Material Balance

1

ความเทาเทยมกนของตวหมากรก Gary Kasparov แปลโดย ศล ในการประเมนความเทาเท!ยมก"นของก&าล"งอยางถ(ก ต*องบนกระดานหมากร-ก ส/งแรก เราต*องตระหน"ก ถ0งคาของต"วหมากแตละต"วเปร!ยบเท!ยบก"น คงเป1น ต"วพเศษท!/หาคามได* ม"นไมสามารถน&าไปแลก เปล!/ยนก"บใครและภ"ยค-กคามใดตอความปลอดภ"ย ของม"นจะต*องถ(กก&าจ"ด มฉะน"8นเกมจะจบลงอยาง ไมท"นต"8งต"ว ต"วหมากร-กท!/ทรงพล"งส(งส-ดค9อคว!น ซ0/งโดยเฉล!/ยแข;งแกรงกวาเร9อด*วยคาเทาก"บบชอบ หน0/งต"วบวกก"บเบ!8ยอ!กหน0/งต"วคร0ง/ สวนเร9อแข;งแกรง กวาบชอบหร9อม*าอย(เทาก"บเบ!8ยหน0/งต"วคร0ง/ และ ส-ดท*าย บชอบก"บม*าม!คาเทาก"นเทาก"บเบ!ย 8 สามต"ว นอกจากคาประจ&าต"วหมากแล*วย"งม!คาท!/ แท*จรงซ0ง/ เปล!/ยนแปรไปในแตละชวงเวลาของเกม ความคดท!/ม!ช"8นเชงและส&าค"ญน!8สะท*อนความส&าค"ญ ของต"วหมากร-กแตละต"วโดยด(จากภาระของม"น ณ เวลาใด ๆ (ท!/เวลาของการเดนใด ๆ) ตอโอกาสของ ม"นท!เ/ ป1นผลจากสถานการณAหน0/ง ๆ บนกระดาน หมากร-ก และตอแผนของเกม การประเมนความ แข;งแกรงท!/แท*จรงของต"วหมากอยางถ(กต*องในการ เดนแตละคร"ง8 เป1นต"วก&าหนดขอบเขตท!/ย/งใหญของ ศ"กยภาพด*านหมากร-กของผ(*เลน ความเข*าใจเก!/ยวก"บข*อได*เปร!ยบด*านต"ว หมากในหมากร-กเป1นความแตกตางก"นของก&าล"ง เม9/อฝCายใดฝCายหน0/งได*เปร!ยบด*านต"วหมาก ฝCายน"8น ยอมพยายามท!/จะเพ/มความได*เปร!ยบเพ9/อท&าลาย การตอต*านของค(ตอส(* หร9อร"กษาความได*เปร!ยบน!8 โดยแลกต"วหมากให*มากท!/สด - เทาท!/จะเป1นไปได* และเพ9/อเข*าส(ชวงจบเกม แตบอยคร"8งท!/ค(ตอส(*ยอม ส(ญเส!ยต"วหมากอยางจงใจ ต"วอยางเชนผมชอบ โจมต!ต&าแหนงของคงและไมร"งเก!ยจท!จ / ะส"งเวยต"ว หมากแลกก"บเบ!8ยท!/ก&าบ"งคงเพ9/อท&าลายปDอมของ ฝCายตรงข*าม ด"งน"8นเกมท!/ผมเลนก"บแกรนดA มาสเตอรAชาวฮ"งการ! Lajos Portisch ท!/ผานมา หล"ง จากเดน 16 ท! ต&าแหนงแสดงด"งร(ป

!""""""""# $*+t+*Tl+% $OvW*VoOo% $*O*+o+*+% $M*+*+*+*% $*+pP*+*+% $P*+b+n+*% $*B*+qPpP% $+*+r+rK*% /(((((((()

ลองจนตนาการวาถ*าหากไมม!เบ!ย 8 d4 อย( บนกระดาน บชอบขาวท"ง8 ค(ม!ทศช!8ไปย"งเบ!8ยด&าค(ท!/ ปกปDองคงซ0/งไมม!ต"วอ9/นอ!กท!ป / กปDองม"น ท"8งหมดน!8 เร!ยกร*องให*โจมต!แบบสายฟDาฟาด เปDาหมายเผยให* เห;นหนทาง เพ9/อปลดเปล9อ 8 งคงจากผ(*พท"กษAดาน ส-ดท*าย ในกรณ!น!8หมายถ0งการส(ญเส!ยเบ!8ยขาวหน0/ง ต"วและบชอบขาวท!/นาย&าเกรงอ!กสองต"ว ข"น 8 แรกต*องป(ทางส&าหร"บบชอบ b2

17 d5! 18 cd

ed vxd5

ข"น 8 ตอมาก&าจ"ดจ&านวนเบ!8ยท!/พท"กษAคงด&า

19 bxh7+ 20 rxd5

lxh7

ตอไปเม9/อคงกล"บไปหาผ(*ค-*มก"นหล"งเบ!8ยของ ม"น บชอบขาวท!/เหล9อต*องสละช!พเพ9/อสลายปDอม ปราการส-ดท*ายของคงด&า

20 ... 21 bxg7

lg8 lxg7

2

!""""""""# $*+t+*T*+% $O*W*VoL*% $*O*+*+*+% $M*+r+*+*% $*+*+*+*+% $P*+*+n+*% $*+*+qPpP% $+*+*+rK*% /(((((((()

พาย-หม-นผสานพล"งก"นท&าให*คงด&าโดด เด!/ยว คว!นขาววางทาเป1นเพชฌฆาตท!/นาเกรงขาม

22 ne5! 23 qg4+ 24 qf5 25 nd7+

td8 lf8 f6 txd7

25 ... lf7 ท&าให*ชนะท"นท!โดย 26 qh7+ le6 27 re1+! lxd5 28 qe4+ ld6 29 qe6 จน

26 rxd7 27 qh7

wc5 tc7

!""""""""# $*+*+*L*+% $O*TrV*+q% $*O*+*O*+% $M*W*+*+*% $*+*+*+*+% $P*+*+*+*% $*+*+*PpP% $+*+*+rK*% /(((((((()

ม!ความเทาเท!ยมก"นของต"วหมากโดย ประมาณในต&าแหนงภาพข*างบน เร9อก"บเบ!8ยขาว

เท!ยบเทาบชอบก"บม*า แตอยางไรก;ตาม ต"วหมาก ของส!ด&าอย(ในต&าแหนงท!/ไมด! โดยเฉพาะคง ใน ขณะท!/ต"วหมากส!ขาวซ0/งม!อ&านาจมากสองต"ว กระจายก"นอย(ในแถวท!/เจ;ด และสงครามก;ใกล*ถ0งจ-ด ย-ต ท-กอยางข0น 8 อย(ก"บขาววาเดนเร9อต"วใดต"วหน0/ง ไปย"ง g3 ได*เร;วแคไหน อยางไรก;ตาม ตาเดน ส-ดท*ายของด&าม!ก"บด"กซอนเอาไว*ส&าหร"บผ(เ* ลนท!/ ใจร*อน

28 qh8+ ถ*าขาวเลน 28 rd3 ท"นท!ท"นใด เขาจะเจอ ก"บหายนะหล"งการเส!ยสละคร"ง8 ใหญของคว!น 28 ... wxf2+! 29 kxf2 vc5+ แล*ว txh7 และย/ง หายนะข0น 8 ไปอ!กหากเดน 29 rxf2? tc1+ 30 rf1 vc5+ 31 kh1 txf1 จน

28 ... 29 rd3 30 rfd1

lf7 mc4

ไมเส!ยหายหากจะม!กองหน-น

30 ... 31 qh7+

me5 le6

ด&าจะเดน 31 ... lf8 ไมได*เพราะการเส!ย สละคร"ง8 ใหมของ 32 rd8+! vxd8 33 rxd8 จน คงจ&าเป1นต*องเดนไปย"งศ(นยAกลางของกระดาน และใน 99 สวนจาก 100 น"/นพอ ๆ ก"บความพนาศ

32 qg8+ 33 g4+ 34 rd4+ 35 qb3+ ฝ+ายด-ายอมแพ0

lf5 lf4 lf3

เป1นท!/ยอมร"บก"นวาน"กเลนหมากร-กควรร(จ * "ก และเคารพหล"กการพ98นฐานของหมากร-กรวมถ0ง ตารางเปร!ยบเท!ยบคาต"วหมาก แตแนนอนวาม"น ยอมม!ข*อยกเว*นส&าหร"บกฎเกณฑAอย(มากมาย น"/น ท&าให*หมากร-กเป1นเกมท!/นาหลงใหล บอยคร"8งท!/ พวกม"นน&าไปส(ส/งท!เ/ ราเร!ยกก"นวาสถานการณAและ

3 สมด-ลท!/ไมเป1นมาตรฐาน ท!/ซ0/งหนทางท!/ถ(กต*องถ(ก ค*นพบโดยการหย"/งร(*และประสบการณA ในฐานะสวน หน0/งของประสบการณAด"งกลาว ผมจะน&าฉากจาก เกมท!ผ / มเคยศ0กษาท!/เลนในปf 1958 ระหวาง Mikhail Tal ก"บ Oscar Panno

!""""""""# $t+vW*Tl+% $+*+*V*Oo% $o+*+*+*+% $MoO*N*+*% $*+mP*O*+% $+b+q+*+p% $pP*B*Pp+% $Rn+*R*K*% /(((((((()

โดยท!/ย"งพ"ฒนาต"วหมากไมสมบ(รณAท"8งค(เรง ส(การปะทะก"นอยางด-เด9อดในสถานการณAทค !/ วาม เทาเท!ยมก"นของแรงของต"วหมากส(ญเส!ยความ ส&าค"ญลงท"นท!ท"นใด ส/งท!/ส&าค"ญอยางย/งค9อจะ ประเมนศ"กยภาพและประสทธภาพของต"วหมากให* ถ(กต*องได*อยางไร

18 ... 19 nc6!

mxb3

ขาวต"ง8 เปDาจะพฆาตคว!นด*วยการเดนตาน!8 แตหมากท!/ใช*ลงท-นน"8นย/งใหญเกนไป

19 ... 20 nxd8 21 qf3 22 rxe7 23 bxf4

mxa1 vf5! taxd8 vxb1 txd4

ต&าแหนงเปล!/ยนจนจ&าไมได*หล"งจากเดนห*า ท! ม*าสองต"วก"บเร9อหน0/งล&าม!คาไมน*อยไปกวาคว!น ในขณะท!/บชอบขาวไมสามารถหาท!ล / งท!เ/ หมาะ สมในเกมได* เห;นช"ดเจนวา ผลล"พธAของการส(ร* บ คราวน!8ข08นอย(ก"บความพร8วของคว!นขาว

!""""""""# $*+*+*Tl+% $+*+*R*Oo% $o+*+*+*+% $+oO*+*+*% $*+mT*B*+% $+*+*+q+p% $pP*+*Pp+% $Mv+*+*K*% /(((((((() 24 qg4! 25 qe6+ 26 qf5 27 b3

vg6 vf7 mc2 vg6

Tal กล"วการต!โต*ของด&ามากเกนไปหล"งจาก 27 ... td1+ 28 kh2 md2 ด&าเดนอยางม"/นคง ซ0/งบ!บบ"งค"บขาวเพ9/อท&าให*เกมให*ย-งยากข08นไปอ!ก

28 rxg7+ 29 bh6+ 30 qxf8 31 bc

lxg7 lxh6 lg5 bc

!""""""""# $*+*+*Q*+% $+*+*+*+o% $o+*+*+v+% $+*O*+*L*% $*+oT*+*+% $+*+*+*+p% $p+m+*Pp+% $+*+*+*K*% /(((((((()

ต&าแหนงเปล!/ยนผ"นร-นแรงอ!กคร"8ง ขาวเหล9อ

4 คว!นก"บเบ!ย 8 อ!กหลายต"วเป1นแนวปDองก"น

32 g3 33 h4+ 34 kh2

ve4 lg4 vf5!

Panno ต"ดสนใจท8งต"วหมาก (35 f3+ lxf3 36 qxf5+ le3) เพ9/อน&าคงของเขาส(ฝqrง คว!น น"/นเป1นเหต-ผลวาท&าไมขาวซ98อโอกาสท!/จะเก;บ คงให*อย(ฝqrงขวาภายใต*เง98อมม9อของเบ!8ยขาว

35 qf6 36 qe5 37 qg7+ 38 qc3+

h6 te4 lf3 me3

วธ!เสมอท!/งายกวาค9อ 38 ... lxf2 39 qxc2+ lf3

39 kg1 40 fe 41 qe1

vg4 h5 txe3

!""""""""# $*+*+*+*+% $+*+*+*+*% $o+*+*+*+% $+*O*+*+o% $*+o+*+vP% $+*+*TlP*% $p+*+*+*+% $+*+*Q*K*% /(((((((()

41 ... te6 42 e4 c3 อาจเป1นอ!กทางหน0/ง ท!/ท&าให*เสมอก"นเพราะหมากส!ด&าผ(กก"นหมดในขณะ ท!/คงขาวถ(กข"งอย(ในกรง

42 qf1+ 43 qxc4+

le4 lf3

44 qf1+ 45 qxa6

le4

คราวน!8คว!นขาวม!ต"วชวยค9อเบ!8ยท!/รอดบน a2 เบ!8ยต"วน!8แหละคร"บท!จ / ะเป1นต"วช!8ชะตาสงคราม แต เราจะเก;บห"วข*อน!8ไว*ส&าหร"บบทอ9/น