Lecture 1. Theory Of Business.pptx.pdf

1/20/2019

Хичээлийн индекс: 604

Бизнесийн онол, практик В.Данаасүрэн (PhD) Эдийн засаг, санхүүгийн удирдлагын тэнхим

Сэдэв: “Бизнесийн үндэс”

Лекц 1. Бизнесийн зорилго, орчин

1

1/20/2019

Асуулт:  Бизнесийг яах гэж хийдэг вэ?  Бизнесийн зорилго юу вэ?

 Бизнесээ хэр удаан хадгалж чадах вэ?

2

1/20/2019

ХИЧЭЭЛИЙН ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА Хичээлийн зорилго: Бизнес эрхлэхүйн үндэс, мөн чанар болон бизнесийн онолын хөгжил, практикийн талаар суурь ойлголт, мэдлэгийг олгох.

Хичээлийн үр дүн: Энэ хичээлээр олж авсан мэдлэгээ бататгаж, сонсогчид цаашид бизнесийн удирдлагаар мэргэшин суралцах чиглэлээ тодорхойлж, сонгосон сэдвээр Монголын бизнесийн хөгжил, өөрчлөлт, бизнесийн орчинд гарч буй өөрчлөлтийн байдалд судалгаа хийж, онолыг практикт хэрэглэх арга зүй, ур чадварт суралцана.

Бусад хичээлийн уялдаа: Бизнесийн удирдлагын бусад хичээлийн суурь болно.

№

Хичээлийн агуулга

Огноо

Заах цаг

Заах багш

I/17

4

В.Данаасүрэн

I/24

4

В.Данаасүрэн

I/31

4

М.Мөнхболд

II/21

4

В.Данаасүрэн

II/28

4

В.Данаасүрэн

III/07

4

Ш.Оюунцэцэг

7. Бизнес ба мэдээллийн технологи

III/14

4

М.Мөнхболд

8. Бизнесийг амжилттай удирдах

III/21

2

М.Мөнхболд

Бизнесийн үндэс, бизнес эрхлэх 1. зарчим, бизнесийн ёсзүй, компанийн нийгмийн хариуцлага Бизнесийн мөчлөг, өмчлөлийн хэлбэр, 2. Гарааны бизнес, Компанийн засаглал Бизнесийн эдийн засагт үзүүлэх нөлөө, 3 баялагийн хуваарилалт 4. Бизнесийн НББ, санхүүгийн удирдлага

Бизнесийн хөрөнгө оруулалт, санхүүжилтийн эх үүсвэр Маркетинг: Хэрэглэгчдэд үнэ цэнийг 6. бий болгох 5.

Нийт цаг

30

3

1/20/2019

ХИЧЭЭЛИЙН ҮНЭЛГЭЭ: Үнэлэх ажлууд

Гүйцэтгэх хэлбэр

Шаардлага

Оноо

Нэг. Явцын үнэлгээ 1 2

Ирц, идэвхи оролцоо

Ганцаарчи Ирц, оролцоо лсан

Судалгааны ажил

хичээлийн 3 дахь долоо хоногоос эхлэн Ганцаарчи бизнесийн үйл ажиллагаатай холбоотой нэг лсан сэдвийг сонгон авч судалгааны тайлан хийж гүйцэтгэнэ.

20 оноо 40 оноо

Хоёр. Эцсийн үнэлгээ 3

Улирлын шалгалт

Сонголттой асуулт, эссэний сэдэв

Нийт оноо

40 оноо 100 оноо

Ашиглах ном, сурах бичиг:  Ж.Сарантуяа нар (2016). Бизнес ба Нийгэм, МУИС Пресс, УБ хот  М.Бурмаа нар (2013). Бизнесийн үндэс, УБ хот

 Nada R.Sanders John D.Wood (2015). Foundations of Sustainable  Business: Theory, Functions, and strategy, Wiley  Nickels, McHugh & McHugh (2008). Understanding Business, 8th Edition, McGraw-Hill Irwin, ISBN: 0-07-310609-7

4

1/20/2019

Асуулт:  Бизнесийн зорилго юу вэ?  Бизнесээ хэр удаан хадгалж чадах вэ?

5

1/20/2019

6

1/20/2019

7

1/20/2019

Бизнесийн зорилго??? 1. Юуг? 2.

Хэнд?

БИЗНЕС ОНОЛ, ЗАГВАР

3. Хэрхэн? 16

8

1/20/2019

Бизнес нь:  ТА – Үнэ цэнийг хэрхэн бүтээх  Хэрэглэгчдэд – Үнэ цэнийг хэрхэн хүргэх

 Эргээд өөртөө – Үнэ цэнийг хэрхэн бий болгох системтэй логик дараалалтай ойлголт юм. Энэ нь илүү энгийн практик хэрэглээн дээр суурилж хийх бололцоотой.

17

Үйлдвэрлэлийн систем

Орц: Гарц:

-Түүхий эд материал -Машин техник -Хөдөлмөр

Үйлдвэрлэл

- Бэлэн бүтээгдэхүүн - Үйлчилгээ

- Үндсэн хөрөнгө

Хөрөнгө оруулалт 18

9

1/20/2019

Үйлдвэржилт = +Баялаг ≈ Нэмүү өртөг

Хөдөлмөр Үндсэн хөрөнгө

Татвар Эргэлтийн хөрөнгө

Зээлийн хүү

Цалин Ноогдол ашиг

Нэмүү өртөг

Бүтээсэн цэвэр баялаг

Тухайн бараа, ТЭМ-ийн чанарыг сайжруулан, илүү үнэ цэнэ бүхий бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх үйл явц юм. 19

10

1/20/2019

11

1/20/2019

Бизнес хэд наслах вэ? Японы Kongo Gumi барилгын компани анх 578 онд байгуулагдаж, 2006 онд Takamatsu барилгын компанийн охин компани болсон. (1440 жил)

12

1/20/2019

13

1/20/2019

14

1/20/2019

15

1/20/2019

16

1/20/2019

17

1/20/2019

18

1/20/2019

19

1/20/2019

20

1/20/2019

БНХАУ-ын экспорт, импорт нь ихээхэн нэмэгдсэн (Харин АНУ, Европын худалдаа тогтворжсон)

1997=1 41

BRICS-ийн улсууд

42

21

1/20/2019

BRICS-ийн улсууд o Эдгээр улсуудад дэлхийн хүн амын 45% нь амьдардаг. o Дэлхийн газар нутгийн 30% ноогддог. o Дэлхийн ДНБ-ний 25%-ийг эзэлдэг. o 2050 он гэхэд BRICS-ийн мөнгөн тэмдэгтүүдийн ханш 300 хувиар нэмэгдэх болно. o BRICS-ийн улсууд 3.93 тэрбум долларын гадаад валюутын нөөцтэй o ӨАБНУ нь 2011 онд BRIC-д нэгдэж BRICS болсон o 2013 онд BRICS-ийн Хөгжлийн банкийг байгуулсан. o BRICS улсуудын ДНБ-ний өсөлтийн хувь нь хөгжингүй улсуудынхыг давдаг. o 2050 он гэхэд дэлхийн хамгийн том 4 зах зээл нь Азид байх болно. 43

Эдийн засаг

Хэвлэл, харилцаа холбоо

Технологи

Глобалчлал

Соёл урлаг

Улс төр

44

22

1/20/2019

Эдийн засгийн глобалчлал  Эдийн засгууд урьд урьднаас ч илүү холбоо, хамааралтай болсон. Бараа, санхүүгийн зэх зээлүүд.  Дэлхийн эдийн засаг илүү цөөн улсаас, томоохон байгууллагуудаас ихээхэн хамааралтай болсон. Дэлхийн банк, Олон улсын валютын сан, Европын холбоо, Дэлхийн худалдааны байгууллага.  Үндэстэн дамнасан компаниудын нөлөө ихэссэн. 45

Аж үйлдвэрийн хувьсгал нь дэлхийн зах зээлийг бий болгосон

Технологийн хувьсгал нь глобал нийгэм болон эдийн засгийг бий болгосон 46

23

1/20/2019

Эдийн засгийн глобалчлал ба ҮДК  Олонх ҮДК-ийн жилийн орлого нь ихэнх улс орны ДНБ-ээс их юм.  Дэлхийн хамгийн том эдийн засгийн 52 нь ҮДК-ууд, 48 нь улсууд байдаг ба эдгээр ҮДК-уудын борлуулалт нь 51 тэрбумаас 247 тэрбум ам.доллар.  Дэлхийн худалдааны 70 хувийг хамгийн том 500 аж үйлдвэрийн компани хянадаг. Эдгээрийн хамгийн том 200 компанийн борлуулалт нь дэлхийн ДНБ-ий 28 хувьтай тэнцэнэ. Гэхдээ эдгээр 200 компанид дэлхийн ажиллах хүчний 0.82 хувийг л ажиллуулдаг.

47

Инээмсэглэж буй царай буюу өртгийн сүлжээний хандлага Нэмэгдсэн өртөг

Дэлхийн ложистикийн төв

R&D/Инновацийн төв Илүү их нэмүү өртөг болон илүү бага орлуулалт

Стандарчлал

Брэнд

Инноваци Маркетинг

Үнэ цэнэ бүрдэх явц

R&D

Ложистик

Дизайн Үйлдвэрлэл

Нийлүүлэн угсрах

Нэмүү өртөг бүрдэх үйл явц

Эх сурвалж: Business Week International online extra, May 16, 2005, Stan Shih on Taiwan and China

24

1/20/2019

Дэлхийн бүтээдэхүүний өртгийн сүлжээ Олон улсын хэрэглэгчдийн эрэлт

“Trade in tasks” эрчимжсэн

Худалдааг урамшуулсан бодлогууд, бага тариф

Дэд бүтцийн хөгжил болон техникийн дэвшил

Дэлхийн бүтээгдэхүүний өртгийн сүлжээ болон дэлхийн худалдаа

•

Завсрын барааны худалдаа голлох байр суурийг эзлэх болсон

•

Компани доторх худалдаа хөгжив

•

Боловсруулалт хийдэг худалдаа нэмэгдсэн

Экспортын боловсруулалт хийдэг бүсүүд ГШХО болон оутсорсинг болон офшор стратеиуд

Олон улсын худалдааг хэмждэг статистикийн шинэ арга барил хэрэгтэй болж байна

Эх сурвалж: Christophe Degain, WTO

Бүтээгдэхүүний өртгийн сүлжээний глобальчлалын жишээ: Boeing 787 Dreamliner

Эх сүрвалж: Meng & Miroudot

25

1/20/2019

Глобалчлал ба жижиг улс  Глобалчлагдсан эдийн засагт жижиг улсуудын орон зай бий юу?  Дэлхийн улс төр болон эдийн засгийн гол тоглогчдын дунд орших манай улс өөрийн орон зайг олох ямар боломжууд байна вэ?

51

Өрсөлдөөн гэж юу вэ?

эсвэл

52

26

1/20/2019

Хэн бидний өрсөлдөгч вэ?

эсвэл

• “Хуучин хүү”

“Шинэ тоглогч” 53

Лекц 3. Бизнесийн ёсзүй ба Компанийн нийгмийн хариуцлага

27

1/20/2019

28

1/20/2019

29

1/20/2019

30

1/20/2019

ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖИЛ

31

1/20/2019

Тогтвортой хөгжил

Компанийн нийгмийн хариуцлага

Компанийн засаглал

63

Компанийн нийгмийн хариуцлага o Бизнесийн загварт шинээр нэвтэрч буй компанийн өөрийн удирдлагын нэг хэлбэр

o Зорилго нь компанийн үйл ажиллагаанаас байгаль орчин, хэрэглэгчид, ажилчид, орон нутгийн иргэд, бусад сонирхогч талуудад үзүүлэх эерэг нөлөөг бий болгох, урамшуулах явдал юм. (Freeman,R.E (1984) Strategic management: A stakeholder approach) 64

32

1/20/2019

Тогтвортой хөгжил, компанийн тогтвортой байдал болон КНХ хоорондын уялдаа (Ebner, et al. 2008)

65

Corporate citizenship or corporate social responsibility

Үүрэг:

Зорилго:

 Хууль эрхзүйн

 Хувьцаа эзэмшигчдийн баялагийг өсгөх

 Эдийн засгийн

 Оршин буй улс, орон нутгийн иргэдийн амжиргаа, амьдралын чанарыг дээшлүүлэхэд хувь нэмэр оруулах

 Ёс зүйн  Нийгмийн

Нийгмийн лиценз 66

33

1/20/2019

КНХ-ын ач холбогдол:  Өрсөлдөх чадвар  Нэр хүнд  Ажиллагсад, хэрэглэгчид болон харилцагчидаа татах, хадгалж үлдэх  Ажиллагсдын ёс суртахуун, байгууллагадаа үнэнч байдал, бүтээмжийг хадгалах  Эзэмшигч, хөрөнгө оруулагч, хандивлагч болон санхүүгийн байгууллагуудын хандлага  Үйл ажиллагаагаа явуулж буй орон нутаг, улсын төрийн байгууллагууд, хэрэглэгчид, нийлүүлэгчид, өрсөлдөгчид, хэвлэл мэдээллийнхэнтэй сай харилцаатай байх 67

68

34

1/20/2019

ISO 26000  Нийгмийн хариуцлагын талаарх концепц, нөхцөл, тодорхойлолт  Нийгмийн хариуцлагын агуулга, мөн чанар  Нийгмийн хариуцлагын зарчмууд, практик туршлага  Нийгмийн хариуцлагын гол асуудлууд  Байгууллагад нийгмийн хариуцлагыг хэрэгжүүлэх, уялдуулах, дэмжин урамшуулах  Хувьцаа эзэмшигчидтэй холбох, хамтрах  Нийгмийн хариуцлагыг түгээх, мэдээлэх 69

КНХ ба засаглал • КНХ-ын үндсэн зарчим, гол асуудлуудыг ойлгож, компанийнхаа түвшинд тодорхойлсны дараа КНХ-ыг байгууллага нь өөрийн засаглал, удирдлагын үйл ажиллагаа болон шийдвэр гаргалтанд харгалзан үзэж байх хэрэгтэй. • Тухайлбал, байгууллагын үнэт зүйлс, бодолго, байгууллагын соёл, стратеги, үйл ажиллагаанд КНХ-ын үзэл баримтлалыг суулгаж, дотооддоо мөрдөж ажиллахын зэрэгцээ үр дүнг нь тогтмол тайлагнаж, хянаж сайжруулах шаардлагатай. 70

35

1/20/2019

Үнэ цэнийн хандлага Байгууллагын засаглал

Ёс зүй

Нийгмийн хариуцлага

Ёс зүйтэй, тогтвортой бизнес 71

36