May 2018-.pdf

1. Central Institute of Higher Tibetan Studies (CIHTS) సందరభ్ం: బుదధ్ పూ ణ్మ ి గురుత్ ా

ేడుకలలో

ాగం ా

ారత పర్ ానమం ర్ ఇటీవలే

ెంటర్ల్ ఇ

టిబెటన్ సట్ ీసున్ (CIHTS) ౌర ం ారు. బౌదధ్ సరూక్ ట్ అ వృ ధ్ క ి ి కేటా కేటా

టూయ్ట్ ఆఫ్ హయయ్ర్

ం న 360 కోటల్

ంపును కూ ా పర్ ాన మం ర్ పర్ త్ ా ం ారు.

CIHTS గు ిం : 1960 ల ఆరంభంలో దలై లామా మ య ి ు పర్ ాన మం ర్ జవహర్ లాల్ 1967 లో ార్రంభ

ైన కేం య ీర్

ధుల సంసథ్ CIHTS.

టిబెటత్ ో ామూహిక మత, సంసక్ృ ారత ేశంలో దట శవ్

మ ియు

ాష క

ిన యువ టిబెటన్ డయా ో ప్ ా మ య ి ు

హిమాలయన్ స ిహదుద్ ార్ం ాల నుం ి

ెంటర్ల్ ఇ ాయ్లయంలో

ెహర్ ూల మధయ్ చరచ్ త ావ్త

ాయ్వంతులను

ేయటా కి ఇ ి ార్రంభ

ంై ి.

టూయ్ట్ ఆఫ్ హయయ్ర్ టిబెటన్ సట్ ీస్ (CIHTS), సంప ణ్ానంద సంసక్ృత ఒక

ాగ

ాగం ా ప

ేయడం ార్రంభ

ైం ి, వరకు 1977 లో సంసక్ృ

మం ర్తవ్ ాఖలో ఒక సవ్తంతర్ సంసథ్ ా అవత ిం ం ి. ఇ ి ార ాథ్, ారణా ి వదద్ ఉం ి. ముఖయ్ం ఏ

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: CIHTS మ ియు బౌదధ్ సరూక్ ట్. 2. Tholu Bommalata సందరభ్ం: ఆంధర్పర్ ేశ్

కక్ ాంపర్ ా

క

ోలుబొ మమ్ క ా రూప

ఇపుప్డు, కొంతమం ి క ాకారులు మాతర్

ైన

ే కళను ముందుకు

ోలు బొ మలాత, ా

ీన్ కోలోప్

ం ి.

సుకు ెళ ారు.

ేపథయ్: సంవతస్ ాల కిర్తం, ఈ కళను ాయల ీమలో

ాలుగు

కక్ స ిహదుద్ ర్ామాలలో చురుకు ా ఉం ే ి. అ ార్ం ాలలో గు ిం

ి

ో యారు, ఇ ఇపప్టికీ

Tholu Bommalata:

లాల్లలో, ముఖయ్ం ా క ణ్ ాటక మ య ి ు ఆంధర్పర్ ేశ్

నపప్టికీ పర్సత్ ుతం, 6‐8 మం ి

ోలుబొ మమ్లను పర్ ాన

వ ో ా ి ా

ై కులు

సుకుంటా

ి న .

ో ల బొ మమ్లట ఆంధర్పర్ ేశ్ ాషట్ ర్ డ ోలుబొ మమ్ ోలుబొ మమ్లను నృతయ్ం" అ ా ర్

ేళలు ే ే

మ ియు మ

ధ

ి

ేటర్ సంపర్ ాయం.

అరధ్ం.

ో ాలోల్ కొందరు కుకక్ ిలల్లు ాలొగ్ంటారు మ ియు ా ారణం ా ామాయణం

ారతం వంటి హిందూ పు ాణాల నుం ి

ా

పర్దరశ్కులు ఒక సంవతస్ర కాలంలో ర్ామాల గుం ా

ా

ెతత్ ులు అ

ేమ్ ారు,

ాయ్ ాలు, మ ోహర

పర్జలు మ య ి ు చకెక్డు కుండలు వంటి ా ికి కక్ సమూహంలో ముఖయ్ం ఏ

ధ కథలను

ె ల్ , జానపదలను ాడటా కి, అదృ ట్ ా న్

ైన ాములు, ేత ె ేళ్

ి ి పర్ద ిశ్ త్ ారు. ె ిప్,

ేపల ప చ్కలు, పచచ్బొ టుట్ థ్ ా క

రుగుతునన్

ో ాతమ్కులు మ ియు peddlers

ాగం.

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: ె

ోలు బొ మలత అంటే " ోలు

ో ల బొ మమ్లటా.

న్స్ కోసం: ాంపర్ ా

క కళల పునరుదధ్ రణ‐ పర్భుతవ్ం ే పర్య ాన్లు.

3. Nathu La సందరభ్ం : ా ష్క ి కైలాష్ మానస ోవర్ యాతర్ కోసం ాతు లా ాసున్

ి ి

ె ి ారు.

ేపథయ్: భదర్ ా కారణాల వలల్ స ిహదుద్ వదద్ కారణం ా

ై ా గత సంవతస్రం

ారత ేశం మ ియు

ికిక్ంలో

ై ా ద ాల మధయ్

ో కల్ ా ల్ జ ి ిన

రు ో య్గం

ాతు లా ాసున్ మూ ి ే ిం ి మ ియు టిబెట్ యా ర్కులను

కైలాష్ మ ోస్ ో ావరుక్ అనుమ ంచలేదు. కైలాష్ మానస ోవర్ యాతర్: కైలాష్ మానస ోవర్ యాతర్ (KMY) ా క ిన

మతపర

న ై ార్ముఖయ్త, ాంసక్ృ క ార్ముఖయ్త మ ియు

ైన సవ్ ావం కల ి.

హిందువులు, జైనులు మ య ి ు బౌదుధ్లకు ై ా

కక్ ీపుల్స్ ిప ల్ క్ ఆఫ్

ార య

ాగ ావ్ములు.

గమ్

ైన ార్ముఖయ్తను క

ై ా ో స న్హిత సహకారం ో యాతర్ను

రవ్హిసత్ ుం ి. ఉతత్ ాఖండ్, ికిక్ం మ ియు కుమావున్ మండల్ కాస్

ా ష్క ి యా ర్కులు మతపర

ి ఉంటారు.

ారత పర్భుతవ్ం

ి ల్ , మ ియు ఇం ో ‐టిబెటన్ బో రడ్ ర్ ో స్ (ITBP) మ ియు

టెడ్ (KMVN) ాషట్ ర్ పర్భు ావ్లు యాతర్

రవ్హించ ా కి ఇతర

ెదద్

ిర్ మ్స్ కోసం

ాసత్ ాలు:

14,950 అడుగుల (4,558 సరసుస్ ా

) ఎతు త్ లో ఉనన్ మానస ో ార్ సరసుస్ పర్పంచంలో

అతయ్ ిక మం

ే ొక్నబ ిం ి. ఇ ి టిబెట్ ావ్ ికార ార్ంతం, ై ా, లా ా నుం ి 940 కిలో

టి

టరల్ దూరంలో

ఉం ి. ప చ్మాన లేక్ ాకష్సత్ ల్ మ ియు ఉతత్ ాన కైలాష్ పరవ్తం ఉం ి. నతు లా హిమాలయాలలో ఒక పరవ్త మారగ్ ం. ఇ ి ా ట్ ార్ న్ కలుపుతుం ి. ఇ ి ెండు కోసం

ారత

ైనయ్ం మ ియు

ై ా

కక్ టిబెట్ ావ్ ికార ార్ంతం ో

ికిక్ం

ారత

ై క ద ాల మధయ్ ెగుయ్లర్ సంపర్ ింపులు మ ియు పరసప్ర చరచ్ల

ీపుల్స్ బ ేషన్ ఆ ీమ్ మధయ్

ాలుగు అ ికా ికం ా ఆ

ించబ ిన BPM

(బో రడ్ ర్ పరస్నల్

టింగ్) ా

అరుణాచల్ పర్ ే ల్ ో

బమ్ లా మ ియు కిబుతు వదద్ లడ్క్ ఆఫ్ ఆకుచ్వల్ కంటోర్ల్ (LAC) వదద్ ఐదు BPM

ా

ంట్ లు ఉ ాన్

ంటల్ లో ఒకటి.

, లౌలక్ లో

ౌలత్ బేగ్ ఓల్డ్ మ ియు చుషూల్ మ ియు

ికిక్ం లో

ాతు లా.

1. Supreme Court asks high courts to fast‐track trial under POCSO Act సందరభ్ం: ిలల్లు ాలొగ్నన్ లైం ిక

ే ింపుల కేసులు

ాయ్య థ్ ా ాలకు సు ీర్ం కోరుట్ ఆ ే ాలు జా ీ

ారణకు సంబం ిం న

ేశంలో

అ న్ ఉనన్త

ే ిం ి.

మారగ్ దరశ్కాలు: అ న్ ఉనన్త ాయ్య థ్ ా ాలు రణ్ లైం ిక ా

లైం ిక

ంచబడ ా

ిలల్ల లైం ిక

.

ే ాల నుం ి

ిలల్ల రకష్ణ (POCSO) చటట్ ం కింద కేసులు

ాలను మం రు

య ే కూడద

ే ింపుల కేసుల

ారణలను

ాయ్యమూరుత్ల క

ే ింపుల కేసులు ాస్ట్ టార్క్ మ ియు పర్ ేయ్క కోరుట్ల ే

టీ

హైకోరుట్

ారణ సమయంలో అనవసర

ారణ కోరుట్లకు ఆ ే ం ా .

యం ర్ంచ ా కి మ ియు పరయ్ ే ించ ా కి మూడు

హైకోరుట్లు ఏ ాప్టు

ేయవచుచ్.

ైన

కేసులను ద ాయ్పుత్

ేయ ా కి ాషట్ ర్ ో సు అ ికారులు పర్ ేయ్క కారయ్ ద ాలను ఏ ాప్టు

య ే ా .

ేపథయ్: ైనరల్ లైం ిక 2016

వ ి

ే ింపుల ో వయ్వహ ిం ే POCSO చటట్ ం కింద ాటికి ో సు ద ాయ్పుత్

ెం ిం ల్ ో ఉ ాన్

ాఖలు

ే ిన కేసులోల్ 32 ాతం కేసులు

. 89 ాతం టర్యల్స్

ెం ిం ల్ ో ఉ ాన్

.

POCSO చటట్ ం: ిలల్ల ై లైం ిక ే ాల నుం ి

ే ింపు మ ియు లైం ిక

సమరథ్వంతం ా ప ిషక్ ించ ా కి, లైం ిక

ిలల్ల రకష్ణ చటట్ ం (POCSO చటట్ ం) 2012 రూ ొ ం ిం ారు.

ో సు ాతర్: ఈ ిలల్ల ై లైం ిక

ైల్డ్ ద ాయ్పుత్ సమయంలో ే ింపుల

అతయ్వసర ఏ ాప్టు ల్ ిలల్ల

ే ింపుల గు ిం

ే ికను

ిలల్ల రకష్కు

ాతర్లో ో సులు ాతర్ ో ి త్ ారు. అందువలల్ ,

ీవ్క ిం న ో సు

ే త్ ారు, ిలల్ల కోసం అతయ్వసర

ిబబ్ం ికి

ైదయ్

కితస్ ొ ందడం మ ియు ఆశర్యం ఇంటిలో

ఉంచడం మ ియు CWC ముందు ఈ షయా న్

రకష్ణలు:

ాయ్యవయ్వసథ్

ేసత్ ుం ి. ఇ ి కేసులో ేయకుం ా, ాధయ్

ే లో

ిలల్ల పున ేకీకరణను

ారణను ైనంత

ిలల్ల సంరకష్ణ మ ియు రకష్ణ కోసం

సుకు ా ా స్న అవసరం ఉం ి. ా ించ ా కి ఈ చటట్ ం మ ింత

రవ్హిం ే పర్ ేయ్క కోరుట్లకు మ ియు

బంధనలను

ిలల్ల గు త్ ంి పును బహిరగ్తం

ైల్డ్‐ ేన్హపూరవ్కం ా ఉనన్ ధం ా అం ిసత్ ుం ి. అందువలల్ , డడ్ త ల్ దండుర్లు

లే ా ఇతర శవ్స య వయ్కిత్

ాకష్య్ం ె ేప్ సమయా కి క

ి ఉండవచుచ్ మ ియు ా ాయ్లు

ె ేప్టపుప్డు ఒక అను ాదకుడు, పర్ ేయ్క అ ాయ్పకుడు లే ా ఇతర ొ ర్ ెషనల్ సహకారం కోసం కాల్ ేయవచుచ్.

ైన

ే ొక్నన్ ా

సంవతస్రం లోపల ే

ొల ించబ ాల

తపప్ స ి ి ో ట్ంి గ్: లైం ిక ే ా ోపణను బాధయ్త వ త్ ా

పర్కారం, ేరం చటట్ ం

ే ించబ ిన

ే ీ నుం ి

ిలల్ల లైం ిక

ే ింపుల కేసు ఒక

ే ొక్ం ి.

ే ాలకు తపప్ స ి ి ో ట్ంి గ్ కోసం ఈ చటట్ ం కూ ా అం ిసత్ ుం ి. ఇ ి

ే ించ ా కి ఒక ; అతను అలా

ిలల్ ాడు లైం ికం ా

ేయక ో ే, అతను ఆరు

ే ించబ ింద

ె

ే ఒక వయ్కిత్ ై చటట్ పర

ైన

ెలల జైలు కష్ మ య ి ు / లే ా జ ిమా ా ో

ించబడవచుచ్. రవ్చ ాలు: ఈ ప ద్ ె ధ రకాల లైం ిక లైం ిక

ి ప ద్ ె ే ింపులను

ేళల్ వయసుస్ ఉనన్ వయ్కిత్ ా ఈ చటట్ ం ఒక ిలల్ రవ్ సుత్ం ి,

ే ింపు మ ియు అ ల్ లత. ఇ ి లైం ిక

ొచుచ్కొ

ో

ే మ ియు

రవ్ సుత్ం ి. ఇ ి

ొరబాటు ల్ లే

ే ింపులను కొ న్ సంద ాభ్లోల్ " వర్

ా ి, అలా ే

ైన ి" అ

ెపుప్కుంటుం ి, ే ింపులకు గు ైన

డడ్ మాన ికం ా ఉనన్పుప్డు లే ా దు ివ్

గం ఒక వయ్కిత్

సభుయ్డు, ో సు అ ికా ి, ఉ ా ాయ్యుడు, లే ా అ క ి ారం వంటి అ ికారం ఉనన్ వయ్కిత్ ఉనన్పుప్డు ముఖయ్ం ఏ

ావ్ ా కటుట్బ ి

ాకట్ర్. టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: POCSO చటట్ ం ైన్స్ కోసం: ిలల్లు లైం ిక

బంధనలు.

ే ింపుల ‐

ారణ మ య ి ు క ిన

న ై

బంధనలకు అవసరం.

2. Beti Bachao Beti Padhao programme సందరభ్ం: మహిళల మ ియు కిర్ంద 244 244

ిలల్ల అ వృ ిధ్ మం ర్తవ్ ాఖ ఇటీవల నూయ్ ి ల్ లో బేటి బ ా ో బేటి ప ౌ ో (BBBP)

లాల్ల జా య సదసుస్ను

రవ్హిం ం ి.

లాల్లు, ాషట్ ర్ ోడల్ అ ికారులు మ ియు

ీ యర్ అ ికారుల

ోడల్ అ ికారులు సమా ేశంలో

ాగం ా ఉ ాన్రు. జాగర్తత్లు: ేశంలో తకుక్వ మ ియు ప ి ో

న

ిలల్ల ంగ

షప్ త్

షయం

ాన ఆం ో ళన, ఇ ి మానవ హకుక్లను ఉలల్ ంఘిం నందుకు మాతర్ జ మ్ం న

వులు మ ియు

ాంఘిక సహకారం

వులు కూ ా ఈ 'త ిప్ ో

ే కాదు

న మహిళల' సం ావయ్ ఆ ధ్ క ి మ ియు

కక్ ే ా న్ కోలోప్ ారు.

అదనం ా, ీరఘ్కా క పర్ కూలం ా ఉండవచుచ్ కారణం ా

ాహ మా ెక్ట్ ీక్ జ్ నుం ి పర్ ా ాలు

మహి ా యువతకు సంబం ిం

మగ

కక్ అదనపు సరఫ ా.

ఇపప్టికే హ ాయ్ ా మ ియు పంజాబ్ వంటి ా ట్ ార్ లు ఇకక్డ ఉ ాన్ ంగ

షప్ త్ అ ేక కోసం ాలా వకీర్కృత

ేయబ ిం ి

ద ాబాద్ల, వధువు అకర్మ ర ాణా ఎదు ొక్ంటోం ి. ముందుకు

:ే

ీణిసత్ ునన్

క్ ె స్

మ ియు ఉం ి

షప్ త్ ఒక

శశ్బద్ అతయ్వసర ఉం ి. కా

సం ోభం

జం, మ ియు

ా

లకడ లో ైన

సమాజంలో భయ ెటట్ ే పర్ ా ాలను మ య ి ు మాన ా

కక్ భ షయ్తు త్ . సప్షట్ ం ా,

ా ాలు

ం

అవలం ం ా స్న అవసరముం ి. జన ాల న

దు

ావ్ ా నగదు ో ర్ ాస్హకాలు రూపంలో, ఆ ోగయ్ సంరకష్ణ

గరభ్ ార్వం

కక్ ంగ

ధ్ారణను

ేతులు పటుట్కో ా . , ార్రంభ జా య ికారుడ్ ముఖయ్ం ఏ

కక్

ే ిం ే చటట్ అమలును

కక్

రంత ాయం ా ‐

ా ీ ామా క ాంఘిక

ెటట్ ుబడుల ో

ాయ్ అవకా ాలు మ ియు ామా క రకష్ణ. సగం‐కొలతలు

ాటకీయ పర్ కూలతను ఉతప్ త్

ిగగ్ ులే

ేయలేవు.

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: BBBP. ె

న్స్ కోసం: ీణత CSR‐ ఆం ో ళనలు, స ాళు ల్ మ ియు ప ి ాక్ ాలు.

{{{{బేటీ బ ా ో బేటి ప ౌ (పథకం) పథకం ార్రం ంచబ ిం ి జనవ ి, 2015 లో ఈ పథకం ోర్ తస్హిసత్ ుం ి ంగ సమానతవ్ం మ ియు అమామ్

లు దయ్

ెరుగుపరచ ా కి లకష్య్ం ా ెటట్ ుకుం ి స ఎం ిక మ ియు పర్ ారం మం ర్తవ్ ాఖల

కక్

కక్ ార్ముఖయ్త. ఈ పథకం ైల్డ్ ెక్స్ షప్ త్

అ ేక రం ాల జోకయ్ం ావ్ ా ంగ పకష్ ాతం క

ారణ బా కల దయ్ మ ియు ఆ

ిన ెక్స్

ె సంపూరణ్ ా ికారత. ఇ ి మహిళల

కక్ ర్‐ై మం ర్తవ్ పర్యతన్ం మ ియు ిలల్ల అ వృ ధ్ ,ి ఆ ోగయ్ం & కుటుంబ సం ేమం

మ ియు మానవ వనరుల అ వృ ధ్ .ి }}} 3. One Stop Centres (OSCs) సందరభ్ం: హ ాయ్ ా, హిమాచల్ పర్ ేశ్, మధయ్పర్ ేశ్, మ ా ట్ ార్ లలో మహి ా, ఒక ట్ ాప్

జో ాం, ా ాలాండ్, ఒ ి ా, త

అ వృ ధ్ ి మం త ర్ వ్ ాఖ 100 అదనపు కేం ార్లను ఆ

ెంటర్స్ గు ిం

మహిళల మ ియు

ాషట్ ,ర్

ిం ం ి.

(OSCs):

ిలల్ల అ వృ ిధ్ మం ర్తవ్ ాఖ (MWCD),

సమకూరచ్టా కి ఒక ట్ ాప్ ెంటర్స్ (OSC) ఏ ాప్టు కోసం ఒక

ాభ్య ఫండ్ నుం ి

ధులు

ెంటర్ల్ ాప్నస్ర్డ్ పథకా న్

రూ ొ ం ిం ం ి. ఈ పథకం ఏ ిర్ల్ 1, 2015 నుం ి ా ట్ ార్ లు / కేందర్ ా త ార్ం ాల ేయబడు ోం ి.

ళ ాడు, ఉతత్ రపర్ ేశ్

ావ్ ా అమలు

ఈ

ెంటరుల్

ేశ ాయ్పత్ ం ా

శ ే ాయ్పత్ ం ా ఏ ాప్టు

ేయబడ ా

, ైర్ ేటు మ ియు పర్భుతవ్ పర్ ే ాలోల్

దశల ా ీ ా హిం ాతమ్కం ా పర్ ా తం ేయబ ిన మహిళలకు ఒకే ఇంటిలో స

కృత మదద్ తు మ ియు

స యం అం ించడం జరుగుతుం ి. ో సుల స యం, ైదయ్ స యం, మాన ిక‐ ామా క సల లు, చటట్ పర ో లు

ా ాక్ క

ైన కాలం వంటి హింస ో బాధపడుతునన్ మహిళలకు ఇంటి ేర్టెడ్

అం ించ ా కి ఈ OSC ల కొతత్

ేవలను

కక్ ఉ ద్ శ ే య్ం. మ ియు OSC లు ఇపప్టికే ఉనన్ భవంతులలో మ ియు

ామ్ణ భవంతులలో ార్మాణిక ఆకృ లో థ్ ా ించబ డ్ ా

ముఖయ్ం ఏ

ైన స యం / సల లు, 5

.

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: OSC ల ఏ ాప్టుకు పథకం. ె

న్స్ కోసం: ార్ముఖయ్త మ ియు OSC ల అవసరం.

4. Domestic Violence Act applies after divorce too సందరభ్ం: ాహిత దు ివ్

గం నుం

తరు ాత కూ ా దరఖాసుత్

మహిళలను కా ా ాల

ే త్ ామ

సంబం ాలకు సత్ ిం ం ి, మ ియు

సు ీర్ం కోరుట్

ఉ ద్ ే ం న గృహ హింస చటట్ ం,

రుప్ను సమ థ్ ంి ం ి. ఈ చటట్ ం అ న్

ా ి పూరవ్ భరత్ ల నుం ి

ాకులు

సుకునన్

ాకుల ీత్ ‐ర్ మహిళల

ీత్ ల ర్ ను కూ ా

ర ిసత్ ుం ి. భరత్ మ ియు

ారయ్ ా లే ా

సంబంధం" ప ి

ాహం

తం ా ఉండదు అ

కక్ సవ్ ావం ో సంబంధం క ాజ థ్ ాన్ హైకోరుట్

ఇ ి ో ద ీమణులు, త ల్ వంటి ఇతర సంబం ాలను క గృహ హింస చటట్ ం 2005 నుం ి మహిళల రకష్ణ ఏ

కక్ వరణను సు ీర్ం కోరుట్ సమ థ్ ంి ం ి, కా ి ఉంటుం ి. .

టి?

ఇ ి కుటుంబంలో సంభ ం ే హిం ాకాండ బా ితులకు మ ియు ా ా

ో సంబంధం ఉనన్ షయాలకు ాజాయ్ంగంలో

సమరథ్వంత ొ

ె ట్ క్ ి

ా

ి ఉనన్ సంబంధం ో " ే య

ో అనుసం ా ంచబ ిన లే ా

ఇ చ్న మహిళల హకుక్లను మ ింత

ైన రకష్ణ ా అం ిం ే చరయ్. లెన్స్ యాక్ట్ 2005 అ ే ి

లైవ్‐ఇన్ సంబం ాలలో

ా

ారత ేశంలో గృహ హింసను

ారహ్

న ై

ేరం ా గు త్ ంి చ ా కి,

బంధనలను సత్ ించ ా కి మ య ి ు బా ితుల కోసం అతయ్వసర

ఉపశమనం కోసం, చటట్ బదధ్ ాషట్ ంర్ జమూమ్ & కా మ్ర్ ఇ ి

ైన స యం ో ాటు ా, న

ారత ేశం

దటి ముఖయ్

ైన పర్యతన్ం ా

ెపప్వచుచ్. ఇ ి

తత్ ం వరకు సత్ ిం ం ి.

ౌ క, లైం ిక, శబద్ , ా ో ేవ్గ మ ియు ఆ థ్ క ి దు ివ్

గం నుం ి మహిళలను ర ంి చ ా కి

ఉ ేద్ ం ం ి. ముందుకు

:ే

గృహ హింస

ాకుల తరు ాత కూ ా కొన ాగుతుం ి మ ియు చటట్ ం

ేసుకుంటునన్ మహిళల రకష్ణకు మాతర్ ముఖయ్ం ఏ

తం

ాహం

ేయకూడదు.

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: గృహ హింస చటట్ ం ె

ేప ి

కక్ ప ి ి

కక్ వ ాలు.

న్స్ కోసం: DV చటట్ ం‐ ార్ముఖయ్త, ఆం ో ళనలు, దు ివ్

గం మ ియు సంసక్రణలు

5. Bharosa సందరభ్ం: ఐకయ్ ాజయ్ స ఏ ాప్టు

అ వృ ధ్ ి కారయ్కర్మం (యుఎ డ్ ి) తవ్రలో ే 'భ ో ా'లో

య ే నుం ి. హెద ౖ ాబా ోల్

ైపుణయ్ం అ వృ ిధ్ కేందర్ం

అ ా ోగయ్ మహిళలకు, ిలల్ల కోసం స

కృత మదద్ తు కేందర్ం ఏ ాప్టు

ేయనుం ి. Bharosa: హైద ాబాద్ ిటీ ో స్ ఆర్ట్

కక్

ెంటర్. 2016 లో ఆరంభ

ొరవ ' ా ో ా' హిం ాకాండకు గు ైన మహిళలకు, ిలల్లకు మదద్ ైనపప్టి నుం ,

ేచ్ ఒక

తత్ ం 3,560 మం ి బా ితులు 'భ ో ా' ెంటరున్

సమసయ్లను ఎదు ొక్ ాన్రు. ోపయ్త మ య ి ు ోపయ్తను కా ాడటా కి పూ త్ ి ా ారణ, మాన ిక‐ కి ాస్ సల ైకపుప్, 24X7

మ య ి ు ఉపశమనం మ ియు పున ా ాస ేవలకు సంబం ిం న ఒక

ిబబ్ం ి మ ియు ఆధు క ా ెజ్ టు ల్ క

సదు ాయాల ో స , బా ితులకు కోరుట్కు టి?

ైన,

ేవలను అం ిసత్ ుం ి.

కేందర్ం బా ా కష్ణ ొ ం ిన ముఖయ్ం ఏ

ైర్ ేట్ కౌ స్ ంగ్ గదులలో ో సు, ైదయ్, చటట్ పర

ెళళ్కూడదు.

ి ఉం ి,

ి

కానఫ్ ె స్ంగ్ వంటి

ిర్ మ్స్ కోసం: ె

ా ో ా, UNDP మ ియు SDG లు.

న్స్ కోసం: మహిళల రకష్ణకు మ య ి ు SDG ల ార్ముఖయ్త కోసం ఐటీ

కక్ ఉప

గం.

UNDP గు ంి : నూయ్యార్క్ నగరంలో పర్ ాన కా ాయ్లయం, UNDP మారుప్ కోసం మం

వన

UNDP

ామ్ణా కి స యం

కక్ థ్ ి

ఐకయ్ ాజయ్స

ఐకయ్ ాజయ్స

UNDP హూయ్మన్ ముఖయ్

జనరల్ అ ెం ల్ లో ఒక కారయ్

లో అతుయ్నన్త థ్ ా

ే ాలు ఒక

ేయ ా కి జాఞ్ ా న్, అనుభవం మ ియు వనరులను కలుపుతుం ి.

ెకర్ట ీ జనరల్ మ ియు

ఐకయ్ ాజయ్స

ాయ్య ాదులు మ ియు

ిపూయ్టీ

ావ్హక సంఘం.

ెకర్ట ీ జనరల్ తరు ాత UNDP అ ిమ్

ట్ ట ే ర్ ర్

అ ికా ి.

ెవల ెమ్ంట్ ి ో ర్ట్ ఆ ీస్

ా ష్క ి మానవ అ వృ ధ్ ి

ే ికను కూ ా పర్చు ిసత్ ుం ి.

ైన ధులు:

ఇ ి తకుక్వ అ వృ ధ్ ి

ెం ిన

సల , కష్ణ మ ియు

ే ాలకు స యం ై దృ ట్ ి

ెడుతూ, అ వృ ధ్ ి

ధుల మదద్ తును అం ిసత్ ుం ి. ఇ ి

ంె దుతునన్

ే ాలకు

ే ాల మధయ్ ాంకే క మ ియు

ెటట్ ుబ ి

సహకారం ో ర్ తస్హిసత్ ుం ి. SDG లను ా ిం

పర్పంచ అ వృ ధ్ ి

ో ర్ తస్హించ ా కి, UNDP ేద ిక త గ్ ంి పు, HIV / AIDS,

పర్జా ావ్మయ్ ాలన, శకిత్ మ ియు ప ాయ్వరణం, ామా క అ వృ ధ్ ి మ ియు సం ోభ పునరుదధ్ రణ ై దృ ట్ ి

ారణ మ ియు

ెడుతుం ి.

6. ‘Samarth’ సందరభ్ం: పథకం మ ియు ైపుణయ్ం క

ా

మారగ్ దరశ్కాల గు ిం

ిన ఇం ియా

ష ల్ ో టెకట్ల్ ై

ాటా ారుల గు ిం

ెలుసుకు ంే దుకు ఇటీవల నూయ్ ి ల్ లో

ెకట్ా ల్ ో ామరధ్ ం కోసం ామరథ్ పథకా కి పథకం ారుల

సమా ేశం ఇటీవల జ ి ిం ి. సమా ేశంలో కేందర్ టెకై ల్స్ ాఖ మం ర్ Smtiti Zubin Irani అధయ్కష్త వహిం ారు. NSQF:  జా య

ప ై ుణాయ్ల అరహ్తలు ము ా

ేర్ ుల ణ ణ ేర్ ుల పర్కారం అరహ్తను

ా (NSQF) ప ిజఞ్ ా ాల థ్ ా

రవ్హిసత్ ుం ి. ఈ థ్ ా

లు

, ైపుణాయ్లు మ ియు ఆ ట్ ట ి ూయ్డ్

ేరుచ్కు ే ఫ

ాల పర్కారం

రవ్ ంచబ డ్ ా

,

టికి అ ాయ్సకులు, అ ికా ిక, అన ికా ిక లే ా అన ికా ిక అ ాయ్సం

ావ్ ా కొను ోలు

ేయబ డ్ ా ో లే ో

ెలుసుకో ా .  ము ా

ాలో 10 థ్ ా

కావల ిన

గయ్త థ్ ా

లు ఉ ాన్

, పర్ ేశ థ్ ా

10. ఇ ి ఒక వయ్కిత్

1, మ ియు అతయ్ ిక థ్ ా

లను ొ ం ేందుకు, ఉ ో య్గ పణికి ెళల్ ా కి మ ియు సమయాను ార

సమయంలో, అదనపు కొను ోలు కోసం

ి ి వ ేత్

ైపుణాయ్లను మ ింత

ెరుగుపరచ ా కి ైపుణాయ్లు.

 ారత పర్భుతవ్ం మ ియు ర్ై ేటు రం ాల ైపుణయ్ం అ వృ ిధ్ పర్య ాన్లను సమనవ్య పరచ ా కి మ ియు సమనవ్య పరచ ా కి తపప్ స ి ా ఆ థ్ క ి మం ర్తవ్ ాఖకు అనుబంధం ా ఉనన్ ఒక సవ్యంపర్ పతత్ సంసథ్ జా య ైపుణయ్ అ వృ ిధ్ సంసథ్ (ఎన్ఎ ిడ్ ఏ) ఈ చటార్ న్ లంగరు మ ియు అమలు స ే త్ ుం ి. NSQF

కక్ ార్ముఖయ్త:

 ా ారణ మ ియు వృ త్ సథ్ లంలో ‐ NSQF కూ ా ఆ ా ిత అ ాయ్ ా కి ఫ

ాలను

ెరుగుపరచ్ ా కి

స యం ేసత్ ుం ి. NSQF పర్సత్ ుత దయ్ మ ియు కష్ణా దృ ట్ ాంతంలో ఎకుక్వ ా లే పూరవ్ దయ్ (RPL) గు త్ ంి పును కూ ా ో హద ేసత్ ుం ి. అం ేకాక, ఇ ి అరహ్తను ఇం ి డుయ్వల్ అరహ్తలు ా అంత జ్ ా య అరహ్తలకి అమరచ్టా కి స యం ేసత్ ుం ి.  NSQF లో అనుసం ానం ేయబ ే కెర్ ిట్ ే ిక మ ియు బ ి వయ్వసథ్ పర్జలు దయ్, వృ త్ కష్ణ మ ియు ప మధయ్

ధ దశలలో ా ి అవస ాలు మ ియు ౌలభయ్ం పర్కారం ా ి

ముఖయ్ం ఏ

టి?

ెర్

ెంట్స్ కోసం: Samarth మ ియు NSQF. 

ాలు.

ైండ్స్ కోసం: టెకై ల్ రంగంలో ామరథ్ భవనం.

{{Samarth పథకం గు ిం :  వ త్ ార్ ల పర్

కక్

తత్ ం లువ ొలుసును ిప్ న్ంగ్ మ ియు ేత

న

ం , టెకై ల్

జనకరం ా మ ియు లకడగల ఉ ా ి కోసం యువత ైపుణయ్ం ా ించ ా కి ఈ పథకం

ాగంలో కక్

సత్ ృత లకష్య్ం.  ఈ పథకం ిమాండ్ ఆ ా ిత, ేల్ ెమ్ంట్ ఆ ా ిత ేషనల్ ిక్ల్స్ కావ్ కం ల్ ైంట్ ేక్ ంగ్ ోర్ ర్ాముస్

ికేషన్స్ ేర్ంవర్క్ (ఎన్ ఎస్ కూయ్ఎఫ్)

ోర్ తస్హించటా కి మ ియు వసత్ ర్ ప ిశమ ర్ లో ఉ ో య్ ాలను సృ ట్ ంి చడంలో

ప ిశమ ర్ ల పర్య ాన్లకు అనుగుణం ా ఉంటుం ి  ఈ పథకం ప ి లకష్ల మం ికి (సంపర్ ాయ రంగంలో 9 లకష్లు, ాంపర్ ాయ రంగంలో 1 లకష్లకు కష్ణ) లకష్య్ం ా ెటట్ ుకుం ి.}} 1. Madhya Pradesh Gets India’s First Smart Cities Control Centre

సందరభ్ం: కేందర్ం ామ్ర్ట్ ిటీ

షన్ (ఎ ిస్ఎం) ను ెలుసుకునన్ ిశ ా పర్ ాన మం ర్ ా ప

మధయ్పర్ ేశ్ పర్భుతవ్ం ో ాల్ ాషట్ర్ంలో ఏడు ామ్ర్ట్ నగ ాల కోసం ేశం

కక్

ే ిన

దటి ఇంటి ర్ేటెడ్ కంటోర్ల్

అండ్ కమాండ్ ెంటర్ (ICCC) ను ార్రం ం ం ి. ICCC గు ిం : ICCC అ ే ి కౌల్డ్ ఆ ా ిత యూ వరస్ల్ ఇంట ెన్ట్ ఆఫ్ ింగ్స్ (UIoT) ల్ ాటాఫ్ం, ఇ ి హూయ్లెట్ ాయ్కర్డ్ ఎంట ై ర్జ్ (HPE) ేత అ వృ ధ్ ి ేయబ ిం ి. బహుళ‐ ామరథ్

ామ ధ్ ా ల ావ్ ా పలు

నగర కమాండ్ ెంటర్ కారయ్కలా ాలను అమలు ేయవచుచ్. ICCC మధయ్పర్ ేశ్

కక్ ఎంచుకునన్

నగ ాలోల్ పరుగుల సంఖయ్లో ౌరుల ేవల దరఖాసుత్లు మ ియు ె ాస్రల్ ను ఏకీకృతం ేసత్ ుం ి. ఇ ి క ెక్ట్ ేయబ ిన ె ాస్రల్

ావ్ ా జ‐సమయంలో

ధ ామ్ర్ట్ ౌర సదు ాయాల ిథ్

పరయ్ ే ిం ే

అ ికారులను ఇ ి అనుమ సుత్ం ి.  పర్జా ర ాణా బసుస్లు, 100 ాహ ాలు, 108 అంబులెన్స్ ేవలు, ామ్ర్ట్ సత్ ం ాలు, ామ్ర్ట్ లైటల్ ు, టార్ ిక్ రవ్హణ కె

ె ాలు, బహిరంగ బైక్ ాగ ావ్మయ్ం, ఘన వయ్రధ్ రవ్హణ, ా ావరణ

ామ్ర్ట్ మాయ్పుల్

దలైన గల GPS ె ాస్రల్ ను ఈ కేందర్ం ో అనుసం ానం ే త్ ారు. , ియల్ టై ల్

సదు ాయాల థ్ ి ఉజజ్

ామ్ర్ట్ నగ ాలు. ామ్ర్ట్ ిటీ

ామ్ర్ట్ ిటీ

ేయబడ ా

 నగ ాల ఎం ిక: ా ి

ధయ్ం మ ియు ప ి ాలన ో స

. పటట్ ణ సంసక్రణలను

ఆ ారప ి ఎం ిక ఉం ి. అతయ్ ిక ో క్ర్ ఉనన్ నగ ాలు ార్జెక్ట్ కోసం ఎం ిక సంవతస్ ాల కాలంలో అమలు

ేయబడ ా

అ వృ ిధ్ : ఈ నగ ాలు

ేచ్

రవ్హణ, సమరథ్వంత

ేపటేట్ందుకు నగ ాల ై

ేయబడ ా

, 10‐

.

రు మ ియు దుయ్త్ సరఫ ా, ా ి

దధ్ ం మ ియు ఘన వయ్రధ్

ైన పటట్ ణ ార్ం ాల కద క మ ియు పర్జా ర ాణా, ఐటి క ెకట్ి టీ, ఇ‐గవ ెన్న్స్

ాగ ావ్మయ్ం

. బాటమ్‐అప్

ధులు: పథకం కింద, పర్ ొ ందుతుం ి. సమాన

షన్ ప ి ిలో ఏడు

షన్ గు ిం ‐ కీ ాసత్ ాలు: 2014 లో ార్రం ం న పథకం కింద ేశంలో

100 నగ ాలు అ వృ ిధ్

మ ియు ౌరుల

ౌర

పరయ్ ే ిం ే అ ికారులను అనుమ ంచడం. ిర్ మ్స్ కోసం ాసత్ ాలు: ో ాల్, ఇం ో ర్,

, ావ్ యర్, జబలూప్ర్, ాటాన్ మ ియు ాగర్ మధయ్పర్ ే ల్ ో

ేయబడ ా

ాగం న కరణలు,

ావ్ ా ార్థ

ానం అ ే ి ామ్ర్ట్

నగరంలో

ైన

క సదు ాయాలను అ వృ ధ్ ి ిటీ

షన్ కింర్ ద కీలక

య ే టా కి అ వృ ిధ్ ైన పర్ణా క సూతర్ం.

ధ ార్జెకట్ులను అమలు ే ే కేందర్ం నుం ి రూ. 500 కోటు ల్

తత్ ము, అనుగుణం ా, ాషట్ ర్ లే ా పటట్ ణ థ్ ా క సంసథ్ ల

ేత

సమ ిప్ంచబ ా . ఎం ిక ేసుకునన్ నగ ాలకు రూ .48,000 కోటల్ కేందర్ ధులు సమకూరు త్ ా  అమలు: నగర థ్ ా

లో

ేయబడుతుం ి. SPV ామ్ర్ట్

షనున్ అమలు

ేయ ా కి ఉ ద్ ే ం న పర్ ేయ్క పరప్స్

ిటీ అ వృ ధ్ ి ార్జెకట్ులను పర్ణా క, అంచ ా

.

ెహికల్ (ఎ ిప్ )

ేయడం, ఆ

ించడం,

ేత

ధులను డుదల పర్

ామ్ర్ట్

ా

ేయడం, రవ్హించడం, రవ్హించడం, పరయ్ ే ించడం మ ియు

ట ి ీ ఒక SPV

క

ి ఉంటుం ి, ఇ ి పూ త్ ి సమయ CEO ేత

బో రుడ్లో కేందర్ పర్భుతవ్ం, ాషట్ ర్ పర్భుతవ్ం మ ియు ULB

ముఖయ్ం ఏ ె

ా

ేసత్ ుం ి.

రవ్హించబడుతుం ి మ ియు లను క

ి ఉంటుం ి.

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: ామ్ర్ట్ నగ ాల  ఫర్

కక్

ల్ ే ించడం

న్స్: ICCC

షన్

కక్ లకష్ణాలు.

కక్ ార్ముఖయ్త మ య ి ు ామ్ర్ట్ నగ ాల

షన్.

Finance Commission సందరభ్ం:  క

షనుక్ సల

సల

ఏ ాప్టు ే ిం ి. సల

మండ

ఇవవ్ ా కి మ ియు స యం ేయ ా కి ప ిహేడవ ై ాన్స్ క మండ

ాతర్ మ ియు ధులు: క

బంధనలకు సంబం ిం ఏ ై ా షయం ై లే ా షయం ై క

షన్

షనుక్ సల

షన్

కక్ ిఫ ెన్స్

ఇవవ్డం (ఔట్ ఆర్

ి ో రష్న్).  తన కా ితపు లే ా ప ి ోధ ా అధయ్య ా కి ాయపడటా కి క

షన్

కక్ అవ ాహన ెంచుతుం ి.

 దర్వయ్ పం ిణీకి సంబం ిం న షయాల ై ఉతత్ మ జా య మ ియు అంత జ్ ా య పదధ్ తులను కోరుకు ే క

షన్

కక్ ప ి ి మ ియు అవ ాహనను సత్ ించడంలో మ ియు ాణయ్తను

మ ియు ా

ి ారుస్లను అమలు ేయడం మ ియు అమలు ేయడం వంటి

ెరుగుపరచడం

ేయ ా కి స యం

ే ేందుకు. ై ాన్స్ క

షన్ గు ిం :

ై ాన్స్ క

షన్ అంటే ఏ

టి?

 ఇ ి ాజాయ్ంగంలో ఆ ట్ికల్ 280 కింర్ ద ఏ ాప్టు ేయబ ిన ఒక సంసథ్ . కేందర్ం మ ియు ా ట్ ార్ ల మధయ్ ె ెనూయ్ ఎలా పం ిణీ ేయా అ ే ా ై ాన్స్ క

ై చరయ్లు మ ియు పదధ్ తులను ి ారసు ేయడం ీ పర్ ాన ప .

షన్ కూరుప్: ాజాయ్ంగం అధయ్

సభుయ్లను ఆ థ్ క ి క

షన్ క

డు య

ం ా స్న ైరమ్న్ మ ియు నలుగురు ఇతర

ి ఉంటుం ి.

 ైరమ్న్ లే ా సభుయ్లకు పునః యామకం కోసం అరుహ్లు.  ాజాయ్ంగం ఆ థ్ క ి క

షన్ సభుయ్ల లే ా అ ికా ాల

బంధనలను రూ ొ ం ించ ా కి ారల్

కక్ అరహ్తలు, బంధనలకు సంబం ిం న

ెంటుకు అ ికారం ఇ చ్ం ి.

 కనుక 1951 లో ాజాయ్ంగంలో

ధులను రవ్ త్ ంి చ ా కి అరహ్తలు లే ా అనరహ్తలు, ేవ

ప ి ిథ్ తులు లే ా ఇతర అ ికా ాలు సంబం ిం న బంధనలను రణ్ ై ాన్స్ క

షన్ చటట్ ంను అమలు ే ిం ి. అరహ్తలు: ప ల్ క్ వయ్వ

ంచ ా కి 1951 లో ారల్ ాలలో సత్ ృత

కక్ ెంటు

ైన అనుభవం వుం ా

మ ియు ఇతర ాలుగు సభుయ్లకు ఒక వయ్కిత్కి ఎ) హైకోరుట్ ాయ్యమూ త్ ి ో సమానం ా అరుహ్లు, ) ఆ థ్ క ి , ైన జాఞ్నం, ి) ఆ ధ్ క ి షయాలను మ ియు d) అరథ్ ాసత్ ర్ంలో పర్ ేయ్క జాఞ్నం క

అకౌంట్స్ పర్భు ావ్ కి పర్ ేయ్క ఉంటారు.

1. Indian Petroleum & Explosives Safety Service (IPESS) సందరభ్ం: ఇం ియన్

ెటర్ో యం అండ్ ఎకోస్

( ీఎస్ఓ)

కక్ ాంకే క కేడర్

తర ంపు

కక్ ార్ముఖయ్త:

 అ న్ తరగతులోల్నూ ా

ప

రును

'A' ేవను ఏ ాప్టు రణ్

వర్

ైన

స్ ే ట్ ీ స ీవ్స్ (IPESS) ేరు ో

ెటర్ో యం అండ్

కక్ గూ ర్ పు 'A' ేవను కేందర్ మం ర్వరగ్ ం ఆ లకడను

ొల ిం , ఉ ో య్గుల ై ాయ్ న్

ెరుగుపరచ్ ా కి, IPESS ేరు ో PESO ేయ ా కి మ య ి ు నూతనం ా ఏరప్ ిన

ే ట్ ీ ఆరగ్ ైజేషన్

ిం ం ి.

ెరుగుపరచ్ ా కి మ ియు

కక్ ాంకే క కేడర్

కక్ సమూహం

ేవను పున ిన్ ిమ్ంచటా కి

ంచబ ిం ి.

 ఈ కొలత సంసథ్

కక్ ామరధ్ ం మ ియు ామ థ్ ా

అ ికారుల కె ీర్ పు ోగ

న్ ెంచుతుం ి మ ియు ా సమూహం 'A'

కూ ా ెంచుతుం ి. ె ో గు ిం : ా ి ార్

క ాల ీ & పర్

షన్ ( ిఐ ి ి)

ాగం కింర్ ద ె ో ఓ అ ీన కా ాయ్లయం.  ేలుడు ప ా ధ్ ాలు, సం ీడన ాయువులు మ ియు ట ె ర్ో యం వంటి ప ా ధ్ ాల భదర్తను కర్మబ ీద్ క ించ ా కి ఒక ోడల్ ఏజె స్ ా 1898 నుం ి ఈ సంసథ్

ే ా న్ అం ి త్ ో ం ి. ేలుడు ప ా థ్ ాలు,

ెటర్ో యం, సం ీడన ాయువులు, డ ీ న ాతర్లు, ాయ్స్ ి ండరుల్, కార్స్ కంటీర్ ై ల్ న్స్, ై కివ్ ైడ్ ేచురల్ ాయ్స్ (LNG), సం ీడన సహజ ాయువు ( ిఎ జ్ ), ఆటో కివ్ ైడ్ ెటర్ో యం ాయ్స్ (ఆటో ఎ ప్ ) ) దలైన ముఖయ్ం ఏ

టి? ిర్ మ్స్ కోసం: IPESS, PESO.

2. Indian Pharmacopoeia Commission

ి

సందరభ్ం: ఔషధ పర్ ా ామ్కో ో

ాలు కారణం ా బాధపడుతునన్ జంతువులను

యా క

ి

ెటిట్న ఒక దశలో, ఇం ియన్

షన్ ఔషధ తయా ీ ారులకు ఆధు క, జంతు‐రహిత ప ీకష్లను ఆ

ముఖయ్ ాసత్ ాలు: ారత శ ే ంలో తయారు ేయబ ిన మ ియు కర్

ిం ం ి.

ంచబడుతునన్ ఔష ాల కోసం ా

ాజా మారగ్ దరశ్కాలలో, IPC కుం ేళళ్ ై రవ్హిం న ై ోజెన్ ప ీకష్ను భ త్ ీ ే ిం ి మ ియు అ ా ారణ టాకిస్టిటీ ప ీకష్ రవ్హించబ ిం ి ప ీకష్ ొటాట్లలో ేయగల ప ీకష్ల ో ి యా పందులు మ ియు ఎలుకలు ఉ ాన్

.

 ఇం ియన్ ా ామ్కో ో

యా క

ఎం ో టాకిస్న్ ప ీకష్ లే ా ప ీకష్

షన్

కక్ నూతన ఆ ేశం ో, ియాజోన్ ప ీకష్ను బాకీట్ ియల్

ాదులో రవ్హించగల

ో ైట్ కియ ర్ ా లత ప ీకష్ ావ్ ా భ త్ ీ

ేయబడుతుం ి. ేపథయ్:  జంతువుల ఎ ికల్ టీర్టెమ్ంట్ ఫర్ ీపుల్ ఫర్ ీపుల్ (PETA) ారత ేశం గత కొ న్ సంవతస్ ాలు ా జంతువుల

ద ప ీకష్

కక్ కూ ర్ ర

ైన పదద్ తుల ో దూరం ా ఉండటా కి పర్య న్ త్ ో ం ి.

ిర్ మ్స్ కోసం ముఖయ్ ాసత్ ాలు:  ి త్ ాశయ ప ీకష్ పర్ కూల దుష ర్ ా ాలకు కారణమ

ేయ్ కలు ి ా న్

లే ా ప ా ధ్ ాలను ప ీ ించ ా కి రవ్హించబడుతుం ి. ప ీకష్ కోసం, ఔషధం ఒక కుం ేలు లోకి ొచుచ్కు ో తుం ి మ ియు జంతువు జవ్రసంబంధ సం ావయ్ పర్మాదకర వసంబంధ

ైన లకష్ణాలకు దగగ్ ర ా ఉంటుం ి. టీకా స

ైన కాలు ాయ్ న్ త ఖీ ేయ ా కి అ ా ారణ టాకిస్టిటీ టెస్ట్

రవ్హించబడుతుం ి. మా ెక్టింగ్ కోసం ఉతప్ త్ ఆ

ించ ా కి ముందు ఈ బాయ్చ్ ప ీకష్ జరుగుతుం ి.

ఇందులో, టీకా ో ఎలుకలు లే ా ి యా పందులు ఇంజెక్ట్ ేయబడ ా IPC గు ిం :  ఇం ియన్ ా ామ్కో ో మం ర్తవ్ ాఖ

ేమ్ళ ాల

యా క

.

షన్ (IPC) అ ే ి ఆ ోగయ్ం మ ియు కుటుంబ సం ేమ

కక్ సవ్తంతర్ సంసథ్ . ేశంలో మందుల పర్మాణాలను ఏరప్రచటా కి IPC

సృ ట్ ంి చబడుతుం ి. ఇ ి ార్థ

కప

రు, ా ారణం ా ఈ ార్ంతంలో

ాయ్ధుల కితస్కు అవసర

ైన

మాదకదర్ ాయ్ల పర్మాణాలను కర్మం ా న క ించడం.  ఇం ియన్ ారమ్కో ో ఔష ాల ాణయ్తను

యా (IP) రూపంలో కొతత్ మ ియు జో ిం న

ో ర్ాఫులను న క ించడం ావ్ ా

ెరుగుపరచ ా కి ఇ ి అ ికా ిక ప ర్ాలను పర్చు ిసత్ ుం ి. ఇ ి ారత జా య

ారుమ్లా ిటీ పర్చు ించడం ావ్ ా జె ె ిక్ ఔష ాల ముఖయ్ం ఏ

కక్ హేతుబదధ్

ైన ఉప

ా న్ ోర్ తస్హిసత్ ుం ి.

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: ై ోజెన్ ప ీకష్, అ ా ారణ టాకిస్టిటీ టెస్ట్ మ ియు IPC. మాన్స్ కోసం: జంతువులు న ఔషధ ప ీకష్‐ ఆం ో ళనలు మ ియు పర్ ాయ్మాన్యాలు అ ి. 3. TRIFED సందరభ్ం: ి ిజన వయ్వ

ాల మం ర్తవ్ ాఖ

కక్ టెబల్ ౖ ర్ కో‐ఆప ేటివ్ మా ెక్టింగ్ ెవల ెమ్ంట్ ెడ ేషన్

(TRIFED) అ న్ టెబ్స్ ౖ ర్ ఇం ియా అవుటెల్ ట్స్, ీ నల్ ఆ ీసల్ ు మ ియు ఇ ెవ్ంట ీ కంటోర్ల్ కోసం హెడ్ ఆ ీసల్లో

ిటైల్ ఇ ెవ్ంట ీ ా ట్ ే ర్ (RIS) ను అమలు ే ిం ి.

ముఖయ్ ాసత్ ాలు:  అ న్ ఎలకార్ట్ క్ కా ాయ్లయాలు మ ియు ఔటెల్ టల్ లో వయ్వసథ్ అందుబాటులోకి వ చ్ం ి, లా ా ే పర్కియ ర్ ను ఆటో మ ియు కర్యాల ేటాను టార్క్ ేయడం ావ్ ా ేయడం ావ్ ా అమమ్కాలలో

కక్ ఎలకార్ట్ క్

ేట్ ేయడం మ ియు ముఖయ్

ానం

ైన కొను ోలు, ట్ ాక్స్

తత్ ం ిటైల్ కారయ్కలా ాలను కర్యాల నుం ి కొను ోలు

తత్ ం ిటైల్ కారయ్కలా ాలను కర్మబ ీధ్ క ిసత్ ుం ి. RIS ా ట్

ేర్ అమలు ేయడం ిటైల్

ధ లా ా ే ల ై ఎకుక్వ ారదరశ్కత మ ియు యంతర్ణను ెసత్ ుం ి.

TRIFED గు ిం :  జా య థ్ ా ప ి ాలన యంతర్ణలో ప  TRIFED టెబల్స్ ౖ ర్

లో అగర్ సంసథ్ మ ియు టెబల్ ౖ ర్ వయ్వ

ేసత్ ుం ి. అ ి ఏ

కక్ పర్

కక్

ేసత్ ుం ి?

జ ాలను అం ి త్ ో ం ి, అ NTFP (non timer forest

produce) ేకరణలో మ ియు ా ి ఉతప్తు త్ ల కోసం మం సమూ ల ావ్ ా ామా క‐ఆ ధ్ క ి ఉతప్తు త్ లను తయారు ేసత్ ు ాన్

ాల మం ర్తవ్ ాఖ

ాయశకుత్లా ధర మ ియు ీవ్య స యం

ెరుగుదల కోసం ా ి వ ో ా ి కోసం ి ిజన కళ & హసత్ కళ . , ఎం ా ెల్డ్ ఎ జ్ ఓలు, ాషట్ర్ థ్ ా

టెబల్ ౖ ర్ ెవల ెమ్ంట్ కా ొప్ ేషన్స్,

ా ెస్ట్ ెవల ెమ్ంట్ కా ొప్ ేషన్స్, ి ిజన ఉతప్తు త్ ల మా ెక్టింగ్ అ వృ ిధ్

ేపటిట్ ం ి.

 ఇ ి ేషనల్ టెబల్ ౖ ర్ కార్ ట్ ఎకోస్ "ఆ ి మహో తస్వ్" వంటి పర్దరశ్నలను రవ్హిసత్ ుం ి, ీ లో ి ిజన ఉతప్తు త్ లను ోర్ తస్హిసత్ ుం ి మ ియు మా ెక్ట్ ేసత్ ుం ి. ముఖయ్ం ఏ  ె

టి? ిర్ మ్స్ కోసం: TRIFED.

ల్ , అవసరం మ ియు ప ి ాక్ ాలు. న్స్ కోసం: ి ిజన అ వృ ధ్ ‐ి స ాళు

4. Directorate General of Trade Remedies (DGTR) సందరభ్ం:  ాణిజయ్ ాఖలో "యాంటీ డం ింగ్ అండ్ ఆలైడ్ డూయ్టీల ై ెకట్ ేట్ జనరల్" థ్ ానంలో ారత పర్భుతవ్ం 1961 లో "టేర్డ్ ె

ీస్ ై ెకట్ ేట్ జనరల్" కు బదులు ా ారత పర్భుతవ్ం ( ాయ్ ారం కేటా

బంధనలకు సవరణను ేపటిట్ ం ి. ముఖయ్ ాసత్ ాలు:

ంపు)

 DGTR ాణిజయ్ కౌంట ెవ్

ాగం

కక్ అనుబంధ కా ాయ్లయం ా ప

ంగ్ & సబెజ్ ర్ ౖ డ్ ధులు

ప ిగణించబడుతుం ి.

ించటా కి DGTR

ేసత్ ుం ి. యాంటీ‐డం ింగ్,

కక్ ి ారుస్ ె ెనూయ్

ాగంలో

ధ ేవలు మ ియు ెప్షలైజేషనల్ నుం ి సుకునన్ అ ికారుల నుం ి బహుళ‐

ెప్కట్ర్ం ైపుణయ్ం ెటల్ ో DGTR వృ త్ పరం ా స

కృత సంసథ్ ా ఉంటుం ి. ఏకీకృత ొడుగు అ ికారం

అవసరం:  పర్సత్ ుతం, ారత ేశంలో ాణిజయ్ రకష్ణ యం ర్ాంగం స ైన ి కాదు మ ియు అ ాయ్య

ారణలను పూ త్ ి ేయ ా కి ఒక సంవతస్రం కంటే ఎకుక్వ సమయం

ా ాలకు సంబం ిం న కేసులలో

తర్ప ాల ై ెకట్ ేట్ జనరల్ (DGAD) డం ింగ్ మ ియు

పడుతుం ి. పర్సత్ ుతం, యాంటీ డం ింగ్ మ ియు

CVD కేసుల ో వయ్వహ స ి త్ ుం ి, ై ెకట్ ేట్ జనరల్ ఆఫ్ స ఒపప్ం ాలు ప ిమాణాతమ్క ప ి

ెమ్ర్డ్ (DGS) ప ిరకష్క చరయ్లు మ ియు DGFT

(QR) రకష్ణల ో వయ్వహ ిసత్ ుం ి. DGTR ాటి DGAD, DGS

మ ియు భదర్ ా బృం ాలు (QR) DGFT జా య సంసథ్ ా

ైన ాయ్ ార

కక్ ధులను ా రం ా కి సుకువసుత్ం ి, ాటి ఒకే

నం ేసత్ ుం ి. ఇ ి ారత ేశంలో సమగర్ మ ియు తవ్ ిత ాణిజయ్ రకష్ణ వయ్వసథ్ ను

అం ిసత్ ుం ి  DGTR

కక్ సృ ట్ ి ే య ప ిశమ ర్ కు ఒక థ్ ా

ఆట

ై ా ా న్ అం ిసత్ ుం ి. గత మూడు

సంవతస్ ాలోల్, ారత ేశం 130 కు ై ా డం ింగ్ / కౌంటర్ ే అ ాయ్య

ంగ్ డూయ్టీ / రకష్ణ కేసులను ార్రం ం ం ి

ైన ాణిజయ్ పదధ్ తుల ెరుగుతునన్ సంఘటనలు మ ియు ే య ప ిశమ ర్ కు ఆటసథ్ లా న్

అం ించ ా కి. DGTR

కక్ ధులు: DGTR యాంటీ డం ింగ్, CVD మ ియు రకష్ణ చరయ్లను

ఎదురుక్ంటుం ి.  ఇ ి ఇతర ే ాలకు వయ్

ేకం ా ఏ ాప్టు ే ిన ాయ్ ార ప ి ాక్ర ప ి ోధనల ెరుగుతునన్ సంద ాభ్లోల్

మా ే య ప ిశమ ర్ మ ియు ఎగుమ ముఖయ్ం ఏ 

ారులకు ాణిజయ్ రకష్ణ మదద్ తును అం ిసత్ ుం ి.

టి? ిర్ మ్స్ కోసం: DGTR గు ిం .

ైండ్స్ కోసం: ారత ేశం లో సమగర్ మ ియు ివ్ ట్

ాణిజయ్ రకష్ణ

ానం అవసరం.

Citizenship Bill సందరభ్ం:  ౌరసతవ్ం (సవరణ) ౌరస ావ్ న్ మం రు

లుల్ ై జా

ంట్ ారల్

ెంట ీ క

య ే డంలో అ ాస్ం పర్జలు

టీ ా హిందూ

రసన వయ్కత్ ం

ే యులకు

ార య

ే ారు, 2016 అ ాస్ంలో

ారణ

ార్రంభ

ైం ి.

రసనకారులు అ ాస్ంలో

ెబుతు ాన్రు. 1985

సవ్ ే పర్జల ఉ కి

ాటి అ ాస్ం ఒపప్ందంలో

బె ి ి త్ ార

బంధనలను

రసనకారులు

ారు ఉలల్ ంఘిం ార

కూ ా

ారు

ా సుత్ ాన్రు. 2016 ౌరసతవ్ సవరణ  ౌరసతవ్ం సవరణ ాకి థ్ ానల్ లో

కొ న్

మ ో మాటలో 

లుల్ ఏ

టి?

లుల్ 2016

ారత

ేశ ౌరస ావ్ కి అరహ్

ె ాప్లంటే, ఇ ి 1955 లో

దును రదుద్

త్ ాన్, బం ల్ ా ేశ్ మ ియు

ై ా ిటీ వ గ్ ాల నుం ి అకర్మ వలస ారులను అనుమ ంచ ా కి పర్య న్సుత్ం ి. ౌరసతవ్ చటట్ ం ై ఉంటుం ి.

లుల్లు ఏ చటట్ ం చటాట్ న్ ఉలల్ ంఘిం నటల్

న

ైన ఆ గ్

ేయవచచ్

లుల్

ే ఓవ ీస్స్

ిటిజెన్ ఆఫ్ ఇం ియా (OCI) కారుడ్ ారుల

ే ొక్ం ి.

ఏ ి అవసరం? హిందూ, ికుక్, బౌదధ్ , జైన్, ా ీస్ లే ా కెస ౖర్ త్ వ మత సంఘాలు ఆ గ్

త్ ాన్, బం ల్ ా ేశ్ లే ా ాకి థ్ ాన్ నుం

వ ేచ్ జైళల్లో జైలుకు తర ంచబడటం లే ా బహిషక్ ంి చడం జరగద  ౌరసతవ్ం కోసం క సం 11 నుం ారత ేశంలో క స కాలాల 

లుల్, అ ొ రుగు

ౌరసతవ్ సవరణ

ఆరు సంవతస్ ాల వరకు వలస ాజాయ్ కి దరఖాసుత్

ాసం కోసం ఇ ి జఞ్ పత్ ులను

ై ా ిటీ వ గ్ ాల గు ిం

ేసుకోవటా కి

ే ిం ి.

ే, అకర్మ ము ిల్ ం వలస ారులకు సత్ ించదు. యూదులు, బహైస్

ే ాలోల్ ఇతర

లుల్ కోరు ోం ి.

దలైన మూడు

కూ ా ఇ ి మాటాల్డదు.

ఎందుకు అ ాస్ం లో పర్జలు సం ోషం ా లేరు?  1985

ాటి అ ో ం ఒపప్ందం ై ౌరసతవ్ం సవరణ

1971 త ావ్త బం ల్ ా ేశ్ నుం

లుల్ అ ాస్

వ చ్న అకర్మ వలస ారులు

ో బా ా కూ ోచ్వడం లేదు. మా ిచ్ 25,

ేశంలోకి

ె ల్ ో ారు.

అ ాస్ం అకార్డ్ :  అ ాస్ం అకార్డ్ (1985) ారత పర్భుతవ్ం నూయ్ ి ల్ లో

అ ాస్ం ఉదయ్మ

కక్ పర్

ధుల మధయ్ మ ియు 15 ఆగషు ట్ 1985 న

ాయకుల మధయ్ సంతకం

ఒపప్ందం అ ాస్ం ఆం ో ళనకు ము ింపు

ె చ్, ఆం ో ళన

ే ిన ఒక ఒపప్ందం

కక్ సంతకం (MoS). ఈ

ాయకులు ఒక ాజకీయ ా ట్ీ

ఏరప్రుచుకొ

తవ్రలో ే అ ాస్ం ాషట్ ంర్ లో ఒక పర్భు ావ్ న్ ఏరప్రు త్ ారు. అకౌర్డ్ పర్కారం, 1966 మ ియు 1971 మధయ్ వ చ్న బం ల్ ా ే ల్ ప ేళల్ ాటు ఓటింగ్ నుం ి ే ించబడ ారు. అంత జ్ా య స ిహదుద్లు మూ ి ేయబడ ాయ , 1971 లో బం ల్ ా ేశ్ నుం ే ిన

ా ి

బహిషక్ ిం ాల

ి అకార్డ్

ే ొక్ం ి.

బ ి

ఒపప్ందం ఆం ో ళనకు ము ింపు

ె చ్నపప్టికీ, కొ న్ కీలక

బంధనలు ఇంకా అమలులో ఉ ాన్

,ఇ ి

కొ న్ సమసయ్లను ఎదు ొక్ంటునన్ ి. 1. Pradhan Mantri Vaya Vandan Yojana (PMVVY)

సందరభ్ం: Union 7.5 లకష్ల నుం ి 15 లకష్ల వరకు ెటట్ ుబ ి ప ి మం ర్మండ ఆ

దం ె

ిం ి, అలా ే పర్ ాన్ మం ర్ ాయనందన్

2018 నుం ి మా ిచ్ 31, 2020 వరకు స స్క్ర్పష్న్ కోసం కాలప ి ాంఘిక భదర్త కోసం పర్భుతవ్ం

కక్ బదధ్ త

సత్ ించ ా కి కేందర్ జన (PMVVY) కింర్ ద

ే 20,

ొ ి ింపు ఆ థ్ క ి ే ిక మ ియు

కక్ ాగం. PMVVY గు ిం :  PMVVY పర్ ేయ్కిం 60

ల్ మ ియు అంతకంటే ఎకుక్వ వయసుస్ ఉనన్ ీ యర్ ౌరులకు ెనష్న్ ీక్మ్.  ఈ పథకం అమలు ఏళు ేయ ా కి ఏకైక అవకా ా న్ ఇసుత్నన్ ారత ేశంలో లైఫ్ ఇనూస్ ెన్స్ కా ొప్ ేషన్ (ఎల్ఐ ి) ావ్ ా ఈ పథకం ఆ ల్ ై ల్ ోనూ ఆ ల్ ై ల్ ోనూ కొను ోలు ేయవచుచ్. పథకం

కక్ ముఖయ్ లకష్ణాలు:

 పథకం ఒక

ి ి ొ ందడం 8% pAa. 10 ెలలు ె ల్ ం ే ెల ా ీ (సమరథ్ వంతం ా 8.30% p.a.

 ెనష్న్ ె ల్ ంపు ారుడు, పంచవరష్నం ఎంచుకునన్ సమయంలో ెలస ి / ర్మ ై ా ిక / సగం ా ష్క ి / ా ష్క ి ౌనఃపునయ్ం పర్కారం, 10 సంవతస్ ాల ాల ీ వయ్వ ిలో పర్ కాలా కి ె ల్ ం ా స్ ఉంటుం ి. ఈ పథకం స ీవ్స్ టాక్స్ / ఎ ట్ ి నుం ి

న

ెనష్నరుక్ మనుగడలో, వ ి ెనష్న్ ా

ంచబడుతుం ి. ప ి సంవతస్ ాల ాల ీ వయ్వ ి ము ి ే వరకు ా ో ాటు కొను ోలు ధర ె ల్ ం ా స్ ఉంటుం ి.

 3 ాల ీ సంవతస్ ాల తరు ాత (దర్వయ్ అవస ాలకు అనుగుణం ా) కొను ోలు ధర 75% వరకు రుణం మం రు ేయబడుతుం ి. ెనష్న్ ా వ ీడ్

ాలలో మ ియు రుణ

త్ ాల నుం ి కోలుకోవడం నుం ి రుణాల

కోలుకో ా .

 ీవ్య లే ా

కక్ ఏ ై ా కిల్షట్

త ాగ ావ్

ైన / టె ిమ్నల్ అ ా ోగయ్ం కితస్కు అకాల

షక్ర్మణకు కూ ా ఈ పథకం అనుమ సుత్ం ి. అలాంటి అకాల షక్ర్మణలో, కొను ోలు ధరలో 98% ాపసు ఇవవ్బడుతుం ి. ప ి సంవతస్ ాల ాల ీ కాలంలో ింఛను ారు ి మరణం తరు ాత, కొను ోలు ధర ల ధ్ ారు కి ె ల్ ంచబడుతుం ి. ముఖయ్ం ఏ ె

టి? ిర్ మ్స్ కోసం: PMVVY‐ కీ లకష్ణాలు.

న్స్ ఫర్: PMVVY

కక్ ార్ముఖయ్త.

2. Pradhan Mantri Swasthya Suraksha Yojana (PMSSY)

సందరభ్ం:  ేశంలో ఆ ోగయ్ సంరకష్ణ మౌ క సదు ాయాల సత్ రణకు పర్ ాన పు ోగ లో, పర్ ాన్ ర్ న ేందర్ ి

అధయ్కష్తన కేందర్ మం ర్వరగ్ ం 12 వ పంచవరష్ పర్ణా క ాటి 2019‐20 వరకూ పర్ ాన్ మం ర్ సవ్ ిత్ స ా్కష్ జన ( ిఎంఎస్ఎ ైవ్) కొన ా ింపును ఆ స ా్కష్

జన (PMSSY) సరస

ిం ం ి. PMSSY గు ిం : 2003 లో పర్ ాన్ మం ర్ సవ్ ిత్

ైన / శవ్స య తృ య ఆ ోగయ్ ేవల లభయ్తలో ార్ం య

అసమానతలను స ి ేయ ా కి ఉ ేద్ ం న ల ాయ్ల ో మ ియు ేశంలో ాణయ్

ైన ైదయ్ దయ్ కోసం

ౌక ాయ్లను ెంచటా కి పర్కటిం ం ి.  ఇ ి ఒక ెంటర్ల్ ెకుయ్ ి పథకం. ఈ పథకంలో ెండు ా ాలు ాన్ ేయడం మ ియు పర్భుతవ్ ైదయ్ క ా ాలల అ వృ ిధ్

ేయడం.

: నూతన ఎ

ము ఏ ాప్టు

కక్ ార్ముఖయ్త:  నూతన ఎ

పథకం కాదు, అ

మ ఏ ాప్టును ఆ ోగయ్ దయ్ మ ియు కష్ణను మా ిచ్ ే ే ి

ే ఈ ార్ంతంలో ఆ ోగయ్ సంరకష్ణ పుణుల కొరత కూ ా ఉంటుం ి. కొతత్ ఎ

పూ త్ ి ా కేందర్ పర్భుతవ్ం ధులు సమకూరుసుత్ం ి. నూతన ఎ కూ ా కేందర్ పర్భు ావ్ కి పూ త్ ి ా పుడుతు ాన్ ఏ ాప్టు ేయడం ావ్ ా పర్ ఎ

మ

మ

ామ్ణం

ై ఆప ేషన్స్ & రవ్హణ ఖరుచ్లు

. ఉ ా ి జన ేషన్: 

ధ అ ాయ్పక, అ ాయ్పక

ధ ా ట్ ార్ లోల్ కొతత్ ఎ

మ ను

ా ాలలో సుమారు 3000 మం ి

ఉ ా ి కలప్నకు ా ి సుత్ం ి. మ ింత, ప ోకష్ ఉ ా ి అవకా ాలు ా ింగ్ కేం ర్ాలు, కాయ్ంటీనల్ ు వంటి ౌక ాయ్లు మ ియు ేవల వలల్ నూతన ఎ  కేందర్ పర్భుతవ్ం

మ స

పంలో వసుత్ ాన్

కక్ పర్తయ్కష్ పరయ్ ేకష్ణలో ారత పర్భుతవ్ం య

. ం న ఏజ స్ల ే ఎంచుకునన్

ె ికల్ కాలే లలో (GMCs) అ ర్ేగ్ డ్ కారయ్కర్మం జరుగుతుం ి. బంధనల పర్కారం ో స్ట్ ర్ాడుజ్ ేట్

పర్భుతవ్

ీటల్ ు మ ియు అదనపు అ ాయ్పకపు ో సు ఈ GMC లలో సంబం ిత ాషట్ర్ / UT పర్భు ావ్లు ేత ంపబడ ా 

.

ధ నూతన ఎ

ము మ ియు పర్భుతవ్ ైదయ్ క ా ాలల అ వృ ిధ్ పథకాలకు ౌ క మౌ క

సదు ాయాలను క ప్ంచ ా కి ఈ పథకం కింద ేపటిట్ న థ్ ా

లో ఉ ా ి క ప్ం ాల

ముఖయ్ం ఏ  ె

ామ్ణ పనులు కూ ా

ామ్ణ దశలో గణ య

ైన

ా సుత్ ాన్రు.

టి? ిర్ మ్స్ కోసం: PMSSY.

న్స్ కోసం: పథకం

కక్ ార్ముఖయ్త మ ియు ేశంలో ఆ ోగయ్ ౌక ాయ్లకు ారవ్ ర్క యాకెస్స్

అవసరం. 3. Pradhan Mantri Jan Vikas Karyakram (PMJVK) సందరభ్ం: పర్ ాన్ మం ర్ జన కాస్ కాయ్ ెకట్ర్ (PMJVK) ా బహుళ రంగ అ వృ ిధ్ కారయ్కర్మం (MsDP) ేరు మారచ్డం మ ియు పున ిన్ ిమ్ంచడం కోసం ఆ థ్ క ి వయ్వ క

షన్

ాల కే

ి న కాలములో CCEA ా కొన ా ింపు ఆ

ేపథయ్:  2008‐09 సంవతస్రంలో 90

టీ ఆ

ిం ం ి. 14 వ ఆ థ్ క ి

ిం ం ి.

ై ా ిటీ కానస్ంటేర్షన్ ి ట్ ర్క్ ి ట్ (ఎం ి ిలు) లో క సం 25%

జ ా ా ో మ ియు జా య సగటు కంటే తకుక్వ ా ఉనన్ ార్థ

ెట్ క

క సదు ాయాల కోసం ఆసుత్లను అ వృ ధ్ ి ేయడం.

ాజక పథకాలు ాంఘిక‐ఆ ధ్ క ి మ ియు

ై ా ిటీ

 కేం ర్య ీ ార్

త పథకాల

కక్ హేతుబ ీధ్ కరణ ై సబ్‐గూ ర్ ప్ ఆఫ్ ఫ్ మంతుర్ల

ే ికలో ేషనల్

ెవల ెమ్ంట్ ఎజెం ా కింద కోర్ పథకాల కో ల్ ో ఒకటి ా MSDP గు త్ ంి చబ ిం ి, ఇ ి NITI ఆ

ేచ్ ఏ ాప్టు

ేయబ ిం ి  MsDP పర్ ానం ా ప ిషక్ ించ ా కి రూ ొ ం ించబ ిం ి

ధ కేందర్ ెంటర్ల్

త పథకాలకు అనుగుణం ా, గు త్ ంి న ెనుకబ ిన

కేం ర్య ీ ార్

ీ / ట్ ర్స్

ా ాలలో

ై ా ిటీ ఏకాగర్త ార్ం ాలలో అ వృ ిధ్

ఖా లను / లోటులు, బంధనలలో ఎలాంటి మారుప్లు లేకుం ా, మారగ్ దరశ్కాలు మ ియు ధుల నమూ ా. ా ట్ ార్ లు / లాల్లు కవర్:  32 ా ట్ ార్ లు / కేందర్ ా త ార్ం ాలలో 308 లాల్లలో

ై ా ిటీ కానస్ంటేర్షన్ ి ట్ ర్క్ ి ట్ హెకట్ార్స్,

ై ా ిటీ

ై ా ిటీ కానస్ంటేర్షన్ టౌనుల్ (MCTs) లో PMJVK అమలు

కానస్ంటేర్షన్ బాల్క్ (MCB లు),

ేయబడుతుం ి. అం ేకాకుం ా, పథకం కూ ా

ై ా ిటీ కానస్ంటేర్షన్ ర్ామాల ెనుకబ ిన కల్ సట్రల్లో

(CoMCV) అమలు ేయబడుతుం ి. PMJVK పర్మాణాల పర్కారం ా ట్ ార్ లు / కేందర్ ా త ార్ం ాల ాదన ై ఈ COMCV గు త్ ంి చబడుతుం ి.

పర్

ముఖయ్ం ఏ

టి? ిర్

స్ కోసం: PMJVK మ ియు ా

ార్ముఖయ్త.

{{ PMJVK గు ంి :  గు త్ ంి చబ ిన

ై ా ిటీ ఏకాగర్త ార్ం ాలోల్ అ వృ ధ్ ి లో ాలను ప ిషక్ ించ ా కి ఈ

కారయ్కర్మం లకష్య్ం. 2011 జ ా ా లెకక్ల ఆ ారం ా, ోటి ైడ్ సంఖయ్లో ఉండటం ఆ ారం ా కారయ్కర్మం ా, పర్సత్ ుత ప ి థ్ ి

ై ా ిటీ కమూయ్ టీలు గణ య

ైన

ై ా ిటీ ఏకాగర్త ార్ం ాల గు త్ ంి పు జ ి ిం ి.  పునరవ్ వ ీథ్ కృత ో ో

ేత్ ముఖయ్ం ా దయ్, ఆ ోగయ్ం, ైపుణయ్ం అ వృ ధ్ ల ి ో ఉనన్

వ గ్ ాలకు

ెరు ైన ామా క ఆ థ్ క ి మౌ క సదు ాయాల ౌక ాయ్లు క ప్ం ా

మ ియు

ై ా ిటీ వ గ్ ాల మధయ్ అంత ా న్ త గ్ ంి చటా కి ా ి సుత్ం ి. ెనుకబాటుతనం ా ా

ై ా ిటీ

, ఇ ి జా య సగటు తులు

సంబం ిం .}} 4. Van Dhan Vikas Kendras సందరభ్ం:  ి ిజన వయ్వ సత్ ించ ా కి

ాల మం ర్తవ్ ాఖ ేశ ాయ్పత్ ం ా ి ిజన లాల్లోల్ ాన్ ధన్ కాస్ కేం ర్ాలను

త్ ో ం ి. అమలు: జా య థ్ ా

వదద్

ోడల్ ఏజె స్ ా టెబల్ ౖ ర్ వయ్వ

ాల మం ర్తవ్ ాఖ

ావ్ ా కేందర్ పథకంలో ోడల్ ాఖ ా మ ియు TRIFED ా ఈ పథకం అమలు ేయబడుతుం ి.

 ాషట్ర్ థ్ ా థ్ ా

వదద్ , MFP ల కొరకు ాషట్ర్ ోడల్ ఏజె స్ మ ియు లాల్ కలెకట్రల్ ు పథకం అమలులో ైలట్

అమలు ేయ ా కి ఊహించబడ ా ే ే ంగ్ క

. కల్

ంటోల్ ాన్ దన్ SHG ల పర్

టీ (ఎస్ హెచ్ ) ేత థ్ ా కం ా కేం ర్ాలు పర్

 ఈ పర్ణా క పర్కారం, MFP ేతృతవ్ంలో బహుళ పర్

ా ించబడ ా

.

జన ాన్ దన్ కాస్ కేం ర్ాస్, ి ిజన ార్ం ాలోల్

పర్ ఒకక్టీ 30 ి ిజన MFP సం ర్ాహకుల ో కూ ిన 10 SHG ల సమూ సులభతరం ేసత్ ుం ి. MFP

ధుల ో కూ ిన

న్ ఏరప్రచ ా కి TRIFED

కక్ ార్ముఖయ్త: నన్ ా ెస్ట్ ొర్ డూయ్స్ (MFP) అట

వ ిసత్ ునన్ ి ిజనులకు వ ో ా ికి పర్ ాన వనరు ా ఉం ి. సమాజంలో ఈ ార్ముఖయ్త 100

యనల్ మం ి అట

ార్ం ాలలో

ా ా కి MFP ల

కక్

ాసులు ఆ రం, ఆశర్యం, మందులు మ ియు నగదు

ఆ ాయం కోసం MFP ల ై ఆ ారపడుతు ాన్ర ే ాసత్ వం నుం ి ొ ందవచుచ్. § ఇ ి న్ ీజనల్ లో ాటికి కిల్షట్

ైన వ ా ా ా న్ అం ిసత్ ుం ి, పర్ ేయ్కిం ఆ ిమ ి ిజన సమూ లకు హంటర్ సం ర్ాహకులు

మ ియు భూ

లే

ారు. ి ిజనులు ా ి ా ష్క ి ఆ ాయంలో 20‐40% ారు ా ి సమయములో ఎకుక్వ

ా ా న్ గడుపుతున్న MFP నుం ి ొ ందు ారు.  మహిళల ఆ ధ్ క ి ా ికారతకు ఈ కారయ్కలా ాలు బల

ైన సంబంధం క

ాలామం ి ేక ిం న మ ియు మహిళల ాడకం / కర్ సంవతస్ ా కి 10 ముఖయ్ం ఏ

యన్ ప

ివు ాన్

ంచబడుతు ాన్

, ఎందుకంటే MFP లు

. MFP ెకట్ార్ ేశంలో

ి ాలు సృ ట్ ంి చగల ామరధ్ ం ఉం ి.

టి? ిర్మాల్స్ కోసం: ాన్ ధన్ కాస్ కేం ర్ాస్.

ె

న్స్ కోసం: MFP మ ియు ా

ార్ముఖయ్త. {{ ాన్ ధన్ కాస్ కేం ార్స్ 

ొరవ గు ిం :

ొరవ ి ిజన సం ార్హకులు మ ియు క ాకారుల ో ర్ తస్హించ ా కి ఉ ద్ ే ంచబ ిం ి.

ిగువ థ్ ా

కక్ MFP లు‐ ెంటిక్ ర్

లో MFP కు ార్ధ

క థ్ ా

వ ా ార అ వృ ధ్ ి లువను ో ర్ తస్హించడం

ావ్ ా ి ిజన సంఘా న్ ఇ ి పర్ ానం ా ఆద ిం ం ి. ఈ

ొరవ

ావ్ ా, అట అట ఉతప్తు త్ ల

నుం ి 60% వరకు

ెరుగుతుంద

కక్ లువ ొలుసులో

ి ిజనుల

ాటా పర్సత్ ుతం 20%

ా సుత్ ాన్రు.}}

5. Senior Citizen draft Bill సందరభ్ం:  ామా క లుల్, 2018

ాయ్యం మ య ి ు ా ికారత మం ర్తవ్ ాఖ త ల్ దండుర్లు మ ియు కక్

రవ్హణ మ ియు సం ేమ ము ా

ీ యర్ ట ి ిజెన్

ాను రూ ొ ం ిం ం ి, ఇ ి

ా

ప ి ి

ార్ ట్

సత్ ించ ా కి మ ియు మ ింత క ిన

ైన జ ిమా ాలను అం ించ ా కి 2007

కక్ సంసక్రణను

సవ ిం ం ి. లోల్ కీలక

బంధనలు:

 60 సంవతస్ ాల లే ా అంతకంటే ఎకుక్వ వయసుస్నన్ దు ివ్

గం

ఈ

ే ిన

ా క ి ి జైలు కష్ను ఈ

ిలల్ల / దతత్ త‐ ిలల్లను కూ ా క

ఆ

ా న్, వసత్ ర్ ారణ, గృహ

ఇ ి

రవ్హణ

కక్

లుల్ పర్కారం

ే సూ సుత్ం ి, ఇ ి కూతురు మ ియు

ి ఉంటుం ి.

ామ్ణం, ఆ ోగయ్ సంరకష్ణ వంటి

ాటికి "భదర్త మ ియు భదర్త"

ీ యర్ ౌరులు తమ

ద్ే ంచగలద

ె ల్ ంచవల ి ఉంటుం ి. ప ిగణనలోకి 

లుల్

లే ా, వయ్కిత్కి ీ యర్

ిలల్ల

రల్ కష్య్ం

ావ్ ా ఈ

రవ్హణ

త్ ా న్

ఆద ించుకోవటా కి ఎకుక్వ 

ెల ా ీ భతయ్ం

ప ిచయం

ె ల్ ంచ

ిలల్లు లేక ో

ిటిజెంట్

సుకోవడం

ెలస ి

ేయడం లే ా

ాక ంి చడం వంటి సంద ాభ్లలో ా

ా, ీ యర్ ౌరు కి

లుల్ టిబ ర్ ుయ్నల్

ెల ా ీ

రవ్హణను

వన పర్మాణం మ య ి ు ెండు ా ట్ల ీ ఆ థ్ క ి ప ి థ్ ి

త్ ా న్

రణ్

ే ియబుల్

త్ ారు. ేయగలదు, మ ింత సం ా ి త్ ారు, ా ి త ల్ దండుర్ల

త్ ా న్

ెంచుకోగలదు.

సందరభ్ంలో

లుల్ కూ ా ఒక

ెల వరకు జైలు కష్

ిం ే కష్ను కూ ా

ేసత్ ుం ి.

 పర్సత్ ుతం, మా / ఆ ోగయ్ం, హౌ ింగ్ మ ియు పర్యాణం కోసం ీ యర్ ౌరులకు ఉ ేద్ ం న పర్ పథకాలు అంతటా ఏక ీ ేశంలో

ేరచ్ ా కి

రవ్చ ా న్ సత్ ిం ం ి.

రవ్హణ టిబ ర్ ుయ్నలున్ కూ ా సంపర్ ించవచుచ్. అలాంటి సంద ాభ్లలో, ము ా ిలల్లను

ేయడం లే ా

ెంచుతుం ి.

లుల్ పర్సత్ ుతం బాలలు మ ియు మనుమళళ్ను మాతర్

అలుల్డు మ య ి ు



లుల్

ా ి త ల్ దండుర్లను వ ి

పర్

వయసుస్

లాల్లో క సం ఒకక్

ధ పర్భుతవ్ మ ియు

జ ాలను అం ించడం కోసం కట్‐ఆఫ్ యు ా కి

ైర్ ేటు పథకాలు

నన్ం ా ఉ ాన్

.

లుల్ 60 సంవతస్ ాల ఉం ా . ీ యర్

ిటిజెన్ కేర్ హో ం ను ఏ ాప్టు

ే ,ి అమలు

య ే ాల

లుల్

అవసరం. 

లుల్ పర్కారం, త ల్ దండుర్లు తమ

ఉలల్ ంఘిం నటల్

ే, ఆ ిత్ బ ి "

ిలల్ల సంరకష్ణ కోసం తమ ఆ ిత్ సం లే ా బలా ాక్రం లే ా

ేయబడుతుం ి మ ియు ఒక టిబ ర్ ుయ్నల్ వృ ధ్ ాపయ్ం ా వనరు:

బ ి

ి ి

ా

త ల్ దండుర్ కి బ ి

ే ేత్ , ఈ

బంధన

ిన పర్ ావం ో" తయారు ేయమ

ఆజాఞ్ ించగలదు.



ెదద్ ా ికి ఆ

ావ్దం ా, ారం కాదు. వృదుధ్లు

అందుబాటులో లే

ేగం ా అ వృ ిధ్

వనరులను ొ ందుతు ాన్రు.

ాటి

ెందుతునన్పప్టికీ, మాన ా కి

ౌ కం ా (మ ియు మాన ికం ా) పకక్న

ెటట్ ా కి కాకుం ా, ఉం ా ి

ి ా శర్దధ్

సుకు ాన్రు, ారు ామా క ప ి ిథ్ తులను

సహకా ా న్ క ప్ం ే కమూయ్ టీల

ాలోల్

నం

ెరుగుప ి ేందుకు గణ య

ేయా .

 ఇతర ామా క సమసయ్లకు వృదుధ్ల 'సమసయ్' ను 'ప ి ాక్రం' ా మారచ్డం పర్ ే ాలలో పర్ద ిశ్ంచబడుతు ాన్ :ే

 వృదుధ్లు

ాలామం ి ఇతర సమసయ్లను ప ిషక్ ి త్ ారనన్ ి

వనరులు. వృదుధ్ల సంఘాలకి వృదుధ్ల స

ైకయ్త మానవజా

ావ్ ా భ షయ్త్

ఆ ధ్క ి వయ్వసథ్ ఒక ా కొకటి ఉతప్ త్

ే త్ ా

ముఖయ్ం ఏ

ేగం ా వృ ిధ్

ెందుతునన్, ప ి

తం

ేయ

అ ాలో తం ా ాంకే క ఆ ా ిత న ి ిన

ాదనలు పర్సుఫ్టమవుతు ాన్

. వృదుధ్లలో వృదుధ్లను

ెటట్ ుకోవడం వృదుధ్ల ఆ ోగయ్ మ ియు య ేర్ సుస్ను కక్ య ేర్ సుస్ను కూ ా

జ ాలు అ ేక

.

ముందుకు

'ఇండ ట్ ీ ర్ 4.0' ా మారచ్డం

ైన

: ోబో ట్స్

కక్

మగన్ం య ే టా కి కొం ెం

ెరుగుపరుసుత్ం ి. ఇ ి ఆ ోగయ్ మ య ి ు ఆ ోగయ్ం

ెరుగుపరుసుత్ం ి.

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం:

ల్

కక్ కీలక

బంధనలు.

ేశంలో వృదుధ్ల రకష్ణ కోసం సం ేమ పథకాలు.

6. Overcrowding in prisons సందరభ్ం:  సు ీర్ం కోరుట్

ేశం అంతటా జైళల్లో కూరుకు ో వడం ై ఆం ో ళన వయ్కత్ ం

ే ిం ి, కొ న్ సంద ాభ్లోల్, 150

ాతం కంటే ఎకుక్వ ామరథ్ ం ఉనన్ ి, మ ియు "మానవ హకుక్ల ఉలల్ ంఘన" ఉనన్ందున ఈ సమసయ్ను ప ిగణనలోకి

సుకోవ ా కి అ న్ ఉనన్త

హైకోరుట్ల పర్ ాన  బహిరంగ

ిటిష గ్ ా

ాయ్యమూరుత్లను కో ిం ి.

ిదద్ ుబాటు సంసథ్ ల

బహిరంగ జైళల్ ు ఏ

ాయ్య థ్ ా ాలను కో ిం ి. సు ీర్ంకోరుట్ సు ీర్ంకోరుట్

టి?

రవ్హణకు ఒక

డల్ ఏక ీ

యమాలు ఇపప్టికే క ప్ంచబ డ్ ా

.

 ా ిక బహిరంగ జైలులు లే ా బహిరంగ జైళల్లో జైలు ార్ంగణంలో బయట ప వ ో ా ి

సం ా ించ ా కి మ ియు ాయంతర్ం

ో షులు స

ట్ ి ా

లేక ో వడం ో

ేసుకొ , మాన ిక ఒ త్ ి

ేయ ా కి మ ియు

ి ి ావ ా కి లు క ప్సుత్ం ి. సమాజంలో

త గ్ స ి త్ ూ జైలు

ెలుపల

వ ిం ే

ా ి ౖె

ావ్సం

ారు ఈ ావనను త గ్ ంి ారు.

ేపథయ్: జైలు ఖై ీల ఎదు ొక్ంటునన్ అ ప ి

భర్త మ ియు

కష్కు మూడు ఎకుక్వకాలం జైళల్

దర్ లేక ో వడం. బె

ల ే వ

ైన

ల్ ొ ంద ా కి ముందు 65 ాతం కంటే ఎకుక్వ మం ి జైలు

ెలల ాటు జైలులో ఉ ాన్రు. అ న్ కింద ప ీకష్లలో రబ్ంధంలో ఉ ాన్

ాలు ింట ఒక సంవతస్రం కంటే

.

రవ్హణ:

ాజాయ్ంగం

కక్ ఏడవ

వసుత్ం ి. పర్ ప

ెదద్ సమసయ్లలో ఒకటి ా ఉం ి. ఇ ి ఇతర సమసయ్ల ో

ెడూయ్ల్ పర్కారం, జైళల్

ాషట్ ంర్ లో జైలు ాల ాయం ార్ంగం

రవ్హణ ాషట్ ర్ పర్భుతవ్ం

కక్ ప ి ిలో పర్ ేయ్కం ా

ీ యర్ ాయ్ంకింగ్ ఐ ిఎస్ అ ికా ి అ

న జైళల్

ఫ్ కింద

ే త్ ో ం ి.

సంసక్రణలు అవసరం: NHRC గణాంకాలు ఖై ీలను కుటుంబం నుం ి క త్ ిం నటు ల్ మ ియు ఆతమ్హతయ్కు 50% ఎకుక్వ అవకాశం ఉంద

చూ ిసత్ ు ాన్

ేన్హితులకు

ెలుపల కంటే

. ఈ కాలంలో ా ారణ పర్జా కంలో సగటు

ే జైలులో సగటు ఆతమ్హతయ్ ేటు 16.9 (100,000 కు). ఇతర

ఆతమ్హతయ్ ట ే ు 11 (100,000 కు), అ

మాటలలో, జైళల్లో సగటు ఆతమ్హతయ్ ట ే ు ా ారణ ప ి ిథ్ తులోల్ కంటే 50% ఎకుక్వ. 

ారత జైళల్లో మూడు

ర ీ ఘ్కాల

ామ్ణాతమ్క

ైన అడడ్ ంకులు ఉ ాన్

: జైళల్లో ఉనన్ అ ిక ాతం

జ ాలు, అవ ాహన మ య ి ు అండరుఫ్ం ింగులకు అ ిక ాతం కృతజఞ్ తలు. అ వన ప ి ిథ్ తులు, ేద ప ి

ారయ్ ఫ తం ఉప‐మానవ

భర్త మ య ి ు ఖై ీలకు మ ియు జెల ౖ ు అ ికారుల మధయ్ హిం ాతమ్క

ఘరష్ణలు. ఇంకా, జైలు అ ికారుల కోసం ఖా

కక్

ా ఉనన్ 36% ఖా లు ఇపప్టికీ

సంఖయ్లో జైళల్లో ఉనన్ పర్బల ముందుకు 

తత్ ం అవస ాలోల్ 33% ఇపప్టికీ ఖా ెర ేరలేదు. త ినంత జైలు

ైన హింస మ ియు ఇతర

ా ఉం ి, పరయ్ ే ిం ే అ ికారుల ిబబ్ం ి లేనపుప్డు, జైళల్లో అ క ి

ేర కారయ్కలా ాలకు

ా ి

సుత్ం ి.

:ే

ార య కా ా ా ాలు, దురదృషట్ కర ేసుకోవ ా కి శవ్

ాయ్లయం ా

ైన మ ియు అమానుష

ిలవబడుతు ాన్

. ఒక బల

ైన ప ి థ్ త ి ుల కారణం ా ైన

ేరసుథ్లను

లో యర్ ొ ర్ టెకష్న్ యాక్ట్

ె ల్

మ ియు

రభ్ం ించటం మ ియు అవ ాహన సమసయ్ల ప ి ాక్రంలో

లేక ో వటం ో, ారత ేశ జైళల్ను ాజకీయం ా అనుసం ాన

ైన

ామ్ణాతమ్క మారుప్లు

ేరసుథ్లకు మ ియు ామా క‐ఆ ధ్ క ి ం ా

ెనుకబ ిన అండరట్ల్స్ కోసం నరకం కొన ాగుతుం ి, కొ న్ ా ారణ మాధయ్మాలోల్

రసన లేకుం ా

ఉంటుం ి. ఖై ీల

కక్ మౌ క హకుక్లు బాయ్క్ బరన్ ల్ ో ఉంచబడవు మ ియు కేందర్ం మ య ి ు ా ట్ ార్ లు ఖై ీలను

లైనంత ాధయ్ చురుకైన

ైనంత ా

ా

ముఖయ్ం ఏ

కితస్

ేయాల ే అవసరం గు ిం

ిబబ్ం ి

సు న్తము ా మ ింత

ేయా . టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: NALSA మ ియు ఓ ెన్ జైలు. మాన్స్ కోసం: జైలు సంసక్రణలు‐ అవసరం మ ియు స ాళు ల్ .

7. Scheduled Castes and Scheduled Tribes (Prevention of Atrocities) Act సందరభ్ం:  సు ీర్ం కోర్ట్ ఆ డ్ ి ెన్స్

రుప్ను SC / ST (అటార్ ిటీస్

సుకు ా ాల

పర్భుతవ్ం

ారణ) చటట్ ం కింద అ ెసట్ ులకు భదర్త క ప్ంచటా కి ఒక త్ ో ం ి, త ావ్ ా తదుప ి

ాయ్య

ారణ నుం ి

ా

ో ిసత్ ుం ి. ాజాయ్ంగంలో పర్భుతవ్ం

ొ

మ్దవ ెడూయ్లోల్ చటాట్ న్ ొ ందుపరచ ా కి ారల్

లుల్ను పర్ ేశ ెటట్నునన్ ి, ాయ్య థ్ ా ాలోల్ స ాలు

ేయలే

ెంటు వ ష్ాకాల సమా ే ాలోల్ చటాట్లు.

ఇం ాక్ట్:  ఈ అంశం ై సు ీర్ం కోరుట్

రుప్ను రదుద్

ేయాలనన్ ఆ ేశము ఒక

లే ా ఏ ై ా ఇతర చటట్ ం అమలులో ఉనన్పప్టికీ, చటట్ ం పర్

ా ిత ాసనం సప్షట్ ం

ోర్ ిపుచచ్గలద కూ ా, ఒక ా ి

ేసత్ ుం ి. ఒక ా ి పర్చు ించబ ినటల్

టి?

బంధనలు

ెలల్ ుబాటు అ

ేయ్

రుప్ ా

ే, ఇ ి ఆ డ్ ి ెన్స్ ఎ ీస్ ఆరడ్ రున్

అరథ్ం. ొ

మ్ ో

డ ె ూయ్ల్ లో

ేరచ్బ ిన, చటట్ ం ఆ ట్క ి ల్ 31‐B (కొ న్ చటాట్లు మ ియు

ధుర్ కరణ) కింద రకష్ణ ొ ందుతుం ి మ ియు సమసయ్ ఏ

కక్

ా ాక్ క ఏ ాప్టు. ఏ ై ా

ాయ్య

ారణ లోబ ి కాదు.

బంధనలు

అమాయక పర్జలు, ముఖయ్ం ా పర్భుతవ్ అ ికారులు చటట్ ం కింద తపుప్డు

ి ాయ్దులు నుం ి రకష్ణ

క ప్ం ాలో, మా ిచ్ 20 న, సు ీర్ంకోరుట్ ో సు అ ికారులకు కొతత్ మారగ్ దరశ్కాలను "పలుచన" పలు ద త మ ియు ాజకీయ సంసథ్ ల

ా ీ

రసనలు

ేర్ ే ిం ా

ద్ ే ం ం ి.

.

SC / ST చటట్ ం గు ిం : 

ెడూయ్ల్డ్ కులాలు మ య ి ు జాతులు (అమానుష పర్ ాళన) చటట్ ం పర్ముఖం ా POA, SC / ST చటట్ ం,

అటార్ ిటీస్ చటట్ ం

ారణ లే ా కేవలం అటార్ ిటీస్ చటట్ ం అ

న అమలులోకి వ చ్ం ి. చటట్ ం  SC / ST చటట్ ం

యమాలు మా ిచ్ 31, 1995 న పర్కటించబ డ్ ా

ధ పదధ్ తులు లే ా పర్వరత్ నలను క

ాలప్ ిన మ ియు ౌర ా న్

కక్

కర

ైన పర్కిర్య

కక్ దు ివ్

ాగుడు లే ా

నదగ

ైన

గం ఉ ాన్

. ేరపూ ిత

పర్య న్ంచ ా కి పర్ ేయ్క కోరుట్ ా

ీవ్య‐ ౌరవం మ ియు

ాక ించడం మ ియు ాంపర్ ాయక పర్కరణం,

కక్

ెకష్న్ 14 పర్

దలైన

ాటి

నటం, ఆ ిత్ ై పర్ ావం,

ో ి ీ. లాల్లో ఈ చటట్ ం కింద

ే ాలకు

ెషన్ కోరుట్ను అం ిసత్ ుం ి.

కక్ పర్ ాన ఉ ద్ శ ే య్ం, పర్

ాతమ్క పర్య ాన్ల

ేయటా కి, ా ికి ౌరవం, ఆతమ్ ౌరవం మ ియు

ావ్ ా ప ి

తం ా

ాయ్యం

ా న్ భయం, హింస లే ా అణగ ొ కక్డం లేకుం ా

ా న్ ఇవవ్డం. ముఖయ్ం ఏ

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: SC / ST చటట్ ం మ ియు ాజాయ్ంగం  ె

న్స్: ాయ్య

ే ాలకు

.

ైకలాయ్లు మ ియు ఆ థ్ క ి

ారణ కోసం, SC / ST చటట్ ం

 ఎ ీస్ / ఎ ట్ ీ చటట్ ం

కక్

ఆ ర లైం ిక ో ి ీ, ాయం

ైన ార్ ికూయ్షన్, ాజకీయ

ేగవంత

ే ాలకు సంబం ిం

ె ట్ ంె బర్ 9, 1989

ేసత్ ుం ి. ఇందులో ఆ థ్ క ి , పర్జా ావ్మయ్ మ య ి ు ామా క హకుక్లు, వకష్, ో ి ీ

SC / ST చటట్ ం పర్కారం, కొ న్ పర్ ే ాలకు యాకెస్స్ బలవంతపు

ి 22

ెడూయ్ల్డ్ కులాలు మ ియు ి జ ి నుల సంఘం

ఛ్నన్ం

మ ియు చటట్ పర

ిలు త్ ారు. SC / ST చటట్ ం

కక్ 9 వ

ెడూయ్ల్

ారణకు సంబం ిం చటట్ ం మ ియు సమసయ్లను స

8. Pradhan Mantri Swasthya Suraksha Yojana

ిం ా స్న అవసరం.

సందరభ్ం:  హిమాచల ర్ ేశ్, హ ాయ్ ా, జమూమ్ & కా మ్ర్, ఉతత్ ాఖండ్, చం ీగఢ్ కేందర్ ా త ార్ం ాలు ఆయుషమ్ణ్ ారత్ కోసం పథకం

ాలుగు ా ట్ ార్ ల ో కేందర్ం సంతకం

ే ిం ి.

కక్ ముఖాయ్ం ాలు:

 ఇ ి జరుగుతునన్ కేం య ీర్ ాప్నస్ర్డ్ పథకాలు ‐ ా ట్ య ీ ర్ ావ్సథ్ ీ యర్

మా

జన (ఆర్ఎ ీబ్ ) మ ియు

ిటిజెన్ హెల్త్ ఇనూస్ ెన్స్ పథకం (SCHIS).

కవ ేజ్: ఈ పథకం రూ. సంవతస్ ా కి కుటుంబా కి 5 లకష్లు. ఎవరూ (ముఖయ్ం ా మహిళలు, ిలల్లు మ ియు వృదుధ్లు) వయసుస్లో ప ి టా గ్ ట్ ె : పర్

ి ఉంద

థ్ ా ించ ా కి, పథకం లో కుటుంబ ప ిమాణంలో మ ియు

ఉండదు. లాభం కవ ల్ ో ముందు మ ియు ఆసుప ర్లో ఖరుచ్లు ఉంటా

ా ిత పథకం లకష్య్ ల ధ్ ారులకు 10 కోటల్ కుటుంబాలు ఎ ీస్ ీ

మ ియు బలహీన జ ా ాకు

ెం ిన . పథకం

కక్ పర్

జ ాలు

పథకం కిర్ంద కవర్

ే ే ల ధ్ ారులు

నగదు రహిత పర్

జ ాలను ొ ం ేందుకు అనుమ ంచబడ ారు.

మా సంసథ్

ేద

శ ే ాయ్పత్ ం ా ఉనన్ ఏ పర్జా / ైర్ ేటు ఎం ా ెల్డ్ ఆసుపతుర్ల నుం ి

. అమలు కోసం

ావ్ ా లే ా

ేటాబేస్ ఆ ారం ా

ేశ ాయ్పత్ ం ా ో రట్బుల్ మ ియు

ాషట్ ర్ పర్భు ావ్ల ాతర్: ాషట్ ర్ పర్భు ావ్లు AB‐NHPM ను అడడ్ ం ా మ ియు అనుమ ంచబడ ా

.

లువు ా సత్ ించ ా కి

డ టీలను ఎంచుకోవ ా కి ా ట్ ార్ లు

ేరు ా టర్స్ట్ / ొ ైటీ లే ా

శర్మ నమూ ా

ేవ్చఛ్ ా ఉంటా

ావ్ ా అమలు

.

ేయవచుచ్.

ారు

కౌ స్ల్: కేందర్, ా ట్ ార్ ల మధయ్

ాన

ిదద్ ుబాటు ల్ ఇవవ్డం మ ియు సమనవ్యం ంె ొ ం ించుకోవడం కోసం

కేందర్ ఆ ోగయ్ మ ియు కుటుంబ సం ేమ మం ర్ షన్ కౌ స్ల్ (AB‐NHPMC) ఏ ాప్టుకు పర్

ర ై మ్ గ్ ా ఉనన్ ఆయుషమ్న్ ారత్

ేషనల్ హెల్త్ ొ ర్ టెకష్న్

ా ించబ ిం ి.

ఎవరు అరుహ్లు?  ఇ ి SECC ేటాబేస్ లో లే  ర్ా

ణ ార్ంతంలో

ఉంటా

పర్మాణాల ఆ ారం ా

రణ్

ం న అరహ్త ో ఒక అరహ్త ఆ ా ిత పర్ణా క.

ధ వ గ్ ాలు కుటుంబాలు కు ా ోడలు మ ియు కు ారూ ల్ ో ఒకే గ ి క

; 16 నుం ి 59 ఏళళ్ వయసుస్ మధయ్ వయసుక్లను క

ి ఉనన్ కుటుంబాలు; 16 నుం

ి 59

సంవతస్ ాల వయసుస్ మధయ్ వయసుస్ గల ఆడ సభుయ్ల ో మహి ా

ాయకతవ్ కుటుంబాలు;

ఆ ి ేయబ ిన సభుయ్డు మ ియు కుటుంబంలో ఎవవ్రూ ా ీరక వ

జన సభుయ్డు కాదు; SC / ST

గృ లు; మ ియు భూ కా ిమ్క నుం ి

లే

కుటుంబాలు

ా ి ఆ ాయం

కక్ పర్ ాన

ా ా న్ మానుయ్వల్ ా ారణం

సుకోవడం.

 అలా ,ే సవ్యం ాలకం ా ర్ా

ణ ార్ం ాలోల్

కుటుంబాలు కుటుంబంలో ఆశర్యం,

ాశర్యులైన,

గృ లు, మానుయ్వల్ ాక్ ెంజర్ కుటుంబాలు, ఆ ిమ ి ిజన గూ ర్ పులు, చటట్ బదధ్ ం ా డుదలైన బంధన కా ిమ్కులు. పటట్ ణ ార్ం ాలోల్, 11

రవ్ ం న వృ త్ పర

ైన వ గ్ ాలు ఈ పథకం కింద ఇవవ్బ డ్ ా

.

అమలు వూయ్హం: జా య థ్ ా

లో

రవ్హించ ా కి, ఒక ఆయుషమ్న్ భరత్

ేషనల్ హెల్త్ ొ ర్ టెకష్న్

NHPMA) థ్ ానంలో ఉంచబడుతుం ి. ట్ ట్ ే హెల్త్ ఏజ స్ (SHA) అ పథకా న్ అమలు కం ె

/ ట్ ట్ ే

అమలు ావ్ ా రణ్

ేయ ా కి ఒక కొతత్ సంసథ్ ను ఏ ాప్టు ేరు ా లే ా టర్స్ట్ / ొ ైటీ

ాటున్ ఉప

.

ైన సంసథ్

ారు పర్సత్ ుతం టర్స్ట్

ించుకోవచుచ్ లే ా పథకం

య ే వచుచ్. ా ట్ ార్ లు / కేందర్ ాల ీలు ఒక

ావ్ ా లే ా ఇంటి ట ర్ే ెడ్

ావ్ ా ఈ

మా సంసథ్

డల్ ావ్ ా ఈ పథకా న్ అమలు

ేయాల

ంచుకుంటారు.

పథకం 

ిలవబ ే అంకిత

ేయ ా కి ా ట్ ార్ లు / కేందర్ ా త ార్ం ాలు సూ ంచబడ ా

ోడల్ ఏజె స్ (SNA) కోసం టర్స్ట్ / ొ ట ై ీ /

షన్ ఏజె స్ (AB‐

ాణయ్

కక్ పర్

జ ాలు:

ైన ఆ ోగయ్ం మ య ి ు ఔష ాలకు అ ిక ార్ ిత్ కి

లేక ో వడం వలన కితస్లు, ఆ ోగయ్ ఫ

ా ి ఉనన్ జ ా ా ాలోల్

:ే

సుత్ం ి. అం ేకాకుం ా, ఆ థ్ క ి వనరుల

కక్ అ ెమ్ట్ అవస ాలు

ా ికి ఇవవ్బడ ా

. ఇ ి సకాలంలో

ెరుగుదలలు, ో ి సంతృ ిత్ , ఉ ాప్దకత మ ియు ామరథ్ ంలో

ఉ ో య్గ సృ ట్ క ి ి ా ి సుత్ం ి, త ావ్ ా ముందుకు

ా ి

త

ాణయ్తను

ెరుగుపరుసుత్ం ి.

ెరుగుదల,

 పథకం, స ి ా అమలు

ే ేత్ ఆ ోగయ్ సంరకష్ణకు యాకెస్సున్

అంతకు మునుపు గు త్ ంి చటం మ ియు లేక ో ే

ాటి

కి ాస్

ేవలను క

ెంచడం

ావ్ ా ేమ్ మారకం కావచుచ్,

ి ఉండటం, సమాజం

కక్ ెదద్

ొ ందలేక ో వచుచ్. ల ధ్ ారుల గు త్ ంి పును ఆ ా త్ ో అనుసం ా ంచడం

అ ే ధం ా అందుకునన్

ేవలు మ య ి ు ఆ ోగయ్ ఫ

ేయవచుచ్, త ావ్ ా ో ర్ ర్ామ్

ావ్ ా మ ియు

ాలను ా ించటా కి అనుస ించడం

కక్ పర్ ా ా న్ పరయ్ ే ించ ా కి మ ియు అంచ ా

ాగం

ావ్ ా

ేయ ా కి

స యపడుతుం ి. అం మం ా, పథకం

ేశంలో ారవ్ ర్క ఆ ోగయ్ కవ ేజ్

లే ా SDG లలో ఆ ోగయ్ రకష్ణకు సమాన ముఖయ్ం ఏ

ైన యాకెస్సుక్ స యం

ెవల ెమ్ంట్ ోల్స్

ేసత్ ుం ి.

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: ఆయుషమ్న్ ారత్‐ పథకం 

ైపుకు మ ియు UN స ట్ ైనబుల్

కక్ పర్

ధులు.

ైన్స్ కోసం: ారవ్ ర్క ఆ ోగయ్ కవ ేజ్ కోసం అవసరం

1. Gujarat to offer PNG subsidy సందరభ్ం:  గుజ ాత్ కొతత్ PNG / LPG (దర్ కృత ెటర్ో యం ాయువు) సహే జ ాకు ొ ి ించటా కి

త్ ో ం ి. ముఖయ్ ాసత్ ాలు: ప ి

జనను ‐ ఉజావ్లా

దధ్ ఇంధనం ో గృ వస ాలకు సరఫ ా

ేయటా కి స యప ే పటట్ ణ ార్ం ా కి పథకం ఉ ్ ాలాకు Bj‐AAY కుటుంబాలకు Ujjwala కి అనుబంధం ా ఉండదు.  పథకం పర్కారం, పర్భుతవ్ం ఒక కొతత్ PNG క ెకష్నున్ కోరుకు ే

గ ారులకు రుణం ా 1,700

రూ ాయల క ెకష్ క్ ఒక ా ి ఒక స స్ ీ ా 1,600 రూ ాయలు ె ల్ ంచనుం ి. ీ ఫ తం ా, ల ధ్ ారు ికి రు .118 ె ల్ ం ా స్ ఉంటుం ి, కొతత్ క ెకష్నున్ మ ియు 100 ెలల కాలా కి ెలకు 50 రూ ాయలకు

ి ి

ె ల్ ంచవల ిన భదర్ ా ి ా ట్ ొ ం ా . § ైప్ లైన్ అవ థ్ ాపన మ ియు రవ్హణ ా జ్ ల ీ ు నగరం ాయ్స్ పం ిణీ సంసథ్ ల ావ్ ా పుడుతుంటా

. పర్ ాన్ మం ర్ గు ిం ఉజావ్లా

జన: ేద కుటుంబాలకు LPG

(దర్ కృత ెటర్ో యం ాయువు) క ెకష్నల్ ను అం ించ ా కి పర్ ాన్ మాం ర్ ఉజావ్లా అమలు: పథకం కింద, ాంఘిక‐ఎక ా క

ిన ఒక కుటుంబ సభుయ్ ికి ెం ిన వ

జన లకష్య్ం ో ఉం ి.

క్ కుల జ ా ా లెకక్ల (SECC) ావ్ ా గు త్ ంి చబ ిన ేద ికం జన మహిళ సభుయ్డు కేందర్ం ావ్ ా రు. 1,600 ఆ థ్ క ి

స యం ో ఒక ి ా ట్‐లే LPG క ెకష్ క్ ఇ త్ ారు. ాషట్ర్ పర్భు ావ్లు మ ియు కేందర్ ా త ార్ం ాల సంపర్ ింపులలో అరహ్తగల గృ లు గు త్ ంి చబడ ా

.

 ఈ పథకం ెటర్ో యం మ ియు ాచురల్ ాయ్స్ మం ర్తవ్ ాఖ అమలు ే త్ ో ం ి. LPG దతత్ త అవసరం ఏ

టి?

 సుమారు 75 కోటల్ మం ి ార యులు, ముఖయ్ం ా మహి ా, బా కలు, వర్

ైన గృహ ాయు కాలుషయ్ం

మాస్, ేడ కేకులు మ ియు వంట కోసం బొ గుగ్ వంటి ఘన ఇంధ ాల ఉప

(HAP) కి బ

బయటపడ ారు. హెల్త్ అండ్ ాయ్

ెలేఫ్ర్ మం ర్తవ్ ాఖ నుం ి వ చ్న ఒక

గం నుం ి

ే ిక ారత ేశ ాయ్ ి

ారం ైపు ా ెండవ పర్ ాన పర్మాద కారకం ా HAP ను ఉం ం ి. పర్పంచ ఆ ోగయ్ సంసథ్ పర్కారం, ఘన గం ారత ేశంలో 13% మరణం మ ియు అ ా ోగయ్త ( ైకలయ్ం సరుద్బాటు లైఫ్ ఇయ ా

ఇంధన

అంచ ా ేయబ ిం ి) మ ియు 30% , మ ియు 20 ాతం ఇ ీక్ సంకర్మణం. ముఖయ్ం ఏ 

టి? ిర్

తత్ ం పలమ్న ీ ిజారడ్ ో 40%, కాయ్ట ాక్ట్ అ ో ి

ేషనల్ లో సుమారు

క్ గుం ె జబుబ్లు, ఊ ి ి తు త్ ల కాయ్నస్ర్ మ ియు తకుక్వ ావ్సకోశ స్ కోసం: PMUY మ ియు స య్

జన.

ైన్స్ కోసం: LPG దతత్ త అవసరం

2. National Telecom Policy జా య టె కాం ాల ీ సందరభ్ం: 

ేషనల్

ము ా  బల

ి టల్ కమూయ్ కేషన్స్ ాల ీ 2018 ా

ైన

ానం 2022

ాటికి లకష్య్ం ా

ార్ ట్

ి ా ట్ె ంట్ ఆఫ్ టె కాం (DoT) డుదల

ేసుకు ే మూడు పర్ ాన ల ాయ్లను వ ిం ం ి:

ి టల్ సమా ా ాలను సృ ట్ ంి ేందుకు ఇ ి లకష్య్ం ో

5G, కృ ర్మ

ేధసుస్ (AI), ఇంట ెన్ట్ ఆఫ్

ి టల్ టెకాన్ల ల శకిత్

పర్భుతవ్ం లకష్య్ం ా

ే ిం ి.

ింగ్స్ (IoT),

ారత ేశం క ెక్ట్.

దలైన

ాటి ో స

అ వృ ధ్ ి ెందుతునన్

ెటట్ ుకు ేందుకు ఉ ద్ ే ం న ొ ర్ ెల్ ఇం ియా

ఇం ి ెం ెంట్ సవ్యంపర్ ప త్ మ ియు ఎం ిక, ేటా యాజమానయ్ం, ోపయ్త మ ియు భదర్తకు భ ో ా ో ారత ేశపు కీ

ి టల్ ారవ్ ౌమ ావ్ న్ కా ాడటా కి ఇ ి సుర ిత

ైన

ారత శ ే ం.

ీచరుల్:

పర్ ాన ల ాయ్లు: ఈ

ానం

ి టల్ బార్ ాబ్ ండ్

క ె ట్ా ల్ ో 4

అ న్ంటికీ బార్ ాబ్ ండ్ అం ిం ే ల ాయ్లను లకష్య్ం ా

యనల్ అదనపు ఉ ో య్ ాలను సృ ట్ ంి ,

ెటట్ ుకుం ి, ి టల్ కమూయ్ కేషన్స్

ెకట్ా ల్ ో 8% వరకు

ారత ేశ సూ థ్ ల జా య ఉతప్ త్ (GDP) 2017 లో 6% కంటే ఎకుక్వ. ేటా సంరకష్ణ:

ేసుబ్క్‐కేం ర్డ్జ్ Analytics ేటా కుంభకోణం

ి టల్ కమూయ్ కేషనల్ కోసం ఒక సమగర్

ేటా రకష్ణ పదధ్

ేపథయ్ంలో, ి టల్ కమూయ్ కేషనల్ కోసం ఏ ాప్టు

ేయాల

పర్భుతవ్ం లకష్య్ం ా

ెటట్ ుకుం ి, ఇ ి ోపయ్త, సవ్యంపర్ ప త్ మ ియు వయ్కుత్ల ఎం ికను కా ాడుతుం ి మ ియు పర్పంచ ి టల్ ఆ థ్క ి వయ్వసథ్ లో ేషనల్ బార్ ాబ్ ండ్ 10

ారత ేశం

కక్

షన్: 2020 ాటికి 5

యనల్ జా య బార్డ్ బాయ్ండ్

ైబర్

ాగ ావ్మయ్ంను సులభతరం

షన్

దటి కారయ్కర్మం: టె కాం ఆ ట్ క్ ి

సుకెళల్ ా కి ' ైబర్ ఫస్ట్ ఇ

ి

యనల్ ప ల్ క్ Wi‐Fi ావ్ ా ఈ

ార్రం ం ాల

ేటివ్' అమలు

లకష్య్ం ా

ెటట్ ుబడులు

ెంచడం:

య ే ాల

ఈ

ో న్ మ ియు పర్ ార

ట ె ట్ ుకుం ి, ారత టె

లె మ ియు USOF పర్

ం ంచ ా కి

ారత ేశం

ెప్కట్ర్ం

గ



యన్

ప ిజఞ్ ా ాల

ెటట్ ుబడులు ఆక ష్ంి ేందుకు

ెంచ ా కి, లై ెన్స్

యంతర్ణ మ ియు

ట్ ాప్టల్

ీ , USOF

రవ్హణ ఖరుచ్లను

ేయకుం ా ఇనుప్ట్ లైన్ కెర్ ిట్

ావ్ ా ఇంట ెన్ట్ సదు ాయం క ప్ంచ ా కి పర్జా ేటా ఆ ీస్ అ ిర్ ేటరల్

సత్ రణకు DoT కూ ా లైట్

ేసత్ ుం ి.

పునరు ాప్దక ఇంధన ాంకే కతలు: నన్ ెల్ ఇంధన బాయ్ట ీలు, ఇతర ాంకే క ప ిజఞ్ ా ాల

ావ్ ా

ావ్ ా.

ై‐ ై

ఏ ాప్టు

కక్ ఇ ా స ర్ ట్ క ర్ చ్ర్

ిన ఇతర సంబం ిత చరయ్లు.

ెప్కట్ర్మ్

సమా ార కా ాయ్లయాలు (PDO లు) మ ియు ప ల్ క్ టచ్ లై ె స్ంగ్ ాల ీ

ెటట్ ుకుం ి.

ర్ాఫ్ చటట్ ం, 1885 ను సవ ించడం

ా జ్ల ీ ు (ఎసుయ్యు ిస్) హేతుబదధ్ ం

సూ ార్లకు అనుగుణం ా ఆ ాయం డ్ లైట్ టచ్ లై ె స్ంగ్ ాల ీ:

ా ాల

కక్ సహకా ా న్

కక్ లె మ య ి ు ాస్

పర్కారం, ైబరున్ ఇంటికి

ానం లకష్య్ం ా

ి టల్ కమూయ్ కేషన్స్ రంగంలో $ 100

మ ియు ల్ ోబల్ లువ ొలుసులకు

ాటికి

ానం ల ాయ్లను పర్కటిం ం ి.

మ ియు సంబం ిత మం ర్తవ్ ాఖల ో సమనవ్యం ో క 

టాస్ టు ల్ మ ియు 2022

ైబర్ కేబుల్స్ ప ల్ క్ యుటి టీ థ్ ి

 ఇ ా ర్సట్క ర్ చ్ర్ కనవ్ జ్న్ ె స్: పర్భుతవ్ం కూ ా టె కనవ్ జ్న ె ుస్

ేసత్ ుం ి.

గం ో స

సమా ార

ియం‐అయాన్ బాయ్ట ీలు లే ా

ాగంలో పునరు ాప్దక ఇంధన ాంకే క

ా న్ ోర్ తస్హిసత్ ుం ి.

3. DNA profiling Bill సందరభ్ం:  సు ీర్ం కోరుట్, ిఎన్ఎ ొర్ ై ంగ్ కోసం ాబో కేం ర్ా న్ సమ ిప్ంచ ా న్ ప ిగణనలోకి సుకుం ి.

ే ారల్

ెంటు ెష ల్ ో ఒక లుల్ను పర్ ేశ ెడ ామ

ేపథయ్:  ఎవరూ గు త్ ంి చ సంసథ్ లు గు త్ ంి చ ా కి DNA ొర్ ై ంగ్ ాడకం ై PIL ిటిషనుక్ పర్భుతవ్ం న వయ్కుత్ల ాత కేసుల ో స ి ో చ్ం ి. మానవ DNA ొర్ ై ంగ్

సప్ం ిం ం ి, ముఖయ్ం ా ాటి త ిప్ ో ల్:  ెంటర్

కక్ మానవ DNA ొర్ ై ంగ్ ల్, 2015, బ

ి ా ట్ె ంట్ మ ియు DNA‐

టెకాన్ల

ింగ ి ర్ంటింగ్ మ ియు డయా ోన్ ట్ క్ ి స్ కోసం హైద ాబాద్ ఆ ా ిత కేందర్ం తయారు ే ిం ి. అ

ే, అ ేక సంసథ్ లు మ ియు వయ్కుత్లు, లుల్ ట ే ాబేసున్ ేక ిం ేందుకు పర్భు ావ్ కి అ ికార

అ ికా ాలను ఇ చ్ం ి మ ియు ఇ ి ే ాలను ప ిషక్ ించ ా కి మాతర్ ఉప లా క

ే కాకుం ా పర్

జ ాల కోసం

ిం ం ి. ే ిక:  గత ఏ ా ి, 271 వ

షన్

ే ికలో లా క

షన్, ిఎన్ఎన్ బేస్డ్ టెకాన్ల (

మ ియు బంధన) లుల్ అ ే ేరుగల లుల్ను ిదధ్ం ే ిం ి, ాజాయ్ంగ బంధనలను ప ి అ

ధ ాయ్యపర

గ

ైన పర్కటనలను మ ియు

ం న త ావ్త 2017 లుల్ను ిదధ్ం ే ిం ి.

ే, ఈ ా ర్య ీత్ ేకరణలో ాలొగ్నన్ ోపయ్ ా ఆం ో ళనలు మ య ి ు ై క లువలు కూ ా . ాజాయ్ంగ బంధనల పర్కారం చటట్ పరం ా గు త్ ంి పు ొ ం ినటల్

అ ికమయాయ్

సంబం ిం న పర్కయ ిర్ చటట్ బదధ్ ం ా జర ాల క యంతర్ణ) లుల్, 2017 ొర్ ై ంగ్ బో ర్డ్ , DNA పర్ గు త్ ంి పు

ేచ్ందుకు

మం ర్తవ్ ాఖలకు / మ ియు పర్

షన్ ే ొక్ం ి. DNA బేస్డ్ టెకాన్ల (

కక్ ముఖాయ్ం ాలు: DNA ొర్ ై ంగ్ బో రుడ్: ఒక DNA గ ాలలను థ్ ా ించ ా కి మ ియు అలాంటి పర్ ా ాలు మ ియు పర్మాణాలను

సంసథ్ ; మ ియు DNA పర్

ే, DNA ొర్ ై ంగుక్ గ మ ియు కక్ ాజాయ్ంగం

గ ాలలకు

ి ే ిన ధులు ేపటట్ ా కి ఒక చటట్ బదద్

ైన

గ ాలలకు సంబం ిం న అం ాల ై కేందర్ మ ియు ాషట్ర్ పర్భు ావ్ల సంబం ిత ా ాలకు సల

ఇ త్ ా

. బో ర్డ్

కక్ ధులు: బో ర్డ్ పరయ్ ే ిం ే, పరయ్ ేకష్ణ, త ఖీ

గ ాలలను అంచ ా ేయ ా కి కూ ా బాధయ్త వహిసత్ ుం ి. DNA‐ సంబం ిత షయాల ో

వయ్వహ ిం ే ో సు మ ియు ఇతర ద ాయ్పుత్ సంసథ్ ల కష్ణకు మారగ్ దరశ్కాలను ేర్మ్ ేసత్ ుం ి. అంత జ్ ా య మారగ్ దరశ్కాల ో ఏకీకరణలో DNA ప ీకష్కు సంబం ిం న అ న్ ై క మ ియు మానవ హకుక్ల అం ాల ై సల

ఇవవ్డం బో రుడ్

కక్ మ ొక

ి. ఇ ి DNA ప ీకష్ మ ియు సంబం ిత అం ాలలో ప ి ోధన

మ ియు అ వృ ధ్ ి కారయ్కలా ాలను ి ారసు ేసత్ ుం ి. భదర్త: ఒక వయ్కిత్

కక్ గు త్ ంి పు కోసం DNA ొ ర్ ై ంగ్ పర్ ేయ్కం ా

సమా ా ా న్ సంగర్హించ ా కి ఉప జా య ార్ం య

ిఎన్ఎ ిఎన్ఎ

ించబడదు.

ేటాబేస్: కేందర్ పర్భుతవ్ం ే థ్ ా ించబ ిన ా ట్ ార్ లకు ేటా

ేపటట్ బడుతుం ి మ ియు ఏ ఇతర

ేటా బాయ్ంకులు ఉం ా .

ేషనల్

ిఎన్ఎ

ేటా బాయ్ంకులు గు త్ ంి పు ొ ం ిన పర్

ేటా బాయ్ంక్, గ ాలలు నుం ి

ొ ం ిన DNA ొ ర్ ైల్స్ త ిప్ ో

లవ్ మ ియు

ేర స న్ ేశం సూ క, అనుమా తుల 'ఇం ెక్స్, ేరసుథ్ల సూ క,

న వయ్కుత్ల సూ క మ ియు

కోసం కొ న్ సూ కలను

ె య

మరణిం న వయ్కుత్ల సూ క వంటి

ధ రకాలైన

ేటా

రవ్హించ ా కి బాధయ్త వహిసత్ ుం ి.

త ిప్ ో

న వయ్కుత్ల కితుక్, బంధువులకు స యం య ే ా కి, శ ీర నమూ ాల / ప ా ధ్ాల ఆ ారం ా

త ిప్ ో

న వయ్కుత్ల స ైన గు త్ ంి పు కోసం కేటా

ంపులు జ ి ా

.

DNA ాంకే కత‐ ార్ముఖయ్త మ ియు ఆం ో ళనలు:  DNA

ల్ ష ే ణ అ ే ి అత

వయ్కుత్ల మధయ్

/ఆ

ె DNA నమూ ా నుం ి ఒక వయ్కిత్

వసంబంధ సంబం ాలను

ెలకొలప్డంలో అతయ్ంత ఉప

ాంకే కత. ఉ ాహరణకు, ేర దృశయ్ం నుం ి, ఒక

త ల్ దండుర్  కా

రణ్

ెం ిన ో .

ీ

గకర

ైన మ ియు ఖ చ్త

టుట్ నమూ ా, లే ా బటట్ లు నుం ి కూ ా

రకత్ పుటేరువులు, అనుమా తు ి ో స ి ో లవచుచ్, మ ియు అనుమా త వయ్కిత్కి

కక్ గు త్ ంి పును గు త్ ంి చడం లే ా

ాలా సంద ాభ్లోల్, నమూ ాలో DNA

ఫ తం ా, ేర ప ి ోధన, గు త్ ంి చబడ

వసుత్వుల గు త్ ంి పు లే ా

ంచటంలో DNA ాంకే క ప ిజఞ్ ానం ఎకుక్వ ా ఆ ారప ిం ి.

DNA నమూ ాల నుం ి సమా ారం

చరమ్ం రంగు మాతర్

ా ి వయ్కిత్ కంటికి క

ిం ే

రు, లే ా

ే కాదు, ా ి అలె జ్ల ీ వంటి మ ంి త అను త సమా ారం, లే ా

ా ి కంటి రంగు లే ా ాయ్ధులకు

సంభవ యం ా ఉంటుం ి. ఫ తం ా, ఎకుక్వ పర్మాదం ఉం ి DNA

ల్ ష ే ణ నుం ి సమా ా ా న్ దు వ్ి

ముఖయ్ం ఏ ె

లా క

ేయడం జ ి ిం ి.

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: 

గం

ాలా కాదు.

న్స్ కోసం: DNA ొ ర్ ై ంగ్‐ అవసరం, ఆం ో ళనలు మ ియు ఈ షయంలో ఒక చటట్ ం అవసరం, షన్

ి ారుస్లు.

ైన

4. Member of Parliament Local Area Development Scheme (MPLADS)

సందరభ్ం:  ారల్ ారల్

ెంట ీ క

ెంట ీ క

టీ సభుయ్డు థ్ ా క ార్ం య అ వృ ధ్ ి పథకం (MPLADS) ధుల కోసం

టీ ి ారుస్ ే ిం ి. పర్కృ

క ప్ంచ ా కి చటట్ సభ సభుయ్లు  బా ిత లాల్ ేయబడ ా పర్ ా త

ైప ీ ాయ్ల తరు ాత ెండు ా ాలలో పున ా ాసం

ాళం ఇ ాచ్రు. సమసయ్ ఏ

టి?

కక్ లాల్ అ ికారులకు సంబం ిం న చటట్ సభ సభుయ్ల ోడల్ లాల్ ే ఫండ్స్ డుదల .ఏ ే

ై ా, ారల్

ెంటు సభుయ్ల పర్

జనం కోసం కేటా

ైన పర్జలకు స యం ేయ ా కి ఆలసయ్ం ా ేరుకు ాన్

ం న ధులు తరచూ . పర్సత్ ుతం, అసలు బ ి ఎరుపు టేప్

వలల్ ఆరు ెలల నుం ి ఒక సంవతస్రం వరకు పడుతుం ి. MPLAD పథకం గు ిం : ఇ ి ఏ

టి? ఇ ి

ి ెంబరు 1993 లో, మ న్కైన కమూయ్ టీ ఆసుత్లను రూ ొ ం ించ ా కి మ ియు థ్ ా కం ా ా ం న అవస ాలను బటిట్ , కమూయ్ టీ మౌ క సదు ాయాల ో స సవ్ ావం

కక్ ప

రును ి ారుస్ ేయ ా కి ారల్

ార్థ

క ౌక ాయ్లను క ప్ంచ ా కి అ వృ ిద్

ెంటు సభుయ్లకు ఒక యం ర్ాంగం అం ించ ా కి

ఇ ి ార్రం ంచబ ిం ి. పథకం కింద పనులు: థ్ ా కం ా ా ం న అవస ాల ఆ ారం ా, పర్కృ లో అ వృ ిధ్ ెందుతునన్ పనులు, ప ల్ క్ ఉప

గం కోసం ఎలల్ పుప్డూ అందుబాటులో ఉంటా

, పథకం కింద అరుహ్లు.

ధయ్ం, ోడుల్

ాగు రు, పర్జా ఆ ోగయ్, దయ్, ా ి

దలైన ాటికి జా య ార్ ానయ్తల ో కూ ిన పనులకు

ఈ పథకం ార్ ానయ్త ఇవవ్బ ిం ి. ఎం ీలు ా ి

జకవరగ్ ం ెలుపల డబుబ్ ఖరుచ్ ేయ ా కి

అనుమ ం ారు ‐ ాజయ్ంలో సభ ‐ 1999 ఒ ి ాస్లో సూపర్ తు ాన్ త ావ్త.  ఫండ్స్: ఫండ్స్ లాల్ అ ికారులకు పర్తయ్కష్ం ా‐మం రు ే ిన ధుల రూపంలో డుదలవు ా ధులు లా ా ేకష్లే అరహ్త క

ద్ ష ి ట్ సంవతస్రంలో డుదల ేయ

. ఒక

ధుల బాధయ్త తదుప ి సంవతస్ ా కి

ి ఉంటుం ి.

 పనుల అమలు: ఈ పథకం కింద MP లు ఒక ి ారుస్ ాతర్ను క ఏ ాప్టు ే ిన

ి ఉ ాన్రు. సంబం ిత కరష్క పర్భు ావ్ల

ా ాలను అనుస ించడం ావ్ ా ఈ పనులను అమలు ే ే సంబం ిత లాల్ అ ికారులకు

ా ి ఎం ికల

ారు ి ారుస్ ే త్ ారు. కారయ్

ావ్హక మం రు ధుల

మ ియు అమలు ే ే ఏజ స్లను ఎనున్కోవటా కి, ప పరయ్ ే ించటా కి, మ ియు పథకంలో ేల థ్ ా

ార్ ానయ్త సూ త్ ,

జకవ గ్ ాలోల్ ప

ముఖయ్ం ఏ

తత్ ం అమలును

ె

ి ఉం ి.

ా పనులను ి ారసు ేయగలరు.

ా ిం న సభుయ్లు ేశంలో ఎకక్ ి నుం ై ా అమలు కోసం ప

టి? ిర్ మ్స్ మ ియు

ంచ ా కి

ి ారసు ేయవచుచ్. ాజయ్సభ

ా ఎ న్కైన ారు ాషట్ర్ంలో ఎనున్కోబ ిన ఎకక్ ి నుం అ

లోకస్భ, ాజయ్సభల పర్

గయ్తను ప ి

లో పరయ్ ే ించటా కి లాల్ అ ికారం అ ికారం క

 రచనల ి ారుస్లు: లోకస్భ సభుయ్లు ా ి సభుయ్

. పథకం కింద డుదల ే ిన

న్స్ కోసం: MPLAD పథకం మ ియు ా

ేయవచుచ్. ార్ముఖయ్త.

5. Open Acreage Licensing Policy (OALP)

English

సందరభ్ం:  హె ోడ్ ర్ కారబ్నల్

ై ెకట్ ేట్ జనరల్ (DGH) ఇటీవలే

కింద 2016 లో ఆ షక్ ిం న (HELP) లో

ాగం ా

OALP అంటే ఏ ఈ

ానం

ిడ్ ంగ్

పునరవ్ వ థ్ క ీ ృత హై ోర్ కారబ్న్ ఎకోస్ ేషన్ అండ్ లై ె స్ంగ్ ాల ీ దటి ౌండున్ పూ త్ ి

న్ 2017 లో

ానంలో

ే ిం .ి

ం న

ె చ్ం ి మ ియు అ వ్ే ించద ిన

ైన లై ెన సంఖయ్, పర్భుతవ్ం ో ా న్ కర్

ముఖయ్ అం ాలు:

ౌ ో క ార్ం ా కి పూరవ్ ాలన నుం ి

ాగ ావ్మయ్ం

ంచ ా కి. OALP అ ే ి HELP లో

లై ె స్ంగ్ ాల ీకి బదులు ా ఉం ి. కొతత్

నూతన ఓ ెన్ ఎక ేజ్ లై ె స్ంగ్ ాల ీ (OALP)

టి?

బయటప ిం ి, అవసర ానం కర్

ా

ా

ేయబ ిన పదధ్ తులు మ ియు ాగం, ఇ ి నూయ్ ఎకోస్ ేషన్ అండ్

 OALP లో 'ఓ ెన్ అ వృ ిధ్

ీత్ రణ్ ం' సం ావయ్

ెటట్ ుబ ి ారులు ఇపుప్డు ారు అ ేవ్ ించవల ిన మ ియు

య ే ాలనుకుంటునన్ ఏ ార్ం ాలను ఎంచుకోవచచ్ ే

ెటట్ ుబ ి ారులు

ాము ఆసకిత్

ేచ్ ఖ చ్త

ె యజేయం ి, ఆ తరు ాత ఆ బాల్కల్ ను

ాసత్ ా న్ సూ సుత్ం ి. OALP లో,

ైన ార్ం ాలను ఎనున్కుంటారు, ా ి ఆసకిత్ ిడ్ ంగ్ కోసం కేటా

పర్భు ావ్ కి

ంచవచుచ్, ా ారణం ా ెండు ారుల్ ఒక

సంవతస్రం. కొతత్

ానం కింద, ెవలపరుల్ బాల్క్ నుం ి

కోసం దరఖాసుత్ అవసరం లేదు. ెల్

ాయువును

ేక ిం ేందుకు కావల ిన హై ోర్ కారబ్నల్ కోసం పర్ య్ే క లై ెనుస్ల

ారు ాటి

చమురు, ాయ్స్, బొ గుగ్

ేక ిం ేందుకు మ ియు కర్

ట ె ల్

న్ ే , ేల్ ఆ

ల్ మ ియు

ంచ ా కి అనుమ ం ే ఒక ఏకీకృత లై న ె ుస్

ొ ందవచుచ్. The కొతత్

ాల ీ కూ ా పర్భు ావ్ కి లాభం‐ ాగ ావ్మయ్ నమూ ా కోసం మునుపటి

ఉంటుం ి. ాల ీ ా లా ాలు పంచుకోవడం అ ే ి ఖరుచ్లు స ి గ్ ా ఏరప్ ిన సంకిల్షట్తలకు

ా ి

ిం ి మ ియు అందువలన లా ాలు, సంసథ్ అ ేవ్షణ

ా

బంధన ో దూరం ా

ై ఆలసయ్ం మ ియు

ేసత్ ునన్ ి. కొతత్

ానం

ఆ ాయ‐పంచుకు ేందుకు, ఈ సం ిగధ్త ో దూరం ా ఉంటుం ి. కొతత్ హై ోర్ కారబ్న్ ఎకోస్ ేషన్ అండ్ లై ె స్ంగ్ ాల ీ (HELP) అవసరం ఏ ారత ేశం ము ి చమురు మ ియు మ ియు

ాయువుల ో 34.4%

ారత ేశం

కక్ ము ి చమురు

ెటర్ో యం ఉతప్తు త్ లోల్ 3 వ అ

ాటాను ార్ధ

క శకిత్

టి?

ెదద్

గ ారు. చమురు

గం ో అం ి త్ ో ం ి. 2015‐2016లో,

ిగుమతుల ై ఆ ారపడటం 78.5% నుం ి 81% కి

ఐదు సంవతస్ ాలలో, ారత ేశంలో ాంపర్ ా

ె ి ిం ి. గత

క వనరుల అ ేవ్షణ మ ియు ఉతప్ త్ లో

తత్ ం ీణత

ిం ం ి. నూయ్ ఎకోస్ ష ే న్ లై ె స్ంగ్ ాల ీ (NELP) 1997 లో ాషట్ ర్ ఆ ిపతయ్ం ము ి ిం ి మ ియు

క

చమురు మ య ి ు

ాయువు అ ేవ్షణ మ ియు ఉతప్ త్ ప ిశమ ర్ ల సర కరణకు

ా ావరణా న్ సృ ట్ ంి ం ి. ఏ ే ఆక ష్ంి చడంలో ఫల  బహుళ ఆ

ై ా, అ ి ఉతప్ త్ వృ ధ్ ి ఊపందుకుం ి మ ియు

ాలు మ ియు ఆంకష్లు, అ ిక ఖరుచ్లు, మ ియు ి

ెటట్ ా

ే

ట ె ట్ ుబడులను

టి?

న్స్ కోసం: స యము మ ియు

ా

ా ాల వంటి అ ికా ిక అడడ్ ంకులు

మ ియు ఖా నుం ి

ిర్ మ్స్ కోసం: OALP మ ియు HELP. ె

ిం ి ో టీ

ైం ి.

కొ న్ చమురు యం ార్లను తమ పుర ాక్ ాలను ముఖయ్ం ఏ

ా ి

ార్ముఖయ్త అవసరం.

షక్ర్

ం ా

.

1. Limit trans fats సందరభ్ం:  కొర్వువ్ ప ా ధ్ాల ఈ ము ా

ాడకా న్ ప ి

ా

ి ారుస్లు, 2002 నుం ి

మరణాలు అంచ ా (ఎన్ కీ

ి

ి లు)

తం ేయడంలో ము ా

ే ిన 39.5

ా ి ారుస్లను WHO డుదల

దట ా, 2016 లో పర్పంచ ాయ్పత్ ం ా 54.7

యనల్ మం ి మరణా కి (72%) బాధయ్త వహించ

యం ర్ంచటా న్ లకష్య్ం ా

ేసుకు ాన్

యనల్ అంటు ాయ్ధులు

.

ి ారుస్లు:

సంతృపత్ కొవువ్ ఆమా ల్ లు

ో

ా ీ కేల ీల

సుకోవడంలో 10% క ాన్ ఎకుక్వ ఉండకూడదు.

 టార్న్స్ ాయ్టీ యా ిడ్స్

ో

ా ీ కేల ీల

సుకోవడం 1% కంటే ఎకుక్వ ఉండకూడదు.

హృదయ ఆ ోగయ్కర 

ే ిం ి.

ైన ా అనుస్అట ేటెడ్ కొవువ్ ఆమా ల్ లను (PUFAs) భ త్ ీ

ెదద్లు, ిలల్లు ెం ింటికీ ఈ

ి ారుస్లు వ త్ ి త్ ా

ేసుకోం ి.

.

సంతృపత్ కొవువ్ ఆమా ల్ లు: ెనన్, ాలు, మాంసం, ాలమ్న్ మ ియు గుడుడ్ పచచ్బొ టు ల్ , మ ియు అర ే

మ ియు అర ే

కెరన్ల్ నూ ెలు వంటి కొ న్

ఆ రంలో సంతృపత్ కొవువ్ ఆమా ల్ లు క

ి త్ ా

ాకెల్ట్ మ ియు కోకో

కక్లను ఉతప్ త్

ెనన్, కొబబ్ ి,

ే ే జంతువుల నుం ి

.

టార్న్స్ ాట్స్:  టార్న్స్ ాయ్టీ యా ిడ్స్ (TFAs) లే ా టార్న్స్ ాయ్ట్స్ అ ే ి

ాలా

ఆ ర ప ా థ్ాల క ాన్ మన శ ీరంలో మ ింత పర్ కూల పర్ ా ాలను క ఎకుక్వ ా కృ ర్మం ా ఉతప్ త్

ేయబడుతు ాన్

,అ

ే

నన్

కర

ైన కొవువ్లు, ఇ ఏ ఇతర ి ఉంటా

. ఈ కొవువ్లు

త్ ా న్ కూ ా సహజం ా

సంభ సుత్ం ి. అందువలన మా ఆ రంలో, ఇ కృ ర్మ TFA లు మ ియు / లే ా సహజ TFA లు ా ఉండవచుచ్.

సవ్చఛ్

ైన

ె

య్ /

ెనన్

ో

ఉం ే కొవువ్ల

సప్ం ిం నపుప్డు కృ మ ర్ TFA లు ఏరప్డ ా మా ఆ రంలో పర్ ాన వనసప్

ఉతప్ త్

ేయటా కి హై ోర్ జెన్ చమురు ో

.

ైన కృ ర్మ TFA లు మూల ా ిక ఉదజ కృత కూర ాయల నూ ెలు (PHVO) /

/ ెనన్, సహజ TFA లు మాంసం మ ియు ాల ఉతప్తు త్ లలో ఉ ాన్

,అ

ే

నన్

త్ ాలలో. ఎందుకు

ారు ఎకుక్వ ా

 TFA క ఆకృ

ాడ ారు?

ిన నూ ెలు ఎకుక్వ కాలం భదర్పరచబడ ా ఇ త్ ా

,అ ఆ

ా న్ కావల ిన ఆకారం మ ియు

మ ియు 'పూయ్ర్

ెయ్' ను సులభం ా పర్ ాయ్మాన్యం ా ఉప

 ఇ ఖ ీదులో తకుక్వ ా ఉంటా

మ ియు అందు ే లాభం / ఆ ా అవు ా

ముందుకు

.

:ే

 ఈ మారగ్ దరశ్కాలలో ఉప

ించవచుచ్. F

ి ారసులను

ించుకోవచుచ్, ఈ కొవువ్ ఆమా ల్ ల

ాన రూపకరత్ లు మ ియు కారయ్ కక్ పర్సత్ ుత కొలత థ్ ా

ావ్హక

ావ్హకులు

లు బెంచ్ మారుక్కు సంబం ిం ,

సంతృపత్ కొవువ్ ఆమా ల్ లు మ ియు టార్న్స్‐కొవువ్ ఆమా ల్ లను త గ్ ంి చ ా కి చరయ్లను అ వృ ిధ్ అవసర

ై ే,

ముఖయ్ం ఏ ిర్

ానపర

ైన చరయ్లు మ ియు ప ల్ క్ హెల్త్ జోకయ్ంల

ేయ ా కి ,

ావ్ ా.

టి?

ల్స్ మ య ి ు

ె

త గ్ ంి పు అవసరం ఏ

న్స్ కోసం: టార్ స్ే ట్స్‐ ాళుళ్, ాడటం, ఆం ో ళనలు మ ియు

ా ి

గంలో

టి.

2. POSHAN Abhiyaan సందరభ్ం: 

ేషనల్ నూయ్టిష ర్ న్

షన్ ( ో షన్ అ యాన్) కోసం పర్పంచ బాయ్ంకు ో

ాలరల్ రుణ ఒపప్ందం ై సంతకం ార్జెక్ట్

యన్

ే ిం ి.

కక్ ార్ముఖయ్త:

ICDS ో షకా ర

ేవల

కక్ కవ ేజ్ మ ియు

తకుక్వ వయసుస్ ఉనన్ గ ిభ్ణీ సమాజ ో షకా ర కా మ్ి కుల ెటట్డం, సంఘం మా ిప్ ి.

ారత పర్భుతవ్ం 200

ీత్ ల ర్ ు మ ియు

ాణయ్తను

ర ె ుగుపరచ ా కి 3 సంవతస్ ాల కంటే

ిలల్లను మ ియు

ైపుణాయ్లను మ ియు ామ థ్ ా లను

కక్ యం ార్ం ాలను ఏ ాప్టు ేయడం స

ిలల్లను, ICDS ిబబ్ం ి మ ియు ెరుగుపరచ్డంలో

ెటట్ ుబడులు

కరణ మ ియు పర్వరత్ న మారుప్ సమా ార

ౌ ట్ క ి ా ర పర్ ావం కోసం 1000 ో లు గడువు సమయంలో ల ధ్ ారులకు ేవల

రవ్హణ కోసం ౌర

ర ె ు ైన పరయ్ ేకష్ణ మ ియు

చ్ ారథ్ం మ ియు ఆం ో ళనను త గ్ ంి చడం మ ియు

బైల్ ాంకే క

ఆ ా ిత ాధ ాలను వయ్వ థ్ ా ించడం కూ ా ఇ ి లకష్య్ం.  ఈ పథకం అదనం ా అ న్ ో షకా ర సంబం ిత పథకాలను కలగజేసత్ ుం ి మ ియు ా ట్ ార్ లకు మ ియు సమాజ ో షకా ర మ య ి ు ఆ ోగయ్ కా ిమ్కులకు ప ఫ

ాల ై దృ ట్ ి

ముఖయ్ం ఏ

రు ఆ ా ిత ో ర్ ాస్హకాలను అం ిసత్ ుం ి,

కేం క ీర్ ిసత్ ుం ి.

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: ో షన్ అ యాన్ మ య ి ు పథకం కింద ల ాయ్లు. సమాజంలో బలహీన వ గ్ ాల సం ేమం కోసం పథకాలు. {{ ో షన్ అ యాన్ గు ిం :  ో షన్ అ యాన్, 2018 లో అంత జ్ ా య మహి ా ి ోతస్వం (మా ిచ్ 8) లో ిలల్లను మ ియు మహిళలకు ో షణ ెంచ ా కి ార్రం ంచబ ిం ి.  2022 ాటికి వయసుస్ 0‐6 సంవతస్ ాల వయసుస్లో 38.4% నుం ి 25% కు ిలల్లకు మధయ్ ిలల్లను కటట్ ి ేయడం లకష్య్ం

కక్

లకష్య్ం. ఇతర టా గ్ ట్ ె స్: ిలల్లోల్ (0‐6 సంవతస్ ాలు) త గ్ ంి చడం మ ియు త గ్ ంి చడం: 6% @ 2% p.a. ిలల్లోల్ (0‐6 సంవతస్ ాలు) తకుక్వ ో షకా

ా న్ (తకుక్వ బరువును త గ్ ంి చడం) త గ్ ంి చడం మ ియు త గ్ ంి చడం:

6% @ 2% p.a.  యువ ల ి ల్ లోల్ రకత్ హీనత

కక్ ాయ్ ిత్

త గ్ ంి చం ి (6‐59 ెలలు): 9% @ 3% ే. 15‐

49 సంవతస్ ాల వయసుస్లో మహిళల మ ియు కౌమార గ ాభ్ల మధయ్ రకత్ హీనత

కక్ ార్బలాయ్ న్

త గ్ ంి చం ి: 9% @ 3% ే. తకుక్వ జనన బరువు త గ్ ంి చుట (LBW): 6% @ 2% p.a.}}

1. Umang App

సందరభ్ం: Umang App ావ్ ా ెనష్నరుల్ కోసం ఒక కొతత్ ార్

ేవను పర్ ేశ ెడ ామ EPFO (ఎం ల్ ా

ాస్

ెంట్ ఫండ్ ఆరగ్ ైజేషన్) పర్కటిం ం ి. కొతత్ సదు ాయం కింద, ఒక ెనష్నర్ తన ెనష్న్ ాస్ బుక్ ను

అ ిల్ కేష ల్ ో చూడవచుచ్. Umang అనువరత్ నం గు ిం : Umang ి టల్ ారత ేశం ోర్ తస్హించ ా కి ఒక ొరవ ోర్ ర్ామ్. పదం ‐ ఉమంగ్ నూయ్‐వయసుస్ గవ ెన్న్స్ కోసం యూ

ైడ్

బైల్ అ ిల్ కేషన్ కోసం

లుసుత్ం ి మ ియు ఇ‐గవ ెన్నుస్ రూ ొ ం ించ ా కి ఊహించబ ిం ి. ారత ేశంలో

బైల్ గవ ెన్నుస్

నడప ా కి ఎలకార్ట్ క్స్ అండ్ ఇనఫ్ ేమ్షన్ టెకాన్ల (MeitY) మ ియు ేషనల్ ఇ‐గవ ెన్న్స్ ి జన్ (NEGD) మం ర్తవ్ ాఖ ఈ అ ిల్ కేషనున్ అ వృ ిధ్ ఏ

ే ిం ి.  ఈ అ ిల్ కేషన్ ను ార్రం ం ాల ే ముఖయ్ ఉ ేద్ శం

టంటే, ారత ేశ ౌరులకు ఆ ల్ ై ల్ ో అ న్ంటికీ ే త్ ాను, కేవలం ఒక కిల్కత్ ో ‐ ా ో ప్ర్ట్, ఆ ార్ లే ా ాన్, ఒక

ాయ్స్ ి ండరున్ బుక్ ేయం ి,

ార్

ెంట్ ఫండ్ ఖా ా గు ిం

ప ి ాక్రం . Umang అనువరత్ నం పర్ ానం ా ఇ ా ల్ ఇకక్డ ఒక ఏకీకృత

ెలుసు లే ా ఆ ారుక్ సంబం ిం న

రు బహుళ పర్భుతవ్ ేవలు ొ ందటా కి ఒక అ ిల్ కేషన్

ానం అం ిసత్ ుం ి ‐ ాటిలో ా ాపు 100. ముఖయ్ం ఏ

టి? ిర్

స్ కోసం:

UMANG అనువరత్ నం, EPFO. 2. SWAYAM

సందరభ్ం:  మానవ వనరుల అ వృ ిధ్ మం ర్తవ్ ాఖ MOOCs ే ిక SWAYAM ఉప ఉనన్త

ాయ్ అ ాయ్పకుల ఆ ల్ న్ ై వృ త్ పర

ిం

1.5

ైన అ వృ ిధ్ కి ఒక పర్ ాన మ ియు పర్ ేయ్క

యనల్

ైన కారయ్కర్మా న్

ార్రం ం ం ి. 

దటి దశలో, 75 కర్మ కష్ణా‐ ామ ిర్

ాజా ప ిణామాల ై దృ ట్ ి

ధ్ష ి ట్ జా య వనరు కేం ార్లు గు త్ ంి చబ డ్ ా ెటట్ ంే దుకు అరుహ్లు.

, టి

ఆ ల్ న్ ై కష్ణా

కర్మ కష్ణలో, నూతన & అ వృ ిధ్ ాఠయ్పర్ణా కను లా ా ే లు

ెందుతునన్ ో కడలు, బో ధ ా

ెరుగుదలలు మ ియు సవ ిం న

ేయడం కోసం పదధ్ తులు.

SWAYAM:  ఇ ి ఆన్ లెన్ ౖ ఇంట ాకిట్వ్ లె ిన్ంగ్ ల్ ాటాఫ్ం, ఇ ి కేవలం కాకుం ా, అంచ ా వయ్వసథ్ ను పూ త్ ి అ న్ ఇంజ థ్ ా

ింగ్ మ ియు

లో కవర్



ే ిం ి, త ావ్ ా

ముఖయ్ం ఏ ిర్

ాయ్రుథ్ల అకా ె

ావ్ ా ొ ందబ ిన కెర్ ిటల్ను బ ి

ాయ్రుథ్లకు మ ియు ఇతరులు పర్

 ల్ ాటాఫ్మ్

ింగ్ షయాలను అండ గ్ ర్ాడుయ్

ేట్ మ ియు ో స్ట్ ‐ ర్ాడుయ్

ే ే SWAYAM లో 400 కంటే ఎకుక్వ కోరుస్లు అందుబాటులో ఉ ాన్

ే ిన కోరుస్ల

అధయ్యనం

ఉప ాయ్ ాలు, పఠ ా ామ ిర్ మాతర్

ే

ే ిన త ావ్త కెర్ ట ి ల్ ను ొ ందడంలో ముగుసుత్ం ి.

ాన్‐ఇంజ

 UGC ఇపప్టికే ెగుయ్లేషన్ జా ీ పూ త్ ి

ి

ట్ ే

.

క్ ికారుడ్లో SWAYAM ావ్ ా

ేయ ా కి లు క ప్సుత్ం ి.

ట్ ాతమ్క ఐఐటిలు లే ా ఐఐఎంల కోరుస్లను అ ికా ికం ా

ేయకుం ా ఇపుప్డు ా ించడం ాధయ్మవుతుం ి. ైకర్ో ా ట్ పూ త్ ి ా

ే య పర్య ాన్ల ో

ిమ్ంచబ ిం ి.

టి?

స్ కోసం: SWAYAM.

 ఫర్

ైన్స్: ఉనన్త దయ్లో సంసక్రణలు.

1. Hague Convention

English

సందరభ్ం:  ఇంటర్‐కంటీర్ త ల్ దండుర్ల

ైల్డ్ అపహరణ సమసయ్ ై

ఒక క

కక్ ార్థ

టీ హేగ్ క ెవ్నష్ న్

అల ాటు

ాసంకి

మహిళల మ ియు ేపథయ్:

ి ి ాద

ే ికను

ిదధ్ం

ేయాల ే కేందర్ం ఏ ాప్టు

క సూ ార్లలో ఒకటి పర్ న్ం ం ి, ఆ

ిలల్ల ఉతత్ మ ఆసకిత్

క

ి ఉండం ి. క

ిలల్ల అ వృ ిధ్ మం ర్తవ్ ాఖకు సమ ిప్ం ం ి.

ిలల్ ా ి

అత

టీ ఇటీవలే తన

ే ిన

లే ా ఆ ే ికను

ె

 ఎన్ఆర్ఐ ( ాన్ ె ి ెంట్ ఇం ియన్) ా ి ో తునన్పుప్డు

ిలల్ల త ల్ దండుర్ల

సూ ంచ ా కి జ ట్ స్ ి ాజేష్ గ

క

ై సంతకం

ించవచచ్ , భూ

ైన

తపుప్ ా 

టీ గత సంవతస్రం ఏ ాప్టు

ేయకూడద

కక్ "అల ాటు వు

ాస"

రణ్

జ ాలకు

ం ం ి.

కక్ పర్మాణం ఉం ి, ఇ ి

ి ి ా ాల

కోరుకు ే ో

రణ్

ిలల్ ాడు త ల్ తండుర్ల ే

ంచ ా కి

ించబడుతుం ి. కక్ ఉతత్ మ ఆసకిత్ ో అల ాటు

ాస

ఎందుకంటే, ిలల్ ా ికి అల ాటు ా ఉనన్ పం ేటపుప్డు, అలా ే 

పర్భుతవ్ం

డల్ చటాట్ న్

ేయబ ిం ి. మ ొక ల ి ల్ ాడు.

ాహం నుం ి ా ి ో తునన్ మహిళల పర్

ొల ించబ ి ా లే ా

డడ్

పర్

జ ా న్ కా ాడటా కి ఒక

ేశం నుం ి

ాస సమసయ్:

ఈ ఒపప్ందంలో, ిలల్ల ఉప

కక్ పర్

ండల్ క

 2016 లో, దు ివ్ అల ాటు

ాహం ో ర్ ె ల్ త ల్ దండుర్లోల్ ఒక ి నుం ి ఒక

ా ిత

ిలల్ల త ల్

ాస సథ్ లంలోకి

కక్ ార్ధ

ి ి ావడం

క సంరకష్కు ా

ిదధ్ం ే ిం ి. పర్

ిలల్ ాడు

ా ిత ాసనం

ాస గృ లకు

ిలల్ల పున ాగమనం మాన ిక లే ా ిలల్ ా ి

టీ

ా సుత్ం ి.

ిలల్లకి మ న్కైన స

కి

ా ఉంటుం ి.

ౌ క కూ ర్ రతవ్ం లే ా ి ి

తలుల్ల భదర్తను కా ాడటా కి ఈ ాయ్ ెల్ ఒక ము ా ొ

మ్ ి

ార య కుటుంబ వయ్వసథ్

ంపులను కిందకు

ైన ప ి ిథ్ తులు ‐

ల ి ల్ ా ి ో ా ి ో

ెపుప్కుంటూ ఉనన్ త ల్ దండుర్లు ల ి ల్ ల

న

ిలల్ల

న త ల్ తండుర్లకు వయ్

ౌ కం ా బహిరగ్తమ

ేయ్

ర

ే ింపులు, ాయ్యామం

న ై పర్మాదం ఉంటే లే ా మాన ిక

.

కక్ ార్ముఖయ్త:

సుకు ావ ా కి త ాక్ న్ పర్ న్ంచ ా కి ఇ ి క

ిసత్ ుం ి. గృహ

. ఒక డడ్ , అతను కొ న్ ఇతర ేశంలో ఉం ి ో

ేరు ేయబడదు, రు ారత ేశంలో

ి ి ఇంటికి

కక్ ార్ముఖయ్తను ఈ

ాస సథ్ లంలోకి ిలల్ ా ి

ి ి ెనకిక్

ేక ా ఉనన్ మహిళల ాత తరం ో,

ాతలు, ాతలు, అతత్ యయ్లు, అ త్ ాలు, బంధువుల వంటి , ఇరు ప ాల పటల్

ె

ేకం ా

రబ్ంధ సమయంలో కసట్ ీ హకుక్లను

ే ిక ొకిక్ ెబుతుం ి, ారత ే ా కి బయట ఉం ే

సమా ేశం. 

కింద

కక్ ఉతత్ మ ఆసకిత్, గృహ హింస లే ా

కక్ ఉతత్ మ ఆసకిత్ భ ించడంలో " ార య కుటుంబ వయ్వసథ్ "

ిలల్ ా

ెసత్ ుం ి, ీ

ా

ి ి ాబడదు.

ాక ిం ే ముఖయ్

ేయడం లేదు మ ియు

ఉంటా

క

ార్ ట్ చటట్ ం:

ిలల్ల ఆసకిత్, అలా ే త ల్ దండుర్లు, పర్ ేయ్కిం

చటాట్ న్

ావన సమకా క ించబడద

ెదద్ సంరకష్కులను క ి

ా, తన త ల్ దండుర్ల ేశంలో నుం ి పూ త్ ి ా

ి ి వ త్ ారు. ముఖయ్ం ఏ

టి? ిర్మాలుయ్ల కోసం:

న్స్ ఫర్: ఇంట ేన్షనల్ ైల్డ్ అపహరణకు సంబం ిం న షయాలు.

గ్

2. A Global Environment Compact సందరభ్ం:  UN జనరల్ అ ెం ల్ ప ాయ్వరణం కోసం ఒక ల్ ోబల్ ఒపప్ందం, చటట్ పరం ా బైం ింగ్ అంత జ్ా య ప ిక ా న్ రూ ొ ం ించ ా కి ఉ ేద్ ం న చరచ్ల కోసం ఒక వ ిక్ంగ్ గూ ర్ పున్ ఏ ాప్టు ామ్ ా న్ ఆ

ేయ ా కి ఒక

ిం ం ి.

ిజలూయ్షన్ గు ిం :  యుఎస్ క ె ర్ట ీ జనరల్ ఆంటొ

గుటె ెస్ జనరల్ అ ంె ల్ కి సమ ిప్ం ాల , అంత జ్ా య

ప ాయ్వరణ చటట్ ం మ ియు ప ాయ్వరణ సంబం ిత ప ిక ాలలో ాధయ్ అమలును బలప ి ేలా ఒక ఇ ి

ే ికను సమ ిప్ం ాల

ే ికను ప ిగణనలోకి

ేయ ా కి ా ా

రణ్

సుకోవ ా కి ఒక

సుత్ం ి, మ ియు అవసర

ామ్నం జనరల్ అ ెం ల్ పర్సత్ ుత అధయ్

ెం ిన ి మ ియు ఒక అ వృ ధ్ ి ిర్ మ్స్ కోసం ముఖయ్ ఈ

ామ్నం ార్న్స్

ఇ ాన్, ి

ెం ిన

ి

ా ాక్ క ఓ ెన్‐ఎ జ్ క ి ూయ్టివ్ గూ ర్ పున్ ఏ ాప్టు సుకో ాల

రణ్

కక్ ప ి ి ,

ంచుకుంటుం ి.

అభయ్ థ్స ి త్ ుం ి, ఇ ి ఒక అ వృ ధ్ ి

ేశం నుం ి ఒకటి ‐

ా

ెందుతునన్

ే ా కి

సంపర్ ింపులను పరయ్ ే ిసత్ ుం ి.

ాసత్ ాలు:

ేత ాప్నస్ర్

ేయబ ిం ి మ ియు 143

ే ాల మదద్ తును ెలుచుకుం ి.

ీప్న్స్, ర ాయ్, ి ియా, ట ీక్ మ ియు యు ైటెడ్ ట్ ట్ ే స్

అ ేక ా ట్ ార్ లు ఓటు

ా ి

ామ్నం కో ిం ి.

ై ే, ప ాయ్వరణా కి ల్ ోబల్ ఒబామా

తులు మ ియు ాధయ్తలను ప ిగణనలోకి

ఈ

ఈ

ైన అంత ాలను గు త్ ంి

ేయక ో

ా ఆరు ఇతర

ే ాలు ర

ం ా

ా

ై ఓటు

ే ా

.

.

Iran nuclear deal సందరభ్ం: అ

ె ికా అధయ్

డు

ో ాల్డ్ టర్ంప్

ాను ఇ ాన్ అణు ఒపప్ందం నుం ి లాగడం పర్కటిం ారు. అతను

ఒపప్ం ా న్ " ీణిసత్ ూ మ య ి ు కు ళ్ ో తునన్టు ల్ " వ ణ్ ంి ాడు. ేపథయ్: ఢంప్ ఎ న్కల తరు ాత అ ికా ికం ా జా ఈ ఒపప్ందం, ఇ ా ల్ ో

ాయ్ ా ా న్

ో ర్ ాస్హకాలను త గ్ స ి త్ ుం ి. ఇ ాన్ అణు ఒపప్ందం ఏ

ంట్ కాం ెర్హె స్వ్ ల్ ాన్ ఆఫ్ యాకష్న్ (JCPOA) ా

ేయకుం ా అ ేక ెదద్ సంసథ్ లను ఇ ానుక్ ఆక ష్ంి ే ఆ థ్ క ి

దటి థ్ ానంలో ఒపప్ందం కు. టి?

ిలవబ ే

ఇ ాన్ అ

ె క ి ా, ర్టన్, ర ాయ్, ై ా, ార్న్స్, జరమ్ ల ో ఒపప్ందం కుదురుచ్కునన్ 2015 ఒపప్ందం ై తన

అణు కారయ్కర్మంలో కటుట్బ ి ఉం ాల జా

అం ీక ిం ం ి.

ంట్ కాం ెర్హె స్వ్ ల్ ాన్ ఆఫ్ యాకష్న్ (JCPoA) కింద టె ర్ న్ గణ యం ా అణావ్యు ాల కోసం

కీలక

ైన కేం ార్లు, సుసంపనన్

ైన యు ే యం మ ియు

ా ీ

టి వనరుల దుకాణాలను త గ్ ంి ాల

అం ీక ిం ం ి.  JCPOA జా

ంట్ క

షనున్ ఏ ాప్టు

ే ిం ి, ఒపప్ందం

కక్ అమలును పరయ్ ే ించ ా కి అ న్

చరచ్లు ఉనన్ ా ట్ల ీ ో. ఇ ాన్ ఒపప్ం ా న్ ఎందుకు అం ీక ిం ం ి?  ఐకయ్ ాజయ్స అ

, యు ైటెడ్ ట్ ట్ ే స్ మ ియు ఐ ో ా సమాఖయ్ల ే

ం ి, ఇ ి కోలోప్

న చమురు ఎగుమ

కూడుకునన్టు ల్ అంచ ా

య ే బ ిం ి.

ఆ ాయంలో పదుల

ే ఆసుత్లలో

ాశకర

ైన ఆ థ్ క ి ఆంకష్ల ో ఇ ి హిట్

యనల్

ౌండల్ వయ్యం ో

యను ల్ కూ ా సత్ ం ంప ేయబ డ్ ా

.

ఎందుకు ఒపప్ందం నుం ి లాగబడు ోం ి? ఢంకా మ య ి ు పర్తయ్రుథ్లు ఒపప్ం ా కి ాలరల్ కు

ేరుతుం ి కా

ో హదపడుతు ాన్ర

హమాస్ మ య ి ు హిజోబ్లాల్ లాంటి ఉగర్ ాదులను యూర గ్ ా

సమూ లకు ఇ ాన్ మదద్ తును ప ిషక్ ించలేదు. ఇ ాన్ ో ించదు మ ియు 2030 గు ిం

అబదద్ మ

ఏ ఇతర

కక్ బా

ాటికి ఈ ఒపప్ందం ము ి ిం ి.

ా సుత్నన్

ట్ క్ ి ిపణుల అ వృ ిధ్

ారు ఇ ాన్ గతంలో

యన్

ా

అ ి

అణు కారయ్కర్మం

అంటు ాన్రు.

ే ాల గు ిం ?

ఐకయ్ ాజయ్స

, యు ైటెడ్ కింగడ్ ం, ార్న్స్, ర ాయ్ మ ియు

ఐకయ్ ాజయ్స

భదర్ ా మండ

ఒపప్ందం UN భదర్ ా మండ 

ె త్ ారు ఎందుకంటే ఇ ి ఇ ానుక్

రణ్ యం గు ిం ెపప్డంలో US

ఆం ో ళన" గు ిం

ఇ ాన్

ై ా, జరమ్

‐ మ ియు ఇ ాన్ ‐

కక్ ఐదు ాశవ్త సభుయ్లు ఈ ఒపప్ం ా న్ సంతకం

ే ారు. ఈ

ామ్నంలో కూ ా ొ ందుపరచబ ిం ి. కక్ అం ీకా ా న్ మ య ి ు

కక్ అతయ్ంత స న్హిత ఒక పర్కటన జా ీ

ా ి " రంతర

బదధ్ త" గు ిం

తర్ ే ాలు, UK, ార్న్స్ మ ియు జరమ్ , "

ే ంి ి. ఈ

ే ాల

ొకిక్ ారం మ ియు

ాయకులు టర్ంపున్ ఒపప్ం ాలను కా ాడటా కి

ఒ ిప్ం ే పర్యతన్ంలో ఫలమయాయ్రు.  ర ాయ్ మ ో ా ి ఈ ఒపప్ందం " ా ింగట్న్

కక్ అసమరధ్ తకు కొతత్

ఇ ాన్ కాదు, ఇపుప్డు ాంకే కం ా ఒపప్ంద ఉలల్ ంఘనలో ఉంద త ావ్త ఏ

జరుగును?

ధ్ారణ" అ ొకిక్

ె ిప్ం ి.

ే ొక్ం ి మ ియు

 ఇ ాన్ యు ే యం

కక్ సుసంపనన్ం పునః ార్రంభం

ేయాల

శవ్ ిసత్ ు ాన్రు, ఇ ి సుమారు ఒక సంవతస్రంలో బాంబును

ఎంచుకునన్టు ల్

పుణులు

ిమ్సుత్ం ి. ఆంకష్లు, అ ే సమయంలో,

కం ె లు మ ియు బాయ్ంకుల కొరకు US పర్భుతవ్ం మారగ్ దరశ్కతవ్ం వహిసత్ ునన్ందున అమలులోకి ావ ా కి కొ న్ ముఖయ్ం ఏ

ెలల సమయం పడుతుం ి.

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: ఒపప్ందం

కక్ ముఖాయ్ం ాలు.

ఋణాలు కోసం: ఒపప్ందం

కక్ ార్ముఖయ్త, అ వృ ిధ్

ెందుతునన్

ే ాల ై ాజా ప ిణామాల

పర్ ావం.

1. WHO Framework Convention on tobacco control సందరభ్ం: ొ ాకు ఉతప్తు త్ లోల్ అకర్మ ము ా

ాయ్ ా ా న్

ొల ించ ా కి ొ ాకు

ా క ెవ్నష్ న్ కింద ో ర్ టోకాలుక్ అం ీక ించ ా కి కేందర్ కే

 ఇ ి ధూమ ానం మ య ి ు నమలడం లే ా ొ గలే ొ ాకు

WHO గు ిం

దం

ె

ిం ి.

ా క ెవ్నష్ న్ ఆ ట్క ి ల్ 15 పర్కారం

ీవ్క ించడం వంటి ొ ాకు (SLT) రూ ాలు.

FCTC: కక్ Framework Convention on Tobacco Control (WHO FCTC) అ ే ి WHO

కక్ ఆధవ్రయ్ంలో చరచ్ల

దటి అంత జ్ా య పర్జా ఆ ోగయ్ ఒపప్ందం.

జా య, ార్ం య మ ియు పర్పంచ థ్ ా

లలో ొ ాకు

త గ్ ంి పు చరయ్లకు ఒక ార్ంకున్ అం ించడం FCTC  WHO

ెట్ ఆ

ెం ింటికీ వ త్ స ి త్ ుం ి

యంతర్ణ (WHO FCTC) ై పర్పంచ ఆ ోగయ్ సంసథ్ ము ా

చరచ్లు మ ియు  WHO

యంతర్ణ ై పర్పంచ ఆ ోగయ్ సంసథ్ (WHO)

కక్ ఆ ట్క ి ల్ 15 FCTC అ న్ రకాల అకర్మ

యంతర్ణ కోసం సరఫ ా మ య ి ు

ిమాండ్

కక్ లకష్య్ం ా ఉం ి. ాయ్ ారం మ ియు ొ ాకు ఉతప్తు త్ ల

ొల ింపును ఉ ేద్ ం ం ి, అకర్మ ర ాణా, అకర్మ తయా ీ మ య ి ు నకి లు. FCTC WHO కు

ారత శ ే ం

ఒక ా ట్.ీ FCTC ొ ాకు అంటు ాయ్ ి అం ిసత్ ుం ి మ ియు ొ ాకు

ఎదు ోక్వటా కి అంత జ్ా యం ా సమనవ్యం ో కూ ిన పర్ సప్ందనను గం గు ిం

పర్భు ావ్లకు

ద్ ష ి ట్ దశలను

ద్ ే సుత్ం ి, టికి:

 ొ ాకు

ా న్ త గ్ ంి చ ా కి పనున్ మ ియు ధర చరయ్లను

§ ొ ాకు పర్కటనలు, పర్ ొ గ‐రహిత ప

ీవ్క ించం ి.

షన్ మ ియు ాప్నస్ ష్ప్ ి .

మ ియు పర్జా సథ్ లాలను సృ ట్ ంి చం ి.

ొ ాకు ాయ్కే ల ై పర్ముఖ ఆ ోగయ్ హెచచ్ ికలను ఉంచం ి. ొ ాకు ఉతప్తు త్ లోల్ అకర్మ ో ర్ టోకాల్

కక్ ార్ముఖయ్త:

ొ ాకు ఉతప్తు త్ లోల్ అకర్మ ొ ాకు

ాయ్ ా ా న్ ో ాడం ి.

యంతర్ణను

ాయ్ ా ా న్

ెరుగుపరచడంలో

రూమ్ ంచడం బలో ేతం

ేయబ ిన

ో హదపడుతుం ి, ఇ ి ొ ాకు

కక్ బరువు తగగ్ డం మ ియు ొ ాకు

ైన

ముందంజలో ఉండటం వలన, అటువంటి అకర్మ ొ ాకు ఉతప్తు త్ లలో అకర్మ బలో ేతం

ాయ్ ా ా న్

ేయడంలో ఒక మారగ్ ం బేక ర్ ింగ్

ఇ ి ొ ాకు ఉతప్తు త్ లలో అకర్మ సహకారము కొరకు చటట్ పర ముఖయ్ం ఏ ిర్

ాడకా న్ త గ్ స ి త్ ుం ి, ఇ ి

ా ాలకు వయ్

పర్ ాయ్మాన్యాలు అం స ి త్ ుం ి, ఇ పర్జా ఆ ో ాయ్ న్ పర్ ా తం ే త్ ా అంత జ్ా య సంసథ్ లను పర్ ా తం

ావ్ ా సమగర్ ాయ్ ి

గం ో సంబంధం ఉనన్ మరణాల వలల్ త గ్ ి ో తుం ి.

 అటువంటి ఒపప్ందంలోకి పర్ ే ంచడం అటువంటి పర్బల

స

యంతర్ణ

ాయ్ ా ా న్

.

ేకం ా పర్ ాయ్మాన్య

ారత ేశం, ొ ాకు

యంతర్ణ

యం ర్ంచ ా కి పర్పంచ కసట్ మ్ సంసథ్ ో

ేయగలదు. ొల ిం ే ో ర్ టోకాల్ అ ే ి ొ ాకు వయ్

ేకం ా పర్పంచ చరయ్ను

ొరవ మ య ి ు పర్జా ోగయ్ంలో కొతత్ చటట్ పర

ాయ్ ా ా న్ ఎదు ోక్వటా కి మ ియు

ైన ప ిమాణాలను బలో ేతం

ైన ఉపకరణం కూ ా.

వ ికి అంత జ్ా య ఆ ోగయ్

ేయ ా కి సమగర్ ాధనం.

టి?

స్ కోసం: WHO FCTC.

 ఫర్ ె

న్స్: ొ ాకు మ ియు ఆ ోగయ్ం ై

ా

పర్ ా ాలు, ొ ాకు ఉతప్తు త్ లోల్ అకర్మ

ాయ్ ా ా న్

ొల ించ ా కి అవసరం. 2. Asian Development Bank (ADB) సందరభ్ం: ి

ీప్ ో

మ లాలో ఆ ియా

బో ర్డ్ ఆఫ్ గవరన్ర్స్

ా ష్క ి సమా ేశం జరుగు ోం ి. ADB

కక్ ా ష్క ి సమా ేశం ADB ప ి ాలన, ఆ థ్ క ి , మ ియు కారయ్

మారగ్ దరశ్క ావ్ న్ అం ిసత్ ుం ి. ADB గు ిం :

ెవల ెమ్ంట్ బాయ్ంక్ (ADB) 51 వ

ావ్హక ఆ ే ాల ై

 ఇ ి 22 ఆగసుట్ 1966 న థ్ ా ించబ ిన ఒక ార్ం య అ వృ ధ్ ి బాయ్ంకు మ య ి ు కా ాయ్లయం ఉం ి. ఇ ి ఆ ియాలో ప ి ిక్ ల

ే ాల ఆ థ్ క ి అ వృ ిధ్ కి

ో హదం

ి

ీప్ ో పర్ ాన

ేసత్ ుం ి. ఇ ి ఆ ియా మ ియు

ేద ికం నుం ి కూ ా ఉ తం.

సభయ్తవ్ం:  ఐకయ్ ాజయ్స ఐకయ్ ాజయ్స ే ాలకు

ఎక ా ఆ థ్క ి క

క్ అండ్ ో షల్ క

షన్ ఫర్ ఆ ియా మ ియు ప ి ిక్ (UNESCAP, పూరవ్ం

షన్ ఫర్ ఆ ియా మ య ి ు ార్ ఈస్ట్ ) మ ియు ార్ం య అ వృ ిధ్

ెం ిన

ెం ిన సభుయ్లను బాయ్ంకు అం ీక ిం ం ి.

పర్సత్ ుతం, ఇ ి 67 సభుయ్లను క నుం ి ఉ ాన్

ి ఉం ి ‐

ాటిలో 48 ఆ ియా మ ియు ప ి ిక్ మ ియు 19

ెలుప

.

ఓటింగ్: ADB పర్పంచ బాయ్ంకు ై

ాలా దగగ్ ర ా రూ ొ ం ించబ ిం ి, మ ియు సభుయ్ల ాజ ా

ో చ్నపుప్డు ఓటు ల్ పం ణ ి ీ

ేయబ ిన ఇ ే

ె

టెడ్ ఓటింగ్

ా ా న్ క

చం ా ారుల ో

ి ఉం ి.

ధులు: పర్పంచ మూలధన మా ెక్టల్ లో బాండ్ సమసయ్ల

ావ్ ా ADB ధులను

ADB ా

రుణాల నుం ి లా ాలను ఆ జ్ ంి , రుణాలు

సభుయ్ల రచనల ై ఆ ారప ిం ి, ా

ెంచుతుం ి. ి ి

ె ల్ ంచటం. జ ాన్ 15.67% వదద్ అ

ెదద్

ాటాలను క

ి ఉం ి. యు ైటెడ్ ట్ ట్ ే స్ 15.56%, ై ా 6.47% క

ారత ేశం 6.36% ఉం ి, ఆ ట్ ే ర్ యా 5.81% క

ి ఉం ి,

ి ఉం ి.

గవరన్రల్ బో రుడ్:  ఇ ి బాయ్ంకు  ఇ ి పర్ సభుయ్

కక్ అతయ్ ిక ాల ీ‐తయా ీ సంసథ్ . ాషట్ ంర్ లో

ఒక పర్

 బో ర్డ్ ఆఫ్ గవరన్రుల్ కూ ా బాయ్ంకు అధయ్

ి

క

ి ఉంటుం ి.

ి ా ఎ న్కయాయ్రు, బో రుడ్

ై ెకట్రల్ ైరప్రస్న్ మ ియు ADB

రవ్హి త్ ారు. ఒక సభయ్ ADB రుణాలు:

ేశంలో అ ికా ికం ా ఒక సంవతస్రం కలుసుకు ే కక్ 67

కక్ గవరన్రల్ బో రుడ్

ావ్ ా

ా

ేట్ అ

ా ష్క ి సమా ేశంలో

ాటి

సూ ంచ ా కి

న పర్ ాయ్మాన్య బో ర్డ్ ఆఫ్ గవరన్రుల్.

ఇ ి

ర్డ్ ఋణాలు మ ియు ా ట్ రుణాలను అం ిసత్ ుం ి. ADB ాణిజయ్ పరం ా ా ారణ మూలధన

వనరుల నుం ి " ర్డ్ " రుణాలను అం ిసత్ ుం ి మ ియు ADB ో అనుబంధం ా ఉనన్ ఆ ియా ె ెలె ెమ్ంట్ ఫండ్ (ADF) పర్ ేయ్క ముఖయ్ం ఏ

ి వనరుల నుం ి

న

ంపు ప ి ిథ్ తుల ో సత్ ిం ం ి.

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: ADB మ ియు కీ ాసత్ ాలు.  ె

న్స్ కోసం: ADB

కక్ ార్ముఖయ్త మ య ి ు ార్ం య ఆ థ్ క ి సంసథ్ ల అవసరం.

3. World Gold Council (WGC) సందరభ్ం: ల్ ోబల్ ిమాండ్ టెర్ండ్స్

ే ిక పర్కారం ఈ ఏ ా ి జనవ ి‐మా ిచ్ కాలా కి ల్ ోబల్ బం ారం

ిమాండ్ 7 ాతం త గ్ ి 973 టనున్లకు ేరుకుం ి. గత ఏ ా ి ో ో చ్ ే ట ె ట్ ుబడులకు ిమాండ్ త గ్ ంి ి. ే ిక

కక్ ముఖాయ్ం ాలు:

 ETF పర్ ా లు సంవతస్ ా కి త గ్ ా

. § బం ారు క ీడ్ లు మ ియు ాణేలలో ెటట్ ుబడులను త గ్ ంి చడం

జ ి ిం ి. ఆభరణాల ి ాకీ ల్ ాట్.  ెంటర్ల్ బాయ్ంకులు మ ింత బం ారం కొను ోలు ే ిం ి.  ోల్డ్ స ల్ ై 3 ాతం ె ి ిం ి. పర్పంచ ోల్డ్ కౌ స్ల్ గు ిం :  పర్పంచ ోల్డ్ కౌ స్ల్ బం ారు ప ిశమ ర్ కోసం మా ెక్ట్ అ వృ ిధ్ సంసథ్ . ఇ ి బం ారం ెటట్ ుబ ి వరకు ప శ ి మ ర్

కక్ అ న్ ా ాలలో ప

ై ంగ్ నుం ి

ేసత్ ుం ి, మ ియు ా ి లకష్య్ం బం ారం కోసం ిమాండ్

ఉ ీద్ పన మ ియు ల ొ కుక్కోవడం. పర్పంచ ోల్డ్ కౌ స్ల్ అ ే ి పర్పంచంలో పర్ముఖ బం ారు కం ె ల ో కూ ిన సంఘం. ఇ ి ా సభుయ్లను బాధయ్ ాయుత కా

క్ట్ ీర్ ోల్డ్ ట్ ాండరుడ్ అ వృ ిధ్

ైన ీ లో గ కి మదద్ తు సుత్ం ి మ ియు

ేసత్ ుం ి.

 UK లో పర్ ాన కా ాయ్లయం, ారత ేశం, ై ా, ింగపూర్, జ ాన్ మ ియు యు ైటెడ్ ట్ ట ే లో కా ాయ్లయాలు ఉ ాన్

. ముఖయ్ం ఏ

4. 15th Asia Media Summit

టి? ిర్ మ్స్ కోసం: WGC.

ై ంగ్

సందరభ్ం:  15 వ ఆ ియా

ియా స

మ్ట్ (AMS) 2018 ారత ేశంలో జరుగు ోం ి. ారత ేశం

దటి ా ి ఈ ెంటున్ రవ్హి త్ ో ం ి. ీమ్: `మన కథలను ెపప్డం ‐ ఆ ియా మ ియు మ ి న్ '. హో స్ట్ :  ీ

మం ర్తవ్ ాఖ రవ్హి త్ ో ం ి ఇనఫ్ ేమ్షన్ అండ్ బార్ ాక్ ట్ ంి గ్, గవరన్

సంయుకత్ ం ా ఇం ియన్ ఇ కనస్లెట్ంట్స్ ఇం ియా కౌలాలంపూర్

టూయ్ట్ ఆఫ్ మాస్ కమూయ్ కేషన్ (ఐఐఎం ి), నూయ్ ి ల్ , బార్ ాక్స్ ఇంజ

టెడ్ (

ీఐఐఎల్). AMS స

కక్ ఆ ియా ప ి ిక్ ఇ

టూయ్ట్

సం ాషణ మ ియు సహకారం ార్ం య పర్ ార బార్డ్ కా ట్ ంి గ్

ెంట్ ఆఫ్ ఇం ియా,

కక్ ా ట్ ే ర్ మ ియు

ింగ్

మ్ట్ గు ిం :  బార్ ాక్ ట్ ంి గ్ ెవల ెమ్ంట్ (AIBD) కక్ ా ష్క ి సమా ేశం. ార్ం య మ ియు ైవ్ ా ిక

ా ా కి స ాళల్ కు సప్ం ిసత్ ూ స

మ్ట్ ోర్ తస్హిసత్ ుం ి. ఇ ి

డ్ ే ర్ అం ాల ై ా ి ఆలోచనలను పంచుకోవ ా కి ఆ ియా

ార్ంతంలో పర్ ా ాల కోసం ఒక పర్ ేయ్క అవకా ా న్ అం ిసత్ ుం ి. సమా ే ాలు తరు ాత ాయ్ ారం, సమా ే ాలు మ ియు ాయ్ ార సమా ే ాలకు ఈ సమా ే ాలు, ాణిజయ్ మ ియు ఆ ధ్ క ి సంబం ాలు వంటి ాటికి అవకా ాలు కూ ా ఉ ాన్

. ాలొగ్ ే ారు: ాలొగ్ ే ారు ఆ ియా ార్ంతంలో సమా ార పర్ ా ాలకు

బాధయ్త వహిం ే మం ర్తవ్ ాఖలు, అంత జ్ ా య సంసథ్ లు UNESCO, FAO, UN; యంతర్కాలు; ే ి మ ియు టె

జన్ పర్ ార సంసథ్ లు జా య / పర్భుతవ్ మ ియు ర్ై ేట్ పర్ ార సంసథ్ లు; టె

మ ియు ెటవ్రుక్, ఇ

టూయ్ట్స్ / కమూయ్ కేషన్స్ అకాడ

సమూ లు; ెర్స్ మ ియు

లు,

జన్ ానళుళ్

ియా ీ ెర్చ్; కమూయ్ టీ ే ి

ియా, మ ియు పర్ ార ప ిక ాల తయా ీ ారులు. AIBD గు ిం : 

బార్ ాక్ ట్ ంి గ్ అ వృ ధ్ ి కొరకు ఆ ియా ప ి ిక్ ఇ

టూయ్ట్ (AIBD) 1977 లో UNESCO

కక్ ఆధవ్రయ్ంలో

ర్ ే ియట్ కౌలాలంపూర్ లో ఉం ి. థ్ ా ించబ ిం ి. ఇ ి మలే ియా పర్భుతవ్ం హో స్ట్ మ ియు ెకట వయ్వ థ్ ాపకులు:  ఇంట ేన్షనల్ టె కమూయ్ కేషన్ యూ యన్ (ఐటియు), యు ైటెడ్ ేషన్స్ ెవల ెమ్ంట్ ోర్ ర్ాం (UNDP) మ ియు యు ైటెడ్ ేషన్స్ ఎడుయ్కేషనల్, ైంటి ిక్ అండ్ కలచ్రల్ ఆరగ్ ైజేషన్ (యు ె ో క్) ఇ

టూయ్ట్ వయ్వ థ్ ాపక సంసథ్ లు మ ియు ారు జనరల్ కానఫ్ ె ో ఓటు ే ే సభుయ్లు. ఆ ియా‐ప ి ిక్

బార్ ాక్ ట్ ంి గ్ యూ యన్ (ABU) అ ే ి ఇ ఓటు ే ే సభుయ్డు. సభయ్తవ్ం:  AIBD ప ి

త

టూయ్ట్ వయ్వ థ్ ాపక సంసథ్ మ ియు ఇ ి జనరల్ కానఫ్ ె ో కక్ పూ త్ ి సభయ్తవ్ం ారవ్ ౌమా ికార ే ాలకు మాతర్

ై ఉంటుం ి మ ియు ారు ల ధ్ ారు ి ా ఉనన్ ేశంలో పర్ ార అ ికా ా న్ య

ే

ంచ ా కి

ఆ వ్ ంచబ డ్ ారు.  AIBD పర్సత్ ుతం 48 ే ాలు మ ియు ార్ం ాలు మ ియు ఆ ియా, ప ి ిక్, ఐ ో ా, ఆ ిర్కా, అరబ్ ా ట్ ార్ లలో 50 ాగ ావ్ములకు ార్ అనుబంధ సభుయ్లు (సంసథ్ లు) క

ధయ్ం వహిసత్ ునన్

ి 26 పూ త్ ి సభుయ్లు ( ే ాలు) ఉ ాన్

తత్ ం 34 సభయ్ ే ాలు మ ియు 67 .మ య ి ు ఉతత్ ర అ

ె ికా.

ాతర్ మ ియు ఆ ేశం:  ఐకయ్ ాజయ్స (UN‐ESCAP) ఎలెకర్ట్ా క్

ఎక ా

ియా అ వృ ధ్ ి రంగంలో పర్ ేయ్క

ే ాలు.  ాల ీ మ ియు వనరుల అ వృ ిధ్ ార్య ఎలకార్ట్ క్

ఏకా

మ ియు

ె

క్ అండ్ ో షల్ క

షన్ ఫర్ ఆ ియా మ ియు ప ి ిక్

ైన ార్ం య పర్భుతవ్ సంసథ్ ల స ీవ్ ింగ్

ావ్ ా ఆ ియా‐ప ి ిక్ ార్ంతంలో ఒక శకిత్వంత

ియా ా ావరణా న్ ా ించ ా కి ఇ ి తపప్ స ి. ముఖయ్ం ఏ

న్స్ కోసం: AMS స

ైన మ ియు టి? ిర్ మ్స్

మ్ట్ మ ియు AIBD.

5. United Nations Peacekeeping Course for African Partners సందరభ్ం:  ఐకయ్ ాజయ్స

ాం భ ిత కోరుస్

కక్ మూడవ ఎ ిషన్ ఆ ిర్కన్ ారట్నరల్ కు (UNPCAP) నూయ్ ి ల్ లో

జరుగు ోం ి. UNPCAP గు ిం :  ఈ కోరుస్ను ఐకయ్ ాజయ్స

కి ఆ ిర్కన్ టూ ర్ ప్ సహకార

ెరుగుపరచ్ ా కి మ య ి ుఈ  ఈ కోరుస్ను అ ార య  కోరుస్ జ ి ా

ె

న్ ంె ొ ం ించ ా కి మ ియు

కష్కులకు కష్ణ ఇవవ్ ా కి ఉ ేద్ ంచబ ిం ి.

ె ికా ో ాగ ావ్మయ్ం ో ఐకయ్ ాజయ్స

ైనయ్ం ఒక పర్కటనలో కక్

ే ాల నుం

ే ాల ామ థ్ ా

ాం భదర్తల కేందర్ం (CUNPK) రవ్హి త్ ో ం ి.

ిం ి.

దటి మ ియు ెండవ సంసక్రణలు వరుస ా నూయ్ ి ల్ లో 2016 మ య ి ు 2017 లో

.

కష్ణ కా ాయ్చరణ మ ియు ర ాణా షయాల ై, మానవ ా సమసయ్లు, ేపథయ్ షయాలు, బాల్క్ బో రుడ్ మ ియు టేబుల్ టాప్ సవ్లప్ షయాల ై తమ

ాయ్యామాలు మ ియు ే ాలోల్

షన్ కుల్ త్ ాల ై అం ాలను

అ ికారులను కష్ణ ఇవవ్ ా కి

రవ్హిసత్ ుం ి. ాం భదర్తల

ాయ్రుథ్లకు స యప ేందుకు ఈ

కోరుస్ కూ ా లకష్య్ం ా ఉం ి. ముఖయ్ం ఏ ిర్

టి?

ల్స్ మ య ి ు

ె

న్స్ కోసం: UNPCAP.

6. Pacific Islands Forum సందరభ్ం:  జె ఆ

ాలో ఐకయ్ ాజయ్స దం ొ ం ిం ి.

కా ాయ్లయంలో ాశవ్త అబజ్ రవ్ర్ ఆ ీసున్ థ్ ా ించ ా కి ప ి ిక్

ీవుల ో రం

 ాశవ్త అబజ్ రవ్ర్ థ్ ి సంసథ్ లకు

ా

బూ ల్ ప ి ిక్ ార్ంతము

కక్ ఉ కి

లబెటట్ ంి ి మ ియు ఐకయ్ ాజయ్స

కక్ పర్ ేయ్క సంసథ్ లు, కారయ్కర్మములు, ఫండ్ ో ర్ ాస్హకాలు మ ియు ఉమమ్ ి

కారయ్కర్మాల ో స

ా

సంబం ాలను బలో ేతం

ేసత్ ుం ి.

ప ి ిక్

ీవులు గు ిం :

ప ి ిక్

ీవులు ో రం, గతంలో (1971‐2000) ౌత్ ప ి ిక్ ో రం, 1971 లో థ్ ా ించబ ిన సంసథ్ , ౌత్

ప ి ిక్

కక్ సవ్తంతర్ మ ియు

ీవ్య‐ ాలన ా ట్ ార్ ల ఎదు ొక్ంటునన్ ా ారణ సమసయ్లను మ య ి ు

సమసయ్లను చ ిచ్ంచ ా కి పర్భు ావ్ కి  ఇ ి 18 మం ి సభుయ్లు క ెర్ంచ్ ా

ాయకతవ్ం వహించ ా కి ఏ ాప్టు ే ిం ి.

ివుం ి: ఆ ట్ ే ర్ యా, కుక్

ీవులు, ెడ ేటెడ్ ట్ ట్ ే స్ ఆఫ్

ైకర్ో ే ియా, ి ,

ే ియా, కి ిబాటి, ౌరు, నూయ్ కాలె ో యా, నూయ్ లాండ్, యూ, పలావు, ాపు ా నూయ్

ి యా, ిప ల్ క్ ఆఫ్ మారష్ల్  2000 లో ో రమ్

ీవులు, స

ాయకులు

కెట ా

ా, ో లమన్ ికల్ ేషనున్

ీవులు, టోం ా , టు ాలు, మ ియు వ ాటు.

ీవ్క ిం ారు, ఇ ి ార్ం య ాజకీయ అ థ్ ర ి తకు

పర్ సప్ందన ా ఉం ి మ య ి ు ఇ ి సభుయ్లకు బహిరంగ, పర్జా ావ్మయ్ మ ియు ప ి

భర్

ైన పర్భు ావ్ న్

ో ర్ తస్హించ ా కి, అలా ే ౌరుల కోసం సమాన హకుక్లను ో ర్ తస్హించటా కి ఒక సూ ార్లు మ ియు చరయ్ల సమూ ముఖయ్ం ఏ ిర్

న్ ముందుకు

ె చ్ం ి. ంగం, జా , రంగు, మతం, లే ా ాజకీయ నమమ్కం.

టి?

ల్స్ మ య ి ు

ె

న్స్ కోసం: ప ి ిక్

ీవులు ో రం మ ియు

ా

ార్ముఖయ్త.

7. NAFTA సందరభ్ం:  సంసక్రణలు NAFTA ఒపప్ందంలోకి ావడంలో ఫలమయాయ్ జా ీ ే ిన తదుప ి

. యు.ఎస్. హౌస్ ఆఫ్ ప ి జ ర్ ెంటేటివ్స్

ారం గడువుకు ముందు ా చరచ్లు జరప ా కి బదులు ా, NAFTA ను

ఆధు కీక ించ ా కి ఒక ఒపప్ందం లేకుం ా చరచ్లు ము ి ా

. ఉతత్ ర అ

ె ికా

ీర్ టేడ్ ర్ అ ిర్

ెంటైప్

సతవ్ర ఒపప్ందం కు ి ిం ి. ేపథయ్: అధయ్ అ ిర్

డు

ో ాల్డ్ టర్ంప్

ెంట్ (NAFTA) ో

"చ ితల ర్ ో అతయ్ంత

ెకిస్కో మ య ి ు కెన ా

ాయకుల ో ానునన్ చరచ్లోల్

ి ి సంపర్ ింపులను ార్రం ంచ ా కి పర్ జఞ్

ెతత్ ాణిజయ్ ఒపప్ందం" ా

ి

ం ి మ ియు అ

ార్త్ అ

ె ికన్

ీర్ టేడ్ ర్

ే ాడు. టర్ంప్ NAFTA ను ె ికా

కక్ రస్ట్ బెలో తయా ీ

ఉ ో య్ ాలోల్ నషట్ ో తుంద

ం ిం ం ి. అతను మ ింత యు.ఎస్. ఉ ో య్ ాలను ఒక అతుయ్తత్ మ లకష్య్ం ా

సృ ట్ ంి ే లకష్య్ం ో "క ిన ఎందుకు NAFTA 

దటి ి పర్ ెం ిన

ాయ్య

ైన"

ాణిజయ్ ఒపప్ం ాలను చ ిచ్ంచ ా కి పర్ జఞ్

ా ిం నపుప్డు NAFTA ే ా కి

కారయ్కలా ాలను ఆ

ేవ్ ాఛ్

ా ాసప్ద

ెందుతునన్

ైం ి, ఎందుకంటే ఇ ి ెండు సంపనన్, అ వృ ధ్ ి

ే ాలోల్

ాణిజయ్ం క ప్ంచడం

దటి ి [ ేవ్ ాఛ్

ాణిజయ్ ఒపప్ందం]. అ వృ ధ్ ి

ావ్ ా యుఎస్‐ఆ ా ిత

ే ా కి తర ంచ ా కి ో ర్ ాస్హకమ

కొందరు

ాయ్ ా ా న్ తమ

ా ం ారు.

అమలు NAFTA వరత్ కపు రకష్కుల పర్ ాన లకష్య్ం ా ఉం ినపప్టి నుం ి (

ప ిశమ ర్ లను "ర ించ ా కి" ముఖయ్ం ఏ

ే ాడు.

ా ాసప్దం?

ే ాలు మ ియు అ వృ ధ్ ి

ెందుతునన్ ా

ైన మ ియు

ిగుమతుల ై పనున్

ించడం వంటి చరయ్లను

ే

ో టీ నుం ి

ేపటేట్

ే య

ారు).

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: NAFTA. మాన్స్ కోసం: NAFTA సంబం ిం న షయాలు మ ియు ఎందుకు ఒపప్ందం వయ్

ేకం ా సంయుకత్

ఉం ి. {{{ NAFTA అంటే ఏ ే ు ఉతత్ ర అ ట్ ట

టి? ఉతత్ ర అ

ె ికా ీర్ టేర్డ్ అ ర్ి

ెంటుక్ న ట్ ఏ ీ , కెన ా,

ెకిస్కో మ ియు యు ైటెడ్

ె ికాలో ాణిజయ్ అడడ్ ంకులను త గ్ ంి చడం లే ా ొల ంి చడం ావ్ ా సంతకం ే ిన

ఒపప్ందం. (U.S. మ ియు కెన ాకు ఇపప్టికే ేవ్ ాఛ్ ాణిజయ్ ఒపప్ందం (1988 లో సంతకం ేయబ ిన ి) నుం ి, NAFTA కేవలం

ెకిస్కోను ాణిజయ్ సమూహం ా సుకువ చ్ం ి.) జా జ్ ి H.W.

1990 లో ాణిజయ్ ఒపప్ందం కోసం చరచ్లు ార్రంభమయాయ్

. బుష్ మ ియు 1993 లో ల్ కిల్ంటన్

పూ త్ ి ే ారు. ఈ ఒపప్ందం జనవ ి 1, 1994 న అమలోల్కి వ చ్ం ి. NAFTA

అధయ్కష్ పద ఉ ేద్ శయ్ం ఏ

కక్ రవ్హణలో కక్

కక్

టి? 1993 లో యూ ో ియన్ యూ యన్ (EU) ఒక "ఒంట ి మా ెక్ట్" ను సృ ట్ ంి ం ి ‐

వసుత్వుల మ ియు ేవలను ేవ్ ాఛ్ కద కకు ఏ ై ా అంతరగ్ త స ిహదుద్లు లే ా ఇతర యంతర్ణా అడడ్ ంకులు లేకుం ా భూ ాగం. ఇ ి EU లో పర్

ేశం మ ియు ాయ్ ారం 500

యనల్ కు ై ా

గ ారులకు అందుబాటులో ఉండటా కి అనుమ ం ం ి. అ ే సంవతస్రం ఆ

ించబ ిన NAFTA,

కృ ర్మ ఆంకష్లు లేకుం ా జా య స ిహదుద్ల అంతటా మ ింత ేవ్చఛ్ ా పర్వహిం ే వసుత్వులను మ ియు ేవల మా ిప్ ి అనుమ ంచ ా కి ఒక మా గ్ ా న్ క ప్ంచడం ో, ఇ ే పర్ ా ా న్ క అ

ె ిక గ్ ా కావ్

ఒపప్ందం

ై

ి ఉం ి. ార్త్

ంగ్ ఏ వసుత్వుల ైనూ అ న్ సుంకాలను ొల ించటా కి NAFTA అం ిం ం ి. ఈ

ే ో సంప త్ హకుక్లను కా ాడటా కి,

ాద ప ి ాక్ర

ా ాలను ెలకొలప్ ా కి, మ ియు,

మౌ క ఒపప్ం ాల ావ్ ా, ార్

క మ ియు ప ాయ్వరణ ప ిరకష్ణా కారయ్కర్మాలను అమలు ేయాల

కో ిం ి.}} 8. Islamic Cooperation countries (OIC) సందరభ్ం:  రషయ్న్ మా ెక్టోల్కి పర్ ే ం ేందుకు ా ి పర్యతన్ంలో ర ాయ్ ఇ ల్ ా

క్ సహకార ే ాలు (OIC)

కక్ సంసథ్ కు మదద్ తు ా వ చ్ం ి. ేపథయ్: Russia ర ాయ్ ాణిజయ్ం OIC ే ాల ట ోన్వర్ సుమారు $ 75 యనుల్. OIC ే ాల నుం ి ిగుమతులు

యనల్ వదద్ ఉం ి, ఎగుమతుల లువ సుమారు $ 58 సుమారు $ 17

యనుల్. OIC గు ిం :  ఇ ల్ ా

అంత జ్ ా య సంసథ్ , 57 సభయ్ ే ాలు క సంసథ్ .  ఈ సంసథ్ "ము ిల్ ం పర్పంచం

క్ సహకార సంసథ్ 1969 లో థ్ ా ించబ ిన ఒక

ి ఉం ి. ఐకయ్ ాజయ్స కక్ ామూహిక ా

ామర ాయ్ న్ ోర్ తస్హిం ే ఆతమ్లో ము ిల్ ం పర్పంచం ర ించ ా కి" కృ ి ేసత్ ుం ి.  ఐకయ్ ాజయ్స క

ి ఉం ి. ముఖయ్ం ఏ

ెదద్ పర్భు ేవ్తర

తరు ాత ఇ ి ెం ో అ

స్" మ ియు "అంత జ్ ా య ాం మ ియు

కక్ పర్

జ ాలను కా ాడటం మ ియు

మ ియు ఐ ో ా సమాఖయ్లకు OIC ాశవ్త పర్

టి? ిర్ మ్స్ మ ియు

ె

ధులను

న్స్ కోసం: OIC

1 Prompt Corrective Action (PCA) సందరభ్ం: ిజరువ్ బాయ్ంకు అ ికారం లే రుణాల దృ ట్ ా పర్భుతవ్ రంగ రుణ ాతకు వయ్ చరయ్ను ార్రం ం ం ి, కొతత్ కెర్ ిట్ మ ియు కొతత్ PCA అంటే ఏ ె ల్ ంపును

యామకా న్ ఇవవ్డం నుం ి బాయ్ంకును యం ర్సత్ ుం ి.

టి? § PCA బంధనలు యంతర్కం బార్ంచ్ సత్ రణను ి ేయడం వంటి కొ న్ ప ి

 ఇ ి ఒక సంసథ్ లే ా రంగం ై బాయ్ంకు

ేకం ా తకష్ణ

ి ేయడం మ ియు ి

తులను ఉంచ ా కి అనుమ సుత్ం ి. కక్ రుణ ప ి

కూ ా ాటగలదు. ఋణాల ై

ిదద్ ుబాటు చరయ్లు పర్ ేయ్క ఆ ిట్, పున ిన్ ామ్ణ కారయ్కలా ాలు మ ియు ికవ ీ పర్ణా క బాయ్ంకులు 'పర్

టరుల్ కూ ా కొతత్

.

కక్ కియ ర్ ా లత.

చ్ం ి?

తులు ఉలల్ ంఘిం నపుప్డు PCA ను అమలు ేయబడుతుం ి. ఆ ిత్

లాభ ాయకత, మూలధనం మ ియు వంటి కొ న్ థ్ ా ఉ ాన్

ిం ే ఇతర

రవ్హణను సుకు ా ాల కోరవచుచ్. § ి ిఎ కింర్ ద ఆ ిబ్ఐ బాయ్ంకు

బో రుడ్ను కూ ా రదుద్ ేయవచుచ్. PCA ఎపుప్డు ిలుపు  కొ న్ పర్మాదం ప ి

ెండ్

ల

ాణయ్త,

ద ఆ ారప ిన మూడు పర్మాదం ప ి

తులు

 గ ిషట్ సహనం ప ి

ఇ ి మూడవ ర్ై ో ల్డ్ , ై ా కర NPA ెట్స్ 12% మ ియు ాలుగు వరుస

సంవతస్ ాలు ఆసుత్ల ై పర్ కూల చకష్ణలు ఉ ాన్ రుణపర

ి ి. ఆంకష్ల రకాలు ఏ

టి? ెండు రకాల ఆంకష్లు, తపప్ స ి మ ియు

ెండ్, బార్ంచ్ సత్ రణ, ై ెకట్రల్ ు నషట్ ప ి

. ి

ైన బంధనలు రుణాల ై

ే ాలు మ ియు ి ా టల్ ను క

మారగ్ దరశ్కాలను జా ీ ే ిన త ావ్త ి ిఎ

ిలుపు

ే ఒక బాయ్ంకు ఏ

ి ఉంటా

,అ

. సవ ిం న

చ్న ెండు బాయ్ంకుల కేసులలో ‐ ఐ ి ఐ బాయ్ంకు

ించబ డ్ ా

మ ియు యుకో బాయ్ంకు ‐ తపప్ స ి ఆంకష్లు 2. PCA ేర్ ే ిం నటల్

తులు, తపప్ స ి ా ఉంటా

. ెండు బాయ్ంకులు పర్మాదం పర్ ేశ ఉలల్ ంఘన

ేసత్ ుం ి? ఋణాతమ్క ి ా టల్ ను కొతత్ ా లే ా యాకెస్స్

ేయ ా కి బాయ్ంకులు అనుమ ంచబడవు లే ా ా ి రుసుము‐ఆ ా ిత ఆ ాయా న్ ెంచ ా కి చరయ్లు సుకోవు.  NPA ల

కక్ ట్ ాకున్ త గ్ ంి చ ా కి మ ియు ాజా NPA ల త ా న్ క

పర్ ేయ్క ర్ై న్ ార్రం ం ా స్ ఉంటుం ి. ారు కొతత్

ాయ్ ార రం ాలోల్ పర్ ే ంచ ా కి అనుమ ంచబడరు.

ఋణం కూ ా ఇంటర్ బాయ్ంక్ మా ెక్ట్ నుం ి రుణాల ై బాయ్ంకు ై ప ి ఆ ిబ్ఐ ఈ చరయ్ల కారణం ా నన్, మధయ్ తర ఇ ేచ్ రుణాల

త్ ాలను ప ి

ి ఉం ేందుకు బాయ్ంకులు

తులను

ించనుం ి. ఇం ాక్ట్:

ప ిశమ ర్ లు ెబబ్ యా . § ి ిఎ ేర్మ్ ప ి ి రుణాలు

తం ేయటం వలన, ఇ ి ముఖయ్ం ా సంసథ్ లకు ముఖయ్ం ా MSME లకు

కెర్ ిట్ ఇవవ్టా కి ఒ త్ ి ేసత్ ుం ి.  ెదద్ కం ె లు కా ొప్ ేట్ బాండ్ మా ెక్టుక్ అందుబాటులో ఉంటా మ ింత పర్భుతవ్ ఆ ీనంలో ఉనన్ బాయ్ంకులు ి ిఏ ప ి ిలోకి వ చ్నటల్

కాబటిట్ అ

ెంట ే పర్ ా తం కావు.

ే, ఇ ి MSME ె ెమ్ంట్ కోసం

కెర్ ిట్ లభయ్తను పర్ ా తం ేసత్ ుంద అంచ ా ేయబ ిం ి. ముఖయ్ం ఏ

టి? ిర్మాలల్ కు: PCA.

ె

న్స్ కోసం: PCA‐ అవసరం, ార్ముఖయ్త, ఆంకష్లు మ ియు

ల్ . స ాళు 1. Advance Pricing Agreement సందరభ్ం: పర్తయ్కష్ పనున్ల ై మ ో

ెంటర్ల్ బో ర్డ్ (CBDT) ఇటీవల తన 200 వ ఏకపకష్ అ ావ్న్స్

ైలు ా

ైర్ ింగ్ అ ిర్

ెంట్ (UAPA)

ా ిం ం ి.

 CBDT ే పర్ ే ం న APAs

తత్ ం 220 కి

ె ి ంి ి, ా లో 20

ివ్ ారశ్ APA లు ఉ ాన్

.

APA పథకం గు ిం :  APA పథకం 2012 లో ఇనక్ం‐టాక్స్ యాక్ట్ లో పర్ శ ే ెటట్బ ిం ి మ ియు 2014 లో " ోలాబ్ క్" బంధనలు పర్ ేశ ెటట్బ డ్ ా

. పథకం

కక్ ధరలను

రణ్

ంచడం

ావ్ ా ధర బ ి ధర

కక్

ే

ొ

ై ల్ ో పనున్

ె ల్ ంపు ారులకు ఖ చ్తతవ్ం అం ించ ా కి మ య ి ు ముందు ా ే అంత జ్ా య

లా ా ే లు. 

ా

ఇ ి

ఆరంభం నుం ి, APA పథకం పనున్ ె ల్ ంపు ారుల నుం ి

ాలా ఆసకిత్

కనబర ం ి మ ియు

ా ాపు ఐదు సంవతస్ ాలలో ఇపప్టివరకు 700 కంటే ఎకుక్వ దరఖాసుత్లు ( ెండు

మ ియు

ైపులా ఏకపకష్

ైవ్ ా ిక) సమ ిప్ంచబడు ోం ి.

 APA ీక్మ్

కక్ పు ోగ

బలపరుసుత్ం ి. సరళ

ఒక వయ్

ేకత లే

పనున్ ాలనను ో ర్ తస్హిం ే పర్భుతవ్

రణ్యా న్

ైన మ ియు ారదరశ్క పదధ్ లో సంకిల్షట్ బ ి ధర సమసయ్లను ప ిషక్ ించ ా కి

ారత APA కారయ్కర్మం జా యం ా మ ియు అంత జ్ా యం ా పర్శం ించబ ిం ి. CBDT గు ిం : 

ై ెక్ట్ టాక్స్

ఉం ి. ఇ ి అ ి

ెంటర్ల్ బో ర్డ్

ెంటర్ల్ బో ర్డ్ ఆఫ్ ె ెనూయ్ యాక్ట్, 1963 కిర్ంద ఒక చటట్ బదద్

ారత పర్భుతవ్, ఆ థ్ క ి మం ర్తవ్ ాఖలో ె ెనూయ్ ాఖలో

ారత ేశంలో పర్తయ్కష్ పనున్ల

మ ియు ఆ ాయపు పనున్ ాఖ  ఇ ి ఇం ియా

సభుయ్లు ఆ ాయపనున్ ాఖ

ముఖయ్ం ఏ ిర్  ఫర్

న ై ఇనుప్టల్ ను అం ిసత్ ుం ి

రవ్హణకు కూ ా బాధయ్త వహిసత్ ుం ి.

కక్ అ ికా ిక ఆ థ్ క ి చరయ్ టాస్క్ ో ర్స్ యూ ట్.

CBDT ైరమ్న్ మ ియు CBDT ీ

కక్ సభుయ్లు ఇం ియన్ ె ెనూయ్ స ీవ్స్ (IRS) నుం ి ఎం ిక కక్ అగర్

రవ్హణను క

ి ఉంటారు.

టి?

స్ కోసం: APA, CBDT. ె

ి

ాగం.

ా ా కి మ య ి ు పర్ణా కకు అవసర

ావ్ ా పర్తయ్కష్ పనున్ చటాట్ల

ైన అ ికారం క

న్స్: ఎ ిఏల

కక్ ార్ముఖయ్త.

2. FDI confidence index కాంటెక్ : 2018 సంవతస్ ా కి ఎ ిడ్ ఐ శవ్స య సూ క డుదల

ేయబ ిం ి.

ే త్ ారు,

FDI శవ్స య సూ క గు ిం : A.T. తయారు ే ిన పర్తయ్కష్ కారయ్ ఈ

ే పర్తయ్కష్

ెటట్ ుబడుల నమమ్కం (FDI) సూ క. కె ీన్ అ ే ి

ే

ెటట్ ుబడుల ఉ ద్ ే ాయ్లు మ ియు CEO లు, CFO లు మ య ి ు ల్ ోబల్ 1000 కం ె ల ఇతర అగర్ ావ్హకుల ార్ ానయ్తల ై ాజకీయ, ఆ థ్ క ి , మ ియు

యంతర్ణ మారుప్ల పర్ ా ా న్ గు త్ ంి ే .ి

ే ికలో మా ెక్టల్ ై వరణాతమ్క ాయ్ఖాయ్నం మ ియు అంత జ్ ా య

ఆకరష్ణలు, అలా ే అగర్ 25 ే ాల ాయ్ంకింగల్ వంటి ఉ ాన్ ారత ేశం ఇం ెకో

ారత్ ెం ో రం ా కి

ెం ిన వృ ధ్ ి

ాయ్ ార ా ావరణం మ ింత

పుం కుంటుంద తత్ ం

ాణిజయ్ సమసయ్ల ై ఎ ిడ్ ఐ

.

కక్ పర్దరశ్న:

ారత ేశం 11 వ థ్ ానంలో ఉం ి. గత ఏ ా ి నుం ా

ా ష్క ి స ేవ్, ఇ ి

ారత్

తత్ ం ాయ్ంకిం ల్ ో

ారత్ మూడు ప ిం ి.

ెందుతునన్ మా ెక్టాగ్ ఉం ి. ఇటీవల సంసక్రణలు

ాయ్ ార

ేన్హపూరవ్క

ధ

ే ిం ి, మ ియు ఆ థ్ క ి వృ ిధ్ ఈ సంవతస్రం

అంచ ా.

ద, మా ెక్ట్ ప మ ి ాణం మ య ి ు

ేగవంత

ైన ఆ థ్క ి ా వృ ిధ్ కారణం ా

ారత ేశం అగర్ ణ ేర్ ి

గమయ్ థ్ ా ాలలో ఒకటి ా ఉం ి. ఇతర

ే ాల పర్దరశ్న:

జరమ్

జా

ాలో అగర్ థ్ ానంలో

ం ి, త ావ్త జరమ్

 సంయుకత్ ా ట్ ార్ లు ఆరవ సంవతస్ ా కి థ్ ానంలో ఉ ాన్ ఇం ెకో మా ా

ే

మూడవ థ్ ా ా కి ప ి ో

ం ి.

ై ెక్ట్ ఇ ెవ్ ట్ ె ంట్ (ఎ ిడ్ ఐ) కా ఫ్ ెన్స్ ఇం ెకో

దటి

.

దటి ఐదు

ే ాలు గత మూడు సంవతస్ ాలోల్ మారలేదు, కా

ా ి సంబం ిత థ్ ా ాలు

.

2016 మ య ి ు 2017 ాటికి ఎ ిడ్ ఐకి టాప్ 10 అవకా ాలు అందుబాటులో ఉ ాన్ మారుప్ వుం ి.

ివ్టజ్ ల్ ాండ్, ఇట

ే ాలోల్

ొ

ా ి ా

. ఈ ఏ ా ి జా

దటి ప ి థ్ ా ాలోల్ పర్ ే ం ా

ాలో

. మ ియు

ింగపూర్.  యూ ో ియన్ మా ెక్టు ల్ ఈ ఏ ా ి ఇం ెకో ా ా న్ క ముందుకు 

ి ఉ ాన్

తత్ ం థ్ ా ాలోల్ స ా కి ై ా, అగర్ 10 థ్ ా ాలోల్ సగ

.

:ే

ారత ేశం లో

ెటట్ ుబ ి

ెందు ోం ి మ ియు ప ి థ్ ి

ా ావరణం గత ద ాబాద్ల కంటే ెరుగుప ి ేందుకు ఎ ిడ్ ఐ

ాలా

న్ ే హం ా మా ంి ి. అవ థ్ ాపన అ వృ ిధ్

ానం సర కృతం

ేయబడు ోం ి.

అ

ే,

మ ే ు పర్ ాన ఎగుమ

ఆ ా ిత తయా ీ కేందర్ం ా ఉదభ్ ం ాల

కోరుకుంటే

ాలా

ేయవల ి

ఉంటుం ి. 

ారత ఆ ధ్క ి వయ్వసథ్ ెరుగుతునన్

కక్ తకష్ణ మ ియు మధయ్ కాలపు అవకా ాల ై

ెటట్ ుబ ి ారులు తమ

ావ్ ా న్ చూ ిసత్ ు ాన్రు.

 ఎ ిడ్ ఐ కోరుస్ ఆ థ్ క ి అ వృ ధ్ క ి ి పర్ ాన వనరులోల్ ఒకటి ా ఉండవచుచ్. 20‐20 దృ ట్ ల ి ో ల ాయ్ల ాధనకు ారత్

ా ీ

 ాల ీ

ట ె ట్ ుబడులను కోరు ోం ి. ేకర్స్ సమగర్

అనుగుణయ్తను ముఖయ్ం ఏ ిర్ ె

ా ాలలో ారదరశ్కత మ ియు

ధ్ా ిం ా స్న అవసరం ఉం ి.

టి?

స్ కోసం: FDI



ర ీ ఘ్కా క వూయ్ తమ్క వూయ్ ల ో ాటు

ావ్స సూ

కక్ ాయ్ంకులు.

న్స్ కోసం: ఎ ిడ్ ఐ‐ ార్ముఖయ్త, సమసయ్లు, స ాళు ల్ , ఈ షయంలో పర్భుతవ్ పర్య ాన్లు.

3. National security clearance policyసందరభ్ం:  గత

ాలుగు సంవతస్ ాలోల్

ే పర్తయ్కష్

ెటట్ ుబడుల కొరకు 5,000 క ాన్ ఎకుక్వ

పర్

ాదనలు భదర్ ా అనుమ కి హో ం మం ర్తవ్ ాఖ ఇ చ్ం ి.

 ే

ే ాలలో అ

ెటట్ ుబ ి

ె ికా, ై ా ( ంకాం త్ ో స ), మా ిషస్, యుకెలు అతయ్ క ి ం ా 10 పథకాలకు ీర్న్

ిగన్లున్ అందుకు ాన్

, త ావ్త జరమ్

6, బం ల్ ా ేశ్ 3, ఇట , ఇజార్

ెల్, ెద ల్ ాండ్స్, ివ్టజ్ ల్ ాండ్.

ేపథయ్: ెంటర్ల్ ఇంటె జెన్స్ మ య ి ు ద ాయ్పుత్ ఏజ స్ల నుం ి ే ికలను అంచ ా

ే ిన త ావ్త హో ం మం ర్తవ్ ాఖ

 ార్జెకట్ులు ేగవంతం కిల్య ెన్స్

ేయాల

పర్భుతవ్ం

ెకూయ్ ిటీ ా

ంట్ నుం ి వ చ్న

ెకూయ్ ిటీ కిల్య ెనుస్ మం రు

స ే త్ ుం ి.

ం న తరు ాత 2015 లో నూతన జా య భదర్ ా

ా ా న్ మం ర్తవ్ ాఖ రూ ొ ం ిం ం ి, ఇ ఇంటె జెన్స్ బూయ్ ో (ఐ ) లే ా ాషట్ ర్

ో సుల ో స

ఇతర సంసథ్ ల ఆ

 ఒక ార్జెక్ట్ కోసం

ో యా

.

సుకునన్ సమయం సగటున ఎ

ి

ొ

మ్ ి ెలల. ఇ ి

40 ో లకు త గ్ ంి ి.

జా య భదర్ ా కిల్య ెన్స్ కోసం  అ న్ పర్సత్ ుత

దం లేనందున

ెకూయ్ ిటీ కిల్య ెన్స్ కోసం

గత సంవతస్రం నుం

ానం:

ా ాలను కోర్ ీక ించడం

జా య భదర్ ా కిల్య ెన్స్ కోసం హో ం వయ్వ అం ేకాక,

రణ్

ేషనల్

ానం ఇపప్టికే ఉనన్ కొ న్

ావ్ ా ఆ ధ్ క ి వయ్వసథ్

కక్ కొ న్ సు న్త

ాల మం ర్తవ్ ాఖ ఒక ెటట్ ుబ ి ప ి

ైన

ా ాల కోసం

ా ా న్ రూ ొ ం ిం ం ి.

తులను సర కృతం

ే ిం ి.

 కొతత్

ాల ీ జా య భదర్త

మ ియు

ేశంలో

ెటట్ ుబ ి

కక్ ఆవశయ్కతలను కలుసుకు , ాయ్ ారం ో ర్ తస్హించడం మధయ్ ఆ ోగయ్కర

య ే డం సులభతరం

ైన సంతుల ా న్

సుకు ా ాల

ేయడం లకష్య్ం ా

ెటట్ ుకుం ి.  కొతత్

ానంలో, భదర్ ా సంసథ్ ల నుం ి ఇనుప్టల్ ను కో ినపుప్డు ప ిహేను ా ా

 ో ర్ ాస్హకులు, వర్ ాద కోణం, ఆ థ్ క ి

సం మ య ి ు కుంభకోణం, ా ో ప్ర్ట్

సంసథ్ ల ో సంబం ాలు మ య ి ు హతయ్ వంటి ఆ ోపణలు: భదర్ ా సంసథ్ ల

వర్

ైన

తులు

.

సం, బాహయ్ గూఢ ార

ే ాలకు ాలప్ ినందుకు వయ్

ావ్ ా ఇనుప్టల్ ను కోరుతునన్ ా ా

య ే బ డ్ ా

ేకం ా నగదు బ ి

తులు.

ేపథయ్:  పర్సత్ ుతం, రకష్ణ మ ియు ఆ

దం అవసరం. 90%

ముఖయ్ం ఏ

లల్ ర వరత్ కం ో స ై ా ఎ ిడ్ ఐ పర్

11 రం ాలు మాతర్

ాదనలు ఆటో

ే

ేటిక్ రూట్

ే పర్తయ్కష్ ావ్ ా వ ాచ్

ెటట్ ుబడులకు పర్భుతవ్ .

టి?

ిర్ మ్స్ మ య ి ు

ె

న్స్ కోసం: భదర్ ా కిల్య ెన్స్ మ ియు ఎ ఐ ిడ్ సంసక్రణల ై

ానం.

4. GST Network (GSTN) సందరభ్ం: 

ఎ ట్ ి

ెట్ వర్క్ ( ఎ ట్ ఎ ి న్) పర్భుతవ్ సంసథ్ ను

ేసుకోవడం ఉంటుం ి,

ావ్ ా GST కౌ స్ల్ ఆ గ ా

GSTN అంటే ఏ

ిం ం ి. పర్

తత్ ం ాషట్ ర్ పర్భు ావ్లు స టి?

ైర్ ేటు సంసథ్ ల ట్ ి ా

ాదన

ావ్ ా

ేక ిం న

ాటాలను ావ్ ీనం

ేరకు, కేందర్ పర్భుతవ్ం 50 ాతం

రవ్హించబడ ా

.

ాటా క

ి

 కొతత్ ప ోకష్ పనున్ 

ా ా న్ అమలు

ేయటా కి GSTN ఒక

ేశ ాయ్పత్ ం ా కొతత్ పనున్ల ాలనను సజావు ా అమలు

ైర్ ేటు

టెడ్ సంసథ్ .

ేయటా కి అ న్

ాంకే క మదద్ తును అం ిసత్ ుం ి మ ియు GST కింద న

దు

ాటా ారులకు సమా ార

ే ిన పనున్ మ ియు సంసథ్ లకు

సంబం ిం న అ న్ సమా ా ాల ి ో ట ీ ా ఉంటుం ి.  సంసథ్ లో

ెజా ిటీ (51%)

ేర్ హో డ్ ంగ్ హె డ్ ఎ ిస్ బాయ్ంక్, ఐ ిఐ ిఐ బాయ్ంక్, ఎల్ఐ ిల ో స

ైర్ ేట్

సంసథ్ ల ో ఉం ి. కేందర్ పర్భుతవ్ం, ఉమమ్ ి ా ాషట్ ర్ పర్భు ావ్లు మ ియు కేందర్ ా త ార్ం ాలు, సంసథ్ లో 49 ాతం ముఖయ్ం ఏ

ాటా క

ి ఉ ాన్

.

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: GSTN. మాన్స్ కోసం: GST గు ిం

అ న్.

5. Merchandise Export from India Scheme 

సందరభ్ం:

ారత ేశ పథకం (MEIS) నుం ి ఎగుమతుల ో ర్ ాస్హక పథకం నుం ి ెంచబ ిన ేటల్ ు

న్ 30

ాటి కొన ాగు ాయ

ే

ాణిజయ్ం

ేర డ్ జ్ ై ఎగుమతుల

ై ెకట్ర్ జనరల్

ావ్ ా

ే ొక్ం ి.

MEIS గు ిం :  ా ిన్ టేడ్ ర్ ాల ీ ఆఫ్ ఇం ియా (ఎఫ్ ి

ి 2015‐20) కింద

ారత ేశ పథకం (MEIS) నుం ి

వసుత్వుల ఎగుమ ారత పథకం నుం ి ఎగుమతుల

కక్

ాగం ా, 2015‐2020 ారత ేశ

ే

ాణిజాయ్ కి ప ిచయం

ేయబ ిన ెండు పథకాలు. ారత ేశంలో ఉతప్ త్ / ఉతప్ త్

ేయబడుతునన్ వసుత్వుల / ఉతప్తు త్ ల ఎగుమ లో ాలొగ్నన్

ఇ ా ర్సట్క ర్ చ్ర్ అసమరథ్ తలను మ ియు అనుబం ిత వయ్యాలను భ త్ ీ ాణిజయ్

ానం 2015‐20 (FTP 2015‐20) పర్కారం

వర్త, ఉ ా ి ామ థ్ ా

న్ క

ముఖయ్ం ఏ

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: MEIS మ ియు ె

న్స్ కోసం: MEIS.T.

ా

ముఖయ్ లకష్ణాలు.

కక్ ార్ముఖయ్త

ావ్ ా

ారత

ే ాంగ

ారత ేశ పథకం (MEIS) ముఖయ్ం ా ఎగుమతుల

ి ఉండటం మ ియు త ావ్ ా

ెంచుతుం ి.

ేయడం

ారత ేశపు ఎగుమ

ో టీత ావ్ న్

CriSidEx సందరభ్ం: CRISidEx స ేవ్ పర్కారం ంె టి

ెంట్ ఇం ెక్స్

ైమ ి ు ర్ ా ికంలో సూకష్మ్ మ య ెంటి

ైమ ి ంలో 14 ా ర్ ా క

నన్ సంసథ్ ల (MSE) ాయ్ ార ెంటి

ంటు ల్

ె ి ిం ి, జనవ ి‐మా ిచ్

ెంట్

ెరుగుప ిం ి. CriSidEx

ెంట్ సూ క గత మ ైర్ ా ికంలో 107 నుం ి జనవ ి‐మా ిచ్ స ేవ్

ైమ ి ంలో (SQ) 121 కు ర్ ా క

ె ి ిం ి. CriSidEx గు ిం : ఇ ిఏ

టి? CRISidEx అ ే ి 8 ా ా

ా ాలను 0 ( ాలా పర్ కూల) థ్ ా

తులు

కి 200 ( ాలా ానుకూల

సూ క. CRISidEx సవ్తంతర్ సమయ ణ ేర్ ి వ చ్న త ావ్త, 2 సూ లు, 'స ేవ్ పర్

జ ాలు: CRISidEx

ైన ి)

ై కొలత ఆ ారం ా ఒక

ేటాను అం ిసత్ ుం ి, స ేవ్లో కొ న్ ౌండుల్ త ావ్త

ైమ ర్ ా ికంలో' మ ియు మ ొక 'తదుప ి

కక్ కీలక పర్

తలలు మ య ి ు మారుప్లను ప ాకం మ ియు ఎగుమ

కక్ సత్ రణ సూ క మ ియు MSE ాయ్ ార

ారులు మ ియు

జనం

ా

ారుల

ో రణి

ైమ ర్ ా ికంలో' ఒకటి ఉంటుం ి.

ీ ింగులను ఉ ాప్దక చకార్లలో సం ావయ్

ేసత్ ుం ి, త ావ్ ా మా ెక్ట్ ామ ధ్ ా లను ిగుమ

శర్మ

ెంటి

ెంటిన్ బం ించడం

ెరుగుపరుసుత్ం ి. ావ్ ా, అ ి

ే

ాణిజయ్ం ై చరయ్ల సూచనలు కూ ా అం ిసత్ ుం ి. MSME

కక్ ార్ముఖయ్త:

 MSME రంగం ఆ థ్ క ి వయ్వసథ్ కు పర్భుతవ్ంలో లే ా

ె ెన్ముక ా ఉంటుం ి. ఇ ి

ెదద్ ప శ ి మ ర్ లో ఉ ో య్గం ప ి

త

ేశంలో అ

ైన సం ావయ్తను క

ెదద్ ఉ ో య్ ాలోల్ ఒకటి మ ియు ి ఉనన్ అతయ్ ిక జ ా ా ో

ఉం ి.  పర్జలు

ా ి వయ్వ థ్ ాపక ైపుణాయ్లను పర్ద ిశ్ త్ ారు, ెదద్ లువ ొలుసులోల్

ాగం ా ఉంటారు, కా

కారయ్కర్మంలో ఉ ో య్గ సృ ట్ క ి రత్ లు ా కూ ా ఇ ి ఒక రంగం. అం ేకాకుం ా తయా ీ రంగం, ఉ ో య్ ావకా ాలలో ఎకుక్వ

ాగం ఈ పర్ ేయ్క రం ాలలో సృ ట్ ంి చబ డ్ ా

ముఖయ్ం ఏ

.

టి?

ిర్ మ్స్ కొరకు: CriSidEx ఇం ెక్స్. ె

న్స్ కోసం: MSME

1. ‘Gobar Dhan’ scheme

ాగం ‐ ార్ముఖయ్త మ ియు సంసక్రణల అవసరం.

సందరభ్ం: 

ాగు రు మ ియు ా ి

కింద ఆవు

దధ్ మం ర్తవ్ ాఖ

ేడలు, వయ్వ ాయ వయ్ ధ్ాల

ేషన్ కోసం ' ోబర్ ధన్' పథకా న్ ార్రం ం ం ి. పథకం

ాయ్ ారం కోసం ఆ ల్ న్ ై ల్ ాటాఫ్రమ్ ఏ ాప్టు

ేయాల

పర్భుతవ్ం

త్ ో ం ి. ోబార్‐ధన్

జన అంటే ఏ

ిబవ ర్ ి 1 వ

టి?

ే ీన తన బ జ్ ట్ ె పర్సంగంలో ఆ ధ్ క ి మం ర్ అరుణ్ జైటీల్

దటి ా ి ో ా ా ి ేం య ీర్ బ

ఆ ోర్ వనరుల ధన్ ( ోబెర్‐ ిహెచ్ఎన్) పథకా న్ పర్కటిం ారు. ఈ పథకం ప

వుల

వయ్ థ్ాలను కం ో స్ట్ , బ

ెంపకం ారుల ఆ ాయా న్

ాయ్స్ మ ియు బ

ెంచుతునన్పుప్డు ర్ామాలను ప ి పథకం

కక్ పర్

 పర్పంచంలో

‐ CNG. ైతులు, ప

వుల

‐

ేగు మ య ి ు ఘన

భర్ం ా ఉంచడంలో ఇ ి స యపడుతుం ి.

జ ాలు:

అతయ్ ిక ప

వుల సంఖయ్లో

వ ిసత్ ు ాన్రు, ో కు 3  ఈ పథకం ైతులు

ారత్ ఉనన్ందున

యన్ టనున్ల

ేశంలో 300

ేడలు ఉతప్ త్ అవుతు ాన్

యనల్ మం ి ౌరులు .

ేడ మ ియు ఇతర వయ్ ధ్ాలను వయ్రధ్ ం ా కాకుం ా, ఆ ాయ వనరు ా ప గ ి ణించ ా కి

ో ర్ తస్హిసత్ ుం ి.  ర్ా

ణ పర్జలకు ఇ ి అ క ే పర్

జ ాలను అం ిసత్ ుం ి. ఇ ి ర్ామం

ీధ్ క ించ ా కి సులభం ా ఉంటుం ి, ప ిగుబ ి

ెరుగుపరచ ా కి మ ియు వయ్వ ాయ

ెరుగుతుం ి.

బ

ాయ్స్ ఉతప్ త్ వంట మ ియు లెట ౖ ింగ్ కోసం ఉప

ైతులకు, ప బ

వుల ఆ ోగయ్

భర్ం ా మ ియు

వుల

ెంపకం ారులు

ాయ్స్ అమమ్కాలు

ా ి ఆ ాయా న్

ిం న శకిత్లో

ీవ్య‐

ెంచడంలో స యపడ ారు.

దలగున కొతత్ ఉ ో య్ ాలు కోసం నవల అవకా ాలు ఉ ాన్

 ఈ పథకం చమురు కం ె ల మా ెక్టోల్ థ్ ర ి

 ఫర్ ె

.

ావ్ ా అం ిసత్ ుం ి.

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: GOBAR ధన్

ేకరణ, ర ాణా,

ైన ఇంధన సరఫ ాను మ ియు మా ెక్టోల్ అందుబాటులో

ఉనన్ రుణాలను పర్భుతవ్ పథకాలు మ ియు వయ్వ థ్ ాపకుల కోసం బాయ్ంకులు ముఖయ్ం ఏ

ావ్ ా న్ ెంచుతుం ి.

జన.

న్స్: ైతులకు పర్ ాయ్మాన్య వనరుల ఆ ాయాలు, కీల్న్ ఇంధన ఉతప్ త్ .

2. Green Revolution – Krishonnati Yojana

సందరభ్ం:  ఆ థ్క ి వయ్వ

ాల కే

వయ్వ ాయ రంగంలో

ట్ ె క

టీ 2017‐18 నుం ి 2019‐20 కాలం వరకు 12 వ పంచవరష్ పర్ణా క కంటే

ంగ్ ివలూయ్షన్ ‐ కిర్షణ్న్

డు ొడుగు పథకం 11 పథకాలు / ెంచడం

దం

షన్స్. ఉతప్ త్ , ఉ ాప్దకత మ ియు ఉతప్ త్

ావ్ ా ైతుల ఆ ాయా న్

ె

ిం ి.

ద మం

ాబ ి

ెంచుకోవ ా కి సంపూరణ్ మ ియు ా య ీత్ ర్ పదధ్ లో వయ్వ ాయం

మ ియు అనుబంధ రం ాలను అ వృ ిధ్ పథకం

జన " ొడుగు పథకా కి ఆ

ేయ ా కి ఈ పథకాలు చూసుత్ ాన్

.

కక్ కీలక ల ాయ్లు:

వయ్వ ాయ పు ా ి

కక్ బెట ెమ్ంట్.

ైతుల సం ాదనల ెటట్ ంి పు. త ిన వయ్వ ాయం అవ థ్ ాపన అ వృ ధ్ .ి  ఉతప్తు త్ ల అమమ్కం కోసం త ినంత మా ెక్ట్. ొడుగు పథకాలలో 

ాగ

ట్క ి లచ్ర్ ఇంటి ేర్టెడ్ ేషనల్ ఫుడ్

ెకూయ్ ిటీ

న ై పథకాలు: ెవల ెమ్ంట్

షన్ (MIDH).

షన్ (NFSM).

 స ట్ న ై బుల్ అ ిర్కలచ్ర్ కోసం

ేషనల్

షన్ (NMSA).

వయ్వ ాయ ొ ి ింపు ై సమరప్ణ (SMAE). తత్ ాలు మ ియు

ాటడం

ెటీ ియల్ (SMSP) ై సబ్

వయ్వ ాయ యం ర్కరణం ై సబ్‐ సబ్

షన్.

షన్ (ఎస్ఎమ్ఎం).

షన్ ఆన్ ల్ ాంట్ ొ ర్ టెకష్న్ అండ్ ల్ ాన్

ిగబ్ంధం (SMPPQ).

వయ్వ ాయ న ె స్స్, ఎక ా

క్స్ అండ్ ట్ ాటి ట్ క్ ి స్ (ISACES) ై స

వయ్వ ాయ సహకారం ై స

కృత పథకం (ISAC).

అ ిర్కలచ్రల్ మా ెక్టింగ్ (ఐఎఎమ్ఎం)

కృత పథకం.

ై ఇంటి ేర్టెడ్ పథకం.

ేషనల్ ఇ‐గవ న్ ె న్స్ ల్ ాన్ (NeGP‐A). 3. Frozen Semen Station సందరభ్ం:  ఘన

ైన

100 ాతం ముఖయ్

ె

ెన్ ట్ ష ే న్

ాటాను ఏ ాప్టు

ాసత్ ాలు:

ల్ ో

మ ాం ా, పు ిన్యాలో ా ట్ య ీ ర్ ోకుల్

ే ిం ి.

ష ల్ ో కేందర్ పర్భుతవ్ం నుం

పూరయ్ లో సత్ ం ంప ే ిన రయ్ం ట్ ష ే న్  కేందర్ం అతయ్ంత ఆధు క ఎదుద్ల

ే యప అండ్

దటి ట్ ట్ ే ఆఫ్

ి ఆర్ట్

ెంపకా న్ సంర ించ ా కి మ య ి ు అ వృ ిధ్

 ఈ ల ాయ్ కి ల ాయ్లు అమలు

ేయ ా కి, పర్భుతవ్ం బో న్

వుల

ేయబడుతు ాన్

ెంపకం కోసం జా

: ఎ)

ే య జాతుల అ వృ ిధ్ మ ియు ప ిరకష్ణ

ెరుగుదల కారయ్కర్మం ప ే టట్ డం

ాహి ాల్, ర , ె

, ా ాప్రక్ర్, ెడ్

ాండుస్కీర్ట్ ప

అ డ్ ేగ్ ర్

వుల

ిం ీ మ య ి ు ఇ వంటి ఎలైట్

ేయం ి, సహజ వ ే కోసం

ర్ ింగ్

షన్" ను ార్రం ం ం ి. ావ్ ా జనుయ్ అలంకరణను

ెంచడం మ ియు ట్ ాక్ ెంచడం; ి) ాలు ఉతప్ త్ మ ియు ఉ ాప్దకతను

పం ిణీ

ంె టర్.

స ే త్ ుం ి.

ెవల ెమ్ంట్ (NPBBD) జా య పథకం కింద " ా ట్ య ీ ర్ ోకుల్

ే యప

న్ ొ ర్ డకష్న్

షన్ గు ిం :

వుల

ై ీ

కక్

డ, రయ్ ార్ ె ింగ్ లాయ్బ్, ీడ్ మ ియు ో ౌన్, వయ్వ ాయ ప ిక ాలు

మ ియు ఇతర ౌక ాయ్లను అ వృ ిధ్ ా ట్ య ీ ర్ ోకుల్

శ ే ం

ంె చుతుం ి; ి) ిర్,

ే య జాతులను ఉప

ాయ్ ి ఉ త హై జె ెటిక్

ిం

ె ిట్ ఎదుద్లను

ేసత్ ుం ి.

అమలు: ా ట్ య ీ ర్ ోకుల్

షన్ " ాషట్ ర్ అమలు సంసథ్ (SIA, ి త్ ో లు, ప

ేయబడుతుం ి. ాషట్ ర్ Gauseva Ayogs SIA

వుల అ వృ ధ్ ి బో రుడ్)

కక్ (LDB

కక్) పర్

ావ్ ా అమలు

ాదనలు ాప్నస్ర్ మ ియు

ార్

త పర్

ాదన అమలు మా టర్ తపప్ స ి ఇవవ్బడుతుం ి. CFSPTI, CCBFs, ICAR,

శవ్

ాయ్లయాలు, క ా ాలలు, NGO లు, సహకార ొ ైటీస్ మ ియు ౌ ల్ ాస్ వంటి ఉతత్ మ

ాగ ావ్ములు ా

ే యప

వుల అ వృ ిధ్ లో అ న్ సంసథ్ లు ఒక ాతర్ను క

ి ఉంటా

.

ోకుల్ ర్ామ్: " ోకుల్ ర్ామ్" అ ే ఇంటి ట ేర్ ెడ్ ఇం ి నస్ ప కేటా

ంచబడ ా

పంలో పటట్ ణ ప

: i) థ్ ా క

ెంపకం పథకాలు మ ియు ii)

అ ిక జనుయ్ సం ా ోతప్ త్ మూతర్ం

ీవ్య

ెటర్ో ా టన్

వులు.

 ోగుల్ ర్ామ్ సవ్ ే జాతుల అ వృ ధ్ ి కోసం కేం ార్లు ా వయ్వహ ిసత్ ుం ి మ ియు  ోకుల్ ర్ామ్

ధులు

.

 ోకుల్ ర్ాములు ఇకక్డ థ్ ా ించబడ ా నగ ాల స

వుల కేం ార్ల థ్ ాపనకు పథకం కింద

సరఫ ా

ెంపకం లో ైతులకు

య ే ా కి ఆ ారపడగల వనరు.

రంతరం ా ఉంటుం ి మ ియు A2 ాలు, ేం య ిర్ ఎరువు, vermi‐ కం ో ట్ ంి గ్,

ేవ్దన మ ియు అమమ్కపు గృహ

గం మ ియు జంతు ఉతప్తు త్ ల కర్యాల కోసం బ

ాయువు నుం ి దుయ్తు త్ ఉతప్ త్ నుం ి ఆ ధ్ క ి వనరులను ఉతప్ త్

ేసత్ ుం ి.

)

 ోకుల్ ర్ామ్ కూ ా ైతులు, ర్డర్స్ మ ియు MAITRI ల కొరకు

ిటుయ్ట్ టైర్ ంగ్

ెంట ల్ ో కళను ాషట్ ంర్ ా

రవ్హిసత్ ుం ి.  ోకుల్ ర్ామ్ 60:40 జంతువులను

ల్క్ మ ియు ప కి ా

రవ్హించ ా కి ామ థ్ ా

ర్ామంలో గృహ  పటట్ ణ ప

షప్ త్ లో

ేత ఉతప్ త్

వులు

రవ్హిసత్ ుం ి మ ియు 1000

ి ఉంటుం ి. జంతువుల ో షకా ర అవస ాలు ోకుల్

ావ్ ా అం ించబడ ా

రవ్హించ ా కి

ేయబడుతుం ి.

న్ క

జంతువులను

.

ెటర్ో ా టన్ నగ ాలకు స

ెటర్ో ా టన్ ోకుల్ ర్ామ్ పటట్ ణ ప

వుల

పంలో

ోకుల్ ర్ామ్ కూ ా ఏ ాప్టు

కక్ జనుయ్పర

ైన

ెరుగుదల ై దృ ట్ ి

ెడుతుం ి. ముఖయ్ం ఏ ిర్

టి?

ల్స్ మ య ి ు

ె

న్స్ కోసం: ఘ భ ం న రయ్ం ట్ ష ే న్, ా ట్ య ీ ర్ ోకుల్

షన్ మ య ి ు ోకుల్

ర్ామ్. 1. Pradhan Mantri Sahaj Bijli Har Ghar Yojana సందరభ్ం: 

ాస ార్ం ాలలో

పటట్ ణాలనూ పటట్ ణ

ాస ార్ం ాలలో / పటట్ ణాలు / ధ స్ / మజార్స్ / టోలా లలో ఉనన్ అ న్ ా ాలకు అనుసం ా ంచబ ిన

కుటుంబాలు ' ౌ ాగయ్' కిర్ంద కవర్

ేయబడ ాయ

ెనస్స్ ర్ామాలోల్ మ ియు గృ లోల్ ఉనన్ అ న్

పర్భుతవ్ం వ ిం ం ి.

ౌభయ్యా పథకం గు ిం : 

ె ట్ ంె బర్, 2017 లో ార్రం ంచబ ిన ' ౌ ాగయ్' పథకం కింద ర్ా

పటట్ ణ ార్ం ాలోల్ దుయ్చఛ్కిత్ లే

ణ ార్ం ాలలో అ న్ ర్ా

ేద కుటుంబాలు ఉ త దుయ్త్ క ెకష్ను ల్ ఇవవ్బ డ్ ా గృ లు ఉ ాన్

.

ేశంలో

ణ గృ లు,

ా ాపు 4 కోటల్ మం ి

, ి ెంబరు 2018 ాటికి దుయ్త్ క ెకష్నల్ ను అం ించ ా కి

ారు

లకష్య్ం ా ఉ ాన్రు. అమలు: ర్ా

ణ దుయ్ ీకరణ కా ొప్ ేషన్

ేశ ాయ్పత్ ం ా పథకం ౌభయ్యా

టెడ్ (REC)

కక్ అమలు కోసం

ోడల్ ఏజె స్.

కక్ పర్ ాన లకష్ణాలు:

DDUGJY అనుగుణం ా పథకం కింద ఆ థ్క ి స యం కోసం ి ారుట్

ెంటులు మ ియు RE కోఆప ేటివ్ ొ ైటీ త్ ో స

ైర్ ేట్

ెకట్ార్ DISCOMs, ట్ ట్ ే పవర్

అ న్ DISCOM లు అరుహ్లు.

 ఈ పథకం కింద ఉ త దుయ్త్ క ెకష్నల్ కు భ షయ్త్ ల ధ్ ారుల గృ లు SECC 2011 ఉప

ిం

ిఐ ి

గు త్ ంి చబడ ా

ిఓలు దుయ్త్

 దుయ్తు త్ లే ామ్ర్ట్

.అ

లుల్

నపప్టికీ, SECC ాటా కింద లే

ావ్ ా 10 ా ంట్

దుయ్చచ్కిత్లే

గృ లు రూ. 500

ాలలో ొ ందవచుచ్.

దుయ్త్ కుటుంబాలకు దుయ్త్ క ెకష్ను ల్

టర్, ిం ిల్ ా

ేటాను

ై ింగ్ వంటి ఎన జ్ ీ

ేవ లైన్ కేబుల్ సదు ాయం, ముందు

టర్. ాంకే క లకష్ణాలు మ ియు

ె ల్ ంపు /

ామ్ణ

పర్మాణం ో అనుగుణం ా LED ీ ాలు మ ియు సంబం ిత ఉపకరణాలు. పథకం

కక్ ఊహిం న ఫ తం కిర్ం ి ధం ా ఉం ి:

లైటింగ్ పర్

జ ాల కోసం కి ో ిన్ పర్ ాయ్మాన్యం

ెరుగుదల దయ్ మం

ఆ ోగయ్

ే ి

, టె

ావ్ ా ప ాయ్వరణ అ వృ ిధ్ .

ేవలు.

ేవలు. జన్,

బైల్స్

దలైన ాటి

 ఆ ధ్క ి కారయ్కలా ాలు మ ియు ఉ ో య్ ాల  ముఖయ్ం ా మహిళలకు

వన

ాణయ్త

ావ్ ా

ెరు ైన క ెకట్ి టీ

ెరుగుదల. ెరుగుదల.

ముందుకు

:ే

లైటింగ్ పర్

జ ాల కోసం దుయ్తు త్ ను కి ో ిన్ పర్ ాయ్మాన్యం స ే త్ ుం ి, ా

మారుప్ల కటుట్బాటల్ ను ఎదు ొక్ ేందుకు అ శకిత్

గ ా ైన

ె ికా మ య ి ు

ారత ేశం ఈ పథకా కి స యం

పర్పంచ ప ాయ్వరణ

ై ా త ావ్త పర్పంచంలో

ేసత్ ుం ి.

 లైటింగ్ కర్మం ా దయ్, ఆ ోగయ్ం, ె ి ిన ఆ ధ్ క ి కారయ్కలా ాలు మ ియు జాబ్ సృ ట్ ి పర్ ావం ో అనుసం ానం ముఖయ్ం ఏ

కక్ గుణకార

ేసత్ ుం ి.

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: పథకం ె

ేయడంలో కూ ా స యం

మూడవ అ

కక్ పర్ ాన లకష్ణాలు.

న్స్ కోసం: ౌ ాగయ్ పథకం

కక్ ార్ముఖయ్త మ ియు

వ ి

ైలు అనుసం ానం అవసరం.

ెదద్

2. NABH (Nextgen Airports For Bharat) Nirman initiative సందరభ్ం:  NABH (భరత్ కోసం ెక్ జెన్ ఎ

ోప్ర్ట్) ాగం ా

పర్భుతవ్ం ెం ం ి. గు ిం NABH రమ్న్

ధ మా ాశర్యాల మా ాశర్యం ామ థ్ ా

ొరవ:

 ిబర్వ ి ెలలో పర్భుతవ్ం నూతన పర్య ాన్ న్ పర్కటిం ం ి ‐ NABH

ామ్ణ్ ‐ ఇ ి సంవతస్ ా కి ఒక

యన్ పరయ్టనలు రవ్హించ ా కి ఐదు ెటల్ ు ఎకుక్వ ావ్ ా ేశంలో మా ాశర్యం ామ థ్ ా సత్ ిం ాల పర్ మ ియు సమాన

ా ిసత్ ుం ి.  NABH

న్

ామ్ణ్

కక్ మూడు ముఖయ్

ైన అం ాలు (1) సరస

న్ ైన

ైన భూ ేకరణ, (2) ీరఘ్కాల మాసట్ ర్ ల్ ాన్ మా ాశర్యం మ ియు ార్ం య అ వృ ిధ్

మ ియు (3) అ న్ ాటా ారులకు సమతులయ్ ఆ థ్ క ి ాసత్ ర్ం.

ొరవ

కక్ ార్ముఖయ్త:

 గత మూడు సంవతస్ ాలోల్, ే య మాన పర్యాణీకుల ర ీద్ సంవతస్ ా కి 18% ె ి ిం ి మ ియు ల్ న్ ై కం ె లు 900 కంటే ఎకుక్వ మా ాల కోసం ఆరడ్ రల్ ు ఇ ాచ్

ఎ

. NABH

ామ్ణ్ ారత ేశంలో

మా ాశర్యాల సంఖయ్ను సుమారు 125 మా ాశర్యాలు నుం ి 700 కు ేరుకోవచుచ్. ముఖయ్ం ఏ  ె

టి? ిర్

స్ కోసం: NABH

న్స్ కోసం: ార్ం య ఎ

ర్ క ెకట్ి టీ

ామ్న్

ొరవ. కక్ అవసరం మ ియు ార్ముఖయ్త.

3. Green licence plates for e‐vehicles సందరభ్ం: ఎలకిర్ట్క్ ాహ ాల కోసం పర్జలను ోర్ తస్హిం ేందుకు ఎలకిర్ట్క్ ాహ ాల కోసం పర్ ేయ్క

ైన ర్న్ ీ

ిం ం ి. అటువంటి ాహ ాలు ఆకుపచచ్ లై ెన్స్ ేల్ టు ల్ ర్ై ేట్ కారుల్

లై ెన్స్ ేల్ టల్ ను పర్భుతవ్ం ఆ

మ ియు పసుపు ాంట్ కోసం టాకీస్లు కోసం ైట్ ాంటల్ లో సంఖయ్లు క తర ంపు

ి ఉంటా

.

కక్ ార్ముఖయ్త:

 ఈ‐ ాహనం

కక్ ఉప

ా న్ ోర్ తస్హిం ే ఉ ేద్ శం ో ఈ కొలత లకష్య్ం ా ఉం ి మ ియు పర్భుతవ్ం

అలాంటి ాహ ాల కోసం అనుమ నుం ి

న

ంపును ప ి

ఉనన్ ఉ ేద్ శయ్ం అ ే ి ా ిక్ంగ్ లో ార్ ానయ్త కొరకు సులభ టోల్ వంటి ఇతర పర్

ా ిత పర్

త్ ో ం ి.

ేష సంఖయ్ల ేల్ టు ల్ ెనుక

ైన గు త్ ంి పు, ఇం ర్య ి ాలకు

న

ంచద ిన

జ ాల ో ాటు ర ీద్ ా ఉనన్ ార్ం ాలలో ఉ త పర్ ేశం. సంఖయ్ ేల్ టు ల్

రకాలు: ారత ేశం, పర్సత్ ుతం, ాలుగు రకాల సంఖయ్ ేల్ టు ల్ క

ి ఉం ి ‐ ర్ై ేటు కారల్ కోసం బాల్క్ ాంట్ నలల్

సంఖయ్లో ల ె ల్ లై ెన్స్ టు ేల్ ల్ , ాణిజయ్ ాహ ాలకు నలల్ రంగులో ఉనన్ పసుపు పలకలు, నలల్ టి టు ేల్ ల్ క

ిన

పసుపు అకష్ ాల ో ీవ్య‐ఆ ా ిత అ ద్ ె ాహ ాలు మ ియు లం పలకలు ఎంబ ీలు మ ియు హై క

షనల్ కోసం ైట్ ాంట్ లెటర్స్

.  ఆ ీమ్ ాహ ాలు, మ ో ైపు, రకష్ణ మం ర్తవ్ ాఖ ఇ చ్న ే ొక న అ

ే ాహ ాల ాహ ాలు అధయ్

దు వయ్వసథ్ ను అనుస ి త్ ా

,

డు మ ియు గవరన్రుల్ జా య హన్ం ో ఎరుపు లై ెన్స్ ేల్ టు ల్ క ి

ఉ ాన్రు. ల్ : ఎదురు స ాళు  ె

న్ ట్ ర్ీ

ంగ్ ఎలకిర్ట్క్ ాహ ాలు శ ే ం

కక్ శకిత్ మ ియు ర ాణా అవ థ్ ాపన

ప ి ాక్రం అవసరం. ఉ ాహరణకు, EV ా జ్ ంి గ్ ట్ ష ే నుల్ యుదధ్ మ ియు దుయ్త్ ఉతప్ త్ గణ యం ా

క

కక్ ఒక సమగర్

లకడ ై ఏ ాప్టు ేయవల ి ఉంటుం ి,

ి ఉంటుం ి ౌర శకిత్ కోసం పుష్ ా piggybacks వంటి కూ ా

ెరుగు. EV టెకాన్ల (ముఖయ్ం ా బాయ్ట ీ) ారత ేశం వంటి ధర‐ ె స్టివ్ మా ెక్టోల్ బా ా

ప

ేయటా కి ముందు ాలా తకుక్వ ా ఉంటుం ి. ముందుకు ే: పర్పంచంలో ెం ో అ

ెదద్ జ ా ా

క

ిన ేశం ా ఉనన్ ార ల్ ో ార ల్ ో ఎలకిర్ట్క్ ాహ ాలను ీవ్క ించ ా కి పర్కాశవంత

ైన దృకప్థం ో

సం ో ించుటకు ాలా కారణాలు ాన్ ఉ గ్ ా ాలను 37% త గ్ ంి ేయడం ావ్ ా ఇటీవల స యపడుతుం ి, కా '  ారత ఆటో ాతం ాటాను క

. NITI Aayog ా

ా పర్యాణీకుల

కక్ శకిత్ ిమాండున్ 64% మ ియు కారబ్న్

టి ాగ ావ్మయ్ం, ఎలెకర్ట్క్ ి , మ ియు అనుసం ానం

ే ికలో ే ొక్ం ి. ారత ేశం ా పునరు ాప్దక శకిత్ ల ాయ్లను ర ె ేరచ్ ా కి ేక్ ఇన్ ఇం ియా' లాంటి ఇతర అం ాలలో ఇ ి స యపడుతుం ి.

బైల్ ప ిశమ ర్ పర్పంచంలో ే ఆరవ థ్ ానంలో ఉం ి మ ియు ేశం

తత్ ం ఉతప్ త్ లో 22

ి ఉం ి. 2022 ాటికి ారత ేశపు GDP లో 15% నుం 25% వరకు తయా ీ ాటాను

ెంచుటకు ఎలకిర్ట్క్ ాహ ాల ెదద్ ఎతు త్ న దతత్ తు సుకోవడ

ే ముఖయ్

ైన ాతర్ ో ిసత్ ుం ి.

4. Strategic Petroleum Reserve (SPR) Programme సందరభ్ం: అబూ ా కొరకు

ేషనల్ ఆ

ల్ కం ె

(ADNOC) మంగళూరులో

దటి చమురు సరుకును ర ాణా

ారత ేశ వూయ్ తమ్క

ెటర్ో యం ిజర్వ్

ే ిం ి.

ేపథయ్:  ఇం ియన్ ట్ ార్ ట క్ సంతకం

ెటర్ో యం ిజర్వ్

టెడ్ (ISPRL) అపుప్డు ADNOC ో ఒక ఒపప్ందం ై

ే ిం ి, మంగళూరులో తన సవ్ంత వయ్యం ో 5.86

యన్ బాయ్ ెళల్ ము ి చమురును

లవ్

ేయ ా కి సంసథ్ ను అనుమ ం ం ి. అతయ్వసర ప ి థ్ ి చమురును

సందరభ్ం ా మంగళూరు ట్ ష ే ల్ ో ADNOC ావ్ ా

ారత ేశం ఉప

లవ్కు

ేయబ ిన

తత్ ం ము ి

ించుకోవచుచ్. ISPRL ో ఒపప్ందం కూ ా ADNOC ాణిజయ్ పరం ా

ఇం ియన్ ి ైన ీలకు ము ి చమురును అ కూ ర్ డ్

లవ్

ేమ్ందుకు అనుమ సుత్ం ి, పరసప్రం అం ీక ిం న క స

ారత పర్భు ావ్ కి పర్ ేయ్కం ా ఉప

గపడుతుం ి.

SPR కారయ్కర్మం గు ిం : ఇంధన భదర్త క ప్ంచ ా కి

ారత పర్భుతవ్ం 5

చమురు

ే ిం ి.

లవ్లను ఏ ాప్టు

వూయ్ తమ్క

యన్

ెటక్ ిర్ టనున్ల (MMT) వూయ్ తమ్క ము ి

ాఖపటన్ం, మంగుళూరు మ ియు పడుర్ (ఉ ి ి స

లవ్లు చమురు కం ె ల ో ము ి చమురు మ య ి ు

ెటర్ో యం ఉతప్తు త్ ల

లవ్ల ో ాటు ఏ బాహయ్ సరఫ ా అంత ాయాల సమయంలో ప ిపు ట్ ి ా ప  2017‐18 బ ెజ్ టోల్, మ ో ెండు గుహలను ఒ ి ాలో ెం ో దశలో 

ాగం ా ఏ ాప్టు

ెటర్ో యం మ ియు

.

ాం ోక్ల్, ాజ థ్ ా ల్ ో

కా ెర్

ాచురల్ ాయ్స్ మం ర్తవ్ ాఖ కింద చమురు ప ిశమ ర్ అ వృ ిధ్ బో రుడ్ (OIDB) న ఒక పర్ ేయ్క

ైన పరప్స్ ాహనం, ఇం ియన్ ట్ ార్ ట క్

టెడ్ (ISPRL), వూయ్ తమ్క ము ి చమురు

వూయ్ తమ్క చమురు

లాల్లో

కక్ పర్సత్ ుత

ేయనునన్టు ల్ పర్కటిం ారు.

కక్ పూ త్ ి ా అనుబంధ సంసథ్ అ ిజర్వ్

జ ప్ర్

ే త్ ా

పంలో). ఈ

లవ్ ౌక ాయ్లను

ెటర్ో యం

ిమ్ త్ ో ం ి. .

లవ్లు అవసరం:

1990 లో, గల్ఫ్ యుదధ్ ం ప చ్మ ఆ ియాలో ముం ె త్ ం ి, ారత ేశం ఒక పర్ ాన శకిత్ సం ో ా కి గు న ై ి. ఆ సమయంలో అ న్ ారత ేశం సం ో ా న్ జ

ైన పర్మా ా కి

ోటల్

ారత ేశం

కక్ చమురు

లవ్లు మూడు ో లు మాతర్

ొల ిసత్ ునన్పప్టికీ, ఇంధన అంత ాయం క ా ి

ిం ి.

ిం ే పర్మాదం

ేస ి ో ా

ేడు కూ ా ఒక

.

స

ప భ షయ్తు త్ లో

ారత ేశం

ేసత్ ుం ి. ఈ ఇంధ ాలోల్ 80% నుం ి ా

ై ా

కక్ శకిత్ అవస ాలను

ాటకీయం ా లాజ ఇంధ ాల నుం ి దూరం

ిగుమతుల నుం ి వ త్ ా

, టిలో ఎకుక్వ ాగం ప చ్మ ఆ ియా

సుకోబ ిం ి. ఇ ి ఒక పర్ ాన వూయ్ తమ్క పర్మాదం మ య ి ు ఒక చురుకైన ఆ థ్ క ి వయ్వసథ్ మ ియు ెరుగుతునన్ క ెంట్ అకౌంట్ లోటు కోసం

శకిత్ అభదర్ ా న్ ప ిషక్ ించ ా కి, అటల్ లవ్లను

ావన

గణాంకాలు)

ే ిం ి.

ేడు, పర్

ీ

ో

ాజేప్

ాలుగు

ిసత్ ునన్ందున, అటువంటి

ిర్ మ్స్ కోసం

ా ీ ఆ ధ్ క ి పర్ ా

న్

ి ిం ి.

పర్భుతవ్ం 1998 లో వూయ్ తమ్క

ెటర్ో యం

యనల్ బాయ్ ెళల్ ము ి చమురును (జనవ ి 2015

లవ్లను సృ ట్ ంి ే కేసు బలం ా

ెరుగుతుం ి.

ాసత్ ాలు:

జనవ ి 2016 లో, యు ైటెడ్ అరబ్ ఎ మంగుళూరులో ISPRL అందువలన, UAE

ేటో ఒక ఒపప్ం ా కి సంతకం ే ిం ి, ఇ ి గల్ఫ్ ఒ ెచ్ ేశం

కక్ భూగరభ్ ము ి చమురు లవ్ ౌక ాయ్ల సగం ంప ా కి అనుమ సుత్ం ి. కక్ Abu Dhabi ేషనల్ ఆ

ల్ కం ె మంగళూరులో సుమారు 6

యన్

బా ెల్స్ చమురు లవ్ ేసత్ ుం ి. ముఖయ్ం ఏ

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: ారత ేశం  ఫర్ ె

కక్ వూయ్ తమ్క చమురు లవ్లు‐ థ్ ా ాలు, ISPRL.

న్స్: ఎన జ్ ీ ెకూయ్ ిటీ, SPR కోసం అవసరం.

5. National Wind‐Solar Hybrid Policy సందరభ్ం:  నూతన మ ియు పునరు ాప్దక శకిత్ మం ర్తవ్ ాఖ ేషనల్ ండ్‐ ో లార్ హై ర్డ్ ాల ీ జా ీ ే ిం ి.  పర్ ార మౌ క సదు ాయాల మ ియు భూ

సమరథ్ వంత

ైన

ా కి ెదద్ ర్ి ోత్

అనుసం ా ంచబ ిన ా ‐ ౌర PV హై ర్డ్ వయ్వసథ్ ను ోర్ తస్హించ ా కి ఒక పర్ణా కను రూ ొ ం ించడం. ఇ ి పునరు ాప్దక దుయ్దుతప్ త్ లో ే ియబులున్ త గ్ ంి , లకష్య్ం ో ఉంటుం ి.

ెరు ైన ర్డ్ ి ిథ్ ర ావ్ న్ ా ించటా కి కూ ా

ానంలో ముఖాయ్ం ాలు: ాంకే క ప ిజఞ్ ానం ముందు ఈ

ెం ింటి సమనవ్య పరచ ా కి అం ిసత్ ుం ి, అంటే AC మ ియు DC థ్ ా

ానం శకిత్ వనరుల

లో ౌర మ ియు సూరయ్ర మ్.

హై ర్డ్ ార్జెకో ాయువు మ ియు ౌర ా ాల ాటాలో వశయ్తను కూ ా ాల ీ అం ిసత్ ుం ి, ఇ ి ఒక వనరు

కక్ ేటింగు దుయ్త్ ామరథ్ ం క సం 4.2 ాతం హై ర్డ్ ార్జెకట్ుక్ గు త్ ంి పు ా ఉనన్ ఇతర వనరుల

కక్ ేటిండ్ పవర్ ామరథ్ ంలో క సం 25 ాతం ా ఉంటుం ి .

 ాల ీ కొతత్ హై ర్డ్ ార్జెకట్ులను ోర్ తస్హించ ా కి, అలా ే ఇపప్టికే ఉనన్ ా / ౌర ార్జెకట్ుల హై ర్ ైజేషనున్ కోరు ోం ి. ఇపప్టికే ఉనన్ పర్ ార ామరధ్ ంలో మా జ్ న్ ి లభయ్తకు అనుగుణం ా, ఇపప్టికే ఉనన్ ా / ౌర ార్జెకట్ులు మం రు ేయబ ిన ాటి కంటే అ ిక పర్ ార ామరథ్ ం ో హై ర్ ైజ్ ేయబడ ా

.

 పర్భుతవ్ం ఎంటిటీలు డల్ ను ఆ వ్ ంచగల టా ిఫ్ ఆ ా ిత ారదరశ్క నుం అ ికా ా న్ ేక ిం ేందుకు ఈ బాయ్ట ీ లవ్ను ఉప

ానం అం ిసత్ ుం ి. ాల ీ అవుటుప్ట్ గ ష ి ట్ ం ా హై ర్డ్ ార్జెకో

ించ ా కి కూ ా లుక ప్సుత్ం ి మ ియు ై

ా ‐ ౌర హై ర్డ్ వయ్వసథ్ లకు అవసర

ిడ్ ంగ్ పర్కయ ిర్ లో హై ర్డ్ ార్జెక్ట్ ాయ్ న్ మ ింత త గ్ ంి చవచుచ్. ఇ ి

ైన పర్మాణాలు మ ియు బంధనలను రూ ొ ం ించ ా కి యంతర్ణా

అ ికారులను ఆ ే సుత్ం ి. ముందుకు ే: ఇటీవ సంవతస్ ాలోల్ పునరు ాప్దకలలో గణ య

ైన ామరథ్

ించుకు ే లకష్య్ం ో, హై ర్డ్ ాల ీ త గ్ న ి

జో ింపుల ో మ ియు హై ర్డ్ ాల ీ వనరులను బా ా

ై ధయ్త ో ాటు ో టీ ధరలలో పునరు ాప్దక శకిత్ లభయ్త కోసం ఒక కొతత్

ార్ంతంను ెరుసుత్ం ి అ

ఊహించబ ిం ి.

1.

Atal Tinkering Marathon

ఇ ిఏ

టి?

 ఇ ి ఆరు ే ేవ్రు ేపథయ్ ార్ం ాలోల్ ఆరు ెలల ాటు ేశ ాయ్పత్ స ాలు ా ఉం ,ి అ ప ి టి వనరులు, వయ్రథ్ ప ా థ్ ాల రవ్హణ, ఆ ోగయ్ సంరకష్ణ, ామ్ర్ట్ ాంకే క ప ిజఞ్ ానం. ఇ ి NITI ఆ టింకీ ింగ్ లాబేస్

గ్

కక్ అటల్ ఇ ోన్ ేషన్

ATL ఏ

టీ మ ియు వయ్వ ాయ షన్ (AIM)

కక్ అటల్

రవ్హించబ ిం ి. ఎందుకు ారత్ లలో?

 టాప్ 30 ఆ షక్రణలు 100 నుం ి ఎంచుకోబ డ్ ా అంతటా 20

దధ్ శకిత్,

ఆ షక్రణలు ఎం ిక ేయబ డ్ ా

. ారత ేశం

ధ ా ట్ ార్ లు మ ియు కేందర్ ా త ార్ం ాలు నుం ి ఈ 30 పర్ముఖులను గు త్ ంి ారు.

టి? ారత ేశంలో ఒక

ో, అటల్ ఇ ోన్ ేషన్

యన్ ిలల్లను

షన్ ారత ేశంలో

టే ిక్ ఇ ోన్ ేట ా అ వృ ిధ్

ేయాల ే దృ ట్ ి

ాఠ ాలలలో అటల్ టింకీ ింగ్ లాబో ేట ీస్ (ATL లు) ను

థ్ ా ిం ం ి. ఆబెజ్ కిట్వ్: ఈ పథకం

కక్ ఉ ేద్ శయ్ం, యువ మనసుస్లలో ఉతుస్కత, సృజ ాతమ్కత

మ ియు కలప్నను ోర్ తస్హించడం; మ ియు ిజైన్ మాన ిక ిథ్ , గణన ఆలోచన, అనుకూల అ ాయ్సం, ౌ క కంపూయ్టింగ్ వంటి ైపుణాయ్లను ర ే ుచ్కోవడం.  ఆ థ్ క ి మదద్ తు: లకష్ రూ ాయల ఒకక్ ా ి ఏ ాప్టు ే ిన వయ్యా న్ క

ి ఉనన్ ధుల‐స య‐

స యా న్ AIM అం ిసత్ ుం ి. 10 లకష్ల రూ ాయలు మ ియు కా ాయ్చరణ ఖరుచ్లు పర్ ATL కు గ ిషట్ కాలం 5 లకష్ల వరకు 10 లకష్లు. అరహ్తలు: పర్భుతవ్ం, థ్ ా క సంసథ్ లే ా ర్ై ేటు టర్స్ట్ / ొ ైటీ రవ్హిం ే ాఠ ాలలు (క సం ర్డ్ ే VI ‐ X) ATL ఏ ాప్టు ేయవచుచ్. ATL ల

కక్ ార్ముఖయ్త:

 అటల్ టింకీ ింగ్ లాబ్స్ ఈ ' ైపుణాయ్ల భ షయ్త్' ను ఉప ఆచరణాతమ్క అనువరత్ ాల ావ్ ా ఇ .  కీలక

ిం

ేరుచ్కోవడం ఆ ారం ా

సకరత్ లు ా రూ ొ ం ా

ైన ామా క భజనకు అనుగుణం ా, అటల్ టింకీ ింగ్ లాబ్స్ అపర్మతత్ ం ా అ న్ ిలల్లు

ిలల్లకు సమాన అవకా ా న్ క ప్ంచడం ావ్ ా ర్ాసూ ర్ ట్ థ్ ా మ ియు టింక ర్ంి గుక్ పర్పం ా న్ ప ిచయం ే త్ ా

లో ప

ేయడం ావ్ ా, ఆ షక్రణ

. అటువంటి లాబ్స్ అవసరం:

 పర్పంచ ాంకే క ప ిణామాల ో ర్ో ల్ ి స్ ా, నూతన ైపుణాయ్ల ైపుణాయ్లు బా ా ార్చురయ్ం ొ ం ా మ ియు అ ిక ి ాకీ క

ి ఉ ాన్

. ఈ ాంకే క ప ిజఞ్ ానం

ారత ేశం గణ యం ా ో హదపడటా కి, ఈ 'భ షయ్తు త్

కక్ అ వృ ిధ్ సమయంలో

కక్ ైపుణాయ్లను' మా యువకులను

శకిత్వంతం ేయవల ిన అవసరం ఉం ి.  ాలగ్ వ ా ి ార్

క పల్ వం

కక్ వయసుస్లో కీలక

ైన ైపుణాయ్లను ా

ేట్ ెయయ్ ా కి

మ ియు అం ించ ా కి ఆధు క ాంకే క ప ిజఞ్ ా ాల ో అమరచ్బ ి, ATL లు ేడు ిలల్లకు ిలల్లకు ోర్ తస్హిం ే ా ర్య ీత్ ో రణి మ ియు ఒక ఔ ాస్హిక సూఫ్ త్ ి అం ిసత్ ు ాన్ ముఖయ్ం ఏ ె

.

టి? ిర్ మ్స్ కోసం: AIM, ATLs మ ియు ా ి కీ లకష్ణాలు.

న్స్ కోసం: ఈ షయంలో పర్భుతవ్ం ఆ షక్రణ మ ియు పర్య ాన్లు అవసరం.

2. National Technology Day 1999 నుం ,ి

ే 11

ారత ేశం

ి ోతస్వం ా జరుపుకుంటారు.

సందరభ్ం: కక్ ాంకే క పు ోగ

గు త్ ంి చ ా కి జా య ాంకే క

ేషనల్ టెకాన్ల ో 

ే 2018

ీమ్: " ైన్స్ అండ్ టెకాన్ల

ఫర్ ఎ స ట్ న ై బుల్ ఫూయ్చర్".

కక్ ార్ముఖయ్త: ే 11, 1998 న

ారత్

న ై య్ం

కక్ ో ఖార్న్ టెస్ట్ ేంజోల్

ారత ేశం మూడు అణు బాంబులను

ే చ్ం ి. Dr APJ అబుద్ల్ ాజ థ్ ాన్ ో ఖార్న్ టెస్ట్ ణ ేర్ ి వదద్ శకిత్ ‐1 అణు ిపణి బృం ా కి కలాం

జయవంతం ా ప ీ ిసత్ ునన్

ారత ాసత్ ర్ ేతత్ల

ాయకతవ్ం వహిం ాడు.

 హ ాస్ 3, ారత ేశ

టట్

దటి సవ్ ే

మానం

దటి ా ి 1998 లో బెంగుళూరులో అ ే ో న

ప ీ ించబ ిం ి. షు ష్ ల్

కక్ జయ ప ీకష్ ప ీకష్, ారత ేశంలో

 పర్ సంవతస్రం, ఈ ో న, టెకాన్ల కోసం జా య అ ారుడ్ల ో

ే ిన ఒక సవ్లప్ ణ ేర్ ి ిపణి, అ ే ో న కూ ా జ ి ిం ి.

ెవల ెమ్ంట్ బో ర్డ్ ఆఫ్ ఇం ియా, ే య ాంకే కతకు తమ

ాటా

ధ వయ్కుత్లకు అ ారుడ్లు ఇ త్ ో ం ి

3. Lassa fever సందరభ్ం: ై

ియా అ ి లా ాస్ జవ్రం ాయ్ ిత్ నుం ి ఉ తం అ పర్కటిం ం ి. ై

కంటోర్ల్ (ఎన్ ి ి ి) మ ియు పర్పంచ ఆ ోగయ్ సంసథ్ (డబుల్ హెచ్ఓ) ఎ ి ె

ియా ెంటర్ ఫర్ ి ీజ్

లా కల్ స

కష్ను ఈ పర్కటన

అనుస ి త్ ో ం ి. ల ాస్ జవ్రం‐ కీ ాసత్ ాలు:  ల ాస్ జవ్రం అ ే ి 2‐21 ో ల కాలవయ్వ ి

కక్ వర్

ైన ైరల్ రకత్ ార్వం అ ా ోగయ్ం. ఇ ి ప చ్మ

ఆ ిర్కాలో సంభ సుత్ం ి. § లా ాస్ ైరస్ ోగ మూతర్ం లే ా మలం కలు ిత

ైన ఆ రం లే ా గృహ

వసుత్వుల ో సంబం ాలు ావ్ ా మానవులకు పర్ ారం ేయబడుతుం ి. వయ్కిత్‐నుం ‐వయ్కిత్ అంటు ాయ్ధులు మ ియు పర్

గ ాల పర్ ా ాలు కూ ా ముఖయ్ం ా ఆసుపతుర్లలో జరుగు ా

త ినంత సంకర్మణ

ారణ

మ ియు యంతర్ణ చరయ్లు లేవు. బె న్, ఘా ా, ి యా, లై ై

ియా, మా , ి

ె ర్ా

న్ మ ియు

ియాలలో లా ాస్ జవ్రం అంటు ాయ్ ి అంటారు, కా బహు ా ఇతర ప చ్మ ఆ ిర్కా ే ాలోల్ కూ ా ఉం ి.



తత్ ం కేసుల మరణ ేటు 1%. Lassa జవ్రం

కేసు‐మరణాల ేటు 15%. ీహై ర్ష ే న్ మ ియు ోగ

కక్ వర్

ైన కేసుల ో ఆసుప ర్లో ఉనన్ ోగులలో

ధ్ ారణ కితస్ ో ార్రంభ స యక రకష్ణ మనుగడను

ెరుగుపరుసుత్ం ి. ముఖయ్ం ఏ 

టి? ిర్మాలల్ కు: ల ాస్ జవ్రం గు ిం . ో ాలను అంత జ్ ా య సహకారం.

ైన్స్ ఫర్: అటువంటి ాయ్ ిత్

4. Elysia chlorotica ఇ ిఏ

టి?

 సూరయ్కాం నుం ి శకిత్ ఉతప్ త్

ే ే ఒక ఆలేగ్

మ ియు ా సవ్ంత వ ాసత్ ర్ంలో ాటి క

కక్ ల్ ా ట్ క ి ల్ ను ీలుచ్కు ే ఒక ఆకుపచచ్ సముదర్ సల్ గ్,

ి ఉంటుం ి. ఇలా ేయడం, అ ి ఒక

ామరధ్ ం ో ఒక జంతువు ా మారుతుం ి. అ ి ఏ ి పర్ ేయ్క ఏ సం

టంటే, ల్ ా ట్ క ి ల్ ు లే ా క ల్ ో ిలల్ను క గకియ ర్ ను రవ్హి త్ ా

ల్ ా ట్ క ి ల్ ను ఉంచ ా కి ఉప

కక్

కక్ కిరణజనయ్

ైన ి? ¤ ఎ యా ియా కోల్ ోటికా పర్ ేయ్క

ైన ి

ి ఉనన్ అవయ ాలు మ ియు ఆలేగ్ నుం ి కిరణజనయ్

. సల్ గ్ ా

ొ ంత జనుయ్వును ా

ి న శ ీర ాగంలో ే ప

ే ే

ిసత్ ుం ి.

ఎకక్డ కను ొనబ ిం ి?  సముదర్పు సుల్గ్ ఎ

ియా కోల్ ోటికా, 2 అంగు ాల ొ డవు ో అ వృ ిధ్

కెన ా, మ ియు మా త్ ా ఆ షక్రణ § ఈ ఆలేగ్

ెందగల

సస్క్ ో ా ో క్టియా,

కక్ ైన్ యార్డ్ , మ ాచు ెట్స్, అలా ే ోల్ ి ా లో

కక్ ార్ముఖయ్త: ిమ్త ో లార్ ాయ్ ెళల్ ప

లే ా వ ఉతప్ త్ ఇ ి ా ి సుత్ం ి

ఉతప్ త్

రు ఎలా ఉంటుం ో

ేయ ా కి సూరయ్ర మ్ మాతర్

ెలుసుకోవ ా కి బ ే అవసర

ీ లాగ్ ఉప

ిం ే శకిత్

ైన ఆకుపచచ్ యం ర్ాల అ వృ ిధ్ కి

5. ISRO making green propellant

సందరభ్ం:  ఇం ియన్ ేప్స్ ీ ెర్చ్ ఆరగ్ ైజేషన్ (ఇ ోర్ ) ాసత్ ర్ ేతత్లు శకిత్ ఉపగర్ లు మ ియు ోయ్మ ౌకలకు ప ాయ్వరణ అనుకూల

ైన ొర్ ెలెల్ ంట్ అ వృ ిధ్ లో పు ోగ

(HAN) ఆ ారం ా

శర్మం. కొతత్

 కొర్తత్ HAN‐ ఆ ా ిత

ే ిం ారు. కొతత్

ొర్ ెలెల్ ంట్ హై ర్ాకీస్లా

యమ్ ైటర్ ట్ ే

ొర్ ెలెల్ ంట్ గు ిం :

ో ోర్ ె ాంట్ ఇపప్టికే ప ీ ించబడు ోం ి. ఒక

ో ోర్ ెలెల్ ంట్ ఒక ర ాయన

ోదక ఇంధనం, ఇ ి పర్ ేయ్క ఆకిస్ ైజర్ అవసరం లేదు. ఇ ి కకష్య్ ిదద్ ుబాటు మ ియు ో రణుల యంతర్ణ కోసం ఉపగర్హ థర్సట్రల్లో సత్ ృతం ా ఉప ైటర్ ట్ ే ,

ెథ ాల్ మ ియు రు ఉ ాన్

ించబడుతుం ి. ఇన్‐హౌస్ సూ ర్కరణలో HAN, అ . దహన అ ిథ్ రతను త గ్ ంి చ ా కి

కక్ ఎం ిక బర్న్ ేటున్ యం ర్ంచ ా కి మ ియు ొర్ ెలెల్ ంట్ ామరథ్ ం ో

ద్ ే ంచబ ిం ి. ఒక కొతత్

మ్ యం

థ ాల్ జో ించబ ి ా, AN

కక్ గడడ్ కటేట్

ందువు త గ్ ంి ే

ొర్ ెలెల్ ంట్ అవసరం:

 పర్సత్ ుతం, హై ర్ా న్ ాకెట్ ఇంధనం ాడబడు ోం ి. అ మ ియు కాయ్ ైస్ ోజెన్ ర ాయన. ా అ ిక ప

నపప్టికీ, ఇ ి అతయ్ంత షపూ ిత

ైన

రు లకష్ణాలు కారణం ా, ా ప ాయ్వరణం మ ియు

ఆ ోగయ్ పర్మా ాలు మ ియు ా తయా ీ, లవ్, భూ

రవ్హణ మ ియు ర ాణా ఎదు ొక్ంటునన్

ల్ ఉనన్పప్టికీ, హై ర్ి న్ ఆరు ద ాబాద్లు ా ొర్ ల స ాళు ె ెల్ ంట్ ఎం ిక ా అంత ికష్ ప ిశమ ర్ ను ఆ ిపతయ్ం ే ిం ి.

6. Thalassemia  ాల ీ

యా ీరఘ్కా క రకత్ రుగమ్త. ఇ ి ఒక ో ి ఎరర్ రకత్ కణాలు క

ిం ే త ినంత హి

ేయలేవు ఇ ి ఒక జనుయ్పర

ైన రుగమ్త (RBC

ోగులకు మనుగడ కోసం పర్

ెండు నుం ి మూడు ా ాలు రకత్ మా ిప్ ి అవసరం. ాల ి

ల్ ో న్

కక్). ఇ ి రకత్ హీనతకు ా ి సుత్ం ి మ ియు యా

త ల్ దండుర్ల నుం ి ిలల్లకు జనుయ్వుల ావ్ ా పంపబ ిన లో ాలు ారసతవ్ం ా ొ ందు ారు. పర్ ఎరర్ రకత్ ల్ ో న్

కణం హే

కక్ 240 మ ియు 300

వర్త జనుయ్వులలో ముయ్టేషనల్  పర్

ెలా 40

తలా ే

యనల్

యా ాజ ా

యన్ అణువులను క

ి ఉంటుం ి. ఈ ాయ్ ి

కక్

ద ఆ ారప ి ఉంటుం ి మ ియు ా ి పరసప్ర చరయ్.

ాహకాలు మ ియు 1,00,000 ాల ిస్

యా మ ాయ్దల ో పర్పంచంలో

ారత ేశం.

1. New Shepard rocket and space capsule

సందరభ్ం: అ

ెజాన్ వయ్వ థ్ ాపకుడు జెఫ్ బెజోస్ యాజమానయ్ంలో

నూయ్

యుఎస్ అంత ికష్ సంసథ్ బూ ల్ ఆ ి న్ తన ఉపగర్హ

ె ార్డ్ ాకెట్ మ ియు అంత ికష్ కాపుస్లేను ార్రం ం ం ి.

 ఈ సంవతస్రం సంసథ్

కక్

దటి టెస్ట్ ల్ ట్ ై మ ియు కొతత్

ెపర్డ్ 2.0 ోయ్మ ౌకలో ెండవ

మా ా న్ గు త్ ంి ం ి. నూయ్  నూయ్

ెపర్డ్ వయ్వసథ్ గు ిం : ెపర్డ్ వయ్వసథ్ పూ త్ ి ా పున ివ్

గపరచలే

లువు టేకాఫ్, లువు లాయ్ం ింగ్ (VTVL) ేప్స్

ాహనం. వయ్వసథ్ ఒక booster ైన ఒక ఒ త్ ికి గు క క

ి.

 నూయ్

ెపర్డ్ అ ే

ె ెన్

ేరు

ేప్స్ లో

దటి అ

ోయ్మ ాములలో ఒకటైన అలాన్

 నూయ్

ెపర్డ్ 2.0

ేప్స్ కాయ్పూస్ల్

ె ికన్

ోయ్మ ా

సూ సుత్ం ి, అసలు

ాణిజయ్

ేలోడల్ ను రూ ొ ం ించ ా కి రూ ొ ం ించబ ిం ి ేప్స్ మా ాలలో 6 మం ి పర్యాణికులు ఉ ాన్రు. గు క

భ షయ్తు త్ లో పర్యాణీకులకు అంత ికష్ంలోకి పర్ ే ం న ఒక అదుభ్త ముఖయ్ం ఏ ిర్

ెరుక్ ీ

ె ార్డ్ .

ైన్స్ మ ియు టూ ిజం కోసం సబ్ఆ ిబ్టల్ కిటికీలను క

ా ా

ైన కష్ణను ఇవవ్ ా కి

ిగగ్జం

ి ఉంటుం ి. టి?

ల్స్ మ య ి ు

ె

న్స్ కోసం: నూయ్

ెపర్డ్ వయ్వసథ్ .

2. GRACE‐FO mission సందరభ్ం:  మా గర్హం

కక్ ఎపప్టికపుప్డు మా ి ో తునన్ టి చకర్ం, మంచు పలకలు మ ియు కర్సను

గమ ంచుకొ ే కొతత్ అంత ికష్ ాహ ా న్ NASA ఏ ాప్టు ేసత్ ుం ి.  గురు ావ్కరష్ణ ికవ ీ అండ్ కెల్ ౖ ఎకెస్

ి

ెంట్ ాలో‐ఆన్ (GRACE‐FO)

ెంటర్ ఫర్ FO)

షన్, NASA మ ియు Geosciences కోసం జరమ్న్ ీ ెర్చ్

ైస్న్స్ (GFZ) మధయ్ ాగ ావ్మయ్ం,

2017 లో. GRACE గు ిం ‐ FO

దటి GRACE

షన్:  ర్ా టీ ికవ ీ అండ్ కెల్ ౖ

షన్ అ ే ి NASA మ ియు

ై ెస్స్

షనుక్ ఒక ారసు ి ా ఉం ి. GRACE

వయ్ ాయ్ ాలను అంచ ా ే త్ ా

ెరుగుపరచ ా కి రూపకలప్న ఒక కొతత్ మటిట్

ేట్ ఎకెస్

ి

ెంట్ ాలో ఆన్ (GRACE‐

షనుల్ భూ

కక్ ఉప ితలం ై గురు ావ్కరష్ణ

ా గణన వయ్వసథ్

కక్ కొతత్ మాయ్పున్ ఉతప్ త్

కక్ ఇపప్టికే ెపుప్కోదగగ్ సు న్త

ైన

ాంకే క ప ీకష్ సమయంలో ా ముందునన్ అతయ్ంత

ైన ప కొన ాగుతుం ి. భూగరభ్ టి లవ్లో మారుప్లు, ెదద్ సరసుస్లు మ ియు నదులు,

ేమ, మంచు పలకలు మ ియు హిమా న ాలు మ ియు సముదర్ మటట్ ం టి క

సముదర్ మటట్ ం లో మారుప్లను పరయ్ ే ించ ా కి భూ కొన ాగుతుం ి. సముదర్. ఈ ఆ షక్రణలు భూ అం ి త్ ా

షన్

కకష్య్ ేయ ా న్ ార్రం ం న అసలు

, పర్ 30 ో లకు గురు ావ్కరష్ణ ేతర్ం

ేసత్ ుం ి. GRACE‐FO ాటకం వయ్వసథ్ జయవంత

షనున్ ా 15 ఏళల్

కక్ జరమ్న్ ీ ెర్చ్ ెంటర్ (GFZ) మధయ్

ాగ ావ్మయ్ం. GRACE‐FO అ ే ి మా ిచ్ 17, 2002 న భూ GRACE

ేట్

కక్ టి కద కను పరయ్ ే ిం ే కృ ి కక్ ా ావరణం

మ ియు సమాజా కి మ ియు పర్పంచ జ ా ాకు సుదూర పర్

3. Mars InSight probe

ిన కారణం ా

కక్ పర్ ేయ్క దృకప్ ా న్ జ ాలను క

ి ఉంటా

.

సందరభ్ం: 

ీ ిమ్క్ ఇ వ్ె ట్ ి ేషన్స్, ేయటా కి

టట్

ి ి మ ియు హీట్ టార్ ోస్ ర్ట్ (ఇ ైస్ట్), మార్స్ హృదయా న్ అధయ్యనం

దటి

షనున్ ఉప

ిం

NASA అంతరగ్ త అ ేవ్షణను ార్రం ం ం ి. ఇ ి బో రుడ్

అటాల్స్ 5 ాకెటల్ ో ార్రం ంచబ ిం ి. ఇ ైస్ట్

షన్ గు ిం :

ంటిస్ లేల్ , అలబామాలో కక్

సంసథ్

ిసక్వ ీ ో ర్ ర్ా ల్ ఇ ైస్ట్

భూ

కక్ మారష్ల్

ేప్స్ ల్ ట్ ై

ెంటర్

ఉనన్

దటి

 గర్హం

ావ్ ా గర్హం

ే మ ియు

షన్ ఇ ి.

తరం ాలను ఇ ి ఉప

ేయటా కి సరకుల ో

ిమ్ం న భూకంప

ిసత్ ుం ి.

కక్ ార్ముఖయ్త:

 మార్స్ 'రూపకలప్న

కక్ అ ేవ్షణలు, భూ

మ ియు సృ ట్ ంి చబడుతు ాన్

బా ా అరథ్ం

స

ేసుకోవడం (భూ

కక్ అతయ్ంత ార్ధ

ఇతర ా

గర్ లు, ఎలా సృ ట్ ంి చబ డ్ ా

ేసుకోవ ా కి స యపడ ా

షన్ కంటే ఎకుక్వ ా ఉం ి ‐ గర్ ంతర ౌర వయ్వసథ్ అరథ్ం

ఉషణ్ ఉ ాప్దకతను కొ

కక్ అంతరగ్ త అధయ్యనం, మా ట్య ి న్ ఉప ితలం కిర్ంద లోతు ా

కక్ లో ైన లోప పటమును అ వృ ధ్ ి

షన్

రవ్హించబడుతునన్ NASA

ాగం.

ై భూకం ాలు మా ి ి ా భూకంప సంఘటనల వలన, ా

మా ేస్క్కల్ కోసం నడం

ావ్ ా

కక్ ా

. కా

ఇ ైస్ట్ ఒక మార్స్

గర్ లు ఆకారంలో ఉనన్ పర్కిర్యలను

ో స ) కంటే ఎకుక్వ ా ఉనన్ గర్ ల మ ియు ౌర వయ్వసథ్ క అం ాలలో ఇ ి ఒక భూ ోళ గర్హం అ ేవ్షకుడు.

ాలుగు

జాఞ్న ాసత్ ంర్ యన్ సంవతస్ ాల

కిర్తం. అధు ాతన

ి కల్ ప ిక ాలను ఉప

లో ైన లోతు ా ఉంటుం ి, భూ ోళ గర్హం గర్హం

కక్ "కీలక సంకే ాలు":

ా

ించడం ామ్ణం

ావ్ ా, ఇ ైస్ట్ మార్స్ కక్ పర్కిర్యల

కక్ ఉప ితలం కిర్ంద

ే ముదర్లను గు త్ ంి చడం, అలా ే

"పల్స్" (భూకంప ాసత్ ంర్ ), "ఉ ణ్ ో గర్త" (హీట్ ోల్

ో ర్ బ్), మ ియు

" ి ెల్ కెస్స్" ( ిర్ ిషన్ టార్కింగ్). ఇ ైస్ట్ జాఞ్న ాసత్ ంర్ గర్ లు ఎలా ఏరప్ డ్ ా

కక్ అతయ్ంత ార్థ

క పర్శన్లకు సమా ానం ఇ ావ్ల

పర్య న్సుత్ం ి: భూ ోళ

?

ఎందుకు మార్స్? మార్స్ కు మునుపటి ప ీ ించడం

షను ల్ , కా ోయ్న్స్, అ ిన్పరవ్ ాలు, ాళుళ్ మ ియు మటిట్ వంటి లకష్ణాలను

ావ్ ా ెడ్ ల్ ా ెట్

కక్ ఉప ితల చ ితన ర్ ు ప ి ో ిం ా

.అ

ే, గర్హం

కక్

సంజాఞ్ ాల సంతకాలు ఉప ితలం కంటే తకుక్వ ా ఉనన్ "ముఖయ్ అధయ్యనం

ేయడం

ావ్ ా మాతర్

ఇతర భూ ోళ గర్ లు ో కక్

ాలా

ెదద్ లే ా

ముఖయ్ం ఏ ిర్

ాలా

నన్ ి కాదు. ఇ ి

ా

మ ియు భూ ోళ గర్ లు ఏరప్ ినటు ల్ మాకు అంతరద్ృ ట్ ి

ామ్ణం మ ియు ప ణ ి ామం అధయ్యనం నుం ి ఖ చ్త

ాసత్ ర్ ేతత్లు మార్స్ భూగరభ్ కారయ్కలా ాలు తకుక్వ థ్ ా కూ ా మార్స్

ె స్ంగ్ మ ియు

ే గు త్ ంి చవచుచ్.

ేత్ , మార్స్

ికారుడ్ను కా ాడుతుంద గర్ లు

ైన సంకే ాలను"

లో ఉం ి

కక్

ఇవవ్గలవు. ఇ ి ా

ైన పర్

ెలుసు. కా

ామ్ణం గ ాల ఉం ి.

ఇ ైస్ట్ వంటి లాండర్

జం ా ఎంత చురుకు ా ఉంటుం ి. టి?

ల్స్ మ య ి ు ె

న్స్ కోసం: InSights

షన్ మ ియు

ా

ార్ముఖయ్త

4. Bangabandhu Satellite‐1 సందరభ్ం:  బంగబాండు ఉపగర్హ‐1 ాలక్న్ 9 పర్

గ ాహ ా కి వ ి గణ య

ఎకుక్వ మా ాలను ప ి పున ివ్

షన్ ఫలక్న్ 9 బాల్క్ 5 ను ఉప

ించుకుంటుం ి, ఇ ి ేప్స్ X

ైన న కరణ. ాలక్న్ 9 బాల్క్ 5 అ ే ి 10 లే ా అంతకంటే

తం ా పునరుదధ్ ించడం ో రూ ొ ం ించబ ిం ి, ేప్స్ ఎకాస్ యు ల్ ేగవంత

ా కి మ ియు ాలా అ ిక శవ్స యత కోసం ో ాడుతూ ే ఉ ాన్

ఉపగర్హ‐1 గు ిం ఇ ి ఏ

కక్

టి? బం ల్ ా ేశ్ బం ల్ ా ేశ్

ఇటా యన్ ఏ ో ేప్స్ తయా ీ సంసథ్

కక్

ాలెస్ అలె ాయ్ ేప్స్ ేత

ైన

.

దటి సమా ార ఉపగర్హము. ార్ంకో‐ ిమ్ంచబ ిన ి, ఇ ి ాబో

ే 15

సంవతస్ ాలు ా ేశ ాయ్పత్ ం ా సత్ ృత ప ి ిలో పర్ ార మ ియు సమా ార ేవలు అం ించ ా కి రూ ొ ం ించబ ిం ి. బం ల్ ా ేశ్

కక్ " ాదర్ ఆఫ్ ి ేషన్" ేరు ెటట్బ ిం ి ‐ బాంబుబాండు ేక్

ము బుర్ ెహమాన్. అ ిల్ కేషన్స్: ఒక ా ి ప ే ి

ేసత్ ునన్పుప్డు, బం ల్ ా ేశ్ ౌరులు ఇంట ెన్ట్, ో న్ ేవలు,

, బాయ్కోహ్ల్, ై ెక్ట్‐టు‐హో మ్ TV మ ియు ఇతర సంబం ిత ేవలకు ార్ ిత్

ొ ందు ారు. ఉపగర్హ

ార్ముఖయ్త: Â ఆ ె ెనూయ్ తరం పరం ా ఉపగర్హము ేశంలో ాలా అవకా ాలను ె ి ం ి. ఇంతవరకు,

బం ల్ ా ేశ్

ెజా ిటీ ొ రుగు ే ాల నుం ి అ ెద్ టార్ ాస్ ండరుల్ ఆ ారం ా మ ియు ఈ

కక్ సం ాషణలు

ఉపగర్హ సమా ార పర్ ార మ ియు పర్ ార ేవల పరం ా ేశం సవ్తంతర్ం ా మారుతుం ి. ముఖయ్ం ఏ

టి? ిర్ మ్స్ కోసం: బాంబుబాండు ఉపగర్హం మ ియు ా అనువరత్ ాలు.

5. Magnetospheric Multiscale spacecraft (MMS)

సందరభ్ం:  కొతత్ ా కను ొనన్, NASA ాసత్ ర్ ేతత్లు భూ ఘటనను కను ొ ాన్రు. స NASA ఏ

ా ావరణంలో కొతత్ అయ ాక్ంత ఘటనను కను ొనటా కి

కక్ మా ెన్టో ప్ె ిక్ మ ట్ ిలే అంత ికష్ం (MMS) ేత ొ ం ిన సమా ా ా న్

టి? ల్ ా ామ్ అ

ముఖయ్

పంలో‐భూ

చుటుట్పకక్ల అలల్ కలోల్ల పర్ ేశంలో కొతత్ రకం అయ ాక్ంత

ి

ే ార్ కణాలు ‐ ‐ భూ

ల్ ే ిం ారు. ఇ ి

చుటూ ట్ ఉనన్ సథ్ లంలో మా ెన్టిక్ పునఃసం

గం అతయ్ంత

ైన పర్కయ ిర్ లలో ఒకటి.

 ఈ ార్ధ

క పర్కయ ిర్ అయ ాక్ంత శకిత్

ెదర ొడుతుం ి, ెండూ కూ ా ైన

ెదజలుల్తుం ి మ ియు ార్జ్ ేయబ ిన ేణువులను క్ ేప్స్ ా ావరణ వయ్వసథ్ కు ో హదం ే త్ ా

అరథ్ ం ేసుకోవ ా కి మ ియు ఏ ో ఒక ో

అంచ ా ే ేత్ ,

అయ ాక్ంత త ే ర్ ేఖలు ాటినపుప్డు పునఃసం

ేము ౌ ో క ా ావరణా న్ ే త్ ాము.

గం సంభ సుత్ం ి, అ ిక ేగం ో స

నుం ి ే

ో తుం ి. కొర్తత్ ఆ షక్రణ గు ిం ఏ ి పర్ ేయ్క

పునఃసం

గం అసంఖాయ్క ారుల్ గమ ంచబ ిం ి ‐ భూ

పంలో కణాల

ైన ి? మా ెన్టో ిప్య ల్ ో అయ ాక్ంత చుటూ ట్ ఉనన్ అయ ాక్ంత ప ాయ్వరణం ‐ కా

ా ారణం ా పర్ ాంతం ా ప ి థ్ త ి ులలో. ¤ మా ెన్టో ెత్ అ జ ి ిం ి, ఇ ి మాగన్టో ిప్యర్

, ాసత్ ర్ ేతత్లు మం

ి

ే ఒక ార్ంతంలో ఈ కొతత్ సంఘటన

కక్ ెలుప స ిహదుద్కు ెలుపల ఉం ి, ఇకక్డ ౌర ా

కలోల్లం ా ఉంటుం ి. గతంలో, పునఃసృ ట్ ి అకక్డ కూ ా సంభ ంచగల ా అ

ాలా

ాసత్ ర్ ేతత్లకు ె యదు,

ఎందుకంటే ఆ ార్ంతంలో ల్ ా ామ్ అతయ్ంత అసత్ వయ్సత్ ం ా ఉంటుం ి. MMS కను ొనన్ ి, కా మునుపటి ోయ్మ ౌక కంటే నన్ ి ా ఉనన్ పర్మాణాల ై ోర్ బ్ య ే గలదు మా ెన్టో ెప్ క్ ి మ ట్సలేల్

షన్ గు ిం : సన్ మ ియు భూ

సన్, ఇతర గర్ లు, మ య ి ు శవ్ంలో పర్ నుం ి మ ొకటి శకిత్ బ ి

ోటా మా ెన్టిక్ పునఃసం థ్ ాపన అ

ేయడం మ ియు

అయ ాక్ంత ే ర్ాలు ఎలా క ెక్ట్ అయాయ్

కక్ అయ ాక్ంత ే ర్ాలు ఏ ధం ా ి

ే పర్కియ ర్ లో ఒక ా

ఛ్నన్ం ేయడం, సన్ మ ియు భూ

ప ి ో ిసత్ ుం ి.

కక్

 ా ాపు ా సమనవ్య కకష్య్లో ల్ ా ామ్స్, ే ర్ాలు, మ ియు కణాలు ాలుగు సమరూప ఉపకరణాల చరయ్లు ేపటట్ డం జరుగుతుం ి. ఎందుకు పున ిన్ ామ్ణం అరథ్ ం?  పున ివ్

గం కల

క ియాకట్రల్ ప

రు ప ి

తం ేసత్ ుం ి

కక్ తు ి గవరన్ గ్ ా టె కమూయ్ కేషన్స్ ెటవ్రుక్, GPS ా

మ ియు భూ ోళ ా ావరణం

ేషన్,

మ ియు దుయ్త్ శకిత్ ర్డ ి ల్ ు వంటి ఆధు క ాంకే క వయ్వసథ్ లను పర్ ా తం ేసత్ ుం ి. ైన్స్ ోల్స్: MMS ార్ంతం స

టట్

కక్ నన్‐ థ్ ా

ర్

య

ిన సనన్ మ ియు ేగవంత ామ్ణం మ ియు గ

ైన క ిలే ఎలకార్ట్ న్ సత్ రణ

లతకు ెలల్ ిసత్ ుం ి. ఇ ి భూ

కి

పంలో కీలక పున ిన్ ామ్ణ ార్ం ాలు ెం ింటిలోనూ జరుగుతుం ి, ఇకక్డ అతయ్ంత శకిత్వంత

సంఘటనలు ఏరప్డ ా ప ి

దటి ా ి ా,

.

షన్

ైన

కక్ ార్ముఖయ్త: పర్కృ లో అయ ాక్ంత పున ిన్ ామ్ణా న్

ంచడం ావ్ ా, అంత ికష్ ా ావరణం

కక్ అం మ గవరన్ర్ అ

న కమూయ్ కేషన్స్ ెటవ్రుక్,

GPS ా

ష ే న్, మ ియు దుయ్త్ శకిత్ ర్డ ి ల్ ు వంటి ఆధు క ాంకే క వయ్వసథ్ లను పర్ ా తం ే ే శవ్ ాయ్పత్

పర్కయ ిర్

కక్ ముందసుత్ జాఞ్ ా కి MMS అం ిసత్ ుం ి. భ షయ్తు త్ లో అంత ికష్ ా ావరణాతమ్క

షనుల్

మ ియు అంత ికష్ ా ావరణ సూచనల అ వృ ిధ్ మ ియు అ వృ ధ్ క ి ి వ త్ ంి ే జాఞ్నం, పదధ్ తులు మ ియు ాంకే క ప ిజఞ్ ా ా న్ MMS సృ ట్ స ి త్ ుం ి. 6. NASA Mars Helicopter సందరభ్ం:  మా జ్ య ి ాన్ ఉప ితలం ై తదుప ి‐తరం ోవ ిన్ ఉంచ ా కి ేప్స్ ఏజె స్

కక్ 2020

ష ల్ ో ాగం ా

ఒక నన్ హె కాపట్ రున్ మారుస్క్ పం ేందుకు NASA పర్య న్సుత్ం ి, అటువంటి మానం మ ొక పర్పంచంలో ఉప

ించబడుతుం ి.

కక్ మార్స్ 2020 ోవర్

షన్: మార్స్ హె కాపట్ ర్, ఒక నన్, సవ్తంతర్ ోటా ాక్ర్ ట్ , ఏజె స్

ష ోత్ పర్యాణించవచుచ్, ఇ ి పర్సత్ ుతం 2020

లైలో ెడ్ ల్ ా ెటల్ ో ా ీ ా ా

ాయు ాహ ాల ామరథ్ ం మ ియు శకిత్ పర్ద ిశ్ం ేందుకు ఉ ద్ ే ం న ి.  హె కాపట్ ర్ కూ ా మార్స్ వదద్ ఆప ేషన్ కోసం అవసర

ైన అంత ిన్ ిమ్త ామ థ్ ా లను క

ి ఉం ి, ౌర ఘటాలు ా

ియం‐అయాన్

బాయ్ట ీలను ార్జ్ ేయ ా కి మ ియు చలల్ టి మా ట్న్ ి ాతుర్లు ావ్ ా ే ి ఉంచ ా కి ఒక ాపన యం ర్ాం ా న్ క 2020 ోవర్

ి ఉంటుం ి. హె కాపట్ ర్ మార్స్ వదద్ ల్ ై ముందు కా అకక్డ ొ ందుటకు ఉం ి. ఇ ి మార్స్ కక్ బొ డుడ్ ానుక్ జో ించబడుతుం ి. ాంకే క ప ిజఞ్ ానం ా, మార్స్ హె కాపట్ ర్ అ ిక

పర్మాదం, అ ిక బహుమ పర్ ా తం కాదు. అ ి ప

ార్జెకా ప ిగణించబడుతుం ి. ఇ ి ప

ేయక ో ే, మార్స్ 2020

షన్

ే ేత్ , హె కాపట్ రల్కు తకుక్వ పర్యాణిం ే ౌక్ట్స్ మ ియు ైమా క ాహ ాలు

వంటి వదద్

జ

ైన భ షయ్తు త్ ను క

ి ఉంటా

. మార్స్ 2020: ోల్ ి ాలో కేప్ కాన ాల్ ఎ

ర్ ో ర్స్ ట్ ష ే న్

ేప్స్ లాంచ్ కాం ెల్ క్స్ 41 నుం ి యు ైటెడ్ లాంచ్ అలయన్స్ (ULA) అటాల్స్ V ాకెటున్ మార్స్ 2020

ార్రం సుత్ం ి మ ియు ిబర్వ ి 2021 లో మార్స్ ేరుకోవచుచ్.  ోవర్ మార్స్

ద ా లాయ్ం ింగ్ ైట్

ాసత రణ్ యం, పు ాతన మా ట్య ి న్

కక్ ౌ ో క ప ి లనలను రవ్హిసత్ ుం ి, ప ాయ్వరణం తం

కక్

కక్

న్ల కోసం అ ేవ్షణ, భ షయ్తు త్ లో మానవ

అ ేవ్షకుల కోసం సహజ వనరులు మ ియు పర్మా ాలు అంచ ా ేయడం. ● ాసత్ ర్ ేతత్లు ాళళ్

ద మ ియు మటిట్

కక్ నమూ ాలను గు త్ ంి , ేక ిం ేందుకు, మూ ివునన్

ొటాట్లలో ాటి కటిట్ ే ి, భ షయ్త్ మార్స్ ాటి

ి

ష ల్ ో భూ

ెటిట్, ోవ ల్ ో ఉనన్ ాధ ాలను ఉప

కి

ి ి ావ ా కి భూ

కక్ ఉప ితలం ై

ి త్ ారు.

7. New sheep insemination technique సందరభ్ం: ెంటర్ల్

ీప్ అండ్ ఉల్ ీ ెర్చ్ ఇ

లా ా ోస్క్ప్‐సహకారం ొ ం ిన

టూయ్ట్ (CSWRI) లో ాసత్ ర్ త ే త్ లు, అ కనగర్, ొ ెర్లకు కొతత్ మా పదధ్ లో ముందుకు వ ాచ్రు.

లా ా ోస్క్ప్ టెకిన్క్ గు ిం : నన్

నన్ ఇ ావ్ ివ్ లా ార ో క్ ిక్ టెకిన్క్ ఒక

లాప ో ో క్ప్ గుం ా

నన్ కోత ావ్ ా ఉదరం లోకి ఒక దృఢ

ెళుతుం ి. పునరు ాప్దక చరయ్ కె

రయ్ంను గ ాభ్శయంలోకి నూతన ాంకే కత

ె ా

ైన

ైబర్‐ఆ ట్ క్ ి

ావ్ ా ఉం ి మ య ి ు సత్ ం ంప ే ిన

సుకోబడుతుం ి.

కక్ ార్ముఖయ్త:

 రయ్ంను గడడ్ కటట్ డం మ ియు ప మారగ్ మును ర ాణా

వుల వలె ఉం ే ో

ేయడంలో అసమరథ్త క

నంట్ ర ీ ాల

కక్ గటిట్ ా పునరు ాప్దక

ి ఉనన్ సమసయ్లను ఇ ి ప ిషక్ ిం ం ి. ఇ ి జా

అ వృ ిధ్ కారయ్కర్మాలలో ొపప్ స యం ా ఉంటుం ి.  కొతత్ టెకిన్క్ లాంబల్ పుటిట్నపుప్డు 60% వరకు మనుగడ ా ించటా కి స యం ఎలైట్ ెరమ్ ల్ ామ్ పదధ్

ఉప

ముఖయ్ం ఏ

ేగం ా గుణించడం కోసం అ ార ిం

ఒంట ి సఖ్ లనం నుం ి

క

ి ఉంటుం ి.

ా ాపు 40 మం ి

ేర్ ే ించవచుచ్.

టి?

ముందు మ య ి ు

ె

న్స్ కోసం: లా ా ో క్ప్ టెకిన్క్ మ ియు

8. Artificial intelligence (AI) సందరభ్ం:

ైన శకిత్

ా

ేసత్ ుం ి మ ియు

ార్ముఖయ్త.

ీత్ ల ర్ ు ఈ



ారత ేశం

కక్ ఆరంభ కృ ర్మ

ధ ే సుస్ (AI) మ ియు యంతర్ అ ాయ్స (ML) ప ాయ్వరణ వయ్వసథ్ ,

NITI Aayog మ ియు గూగుల్ ఇంటెంట్ ( ట్ ట ే ెమ్ంట్) పర్కటన ై సంతకం

ే ేందుకు ఉ ద్ ే ం న ి.

కారయ్కర్మం కింర్ ద, Google మ ియు NITI Aayog కిర్ం ి కారయ్కర్మాలు ప మ ింత పర్ ావవంత

ేసత్ ుం ి:

ైన ాలనను ా ించటా కి లకష్య్ం ా ఉనన్ ో ర్స్ AI ాధ ాలను

ెరవ ా కి

ా ి

సంబం ిత పర్భు ావ్ ికారులకు కష్ణ ఇవవ్ం ి. 

ారత ేశంలో AI / ML రంగంలో

ప ి ోధకులు, పం ితులు మ ియు యూ వ ిశ్టీ అ ాయ్పక బృందం

కక్ ర్ాంటు ల్ మ ియు ాక్ల ష్ప ి ల్ ను మం రు ె ీన్ లె ిన్ంగ్ ఫండ ాయ్రుథ్లకు మ ియు

య ే డం.

ెంటల్స్ ఆ ారం ా Google

కక్

ెవలపరల్ కు AI / ML సట్ ీ జామల్ను

ె న్ ి లె ిన్ంగ్ కార్ష్ కోర్స్ (MLCC) ఆ ారం ా రవ్హించడం.

 ఇం ియన్ AI / ML ార్రం ాలు ఒక కారయ్కర్మం లో Incubating ారు నమూ ాలు

ెరు ైన పరప

AI కోసం Google ావ్ ా సల

ారత ేశంలో వయ్వ ాయం, దయ్, ఆ ోగయ్ం, మ ియు బహిరంగ సమా ార స

దలైన

తులను ఉప

ా ి సంబం ిత

ాయ్ ార

ారు ా ఉంటుం ి.

ాటిలో పర్ ాన స ాళళ్ను ప ిషక్ ించ ా కి AI / ML ిం

ఒక

క ోన్ దృ ట్ ి

రవ్హించం ి.

ేపథయ్: AI వంటి స ిహదుద్ టెకాన్ల లలో ప ి ోధన మ ియు అ వృ ధ్ ి

రవ్హించ ా కి జా య కారయ్కర్మం

ఏ ాప్టుకు NITI Aayog అపప్ ించబ ిం ి. ఈ ఆ ే ా న్ ాటించడంలో, NITI Aayog AI ేటా అండ్ ఎన టిక్స్ ో రట్లత్ ో AI ై కృ ర్మ

ేధసుస్ (AI) అంటే ఏ

కక్ ైడ్ సత్ రణ మ ియు

ారత ేశం

కక్ జా య వూయ్

న్ అ వృ ధ్ ి

ధ ే సుస్ కంపూయ్టర్ వయ్వసథ్ ల నుం ి వ చ్ం ి ‐ లే ా ో ర్ ర్ామ్

‐ మానవ

ధ ే సుస్ అవసరమ ా ా న్

య ే డం

ేషనల్

ే త్ ో ం ి.

టి?

 కృ ర్మ

మనకు కొంత

గం కోసం

ేయ్ పనులు.

ేరుచ్కోబ ిన ి ‐ లే ా

ాలామం ి అనువరత్ ాలు మ య ి ు ా ట్

ావ్ ా లౌకిక ప

సులభతరం

ే ా

, కొను ోలు

సంబంధం ఉనన్ ఆం ో ళనలు:  వరల్డ్ బాయ్ంక్ ప ి ోధన పర్కారం ై ాలో ఆటో

ేరుచ్కో

ర్ ే ఇపప్టికే ేధసుస్ ఆ ారం ా

ేషన్ 69% ఉ ో య్ ాలను

భ ిసత్ ుం ి, ై ాలో ఇ ి 77% ా ఉం ి. ప ివరత్ నం ఒక ద ాబద్ ంలో జ ి ే అవకాశం ఉం ి, పుణులు పర్కారం.  కాబటిట్ , ఆటో

ేషన్ బా ా పర్ణా క య ే క ో ే మ ియు సంపూరణ్ ం ా సంబో ి ేత్ , అ ి తయా ీలో పతు త్ .

కొతత్ అవకా ాలు:  ఈ ో రణుల కారణం ా ఉ ో య్ ావకా ాలు ఏరప్ న ి పుప్డు, ైబర్, కౌల్డ్, ెదద్ ేటా, లె ిన్ంగ్ మ ియు AI వంటి రం ాలోల్ ా ీ సంఖయ్లో నూతన ఉ ో య్ ాలు సృ ట్ ంి చబడుతు ాన్

.

ె ీన్

 IT ఉ ో య్గులను పర్ ా తం ే ే నూతన ఉ ో య్గ ాతర్లు ెదద్ ేటా, కృ ర్మ టి), కౌల్డ్ కంపూయ్టింగ్ మ ియు ైబర్ వంటి ి టల్ ొ

ఇంట ెన్ట్ (ఐ

 ఇ ి పుణుల కోసం కె ీర్ ఇరుసు ఇవవ్ ా కి అంతరగ్ త క

 పుణుల క

ైనల్లో ఉంటా

కక్ సమయం సప్షట్ం ా ఉం ి. AI ై

ఎలకార్ట్ క్స్ అండ్ ఇనఫ్ ేమ్షన్ టెకాన్ల కేందర్ మం ర్తవ్ ాఖ కృ ర్మ సల

ేధసుస్, ింగ్స్

కక్

.

ానము: 2017 అకోట్బరులో

ేధసుస్ (AI)

ా ా న్ పర్భుతవ్ం

టీ ఏ ాప్టు ే ిం ి.

టీ ారత ే ా కి అతయ్ంత అనుకూల

ైన టెకాన్ల ల ై ఐటి మం ర్తవ్ ాఖ సల

ఇసుత్ం ి. పర్భుతవ్ం పర్ ానం ా AI ో ైబర్ ాడులను త గ్ ంి చడం. AI ై ఒక

ానం అవసరం:

 కృ ర్మ

ేధసుస్ మా ెక్ట్ 2020 లో 153

యన్ ాలరల్ ను ాకినటు ల్ అంచ ా ేయబ ిం ి మ ియు

2016 నుం ి 2022 వరకు 45.4 ాతం ా ష్క ి వృ ిధ్ ేటు ెరుగుతుంద అంచ ా ేయబ ిం ి. అ అ ేక సంసథ్ లు అవకాశం ఉనన్ందున, AI వనరులను త గ్ ంి చ ా కి ా

కక్ ఉ ో య్గ ఉతప్ త్ లో పర్ ాన స ాలు ా క ేధసుస్

కక్ భ షయ్తు త్ కోసం ిదధ్మౌ ోం ి న ప

ార్రం ం ం ి; UK లో, S & T లో హౌస్ ఆఫ్ కామన్స్ క ప ఉప

టీ ోబో టిక్స్ మ ియు కృ ర్మ

ే 2017 లో, ట్ ట్ ే కౌ స్ల్ ఆఫ్ ై ా తరు ా తరం కృ ర్మ

ార్రం ం ం ి. ఏడు ా

ిసత్ ుం ి మానవ

ై మ ింత ఆ ారప ి ఉంటుం ి. పర్పంచ ాయ్పత్ ం ా కూ ా, AI లో ెరుగుతునన్

ఆసకిత్ ఉం ి. 2016 లో, ైట్ హౌస్ కృ ర్మ చూ ిం ి, అ

ంటల్ వూయ్హం: AI ఇటీవల ారత ేశం

ించటా కి పర్ణా కను రూ ొ ం ిం ే ఒక ఏడు‐ ా

ంటల్ వూయ్

ేధసుస్ను

ేధసుస్ అ వృ ిధ్ పర్ణా కలో

కక్ వూయ్ తమ్క పధకా కి AI న్ పర్భు ావ్ న్ ిదధ్ం ే ిం ి.

 ఈ యుకిత్ వూయ్హరచన మానవ యంతర్ పరసప్ర చరయ్ల కొరకు అ వృ ధ్ ి పదద్ తులను క

ి ఉంటుం ి; AI

వయ్వసథ్ ల భదర్త మ ియు భదర్తకు భ ో ా; AI మ ియు R & D అవస ాలకు అనుగుణం ా సమరథ్ ప శకిత్ సృ ట్ ంి చడం, AI

ే,

కక్ ై క, చటట్ బదధ్

ైన

ైన మ ియు ాంఘిక ప ిణామాలను అవ ాహన

ేసుకోవడం మ ియు ప ిషక్ ించడం, పర్మాణాలు మ ియు బెం ామ్రక్ ావ్ ా AI ాంకే క ప ిజఞ్ ా ా న్ అంచ ా ేయడం మ ియు మూలాయ్ంకనం ేయడం. ముందుకు ే: AI కిల్షట్

ైన అంశం; అ న్ ెడు లే ా

అ న్ మం అ ి చూడం ి ా ారణ ఉంటుం ి.  కా అంతకుముందు సుదూర భ షయ్తు త్ లో మధయ్ తరగ , ఉ ాప్దక ఉ ో య్ ాలను సుకుంటునన్ ోబో టు ల్ మ ియు AIలు బహు ా ాలామం ి ఆలో ం ే ాటి కంటే పర్భు ావ్లు పర్సం ి త్ ారు. ముఖయ్ం ఏ

టి? ిర్

మ ియు ప ి ాక్ ాలను

స్ కోసం: సంతకాలు. ానం అవసరం.

ె

ల్ , సమసయ్లు, ఈ న్స్ కోసం: AI ‐ ార్ముఖయ్త, స ాళు

1. WHO global air pollution database సందరభ్ం: జె

ాలో ఇటీవలే డుదల ే ిన పర్పంచ ాయు కాలుషయ్ం ేటాబేస్ ఎవరు. 2016

సంవతస్రంలో PM 2.5 థ్ ా ప ి

ల పరం ా ా ి ా కాలుషయ్ం థ్ ా

ల కోసం 4,300 పర్పంచ నగ ాలను WHO

సుత్ం ి. PM2.5 సలేఫ్ట్, ైటర్ ట్ ే మ ియు నలల్ కారబ్న్ వంటి కాలుషయ్ కారకాలు, ఇ మానవ

ఆ ో ాయ్ కి ొపప్ పర్మా ా న్ క

ి ఉ ాన్

. ారత ేశం ఎందుకు భయప ి ఉం ా ?

 ేటాబేస్ పర్కారం, పర్పంచంలో 15 అతయ్ంత కలు ిత నగ ాలలో 14 ారత ేశం నుం ి మ ియు 14 నగ ాలు ారత ేశం నుం ి మాతర్ 173

ైకోర్ ర్ామ్స్

 అతయ్ ిక థ్ ా

ే. కానూప్ర్ అతయ్ంత కలు ిత నగరం ా ఉం ి, ఇ ి కూయ్ క్

దటి టరుక్

కక్ PM 2.5 ాఢత ో అగర్ థ్ ానంలో ఉం ి. లో PM2.5 కలు ి ాలను న

దు ే ిన ఇతర ార య నగ ాలు కానూప్ర్, ఫ ీ ాబాద్,

గయా, ాటాన్, ఆ ర్ా, ముజఫరూప్ర్, ర్నగర్, గు గ్ ావ్, జైపూర్, ాటియాలా మ ియు జోధూప్ర్, ఆ తరు ాత కు ైటల్ ో అ సుబా అల్‐ ేలం మ ియు కొ న్ నగ ాలు ై ా మ ియు మం ో యా.  జా య ాజ ా మాతర్

ాలగ్ వ థ్ ా ా కి ేరుకుం ి, అ ి WHO 2015 ేటాలో క

ే. పర్పంచ ాయ్పత్ ం ా ా కాలుషయ్ం నుం ి ముపుప్ థ్ ా

నుం ి

ిం ం ి, ఆరవ థ్ ా ా కి

: అతయ్ంత ఇటీవ

ేటాను 2016 ేటా

ి ే ిన ఒక అధయ్యనం పర్కారం, 10 మం ిలో 9 మం ి కాయ్నస్ర్ మ ియు హృదయ ాయ్ధుల

పర్మా ా కి ా ి  ా కాలుషయ్ం థ్ ా

ే పర్పంచ ాయ్పత్ ం ా ఉనన్ పర్మాదకర

ైన అ ిక థ్ ా

కాలు ాయ్లు ఎదు ొక్ంటారు.

లు తూరుప్ మధయ్ధ ా మ ియు ఆ ేన్యా ియాలో అతయ్ ికం ా ఉ ాన్

కొ న్ ార్ం ాలోల్, ా లో షప ా థ్ ాలు ఐదు ారుల్ WHO ావ్ ా ట్ ె ేయబ ిన ప ి

. ఇకక్డ,

తులు ా ఉ ాన్

.

ఈ షప ా ధ్ ాలు ేద మ ియు ాలా

పర్ ా తం ే ా

కారణం, ఇ ి తరచూ ార్ణాంతకం ా ఉంద

రూ ించబ ిం ి. అంతకుముందు సంవతస్రంలో గృహ మ ియు

బహిరంగ కాలుషయ్ం ా ాపు 7

. § ాయు కాలుషయ్ం ఒక డజను ాయ్ధులకు

యన్ మరణాలు సంభ ం ా

.

Ujjwala:  ఎల్ఎల్ కుటుంబాల నుం ి మహిళలకు ఎ ప్ క ెకష్నల్ ను అందజేయ ా కి పర్ ాన మం ర్ ి 'ఉజావ్లా' పథకా న్ WHO 

ే ిక పర్కారం, "పర్పంచంలో

ఉంటా

ాలా ార్ం ాలోల్ ప ిసర ాయు కాలుషయ్ం థ్ ా

, ే ాలు కూ ా కొంత ానుకూల పు ోగ

గత సంవతస్రం నవంబ ల్ ో, ి ల్ లో ఎమ జ్ ె స్

ే ిక పర్ ేయ్కం ా పర్ త్ ా ం ం ి.

షపూ ిత

చూ ిసత్ ు ాన్

ైన ో మ్గ్, ఇం ియన్

ికల్ ర్ ే ేయాల , ౌరులకు ఇంటోల్ ఉం ాల సల

లు ఇంకా పర్మాదకరం ా

." పర్భుతవ్ం ే ె ికల్ అ ో ి

ధ పర్య ాన్లు: ేషన్ ప ల్ క్ హెల్త్

ఇవవ్డం ో ాటు ాఠ ాలలను

మూ ి ే ిం ి. ొ గమంచు, పుణుల అ దుముమ్ మ ియు కుం ె ో కూ ిన కాలుప్ల

ార్యం పర్కారం, " ాహన కాలుషయ్ం, కక్

ర

ైన

 ఈ ఏ ా ి జనవ ిలో సు ీర్ం కోరుట్ కేందర్ పర్భు ావ్ న్ ేశ ాయ్పత్ ప ి

ం ాల , ి ల్ ‐ఎ స్ఆ ిక్ మాతర్

ేప ి

ామ్ణం మ ియు రహ ా ి

శర్మం." ార్ ప ికన ాయు కాలుషయ్ం సమసయ్ను

తం ేయకూడద కేందర్ం కో ిం ి. ాయ్ పూర్, ాటాన్,

అల బాద్ వంటి అ ేక నగ ాలు మ ింత కలు ిత

ైనవ

ె

ిం ి.

 ా కాలుషయ్ంను ఎదు ోక్వ ా కి, ఈ ఏ ా ి మా ిచ్లో పర్భుతవ్ం ి ల్ ‐ఎ స్ఆర్ కోసం "పర్ ేయ్కం ా" ఒక సమగర్ కా ాయ్చరణ పర్ణా కను (CAP) ఖ ారు ే ిం ి. ఈ పర్ణా కలో ాహ ాల ఉ గ్ ా ాలను త గ్ ంి చడం మ ియు

ామ్ణాల నుం ి దుముమ్ను యం ర్ంచడం వంటి పలు చరయ్లు ఉ ాన్

.

ముందుకు ే:  వరల్డ్ హెల్త్ ఆరగ్ ైజేషన్ ా ఆ ేన్యా ియా ార్ంతంలో సభుయ్ల‐ ే ాల ై సభుయ్లను ిలుపు

చ్ం ి, గృహ మ ియు ప ిసర ాయు కాలుషయ్ం

ప ిషక్ ిం ేందుకు, ార ల్ ో 34% లే ా 2.4 పర్పంచ ాయ్పత్ ం ా క సమరథ్ వంత ముఖయ్ం ఏ

ి పర్ ఏటా

కక్ డబుల్ ారంను వర్ం ా

యనుల్ గృహ మ ియు ప ిసర ాయు కాలుషయ్ం

యనల్ అకాల మరణాలు. అందువలల్ , ా కాలుషయ్ం అతయ్వసర మ ియు

ైన చరయ్ ో యంతర్ణలో ఉం ా స్న అవసరం ఉం ి. టి? ెర్

స్ కోసం: PM 2.5 మ ియు Ujjwala

జన గు ిం .

ె

న్స్ కోసం: ఎ

ర్

ెరుపులో ఉనన్పుప్డు మ సము ార్లలో గమ ం న సు న్త

ైన

ల్ మ ియు త గ్ ంి పు. కాలుషయ్ం‐ కారణాలు, ఆం ో ళనలు, స ాళు

2. Algae Noctiluca scintillans ఇ ిఏ

టి?

 ఇ ి ా ర్పూట ోల్ ో ెంట్ దృ ివ్షయం

ెనుక ఉనన్ ఆకుపచచ్ ఆలేగ్.

ఉతత్ ర అ ే యా సముదర్ంలో ా ెస్ లే ా పువువ్లలో ే ించబ ిం ి. ఈ అదుభ్త ఇ ి పర్ ేయ్క

న ై దృ ివ్షయం అ

సం ా ిం ం ి. ఎందుకు

ారత్ లలో?

ోటిలోకా ఆలేగ్ తరచు ా సంభ సుత్ంద

ైన ఆకుపచచ్ పువువ్లు తరచు ా ా ర్ సమయంలో న బో లో

ెన్స్ కారణం ా, ాటి

ెరుసూ త్ క

ి త్ ా

మారు ేరు 'సముదర్పు మరుపు'

,

 ఒక

ార య‐అ

ె ికా అధయ్యనం ఈ

ఇంధనం ా అ ే యా సముదర్ంలో

కర

ెదద్ ఎతు త్ న

న ై బ

ల

ెంట్ ఆలేగ్

కక్

ెరుగుదలకు

ేపల హతయ్లకు ా ి సుత్ం ి.

జాగర్తత్లు:  ఇ ి సముదర్ వ ా కి పర్మాదకరమ 

ా ి

నమమ్కం ఎందుకంటే ఇ ి అ

ెరుగుతునన్ సమృ ిధ్ అ ే ి ఆం ో ళన క

ెంద

ేపలను పర్ కూలం ా పర్ ా తం

ే త్ ా

మ్ యాను ఉతప్ త్

ేసత్ ుం ి.

ిం ే కారణం, ఎందుకంటే అ అలాంటి జలాలోల్ వృ ిధ్ .

3. Bhupathy’s shieldtail ఇ ిఏ

టి?

ఇ ిత

ళ ాడులో

ముఖయ్ త

ప చ్మ కనుమల నుం ి ఇటీవలే కను ొనన్

ీలట్ ెల్ ౖ ాము

కక్ కొతత్ జా .

ాసత్ ాలు: ళ ాడు కోయంబతూ త్ రు

పర్సత్ ుతం ఉబోర్ ట్స్ భూప  స ీసృ ాలు ారు కా

అ ే

ెలట్ ెలల్ ౖ ను అ

ేరు

అ ాకటిట్ కొండల అడవులలో మాతర్

ిం ే ఈ ాము

ీవ్ ాలలో మాతర్

ేక

ిం ే ాముల కుటుంబా కి

ెం ిన .

, ఎకుక్వ ా burrowing

ాన ాము‐ నడం, మ ియు ిలు త్ ారు, ఇ

ేక

ెటట్బ ిం ి, వ ికి హె ెప్టోల స్ట్ ఎస్.

ారత ేశం మ ియు ర్లంక

షపూ ిత ఉంటా

మ ియు

లాల్లో

ా ి

ోకలు

కక్

ా ాపు ా ముకక్లు ా క

ెదద్, చదు ైన

టాక్లు త ావ్త

ాటి

ించవు.

4. Namami Gange Programme సందరభ్ం:  ాయ్ం గ్ ర్ౌండ్ ఇనఫ్ ేమ్షన్ ి

సులభతరం

ిసట్ం ( ఐఎస్) ాంకే క ప ిజఞ్ ా ా న్ ఉప

ేయ ా కి ప ి

దధ్ గం ా కోసం

ష ే నల్

ించడం

ావ్ ా గం ా ీ

ె ేషన్

షన్ బో రుడ్ స ేవ్ ఆఫ్ ఇం ియాను

సుకువ చ్ం ి. ార్జెక్ట్

ావ్ ా, జా య / ాషట్ ర్ / థ్ ా క థ్ ా

లో పర్ణా క మ ియు అమలును బలో ేతం

ేయ ా కి

NMCG లకష్య్ం ో ఉం ి. DEM ాంకే కత:  ఈ ార్జెక్ట్ ేకరణను

ి టల్ ఎ

ేషన్

డల్ (DEM) టెకాన్ల

ధ్ ా ిసత్ ుం ి, ఇ ి న ీ ప ీ ాహక

ఉప

ిసత్ ుం ి, ఇ ి ఖ చ్త

రవ్హణ పర్ణా క కోసం ఒక ముఖయ్

ైన

ైన అంశం.

ేటా



ిఎమ్ఎం ాంకే క ప ిజఞ్ ానం ణ్త ే లు అందుబాటులో ఉనన్

 ఈ టెకాన్ల ామ 

ావ్ ా కిల్షట్

తత్ ం సథ్ లాకృ ేటాను

ైన

కక్ గు త్ ంి పును క ప్సుత్ం ి, అందువలల్

ల్ ే ించ ా కి, త ావ్ ా

రణ్ యం

ాన

సుకోవ ా న్ ో ర్ తస్హి త్ ారు.

ట్ ాప్టల్ ను సులభం ా గు త్ ంి చవచుచ్.

గం ా కారయ్కర్మం గు ిం :

ామ

గం ా కారయ్కర్మా న్ గం ా న ి

భర్ప ి ే ల ాయ్ న్ ా ించటా కి లకష్య్ం ా

ాటా ారుల, ముఖయ్ం ా ఉతత్ ాఖండ్, ఉతత్ రపర్ ేశ్, జారఖ్ండ్, బే ిన్ ా ట్ ార్ ల

కక్ ఎడ ెగ

 ఈ కారయ్కర్మా న్ పర్

పర్

ేయం ో సమరథ్ వంత

ెటట్ ుకుం ి. అ న్

ర్, ప చ్మ బెం ాల్ వంటి ఐదు పర్ ాన గంగ ైన చరయ్లు

ేపటాట్రు.

ా ిం ం ి: ివర్ స ేఫ్స్ కీల్ ంగ్, ీ ె ేజ్ టీట ర్ ెమ్ంట్ ఇ ా ర్సట్క ర్ చ్ర్, ివర్ ఫర్ంట్

ెవల ెమ్ంట్, బ

ైవ ిస్టీ, అ ార ట్ ష ే న్ అండ్ ప ల్ క్ అ ే ెన్స్.

అమలు:  ఈ కారయ్కర్మంలో ప ి ాషట్ ర్ కారయ్

ావ్హక

జా య థ్ ా లెవల్ క

దధ్ గం ా జా య సంసథ్ (ఎన్ఎం ి ), మ ియు

రవ్హణ గుంపులు (SPMG లు) అమలు

లో అమలు

టీ

ఫ్

ేయవల ిన కే

ే త్ ా

ా

ాషట్ ర్ పర్

.

ెట్ కారయ్ద ిశ్ అధయ్కష్తన ఉనన్త థ్ ా

ెకెర్ట ీ ఎస్. ి.ఎం. . ాషట్ ర్ థ్ ా

మ ియు

ధుల సంసథ్ లు,

ి) లాల్ థ్ ా

క

టాస్క్ ో ర్స్, ) ట్ ట్ ే టీ

లాల్

ే

ట్ ట్ ే ర్

అధయ్కష్తన.  కేందర్ మ య ి ు ాషట్ ర్ పర్భు ావ్ల

ధ మం ర్తవ్ / ఏజె స్ల మధయ్

ెరు న ై సమనవ్య యం ార్ం ాల ై

ఈ కారయ్కర్మం ో ర్ తస్హిసత్ ుం ి. ారత ేశం

కక్ స ేవ్ గు ిం :

 ఇ ి 1767 లో థ్ ా ించబ ిన కక్ ప ి ాల ా ధులు:

ేశం

ేశంలో పు ాతన ా ీత్ య ర్

యంతర్ణలో ప కక్

మ ియు సము త

ాగం. ఇ ి

కక్ స ేవ్

సుత్ం ి , ఇపుప్డు మన

ముఖయ్ం ఏ ిర్ 

ేశం

ొ

ైన్ అ వ్ే ిం

ైన మ ియు స

కృత

ా ి పూ త్ ి పర్మాణా న్

కక్ య ేర్ సుస్ మ ియు భదర్త మ య ి ు ాబో

ే త ాల కోసం.

టి?

స్ కోసం: ె

ే ా కి

ధ్ా ించటా కి పర్ ేయ్క బాధయ్త వహిసత్ ుం ి, ేగవంత

అ వృ ిధ్ కి ఆ ార పటాలను అం ిసత్ ుం ి మ ియు అ న్ వనరులను పు ోగ

ైన్స్ & టెకాన్ల

ేసత్ ుం ి.

ిర్ స్పల్ మాయ్ ింగ్ ఏజె స్, ారత ేశం ైన ి ా

ి ా ట్ె ంట్ ఆఫ్

ారత ేశం

న్స్ కోసం: GIS టెకాన్ల

కక్ స ేవ్, Namami గం ా కారయ్కర్మం. కక్ ార్ముఖయ్త, న ీ

5. National Water Informatics Centre (NWIC)

రవ్హణలో ఇంటర్‐ ట్ ట్ ే కోఆ డ్ ి ేషన్ అవసరం.

సందరభ్ం: జా య

టి సమా ార కేందర్ం (NWIC) ఇటీవలే

గం ా ె

ె ేషన్

టి వనరుల మం ర్తవ్ ాఖ, ివర్

ెవల ెమ్ంట్ మ ియు

ావ్ ా సృ ట్ ంి చబ ిం ి.

NWIC గు ిం : NWIC ేశ ాయ్పత్ జల వనరుల ివర్

ేటా

ెవల ెమ్ంట్ మ ియు గం ా ె

కక్ ి ో ట ీ ా ఉంటుం ి మ ియు

ె ేషనల్ కింద ఒక సబా డ్ ి ేట్ కా ాయ్లయం ా ప

టి వనరుల ై మ ియు అనుబం ిత అం ాల ై న క ిం న NWIC అం ించ ా కి NWIC అనుకుంటోం ి; ా ైన

ేటా

ేసత్ ుం ి.

కక్ ' ిం ిల్ ం ో ' మూలా న్

రవ్హణ మ ియు

ాటా ారులకు లువ జో ంి న ఉతప్తు త్ లు మ ియు టి కేందర్ం, జలసంబంధ

టి వనరుల మం ర్తవ్ ాఖ,

ిథ్ ర

న ై అ వృ ిధ్ కి అ న్

ేవలను అం ిసత్ ుం ి.

వర్తలకు అతయ్వసర పర్ సప్ందన ో ఇతర కేందర్ మ ియు ాషట్ ర్ సంసథ్ లకు

ాంకే క మదద్ తు అం ించ ా కి కేందర్ం ా జా యం ా మ ియు అంత జ్ా యం ా పర్ముఖ ప ి ోధన సంసథ్ ల ో కూ ా ఈ కేందర్ం సహక ించుకుంటుం ి.  ఈ కేందర్ం జా

ంట్

ెకర్ట ీ లెవల్ ఆ ీసర్

ేతృతవ్ంలో ఉంటుం ి.

ేపథయ్:  జల వనరుల

రవ్హణ అ ే ి

ైపుణయ్ం మ ియు

ాలా కిల్షట్

ా ితక ర్ మ ియు

ైన మ య ి ు దురభ్ర

ైన ప , ఇ ి మ ట్ ి ి ిల్ న ీ

ాసత్ క శవ్స య సమా ారం మ ియు సమా ారం

ొ

ైనల్

ద

ఆ ారప ి ఉంటుం ి. ఈ కోసం, సమగర్ సమగర్ ొ

ై ల్ ో సత్ ృత

టి వనరుల

రవ్హణ కోసం అంద ికీ అవ ాహన మ ియు పర్

ైన " ాటర్ ి ో ర్స్ ఇనఫ్ ేమ్షన్

రవ్హించ ా కి మ ియు న క ించ ా కి ఇ ి ా య ీత్ ర్ అంచ ా, పరయ్ ేకష్ణ, ాటర్ ి ో ర్స్ ముఖయ్ం ఏ ిర్ మ్స్ &

ిసట్ం" (WRIS) టట్

కర్మబదధ్ ం ా అ వృ ిధ్

య ే ం కోసం ప ల్ క్ య ే ా కి,

దటి అవసరం ఉం ి.

డ ంగ్ మ ియు

ె ిషన్ స ో ర్ట్

ిసట్ం (DSS) మ ియు ఇంటి ేర్టెడ్

ే ేజెమ్ంట్ కు కూ ా అవసరం. టి? ె

న్స్ కోసం: WRIS మ ియు

ా

మ ియు ప ి ాక్ ాల అవసరం.

6. First organised census for Indus dolphins

ార్ముఖయ్త, టి ప ిరకష్ణ ‐ స ాళు ల్ , సమసయ్లు

సందరభ్ం: పర్పంచంలో పర్భుతవ్ం ింధు

అరు ైన ీర ాలోల్ ఒకటి ‐ ఇండస్ ా ి జ ా ా ై

ా ఫ్నల్ ప ిరకష్ణలో ‐ WWF‐India ో ాటు పంజాబ్

దటి వయ్వ ీథ్ కృత జ ా ా గణనను

రవ్హి త్ ో ం ి.

ా ఫ్న్స్ గు ిం :

బాయ్ట్స్ వంటి పర్ ధవ్

ావ్ ా కమూయ్ కేట్

ేసత్ ునన్ ఒక గు ిడ్ జా , ఇండస్

ా ఫ్ను ల్ ఏడు మం

టిలో

ఒకటి ా ఫ్ను ల్ పర్పంచ ాయ్పత్ ం ా ఉ ాన్ 

ారు

.

ారత ేశంలో మ ియు ాకి థ్ ా ల్ ో మాతర్

ేక

ి త్ ారు. పంజాబోల్ , ారు పంజాబోల్

యాస్ న ల ి ో తలావ్ ా మ ియు హ క ి ే బా ేజ్ మధయ్ 185 కిలో

టరల్ దూరంలో మాతర్

ారత ేశంలో ేప ి

త

ై

ఉ ాన్రు. ింధూ న ిలో 1,500 కిలో ాయ్ం ిటికా

ైనర్

టరల్

కక్ అతయ్ంత అ వృ ిధ్

 బె ి ిం న జాతుల ఎరుపు జా ింధు న ి ముఖయ్ం ఏ

ీత్ రణ్ ం ో 1,800 మం ి ౌరులు ఉండ ా, ింధ్

ా ఫ్న్, ల్ ాటా

త్ ా

ెందుతునన్ జ ా ా ాకి త్ ాన్ అంతటా కను ొనబ ిం ి.

ాలో ఇ ి IUCN ేత జా

ా

ేయబ ిం ి. ఐయు ిఎన్ అనుమా సూ త్

ా ఫ్నల్ జ ా ా ప ిమాణం 1944 నుం ి 50% కంటే ఎకుక్వ త గ్ ంి ి. టి?

ిర్మాల్స్ కోసం:

ింధు

ా ఫ్న్స్.

7. Brown peach aphid

ఇ ిఏ

టి? ఇ ి సమ

ారత ేశం

ోషణ్ పండు ెటల్ను ా ి ే ే ఒక పురుగు. ఎందుకు ారత్ లలో? ఇ ి కా మ్ర్ లోయలో

కక్ పండు ి ెన్లో

టట్

దటి ా ి ికారుడ్ ేయబ ిం ి.

బౌర్న్ ీచ్ అ ిడ్ గు ిం : 

కక్ల

ా ాలకు ఆ

కక్ల

ద అ ిడ్స్ ం ి,

ా న్ ర ాణా ే త్ ా

కక్ల కణజాలం

ద ా ి ే త్ ా

, ఇ అ న్ ే ేవ్రు

. ోధుమ ీచు పురుగు Pterochloroides persicae మధయ్ధ ా

కక్ల

ార్ం ాలోల్ ీచు మ ియు బాదం ెటల్ ు ఒక కూ ర్ ర పంజాబ్ నుం ి 1970 లలో

ైన ెగులు. ారత శ ే ంలో, హిమచల్ పర్ ేశ్ మ ియు

దటి ా ి ా అ ిడ్ ికారుడ్ ేయబ ిం ి. ఏ ిర్ల్,

టట్

అకోట్బర్ ెలలోల్ నన్ ి (సుమారు ా 3

.

ే, ె ట్ ెంబరు మ ియు

ొ డవు) అ ిడ్స్ బా ా వృ ిధ్ ెం ిం ి.

జాగర్తత్లు: అహీద్ ాయ్ ిత్ థ్ ా క ఆ థ్ క ి వయ్వసథ్ ను పర్ ా తం ేసత్ ుం ి, ఇ ి ఒక ెదద్ ఆ ారప ి ఉంటుం ి. కా ముటట్ ి యం ర్ంచబడక ో ే,

ేరకు పండు ెటల్

కర అ ిడ్ ేగం ా ాయ్ ిత్

ద

ెందుతుం ి.

8. World Migratory Bird Day (May 12) 2018 పర్పంచ వలస బర్డ్

ే 2018 ఈ సంవతస్రం

పర్పంచ వలస బర్డ్

ే 2018

పర్పంచ వలస బర్డ్

ే గు ిం :

వలస ప వలస బర్డ్

ే 12 న జరుపుకుంటోం ి.

ీమ్: "యు ైటింగ్ మా

ా

ెస్ ఫర్ బర్డ్ కనజ్ ేవ్షన్".

లు మ ియు ాటి ఆ ా ాల ప ిరకష్ణకు అవస ాలను పర్ ే జరుపుకుంటారు. 2018 పర్పంచ బాలల

ం ం ేలా పర్ సంవతస్రం పర్పంచ

ి ోతస్వం సందరభ్ం ా గు త్ ంి చద ిన 60

300 కంటే ఎకుక్వ సంఘటనలు ప ి పండుగలు, దయ్ కారయ్కర్మాలు,

ే ాలోల్

ియా కారయ్కర్మాలు, ప

ల

పరయ్టన పరయ్టనలు, పర్దరశ్నలు, తర్ పర్దరశ్నలు మ ియు అంత జ్ా య సవ్ ావం ప ిరకష్ణ కోసం ధులను

ేక ించటా కి ఒక పర్

జన క ే ీ ఉంటా

.

జాగర్తత్లు:  అ న్ వలస ప

లోల్ నల ై ాతం మం ి తమ సంఖయ్ను ీణిం

పర్పంచ లుపత్ త ో బె ి ింపు.

చూసుత్ ాన్రు, ఎ

ి మం ిలో

ాస నషట్ ం మ ియు అ ో కరణం, వర్ం ా ఉంచు ారు ా ట ైబ్ను ల్

మ ియు దుయ్త్ లైనల్ ు, లకడలే

ెంపకం మ ియు అకర్మ చంపడం మ ియు ప

లను

సుకోవడం

వంటి పర్ ాన బె ి ింపులు. వలస జాతుల ప ిరకష్ణ:  వలస ప

లను సంర ించ ా కి పర్య ాన్లు పర్పంచ ాయ్పత్ ం ా మ ియు ార్ం యం ా

కక్ వలసల జాతుల ప ిరకష్ణ (CMS, బాన్ క ెవ్నష్ న్ అ యూర ియన్ వలస పర్పంచ వలస బర్డ్

టి

ైల్డ్ యా మల్స్

జాతులు

ిలు త్ ారు) మ ియు ఆ ిర్కన్‐

ాటర్స్ (AEWA) . ెండు UN ప ాయ్వరణ

ేను ార్రం ం ా

వలసల జాతుల క ెవ్నష్ న్ గు ిం 

కూ ా

ావ్హక ఒపప్ం ాలు 2006 నుం ి

.

(CMS):

కక్ వలసల ప ిరకష్ణ

ా ి ప ి ిలో ఉ ాన్

ైల్డ్ యా మల్స్

. వలస ప

కక్ క ెవ్నష్ న్ ఆన్ టెర్ ట్ య ి ర్ ల్, జాయ్క్ట్ అండ్ ఏ యన్ వలస ల ై CMS మ ియు

ా

సంబం ిత ఒపప్ం ాలు

పర్భు ావ్లు మ ియు ఇతర మ ింత అ వృ ిధ్

ాటా ారులను సమనవ్యం

ేయటా కి, పర్పంచంలో

ో ర్ తస్హిం ే సమనవ్య

ేయటా కి మ ియు ప ిరకష్ణ

అ న్ ల్ ై ేస్ సహకారం అం ిం ే

ా ాల నుం ి పర్

ా ాలను

ే ాల మధయ్ సహకా ా న్

జనం ొ ందటా కి. ఐకయ్ ాజయ్స

ప ాయ్వరణ కారయ్కర్మం

(UNEP) కింద ఇ ి ఉం ి. ఆ ిర్కన్‐యు ే ియన్ వలస ఆ ిర్కన్‐యు ే ియా వలస ో

ే వలస

ప

లు

టి

ాటరబ్ర్డ్ ఒపప్ందం (AEWA) గు ిం : ాటరల్ (AEWA) ప ిరకష్ణ ఒపప్ందం, ఆ ిర్కన్‐యు ే ియా ల్ ై ేకు వలస

టి వనరుల సంరకష్ణకు అంకిత

ా ష్క ి చకార్ కి క సం కొంత

ముఖయ్ం ఏ ిర్

టి

ైన ఒక పర్భు ావ్ల ఒపప్ందం. ఈ ఒపప్ందం 254 జాతుల

ాగం భూమధయ్ ేఖ

ద ఆ ారప ి ఉంటుం ి.

టి?

ల్స్ మ య ి ు

ె

న్స్ కోసం: WMBD, CMS మ ియు AEWA

9. South Asia Wildlife Enforcement Network (SAWEN)

సందరభ్ం:  SAWEN ఇటీవల

ారత ేశం లో

టట్

దటి సమా ేశం. ఏడు

జరయాయ్రు మ ియు సభుయ్లు ఒక కా ాయ్చరణ పర్ణా కను క వనయ్ ార్ణుల

కష్ మ య ి ు సంసథ్ కోసం ఒక

ంచడం ో స

ి ఉ ాన్ర

ామ్ణా న్ ప ి

ఆరు పర్

అం ీక ిం ారు

ార్ంతంలో వనయ్ ార్ణుల ఉతప్తు త్ లకు లు ైన మా గ్ ాలు ఉ ాన్

ాదనల సందరభ్ం ా, పర్సత్ ుత చటాట్ల

ంచడం జ ి ిం ి.

 ద ిణ ఆ య ి ా ార్ంతం అకర్మ ర ాణా మ ియు వనయ్ ార్ణుల



ధులు ఈ సమా ే ా కి

ే ాలకు ో ాటా కి ార్ం య శ ీరంను బలపరుసుత్ం ి.

వనయ్ ార్ణి అకర్మ ర ాణా మా గ్ ా న్ ప ి స

ే ాల పర్

ే ాలకు

వ ై దయ్ం మ ియు

ాలా దురబ్ల

ెదద్ మా ెక్టు ల్ మ ియు టార్ ిక్

.

వ ై దయ్ం సమరథ్ వంతం ా ప ిర ించ ా కి ఈ ార్ంతంలో వనయ్ ార్ణుల సంరకష్ణను స

ఏకీకృతం ఎలా

ేయడంలో సహకారం

ారత శ ే ం స యం

 ఇతర

ైన ి, ఈ

ే ాల ో ాటు

ాలా ముఖయ్

క ిం ,

ైన ి ా ప ిగణించబడుతుం ి.

ేసత్ ుం ి?

ారత ేశం ో ాటు ా, జంతువులను, వృ ాలను కా ాడటా కి చటాట్లు మ ియు

ా ాలలో "సమనవ్యం మ ియు ార్మాణీకరణ" ను

సుకు ావ ా కి

ొరవ

సుకుంటూ,

అకర్మ

ాయ్ ారం మ ియు సంబం ిత

వ ై

ాయ్ కి సంబం ిం న బె ి ింపులు.

 ఇ ి వనయ్ ార్ణుల

ే ా న్ ఎదు ోక్వటా కి సం థ్ ాగత సప్ందనలను బలో ేతం

మ ియు సమా ార

ాగ ావ్మయ్ం, కష్ణ మ ియు ామరథ్

పంచుకోవడం మ ియు ఔటీచ్ ర్ మ ియు సభయ్ కా ాయ్చరణ పర్ణా కలను

ామ్ణా కి, ాంకే క మదద్ తు, అనుభ ాలను

ే ాలు వనయ్ ార్ణుల

ద ి ధ్ ం మ ియు అమలు

ేసత్ ుం ి, ఇ ి ప ి ోధన

ే ాలను అడుడ్కోవడంలో తమ జా య

ేయ ా కి ో ర్ తస్హిసత్ ుం ి.

ేపథయ్:  వనయ్ ార్ణుల

ే ాలు ద ిణా ియాలో మ ియు పర్పంచ

మనుగడలో అ

ెదద్ బె ి ింపులలో ఒకటి ా అవత ిం ా

 బహుళ‐

యన్

ాలరల్ ో కూ ిన ఈ వయ్వ ీథ్ కృత

మూలం, ర ాణా మ ియు గమయ్ అమలు ఫ తం ా వృ ిధ్

ంె దు ా

ే ాలలో బలహీన

ాయ్పత్ ం ా అ ేక వనయ్ ార్ణుల

వ ా కి

.

ే ాలు అతయ్ంత టార్న్స్‐జా యం ా మ ియు ైన చటట్ పర

ైన

ేర్మ్ మ ియు / లే ా లకస్ల్స్

.

వనయ్ ార్ణుల

ే ాలను అణి

ేయడం, సమనవ్యం ో కూ ిన బహుళ‐సంసథ్ మ ియు బహుళ‐ ేశ

పర్య ాన్లు

బదధ్ త మ ియు పు ోగ

ఉనన్త థ్ ా

కి

ిమాండ్

ే త్ ా

.

10. Ivory is ‘government property’:  సు ీర్ం కోర్ట్, ైల్డ్ లైఫ్ ఉం ి. 1972 లో

ా డ్ న్ ె v కోమ ిఖల్ ఎ యాస్ కేసులో, ఏనుగుల దంతం పర్భుతవ్ం

ైలైఫ్ ( ొ ర్ టెకష్న్) ఆక్ట్ లో ఏనుగు దం ాలు పర్భుతవ్ ఆ ిత్ ై సప్షట్

కక్ ఆ ిత్ ా

ైన " ికల్ ేషన్" ఉంద

సు ీర్ం కోర్ట్ గు త్ ంి ం ి. 

ైలైఫ్ ొ ర్ టెకష్న్ యాక్ట్ 1972 లో

ెకష్న్ 39 (1) ( ి) పర్కారం

దంతము మ ియు అటువంటి ఐవ ీ నుం ి తయా ైన ఉతత్ రువ్ ై ఏ ై ా

ారత ేశంలోకి

ిగుమ

ాయ్సం, ఈ చటట్ ం లే ా ఏ ై ా

ేసుకునన్ ఒక

యమం లే ా

ేరం కటుట్బ ి ఉం ి, ఆ ిత్ ా ప ిగణింపబడ ారు

ాషట్ ర్ పర్భుతవ్ం, మ ియు అటువంటి జంతువు జా య ారుక్లో ఎకక్డ

ెంటర్ల్ పర్భుతవ్ం పర్కటిం న ఒక అభయారణయ్ం లే ా

ేటాడబడుతుం ి, అటువంటి జంతువు లే ా ఏ ై ా జంతు

uncured టోర్ ీ లే ా మాంసం నుం ి

సుకునన్ మాంసం కేందర్ పర్భుతవ్ం

11. Green Skill Development Programme (GSPD)

కక్ ఆ ిత్ .

ాయ్సం, టోర్ ీ,

సందరభ్ం: 2021

ాటికి ఐదు లకష్ల ఉ ో య్గ అవకా ాలను సృ ట్ ంి ేందుకు,

ఎ వ్ ఐస్ ీర్ న్ 

ెస్ ఎకన

క్ పథకం కింద

ఎ ిప్ ి‐

బైల్ అ ిల్ కేషనున్ ార్రం ం ం ి.

ైపుణయ్ అ వృ ిధ్ కారయ్కర్మం (GSDP): ేశంలో యువతకు

అ వృ ిధ్ కి ఒక

ైపుణయ్ం కోసం ఎ వ్ ఎస్ పథకం కింద GSDP ఇటీవల

ొరవ. ఇ ి

ప ై ుణయ్ం

ొరవ

SAWEN గు ిం : SAWEN ఒక ార్ం య

ట ె వ్ర్క్ ద ిణ ఆ ియా‐అఘిక్ త్ ాన్, బం ల్ ా ేశ్, భూటాన్, ారత ేశం, మా ద్ వులు,

ే ాల్, ాకి త్ ాన్ మ ియు ర్లంక లో ఎ  ఈ ార్ంతంలో చటట్ రుదధ్ పర్య న్ంచడం సంసథ్ ా ప ఉప

ైన

ి

ావ్ ా వనయ్ ార్ణుల

ే ాల ో ో ాడ ా కి ఇ ి ఒక బల

ేసత్ ుం ి. ENVIS హబు ల్ / RP ల సత్ ృత

ైన

ా ాలను

ైన ార్ం య పర్భు ేవ్తర

ెటవ్ర్క్ మ ియు అనుభ ా న్

ించుకు , ారత ేశ యువతను ఉ ో య్ ిత మ ియు / లే ా సవ్యం ఉ ా ి ా అ వృ ిధ్

అట

ార్ంతం

క ప్ంచ ా కి ీర్న్

 ఆకుపచచ్

ేంజ్

ిన ాంకే క

ట్ ీ ర్ (MoEF & CC) ప ాయ్వరణం మ ియు

ైపుణయ్ం ఉనన్ కా మ్ి కులకు, ిథ్ ర

ైపుణయ్ అ వృ ిధ్ కారయ్కర్మాలను

(INDCs), స ట్ న ై బుల్ ిక్ల్స్ ఏ

ేట్

ావ్ ా.

 ాంకే క ప ిజఞ్ ానం క

ారు

ిథ్ ర

ెవల ెమ్ంట్ ోల్స్ (SDG లు) మ ియు

ేషనల్ బ

బదధ్ త ణ్ ాయక రచనల

ైవ ిశ్టీ టా గ్ ట్ ె స్ (NBT) .

టి? ైపుణాయ్లు ప ాయ్వరణ మారుప్లకు, ప ాయ్వరణ ైన మ ియు వనరు‐సమరథ్ వంత

మ ియు మదద్ తు ొ ంద ా కి అవసర ఆ ంగనం

ైన అ వృ ిధ్ కి

ప ే టట్ డం, ఇ ి ఉ ేద్ ం న జా య

సంబం ిం న పర్కిర్యలు, ేవలు మ ియు ఉతప్తు త్ లను 

.

ాణిజాయ్ న్ ఎదు ొక్ ేందుకు ా ారణ ల ాయ్లను మ ియు

ేయ ా కి ఎ వ్ ా ెమ్ంట్, ా ెస్ట్ అండ్ కెల్ ౖ

ీర్న్

ే ాలు ఉ ాన్

ే త్ ారు.

యమాలకు మ ియు అవస ాలకు

ీవ్క ించ ా కి అవసర

ైన సమాజంలో

ైన

ంచ ా కి, అ వృ ిధ్

ైపుణాయ్లు. ేయ ా కి

ైన సమా ా ా న్, ామ ధ్ ా లను, లువలను మ య ి ు

ైఖ ి

 పర్పంచంలో

అతయ్ ిక జ ా ా క

ిన ేశం

ారత ేశం, ఇ ి అతయ్ ిక ార్

కజ ా ా ో

అందజేయబడు ోం ి. ఎందుకు ీర్న్

ైపుణాయ్లు?

ఈజ ా ా ి అ ిక క

ెండున్ సం ా ించ ా కి

ార్ప్‐అవుట్ ేటల్ ు, ేద వృ త్ పర

ించగలవు.

ారత ేశంలో

న ై

ారత ేశం పర్

జనం

ైపుణాయ్లు, ఈ

ి

ేకూరుసుత్నన్పప్టిక,ీ ాఠ ాల నుం ి

ెండున్ త గ్ ంి చడంలో ఆటంకం

ప ాయ్వరణ / ా ెస్ట్ ే ార్లలో

ధ థ్ ా

లోల్ ప ై ుణయ్ం క

ిన, ిమాండ్‐

సరఫ ా ాయ్ప్, అ జాఞ్ మ య ి ు ఆచరణాతమ్క ెండు.  శకిత్ మ ియు ఉ గ్ ా ాల నుం ి మారుప్ను వయ్వసథ్ ప ి

భర్త మ ియు పచచ్

ాంఘిక ఈకివ్టీ

ెరుగుపరచ్ ా కి ీర్న్

ఉతప్ త్ మ ియు

ెరుగుపరుసూ త్ ప ాయ్వరణ

ైపుణాయ్లు ము ికి

రవ్హణ

దలైన

ముఖయ్ం ఏ

కితస్,

ోషణ్ థ్ ి

ా ాలకు. మానవ ఆ ోగయ్ం మ య ి ు

ిదధ్ం

ిథ్

ేసత్ ుం ి.

థ్ ాపక నగ ాలు, ఆకుపచచ్

ామ్ణం, ఘన వయ్ ధ్ాల

ాటిలో అవసరం.

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: ీర్న్ ె

టి

ైన ి ‐ ఇంటె స్వ్ ఆ ధ్ క ి

ాణయ్తను కా ాడటా కి లే ా పునరుదధ్ ించ ా కి

ో హదప ే ప చ్క ఉ ో య్ ాల కోసం ఇ ి పర్జలను ఈ

ే ా

ేక్ ంగ్ కీలక

ైపుణాయ్ల అ వృ ిధ్ కారయ్కర్మం మ ియు ENVIS.

న్స్ కోసం: ార్ముఖయ్త మ ియు ఆకుపచచ్

ైపుణాయ్లు అవసరం

1. Narcotics Control Bureauసందరభ్ం: ా ోక్టిక్స్ కంటోర్ల్ బూయ్ ో (ఎ స్ ), ఇం ియా అండ్ ో స్ అండ్

ా ోక్టిక్స్ బూయ్ ో ( ిఎ బ్), ా ోక్టిక్స్ డర్గ్స్

ైకోటోర్ ిక్ సబా న్స్ మ ియు సంబం ిత షయాలోల్ ర్లంక మధయ్ ఇటీవల జ ి ిన

ైవ్ ా ిక

సమా ేశం ఇటీవల నూయ్ ి ల్ లో జ ి ిం ి.  NCB, ారత ేశం మ ియు PNB, ర్లంక ఈ ార్ంతంలో స ాలు ఔషధ ప ి ిథ్ సమా ార మా ిప్ ,ి యంతర్ణ బటావ్ ా కారయ్కలా ాలు మ ియు కష్ణలో స కక్ ఉప

గకర

ైన ార్ం ాలను గు త్ ంి ా

గు త్ ంి ా

మ ియు

భ షయ్తు త్ లో సహకారం

.

NCB గు ిం : ా ోక్టిక్స్ కంటోర్ల్ బూయ్ ో అ ే ి అ ెక్స్ కోఆ డ్ ి ేటింగ్ ఏజె స్. 1985 నవంబర్ 14 నుం ి అమలులోకి వ చ్న

ా ోక్టిక్ డర్గ్స్ అండ్

మ ియు ధులను క ప్ం ం ి.

ైకోటోర్ ిక్ సబా న్స్ యాక్ట్, ెంటర్ల్ గవరన్

రవ్హించడం కోసం

ెంటర్ల్ అ ా ిటీ

ెంట్ చటట్ ంలో

అ ికా ాలు

ఏరప్రుచుకు ేందుకు ఒక ఎకెస్ ర్స్ సదు ాయం



ెంటర్ల్ పర్భుతవ్ పరయ్ ేకష్ణ మ ియు

యంతర్ణలో ఉనన్ బూయ్ ో, కేందర్ పర్భు ావ్ల

మ ియు పనులను ౌర ంచడం కోసం చరయ్లు

కక్ అ ికా ాలు

సుకోవడం:

ధ కా ాయ్లయాలు, ాషట్ ర్ పర్భు ావ్లు, ఎన్. ి. ి.ఎస్. చటట్ ం, కసట్ మ్స్ చటట్ ం, డర్గ్స్ మ ియు కాసమ్టిక్స్ చటట్ ం మ ియు NDPS చటట్ ం, 1985

కక్ అమలు

బంధనలకు సంబం ిం

అమలులో ఉనన్ ఏ ఇతర

చటట్ ం.  పర్సత్ ుతమునన్ అమలులో ఉనన్ ర ాణాకు వయ్

ధ అంత జ్ా య సమా ే ాలు మ ియు ో ర్ టోకాల్ లలో అకర్మ

ేకం ా ఎదురు ా ి చరయ్లకు సంబం ిం

ారత ేశం ఆ

బాధయ్తలను అమలు పరచడం లే ా భ షయ్తు త్ లో

ించడం లే ా అం ీక ించడం.

ఈ మందులు మ ియు ప ా ధ్ాలలో అకర్మ టార్ ిక్ ారవ్ ర్క చరయ్లను అం ించ ా కి

ే

ారణ మ య ి ు అణ

త ే కోసం సమనవ్య మ య ి ు

ే ాలలో సంబం ిత అ ికారులకు మ ియు సంబం ిత

అంత జ్ా య సంసథ్ లకు స యం. ✓

ై ా ిటీస్, ి ార్ట్

దు ివ్

ెంట్స్ అండ్ ఆరగ్ ైజేషను ల్

గం ో సంబం ిం

ముఖయ్ం ఏ

సుకునన్ చరయ్ల సమనవ్యం మతు త్ ప ా థ్ాల

సంబం ిం న షయాల షయంలో.

టి?

ిర్ మ్స్ కోసం: NCB.  ె

న్స్ కోసం: మాదకదర్వయ్ అకర్మ ర ాణా ముపుప్ ‐ స ాళు ల్ , ప ి ాక్ ాలు మ ియు అంత జ్ ా య

సహకారం అవసరం. 2. Border Roads Organisation (BRO) సందరభ్ం: బో రడ్ ర్ ోడ్స్ ఆరగ్ ైజేషన్ (BRO), సంవతస్ ాల ల్ ో ియస్

ేవను

ే 07, 2018 న ా

ై ింగ్ ే

జరుపుకుంటోం ి. ఇ ి 58

ేశంలో జరుపుకుంటోం ి.

ేపథయ్:  1960 లో ార్రంభ

ైనపప్టి నుం

రచనలు ార్ ే క సమగర్త మ ియు అ వృ ిధ్

అలా ే

BRO గు ిం :

ారత శ ే ం

ఈ సంసథ్ 02 నుం ి 19 ార్జెకట్ుల వరకు ేశం

కక్ అతయ్ంత అ ాధయ్

కక్ ొ రుగును

ధ్ా ి త్ ా

.

ె ి ిం ి. అమలు

ైన ార్ం ాల

ే ిన

కక్ ామా క‐ఆ ధ్ క ి

 2015 నుం ి రకష్ణ మం ర్తవ్ ాఖ అ ాధయ్

యంతర్ణలో ప

ేయడం, ేశ స ిహదుద్ ార్ం ాలలో కషట్ ం మ ియు

ైన పర్ ే ాలకు అనుసం ా ా న్ అం ించ ా కి BRO

ామ్ణం రహ ా ి

ామ్ణంలో

మగన్

ై

ఉం ి.  అదనపు

ై క ఉ ో య్ ాలోల్ ఇం ియన్ ఆ ీమ్

ఇంజ ర్స్, ఆ ీమ్ స ీవ్స్ కార్ప్ , మ ియు ద ాల ే ఇ ి ప

కక్ కార్ప్ ఆఫ్ ఇంజ ర్స్, ఎలకిట్ర్కల్ అండ్

లట ీ ో స్ మ య ి ు

ింగ్ స ీవ్స్ మ ియు

ిబబ్ం ి బో రడ్ ర్ ోడ్స్

కక్ మాతృ కారయ్కరత్ ా ఉ ాన్రు.

పర్సత్ ుతం, ఈ సంసథ్ ఇర ై ఒకక్ ా ట్ ార్ లలో కారయ్కలా ాలు కోబార్

సుకునన్ అ ికారుల

ేయబడుతుం ి.

జనరల్ ిజర్వ్ ఇంజ ర్ ో ర్స్ (GREF) నుం ి ఇంజ ఆరగ్ ైజేషన్

ైనయ్ం ిబబ్ం ి నుం ి

ెకా కల్

ీవులు), మ ియు ొ రుగు

ే ాలు ఆ ఘ్

రవ్హి త్ ో ం ి, ఒక UT (అండమాన్ మ ియు

త్ ాన్, భూటాన్, మయ ామ్ర్ మ ియు ర్లంక వంటి

ే ాలు. ▪ BRO 32.885 కిలో బోర్

టరల్ రహ ా ి మ ియు

ేశంలో 12,200

టరల్ ాశవ్త వం ెనలను

రవ్హిసత్ ుం ి.

కక్ ార్ముఖయ్త:

భదర్ ా

రవ్హణ మ ియు స ిహదుద్ ార్ం ాల అ వృ ధ్ ల ి ో బో రడ్ ర్ ోడ్స్ ఆరగ్ ైజేషన్

ో ిం ం ి.

ారత ేశంలో

ాలా ముఖయ్

ార్త్ ఈసట్ ర్న్ ా ట్ ార్ ల అ వృ ిధ్ లో అ ిక ాగం BRO ావ్ ా

ప కి కారణమవుతుం ి. మా

ేశం

కక్ అతయ్ంత అ ాధయ్

ైన ాతర్

ే ిన క కరంలే

ైన నూక్స్ మ ియు మూలలోల్ ామా క

ఆ ధ్క ి అ వృ ధ్ ,ి BRO ేపటిట్న మౌ క సదు ాయాల ఫ తం. 

ారత ేశంలో

మ ియు

ా

ప

త్ ా ల్ ో

ెలారం‐జరంజ్ హై ే

ారుకి ా న్ మ య ి ు ో ఖ్ోర్ ఎ

మరమమ్తులు

ేయబ డ్ ా

ర్

ేపటిట్ం ి, అందువలన

ైన కృ ి ామ్ణం

ే ిం ి. అతయ్ంత

ేన్హపూరవ్క

ైపుణయ్ం క

ిన బోర్

ేపటాట్రు మ ియు జయవంతం ా పూ త్ ి

ైటల్ ు కూ ా పునరుదధ్ ించబ డ్ ా

మ ియు బోర్

.

 సహజ పతు త్ ల సంద ాభ్లోల్ సు ా

ే ాలలో BRO ప

ౌతయ్ సంబం ాలను కొన ా ంి చటా కి ప ీత

ిబబ్ం ి 2008 లో ఆ ఘ్ ే ారు.

కాకుం ా, అ ేక

ార య

ై ాయ్ కి దగగ్ ి సంబంధం క

ి ఉం ి. ఇ ి త

ళ ాడులో 2004

, 2010 లడఖ్ వరద వరదలు మ ియు 2014 జమూమ్ మ ియు కా మ్ర్ వరదలోల్ కూ ా

ేపటిట్న

పున ిన్ ామ్ణ పనులకు బాధయ్త వహిసత్ ుం ి ఇటీవ సంసక్రణలు: బో రడ్ ర్ ోడ్స్ ఆరగ్ ైజేషన్ (BRO) ఉతత్ ర స ిహదుద్ల వదద్ 73 ఆ

దం "ఇం ో ‐ ై ా

స ిహదుద్ రహ ారులను"

ెరు ైన ఆ ధ్ క ి అ ికారుల ో అ ికారం

ిమ్ త్ ో ం ి, 2017 లో, రకష్ణ మం ర్తవ్ ాఖ

క ప్ం ం ి. ల్ :  సంసక్రణలో పర్య ాన్లు ఉనన్పప్టికీ, BRO BRO ఉనన్ సంసథ్ ా ఉం ి, బోర్ కేడర్ అ ికారుల స ాళు మధయ్, మ ియు ైనయ్ం అ ికారుల ిపూయ్టేషనల్ మధయ్ ఘరష్ణ. బోర్ కేడర్ అ ిక సంఖయ్లో ఎ జ్ క ి ూయ్టివ్ మ ియు కమాండ్ థ్ ా ాలను ై క ద ా కి ె త్ ాడు. ముఖయ్ం ఏ

టి? ిర్ మ్స్ కోసం: BRO.

న్స్ కోసం: స ిహదుద్ రహ ారుల ార్ముఖయ్త మ ియు BRO ె

లో సంసక్రణలు అవసరం. 1. 15th Pravasi Bharatiya Divasసందరభ్ం: జనవ ి 15 వ

ే ీన

ారణా ి ప తర్ నగరంలో 15 వ పర్ ా ి

పర్ ేశ్ పర్భు ావ్ కి సహక ంి న 

ే వయ్వ

ాల మం ర్తవ్ ాఖ

ీమ్: "ఇం ియన్ డయా ో ప్ర ాతర్లో ఒక కొర్తత్

పర్ ా ి

ార య

 పర్ ాస

ార య

ారత

ి ాస్

ేత

రవ్హి త్ ారు. ఇ ి ఉతత్ ర

రవ్హించబడుతుం ి.

ామ్ణా న్

ిమ్ంచడం".

ివయ్ల గు ిం :

ార య

ి ాస్ ( ి. . ి) పర్ సంవతస్రం జనవ ి 9 న

ారత ేశ అ వృ ిధ్ లో

ే

ార య

వ గ్ ా కి సహకారం ఇవవ్ ా కి జరుపుకుంటారు. ఈ ో

1915 లో మ

ో ాటంలో

ామ్ ాం ీ ద ిణా ిర్కా నుం

ాయకతవ్ం వహిం

ార యుల

ారత ే ా కి

ి ి వ ాచ్రు, ారత ేశ ావ్తంతర్

ాలను మా ాచ్రు.

 ఈ సమా ే ాలు పరసప్రం లాభ ాయక కారయ్కలా ాలకు

ారత ేశంలో

వ గ్ ాల ో క

.

ి

 పర్పంచంలో ఉప

ే

ార య వ గ్ ా కి ధ ార్ం ాలోల్

గకరం ా ఉంటా

క ప్ త్ ా

ే ికను అం ి త్ ా

వ ిసత్ ునన్

మ ియు

ే

ార య వ గ్ ాలలో

ధ అనుభ ాలను

ార య మ ియు

ార య

ెటవ్ ిక్ం ల్ ో ఈ సమా ే ాలు

ాలా

ా ి అనుభ ాలను పంచుకు ేందుకు లు

.

2. Exercise Vijay Prahar సందరభ్ం: ాజ థ్ ా ల్ ో రూ ాలు

సూరత్ ఘరుక్ స

మ జన్

ాయ్యామం VIJAY PRAHAR

ద ాలు అణ లకష్య్ం:

పంలో

ేత ార్ం ాలలో

ొచుచ్కు ో

ీల్డ్

ై ింగ్ ేంజె ోల్

రవ్హిసత్ ు ాన్

.

ౌత్ ా ాచ్తయ్ కమాండ్

ెల ో ల

కక్

ాయ్యామం తపప్ స ి ా

ే యుకిత్లో ఒక అణు ొడుగు కింద నడుసుత్ం ి.



ాయ్యామం లకష్య్ం ా వందలకొల ి మా ాలు, ేల టాయ్ంకులు మ ియు

గూఢ ార

ఘా, ఘా, ఘా మ య ి ు సమయం లా

మ ియు భూ

ఆప ేషన్

ావ్ ా

ిరం ి ద ాలు, జ సమయ

ట్ క ి ల్ మదద్ తు ో ఉనన్ అ ిక టెం ో ఉమమ్ ి

రవ్హించబడుతునన్ బె ి ింపుల

త్ ార

ైన

ాయు

ెప్కట్ర్ంను

రూ ొ ం ించ ా కి ఉ ద్ ే ంచబ ిం ి. మదద్ తు 3. Committee formed to commemorate Mahatma Gandhi’s 150th birth anniversary సందరభ్ం: మ

ామ్ ాం ీ

కక్ 150 వ జయం

సంవతస్రకాల ఉతస్ ాలను సమనవ్ క

టీ

ా ష్క ి ోతస్వం సందరభ్ం ా, 2019 అకోట్బరు 2 నుం ి

ం ేందుకు ఒక పర్భుతవ్ క

టీ ఏరప్ ిం ి.

ా ాలు, కారయ్కర్మాలు,

సంసమ్రణకు సంబం ిం న కారయ్కలా ాలు మ ియు ఎపప్టికపుప్డు కూ ా పరయ్ ే ి త్ ా

రణ్ యాల అమలును

.

ముఖయ్

ాసత్ ాలు:

ఈక

టీ 125 మం ి సభుయ్లను క

ాషట్ ప ర్

సుకునన్

(కు ీచ్ ా), ైస్

ి ఉం ి,

ిలో

ారత ేశం నుం ి 116 మం ి సభుయ్లు ఉ ాన్రు,

ెర్ ి ెంట్, పర్ ా , కేందర్ మంతుర్లు, మా

ీ యర్ ఎం ీలు మ ియు ా ట్ీ

ాయకుల నుం ి ాజకీయ

పర్ ాన మంతుర్లు, ముఖయ్మంతుర్లు,

ాయకులు .

 అ ి పర్ముఖ ాం ీయులను, ామా క ఆలోచ ాపరులు మ య ి ు కారయ్కరత్ లు మ ియు ార య సమాజం మ ియు ార్ం య ఈక

టీలో

ొ

ై ధయ్ం

కక్ కార్స్‐ ెకష్నల్ ను సూ సుత్ం ి.

మ్ ి మం ి అంత జ్ా య సభుయ్ల ో ాటు ఐకయ్ ాజయ్ స

కో ీ అనన్న్, బాన్ కీ మూన్, ోబెల్ గర్హీతలు ద ిణా ిర్కాకు అ

ె ికా

ైస్

మా

ెం న ి ఆ ిచ్ షప్

కారయ్ద ిశ్ జనరల్ ‐

ెసమ్ండ్ టుటు, మా

ెర్ ి ెంట్ అల్ ో ేలు ఉ ాన్రు.

4. Institute of Chartered Accountants of India (ICAI) సందరభ్ం:  కేందర్ మం ర్వరగ్ ం ౌత్ ఆ ిర్కన్ ఇ

ారత ేశ

ారట్ర్డ్ అకౌంటెంట్స్ ఇ

టూయ్ట్ (ICAI) మ ియు

టూయ్ట్ (SAICA) మధయ్ మూయ్చువల్ ిక ిన్షన్ అ ిర్

ారట్ర్డ్ అకౌంటెంట్స్

ెంటున్ ఆ

కక్

ిం ం ి.

ICAI గు ిం : ICAI ారత ేశంలో

ారట్ర్డ్ అకౌంటె స్

ారట్ర్డ్ అకౌంటెంట్స్ యాక్ట్, 1949 5. APStar‐6C

కక్ వృ త్

ావ్ ా ఏ ాప్టు

యం ర్ంచ ా కి

య ే బ ిన చటట్ బదద్

ారత ేశ ారల్

ైన సంసథ్ .

ంె టు చటట్ ం, ి

సందరభ్ం: ై ా లాంగ్ మార్చ్ 3B / G2 ' ాంగ్ జెంగ్ ‐3 / ఉపగర్

2' పర్

గ ాహనం ో APStar‐6C సమా ార

న్ ార్రం ం ం ి. ముఖయ్ ాసత్ ాలు: APSTAR‐6C CASC DFH‐4 ే ిక ై ి, కు, మ ియు కా

బాయ్ండల్ లో 45 టార్ ాస్ ండరల్ ో అమరచ్బ ి ఉం ి, 15 సంవతస్ ాల రూపకలప్న ే ిన ఒక ేవ ో ఇ ి ఉం ి. 2018 లో ాటిలైట్ కకష్య్ APSPAR‐6 ఉపగర్

న్ భ త్ ీ ేసత్ ుం ి, VSAT,

ెలుయ్లార్ బాయ్కెహ్ల్ అ ిల్ కేషనల్ కోసం ఆ ియా ప ి ిక్ ార్ంతంలో

ి

పం ిణీ, DTH మ ియు

గ ారులకు అ ిక శకిత్ టార్ ాస్ ండర్

ేవలను అం ిసత్ ుం ి.  DFH‐4 (DongFangHong‐4) ల్ ాటాఫ్రమ్ ఒక నూతన తరం నుం ి ెదద్ టె కమూయ్ కేషన్స్ ఉపగర్హ ే ిక ా ఉం ి, ఇ ి అవుట్ పుట్ పవర్ మ ియు కమూయ్ కేషన్ ామరథ్ ఉపగర్హ ే ికల ో అ ిక ామ థ్ ా జా

ంగ్ కు వయ్

ేకం ా బల

 DFH‐4 ల్ ాటాఫ్రమ్

న్ క

ి ఉంటుం ి. DFH‐4 ఉపగర్హంలో కూ ా రుదధ్ భంగం మ ియు

ైన ామ ధ్ ా లు ఉంటా

.

కక్ అనువరత్ ాలు అ ిక ామరథ్ పర్ ార సమా ార ఉపగర్ లకు ప ి

మ ియు టార్కింగ్ మ ియు ేటా ిలే ఉపగర్ లు, ార్ం య ాటి కోసం ఉప

ాయ్ంకింగల్ లో అంత జ్ ా య ామరధ్

బైల్ కమూయ్ కేషన్ ఉపగర్ లు

తం కాలేదు దలైన

ించవచుచ్.

6. GravityRAT ఇ ిఏ

టి?

 ాకి థ్ ా 

య్కరుల్ రూ ొ ం ిం న మాలేవ్ర్ ఇ ి.

దట RAT ను

ారత కంపూయ్టర్ ఎమ జ్ ె స్ ె ాప్న్స్ టీమ్, CERT‐In, 2017 లో

ధ కంపూయ్టరల్ లో

గు త్ ంి ం ి.  ఇ ి కంపూయ్టరులను మ ియు ఇతర

ేర్ ే ించ ా కి మ ియు

గ ారుల

ే ాలలో కమాండ్ మ య ి ు కంటోర్ల్ కేం ాలకు

కక్ సమా ా ా న్

ొ ం ి ంచ ా కి

ొ ం ి ంచబ ిన సమా ా ా న్ ిలే

ేయ ా కి రూ ొ ం ించబ ిం ి. 

ా ామ థ్ ా

ఎందుకు

ేరులో 'RAT' అ ే ి ి న్ క

ి ఉండటం మ ియు టేస్ ర్

ా

ట్

ానంలో

యం ర్ంచగల

ేయ ా కి కషట్ మవుతుం ి.

ారత్ లలో?

 ఇ ి ఇటీవల మ ింత 

ట్ యాకెస్స్ టోర్జన్, అంటే ి

ెరుగుప ిం ి మ ియు వయ్

ెవలపరుల్ ో ర్ ర్ాముక్

ేక మాలేవ్ర్ ఎగ ేత ామ థ్ ా ల ో అమరచ్బ ిం ి.

ాజా న కరణ ర్ా టీ ట్ ై ఫంకష్ ల్ ో

ాగం

ఒక అధు ాతన

ె ిస్ ట్ ంె ట్

ెందుతుం ి మ ియు

ెర్ (APT), ఇ ి ఒక ా ి వయ్వసథ్ ను ట్

ొరబాటు ల్

ేసత్ ుం ి, శశ్బద్ ం ా అ వృ ిధ్

ీరక ఘ్ ా క నషట్ ం ేసత్ ుం ి.

7. Operation Insaniyatసందరభ్ం: బం ల్ ా ేశ్ లోకి మయ ామ్ర్ ా ి ో తునన్ తరు ాత కోసం ఆప ేషన్ Insaniyat లో బం ల్ ా ే

ేశంలో ప ా ేవ్తర ోహింగయయ్ ము ిల్ ంలు స యం

క్ ెండవ స యక స

ేమ్ళనం పం ిం ి.

8. In news‐ Mount Merapi ఇ ిఏ

టి? ఇ ి ెంటర్ల్ జా ా మ ియు

గయ్కా త్ ా ోర్ నుస్స్, ఇం ో ే ియా మధ్య స ిహదుద్లో

చురుకైన ట్ ార్ టో ోలాక్ ో. ఇ ి ఇం ో ే ియాలో అతయ్ంత చురుకైన అ ిన్పరవ్తం మ ియు ఇ ి 1548 నుం ే కర్మం తపప్కుం ా

ో ఫ్టనం ెందుతుం ి

9. In news‐ What is the ‘Castle doctrine’ in Law? § కోట కోట లే ా సంపర్ ాయంలో

ాస చటట్ ం

ొరబాటు ారు

బలా న్ ఉప

ిలవబడుతుం ి, ఇ ి ా ారణ

ి ద్ ాంతంను సూ సుత్ం ి, ఇ ి తన వయ్కిత్గత ఆ ిత్ ై

వయ్కిత్ తన చరయ్లకు చటట్ పర 

కక్ రకష్ణ ా కూ ా

ైన ోగ

ై తన ఇంటి

ా ి ే ే వయ్కిత్ ై ఆతమ్రకష్ణలో ప

ోధక హకుక్ .

కా ాడుకు ే ఒక వయ్కిత్ తనను

ాను కా ాడుకోవటా కి

ర

ైన

ించుకోవచుచ్ మ ియు ఇంకా చటట్ ం కింద తన చరయ్ల కోసం బహిషక్ ించబడ ాడు. కోట

ి ధ్ ాం ా న్ అమలు ే ే పర్

ా ి తన చరయ్ను త ిన ా ాయ్లు క

ఎదు ొక్ంటునన్ పర్ ేయ్క ముపుప్కు త ిన మ ియు సహేతుక ఉప

ాయ్య

ించ ా న్ కూ ా వ ిం ాడు.

ివుం ా మ ియు అత

ైన పర్ సప్ందన ా

ర

ైన బలా న్

ే ే