaz betetzen duzue pobrea. Ez ote dira aberatsak zuek zapaltzen eta auzitegira eramaten zaituztetenak? 7 Ez ote dira horiek zuek daramazuen izen ederra* iraintzen dutenak? 8 Liburu Santuaren arabera, hauxe da lege nagusia*: Maitatu lagun hurkoa zeure burua bezala; eta hori benetan betetzen baduzue, ondo baino hobeto. 9 Baina pertsonen artean bereizkeriarik egiten baduzue, bekatu egiten duzue, eta legeak berak salatzen zaituzte eta errudun egiten. 10 Legeko agindu bat bakarra hausten duena, agindu guztiekiko errudun egiten da. 11 Izan ere, ez egin adulteriorik esan duenak berak ez hil inor ere esan du. Beraz, adulteriorik egin ez arren, hilketarik egiten baduzu, legea hausten duzu. 12 Hitz egin eta joka ezazue askatasuna ematen duen legeak epaitu behar dituenak bezala. 13 Zeren errukirik izan ez duenak errukirik gabeko epaia izango baitu; errukitsu izan dena, ordea, garaile aterako da auzian. Fedea eta egintzak 14 Senideok, zertarako du batek <> esatea, egintzetan ez badu azaltzen? Horrelako fedeak salba ote dezake? 15 Anaia nahiz arrebaren batek zer jantzirik edo eguneroko janik ez badu, 16 eta zuetakoren batek esaten badio: <>, baina behar duen laguntza eman ez, zertarako balio du horrek? 17 Berdin fedea ere: bera bakarrik, egintzetan ez bada azaltzen, hila dago. 18 Norbaitek esan dezake zuk fedea daukazula, eta nik egintzak. Bada, nik esaten dizut: Erakuts iezadazu egintzarik gabeko zeure fedea, eta nik egintzen bidez erakutsiko dizut neure fedea. 19 Jainkoa bakarra dela sinesten duzula zuk? Oso ondo; baina deabruek ere sinesten dute hori, eta ikaraz daude. 20 Burugabe hori, konturatuko al zara behingoz egintzarik gabeko fedea alferrikakoa* dena? 21 Ez al zuen Jainkoak gure guraso Abraham zuzentzat hartu egin zuenarengatik, hau da, bere seme Isaak aldare gainean eskaintzeagatik? 22 Ikusten duzu, beraz, Abrahamen fedeak egintzak zituela lagun, eta haren fedea egintzen bidez iritsi zela 349

bere betera. 23 Horrela bete zen Liburu Santuak dioena: Abrahamek sinetsi egin zion Jainkoari eta, horregatik, Jainkoak zuzenetsi egin zuen, eta <<Jainkoaren adiskide>> deitu zitzaion. 24 Ohartu, beraz, Jainkoak egintzen bidez zuzenesten duela gizakia eta ez fede hutsez*. 25 Horrelaxe gertatu zen Rahab emagalduarekin ere. Ez ote zuen Jainkoak zuzenetsi egin zuenagatik, hebertar ikertzaileak etxean hartu eta, gero, beste bide batetik joanarazi zituelako, alegia? 26 Beraz, arnasarik ez duen gorputza hila dagoen bezala, halaxe fedea ere: egintzarik ez badu, hila dago. Mihia hezi. Kristau-maisuen erantzukizuna 3,1 Senideok, ez zaitezte ibil denok maisu izan nahian; jakizue, maisuok auzi zorrotzagoa izango dugula, 2 denok baitugu askotan huts egiten. Hizketan hutsik egiten ez duena bete-beteko pertsona da, bere izate osoa menpean edukitzeko gauza dena. 3 Zaldiei, menperatzeko, ahokoa jartzen diegu eta, horrela, haien gorputz osoa gidatzen. 4 Horrelaxe itsasontziak ere: hain handia izan eta haize indartsuek bultzaturik ere, aski du lemazainak lema koskor bat hura nahi duen lekura gidatzeko. 5 Gauza bera gertatzen da mihiarekin ere; oso gorputz-atal txikia izanik ere, duen eragin handiaz harro daiteke. Su txiki batek oihanik handiena ere erre dezake! 6 Mihia ere sua da, gaiztakeriazko mundua*: gure beste gorputzatalen artean jarrita, gorputz osoa kutsatzen du eta, infernuko suaz pizturik, sutan jartzen du bizitzaren gurpila. 7 Edozein basabere, hegazti, narrasti eta arrain hezi dezake gizakiak, eta hezi ere egin du. 8 Baina ezin du inork mihia hezi, gaiztoa eta menperagaitza baita, pozoi hilgarriz betea. 9 Berorren bidez bedeinkatzen dugu geure Jaun eta Aita, eta berorrexen bidez madarikatzen gizakia, Jainkoaren irudira egina dena. 10 Aho beretik ateratzen dira bedeinkazioa eta madarikazioa. Senideok, horrek ez du horrela izan behar. 11 Iturri batek berak eman ote ditzake, gero, ur geza eta gazia? 12 Senideok, pikuondoak ematen ote du olibarik, edota mahatsondoak pikurik? Iturri gaziak ez dezake ur gezarik eman. Goitik datorren jakinduria 13 Zuen artean jakintsua eta bizitzan asko ikasia denik badela? Erakuts dezala bere jokabide jatorraz, jakinduriari darion gozotasunean biziz. 14 Baina, bekaizkeriaz eta norgehiagokeriaz beterik baldin bazaudete, ez harrotu eta ez ibili egiaren aurka gezurretan. 15 Hori ez da goitiko jakinduria, lurrekoa baizik, giza maila hutsekoa eta deabruarena. 16 Bekaizkeria eta norgehiagokeria diren lekuan nahasmendua eta gaiztakeri modu guztiak dira. 17 Goitik datorren jakinduria, berriz, garbia da lehenik; gainera, baketsua, bihozbera, amore-emailea, errukitsua eta fruitu onak dakartzana, alderdikeria eta itxurazalekeriarik gabea. 18 Bakegileek bakean ereiten dute eta fruitutzat zuzentasuna biltzen. Jaunaren menpean jarri 4,1 Nondik sortzen dira zeuen artean dituzuen borroka eta haserreak? Ez ote zuen baitan borrokan dabiltzan grina txarretatik? 2 Zerbait irrikatu eta eskuratu ezin duzuenean, hil egiten duzue; zerbait gutiziatu eta lortu ezin duzuenean, haserretu eta borroka egiten duzue*. Lortzen ez baduzue, Jainkoari eskatzen ez diozuelako da. 3 Eta eskatu eta hartzen ez baduzue, gaizki eskatzen duzuelako da, zeuen grina txarrak asetzeko. 350

4 Desleial halakook*! Ez al dakizue munduaren adiskide izatea Jainkoaren etsai izatea dena? Munduaren adiskide izan nahian dabilena Jainkoaren etsai egiten da. 5 Ala Liburu Santua alferrik ari dela uste al duzue, hau esatean*: <>? 6 Baina handiagoa da oraindik ematen digun laguntza, hau baitio Liburu Santuak: Jainkoak aurre egiten die harroei, baina mesede egiten apalei. 7 Jar zaitezte, bada, Jainkoaren menpean; egiozue aurre deabruari, eta ihes egingo du zuengandik. 8 Hurbil zaitezte Jainkoarengana, eta hurbildu egingo zaizue. Bekatariok, garbi itzazue eskuak! Garbitu bihotzak, gogobiko zaretenok. 9 Aitortu zeuen zoritxarra, egin dolu eta negar. Bihur bedi zuen barrea negar, zuen poza tristura. 10 Apal zaitezte Jaunaren aurrean eta berak goratuko zaituzte. Bat bakarra epailea 11 Senideok, ez ibili bata bestearengatik gaizki-esaka. Bere senideaz gaizki-esaten edo hura epaitzen duenak, Jainkoaren legeaz esaten du gaizki eta legea epaitzen du. Eta legea epaitzen baduzu, ez zara legearen betetzaile, epaile baizik. 12 Bat bakarra da legearen emailea eta epailea, salbatzeko eta kondenatzeko eskubidea duena. Zu, ordea, nor zara zeure lagun hurkoa epaitzeko? Harropuzkeriaren aurka 13 Entzun orain zuek, hau esaten duzuenok: <>. 14 Hau esaten duzue eta ez dakizue zuen bizitza bihar zer izango den. Une batez agertu eta berehala desagertzen den lainoa besterik ez zarete eta! 15 Beste hau esan behar zenukete: <<Jaunak nahi badu eta bizi bagara, hau eta bestea egingo dugu>>. 16 Zuek, ordea, zeuen harrokeriaz puztuta zabiltzate, eta horrelako harrokeria guztiak txarrak dira. 17 Nola on egin jakin eta egiten ez duenak bekatu egiten du. Aberatsen aurka 5,1 Entzun orain, zuek, aberatsok! Egin negar eta aiene, gainera datozkizuen zoritxarrengatik. 2 Ustelak jota daude zuen aberastasunak, eta sitsak janda zuen jantzi dotoreak. 3 Herdoilak jota daude zuen urre-zilarrak, eta herdoil hori izango duzue lekuko zeuen kontra, eta suak bezalaxe jango du zuen haragia. Auzi aurreko azkenak diren egunotan pilatu dituzue aberastasunak. 4 Zuen soroetako uzta bildu zuten langileei ordaindu ez zenieten soldata deiadarka ari da, eta igitarien oihua Jaun ahalguztidunaren* belarrietaraino iritsi da. 5 Bapo bizi izan zarete zuek hemen lurrean, atseginetara bete-betean emanak; horrela, abereak bezala gizendu zarete hilketa-egunerako*. 6 Errugabea kondenatu eta hil duzue, eta inork ezin izan dizue aurre egin. Izan pazientzia 7 Beraz, senideok, izan pazientzia Jauna etorri arte. Begira nekazariari: lurraren fruitu ederraren zain egoten da eta pazientziaz itxaroten ditu sasoian sasoiko euriak. 8 Izan pazientzia zuek ere, eta bete zaitezte adorez, laster etorriko baita Jauna. 351

9 Senideok, ez ibili bata bestearen aurka marmarka, kondenatuak izan ez zaitezten, ate-atean baita gure epailea. 10 Senideok, har itzazue Jaunaren izenean hitz egin zuten profetak sufrimendu- eta pazientzi eredutzat. 11 Zoriontsu aitortzen ditugu horrelako eramanpena izan zutenak. Ezaguna duzue Joben eramanpena, eta badakizue nolako azkena eman zion Jaunak; Jauna, izan ere, bihozbera eta errukiorra baita. Ez egin zinik 12 Baina, batez ere, senideok, ez egin zinik ez zeruarengatik, ez lurrarengatik, ez eta beste edozergatik ere. Zuek esan <>, bai denean, eta <<ez>>, ez denean, Jainkoak kondena ez zaitzaten. Bekatuak aitortu eta otoitz egin 13 Zuetako norbait sufritzen dagoela? Egin dezala otoitz. Pozik dagoela? Kanta ditzala gorazarreak. 14 Zuetako norbait gaixo dagoela? Dei egin diezaiela eliz arduradunei, gaixoaren alde otoitz egin eta Jaunaren izenean olioz igurtzi dezaten. 15 Fedez egindako otoitzak osasuna emango dio gaixoari eta jaikiaraziko du Jaunak, eta barkatu egingo dio, bakaturik egin badu. 16 Aitortu batak besteari zeuen bekatuak, eta egin otoitz elkarren alde, senda zaitezten. Indar handia du zintzoaren otoitz sutsuak. 17 Gu bezalako gizakia zen Elias ere, baina sutsu egin zuen otoitz euririk egin ez zezan, eta hiru urtez eta sei hilabetez ez zuen lurraren gainera euririk egin. 18 Gero, otoitz egin zuen berriro, eta zeruak euria eman zuen, eta lurrak bere fruitua ekarri. Elkarren erantzule salbamen-bidean 19 Ene senideok, zuetakoren bat egiatik aldentzen bada eta beste batek itzularazten badu, 20 jakizue, bekatari bat okerreko bidetik zuzentzen duenak, bere burua heriotzatik salbatzen duela, eta bekatu askoren barkamena lortzen. \z

352

PEDROREN LEHEN GUTUNA Agurra 1,1 Nik, Pedrok, Jesu Kristoren apostolu honek, Ponto, Galazia, Kapadozia, Asia eta Bitiniako lurraldeetan atzerritar bezala sakabanaturik bizi zaretenoi* idazten dizuet. 2 Aita Jainkoak aurrez erabakita zuenaren arabera aukeratu zaituzte eta Espirituaren bidez sagaratu, Jesu Kristoren esanera bizitzeko eta beronen odolaz garbituak izateko*. Grazia eta bakea oparo zuei! Esker ona Kristorengandiko salbamenagatik 3 Bedeinkatua Jainkoa, Jesu Kristo gure Jaunaren Aita! Bere erruki handiak eraginda, bizi berrira birsortu gaitu, Jesu Kristo hilen artetik piztuz. Horrela, itxaropen bizia daukagu orain, 4 Jainkoak guretzat zeruan prestaturik duen ondarea jasotzeko itxaropena. Ondare hori ez daiteke hondatu, ez zikindu, ez zimeldu. Zuentzat ere prestatua du Jainkoak. 5 Honek bere ahalmenaz zaintzen zaituzte, azken garaian agertuko den salbamena irits dezazuen fedeari esker. Fededunen poza 6 Horregatik, pozik zaudete, nahiz eta oraindik alditxo batez zenbait probaldi sufritu behar izan. 7 Horrela, zuen fedeak bere jatortasuna erakutsiko du, galkorra izan arren sutan garbitzen den urreak bezala; eta urrea baino askoz baliotsuago den zuen fedeak gorespena, ospea eta ohorea iritsiko ditu Jesu Kristo agertuko denean. 8 Maite duzue Jesu Kristo, gaurdaino ikusi ez duzuen arren. Eta, ikusi gabe berarengan sinetsiz, esan ezin ahalako pozez, poz distiratsuz, beteak zaudete dagoeneko, 9 zeuen fedearen helburua, zeuen salbamena, iristen duzuelako. Salbamena profetek iragarri 10 Profetek, Jainkoak zuentzat prestaturiko dohaina iragarri zutenean, salbamen hau zuten gogoan eta berau aztertzen saiatu ziren. 11 Berekin zuten Kristoren Espirituak aldez aurretik adierazten zizkien Mesiasen sufrimenduak eta ondorengo aintza, eta hori guztia noiz eta nola gertatuko zen aztertu zuten beraiek. 12 Jainkoak agertu zien, egiten zuten profezi lana ez zutela berentzat, zuentzat baizik. Eta haiek adierazia, zerutik bidalitako Espiritu Santuaren eraginez berriona hots egiten dizuetenek iragartzen dizuete orain. 353

Aingeruak berak ere gauza horiek ikusteko irrikaz daude. Santu izateko deia 13 Horregatik, prestatu zeuen gogoa zerbitzurako*, eta bizi neurritasunez. Jar ezazue zeuen itxaropen osoa Jesu Kristoren agerpenak ekarriko dizuen dohainean. 14 Esaneko seme-alabei dagokienez, ez jarraitu ezjakinean bizi zineten garaiko grina txarrei. 15 Aitzitik, dei egin dizuen Jainkoa santu den bezala, izan zuek ere santu zeuen biziera guztian. 16 Izan ere, Liburu Santuak dio: Izan santu, ni santua naiz eta. 17 Inolako bereizkeriarik gabe, nor bere egintzen arabera epaitzen duenari <> deitzen diozuenez gero, joka begirunez munduko erbestealdian bizi zareten bitartean. 18 Gogoratu zeuen aurrekoengandik hartutako biziera zentzugabetik askatuak izan zaretela; eta askatuak, ez gauza ustelkorrez, urrez nahiz zilarrez, 19 baizik eta bildots garbi eta akasgabe bezala zuen alde eskaini den Kristoren odol baliotsuaz. 20 Kristo mundua mundu izan aurretik zegoen Jainkoaren asmotan, eta azken garai hauetan agertu da zuen onerako. 21 Eta zuek beronen bidez sinesten duzue hilen artetik piztu eta ospez bete zuen Jainkoarengan; horrela, zuen fedea eta itxaropena Jainkoarengan finkatuak daude. Bizi jaioberriei dagokienez 22 Orain zuek, egiaren mezuari obedituz, zeuen barruak garbitu dituzue, senide bezala elkar benetan maitatzeko. Maita ezazue, bada, batak bestea bihotzez eta sutsu; 23 izan ere, berriro jaio zarete, eta ez hazi hilkorretik, hilezkorretik baizik, bizia den eta betiko dirauen Jainkoaren hitzetik. 24 Honelaxe dio Liburu Santuak ere: Gizaki oro belarraren pareko da, haren edertasuna landako lorearena bezalakoa: ihartzen da belarra, erortzen lorea; 25 Jaunaren hitzak, ordea, betiko dirau. Hitz hau, berriz, zuei hots egin zaizuen berriona da. 2,1 Beraz, gaiztakeria guztiak --maltzurkeria, itxurazalekeria, bekaizkeria eta gaizkiesateak-- alde batera utzirik, 2 haur jaioberriek bezala, irrika ezazue hitzaren esne garbia*, horren bidez hazi eta salbamen betera hel zaitezten, 3 Jauna zeinen ona den dastatu duzuenez gero. Kristo harri bizia eta Jainko-herri berria 4 Hurbil zaitezte Jaunarengana. Bera da harri bizia, gizonek baztertua, baina Jainkoaren begietan aukeratua eta bikaina. 5 Horrela, zuek ere harri biziaz osaturiko espirituzko tenplu egingo zaituzte Jainkoak eta apaiz sagaratuko*, Jainkoari atsegin zaizkion espirituzko opariak Jesu Kristoren bitartez eskaintzeko. 6 Hau dio, izan ere, Liburu Santuak*:

354

Hona nik Sionen harri bat ipini, giltzarri aukeratu eta bikaina. Horretan sinesten duenak ez du huts egingo. 7 Zuentzat, beraz, sinesten duzuenontzat, harri hori balio handikoa da; sinesten ez dutenentzat, berriz, Liburu Santuak dioenez, Etxegileek bazterturiko harria kantoi-harri bihurtu da; 8 eta bai eta behaztopa-harri ere, erorarazteko harkaitz. Behaztopa egiten dute mezua onartu nahi ez dutelako: hori da ezarri zaien zoria. 9 Zuek, ordea, jatorri aukeratu zarete, errege-apaizgo, nazio sagaratu, Jainkoak beretzat irabazitako herri, ilunpetatik bere argi zoragarrira deitu zaituzten Jainkoaren egintza bikainak iragar ditzazuen. 10 Garai batean herri ere ez zinetenok, orain Jainkoaren herri zarete; errukirik gabe zeundetenok, orain errukia iritsi duzue. Kristau-bizitza jentilen artean 11 Ene maiteok, munduan arrotz eta atzerritar zaretenez, arren eskatzen dizuet utz ditzazuela alde batera zuen kontra borrokan ari diren giza grina gaiztoak*. 12 Joka ezazue ongi jentilen artean; horrela, orain gaizkiletzat salatzen bazaituztete ere, zuen egintza onak aitortu beharko dituzte eta Jainkoa goretsiko dute, hura kontuak hartzera etortzean. Agintariekin harremanak 13 Jaunarengatik, izan zaitezte giza agintari guztien menpeko: bai denen gain agintea duen erregearen menpeko, 14 bai eta gobernarien menpeko ere, hark ezarriak baitira, gaizkileak zigortzeko eta on egiten dutenak saritzeko. 15 Izan ere, hau da Jainkoaren borondatea: zuek, on eginez, zentzugabe eta ezjakinak* isilaraztea. 16 Joka ezazue pertsona libre bezala; ez, ordea, askatasuna gaiztakeriaren estalkitzat erabiliz, zeuen buruak Jainkoaren zerbitzura jarriz baizik. 17 Errespetatu guztiak, maitatu senideak, izan begirune Jainkoari eta errespetua erregeari. Esklaboen harremanak nagusiekin 18 Zuek, esklabook, izan errespetu osoz zeuen nagusien menpeko, ez on eta bihozbera direnen menpeko bakarrik, baizik eta gogorrak direnen menpeko ere bai. 19 Gauza ederra baita, Jainkoa ezagutzen duenarentzat, bidegabeko sufrimenduak eramatea. 20 Izan ere, zerbait gaizki egiteagatik zigortuko bazintuztete, zer merezimendu izango 355

zenukete? Baina on egiteagatik sufritu behar baduzue, hori gauza ederra da Jainkoaren aurrean. 21 Izan ere, honetarako deitu zaituzte Jainkoak: Kristok, zuengatik sufrituz, ikasbide eman zizuen, zuek ere haren urratsei jarraituz joka dezazuen. 22 Hark ez zuen bekaturik egin, ez zen haren ahoan maltzurkeriarik; 23 iraintzen zutenean, ez zuen irainez erantzuten; sufriarazten ziotenean, ez zuen mehatxurik egiten; aitzitik, zuzen epaitzen duenaren eskuetan jartzen zuen bere burua. 24 Gure bekatuak bere gain hartu eta gurutzeraino eraman zituen, gu ere, bekatuzko bizierari uko eginez, zuzentasunaren arabera bizi gaitezen. Haren zauriek sendatu zaituztete. 25 Galdurik zenbiltzaten, ardiak bezala; baina orain zeuen artzain eta zaintzaileagana itzuli zarete. Senar-emazteen arteko harremanak 3,1 Zuek ere, emazteok, izan zaitezte zeuen senarren menpeko; horrela, horietakoren batzuek salbamen-mezua onartzen ez badute ere, emazteen jokabideak, eta ez hitzek, salbamenerako irabaz ditzan, 2 zuen jokabide garbi eta errespetuzkoa ikusteak, alegia. 3 Ez arduratu kanpoko edertasunaz: orrazkera, urrezko bitxi eta luxuzko soinekoen apainduraz; 4 baizik eta arduratu ezkutuko bihotz-barruaz, espiritu gozo eta baketsuaren edertasun ustelezinaz, honek balio baitu Jainkoaren aurrean. 5 Horrelaxe apaintzen ziren garai bateko emakume santuak ere, beren itxaropena Jainkoarengan jarria zutenak: beren senarren menpeko izanez. 6 Sarak, esate baterako, obeditu egiten zion Abrahami eta <<Ene jauna>> esaten zion. Zuek haren benetako alaba izango zarete, ezeren beldurrik gabe, onbidean bazabiltzate. 7 Era berean, zuek, senarrok, jabe zaitezte emakumea izatez bigunagoa dela, eta erakutsi dagokion errespetua elkarbizitzan, hark ere, zuek bezalaxe, betiko biziaren dohaina hartuko baitu. Horrela, ez duzue eragozpenik izango elkarrekin otoitz egiteko. Kristau-elkarteko barne-harremanak 8 Dena den, izan zaitezte denok gogo eta sentiera bateko, elkarren senide on, errukior eta apal. 9 Ez erantzun gaiztakeriari gaiztakeriaz, ez eta irainari ere irainaz, bedeinkazioz baizik, Jainkoak bere bedeinkazioa* jasotzeko deitu zaituzte eta. 10 Izan ere,

356

bizia maite duenak, luzaroan bizi eta zoriontsu izan nahi duenak, mihia gorde behar du gaitzetik, eta ezpainak engainutik. 11 Gaitzetik aldendu behar du eta on dena egin, bakea bilatu eta haren bidetik ibili. 12 Zintzoengan baititu Jaunak begiak, haien deiak entzuteko adi belarriak; baina gaizkileei aurpegi ematen die Jaunak. Zorionekoak zuzentasunagatik sufritzen dutenak 13 Nork egingo dizue kalte, zuek beti on egiten saiatzen bazarete? 14 Baina zuzen jokatzeagatik sufritu beharrean gertatzen bazarete, zorionekoak zuek! Ez izan inoren beldur, ez ikaratu! 15 Ostera, aitortu zeuen bihotzetan Kristo Jauna dela, eta egon beti prest zeuen itxaropenaren arrazoia eskatzen dizuenari erantzuna emateko; 16 baina egizue apaltasunez eta errespetuz, kontzientzia garbiz jokatuz. Horrela, Kristoren sinesle bezala duzuen jokaera onaz gaizki-esaka ari direnak beren hitz gaiztoez lotsatuko dira. 17 Nolanahi ere, hobe on egiteagatik sufritzea, Jainkoak hala nahi izanez gero, gaizki egiteagatik sufritzea baino. Bataioaz Jesusen garaipenaren partaide 18 Kristo bera ere giza bekatuengatik hil zen, eta behin betiko hil ere, errugabea errudunengatik, zuek Jainkoarengana eramateko. Gizakia zenez*, hil egin zen, baina Espirituak bizi berria eman zion. 19 Orduan, preso zeuden espirituei* salbamena hots egitera joan zen, 20 behinola sinesgogor izan ziren haiei, alegia; Noeren egunetan, untzia egin bitartean, Jainkoa pazientziaz egon zitzaien zain; baina untzian banaka batzuk bakarrik, zortzi lagun guztira, izan ziren uretan zehar* salbatuak. 21 Ur hura, orain zuek salbatzen zaituzten bataioko uraren irudi zen. Bataioak ez gaitu gorputzeko zikina garbituz salbatzen, Jainkoaren aurrean kontzientzia garbi gordetzeko konpromezua ezarriz* baizik; Jesu Kristoren piztueraren bidez salbatzen gaitu. 22 Hau, zerura igo ondoren, Jainkoaren eskuinaldean dago eta menpean ditu aingeru, aginte eta indarrak. Bekatuzko lehengo biziera baztertu 4,1 Beraz, Kristok bere gorputzean sufritu zuenez, hartu zuek ere armatzat pentsaera berbera, jakinik gorputzean sufritu duenak bekatuarekiko lotura hautsi egin duela, 2 mundu honetan gelditzen zaizkion egunetan Jainkoak nahi bezala bizitzeko, eta ez giza grinen arabera. 3 Nahiko denbora egin duzue lehen ere jentilen erara biziz: lasaikeria eta biziotan, jan-edan eta mozkorkerian, eta idolatria gaitzesgarritan. 4 Orain, jentilak harritu egiten dira eta irainka ari zaizkizue, beren biziera txarreko gehiegikerietan ez duzuelako parte hartzen. 5 Baina kontuak eman beharko dizkiote biziak eta hilak epaitzeko prest dagoenari. 6 Horregatik hots egin zitzaien berriona hildakoei ere*, gizakiari dagokion epaia gorputzean 357

hartu ondoren, Espirituaren indarrez Jainkoaren biziaz bizi zitezen. Hurbil da azkena. Elkarte-bizitza 7 Hurbil da gauza guztien azkena. Beraz, izan zaitezte zentzudun eta bizi neurritasunez otoitzari lotzeko. 8 Batez ere, gorde ezazue bizi-bizi elkarrenganako maitasuna, maitasunak bekatu askoren barkamena lortzen baitu. 9 Egiozue abegi ona batak besteari, marmarrik gabe. 10 Nork bere dohaina hartu du Jainkoarengandik. Jar itzazue guztiok zeuen dohainak besteen zerbitzura, Jainkoaren hainbat eratako dohainen administratzaile zintzo bezala. 11 Hitz egiteko dohaina duenak, adieraz dezala Jainkoaren hitza. Zerbitzuren bat duenak*, bete dezala Jainkoak ematen dion indarraz, gauza guztietan Jainkoa goratua izan dadin Jesu Kristoren bidez. Beroni aintza eta ahalmena menderen mendetan. Amen. Poztu erasoaldietan 12 Ene senide maiteok, ez harritu zuek probatzeko hor piztu den suarengatik, zerbait harrigarria izango balitz bezala. 13 Aitzitik, poztu Kristoren sufrimenduetan parte izateko zoria duzuelako, hura aintzaz beterik etortzean poz-alaitasunez bete zaitezten. 14 Zorionekoak zuek, kristau izateagatik iraintzen bazaituztete, honek Jainkoaren Espiritu ospetsua* zuengan dagoela esan nahi du eta. 15 Ez dezatela zuetako inor zigortu hiltzaile, lapur edo gaizkile izateagatik, edo bazterrak nahasten ibiltzeagatik; 16 baina kristau izateagatik bada, ez bedi lotsa eta gorets beza Jainkoa izen hori daramalako. 17 Iritsi baita Jainkoaren auzia hasteko garaia, eta Jainkoaren familiatik bertatik hasiko da. Eta auzia gurekin hasten bada, zein izango ote da Jainkoaren berriona sinesten ez dutenen azkena? 18 Zintzoa nekez salbatzen bada, zer izango ote da gaiztoez eta bekatariez?* 19 Beraz, Jainkoak hala nahirik sufritzen dutenek jar dezatela beren burua leiala den Egilearen eskuetan, on egiteari utzi gabe. Elkarte-arduradunak 5,1 Zuen arteko arduradunei nik, beraiek bezala arduradun eta Kristoren sufrimenduen testigu* eta gero agertuko den aintzaren partaide naizen honek, arren eskatzen diet: 2 larra ezazue Jainkoak zuen esku jarri duen artaldea: zaindu, ez gogoz kontra, gogo onez baizik, Jainkoak nahi bezala; ez irabazi zikinari begira, bihotz-zabaltasunez baizik; 3 ez zaintzeko egokitu zaizkizuenen gain agintea ezarriz, artaldearentzat eredu izanez baizik. 4 Horrela, artzain nagusia agertzean, inoiz zimelduko ez den aintzazko koroa jasoko duzue. Izan apal eta egon erne 5 Era berean, zuek, gazteok, izan zaitezte adinekoen menpeko. Izan zaitezte denok apalak zeuen harremanetan; Jainkoak harroei aurre egiten baitie; apalei, berriz, onginahia azaltzen. 6 Behera zaitezte, bada, eta jarri Jainko ahaltsuaren eskumendean, bere garaian gora zaitzaten. 7 Utzi Jainkoari zeuen kezka guztiak, bera baita zuetaz arduratzen. 8 Izan zaitezte neurritsu eta egon erne. Zuen etsaia, deabrua, zuen inguruan dabil, goseak dagoen lehoia bezala, nor irentsiko. 9 Egiozue aurre fedean sendo, munduan 358

zabaldurik diren beste senideak ere zuek bezalakoxe sufrimenduak jasaten ari direla jakinik. 10 Eta pixka batean sufritu ondoren, dohain guztien iturri den Jainkoak, Kristoren bidez bere betiko aintzara deitu zaituztenak, berak bizkortuko zaituzte, sendo egin eta finko ezarriko. 11 Berari dagokio ahalmena menderen mendetan. Amen. Azken agurrak 12 Anaia leialtzat daukadan Silbanoren eskuz idatzi dizuet gutun labur hau, zuei adore eman eta Jainkoaren benetako grazia zein den adierazteko asmoz. Iraun sendo grazia horretan. 13 Babilonia honetan bizi den eta zuek bezalaxe Jainkoak aukeratua den eliz elkarteak agurtzen zaituzte, bai eta nire seme Markosek* ere. 14 Agur ezazue elkar, maitasunez besarkatuz*. Bakea Kristorenak zareten guztioi. \z

PEDROREN BIGARREN GUTUNA Agurra 1,1 Nik, Simon Pedrok, Jesu Kristoren zerbitzari eta apostolu honek, zuei idazten dizuet, gure Jainko eta Salbatzailea den Jesu Kristoren* salbamen-indarrari esker gurea bezain fede baliotsua iritsi duzuenoi. 2 Grazia eta bakea oparo izan ditzazuela, Jainkoaren eta Jesus gure Jaunaren ezagutzari esker. Kristau-bokazioa 3 Jainkoak, bere ahalmenaz, erlijio-bizitzarako behar den guztia eman digu, bere aintza eta indarraz deitu gintuen Jesus ezagutaraziz. 4 Honela, agindutako ondasun baliotsu eta bikainak ere eman dizkigu, grina txarrek munduan eragiten duten ustelkeriatik ihes eginez, Jainko-izaeraren partaide izan zaitezten. 5 Horregatik, saia zaitezte gogoz zeuen fedearekin batera bertutea izaten, bertutearekin ezagutza, 6 ezagutzarekin neurritasuna, neurritasunarekin eramanpena, eramanpenarekin jainkozaletasuna, 7 jainkozaletasunarekin senide-batasuna, eta senide-batasunarekin maitasuna. 8 Jarrera hauek guztiak zuengan gero eta gehiago indartzen badituzue, lagungarri izango dituzue eta Jesu Kristo gure Jauna gero eta hobeto ezagutzera eramango. 9 Baina jarrera horiek ez dituena itsua eta bista motzekoa da, ahaztu egin baitu garbitu egin duela Jainkoak bere lehenagoko bekatuetatik. 10 Senideok, Jainkoak deitu eta aukeratu zaituzte: saia zaitezte egoera hori sendotzen; hori eginez gero, ez duzue sekula huts egingo, 11 eta zabal-zabal irekiko zaizkizue Jesu Kristo gure Jaun eta Salbatzailearen betiko erreinuko ateak. 359

Apostoluen testigantza eta profeten hitzak 12 Horregatik, ez naiz aspertuko zuei gauza hauek gogorarazten, nahiz eta zuek jakin eta irakatsi zaizuen egian sendo egon. 13 Izan ere, bidezko iruditzen zait, mundu honetan bizi naizen* bitartean, zuek bizkortzea zenbait gauza gogoratuz, 14 badakit eta, laster utzi beharko dudala mundu hau, Jesu Kristo gure Jaunak agertu didanez. 15 Baina ahalegin guztiak egingo ditut, gauzok beti, bai eta ni hil ondoren ere, gogoan izan ditzazuen. 16 Jesu Kristo gure Jaunaren ahalmenezko etorrerari buruz hitz egin genizuenean, ez ginen oinarritu irudipenezko ipuinetan, geure esperientzian baizik, geure begiz ikusi baikenuen haren handitasuna. 17 Jesusek Jainko Aitarengandik hartu zituen ohorea eta aintza, honela esan baitzion Jainkoaren ospe bikainetik etorritako mintzoak: <>. 18 Guk geuk entzun genuen zerutik etorritako mintzo hori, mendi santuan Jesusekin geundela. 19 Badugu profeten hitza ere, hitz guztiz sendoa, eta zuek ederki egiten duzue hitz horri adi-adi egonez: toki ilunean argi egiten duen kriseilua bezala da zuentzat, eguna zabaldu eta goizeko izarra zuen bihotzetan jaiki arte. 20 Baina, aurrez, hau jakin behar duzue: ezin dituela inork Liburu Santuetako profeziak bere kontura adierazi. 21 Izan ere, antzinako profetek ez zuten beren kabuz hitz egin, baizik eta, Espiritu Santuak gidaturiko gizonak zirenez, Jainkoaren partetik hitz egin zuten. Sasimaisuak sortuko 2,1 Israel herrian sasiprofetak izan ziren bezala, zuen artean ere izango dira sasimaisuak, doktrina kaltegarriak zabaltzen saiatuko direnak. Salbatu zituen Jauna ukatu egingo dute, eta berehala ekarriko dute beren gainera hondamena. 2 Jende askok jarraituko die beren jokabide biziotsuan, eta, horiek direla eta, gaitzetsia izango da kristau-bidea*. 3 Diru-goseak eraginda, irabazia lortu nahiko dute hitz maltzurrez, baina aspaldidanik dago erabakita haien kontrako epaia, eta zain dute hondamena. Sasimaisuen zigorra: iraganeko adibideak 4 Jainkoak ez zien barkatu bekatu egin zuten aingeruei, eta, infernuko* barrunbe ilunetara jaurtikiz, han utzi zituen auzirako gordeta. 5 Antzinako munduari ere ez zion barkatu, baizik eta uholdea bidali eta jende gaizto hura suntsitu egin zuen, nahiz eta Noe --bere bizitzan zintzotasuna erakutsi zuena-- hondamenditik libratu beste zazpi lagunekin. 6 Sodoma eta Gomorra hiriak ere kondenatu egin zituen eta erraustu, gerora izango ziren gaiztoen eskarmenturako. 7 Baina Lot zintzoa onik atera zuen, jende gaizto haren biziera biziotsuak saminez betetzen zuelako. 8 Gizon zintzo hau gaizkile haien artean bizi zen, eta egunero ikusi eta entzun behar izan zituen itsuskeriek atsekabez betetzen zioten bere bihotz zintzoa. 9 Izan ere, badaki Jaunak gizon zintzoak probalditik ateratzen eta gaiztoak auzi-egunean zigortzeko gordetzen, 10 batez ere, haragizko grina zikinen atzetik dabiltzanak eta Jaunaren agintea gutxiesten dutenak. Sasimaisuok harroputz eta ausart dira: inolako beldurrik gabe, maldizioak botatzen dituzte zerutar izakien* kontra; 11 aingeruak berak, ostera, indarrez eta ahalmenez handiago izan arren, ez dira ausartzen Jaunaren aurrean haien kontra irainik esaten. 12 Gizon horiek, 360

harrapatu eta sarraskitzeko sortuak diren adimengabeko animaliak bezalakoak dira: ezagutzen ez dutena madarikatzeagatik, animaliak bezala galduko dira, 13 egindako gaitzaren ordainez gaitza jasoz. Egun-argitan atseginkeriatan ibiltzea dute gogoko; jende nardagarri eta ustel hori lizunkeriatan gozatzen da, zuekin jan-edanean ari diren bitartean. 14 Begiak adulterio-irrikaz dituztela, ez dira bekatuz inoiz asetzen. Pertsona ahulak liluratzen dituzte, eta gutiziarako trebatua dago jende madarikatu hori. 15 Bide zuzena utzirik, galdu egin dira, Bosorren* seme Balaam profetaren jokabideari jarraituz. Honek bidegabeko irabazia irrikatu zuen; 16 baina izan zuen bere bidegabekeria aurpegiratu zion norbait: hitzik ez duen asto batek, giza ahotsez mintzatuz, profetari bere asmo zoroa galarazi zion. 17 Gizon horiek urik gabeko iturri dira, ekaitzak eramaten duen laino. Ilunpe beltzak dauzkate zain. 18 Hots handiko hitzaldi hutsak egiten dituzte eta grina lizunen bitartez okerbidetik aldendu berriak liluratzen. 19 Libre izango direla agintzen diete, berak bitartean gaiztakeriaren esklabo direlarik, zeren eta noren menpean jarri, haren* esklabo baita gizakia. 20 Izan ere, Jesu Kristo gure Jaun eta Salbatzailea ezagutu eta munduko lohikeriei ihes egin ondoren, berriro haietara erortzen direnentzat, azkenengo egoera hau lehenengoa baino okerragoa da. 21 Hobe zuketen salbazio-bidea sekula ez ezagutzea, ezagutu eta gero, hartu zuten lege santutik* atzera egitea baino. 22 Horiengan betetzen da esaera zaharrak hain egoki dioen hau: Txakurra ok egin eta botatakora itzultzen da eta <>. Jaunaren eguna agindu bezala etorriko 3,1 Ene maiteok, egiten dizuedan bigarren gutuna* dut hau. Eta biotan zenbait gauza gogoratuz bizkortu nahi izan zaituztet, zuzen irizteko gai izan zaitezten. 2 Gogora itzazue, beraz, antzinako profeta santuen mezua eta apostoluek irakatsitako Jaun eta Salbatzailearen agindua. 3 Jakizue, batez ere, azken garaietan gizon isekariak, beren grina txarrei jarraituz biziko direnak, etorriko direla. Eta irriz 4 galdetuko dute: <>. 5 Hori esatean, ahaztu egiten dute aspaldi bazirela zeruak, eta bai eta lurra ere, Jainkoaren hitzak uretatik sortarazia eta uren erdian finkatua; 6 horregatik, orduko mundua, uholdeko urek estalirik galdu zen. 7 Oraingo zeru-lurrei dagokienez, Jainkoaren hitz berberak eusten die, eta epai- eta gaiztoen hondamen-egunerako gordeak daude. 8 Ene maiteok, ez ahaztu, Jaunarentzat egun bat mila urte bezala dela, eta mila urte egun bat bezala. 9 Jauna ez da bere agintzaria betetzeko luzamendutan ari, batzuek hala uste izan arren; gertatzen dena da pazientzia duela zuekin, ez baitu inor galtzerik nahi, denok bihozberritzea baizik. 10 Baina Jaunaren eguna lapurra bezala ustekabean etorriko da. Orduan, burrunba handiz desagertuko dira zeruak, munduaren osagaiak suak kiskalita desegingo eta lurra bere egintza guztiekin agerian geldituko da Jainkoaren epairako*. Itxaropenean erne eta fede-bidean leial 11 Dena honela desegitekoa baldin bada, pentsa ezazue zein santu eta jainkozale izan behar duen zuen bizitzak. 12 Bizi, bada, Jainkoa etorriko den egunaren zain eta lan egin lehenbailehen irits dadin. Egun hartan, sutan desegingo dira zeruak, eta munduaren osagaiak 361

kiskalita ezereztuko dira. 13 Gu, ordea, agindutako zeru-lur berrien zain gaude; han dena Jainkoaren nahiaren arabera izango da*. 14 Beraz, ene maiteok, gauza hauen zain zaudeten bitartean, saia zaitezte Jainkoarekin bakean bizitzen, garbi eta errugabe haren aurrean. 15 Kontuan izan, Jaunak gurekin duen pazientzia gure salbamenerako dela. Horrela idatzi dizue gure anaia maite Paulok ere Jainkoak eman dion jakinduriaz, 16 eta gauza bera esaten du gai hauetaz hitz egiten duen bere gutun guztietan; egia da bere gutunetako zenbait pasarte ez dela ulerterraza, eta, horregatik, ezjakinek eta heldugabeek oker ulertzen dituzte, gainerako Liburu Santuak bezala*, beren hondamenerako. 17 Zuek, ene maiteok, aldez aurretik jakinaren gainean zaudete. Beraz, zabiltzate kontuz, gaizto horien iritzi okerrek liluraturik, zuen sendotasuna koloka ez dadin. 18 Saia zaitezte Jesu Kristo gure Jaun eta Salbatzailea gero eta gehiago ezagutzen eta haren onginahia zeuenganatzen. Aintza berari orain eta beti. Amen. \z

JOANEN LEHEN GUTUNA Begizko testiguaren iragarpena 1,1 Hasieratik zen biziaren hitza, entzun eta geure begiz ikusi duguna, begiratu eta geure eskuz ukitu duguna, iragartzen dizuegu. 2 Izan ere, bizia agertu egin zen, ikusi egin dugu eta beronen lekuko gara*; Aitarekin zegoen eta guri agertu zitzaigun betiko bizia iragartzen dizuegu. 3 Ikusi eta entzun duguna dizuegu zuei ere iragartzen, zuek ere gurekin elkartasunean* bizi zaitezten. Eta gure elkartasuna Aitarekin eta honen seme Jesu Kristorekin da. 4 Eta gauzok idatzi, gure poza* bete-betea izan dadin idazten ditugu. Jainkoa argia da 5 Hona hemen Jesu Kristogandik entzuna dugun mezua eta zuei iragartzen dizueguna: Jainkoa argia da, eta berarengan ez da inolako ilunik. 6 Berarekin elkartasunean bizi garela esan eta ilunpetan baldin bagabiltza, gezurra diogu eta ez gara egiaren arabera ari. 7 Baina argitan bagabiltza, Jainkoa ere argitan dagoen bezala, elkartasuna dugu geure artean, eta haren Seme Jesusen odolak bekatu guztitik garbitzen gaitu. 362

Bekatuari uko egin 8 Bekaturik ez dugula esaten badugu, geure burua engainatzen dugu, eta egia ez dago gure baitan. 9 Geure bekatuak aitortzen baditugu, ordea, leiala eta zuzena den Jainkoak bekatuak barkatu eta gaiztakeria orotatik garbituko gaitu. 10 Bekaturik ez dugula egin esaten badugu, gezurti egiten dugu bera, eta haren mezua ez dugu geuregan. 2,1 Seme-alabatxook, bekaturik egin ez dezazuen idazten dizuet hau. Baina, norbaitek bekatu egiten badu, badugu Laguntzailea* Aitaren aurrean: zuzena den Jesu Kristo. 2 Hark bere burua eskaini zuen gure bekatuak barkatzeko, eta ez gureak bakarrik, bai eta mundu osoarenak ere. Bete aginduak, maitasunarena batez ere 3 Jainkoaren aginduak betetzen baditugu, ziur dakigu bera ezagutzen dugula. 4 <<Ezagutzen dut Jainkoa>> esan eta haren aginduak betetzen ez dituena gezurti da, eta egia ez du beregan. 5 Haren mezua onartzen duenarengan, berriz, Jainkoaren maitasuna* bere betera iritsi da: horrela dakigu berarekin bat eginik gaudena. 6 Jainkoarekin bat eginda dagoela dioenak, Jesusek jokatu zuen bezalaxe jokatu behar du. 7 Ene maiteok, ez dizuet agindu berririk adierazten, antzinakoa baizik, hasieratik izan duzuena. Entzun zenuten mezua da antzinako agindu hau. 8 Hala ere, adierazten dizuedan agindua berria da; hori egia dela Kristorengan eta zuengan agertzen da, desagertzen ari baita iluna eta argi egiten du jadanik egiazko argiak. 9 Argitan dagoela esan eta senideari gorroto diona ilunpetan dago oraindik. 10 Senidea maite duena argitan dago eta ez du ezerk eroraraziko*. 11 Bere senideari gorroto diona, berriz, ilunpetan dago, ilunpetan dabil eta ez daki nora doan, ilunak itsutu egin baitizkio begiak. Sinestedunak munduaren aurrean 12 Zuei, seme-alabatxooi, diotsuet: Barkatu zaizkizue bekatuak* Jesusen bitartez. 13 Zuei, gurasooi, diotsuet: Ezagutzen duzue hasieratik zen hura. Zuei, gazteoi, diotsuet: Garaitu duzue gaiztoa. 14 Zuei, seme-alaboi, diotsuet: Ezagutzen duzue Aita. Zuei, gurasooi, diotsuet: Ezagutzen duzue hasieratik zen hura. Zuei, gazteoi, diotsuet: Indartsu zarete eta Jainkoaren mezua zuengan tinko dago eta garaitu duzue gaiztoa. 15 Ez maitatu mundua, ez eta munduko gauzak ere. Mundua maite duenak ez du bere baitan Aitarenganako maitasunik. 16 Izan ere, munduan dagoen guztia --grina txarrak, begietatik sartzen denaren gutizia eta aberastasunen harrokeria*-- ez dator Aitarengandik, mundutik baizik. 17 Mundua eta beronen grinak iragan egiten dira; Jainkoaren nahia betetzen duenak, berriz, betiko irauten du. Kontuz Kristoren etsaiekin 18 Seme-alabok, azken ordua da. Entzuna duzue antikristoak etorri behar duela. Hara bada, antikristo asko agertu da dagoeneko, eta hori da azken orduaren seinalea. 19 363

Gure artetik atera dira, baina ez ziren benetan guretarrak. Guretarrak izan balira, gurekin jarraituko zuketen. Alabaina argi gelditu behar zuen guztiak ez zirela guretarrak. 20 Zuek, ordea, Kristok emandako Espiritu Santua duzue zeuen baitan eta denok ezagutzen duzue egia*. 21 Idazten badizuet, ez da egia ez dakizuelako, badakizuelako baizik, eta badakizue egiatik gezurrik batere ez datorrela. 22 Nor da gezurtia Jesus Mesias dela ukatzen duena baizik? Horixe da antikristoa, Aita eta Semea ukatzen dituena. 23 Semea ukatzen duenak Aita ere ukatu egiten du. Semea aitortzen duenak Aita ere berekin du. 24 Zuek eutsi tinko hasieratik entzun duzuen mezuari. Hasieratik entzun duzuenari eusten badiozue, Aitarekin eta Semearekin bat eginda egongo zarete. 25 Eta hau da Kristok egin zigun agintzaria: betiko bizia. 26 Engainatu nahi zaituztenei buruz idatzi dizuet hau. 27 Baina zuei dagokizuenez, Jesusengandik hartu duzuen Espirituak zuengan irauten du eta ez duzue inork irakatsi beharrik, zeren haren Espirituak dena irakasten baitizue, eta irakaspen hau egiazkoa da eta ez gezurrezkoa. Beraz, hark irakatsiaren arabera, zaudete Kristorekin bat eginda. Sinestedunen itxaropena 28 Beraz, semetxook, zaudete Kristorekin bat eginda, bera agertzean konfiantza osoa izan dezagun, eta etorriko denean, lotsaturik, harengandik urrun geldi ez gaitezen. 29 Hark Jainkoaren nahia egiten duela baldin badakizue, jakizue halaber Jainkoaren nahia egiten duen oro harengandik jaioa dela. 3,1 Begira zer-nolako maitasuna izan digun Aitak, Jainkoaren seme-alaba izena eman baitigu, eta izan ere hala gara. Horregatik, mundukoek ez gaituzte ezagutzen, Aita ere ez baitute ezagutu. 2 Ene maiteok, dagoeneko Jainkoaren seme-alaba gara, baina oraindik ez da agertu izango garena. Badakigu, izango garen hori agertuko denean*, Jainkoaren antzeko izango garela, den bezalakoa ikusiko baitugu hura. 3 Harengan esperantza hau duen orok garbitu egiten du bere burua, Jesus garbia den bezala. Bekatuari uko egin 4 Bekatu egiten duen orok gaizki jokatzen du, bekatua gaiztakeria baita. 5 Eta badakizue, bekatuak kentzeko agertu zela Kristo, eta harengan ez da bekaturik. 6 Harekin bat eginik dagoenak ez du gehiago bekaturik egiten. Bekatu egiten duenak hura ez duela ez ikusi, ez ezagutu, erakusten du. 7 Seme-alabatxook, ez zaitzatela inork engaina. Jainkoaren nahia egiten duena zuzena da, Kristo zuzena den bezalaxe. 8 Bekatu egiten duena, berriz, deabruarena da*, hasieratik ari baita deabrua bekatu egiten. Hain zuzen, honetarako agertu zen Jainkoaren Semea, deabruaren egintzak deusezteko. 9 Jainkoarengandik jaio denak ez du bekatu egiten jarraitzen, mezuaren hazia bere barruan baitu; ezin du gehiago bekaturik egin, Jainkoarengandik jaioa delako. 10 Honetan agertzen da zein den Jainkoaren seme-alaba, eta zein deabruarena: Jainkoaren nahia egiten ez duena, hau da, bere senidea maite ez duena, ez da Jainkoaren seme-alaba. Elkar maitatu

364

11 Hauxe da hasieratik entzun duzuen mezua: elkar maita dezagula; 12 ez Kainek bezala, Gaiztoarena izanik, bere anaia Abel hil baitzuen. Eta zergatik hil zuen? Beraren egintzak gaiztoak zirelako, eta anaiarenak zuzenak. 13 Ez harritu, senideok, mundukoek gorroto badizuete. 14 Guk badakigu heriotzatik bizira iragan garena, eta hau jakin, senideak maite ditugulako dakigu. Maite ez duena heriotzaren menpe dago. 15 Bere senideari gorroto diona giza hiltzaile da, eta badakizue giza hiltzaileak bere baitan betiko bizirik ez duena. 16 Maitasuna zer den, Kristok gure alde bizia eman duelako jakin dugu. Guk ere senideen alde behar dugu geure bizia eman. 17 Norbaitek lur honetako ondasunak baditu eta, bere senidea premian ikusirik, ez badio errukiz laguntzen, nola izan dezake bere baitan Jainkoaren maitasunik? 18 Seme-alabatxook, ez dezagun hitzez eta ahoz maita, egitez eta egiaz baizik. 19 Horrelaxe jakingo dugu egiarenak garela, eta lasaitu ahal izango dugu geure barrua Jainkoaren aurrean; 20 zeren eta geure kontzientziak kondenatzen bagaitu ere, gure kontzientziaren gainetik baitago Jainkoa eta dena ezagutzen baitu. 21 Ene maiteok, geure kontzientziak kondenatzen ez bagaitu, berriz, uste osoz jo dezakegu Jainkoarengana, 22 eta eskatutako guztia hartuko dugu harengandik, haren aginduak betetzen baititugu eta atsegin zaiona egiten. 23 Hauxe da Jainkoaren agindua: sinets dezagula beraren Seme Jesu Kristogan eta maita dezagula elkar, berak agindu bezala. 24 Agindu hauek betetzen dituena Jainkoarekin bat eginik dago, eta Jainkoa beronekin. Jainkoa gurekin dagoen seinalea hau da: berak eman digun Espiritua. Kristoren Espiritua eta etsaiaren espiritua 4,1 Ene maiteok, ez fidatu edozeinekin; aztertu lehenengo Jainkoarengandik datorren ala ez, sasiprofeta asko sortu baita munduan. 2 Honela jakingo duzue norbaitek Jainkoaren Espiritua duen ala ez: Jesu Kristo egiazko gizon egin dela aitortzen duenak Jainkoaren Espiritua du; 3 Jesusen izaera hau ukatzen duenak*, ordea, ez du Jainkoaren Espiritua, antikristoarena baizik. Entzuna duzue antikristoak etorri behar duela; hara bada, munduan da jadanik. 4 Seme-alabatxook, zuek Jainkoarenak zarete, eta garaituak dituzue sasiprofeta horiek, zuengan dagoena munduan dagoena baino handiagoa baita. 5 Mundukoak dira horiek; horregatik, munduaren arabera mintzo dira, eta mundukoek entzun egiten diete. 6 Gu, berriz, Jainkoarenak gara, eta Jainkoa ezagutzen duenak entzun egiten digu; Jainkoarena ez denak, aldiz, ez digu entzuten. Honetatik atera dezakegu nork duen egiaren espiritua eta nork gezurraren espiritua*. Maite duenak ezagutzen du Jainkoa 7 Ene maiteok, maita dezagun elkar, maitasuna Jainkoarengandik baitator, eta maite duen oro Jainkoarengandik jaioa da eta ezagutzen du Jainkoa. 8 Maite ez duenak ez daki deus ere Jainkoaz, Jainkoa maitasuna baita*. 9 Hara nola agertu den Jainkoaren gureganako maitasuna: Jainkoak bere Seme bakarra mundura bidali zuen, beronen bidez bizia izan dezagun. 10 Hau da benetako maitasuna: ez guk Jainkoari izan diogun maitasuna, berak guri izan diguna baizik, hau da, gure bekatuen barkamen-oparitzat bere Semea bidaliz erakutsi 365

digun maitasuna. 11 Ene maiteok, Jainkoak horrela maite izan bagaitu, guk ere maitatu egin behar dugu elkar. 12 Jainkoa ez du inork inoiz ikusi; elkar maitatzen badugu, Jainkoa gurekin bat eginik dago eta beraren maitasuna bere betera iritsi da guregan. 13 Jainkoa eta gu elkarrekin bat eginik gauden seinalea hau da: berak eman digun Espiritua. 14 Eta guk ikusia dugu eta aitortzen Aitak Semea bidali zuela munduaren salbatzaile. 15 Jesus Jainkoaren Semea dela aitortzen duenarengan dago Jainkoa eta hura Jainkoarengan. 16 Eta guk ezagutu dugu eta sinetsi Jainkoak digun maitasuna. Jainkoa maitasuna da, eta maitasunean dirauena Jainkoarekin bat eginik dago eta Jainkoa harekin. 17 Hau da maitasuna guregan bere betera iritsi den seinalea: auzi-egunerako guk konfiantza osoa dugula; Kristoren izaera berekoak baikara mundu honetan. 18 Maitasunean ez dago beldurrarentzat tokirik, baizik eta maitasun beteak kanpora botatzen du beldurra, beldurra zigorra espero duenari baitagokio; beldur dena ez da maitasun betera iritsi. 19 Beraz, maita dezagun, Jainkoak maitatu baikintuen lehenik. 20 <<Jainkoa maite dut>> esan eta senideari gorroto diona gezurti da; izan ere, ikusten duen senidea maite ez duenak ezin du maite ikusten ez duen Jainkoa. 21 Hauxe da harengandik hartu dugun agindua: Jainkoa maite duenak maita dezala bere senidea ere. Sinesmenak mundua garaitu 5,1 Jesus Mesias dela sinesten duen oro Jainkoarengandik jaioa da, eta aita maite duenak beraren seme-alabak ere maite ditu. 2 Beraz, Jainkoa maitatu eta beraren aginduak betetzen baditugu, ziur dakigu Jainkoaren seme-alabak ere maite dituguna. 3 Izan ere, Jainkoa maitatzea haren aginduak betetzea da. Haren aginduak ez dira astunak, 4 Jainkoarengandik jaio den orok garaitu egiten baitu mundua. Eta munduaren gain garaipena ematen diguna gure sinesmena da. 5 Zeren, nork garaitzen du mundua, Jesus Jainkoaren Seme dela sinesten duenak baizik? 6 Jesu Kristo bataioko uraz eta heriotzako odolaz etorri zen; ez zen uraz bakarrik etorri, uraz eta odolaz baizik*. Eta Espiritua da horren testigantza egiten duena, Espiritua egia baita. 7 Hiru dira, bada, testigantza egiten dutenak*: 8 Espiritua, ura eta odola, eta hirurok bat datoz. 9 Gizakien testigantza onartzen baldin badugu, are indartsuagoa da Jainkoaren testigantza, eta Jainkoak bere Semearen alde egin du testigantza. 10 Jainkoaren Semearengan sinesten duenak bere baitan du testigantza hori; Jainkoari sinesten ez dionak, berriz, gezurti egiten du bera, ez baitu sinesten Jainkoak bere Semearen alde egin duen testigantza. 11 Hauxe da testigantza: Jainkoak betiko bizia eman digula, eta bere Semearen bidez eman ere. 12 Semea berekin duenak bizia du; Jainkoaren Semea ez duenak ez du bizirik. Azkena: konfiantza osoa 13 Zuei, Jainkoaren Semearengan sinetsi duzuenoi, idatzi dizkizuet gauza hauek, betiko bizia duzuela jakin dezazuen. 14 Konfiantza osoa dugu Jainkoarengana jotzeko, ongi baitakigu, bere nahiaren arabera zerbait eskatzen badiogu, entzun egiten digula. 15 Eta, gure eskariak entzuten dituela jakinik, ziur gaude eskuan daukagula eskatutako guztia. 16 Norbaitek, heriotzara ez daraman bekaturen bat egiten ikusten badu bere senidea, 366

egin beza otoitz eta Jainkoak bizia emango dio; heriotzara ez daraman bekatua egiten dutenei buruz diot hau. Izan ere, bada heriotzara daraman bekatua* ere, eta ez dut esaten horren alde eskatzeko. 17 Gaiztakeria oro bekatu da, baina bada heriotzara ez daraman bekaturik. 18 Badakigu Jainkoarengandik jaio denak ez duela bekatu egiten, Jainkoaren Semeak* zaintzen baitu, eta Gaiztoak ezin dio inolako kalterik egin. 19 Badakigu Jainkoarenak garela eta mundu osoa Gaiztoaren esku dagoela. 20 Badakigu Jainkoaren Semea etorri dena eta adimena eman diguna egiazko Jainkoa ezagutzeko. Egiazko Jainkoarekin bat eginik gaude, beraren Seme Jesu Kristorekin bat eginda egonik. Hauxe dugu egiazko Jainkoa* eta betiko bizia. 21 Seme-alabatxook, ibili kontuz idoloekin. \z

JOANEN BIGARREN GUTUNA Agurra 1 Nik, Jaunaren ikasle zahar honek, Jaunak aukeraturiko eliz elkarte horri eta eliztar guztioi* idazten dizuet. Egiaz maite zaituztet nik, eta nik ez ezik, bai eta egia ezagutzen duten guztiek ere, 2 guregan irauten duen eta betiko gurekin izango den egiarengatik. 3 Grazia, errukia eta bakea zuekin, Jainko Aitaren eta beronen Seme Jesu Kristoren partetik, 367

egiaz eta maitasunez. Elkar maitatu 4 Biziki poztu naiz jakitean zuen artean badirela egiaren arabera bizi direnak, Aitarengandik hartu dugun aginduari jarraituz*. 5 Eta orain, eliz elkarte agurgarri horri, arren eskatzen dizut elkar maita dezagula. Ez dizuet agindu berri bat idazten, hasieratik duguna bera baizik. 6 Eta maitasuna Jainkoaren aginduen arabera bizitzea da. Eta hasieratik entzun duzuen bezala, agindu hau da zuen jokabidea arautu behar duena. Kontuz antikristoekin 7 Engainatzaile asko sortu da munduan, Jesu Kristo egiazko gizon egin dela aitortzen ez duen asko. Hauek dira engainatzailea eta antikristoa. 8 Ibil zaitezte kontuz, gure lanaren fruitua* gal ez dezazuen, sari oparoa jaso dezazuen baizik. 9 Kristoren irakatsietan iraun gabe, aurrerago joan nahi duenak ez du Jainkoa berekin. Irakatsietan dirauenak, berriz, berekin ditu Aita eta Semea. 10 Norbait zuengana joan eta irakatsi hau ez badarama, ez onartu etxean, ez eta agurtu ere*; 11 halakoa agurtzen duena haren egintza gaiztoen partaide egiten da. Azken agurra 12 Zuei zer esanik asko dudan arren, ez dut paperez eta tintaz egin nahi. Zuengana joatea espero dut eta aurrez aurre hitzegitea; horrela poz bete-betea izango dugu elkarrekin. 13 Jainkoak aukeratu duen eta zure ahizpa den eliz elkarte honetako* kideek agurtzen zaituzte. \z

JOANEN HIRUGARREN GUTUNA Agurra 1 Nik, Jaunaren ikasle zahar honek zuri, Gaio* adiskide, egiaz maite zaitudan horri, 368

idazten dizut. 2 Adiskide maite, espirituz ongi doakizun bezala, beste gauza guztietan ere ongi joan dakizula eta osasuna izan dezazula. Gaio goratuz 3 Biziki poztu naiz, anaiek etorri eta zure jokabide leialaz hitz egin didatenean, egiaren arabera bizi zarela aitortuz. 4 Ezerk ez dit poz handiagorik ematen, nire seme-alabak egiaren arabera bizi direla entzuteak baino. 5 Adiskide maite, zintzo jokatzen duzu senideen* alde egiten duzun guztian, nahiz eta beraiek arrotz izan zuretzat. 6 Beraiek hitz egin dute gure eliz elkartearen aurrean zure harrera onaz. Ongi egingo duzu biderako behar dutena Jainkoari berari bezala ematen badiezu. 7 Zeren Kristorengatik* abiatu baitira, jentilengandik ezer ere hartu gabe. 8 Beraz, lagundu egin behar diegu horrelakoei, egiaren zerbitzuan berorien lankide bihur gaitezen. Diotrefes handizalea 9 Gutun txiki bat idatzia diot eliz elkarteari*, baina Diotrefesek, dena bere esku izan nahi duen horrek, ez du gure aginpidea onartzen. 10 Horregatik, joango naizenean, bere jokabidea aurpegiratuko diot, gure aurka gaizki-esaka ari baita; eta, hori gutxi bailitzan, senideak ere ez ditu onartzen, eta onartu nahi dituztenei eragotzi egiten die eta eliz elkartetik botatzen. 11 Adiskide maite, ez jarraitu jokabide txarrari, onari baizik. On egiten duena Jainkoarena da; gaizki egiten duenak, berriz, ez du Jainkoa ikusi. Demetrio zintzoa 12 Demetriori* buruz guztiek hitz egiten dute ongi, eta hark zabaltzen duen egiak ere beraren alde testigatzen du. Guk ere, bai, testigantza egiten dugu, eta badakizu gure testigantza egiazkoa dena. Azken agurra 13 Badut zuri zer esanik asko, baina ez dut tintaz eta lumaz egin nahi. 14 Aurki ikusiko zaitudala espero dut, eta aurrez aurre hitz egin ahal izango dugu. 15 Bakea zurekin. Adiskideek agur egiten dizute. Zuk ere agurtu adiskideak banan-banan. \z

JUDASEN GUTUNA Agurra 369

1 Nik, Judasek, Jesu Kristoren zerbitzari eta Santiagoren anaia honek, zuei idazten dizuet, federa deituak izan zaretenoi, Jainko Aitak maite eta Jesu Kristok zaintzen zaituztenoi. 2 Errukia, bakea eta maitasuna oparo izan ditzazuela. Gutunaren arrazoia: Sasimaisuak 3 Ene maiteok, gogo bizia nuen denoi dagokigun salbamenaz zuei idazteko; baina, orain, beharrak agindurik idazten dizuet eta arren eskatzen borroka egin dezazuela fedearen alde, Jainkoarenak direnei behin betiko eman zaien fedearen alde. 4 Izan ere, bada hor azpikeriaz sartu zaizuen zenbait, aspaldidanik Liburu Santuak kondenatutzat emana, jende sinesgabea. Gure Jainkoaren onginahia jokabide biziotsurako aitzakiatzat hartzen dute eta Jesu Kristo, gure Jaun eta Jabe bakarra, ukatzen. Iraganeko zigor-adibideak 5 Hau guztia ongi baino hobeki dakizuen arren, berriro gogoratu nahi dizuet. Jaunak*, Israel herria Egiptotik atera ondoren, galdu egin zituen sinetsi ez zutenak. 6 Aingeruak ere, beren maila gorde nahi ez eta zegokien tokitik alde egin zutenak, Jainkoak ilunpetan gorderik dauzka, katez betiko loturik, auzi-egun handiaren zain. 7 Sodomak eta Gomorrak eta inguruko hiriek ere, aingeruek bezala, lizunkeriara eta naturaren kontrako bizioetara emanak* zeudelako, betiko suaren zigorra jasan zuten, eta hor gelditu dira guztien eskarmenturako. Sasimaisuen aurka 8 Hala eta guztiz ere, zuen arteko horiek, beren ameskeriek liluraturik, beren gorputza kutsatzen dute, Jaunaren agintea gutxiesten eta maldizioak botatzen dituzte zerutar izakien* kontra. 9 Mikel goiaingeruak berak ere ez zuen horrelakorik egin: Moisesen gorpua nork eramango deabruarekin tirabiran zebilela, ez zen ausartu hari ezer iraingarririk esaten; <<Jaunak zigor zaitzala>> besterik ez zion esan*. 10 Horiek, berriz, ezagutzen ez dutena ere iraindu egiten dute, eta arrazoigabeko senez, animaliek bezala, ezagutzen dutena galbide gertatzen zaie. 11 Errukarriak horiek benetan! Kainen bidetik jo dute, diru-gosez Balaamen okerbidean sartu dira eta, Kore bezala, beren errebeldiagatik galdu. 12 Hori lotsa! Zuen elkarte-otorduetan jan-edanean jarduten dute lasai, beren buruak gizentzen. Haizeak daramatzan eurigabeko laino dira; udazkenean fruiturik ematen ez duten arbola, bi aldiz hilak, sustraitik atereak; 13 itsasoko olatu haserreak dira, beren lotsarien aparra botatzen dutenak; izar iheskorrak, betikotasun guztirako ilunpe beltzak zain dauzkatenak. 14 Horiei buruz iragarri zuen Henokek ere, Adamengandik hasi eta zazpigarren patriarkak, profezia hau*: <>. 16 Gaizki-esale dira, beti kexu, beren grinen arabera dabiltzanak; harrokeria besterik ez dute ahoan, eta beren probetxurako lausengatzen dute jendea.

370

Elkarteari oharpenak eta gomendioak 17 Zuek, ene maiteok, gogoratu Jesu Kristo gure Jaunaren apostoluek aurrez iragarria: 18 <>. 19 Zatiketak sortzen dituztenak dira horiek, giza mailan bakarrik bizi den jendea, Espirituak gidatu gabea. 20 Baina zuek, ene maiteok, jarrai ezazue zeuen bizitza sinesmen txit santuaren oinarri gainean eraikitzen. Egin otoitz Espiritu Santuaren eraginez; 21 zaudete tinko Jainkoaren maitasunean, betiko bizitza emango dizuen Jesu Kristo gure Jaunaren errukiaren zain. 22 Erruki zaitezte zalantzan dabiltzanez; 23 salba itzazue, sutatik ateraz; gainerakoez izan erruki, baina kontu handiz, beren jokabide txarraz kutsatu duten jantzia bera ere gorrotatuz*. Azkena: Aintza Jainko bakarrari 24 Bekatuan erortzetik gorde eta bere presentzia aintzatsuan akatsik gabe eta pozez beterik agerrarazi zaitzaketenari, 25 gure salbatzaile den Jainko bakarrari, Jesu Kristo gure Jaunaren bitartez, aintza, handitasuna, ahalmena eta agintea betidanik, orain eta beti. Amen. \z

371

APOKALIPSIA Hitzaurrea 1,1 Hau da Jainkoak Jesu Kristori egin zion agerpena*, honek bere zerbitzariei laster gertatuko dena erakuts ziezaien. Bere aingerua bidaliz jakinarazi zion Joan bere zerbitzariari. 2 Eta honek aitortzen du ikusitako guztia Jainkoaren mezua dela, Jesu Kristok baieztatua. 3 Zorionekoak* mezu profetiko hau irakurri eta entzuten dutenak, eta bertan idatziari jaramon egiten diotenak, beteko den garaia hurbil baitago! Zazpi eliz elkarteei agurra 4 Nik, Joanek, Asiako probintziako* zazpi eliz elkarteei: grazia eta bakea zuei Jainkoaren --den, zen eta etortzekoa denaren-- partetik eta beraren tronuaren aurrean dauden zazpi espirituen partetik; 5 bai eta Jesu Kristoren partetik ere, testigu leial, hilen artetik lehenengo piztu eta lurreko erregeen buruzagi denaren partetik. Maite gaituenari eta bere odolaz geure bekatuetatik askatu gintuenari, 6 Jainkoarentzat, bere Aitarentzat, errege-herri eta apaiz egin gaituenari, aintza eta agintea menderen mendetan. Amen. 7 Hara, hodei artean dator! Guztiek ikusiko dute, bai eta zulatu zutenek ere, eta lurreko arraza guztiek hileta-negarra egingo dute harengatik. Bai. Amen. 8 <>. DAGOENEKO BADENA (1,9--3,22) Jesus piztua ikusi 9 Ni, Joan, zuen anaia eta Jesusen maitasunagatik atsekabean eta erreinuaren itxaropen iraunkorrean zuen kideko naizen hau, Patmos* izeneko uhartean nengoen erbesteratua Jainkoaren hitzarengatik eta Jesusen testigantza egiteagatik. 10 Jaunaren egunean* Espirituak hartu ninduen, eta neure ostean ahots handia entzun nuen turuta-hotsa bezalakoa. 11 Hau zioen: <>. 12 Atzera begiratu nuen, mintzo zitzaidan ahots hura norena ote zen ikusteko eta, itzultzean, urrezko zazpi argimutil ikusi nituen, 13 eta argimutilen erdian gizaseme antzeko bat, soineko luzez jantzia, bularpea urrezko gerrikoz lotua*. 14 Haren buruko ilea zuria zen, 372

artilea eta elurra bezalakoa, begiak sugarra bezalakoak*, 15 oinak labean garbituriko brontze goriaren antzekoak, haren ahotsa ur handiena bezalako burrunba. 16 Zazpi izar zituen eskuineko eskuan eta aho-biko ezpata zorrotza ateratzen zitzaion ahotik; aurpegia eguzkia indarrik handienean bezain argitsu zuen. 17 Hura ikustean, hila bezala erori nintzaion oinetan. Berak eskuineko eskua gainean jarri zidan, esanez: <<Ez izan beldur! Neu naiz lehena eta azkena, 18 bizi dena; hilik egon nintzen, baina orain bizirik nago menderen mendetan, eta neure menpe ditut Herio eta Hilen Egoitza*. 19 Idatz ezazu, beraz, ikusi duzuna: orain dena eta gero izango dena*. 20 Hona nire eskuineko eskuan ikusi dituzun zazpi izarren eta urrezko zazpi argimutilen esanahia: zazpi izarrak zazpi eliz elkarteen aingeruak* dira, eta zazpi argimutilak zazpi eliz elkarteak>>. Efesoko eliz elkarteari 2,1 Idatz iezaiozu Efesoko eliz elkartearen aingeruari: Hona zer dioen zazpi izarrak bere eskuineko eskuan dauzkanak, urrezko zazpi argimutilen erdian dabilenak: 2 Ezagun-ezagunak ditut zure egintzak, zure lanbide neketsua eta eramanpena*. Badakit ezin duzula jende gaiztoa jasan, eta,benetan apostolu izan gabe, beren buruak apostolutzat zituztenak aztertu eta gezurtitzat utzi dituzula. 3 Baduzu eramanpenik eta niregatik nekeak jasan dituzu, etsi gabe. 4 Baina zure aurka badut zerbait: galdu egin duzula hasierako maitasuna*. 5 Hartu gogoan, beraz, nondik erori zaren; damu zaitez, eta itzuli lehengo jokabidera. Bestela, zuregana joan eta bere lekutik kendu egingo dut zure argimutila. 6 Halere, hau duzu zeure alde: nik ere gorroto ditudan nikolaiten* egintzak gorroto dituzula. 7 Ulertzeko gauza denak uler beza Espirituak eliz elkarteei esaten diena. Garaileari, Jainkoaren paradisuan dagoen bizi-arbolako fruituetatik emango diot jaten. Esmirnako eliz elkarteari 8 Idatz iezaiozu Esmirnako eliz elkartearen aingeruari: Hona zer dioen lehenak eta azkenak, hila zegoenak eta bizira itzuli zenak: 9 Ezagun-ezagunak ditut zure atsekabea eta pobretasuna; halere, aberats zara. Badakit nola iraintzen zaituzten, judu direla esan arren Satanasen elkarte* besterik ez diren horiek. 10 Ez izan beldur jasan behar izango duzunaz; hara, zuetariko batzuk kartzelara botako ditu deabruak, zuek probatzeko, eta apur batez* atsekabetuak izango zarete. Izan zaitezte leial heriotzaraino eta garaipen-koroa, betiko bizia, emango dizuet. 11 Ulertzeko gauza denak uler beza Espirituak eliz elkarteei esaten diena. Garaileak ez du bigarren heriotzaren zigorrik jasango. Pergamoko eliz elkarteari 12 Idatz iezaiozu Pergamoko eliz elkartearen aingeruari: Hona zer dioen aho-biko ezpata zorrotza duenak: 13 Badakit ongi non bizi zaren: Satanasek bere tronua duen lekuan. Nirekiko leial iraun duzu, eta ez duzu ukatu nireganako fedea, ez eta Antipas nire lekuko leiala zuen artean, Satanas bizi den toki horretan, hil zuten egunetan ere. 14 Badut, ordea, zertxobait zure aurka: hor dituzula zeurekin Balaamen irakatsiei jarraitzen dieten batzuk; hark irakasten zion Balak-i israeldarrak nola erorarazi bekatuan, 373

sasijainkoei eskainiriko haragia jatera eta Jainkoarekiko desleial izatera* bultzatuz. 15 Era berean, zuk ere badituzu nikolaiten irakatsiei jarraitzen dieten batzuk. 16 Damu zaitez, beraz; bestela, zuregana joango naiz laster eta horien aurka borroka egingo dut neure ahoko ezpataz. 17 Ulertzeko gauza denak uler beza Espirituak eliz elkarteei esaten diena. Garaileari mana ezkutua emanen diot, eta harritxo txuri bat* ere bai, eta harritxoan izen berri bat idatzia, hartzen duenak bakarrik ezagutuko duena. Tiatirako eliz elkarteari 18 Idatz iezaiozu Tiatirako eliz elkartearen aingeruari: Hona zer dioen Jainkoaren Semeak, begiak sugarra bezalako eta oinak brontze goriaren antzeko dituenak: 19 Ezagun-ezagunak ditut zure egintzak, zure maitasuna, fedea, zerbitzugintza eta eramanpena; zure azken egintzak lehenengoak baino ere bikainagoak dira. 20 Baina badut zerbait zure aurka: bere burua profetesatzat duen Jezabel* horri utzi egiten diozula bere irakatsiekin nire zerbitzariak engainatzen, Jainkoarekiko desleial izan eta sasijainkoei eskainiriko haragia jatera bultzatuz. 21 Astia eman diot damu dadin, baina ez dio bere desleialkeriari uko egin nahi izan. 22 Hara, gaixotasun larria bidaliko diot berari, eta atsekabe handia berarekin desleialkerian bat egin dutenei, jokabidez aldatzen ez badira. 23 Haren jarraitzaileak heriotzaz joko ditut, eta jakingo dute eliz elkarte guztiek ni naizela buru-bihotzak ikertzen dituena eta zuetako bakoitzari bere egintzen arabera emango diena. 24 Zuek, ordea, Tiatirako besteok, ez duzue onartu doktrina hori eta ez duzue ezagutu <<Satanasen barrunbeak>>* deitzen duten hori. Zuei ez dizuet beste zamarik leporatzen; 25 eutsi kementsu orain duzuenari, ni itzuli arte. 26 Garaileari, nire nahia egiten azkeneraino irauten duenari, agintea emango diot nazioen gain, 27-28 nik neure Aitarengandik hartu dudan agintea; burdinazko makilaz gobernatuko ditu, buztinezko ontzia bezala puskatuko. Gainera, goizeko artizarra* emango diot. 29 Ulertzeko gauza denak uler beza Espirituak eliz elkarteei esaten diena. Sardesko eliz elkarteari 3,1 Idatz iezaiozu Sardesko eliz elkartearen aingeruari: Hona zer dioen Jainkoaren zazpi espirituak eta zazpi izarrak dituenak: Ezagun-ezagunak ditut zure egintzak; bizi denaren itxura duzu, baina hilik zaude. 2 Zaude erne, eta indarberri ezazu oraindik bizirik daukazuna*, erabat hil baino lehen. Zure jokabidea nire Jainkoaren aurrean behar bezain ona ez dela ikusi dut. 3 Oroit zaitez nola entzun eta onartu duzun mezua: euts iezaiozu, aldatu jokabidea. Zeren, erne ez bazaude, lapurra bezala etorriko bainaiz, gutxien espero duzun orduan etorriko ere. 4 Baina badituzu Sardesen beren jantziak zikindu ez dituzten batzuk. Nirekin ibiliko dira zuriz jantzirik, merezi baitute. 5 Garailea zuriz jantziko dute*, eta ez dut kenduko haren izena biziaren liburutik; eta haren alde aterako naiz neure Aitaren eta honen aingeruen aurrean. 6 Ulertzeko gauza denak uler beza Espirituak eliz elkarteei esaten diena. Filadelfiako eliz elkarteari 7 Idatz iezaiozu Filadelfiako eliz elkartearen aingeruari: Hona zer dioen santuak, 374

egiazkoak, Daviden erreinuko giltza* duenak --hark irekia ezin du inork itxi, eta hark itxia ezin inork ireki--: 8 Ezagun-ezagunak ditut zure egintzak, eta inork itxi ezin duen atea utzi dut zure aurrean zabalik. Indar handirik ez duzun arren, onartu duzu nire mezua eta ez duzu ukatu nire izena. 9 Horra, Satanasen elkarteko* batzuk emango dizkizut nik eskura, judu direla esan arren gezurrontzi huts direnetariko batzuk; zure oinetan ahozpez jartzera behartuko ditut, maite zaitudala jakin dezaten. 10 Iraunkor izateko nire agindua gorde duzulako, nik ere gordeko zaitut, lurreko bizilagunak probatzeko mundu osora iristear dagoen probaldikoan. 11 Laster nator. Eutsi daukazunari, zeure garaipen-koroa inork ere ken ez diezazun. 12 Garailea neure Jainkoaren tenpluko zutabe egingo dut, eta ez da gehiago handik irtengo; neure Jainkoaren izena eta neure izen berria idatziko ditut harengan; bai eta neure Jainkoaren hiriaren izena ere, zerutik, nire Jainkoarengandik, jaisten den Jerusalem berriaren izena. 13 Ulertzeko gauza denak uler beza Espirituak eliz elkarteei esaten diena. Laodizeako eliz elkarteari 14 Idatz iezaiozu Laodizeako eliz elkartearen aingeruari. Hona zer dioen Amen-ek*, testigu leial eta egiazkoak, Jainkoak egindakoen sorburuak: 15 Ezagun-ezagunak ditut zure egintzak. Ez zara hotz, ez bero. Ai hotz edo bero bazina! 16 Baina epel zarelako eta ez bero, ez hotz, botagura emateraino nazkatzen nauzu. 17 Hau diozu: <>; eta ez dakizu gizarajoa zarena, errukarri eta behartsua, itsu eta biluzik zaudena. 18 Aholku hau ematen dizut: eros iezadazu zeuretzat sutan garbituriko urrea, aberats zaitezen, eta soineko zuriak zeure burua janzteko, larrugorri lotsagarritan ager ez zaitezen; erosi kolirioa begietan emateko, ikus dezazun. 19 Maite ditudanei egiten diet agiraka nik eta horiek zentzarazten ditut; izan, beraz, sutsu eta aldatu jokabidez. 20 Hara, atean nauzu deika; norbaitek nire ahotsa entzuten badu eta atea ireki, harenean sartuko naiz eta elkarrekin afalduko dugu. 21 Garailea neurekin eseraraziko dut neure tronuan, neu ere garaile izan eta neure Aitarekin beronen tronuan eseri naizen bezala. 22 Ulertzeko gauza denak uler beza Espirituak eliz elkarteei esaten diena. GEROAGO GERTATZEKOA (4,1--22,21) Jainkoaren tronua 4,1 Ondoren, ikuskari bat izan nuen. Irekitako ate bat ikusi nuen zeruan, eta lehen mintzatua zitzaidan turuta-hotsa bezalako ahotsak esan zuen: <>. 2 Bat-batean, Espirituak hartu ninduen. Tronu bat ikusi nuen zeruan eta tronuan norbait eseria*. 3 Tronuan eseriak jaspe eta kornalina harrien itxura zuen, eta tronuaren inguruan esmeralda antzeko ortzadarra* zegoen. 4 Tronuaren inguruan hogeita lau aulki zeuden, eta aulkietan eseriak hogeita lau zahar*, jantzi zuriak soinean eta urrezko koroak buruan zituztela. 5 Tronutik tximistak, danbatekoak eta trumoiak ateratzen ziren; aulkiaren aurrean zazpi argi-zuzi zeuden sutan, Jainkoaren zazpi espirituak adierazten zituztenak, 6 eta 375

aulkiaren aurrean itsaso antzeko zerbait hedatzen zen, kristala bezain gardena. Tronuaren erdian eta inguruan lau izaki bizidun zeuden, begiz beteak atzetik eta aurretik*. 7 Lehen izakia lehoi antzekoa zen; bigarrena zezen antzekoa; hirugarrenak gizaki antzeko aurpegia zuen, eta laugarrena hegaz doan arrano antzekoa zen. 8 Lau izakiok seina hego zituzten, begiz beteak kanpotik eta barrutik. Gau eta egun honela ari dira etengabe: <<Santu, santu, santua Jauna, Jainko ahalguztiduna, zena, dena eta etortzekoa>>. 9 Eta izakiek tronuan eseria dagoenari, menderen mendetan bizi denari, aintza, ohorea eta esker ona ematen dioten bakoitzean, 10 hogeita lau zaharrak tronuan eseria dagoenaren aurrean ahozpezten dira, menderen mendetan bizi dena adoratzen dute eta beren koroak tronuaren aurrera botatzen, esanez: 11 <>. Zazpi zigiluz jotako liburua 5,1 Tronuan eseria dagoenaren eskuineko eskuan erroilu moduko idazki bat ikusi nuen, bi aldeetatik idatzia* eta zazpi zigiluz joa. 2 Eta aingeru ahaltsu bat ikusi nuen, ahots handiz hots egiten: <> 3 Eta ez zen inor ez zeruan, ez lurrean, ez lur azpian liburua ireki eta irakur zezakeenik. 4 Ni negar eta negar ari nintzen, liburua irekitzeko eta irakurtzeko inor ere agertu ez zelako. 5 Orduan, zaharretariko batek esan zidan: <<Ez egin negarrik; hara, Judaren leinuko lehoiak, Daviden kimuak* eskuratu du garaipena, eta beronek irekiko ditu liburua eta zazpi zigiluak>>. 6 Orduan, tronuaren erdian eta lau izaki bizidunen eta zaharren erdian, Bildots bat ikusi nuen; zutik zegoen eta lepo eginaren ezaugarriak zituen: zazpi adar eta zazpi begi* zituen, hau da, Jainkoak lur osora bidaliak dituen zazpi espirituak. 7 Hurbildu eta tronuan eseria dagoenaren eskuineko eskutik liburua hartu zuen. 8 Liburua hartu zuenean, lau izakiak eta hogeita lau zaharrak Bildotsaren aurrean ahozpeztu ziren. Zitara bana zuten eta intsentsuz beteriko urrezko ontziak, Jainkoarenak direnen otoitzen adierazgarri. 9 Eta kantu berri hau abesten zuten: <
eta nazio guztietako gizon-emakumeak; 10 eta gure Jainkoarentzat errege-herri eta apaiz egin dituzu, eta lur osoan errege izango dira*>>. 11 Gero, ikuskarian, tronu, izaki eta zaharren inguruan zeuden aingeru askoren ahotsa entzun nuen. Milaka eta milioika ziren, 12 eta ozenki zioten: <>. 13 Eta zeruan, lur gainean, lur azpian eta itsasoan dauden sorkari guztiei, hau esaten entzun nien: <>. 14 Lau izaki bizidunek <> erantzun zuten, eta zaharrek ahozpeztu eta gurtu egin zuten. Bildotsak zigiluak ireki 6,1 Gero, Bildotsak zazpi zigiluetarik lehena ireki zuela ikusi nuen, eta lau izaki bizidunetatik lehenengoak trumoi antzeko ahotsez hau esaten zuela entzun nuen: <>. 2 Begiratu eta zaldi zuri bat ikusi nuen. Zaldiaren gainekoak uztaia zeukan; Jainkoak koroa eman zion, eta hura, beti garaile, berriro ere garaitzera atera zen. 3 Bildotsak bigarren zigilua ireki zuenean, bigarren izakiak hau esaten zuela entzun nuen: <>. 4 Beste zaldi bat, gorria, atera zen; haren gainekoari Jainkoak ezpata handi bat eman zion eta lurretik bakea kentzeko ahalmena, horrela gizakiek elkar hil zezaten. 5 Bildotsak hirugarren zigilua ireki zuenean, hirugarren izakiak hau esaten zuela entzun nuen: <>. Begiratu eta zaldi beltz bat ikusi nuen. Haren gainekoak balantza bat zuen eskuan, 6 eta ahots antzeko bat entzun nuen lau izakien artean esaten: <>. 7 Bildotsak laugarren zigilua ireki zuenean, laugarren izakiaren ahotsa entzun nuen hau esaten: <>. 8 Begiratu eta zaldi horixka bat ikusi nuen. Gainekoak Herio zuen izena, eta bere erreinukoek jarraitzen zioten. Lurraren laurdenaren gain ahalmena eman zion Jainkoak, ezpata, gosete, heriotza eta lurreko piztien bitartez jendea hiltzeko. 9 Bildotsak bosgarren zigilua ireki zuenean, Jainkoaren mezuarengatik eta eman 377

zuten testigantzagatik hildakoak ikusi nituen aldare azpian bizirik*. 10 Ozenki egiten zuten deiadarka, esanez: <> 11 Orduan, bakoitzari jantzi zuri bana eman eta oraino apur batez itxaroteko esan zien Jainkoak, harik eta beraiek bezala hilko zituzten zerbitzukide eta senideen kopurua osatu arte. 12 Gero, Bildotsak seigarren zigilua ireki zuenean, lurrikara* izugarria gertatzen zela ikusi nuen. Eguzkia zurda-oihala bezain beltz jarri zen eta ilargia odola bezain gorri; 13 zeruko izarrak lurrera erori ziren, haize zakarrak astintzean heldu baino lehen pikuondoari pikuak erortzen zaizkion bezala; 14 zerua bildu egin zen pergaminoa biltzen den bezala, eta mendiak eta uharteak oro beren lekutik aldatu ziren; 15 lurreko erregeak, handiki eta buruzagiak, aberats eta indartsuak, eta gizaki oro, esklabo nahiz libre, hartzulo eta mendiko haitzarteetan ezkutatu ziren. 16 Eta honela esaten zieten mendi eta harkaitzei: <<Eror zaitezte gure gainera eta ezkuta gaitzazue tronuan eseria dagoenaren aurretik eta Bildotsaren haserretik. 17 Iritsi baita haren haserrearen egun handia, eta nor egon zutik?>> Ehun eta berrogeita lau mila zigilatuak 7,1 Ondoren, lau aingeru ikusi nituen lurraren lau ertzetan zutik, lurreko lau haizeei eusten, haizeak jo ez zezan ez lurrean, ez itsasoan, ez eta zuhaitzetan ere. 2 Beste aingeru bat ikusi nuen ekialdetik igotzen, Jainko biziaren zigilua* zuelarik, eta ozenki egin zien deiadar lurra eta itsasoa hondatzeko ahalmena eman zitzaien lau aingeruei, 3 esanez: <<Ez hondatu lurra, ez itsasoa, ez eta zuhaitzak ere, harik eta gure Jainkoaren zerbitzariak bekokian zigiluz markatu arte>>. 4 Zigiluz markatuak zenbat ziren entzun nuen: ehun eta berrogeita lau mila*, israeldar leinu guztietarik hartuak: 5 Judaren leinutik hamabi mila zigilatu; Rubenen leinutik hamabi mila; Gaden leinutik hamabi mila; 6 Aserren leinutik hamabi mila; Neftaliren leinutik hamabi mila; Manasesen leinutik hamabi mila; 7 Simeonen leinutik hamabi mila; Lebiren leinutik hamabi mila; Isakarren leinutik hamabi mila; 8 Zabulonen leinutik hamabi mila; Joseren leinutik hamabi mila; Benjaminen leinutik hamabi mila zigilatu. Hautaturiko gizatalde handia 9 Ondoren, gizatalde handi bat ikusi nuen, inork kontaezin ahalakoa; nazio, arraza, herri eta hizkuntza guztietako jendea zegoen, tronuaren eta Bildotsaren aurrean zutik, soineko zuriz jantziak eta palmadarrak eskuetan. 10 Eta ahots handiz egiten zuten deiadar:

378

<>. 11 Tronu, zahar eta lau izaki bizidunen inguruan zutik zeuden aingeru guztiak ahozpeztu egin ziren tronuaren aurrean eta Jainkoa adoratu zuten, 12 esanez: <>. 13 Orduan, zaharretako bat mintzatu zitzaidan, esanez: --Soineko zuriz jantziak dauden horiek, nortzuk dira eta nondik datoz? 14 Nik erantzun nion: --Ene Jauna, zeuk jakingo duzu. Hark esan zidan: --Larrialdi handitik* datozenak dira horiek; beren soinekoak Bildotsaren odolean garbitu dituzte eta zuritu. 15 Horregatik, Jainkoaren tronu aurrean daude, gau eta egun hura bere tenpluan zerbitzatzen, eta tronuan eseria dagoena horiekin biziko da. 16 Ez dira gehiago gose, ez egarri izango, eta ez ditu eguzkiak, ez sargoriak joko, 17 tronuaren erdian dagoen Bildotsak bazkatuko baititu eta ur biziko iturburuetara gidatuko; begietako malko guztiak xukatuko dizkie Jainkoak. Zazpigarren zigilua. Jainko-herriaren otoitzak 8,1 Bildotsak zazpigarren zigilua ireki zuenean, isiltasuna egin zen zeruan ordu erdi batez edo*. 2 Gero, Jainkoaren aurrean zutik zeuden zazpi aingeruak ikusi nituen; eta Jainkoak zazpi turuta* eman zizkien. 3 Etorri zen, orduan, beste aingeru bat eta aldare ondoan gelditu zen; urrezko intsentsu-ontzi bat zeraman, eta usainki asko eman zioten, tronu aurrean zegoen urrezko aldare gainean Jainko-herriaren otoitzekin batera eskaintzeko. 4 Eta aingeruaren eskutik Jainkoaren aurrera igo zen intsentsuaren kea, Jainko-herriaren otoitzekin batera. 5 Ondoren, aingeruak intsentsu-ontzia hartu, aldareko su-txingarrez bete eta lurrera bota zuen. Berehala, trumoiak, danbatekoak, tximistak eta lurrikara izan ziren. Lehenbiziko lau turutak 6 Zazpi turutak zituzten zazpi aingeruak jotzeko prest jarri ziren. 7 Jo zuen turuta lehenengo aingeruak, eta kazkabarra eta sua erori ziren lurrera, odolez nahasiak: lurraren herena, zuhaitzen herena eta belar heze guztia kiskalirik gelditu ziren. 8 Jo zuen turuta bigarren aingeruak, eta sutan dagoen mendi handi bat bezalako zerbait itsasora amildu zen: itsasoaren herena odol bihurtu zen. 9 Itsasoan bizi diren sorkarien herena hil egin zen, eta itsasontzien herena suntsitu. 10 Jo zuen turuta hirugarren aingeruak, eta zerutik izar handi bat jausi zen, zuzia 379

bezala sutan, eta ibai eta iturri guztien heren baten gainera jausi zen. 11 Izarrak asentsiobelar* du izena; uren herena asentsio-belarra bezain mingots bihurtu zen, eta gizon-emakume asko hil zen ur haiek edateagatik. 12 Jo zuen turuta laugarren aingeruak, eta eguzkiaren herena eta ilargiaren herena eta izarren herena kolpatu zituen: hauen herena ilundu egin zen, eta bai egunak, bai gauak beren argiaren herena galdu zuten. 13 Gero, arrano bat ikusi nuen hegan zeru goien erdian, orroa handiz esaten: <> Bosgarren turuta. Matxinsaltoen izurria 9,1 Jo zuen turuta bosgarren aingeruak, eta izar bat ikusi nuen zerutik lurrera eroria. Izarrari leize-zuloko giltza* eman zioten, 2 eta leize-zuloa ireki zuen: kea atera zen bertatik, labe handi batetik bezala, eta keaz eguzkia eta airea ilundu egin ziren. 3 Ke artetik matxinsaltoak* erori ziren lurrera, eta lurreko eskorpioiena bezalako ahalmena eman zitzaien. 4 Lurreko belarra, barazkiak eta zuhaitzak ez hondatzeko agindua eman zitzaien, baizik eta zigiluaren marka bekokian ez zeramaten gizakiak bakarrik jotzeko. 5 Ez zitzaien hiltzeko baimenik eman, baina bai bost hilabetez* oinazetzekoa. Horiek emandako oinazea eskorpioien ziztadarena bezalakoa da. 6 Egun haietan gizakiak heriotzaren bila ibiliko dira, baina ez dute aurkituko; hil nahiko dute, baina heriotzak ihes egingo die. 7 Gudurako prest dauden zaldien itxura zuten matxinsaltoek; buruan urrezkoak bezalako koroak zeramatzaten; aurpegiak giza itxurakoak zituzten, 8 ile-adatsa emakumeena bezalakoa, eta hortzak lehoiarenak bezalakoak; 9 burdinazkoak bezalako bularrekoak zituzten, eta hegal-hotsa gudura zalapartaka doazen zalgurdi askoren zarata bezalakoa zen; 10 eskorpioiek bezalako isatsak zituzten, eztenez hornituak: eta isatsekin gizon-emakumeak bost hilabetez hondatzeko ahalmena zuten. 11 Matxinsaltoek leizeko aingerua zuten errege, hebreeraz Abadon eta grekoz Apolion deritzana (hau da, Suntsitzailea). 12 Iragan da lehen zoritxarra! Baina beste bi falta dira oraindik. Seigarren turuta. Zaldi eta zaldizko hondatzaileak 13 Jo zuen turuta seigarren aingeruak, eta Jainkoaren aurrean dagoen urrezko aldarearen lau ertzetatik ateratzen zen ahotsa entzun nuen. 14 Honela ziotsan turuta zeukan seigarren aingeruari: <>. 15 Aske utzi zituzten lau aingeruak: prest zeuden hilabete, egun, ordu eta une hartan gizon-emakumeen herena hiltzeko. 16 Zaldizko gudariak berrehun milioi zirela entzun nuen. 17 Ikuskarian honelaxe ikusi nituen zaldiak eta zaldizkoak: haien bularrekoak, batzuk sua bezain gorriak ziren, beste batzuk hiazintoa bezain urdinak eta beste batzuk sufrea bezain horiak; zaldien buruak lehoienak bezalakoak ziren, eta ahoetatik sua, kea eta sufrea ateratzen zitzaizkien. 18 Gizakien herena hil zen hiru zigor hauengatik --ahotik zerien su, ke eta sufrearengatik, alegia--. 19 Zaldiek ahoan eta isatsetan zuten suntsitzeko ahalmena; isatsak suge-itxurakoak eta burudunak zituzten, eta haien bidez hondatzen zuten. 20 Halere, gainerako gizon-emakumeek, zigor hauek jo gabeek, ez zuten beren jokabidea aldatu: ez zioten utzi deabruei kultu emateari, ez eta ikusteko, entzuteko eta ibiltzeko gauza ez diren 380

urrezko, zilarrezko, brontzezko, harrizko eta zurezko idoloak gurtzeari ere; 21 beren giza hilketez, sorginkeriez, lizunkeriez eta lapurretez ere ez ziren damutu. Aingeruaren zina eta liburuxka 10,1 Beste aingeru ahaltsu bat ikusi nuen zerutik jaisten, hodeiz inguratua: ortzadarra zuen buru inguruan, aurpegia eguzkia bezain distiratsua eta zangoak suzko habeak bezalakoak. 2 Eskuan liburuxka bat zuen irekia. Eskuineko oina itsas gainean ezarri zuen eta ezkerrekoa lehorrean, 3 eta deiadar handia egin zuen, lehoiaren orroa bezalakoa. Deiadar egin zuenean, zazpi trumoik jo zuten burrunba. 4 Zazpi trumoiek hitz egin zutenean, idaztera nindoan, baina ahots bat entzun nuen zerutik esaten: <>. 5 Orduan, itsas gainean eta lehorrean zutik ikusia nuen aingeruak, eskuineko eskua zerurantz jaso 6 eta, menderen mendetan bizi denarengatik, zeru, lur, itsaso eta berauetan dagoen guztiaren egileagatik, zin eginez, esan zuen: <<Epea ez da gehiago luzatuko. 7 Zazpigarren aingerua turuta jotzen hastean, Jainkoak bere asmo ezkutua beteko du, bere zerbitzari profetei iragarri zien bezala>>. 8 Zerutik entzuna nuen ahotsak berriro hitz egin eta esan zidan: <>. 9 Joan nintzen aingeruagana eta liburuxka emateko esan nion. Hark esan zidan: <>. 10 Hartu nuen liburuxka aingeruaren eskutik eta irentsi egin nuen. Ahoan ezti gozoa bezala gertatu zitzaidan, baina, jan nuenean, sabela garraztu zidan*. 11 Orduan, esan zidaten: <>. Bi testiguak 11,1 Ondoren, neurtzeko kanabera eman zidaten, makila baten antzekoa, esanez: <<Jaiki eta neur itzazu Jainkoaren tenplua eta aldarea, eta zenbatu bertan kultu egiten ari direnak. 2 Utzi, ordea, neurtu gabe tenpluaren kanpoko ataria, jentilei eman baitzaie; hauek hankapean erabiliko dute Jerusalem hiri santua berrogeita bi hilabetez*. 3 Orduan, neure bi testiguak* bidaliko ditut dolu-jantziz estalirik, mila berrehun eta hirurogei egunez profetiza dezaten>>. 4 Horiek dira lurraren Jaunaren aurrean zutik dauden bi olibondoak eta bi argimutilak*. 5 Norbaitek hondatu nahi baditu, sua aterako da haien ahotik eta etsaiak kiskaliko ditu; horrelaxe hilko da beroriek hondatu nahi dituen oro. 6 Hauek zerua ixteko ahalmena dute, profetizatzen ari izango diren garaian euririk egin ez dezan; ura odol bihurtzeko ahalmena ere badute, eta nahi duten guztietan lurra edozein izurriz zigortzekoa ere bai. 7 Baina, beren testigantza amaitzean, leizetik igoko den piztiak borroka egingo die, menperatu eta hil egingo ditu. 8 Haien gorpuak irudizko hizkeran Sodoma nahiz Egipto deritzan hiri handiko plazan* geldituko dira, haien Jauna ere gurutziltzatu zuten leku berean. 9 Herri, arraza, hizkuntza eta nazio guztietako jendea etorriko da hiru egun eta erdiz gorpuak ikustera eta ez du utziko haiei lur ematen. 10 Lurreko bizilagunek poztu eta festa egingo dute haien kontura, elkarri 381

eskuerakutsiak eginez, profeta biok samin larria sortzen baitzieten lurreko bizilagunei. 11 Hiru egun eta erdiak igaro ondoren, ordea, Jainkoak bidalitako bizi-arnasa bi testiguen baitan sartu zen, zutik jarri ziren, eta beldur handiak hartu zituen begira zeudenak. 12 Orduan, ahots handia entzun nuen zerutik haiei esaten: <>. Eta zerura igo ziren hodei batean, etsaien begi aurrean. 13 Une hartantxe, lurrikara handia izan zen eta hiriaren hamarreko bat erori zen; lurrikaran zazpi mila lagun* hil ziren, eta gainerakoek, beldurrez beterik, zeruko Jainkoa goretsi zuten. 14 Iragan da bigarren zoritxarra! Baina laster etorriko da hirugarrena. Zazpigarren turuta. Hogeita lau zaharrak 15 Jo zuen turuta zazpigarren aingeruak, eta ahots handiak entzun ziren zeruan, esanez: <>. 16 Eta beren aintzazko aulkietan eseririk Jainkoaren aurrean zeuden hogeita lau zaharrek, ahozpezturik, Jainkoa gurtu zuten, 17 esanez: <<Eskerrak zuri, Jauna, Jainko ahalguztiduna, zarena eta zinena, zeure indar handia hartu eta errege izaten hasi zarelako. 18 Haserretu egin ziren herriak, baina iritsi da zure haserrea, eta hilak epaitzeko garaia; etorri da zure zerbitzari profetei, fededunei eta zure izenari begirune diotenei, txiki nahiz handi, saria emateko garaia, eta lurra hondatzen dutenak hondatzeko garaia>>. 19 Orduan, Jainkoaren tenplua ireki zen zeruan eta haren itun-kutxa agertu zen tenpluan. Berehala tximistak, danbatekoak, trumoiak, lurrikara eta harri-erauntsi handia izan ziren. Emakumea eta herensuge gorria 12,1 Seinale handi bat agertu zen zeruan: emakume bat, eguzkiz jantzia, ilargia oinazpian eta hamabi izarreko* koroa buruan. 2 Haurdun zegoen, eta erdiminez eta haurgintzako oinazez garrasika ari zen. 3 Beste seinale bat agertu zen zeruan: herensuge gorri handi bat*, zazpi buru eta hamar adar zituena, eta buruetan koroa bana. 4 Bere isatsez zeruko izarren herena herrestan hartu eta lurrera jaurtiki zuen. 382

Herensugea, haurra izateko zegoen emakumearen aitzinean gelditu zen, jaio bezain laster semea irensteko. 5 Emakumeak semea izan zuen, herri guztiak burdinazko makilaz gobernatuko zituena. Semea hartu eta Jainkoaren tronuraino eraman zuten. 6 Emakumeak, berriz, basamortura egin zuen ihes; han bazter bat prestatua zion Jainkoak, mila berrehun eta hirurogei egunez* bertan bizi zedin. 7 Ondoren, gudua izan zen zeruan: Mikel* eta beronen aingeruak herensugearen aurka. Herensugea eta beronen aingeruak gogor borrokatu ziren, 8 baina ezin izan zuten garaitu, eta aurrerantzean zeruan ez zen tokirik izan haientzat. 9 Bota egin zuten, beraz, herensuge handia, antzinako sugea, deabru eta Satanas deritzana, mundu guztia engainatzen duena; lurrera bota zuten bere aingeruekin batera. 10 Orduan, ahots handia entzun nuen zeruan esaten: <>. 13 Herensugea, lurrera bota zutela ikustean, semea izan zuen emakumeari jarraika hasi zitzaion. 14 Baina bi arrano-hego handi eman zizkioten emakumeari hegan basamortura joan zedin, han, sugearengandik urrun, hiru urte eta erdiz* bizitzeko prestatua zuen tokira. 15 Orduan, ur-ibaia bota zuen ahotik emakumearen kontra, ibaiak emakumea eraman zezan. 16 Baina lurra emakumeari laguntzera etorri zen: zabaldu egin zen eta herensugeak ahotik botatako ibaia irentsi egin zuen. 17 Orduan, herensugea, emakumearen aurka amorraturik, beronen gainerako ondorengoak borrokatzera joan zen, Jainkoaren aginduak bete eta Jesusen testigantza leial egiten dutenak, alegia. 18 Herensugea itsasertzeko hondarretan gelditu zen* zutik. Bi piztiak 13,1 Orduan, piztia bat ikusi nuen* itsasotik irteten; hamar adar eta zazpi buru zituen, adarretan koroa bana eta buruetan Jainkoaren kontrako izen iraingarriak. 2 Piztia 383

lehoinabarraren antzekoa zen; hankak hartzarenak bezalakoak eta ahoa lehoiarena bezalakoa zituen. Herensugeak bere indarra, bere tronua eta ahalmen handia eman zizkion. 3 Haren buruetariko bat zauritua zegoen, hilzorian bezala; baina heriotza-zauri hura sendatu egin zitzaion; lur osoa, liluraturik, piztiaren ondoren zihoan. 4 Denek herensugea gurtu zuten, piztiari ahalmena eman ziolako, eta piztia ere gurtu zuten esanez: <> 5 Handikeriak eta Jainkoaren aurkako irainak esateko baimena eman zioten piztiari, eta berrogeita bi hilabetez* jarduteko ahalmena. 6 Eta hala egin zuen hark: Jainkoaren aurka birao egin eta beronen izena, santutegia eta zeruan bizi direnak iraindu zituen. 7 Santuen kontra borroka egin eta haiek menperatzen ere utzi zioten; eta arraza, herri, hizkuntza eta nazio ororen gain agintea eman zitzaion. 8 Eta lurreko bizilagun guztiek gurtuko dute, lepo eginiko Bildotsaren biziaren liburuan beren izenak munduaren hasieratik idatzirik dituztenak izan ezik. 9 Ulertzeko gauza denak uler beza: 10 <>. Hor agertuko dira fededunen eramanpena eta sinesmena. 11 Gero, beste piztia bat ikusi nuen lurretik irteten; bi adar zituen, ahariarenak bezalakoak, baina herensugea bezala mintzo zen. 12 Piztia honek lehengoaren ahalmen guztia erabiltzen du bere zerbitzuan, eta lurra eta lurreko guztiak bultzatzen ditu heriotza-zauria sendatu zitzaion lehenengo piztia gurtzera. 13 Mirari handiak egiten ditu, zerutik lurrera jendaurrean sua jaitsarazteraino. 14 Piztiaren alde mirariak egiteko ahalmena eman zitzaion eta mirari horien bidez liluratu egiten ditu lurreko bizilagunak, eta ezpataz zauritua izan arren bizirik dagoen piztiaren ohorez irudi bat egiteko agintzen die. 15 Piztiaren irudiari bizi-arnasa emateko ahalmena ere eman zitzaion, irudiak hitz egin zezan eta bera adoratzen ez zutenak hil zitzan. 16 Guztiei, txiki nahiz handi, aberats nahiz behartsu, libre nahiz esklabo, eskuineko eskuan nahiz bekokian marka bat eramanarazi zien, 17 eta marka hori --hau da, piztiaren izena edo izenaren zenbakia-- zeramanak bakarrik eros edo sal zezakeen zerbait. 18 Hemen jakinduria behar da: buruargi denak asma dezala piztiaren zenbakiaren esanahia, gizon baten zenbakia baita. Zenbakia seiehun eta hirurogeita seia (666*) da. Bildotsa Sion mendian 14,1 Gero, Bildotsa ikusi nuen Sion mendiaren gainean zutik, eta harekin batera ehun eta berrogeita lau mila lagun*, Bildotsaren eta honen Aitaren izena bekokian idatzia zeramatenak. 2 Zerutik zetorren hotsa entzun nuen, ur handien edo trumoi handi baten burrunba bezalakoa, beren zitarak jotzen ari diren zitaralarien hotsa bezalakoa. 3 Kantu berria* ari ziren kantatzen tronuaren aurrean, lau bizidunen eta zaharren aurrean. Inork ere ez zezakeen kantu hura ikas, lurrekoen artetik salbaturiko ehun eta berrogeita lau mila haiek baizik. 4 Hauek garbi gorde zituzten bihotzak, ez baitziren idolatriaz* kutsatu, eta orain Bildotsari jarraitzen diote noranahi. Gizakien artetik salbatuak eta Jainkoarentzat eta Bildotsarentzat lehen fruitu bezala eskainiak izan dira; 5 haien ahoan ez zen maltzurkeriarik, 384

akasgabeak dira. Hiru aingeruren mezua 6 Gero, beste aingeru bat ikusi nuen zeru goian hegan, eta betiko balio duen mezua iragarri behar zien lurreko bizilagun guztiei, nazio, arraza, hizkuntza eta herri guztiei. 7 Hots handiz zioen: <>. 8 Bigarren aingeru bat etorri zen ondoren, esanez: <<Erori da, erori, Babilonia handia, herri guztiak bere prostituzio-ardoz* mozkortu zituena>>. 9 Ondoren, hirugarren aingeru bat etorri zen, ahots handiz esanez: <>. 12 Hor agertuko da Jainkoaren aginduei eta Jesusenganako sinesmenari eusten dieten fededunen iraupena. 13 Gero, ahotsa entzun nuen zerutik esaten: <>. Uzta-aroa eta mahats-aroa* 14 Gero, hodei zuri bat ikusi nuen, eta hodei gainean gizaseme antzeko norbait eseria, buruan urrezko koroa eta eskuan igitai zorrotza zituela. 15 Tenplutik beste aingeru bat irten eta hodei gainean eseria zegoenari esan zion ahots handiz: <>. 16 Eta hodeian eseria zegoena igitaitzen hasi zen eta lurreko uzta bildu zuen. 17 Gero, beste aingeru bat irten zen zeruko tenplutik, hura ere eskuan igitai zorrotza zuela. 18 Beste aingeru bat, suaren gain agintea zuena, irten zen aldaretik eta oihu egin zion ahots handiz igitai zorrotza zuenari: <>. 19 Aingeruak lurra igitaitzen hasi eta lurreko mahastia bildu zuen, eta Jainkoaren zigorraren dolare handira bota. 20 Hiritik kanpora zapaldu zuten mahatsa eta, dolaretik hainbeste odol atera zenez, zaldien muturrekoetaraino iritsi zen, hirurehun kilometroko zabaleran*. Garaileen kanta 15,1 Zeruan beste seinale handi eta harrigarri bat ikusi nuen: zazpi aingeru zazpi izurrirekin; azken izurriak ziren, horietan burutzen baitzen Jainkoaren zigorra. 2 Ondoren, suz nahasiriko kristalezko itsaso antzeko zerbait ikusi nuen, eta kristalezko itsasoaren ondoan zutik, piztia, beronen irudia eta izenaren zenbakia garaitu zituztenak. Jainkoaren zitarak zituzten eskuetan 3 eta Jainkoaren zerbitzari Moisesen eta Bildotsaren kantua abesten zuten:

385

<>. Jainkoaren zigorraren zazpi ontziak 5 Ondoren, santutegia, itunaren egoitza, ikusi nuen zeruan irekitzen, 6 eta bertatik zazpi izurriak zeramatzaten zazpi aingeruak atera ziren, liho garbi eta distiratsuz jantziak, urrezko gerrikoz bularpeak loturik. 7 Gero, lau izaki bizidunetako batek zazpi aingeruei urrezko zazpi ontzi eman zizkien, menderen mendetan bizi den Jainkoaren haserre-zigorrez beteak. 8 Eta santutegia Jainkoaren aintzaren eta ahalmenaren kez bete zen; eta ezin zen santutegian inor sartu, harik eta zazpi aingeruen zazpi izurriak burutu arte. 16,1 Ahots handi bat entzun nuen, tenplutik zazpi aingeruei esaten: <>. 2 Joan zen lehen aingerua eta isuri zuen lurraren gainera bere ontzia: zauri gaizto eta mingarria sortu zitzaien piztiaren marka zeukatenei eta haren irudia gurtzen zutenei. 3 Bigarren aingeruak itsasoaren gainera isuri zuen bere ontzia: hildako baten odolaren antzeko bihurtu zen ura, eta itsasoko bizidun guztiak hil ziren. 4 Hirugarrenak ibai eta iturburuetan isuri zuen bere ontzia: urak odol bihurtu ziren. 5 Eta uretako aingeruari entzun nion esaten: <> 7 Orduan, aldaretik esaten entzun nuen: <> 8 Laugarren aingeruak eguzkiaren gainera isuri zuen bere ontzia, eta gizon-emakumeak suz kiskaltzeko ahalmena eman zion. 9 Eguzkiaren bero izugarriz erre egin ziren gizon-emakumeak; baina, halere, zigor hauen gain agintea zuen Jainkoaren izena madarikatu zuten, damutu eta Jainkoak arrazoi zuela aitortu beharrean. 10 Bosgarrenak piztiaren tronura isuri zuen bere ontzia; eta haren erreinua ilunpetan gelditu zen; jendeak, oinazearen oinazez, nork bere mihiari hozka egiten zion, 11 eta oinaze 386

eta zauriengatik zeruko Jainkoa madarikatzen hasi ziren, baina ez ziren beren egintzez damutu. 12 Seigarrenak Eufrates ibai handiaren gainera isuri zuen bere ontzia, eta urak agortu egin ziren, horrela ekialdeko erregeentzat bidea prest utziz. 13 Orduan, herensugearen, piztiaren eta sasiprofetaren ahotik zapo antzeko hiru espiritu higuingarri ateratzen ikusi nituen. 14 Espirituak mirariak egiten zituzten deabruak ziren, eta mundu osoko erregeengana jo zuten, Jainko ahalguztidunaren egun handiko borrokara biltzeko. 15 Jaunak dio: <>. 16 Hebreeraz Harmagedon* deritzan tokian bildu zituzten munduko erregeak. 17 Zazpigarren aingeruak airean isuri zuen bere ontzia, eta zeruko tenpluko tronutik ahots handia atera zen esanez: <<Egina dago>>. 18 Orduan, tximistak, danbatekoak eta trumoiak izan ziren, bai eta lurrikara izugarria ere, gizakia lurrean bizi denetik izan ez den bezalako lurrikara handia. 19 Hiri handia hiru zatitan lehertu zen eta munduko beste nazioetako hiriek lur jo zuten; orduan, Jainkoa Babilonia hiri handiaz oroitu zen, hari bere zigor-kopa, bere sumin-ardoz betea, edanarazteko. 20 Uharte guztiek ihes egin zuten eta mendiak desagertu egin ziren. 21 Egundoko kazkabar-aleak erori ziren zerutik gizon-emakumeen gainera, eta hauek madarikatu egin zuten Jainkoa kazkabar-izurriagatik, benetan zigor ikaragarria izan baitzen. Emagaldu handiaren gaitzespena 17,1 Zazpi ontziak zituzten zazpi aingeruetako batek etorri eta esan zidan: <>. 3 Espirituak hartu ninduen, eta aingeruak basamortura eraman; han emakume bat ikusi nuen piztia gorrimin baten gainean eseria; piztia Jainkoaren kontrako izen iraingarriz josia zegoen; zazpi buru zituen eta hamar adar*. 4 Emakumea purpuraz eta gorriminez zegoen jantzia, eta urrez, harribitxiz eta perlaz apaindua; eskuan urrezko edalontzi bat zuen bere prostituzio zikinaren fruitu higuingarriz betea; 5 bekokian izen misteriotsua zuen idatzia: <>. 6 Emakumea Jainko-herriaren eta Jesusen fedeagatik hildakoen odolaz mozkorturik zegoela konturatu nintzen. Erabat harriturik gelditu nintzen hura ikustean. 7 Baina aingeruak esan zidan: <
horietakoa izan; baina bere hondamendirantz doa. 12 <>. 15 Beste hau ere esan zidan: <<Emagaldua ur gainean eseria ikusi duzu; ur horiek herri, jendetza, nazio eta hizkuntzak dira. 16 Piztiak eta ikusi dituzun hamar adarrek gorroto izango diote emagalduari, biluzik eta ezer gabe utziko dute; haren haragia irentsi egingo dute eta hondarrak sutan erreko; 17 Jainkoak bere asmoa bete behar dutela sartu die buruan: elkar hartzera eragingo die, beren erregetza piztiari emateko, harik eta Jainkoaren esana erabat bete arte. 18 Ikusi duzun emakumea, lurreko erregeen gain erregetza duen hiri handia da>>. Babilonia erori 18,1 Ondoren, beste aingeru bat ikusi nuen zerutik jaisten; ahalmen handia zuen eta haren distirak lurra argitu zuen. 2 Ahots indartsuz egin zuen oihu: <<Erori da erori Babilonia handia! Deabruen bizileku bihurtu da, espiritu gaizto guztien zulo, piztia kutsatu eta nazkagarri guztien zulo. 3 Herri guztiek edan dute haren prostituzio sutsuaren ardotik; munduko erregeak prostituzioan ibili dira berarekin eta lurreko merkatariak aberastu egin dira haren neurrigabeko luxuari esker>>. 4 Beste ahots bat entzun nuen zerutik esaten: <
ordaindu berari berak egin halako bi; emaiozue edaten ontzian, berak besteei edanarazi halako bi. 7 Zenbatekoak izan diren haren ospea eta luxua, emaizkiozue hainbateko oinaze eta negar, honela baitio bere baitan: <Erregina bezala nago tronuan eseria, ez naiz alargun, ez eta izango ere dolutan>. 8 Horregatik, egun berean etorriko zaizkio gainera merezitako zigorrak: heriotza, dolua eta gosea, eta kiskali egingo da sutan; ahaltsua baita bera epaitu duen Jainko Jauna>>. Babiloniagatik negar-kanta 9 Babiloniarekin prostituzioan eta atseginkerian ibiliak diren munduko erregeek negar eta dolu egingo dute, haren sutearen ke-mordoa ikustean. 10 Haren oinazearen izuikaraz urruti geldituko dira, esanez: <> 11 Lurreko merkatariek ere negar eta aiene egingo dute harengatik, ez baitizkie aurrerantzean inork erosiko beren salgaiak: 12 urre, zilar, harribitxi, perla; liho, purpura, zeta, eskarlata; era guztietako zur usaintsu, boli eta zur baliotsuzko tresnak, brontze, burdina eta marmolezko tresnak; 13 kanela, iltze-kanela, usainki, mirra eta intsentsu; ardo, olio, irin eta gari; abere handi eta txiki, zaldi eta gurdi, eta giza esklabo*. 14 <>. 15 Merkatariak, haren kontura aberastu direnak, haren oinazearen izu-ikaraz urruti geldituko dira, negarrez eta aiene bizian, 16 esanez: <
17 Une bat aski izan da hainbesteko aberastasuna errausteko! rel="nofollow">> Itsasontzietako kapitan-pilotu guztiek, marinelek eta itsasoa lanbide duten guztiek, urruti gelditu 18 eta, haren sutearen ke-mordoa ikustean, honela egin zuten oihu: <> 19 Eta, nork bere burura hautsa botaz, oihu egiten zuen negarrez eta aieneka: <> 20 Poztu, oi zeru, horren zoriaz, eta zuek ere bai, fededun, apostolu eta profetak, hori kondenatzean justizia egin baitizue Jainkoak. 21 Orduan, aingeru ahaltsu batek harri bat, errotarri handi baten antzekoa, jaso eta itsasora jaurtiki zuen, esanez: <>. Garaipen-kanta eta Bildotsaren ezteiak 19,1 Ondoren, jendetza handiarena bezalako zarata-hotsa entzun nuen zeruan, esanez: 390

<>. 3 Berriro esan zuten: <>. 4 Orduan, hogeita lau zaharrek eta lau izaki bizidunek ahozpeztu eta tronuan eseria dagoen Jainkoa gurtu zuten, esanez: <> 5 Eta tronutik ahotsa atera zen: <>. 6 Eta jendetza handiarena bezalako zarata-hotsa, ur handien eta trumoi indartsuen burrunba zirudiena, entzun nuen esaten: <>. 9 Gero, aingeruak esan zidan: <> Eta erantsi zuen: <<Jainkoaren hitzak dira hauek, egiazko hitzak>>. 10 Orduan, aingeruaren oinetara ahozpeztu nintzen bera gurtzeko; baina esan zidan: <>. Izan ere, Jesusen testigu izatea eta profetagintzarako espiritua edukitzea gauza bera 391

dira. Kristoren agerpena eta piztiaren hondamena 11 Gero, zerua irekia ikusi nuen, eta zaldi zuri bat agertu zen. Zaldizkoari <> eta <<Egiazko>> deritza, justiziaz epaitzen eta borrokatzen baitu. 12 Haren begiak sugarra bezain distiratsu ziren, buruan diadema asko zituen eta berak beste inork ez zekien izena zeraman idatzia. 13 Odolez gorrituriko jantzia zeraman, eta izena <<Jainkoaren hitza>> zuen. 14 Zeruko gudarosteek, liho zuri garbiz jantzirik, zaldi gainean jarraitzen zioten. 15 Zaldizkoaren ahotik ezpata zorrotza ateratzen zen, herriak zauritzeko: burdinazko makilaz gobernatuko ditu. Hark dolarea zapaldu eta Jainko ahalguztidunaren haserre biziaren zigor-ardoa aterako du. 16 Izen bat darama bere jantzian eta bere izterrean idatzia: <<erregeen Errege eta jaunen Jaun>>. 17 Gero, aingeru bat ikusi nuen, eguzki gainean zutik, zeru goian zebiltzan hegazti guztiei ahots handiz oihuka: <>. 19 Orduan, piztia ikusi nuen eta munduko erregeak beren gudarosteekin, zaldizkoaren eta honen gudarostearen aurka gudu egiteko bilduak. 20 Baina piztia harrapatua izan zen eta honekin batera sasiprofeta, piztiaren aurrean mirarizko seinaleak eginez, piztiaren marka hartu eta haren irudia gurtu zutenak liluratu zituena; biok, piztia eta sasiprofeta, sufrez sutan dagoen aintzirara jaurtiki zituzten bizirik. 21 Gainerakoak, zaldi gainean eseriaren ahotik ateratzen zen ezpatak hil zituen, eta hegaztiak haien haragiz ase ziren. Mila urteak 20,1 Aingeru bat ikusi nuen zerutik jaisten; lur azpiko leizeko giltza eta kate handi bat zeramatzan eskuan. 2 Atzeman zuen herensugea, antzinako sugea --hau da, deabrua edo Satanas--, eta mila urterako lotu zuen. 3 Leizera bota, sarrera giltzaz itxi eta zigilatu egin zuen mila urteak* bete arte, aurrerantzean herriak lilura ez zitzan; mila urteon ondoren, pixka baterako aske gelditu behar du. 4 Tronu batzuk ere ikusi nituen; haietan eseri zirenei epaitzeko ahalmena eman zien Jainkoak. Ikusi nituen Jesusen testigantza egiteagatik eta Jainkoaren hitza hots egiteagatik lepo eginikoak ere, hau da, piztia eta beronen irudia gurtu ez zituztenak eta haren marka beren bekoki eta eskuetan hartu ez zutenak. Hauek bizira itzuli ziren eta Mesiasekin errege izan ziren mila urtez. 5 Gainerako hilak ez ziren bizira itzuli, harik eta mila urteak bete arte. Hau lehen piztuera da. 6 Zorionekoak lehen piztuera honetan parte dutenak, Jainkoarenak baitira! Bigarren heriotzak ez du aginterik beraien gain, baizik eta Jainkoaren eta Mesiasen apaiz izango dira, eta beronekin errege mila urteetan. Deabrua garaitua 7 Mila urteak betetzean, aske geldituko da Satanas bere kartzelatik. 8 Orduan, lurreko lau bazterretako herriak --Gog eta Magog*-- liluratzeko aterako da, eta gudurako bilduko ditu, itsasoko hondarrak bezain ugari. 392

9 Lur zabalean hedatu ziren, eta fededunen kanpalekua eta hiri maitea* inguratu zituzten. Jaitsi zen, ordea, zerutik sua eta irentsi egin zituen. 10 Eta deabrua, haiek liluratu zituena, su eta sufrezko aintzirara jaurtikia izan zen; hantxe daude piztia eta sasiprofeta ere. Gau eta egun oinazetuko dituzte han menderen mendetan. Hildako guztien epaia 11 Tronu handi zuri bat ikusi nuen, bai eta bertan eseria zegoena ere; beronen aurretik ihes egin zuten lurrak eta zeruak, eta aztarnarik utzi gabe desagertu. 12 Eta hildakoak ikusi nituen, handi nahiz txiki, tronuaren aurrean zutik. Liburuak ireki zituzten; beste liburu bat ere ireki zuten, biziaren liburua; eta hildakoak liburuetan idatzirik zegoenaren arabera epaitu zituzten, bakoitza bere egintzen arabera. 13 Itsasoak bere baitan zeuzkan hilak itzuli zituen, eta, orobat, Heriok eta Hilen Egoitzak, eta nor bere egintzen arabera epaitua izan zen. 14 Herio eta Hilen Egoitza suzko aintzirara bota zituzten*; suzko aintzira bigarren heriotza da. 15 Izena biziaren liburuan idatzirik ez zutenak ere suzko aintzirara jaurtiki zituzten. Zeru berria eta lur berria 21,1 Zeru berria eta lur berria ikusi nituen, suntsituak baitziren lehenengo zerua eta lehenengo lurra, eta jadanik itsasorik ere ez zen*. 2 Hiri santua ikusi nuen, Jerusalem berria, zerutik, Jainkoarengandik, jaisten, emaztegaia bere senarrarentzat bezala apaindua. 3 Eta ahots handia entzun nuen tronutik esaten: <>. 5 Eta tronuan eseria zegoenak esan zuen: <>. Eta erantsi zuen: <>. 6 Azkenik, esan zuen: <<Egina dago! Neu naiz Alfa eta Omega*, hasiera eta bukaera. Egarri denari neuk emango diot doan biziaren iturburutik. 7 Hori izango du garaileak ondare, eta Jainko izango nau ni eta nik bera seme. 8 Koldarrek, ordea, sinesgabeek, gaiztoek, hiltzaileek, lizunek, aztiek, sasijainkozaleek eta gezurti guztiek suz eta sufrez garretan dagoen aintzira, hau da, bigarren heriotza, izango dute ondare>>. Jerusalem berria 9 Orduan, zazpi ontziak azken zazpi izurriez beterik zeuzkaten zazpi aingeruetako batek etorri eta esan zidan: <>. 10 Espirituak hartu ninduen eta aingeruak mendi handi eta garai batera eraman ninduen; Jerusalem hiri santua* erakutsi zidan, zerutik, Jainkoarengandik, jaisten, 11 Jainkoaren aintzaz dirdaitsu. Haren distira harribitxi ederrarena bezalakoa zen, jaspe harria bezain gardena. 12 Harresi sendo eta garaia zuen, hamabi atekoa, eta ate gainetan hamabi aingeru. Hamabi izen zituzten idatziak, israeldarren hamabi leinuen izenak. 13 Hiru ate zeuden ekialdera, hiru iparraldera, hiru hegoaldera eta hiru mendebaldera. 14 Hiriko harresiak hamabi oinarri zituen, eta hauetan idatziak Bildotsaren hamabi apostoluen izenak. 393

15 Nirekin mintzatzen ari zen aingeruak hiria eta beronen ateak eta harresia neurtzeko urrezko makila zeraman. 16 Hiria karratua zen, luze bezain zabal. Neurtu zuen, bada, hiria makilaz, eta bi mila kilometrotik gora zen*; luzera, zabalera eta altuera berdinak ziren. 17 Gero, harresia neurtu zuen, eta hirurogeita hamar metro zen, aingeruak erabili zituen gizaneurrien arabera. 18 Harresia jaspezkoa zen, eta hiria urre hutsezkoa, beira garbiaren antzekoa. 19 Hiriko harresiaren oinarriak era guztietako harribitxiz zeuden apainduak: lehenengo oinarria jaspez, bigarrena zafiroz, hirugarrena kaltzedoniaz, laugarrena esmeraldaz, 20 bosgarrena sardonikaz, seigarrena kornalinaz, zazpigarrena krisolitoz, zortzigarrena beriloz, bederatzigarrena topazioz, hamargarrena agataz, hamaikagarrena hiazintoz, hamabigarrena amatistaz. 21 Eta hamabi ateak hamabi perla ziren, bakoitza perla bakarraz egina, eta hiriko plaza urre hutsezkoa, beira gardena bezalakoa. 22 Ez nuen inolako tenplurik ikusi*, zeren Jauna, Jainko ahalguztiduna, eta Bildotsa baitira hango tenplu. 23 Hiriak ez du argituko duten eguzki nahiz ilargirik behar, Jainkoaren aintzak baitu argitzen eta Bildotsa du kriseilu. 24 Haren argitan ibiliko dira herriak, eta munduko erregeek hara eramango dute beren handitasuna. 25 Haren ateak ez dira arratsean itxiko, han ez baita gaurik izango. 26 Hara eramango dituzte herrien handitasuna eta aberastasuna. 27 Ez da han ezer kutsaturik sartuko, ez sasijainkozalerik, ez gezurtirik, Bildotsaren biziaren liburuan izenak idatzirik dituztenak baizik. 22,1 Gero, ur biziko ibai bat erakutsi zidan aingeruak, beira bezain distiratsua, Jainkoaren eta Bildotsaren tronutik irteten zena. 2 Hiriko plaza erdian, ibaiaren bi ertzetan, bizia ematen duen zuhaitza zegoen; urtean hamabi uzta ematen zituen, hilean behin, eta zuhaitzaren hostoak herrientzat sendagai ziren. 3 Ez da jadanik ezer madarikaturik izango. Hirian Jainkoaren eta Bildotsaren tronua egongo da: Jainkoaren zerbitzariek kultu emango diote. 4 Aurrez aurre ikusiko dute, eta haren izena bekokian eramango. 5 Ez da aurrerantzean gaurik izango; ez dute kriseilu-argirik, ez eguzki-argirik beharko, Jainko Jaunak egingo baitie argi, eta errege izango dira menderen mendetan. Hurbil da Jaunaren etorrera 6 Aingeruak esan zidan: <<Egiazkoak eta fidagarriak dira hitzok>>. Jaunak, profetak inspiratu zituen Jainkoak, bere aingerua bidali du, laster gertatzekoa dena bere zerbitzariei erakusteko. 7 Jesusek dio: <> 8 Neuk, Joanek, entzun eta ikusi nuen hau guztia. Eta entzun eta ikusi nuenean, erakutsi zidan aingeruaren oinetan ahozpeztu nintzen adoratzeko. 9 Baina hark esan zidan: <>. 10 Eta gehitu zuen: <<Ez gorde isilpean liburu honetako mezu profetikoa, beteko den garaia hurbil baitago. 11 Honezkero, zuzengabeak jarrai beza zuzengabekerian, eta zikinak zikinkerian; zintzoak jarrai beza zintzo izaten, eta Jainkoarena denak Jainkoarena izaten. 394

12 <>. 17 Espirituak eta emazteak diote: <> Entzuten duenak ere esan beza: <> Egarri dena betor, eta har beza doan, nahi badu, biziaren ura. 18 Liburu honetako mezu profetikoa entzungo duenari hau jakinarazten diot: Honi inork ezer eransten badio, liburuan aipaturiko izurriak erantsiko dizkio Jainkoak berari. 19 Eta inork liburu profetiko honetako mezutik ezer kentzen badu, Jainkoak kendu egingo du bera liburuan azalduriko bizia ematen duen zuhaitzetik eta hiri santutik*. 20 Hau guztia egia dela baieztatzen duenak dio: <>. Amen! Zatoz, Jesus Jauna*! 21 Jesus Jaunaren grazia guztiokin.

395