Mua Lac

MUØA LAÏC A. Ñaët vaán ñeà: Cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp keát thuùc. Nhöõng ngöôøi lính Ñieän Bieân buoâng suùng, ñeå caàm caøy, caàm cuoác gieo maàm söï soáng treân chieán tröôøng xöa. Nguyeãn Khaûi ñaõ coù maët ôû Ñieän Bieân trong nhöõng ngaøy aáy ñeå chöùng kieán söï ñoåi thay cuûa moät vuøng ñaát lòch söû vôùi noãi xuùc ñoäng vaø nieàm caûm höùng daït daøo tröôùc söï hoài sinh. Nguyeãn Khaûi ñaõ saùng taùc taäp truyeän ngaén Muøa laïc. Ñoïc Muøa laïc, chuùng ta khoâng theå queân ñöôïc Ñaøo, moät con ngöôøi, moät soá phaän vôùi bieát bao noãi ñau rieâng ñaõ vöôn leân tìm tôùi haïnh phuùc trong moät boái caûnh xaõ hoäi môùi. B. Giaûi quyeát vaán ñeà: I. Tröôùc khi leân noâng tröôøng Ñieän Bieân: 1. Xuaát thaân ngheøo khoù, laïi keùm nhan saéc: “Ñoâi maét … khuoân maët… thaân hình…” Laø ngöôøi gaëp moät laàn nhôù maõi, nhôù moät ngöôøi ñaøn baø khoâng ñeïp nhöng laïi coù veû tinh anh, sinh ñoäng bôûi “haøm raêng kheånh cuûa ngöôøi luoân luoân ñuøa côït”. 2. Cuoäc ñôøi rieâng: Gioáng nhö bao nhieâu coâ gaùi queâ khaùc, Ñaøo laáy choàng sôùm ñeå mong moät choã döïa cho baûn thaân nhöng gaëp phaûi anh choàng côø baïc nôï naàn soáng voâ traùch nhieäm, boû beâ gia ñình. Theá roài choàng cuõng cheát, ñöùa con laø nguoàn an uûi duy nhaát cuoái cuøng cuõng boû chò maø ñi… Hai noãi ñau lôùn cuûa ngöôøi phuï nöõ khieán cho Ñaøo rôi vaøo caûnh ngoä bi ñaùt, coâ ñôn, khoâng nôi nöông töïa, töù coá voâ thaân. Ñaøo soáng lang thang khaép nôi, töï böôn chaûi kieám soáng nuoâi thaân: ñoøn gaùnh treân vai, toái ñaâu laø nhaø, ngaõ ñaâu laø giöôøng… khi ra Hoøn Gai, Caåm Phaû laáy muoàng; luùc ngöôïc Laøo Cai buoân gaø vòt; khi ôû chôï Cuoái Chaém, luùc ôû ñoø Chaøm Thöa… Ñuùng laø keû soáng ñaàu ñöôøng xoù chôï. Cuoäc soáng cöù theá troâi ñi, tuoåi xuaân ngaøy moät taøn phai , noãi thaát voïng chaùn chöôøng ngaøy caøng lôùn: maùi toùc khoâ laïi, ñoû ñi nhö cheát, haøm raêng phai khoâng buoàn nhuoäm, goø maù caøng cao, taøn höông noåi caøng nhieàu. 3. Thaùi ñoä ñoái vôùi cuoäc soáng: Chaùn naûn, tuyeät voïng: muoán cheát nhöng ñôøi coøn daøi neân phaûi soáng. Ñaõ khoâng theå cheát thì chò phaûi soáng, moät caùch soáng raát caù tính: taùo baïo, lieàu lónh, ghen tò … laø nhaân vaät coù caù tính maïnh; laø moät ngöôøi ñaøn baø giaøu nghò löïc, muoán vöôn leân nhöng cuoäc ñôøi cöù coá tình vuøi daäp. II. Khi leân noâng tröôøng Ñieän Bieân: 1. Nguyeân nhaân: Söï coâ ñôn vaø noãi ñau khoå khieán chò thaät söï meät moûi chaùn chöôøng: “vôùi taâm lyù con chim bay maõi cuõng moûi, con ngöïa chaïy maõi cuõng choàn chaân, Ñaøo muoán tìm moät choã döøng chaân”

2. Noâng tröôøng Ñieän Bieân: Voán laø moät chieán tröôøng khoác lieät, daáu veát chieán tranh vaãn coøn: daây theùp gai, mìn, voû ñaïn ñaõi baùc, hoá bom, giao thoâng haøo… vaãn coøn ñoù. Laø moät vuøng röøng nuùi hoang vu, caèn coãi bôûi moät röøng caây choù ñeû. Thieân nhieân khaéc nghieät: ngöôøi heùo laïi vì naéng vì gioù Laøo, moàm lôû chaân phuø vì thieáu rau xanh… Maûnh ñaát coøn nhieàu thöông tích chieán tranh. 3. Söï hoài sinh kyø dieäu: Moät naêm ñi qua, muøa xuaân thöù hai laïi ñeán. Cuoäc soáng vó ñaïi ñaõ trôû laïi roài. Söï hoài sinh cuûa thieân nhieân, caây coû: maøu xanh thaãm cuûa ñoã, ngoâ, laïc, maøu xanh non cuûa laù maï, maøu ñoû cuûa ôùt chín. Baây giôø laø maøu xanh no aám, bao truøm leân vuøng ñaát môùi.

Söï hoài sinh cuûa cuoäc soáng con ngöôøi: Chieán tröôøng xöa baây giôø laø noâng tröôøng, xuaát hieän tieáng cöôøi, tieáng thuû thæ, tieáng la heùt, tieáng treû con khoùc, boùng daùng naëng neà cuûa caùc chò coù mang… -> chi tieát bình dò, cuï theå, giaûn dò khieán ngöôøi ñoïc coù aán töôïng ñaày ñuû hôn veà moät söï hoài sinh kyø dieäu ôû noâng tröôøng Ñieän Bieân, moät baûn hoøa aâm roän raõ töôi taén cuûa cuoäc soáng. 4. Söï chuyeån bieán: + Nhöõng ngaøy ñaàu leân noâng tröôøng, Ñaøo vaãn giöõ caùi loái soáng taùo baïo, lieàu lónh, chua ngoa, aên mieáng traû mieáng. Ñaøo laø ngöôøi phuï nöõ yù thöùc raát roõ veà söï thua thieät baát haïnh cuûa mình, cho neân caùch aên noùi cuûa chò luoân theå hieän söï caûnh giaùc, ñoái phoù vôùi moïi kieåu xuùc phaïm cuûa moïi ngöôøi. Ñaëc bieät laø nhöõng caâu ca dao, tuïc ngöõ cöù nhö ñöôïc chuaån bò saün, heã noùi ra laø thaønh vaàn thaønh ñieäu. Caùi caùch noùi “hueâ thôm baùn moät ñoàng möôøi, hueâ taøn nhò röõa giaù ñoâi laïng vaøng”  quaù gheâ gôùm. Cuõng raát xoùt xa, nhöng chöùng toû Ñaøo yù thöùc raát roõ giaù trò cuûa mình. + Ñeå töï khaúng ñònh mình, Ñaøo ñaõ laøm vieäc raát haêng say, raát khoûe, luoân chöùng toû mình khoâng thua ngöôøi khaùc. + Cuoäc soáng laønh maïnh ôû ñoäi saûn xuaát, tình caûm cuûa moïi ngöôøi daàn daø laøm cho Ñaøo caûm thaáy mình gaén boù ôû nôi naøy. Nieàm tin ôû töông lai ñang daàn hoài phuïc. Chò baét ñaàu hy voïng “cuoäc ñôøi mình chöa phaûi laø ñaõ taét haún”. Ñaëc bieät coù nhöõng luùc, trong chò laïi “böøng böøng theøm muoán moät caûnh gia ñình haïnh phuùc”  nhaø vaên nhaán maïnh ôû Ñaøo hai neùt töôûng nhö traùi ngöôïc nhau nhöng laïi vaãn thoáng nhaát ôû moät con ngöôøi. Moät maët, chò töï ti, maëc caûm, baát caàn, khoâng hy voïng ôû töông lai, nhöng maët khaùc laïi coù nhöõng khao khaùt maõnh lieät veà haïnh phuùc nhö moïi ngöôøi bình thöôøng khaùc. + Ñaøo thaät söï tìm thaáy haïnh phuùc. Nguyeãn Khaûi ñaõ mieâu taû raát xuùc ñoäng taâm traïng cuûa Ñaøo khi nhaän ñöôïc laù thö cuûa chò – ngöôøi lính Ñieän Bieân naêm xöa. − Ban ñaàu, chò giaän döõ.

− Khi ñoïc xong, thì moät caûm giaùc eâm ñeàm cöù lan nhanh… moät noãi vui söôùng kyø laï daït daøo, chò muoán cöôøi. Vaäy laø noãi khao khaùt yeâu ñöông, khao khaùt haïnh phuùc maø chò coá tình haét huûi, vuøi neùn, nay ñaõ thöùc tænh.

+ Haïnh phuùc laøm cho ngöôøi ta côûi môû roäng löôïng hôn. Ñaøo laø moät ngöôøi nhö theá. Keát thuùc vuï thu hoaïch laïc, Ñaøo khoâng coøn soáng chao chaùt theo kieåu aên mieáng traû mieáng, bôûi vì vôùi chò baây giôø “taát caû nhöõng ngöôøi ôû noâng tröôøng Ñieän Bieân ñeàu laø nhöõng ngöôøi ñaùng yeâu, taát caû ñeàu vun xôùi cho haïnh phuùc cuûa chò” Nhaân vaät Ñaøo ñaõ coù söï chuyeån bieán caên baûn trong soá phaän vaø caû trong caùch nhìn, trong thaùi ñoä ñoái vôùi cuoäc soáng cuûa mình vaø ñoái vôùi moïi ngöôøi. Tö töôûng nhaân ñaïo: Taùc phaåm theå hieän söï quan taâm, caûm thoâng vôùi nhöõng con ngöôøi coù soá phaän baát haïnh, ñoàng thôøi laø söï traân troïng khaùt khao soáng, khaùt khao haïnh phuùc cuûa hoï. Chính ñieàu naøy ñaõ giuùp Nguyeãn Khaûi phaùt hieän ra beân trong caùi ñanh ñaù baát caàn laø moät taâm hoàn khao khaùt haïnh phuùc chaùy boûng. Thoâng qua ñoù göûi gaém moät quan nieäm, moâi tröôøng toát ñeïp seõ laøm con ngöôøi toát ñeïp hôn. Muoán nhöõng con ngöôøi baát haïnh coù haïnh phuùc thì phaûi taïo neân moät moâi tröôøng toát ñeïp. Ñaây laø chieàu saâu trieát lyù vaø tö töôûng nhaân vaên cuûa taùc phaåm.

Ñaùnh giaù: Muøa laïc phaûn aùnh nieàm vui nieàm phaán khôûi cuûa taùc giaû tröôùc söï hoài sinh cuûa ñaát nöôùc. Nhaân vaät Ñaøo laø hình töôïng nhaân vaät ñeïp coù caù tính ñoäc ñaùo, nhöng cuõng raát ñieån hình veà soá phaän vaø cuoäc haønh trình ñi tìm haïnh phuùc. Töø ñoù, nhaø vaên ca ngôïi veû ñeïp nhaân vaên trong taâm hoàn con ngöôøi Vieät Nam, ca ngôïi söùc soáng maõnh lieät cuûa ñaát nöôùc vaø con ngöôøi Vieät Nam.