Module 10

MODULE 10 • MORTALITY CODING

ข้อมูลการตาย ของ ประเทศไทย ข้อมูลผิดพลาด • • ข้อมูลไม่ครบถ้วน • ข้อมูลล้าสมัย

สถานภาพปั จจุบันของ ระบบข้อมูลการตาย 1. การจัดเก็บข้อมูล ใช้วิธีการทีห ่ ย่อนคุณภาพ ทำาให้ความน่าเชื่อถือ ของข้อมูลตำ่า 2. การสรุปหนังสือรับรองการตายโดยแพทย์ มีความผิดพลาดสูง 3. การรับรองการตายส่วนมากทำาโดยบุคลากรอื่นทีม ่ ิใช่แพทย์ และใช้วิธีการทีไ ่ ม่มีมาตรฐาน

4. การรวบรวมข้อมูลเพื่อทำาสถิติ ไม่มีตัวเลขความครบถ้วนที่แน่ชัด 5. สถิติการตาย ล้าสมัย และอาจถูกนำาไปอ้างอิงผิดพลาด

•

แบบฟอร์มหนังสือ รั บ รองการตาย หนังสือรับรองการตาย

- กระทรวงมหาดไทย (ทร. 4/1) • หนังสือรับรองสาเหตุการตาย - กระทรวงสาธารณสุข รง. 501 (ด้านหลัง) ้ สองแบบฟอร์ม ดัดแปลงมาจาก • ทัง

INTERNATIONAL FORM OF MEDICAL CERTIFICATE OF CAUSE OF DEATH

ใน ICD-9 และ ICD-10

ส่วนประกอบของ หนังสือรับรองการตาย ่ ไปของผู้ตาย • ข้อมูลทัว • สาเหตุการตาย โรคทีเ่ ป็นสาเหตุการตาย – ส่วนที่ 1 • 1(ก) • 1(ข) • 1(ค) • 1(ง) – ส่วนที่ 2 โรคอื่นๆ

หลักการสรุป สาเหตุการตาย

1. ห้ามใช้คำาแสดงรูปแบบการตาย (MODE OF DEATH) 2. ในส่วนที่ 1 ให้กรอกโรคทีเ่ ป็นสาเหตุการตาย เรียงลำาดับเหตุการณ์ย้อนจากปั จจุบันไปสู่อดีต 3. กรอกโรคทีเ่ ป็นสาเหตุการตาย(UNDERLYING CAUSE OF DEATH) ในบรรทัดล่างสุดของส่วนที่ 1

รูปแบบการตาย

(MODE OF

DEATH)

่ สดงว่า อวัยวะสำาคัญหยุดทำางาน • คำาทีแ • เกิดขึ้นก่อนเสียชีวิตไม่นาน – หัวใจล้มเหลว, หายใจล้มเหลว – ระบบไหลเวียนโลหิตล้มเหลว – สมองหยุดทำางาน – หัวใจหยุดเต้น

สาเหตุการ ตาย

UNDERLYING CAUSE OF DEATH • โรคแรกทีเ่ กิดขึ้น อันทำาให้เกิดโรคแทรกซ้อนอื่นๆ ตามต่อเนื่ องกันมา จนนำาไปสู่การเสียชีวิต • ในกรณี การบาดเจ็บสาเหตุการตายคือ เหตุการณ์ ทีเ่ กิดขึ้นอันทำาให้เกิดการบาดเจ็บ เช่น ตกจากที่ สูง, ถูกยิง, โดนรถชน หรือ ขับมอเตอร์ไซด์ชน รถยนต์

ส่วนที่ 1 - หนังสือ รับรองการตาย

1(ก) หรือ (a) BRONCHOPNEUMONIA 1(ข) หรือ (b) BASAL GANGLION HEMORRHAGE 1(ค) หรือ (c) 1(ง) หรือ (d) MALIGNANT HYPERTENSION

ตัวอย่างที่ 1 - หนังสือ รับรองการตาย

• I (a) Pulmonary Edema • (b) Pneumocystis carinii Pneumonia • (c) AIDS • (d) HIV infection

ตัวอย่างที่ 2 - หนังสือ รับรองการตาย

• I (a) Hemoperitoneum • (b) Rupture liver • (c) • (d) Pedestrian hit by car while w alking across a road

ตัวอย่างที่ 3 - หนังสือ รับรองการตาย

• I (a) Bronchopneumonia • (b) Brain edema • (c) Secondary carcinoma of both frontal lobe • (d) Carcinoma of right breast stage III

ตัวอย่างที่ 4 - หนังสือ รับรองการตาย

• I (a) Septic Shock • (b) Urinary Tract Infection, Infected Bed So • (c) Cerebral Contusion, Intracerebral Hemorrhage • (d) Pedestrian in collision by heavy transport vehicle

ตัวอย่างที่ 5 - หนังสือ รับรองการตาย

• I (a) Endotracheal Tube Obstruction • (b) Respiratory Distress Syndrome • (c) • (d) Prematurity

หลักทัว่ ไป(GENERAL PRINCIPLES)

• เมื่อมีภาวะการเจ็บป่วยหรือโรคมากกว่าหนึ่ง โรคได้บันทึกไว้ในใบรับรองการตายให้เลือก ภาวะการเจ็บป่วยทีถ ่ ูกบันทึกไว้เพียงภาวะ เดียวในบรรทัดล่างสุดของตอนที่ 1 ถ้าภาวะ การเจ็บป่ วยนัน ้ สามารถนำาไปส่ภ ู าวะอื่นๆทีไ ่ ด้ บันทึกไว้ในบรรทัดทีอ ่ ยู่เหนื อขึ้นไป

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ทัว ่ ไป

• I (a) Bleeding of oesophageal varices • (b) Portal hypertension • (c) Hepatitis B • สาเหตุการตายคือ Hepatitis B

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ทัว ่ ไป

•I • • •

(a) (b) (c) (d)

Uraemia Hydronephrosis Retention of urine Hypertrophy of prostate

• สาเหตุการตายคือ Hypertrophy of prostate

กฎข้อที่ 1 ่ ไปมาใช้ได้ และใน • ถ้าไม่สามารถนำาเอาหลักทัว รายงานมีลำาดับเหตุการณ์ซง ึ่ จะนำาไปสู่ภาวะการเจ็บ ป่วยแรกทีบ ่ น ั ทึกไว้ในใบรับรองการตาย ให้เลือก สาเหตุนำาต้นกำาเนิ ด ของลำาดับเหตุการณ์นัน ้ แต่ถ้า มีมากกว่าหนึ่งลำาดับเหตุการณ์ ทีจ ่ ะนำาไปสู่ภาวะ การเจ็บป่วยแรกทีไ ่ ด้บน ั ทึกไว้ให้เลือกสาเหตุนำาต้น กำาเนิ ดของลำาดับเหตุการณ์แรกทีไ ่ ด้บันทึไว้ในใบรับ รองการตาย

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ข้อที่ 1

• I (a) Bronchopneumonia • (b) Cerebral infarction and hypertension heart disease Cerebral infarction (I63.9) เนื่ องจากมี 2 • เลือก Sequence คือ • (1) Bronchopneumonia เนื่ องจาก Cerebral infarction และ • (2) Bronchopneumonia เนื่ องจาก Hypertensive heart disease จึงเลือก Originating cause แรกทีบ ่ ันทึกไว้ •

ตัวอย่าง - การใช้กฎข้อที่ 1

• I (a) Pericarditis (b) Uraemia and pneumonia •

• เลือก Uraemia เพราะมี 2 Sequences คือ (1) Pericarditis เนื่ องจาก Uraemia และ • (2) Pericarditis เนื่ องจาก Pneumonia • จึงเลือก Originating cause อันแรก •

กฎข้อที่ 2 • ถ้าไม่มีการรายงานลำาดับ เหตุการณ์ทีจ ่ ะนำาไปสู่ภาวะ การเจ็บป่ วยแรกทีไ ่ ด้ บันทึกไว้ในใบรับรองการ ตาย ให้เลือกภาวะการเจ็บ ป่ วยแรกทีไ ่ ด้บันทึกไว้

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ข้อที่ 2 • I •

(a) Pernicious anaemia and gangrene of foot (b) Atherosclerosis

• เลือก Pernicious anaemia (D51.0) เนื่ องจากมีเพียงหนึ่ง Logical sequence คือ Gangrene of foot เนื่ องจาก Atheros clerosis แต่มไ ิ ด้นำาไปสู่ภาวะการเจ็บป่ วยแรกทีถ ่ ก ู บันทึกไว้ (Pernicious anaemia)

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ข้อที่ 2

• I

•

(a) Fibrocystic of pancreas (b) Bronchitis and bronchiectatis

• เลือก Fibrocystic of pancreas (E84.9) เนื่ องจากไม่มี Logical sequ ence

กฎข้อที่ 3 •

ถ้าภาวะการเจ็บป่วยที่ถูกเลือกเป็นสาเหตุการตายโดยใช้ หลักทัว ่ ไป หรือกฎที่ 1 หรือกฎที่ 2 ในการพิจารณาและ เห็นอย่างชัดเจนว่า เป็นผลโดยตรงจากภาวะความเจ็บ ป่ วยอื่น ๆ จากใบรับรองการตาย ที่ได้บันทึกไว้ในตอนที่ 1 หรือตอนที่ 2 ก็ตาม ให้เลือกภาวะการเจ็บป่ วยที่เป็ นต้น เหตุนัน ้

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ข้อที่ 3

• I (a) Kaposi’s sarcoma • II AIDS

• เลือก HIV disease resulting in Kaposi’s sarcoma (B21.0)

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ข้ อ ที ่ 3 I (a) Acute anaemia • • • • • •

(b) Haematemesis (c) Bleeding of oesophageal varices (d) Portal hypertension II Cirrhosis of liver เลือก Cirrhosis of liver (K74.6) เนื่ องจาก Portal hypertension ซึ่งถูกเลือกโดยใช้หลักการทัว ่ ไปนัน ้ สามารถพิจารณาได้วา ่ เป็นผลโดยตรงจาก Cirrhosis of liver

กฎ A Senility and other illdefined conditions

• เมื่อสาเหตุทีเ่ ลือกได้จากใบรับรองการตาย เป็น ภาวะการเจ็บป่วยทีอ ่ ยู่ใน บทที่ 18 ยกเว้น R95 Sudden Infant Death Syndrome [SIDS] และมีภาวะ การเจ็บป่วยอื่น ๆ ทีถ ่ ูกจำาแนกไว้ในบทอื่น ๆ (นอกจาก R00-R94 และ R96-R99) ถูกบันทึกไว้ใน ใบรับรองการตายด้วย ให้เลือกสาเหตุการตาย ใหม่โดยถือเสียว่าภาวะการเจ็บป่ วยจากบทที่ 18 นัน ้ มิได้ถูกบันทึกไว้ เว้นเสียแต่วา ่ ภาวะการเจ็บ ป่วยนี้ มีส่วนขยายความให้รหัสโรคเปลีย ่ นไป

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ข้อ A

• I(a) Senility and hypostatic pneumonia • (b) Rheunatoid arthritis • เลือก Rheumatoid arthritis (M06.9) เนื่ องจาก Senility ซึง ่ ถูกเลือกโดย กฎที่ 2 (ดูตัวอย่างที่ 10-23) ให้ตัดทิ้งไปแล้ว ใช้หลักการทัว ่ ไป เลือกใหม่อีกครัง ้

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ข้อ A

• I (a) Myocardial degeneration and emphysema • (b) Senility • เลือก Myocardial degeneration (I51.5) เนื่ องจาก Senility ซึง ่ ถูกเลือกโดยหลัก การทัว ่ ไป ให้ตัดทิ้งไป และใช้กฎที่ 2 เลือกใหม่อีกครัง ้

กฎ B Trivial conditions. เป็นภาวะ • เมื่อสาเหตุทีเ่ ลือกได้จากใบรับรองการตาย การเจ็บป่วยเล็ก ๆ น้อย ๆ ซึ่งไม่น่าจะนำาไปสู่การเสีย ชีวิตและมีภาวะการเจ็บป่ วยทีร ่ ุนแรงถูกบันทึกไว้ดว ้ ย ให้เลือกสาเหตุการตายใหม่เสมือนหนึ่ งว่า ภาวะการเจ็บ ป่วยเล็ก ๆ น้อย ๆ นี้ มิได้ถก ู บันทึกไว้ และถ้าหากว่า การตายเป็นผลมาจาก Adverse reaction จากการรักษา ภาวะการเจ็บป่วยเล็ก ๆ น้อย ๆ นัน ้ ให้เลือก Adverse reaction เป็นสาเหตุการตาย

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ข้อ B

• I (a) Dental caries Cardiac arrest • II

• เลือก Cardiac arrest (I46.9) เนื่ องจาก Dental caries ซึง ่ ถูกเลือกโดยหลักการ ทัว ่ ไปให้ตัดทิ้งไป

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ข้อ B • I (a) Intraoperative haemorrhage • (b) Tonsillectomy • (c) Hypertrophy of tonsils • เลือก Haemorrhage during surgical op eration (Y60.0)

กฎ C Linkage ตอน 1 • เมื่อสาเหตุที่เลือกได้จากใบรับรองการตาย มีความเชื่อม โยงกับภาวะการเจ็บป่ วยตามข้อกำาหนดของการจำาแนก ภาวะการเจ็บป่ วยหรือตามข้อปฏิบัติสำาหรับการให้รหัส โรคของสาเหตุการตาย (Notes for use in underlying causes mortality coding) ในกรณี ที่มภ ี าวะการเจ็บป่ วยมากกว่า หนึ่ งภาวะถูกบันทึกไว้ ให้ใช้รหัสรวม

กฎ C Linkage ตอน 2 • เมื่อข้อกำาหนดของการเชื่อมโยงของภาวะ การเจ็บป่ วยเฉพาะกรณี ทีเ่ ป็นผล เนื่ องจากภาวะอื่น ให้ใช้รหัสรวมเมื่อมีการ ระบุความสัมพันธ์ของภาวะการเจ็บป่ วยไว้ หรือสามารถใช้ Selection rules มาบ่งถึง ความสัมพันธ์ได้เท่านัน ้

กฎ C Linkage ตอน 3 • เมื่อมีข้อขัดแยังในการเชื่อมโยงเกิดขึ้น ให้เชื่อมโยงกับภาวะการเจ็บป่ วยทีค ่ วรจะ ได้รับเลือกถ้าหากว่าสาเหตุทีเ่ ลือกไว้ใน ตอนแรกไม่ได้ถูกระบุไว้ในใบรับรองการ ตาย และพยายามเชื่อมโยงเพิม ่ เติมที่ สามารถยอมรับได้

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ข้อ C

• I (a) Intestinal obstruction • (b) Femoral hernia • เลือก Femoral hernia with obstruction (K41.3)

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ข้ อ C • I (a) Cerebral infarction and hypostatic pneumonia • (b) Hypertension and diabetes • (c) Atherosclerosis

• เลือก Cerebral infarction (I63.9) เนื่ องจาก Atherosclerosis ซึง ่ ถูกเลือกโดย กฎที่ 1 (ดู ตัวอย่างที่ 10-19) มีความเชื่อมโยงกับ Hyperten sion ซึง ่ ก็มีความเชื่อมโยงกับ Cerebral infarctio n

กฎ D Specificity. • เมื่อสาเหตุทีเ่ ลือกได้จากใบรับรองการตาย เป็นคำา อธิบายภาวะการเจ็บป่วยในลักษณะทัว ่ ๆ ไป และมี คำาทีส ่ ามารถให้รายละเอียดชัดเจนเกีย ่ วกับ ตำาแหน่ง (Site) หรือธรรมชาติของภาวะการเจ็บป่วย นี้ (Nature of condition) ถูกบันทึกไว้ในใบรับรองการ ตาย ให้เลือกคำาทีใ่ ห้รายละเอียดมากกว่า กฎข้อนี้ มักจะใช้ในกรณี ทค ี่ ำาทัว ่ ๆ ไปนัน ้ เป็นคำาคุณศัพท์ ขยายคำาทีม ่ ีรายละเอียดมากกว่า

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ข้อ D

• I (a) Cerebral infarction • (b) Cerebrovascular accident • เลือก Cerebral infarction (I63.9)

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ข้อ D

• I (a) Severe hypertension in pregnancy • II (b) Eclamptic convulsions

• เลือก Eclampsia in pregnancy (O15.0)

กฎ E Early and late stages of disease. เป็น • เมื่อสาเหตุทีเ่ ลือกได้จากใบรับรองการตาย ระยะแรกของโรคและมีระยะต่อมาของโรคเดียวกัน ถูกบันทึกไว้ดว ้ ย ให้เลือกระยะหลังของโรคนัน ้ กฎ ข้อนี้มิได้ใช้สำาหรับโรคระยะเรื้อรัง (Chronic form) ที่ บันทึกว่าเป็นผลสืบเนื่ องมาจากโรคระยะ เฉี ยบพลัน (Acute form) นอกจากว่ามีข้อแนะนำาไว้ เป็นกรณี พิเศษ

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ข้อ E

• I (a) Tertiary syphilis • (b) Primary syphitis

• เลือก Tertiary syphilis (A52.9)

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ข้อ E

• I (a) Chronic nephritis • (b) Acute nephritis • เลือก Chronic nephritis, unspecified (N03.9) เนื่ องจากมีคำาแนะนำา พิเศษไว้ในข้อปฏิบัติ (ดูหน้า 59 ของหนังสือ ICD-10 เล่มที่ 2)

กฎ F Sequelae เป็นระยะ • เมื่อสาเหตุทีเ่ ลือกได้จากใบรับรองการตาย แรกของภาวะการเจ็บป่วย ซึ่งในการจำาแนกโรคนัน ้ ได้ แยกออกเป็นหัวข้อ “Sequelae of ....” และมีหลักฐานยืนยัน ได้ว่าการตายเกิดขึ้นในระยะหลังของโรคมากกว่าระยะ เฉี ยบพลันของโรค ให้เลือกหัวข้อ “Sequelae of ...” • ในกลุ่มโรคต่อไปนี้ จะมีหัวข้อ “Sequelae of ...” ที่เหมาะ สมอยู่ด้วยคือ B90-B94, E64.-, E68, G09, I69, O97 และ Y85Y89

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ข้อ F

• I (a) Pulmonary fibrosis • (b) Old pulmonary tuberculosis

• เลือก Sequelae of respiratory tuberculosis (B90.9)

ตัวอย่าง - การใช้กฎ ข้อ F

• I (a) Hypostatic pneumonia • (b) Hemiplegia • (c) Cerebrovascular accident 10 years • เลือก Sequelae of cerebrovascular accident (I69.4)

คู่มือการเขียนหนังสือ รับรองการตาย

• ฉบับเต็ม 60 หน้า

– สภาพปำญหา,ความเป็ นมา,แนวคิด,หลักการ,กฎ เกณฑ์,ตัวอย่าง,กรณี ปัญหา,หนังสืออัางอิง

• ฉบับย่อ

16 หน้า

– หลักการ,ตัวอย่าง

• แผ่นพับ 2 หน้า (5 หน้าย่อย) • โปสเตอร์ 1 หน้า

แนวทางปรับปรุงการ เขียน หนังสือ รั บ รองการตายโดยแพทย์ บรรจุ เนื้ อหาข้อมูลการตาย การเขียนหนังสือรับรอง • การตาย ในหลักสูตรแพทยศาสตร์บณ ั ฑิต ู พทย์ • เผยแพร่คู่มือการเขียนหนังสือรับรองการตายส่แ ทุกคนทีป ่ ฎิบัตง ิ านอย่ใ ู นปั จจุบน ั • ประชาสัมพันธ์ความสำาคัญและประโยชน์ ของระบบ ข้อมูลการตาย

ผลการสอบ ร่น ุ ที่ ๒๑ • • • • • •

คะแนนเต็ม ๕๐ คะแนน คะแนนสูงสุด 40คะแนน ร.พ อันดับที่ ๒ 39คะแนน ร.พ อันดับที่ ๓ 38คะแนน ร.พ คะแนนตำ่าสุด19คะแนน ร.พ คะแนนเฉลีย ่ = 31.66 คะแนน

หนั งสือ ICD 10 สามารถสัง่ ซื้ อ ได้ท่ี สนผ.

Volume 1 800 บาท Volume 3 500 บาท Icd-9cm vol.3