2. maila Euskara Kultura Korrika Ataza honetan ikusiko dugu zer den Korrika eta aurtengo Korrikari buruz arituko gara. Horretarako: a. Korrika eta aek-ri buruz dakiguna azaltzeko galdetegi bat erantzun eta emaitzak ikusiko ditugu. Honez gain, hizkuntza aberasteko lan egingo dugu. b. Leloa eta mezua ezagutu, eta mezu berri bat asmatuko dugu. c. Dokumentalaren aurrerakinean oinarrituz, omenduak ezagutuko ditugu eta ikasgelan omenduak izateko moduko ikaslerik ba ote dugun baloratuko dugu. d. Omendu eta mezuari buruzko testua irakurri, ulermena landu eta lexikoa aberasteko lan egingo dugu. e. Korrika 16 kanta entzun eta baloratuko dugu. f. Korrikari buruzko pasadizo batzuk irakurri eta geuk ezagutzen ditugunak kontatuko ditugu. g. Korrikan parte hartzeko moduak ikusiko ditugu.
KORRIKA 16
ATAZAK PROZEDURA: A ataza: Korrika 16 Atazaurrea: Gela girotu Girotzeko Korrikari buruzko irudiak ikusi (“Korrika 12” bideoan Korrika irudiak eta “Ikus-entzunezkoak 2”. DVD bilduman) eta komentatu egingo ditugu: zer sentitu dugun, zer etorri zaigun burura,...
a1 ataza: Korrikari buruzko galdetegia erantzun eta entzungaia entzun jarritakoa egiaztatzeko Bakarka, galdetegia erantzungo dugu, eta gero, egindakoa ondokoarekin alderatuko dugu (4.- 5. orr.). Erantzunak egiaztatzeko bi entzungai entzungo ditugu (“Zer da Korrika?”, “Nork antolatzen du?”). Bakoitzak gaizki jarri dituen erantzunak markatuko ditu, eta irakasleak emaitzak irakurriko ditu ozen (18. or.). Emaitza orokorrak guztion artean komentatuko ditugu (21. orria bakoitzari emango diogu, etxean irakurtzeko). Testuan sakontzeko gramatika ariketak egingo ditugu (berridazketak eta sinonimoak bilatu, 6. or.).
a2 ataza: Logoaz eta mezuaz aritu Banaka, logo eta mezuari buruzko galderak erantzungo ditugu (7. or.). Hirunaka, lelo berarekin mezu berriak idatziko ditugu, eta asmatutako mezuari irudi bat jarriko diogu (7. or.). Mezu berriak aurkeztu eta politena, orijinalena aukeratuko dugu.
a3 ataza: Korrikako omenduak ezagutu eta omenduak izateko arrazoiez mintzatu. Banaka, aurkezpenak irakurrita, bakoitzak zein esaldi esan duen identifikatuko dugu (8. or.). Aurrerakina ikusiko dugu eta ea pertsonaien esaldiak ongi kokatu ditugun begiratuko dugu. Hirunaka dokumentaleko lau pertsonaiak omenduak zergatik izan ote diren mintzatuko gara. Nork bere buruaren aurkezpena prestatuko du: nongoa den, euskaltegira zergatik etorri den, zein pertsonaiarekin identifikatu den gehien eta omenaldia zergatik mereziko lukeen berak (8. or.). Hirunaka jarrita, bakoitzak bere burua aurkeztu eta argudiatuko du omenaldia zergatik merezi duen, ondoren omendua izatea nork mereziko lukeen adostuko dugu.
a4 ataza: Omendu eta mezuari buruzko xehetasunak irakurri eta elkarri egiteko galderak prestatu Ikasleen erdiak A testua irakurriko du (9. or., Omenduak) eta beste erdiak B testua (10. or., Mezua). Aukera anitzeko galderak erantzun eta ikaskideentzako beste pare bat sortu. Ikasleek eurena ez den zatia irakurriko dute, eta ikaskideen galderak erantzungo dituzte ahoz (11. or.) Egin lexikoa aberasteko ariketa: bilatu baliokideak testuan (12. or.).
a5 ataza: Korrika 16 Kanta ezagutu eta baloratu Kanta aurkeztu1 (nork egin duen,...) eta bideo-klipa ikusiko2 dugu (Korrika.org gunean dago ikusgai). Letra banatu eta kanta baloratuko dugu eskuineko espresioen laguntzaz (13. or.).
Atazaostea: Pasadizoak irakurri, baloratu eta geure pasadizoak azaldu Banaka, pasadizoak irakurri eta ulertzen ez duguna azpimarratuko dugu (14. or.). Hirunaka lehenik, eta talde handian gero, lexikoari dagozkion zalantzak argitzen saiatuko gara. Hirunaka lehenik, eta talde handian gero, hiru pasadizo onenak aukeratuko ditugu. Korrikari loturiko pasadizoak azalduko ditugu: gureak, entzundakoak,…
1 2
Betagarri taldeari buruzko informazio gehiago: http://www.betagarri.com. Dena den, atazarekin batera kanta ere eskura daukazue.
2
ATAZAK PROZEDURA:
B ataza: Nola parte hartu Korrikan? Atazaurrea: Parte hartzeko moduak aurreikusi "Nola parte har daiteke Korrikan?" galdera arbelean jarri eta hirunaka zerrenda bana egingo dute. Egindakoa alderatu eta irakasleak informazio hori osatu egingo du (16. or.): herriko edo auzoko egitarauaren berri emango du, bertako Korrika batzordean nola parte hartu,...
Ataza: Parte hartzea zehaztu eta apusturen bat egin "Zer egin dezaket?" orria beteko dute konpromisoak zehazteko (15. or.). Apusturen bat egitera animatuko ditugu Korrikan parte har dezaten: "Ezetz…" (15. or.).
Eskolaz kanporako proposamena: Zehaztutako konpromisoak bete eta jarraipena egin. www.korrika.org web-gunean saltseatu eta ikusitakoaren berri eman eskolan. Korrikari buruzko galdetegiaren emaitza zehatzak irakurri (21. or.). Egin lexikoa errepasatzeko ariketa: “Sakontzen: Korrikari buruz” (22. or.).
3
KORRIKARI
BURUZ
Zer dakizu Korrikaz? Eta AEK-ri buruz? Ongi ezagutzen gaituzu? Ikus dezagun! Erantzun galdetegi hau.
7. Lekuko barruan… a. nor-nori-nork aditz laguntzaileen taula daraman pergamino bat gordetzen da. b. azken egunean irakurriko den mezua gordetzen da. c. urteko euskal idazle ospetsuenak munduari zuzendu nahi dion mezua gordetzen da.
1. Zer da Korrika? a. Oinez egiten den euskararen aldeko martxa bat. b. Korrika egiten den euskararen aldeko lasterketa erraldoi bat. c. Korrikalari profesionalek Euskal Herri osoan zehar egiten duten maratoia. Euskal Bizikleta bezala, baina korrika, eta euskararen alde. 2. Nork antolatzen du Korrika? a. Euskaltzaindiak, nork bestela? b. Eusko Jaurlaritzak, nik dakidala. c. AEK-k, ezta? 3. Nondik pasatzen da Korrika? a. Gipuzkoa, Bizkaia eta Arabatik. b. Gipuzkoa, Bizkaia, Araba eta Nafarroatik. c. Gipuzkoa, Bizkaia, Araba, Lapurdi, Zuberoa, Nafarroa Garaia eta Nafarroa Beheretik. 4. Lehen Korrika… a. 1974an egin zen, baina klandestinoa izan zen, horregatik ez zuen arrakasta handirik izan. b. 1980an egin zen eta Euskal Herri osoa zeharkatu zuen, Oñatitik Bilboraino. c. 1985ean egin zen, Bardeetan hasi (militarren eremua zeharkatu zuen!) eta Donostian amaitu zen. 5. Korrikak… a. Bi aste irauten du, gau eta egun aritzen da jendea korrika eta horregatik 5.000 kilometro inguru egiten ditu. b. 11 egun irauten du, gau eta egun aritzen da jendea korrika, baina gauez 4 orduko geldialdia egiten da, eta horregatik 1.000 kilometro inguru egiten ditu. c. 11 egun irauten du, gau eta egun aritzen da jendea korrika, etenik egin gabe eta 2.000 kilometro inguru egiten ditu.
8. Korrikaren antolaketan… a. ehunka lagun aritzen dira herriz herri eta auzoz auzo eratutako AEK batzordeetan, eta kanpainak iraun bitartean ehunka jaialdi eta kultur ekitaldi antolatzen dira. b. milaka lagun aritzen dira herriz herri eta auzoz auzo eratutako Korrika batzordeetan, eta kanpainak iraun bitartean, ehunka jaialdi, kultur ekitaldi eta abar antolatu ohi dira. c. milaka lagun aritzen dira herriz herri eta auzoz auzo eratutako Korrika batzordeetan, eta kanpainak iraun bitartean ehunka antzezlan eta ehunka kirol jarduera antolatu ohi dira.
6. Korrika hasi eta amaitu arte, lekukoa eskuz esku eta kilometroz kilometro pasatzen da korrikalarien artean,… a. baina bidean inor ez dagoenean, antolatzaileek furgonetan sartzen dute hurrengo korrikalaria agertu arte. b. baina bidean inor ez dagoenean, antolatzaileek lekukoa hartu eta kilometroak egiten dituzte korrika hurrengo korrikalaria agertu arte. c. eta inoiz ez da jendea falta lekukoa hartzeko prest.
9. Korrikan biltzen den diruarekin… a. AEK-k Iparraldeko eta Nafarroa Garaiko beharrei erantzun nahi die, jakina baita eremu administratibo horietako euskaltegi eta gau-eskolek ez dutela inondik ere behar dituzten diru laguntzak jasotzen. b. Euskal Herriko herrialde bakoitzean pertsona bana jartzen da euskararen alde lanean, bi urtetarako eta lanaldi osoz. c. Behar den lekuetan euskaltegiak erosten dira.
4
10. Zer esan nahi du AEK-k? a. Antolatu Euskara Kudeatzeko, ezta? b. Aurrera Euskara Kooperatiba, oker ez banago. c. Alfabetatze Euskalduntze Koordinakundea izan daiteke? 11. Lehenengo taldeak… a. 1965 inguruan sortu ziren, eta urte hartan antolatu zen alfabetatzearen aldeko lehenengo kanpaina. b. 1975 inguruan sortu ziren, Franco hil eta berehala. c. 1980 inguruan sortu ziren, Franco hil eta urte gutxitara. 12. AEK da… a. administrazio-banaketak gaindituz, Euskal Herri osoan lan egiten duen bakarra. b. euskara irakasteko metodologia komunikatiboa erabiltzen duen bakarra. c. Euskal Herritik kanpo euskara ikasteko aukera eskaintzen duen bakarra.
13. Gaur egun, AEK-k… a. 4.000 ikasle eta 300 irakasle inguru ditu 50 bat euskaltegi eta gau-eskoletan banatuta. b. 10.000 ikasle eta 500 irakasle inguru ditu 100 bat euskaltegi eta gau-eskoletan banatuta. c. 13.000 ikasle eta 1.000 irakasle inguru ditu 200 bat euskaltegi eta gau-eskoletan banatuta. 14. AEK-k euskara irakasteaz gain, honakook ere baditu: a. Normalizazio planak bideratzen laguntzeko zerbitzua dauka (AHIZE), erabilera programak, itzulpen eta zuzenketa zerbitzua (Kulturgintza) eta AIZU! aldizkaria. b. Normalizazio planak bideratzen laguntzeko zerbitzua dauka (AHIZE), bulegoko materialen diseinua egiteko zerbitzua, antzerkigintza ikastaroak eta AIZU! aldizkaria. c. Erabilera programak, itzulpen zerbitzua, euskal literatura sustatzeko argitaletxe bat (ELSA) eta AIZU! aldizkaria.
15. Eta amaitzeko, hauetako zein irudi ez dagokio Korrikari?
a
b
c
d
e
f
g
h
i 5
KORRIKARI BURUZ (2) a. Berridatz itzazu esaldi hauek beheko hitz, hitz puska edo hizkiak erabilita. 1. Korrika, AEK-k antolatuta, Euskal Herri osoan zehar egiten duen euskararen aldeko lasterketa erraldoia da. ………………………................………......…-rik, ……………………………………………....................……… barna ………………………………………………………………………..................……………………....................………… 2. Gau-eskola zein euskaltegien eguneroko lana indartzeko dirua biltzea du helburu. ……………............ eta …………………………......………………………………………………………………………. 3. Ordudanik 15 Korrika eta 28 urte igaro dira. ……………………geroztik ……………………………………………………………...............…………………………. 4. Korrika hasi eta amaitu arte, lekukoa pasatzen da eskuz esku eta kilometroz kilometro. …………………...................……...-etik………….............………………-n arte……………………...………………... ………………………………………………………………………..................……………………....................……..… 5. Lekuko horren barruan Korrika helmugara iristean euskaldun ezagun batek irakurriko duen mezua doa. ………………………………………………...........................…......................………………..-takoan …….............… ………………………………….................................................................................................................................. 6. Korrikak Euskal Herriko gizarteak bere hizkuntza berreskuratzearen alde egindako hautua erakusten du. ………………………………………………........................................................................................…................…. egin ………………………………………………................................................................................................……. 7. Euskal Herriko gizartea astintzen duen gertakari bilakatu da bi urterik behin egiten den Korrika. ………………………………………………………………………............................................…-z ........................... .……………………………………........................................................................................................................…. 8. Kanpainak irauten duen bitartean ehunka jaialdi, kultur ekitaldi eta abar antolatu ohi dira. ………………………………iraun ……....................................…………………………………………………………. .……………………………………........................................................................................................................….
b. Aukera ezazu letra larriz markatu ditugun hitz horien esanahi zuzena edo sinonimo egokia. AEK (Alfabetatze Euskalduntze Koordinakundea) euskara berreskuratzea eta Euskal Herria berreuskalduntzea xede (1) dituen erakundea da. Hori lortzeko helduen euskalduntze eta alfabetatze alorrak (2) jorratzen ditu: ikerkuntza, material didaktikoen sorkuntza, irakasleak prestatzeko ikastaroak (3), kultura ekitaldien antolakuntza eta euskararen aldeko kontzientziatze kanpainak. Lehenengo alfabetatze taldeak 1965 inguruan (4) sortu ziren, eta urte hartan antolatu zen alfabetatzearen aldeko lehenengo kanpaina. Alfabetatze arloa jorratzeaz gain, alfabetatze taldeak Euskal Herri osoan sortzen ziren neurrian (5) agerian geratu zen euskararik ez zekiten euskal herritar multzo (6) handiari euskara irakatsi beharra. Horixe izan da AEKren urteotako zeregina. Halaxe (7) sortu ziren, mugimendu hori guztia Euskaltzaindiak babestu eta bultzatuta (8), gau-eskola izenekoak eta, geroago, euskaltegiak.
1. XEDE 2. ALOR 3. IKASTARO 4. INGURUAN 5. NEURRIAN 6. MULTZO 7. HALAXE 8. BULTZATU
A. A. A. A. A. A. A. A.
helburu eremu ikasteko leku ingurugiroan inurrian talde haraino putz egin
B. B. B. B. B. B. B. B.
sede arlote ikastaldi inguratuta heinean maltzur gisa hartan burruntzi
C. C. C. C. C. C. C. C.
6
seda agortu probak bueltan neurtuan borobil hartara eragin
KORRIKAREN
LELOA
Ongi etorri dugu aurtengo korrikaren leloa. Eta lelo honen esanahiaz eta itxuraz mintzatuko gara labur beheko galderei erantzunez: 1. Beheko zein mezu zabaldu nahi du AEK-k lelo honekin? 2. Ezkerreko zein irudi uste duzu dela Korrika 16ren logoa? Zergatik? 3. Zure ustez egokiak al da korrikarako logoaren itxura ea mezua?
1. 2. 3.
Europako emakume etorkinei! Azken aldian hizkuntzaren transmisioa emakumeek ziurtatzen dutelako Europako emakumeei ongi etorria eman nahi diegu Euskal Herrian, beraiek euskara transmitituko digutelako. Euskaraz bizi nahi dugunon herrira. Omenduak kanpotik etorritakoak edota bertan euskara galdu dutenak izanik, euskara ikasi, erabili, gure kulturaz gozatu, nahi duten guztiak izango direlako.
Zure etxeko errepublika independentera. Ikeako erosle guztiak omenduko ditu Korrikak euskarazko iragarkiei kasu egiteagatik. Hain zuzen ere euskarazko publizitatea bultzatzen lagundu dutelako.
4. Gure etxera. Etxetik atera gabe euskara ikasi duten ikasle guztiak omendu nahi ditu Korrika 16k.
5.
ZABALA dolare sagardotegira. Kalitatezko sagardo naturala eskaintzen diegu gure bezeroei. Gure bezeroek Gipuzkoako sagardorik onenaz goza dezaten nahi dugu, bai “txotx” garaian sagardotegian bertan, baita, urteko edozein garaitan botilan ere.
Lelo hori egokia iruditzen al zaizu beste mezuren bat zabaltzeko? Zein mezu bururatzen zaizu zuri lelo horrekin?
6.
MEZU BERRIA
Mezu berria: ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................ .................................................................................................................................
Zein logo jarriko zenioke mezu berriari? Marrazkilari ona bazara, marraztu ezazu hemen, bestela bila ezazu aldizkariren batean hemen itsasteko irudiren bat.
7
KORRIKAREN
OMENDUAK
Korrika 16ren dokumentala ikusi aurretik protagonistak ezagutuko ditugu. Aurkezpenak irakurri ondoren, mintzatu zuen artean: 1. Dokumentalaren kartelean lau protagonistak dituzue, nor izan daiteke pertsonaia bakoitza? Zergatik? 2. Dokumentalaren aurrerakinetik hartutako esaldiak zein protagonistak esan ote ditu ? Zergatik pentsatu duzu hori? 3. Zeure buruaren antzeko aurkezpen bat egin eta arrazoitu zergatik mereziko zenukeen omenaldi bat.
1. Aurkezpenak:
1 2 3
Mixele Lapurdin jaio zen, euskaldun, baina haurtzaroan ama hizkuntza (euskara) galdu zuen eskola publikoaren eraginez. Gaztetan berreskuratu ondoren, gaur egun irakasle dugu Itsasuko AEKn. Rami Aljeriako berberea dugu, gaztetan Parisera ikasketak egitera joana. Han ezagutu zuen Goizuetako neska batek ekarri zuen Euskal Herrira eta euskarara, eta gaur egun Goizuetan bizi da, euskaraz. Jesus Marik euskara izan zuen ama hizkuntza, baina txikitan Ermuan eta gero Gasteizen bizitzearen ondorioz, galdu egin zuen euskara, eskolako eta kaleko lagunen eraginez. Baina euskaldun eta abertzale sentitzen zen eta horrek bultzatu zuen euskara berreskuratzera, soldaduskatik bueltan.
4
Tereixa, berriz, Galizian jaiotakoa da, baina, beste asko bezala, Bilbora etorri zen lan bila. Ikastoletan irakasleak behar zirela jakinda, berehala hasi zen euskara ikasten eta gaur egun Portugaleteko Asti Leku ikastolan dihardu.
2. Nork esan ote du? ..........................:
- JATORRIA: Ferrolen jaio nintzen duela urte asko. - EUSKARAREN EZAGUTZA: Nik ez nekien zer zen `aita´, zer zen ´ama´. - EUSKARA IKASTEKO ARRAZOIAK: Herriko hizkuntza ikasi behar duzulako.
..........................:
- JATORRIA: 1950ean, Ermua, Bizkaia. - EUSKARAREN EZAGUTZA: Ez dut esango lotsa ematen zidana, baina horrelako zeozer. Ia-ia inposatzen nuen erdaraz. Euskera nuen ja galduta. - EUSKARA IKASTEKO ARRAZOIAK: Euskalduna euskeraz egin gabe ezinezkoa zen.
..........................:
- JATORRIA: Nire aberria, egia esan, basamortua da. - EUSKARA IKASTEKO ARRAZOIAK: Ezin nun adaptatu. Benetako sustraiak batu egin behar du. Barneko mina kentzeko niretzat oso inportantea da.
..........................:
- JATORRIA: Auzo baztertu batean dago nire sorleku maitia. - EUSKARAREN EZAGUTZA: Beti frantsesez erantzuten nuen. Eta oharkabean euskara galdu zen eta frantsesa nagusitu. Eta lortu dut euskaraz ibiltzea.
3. Nire aurkezpena: ZERGATIK MEREZIKO NUKE OMENALDIA:
A- JATORRIA:
AB- EUSKARAREN EZAGUTZA:
BC-
C- EUSKARA IKASTEKO ARRAZOIAK: 8
D-
OMENDUAK ETA MEZUA a. Irakurri testua eta aukeratu galderaren erantzun egokia: OMENDUAK Urtetan zehar ehunka mila izan dira Euskal Herrira lan bila, bizimodu hobe baten bila edo bizi ahal izateko leku bila, besterik gabe, bertaratu diren familiak. Eta horien guztien artean, hainbestek eta hainbestek, euskal herritarron ongietorria ongi baino hobeto hartuz eta ulertuz, ekarpen goraipagarria egin diote gure hizkuntzari. Euskal Herrira heldu, euskara ikasi eta erabili, umeei irakatsi, gure kulturaz gozatu, berari ekarpen euskalduna egin, eta belaunaldiz belaunaldi gure hizkuntza transmititu duten milaka familia horiek izan nahi ditu gogoan Korrika 16k aurtengo omenaldia gauzatzeko. Omenaldi hau bi ardatz nagusi kontuan harturik planteatu nahi dugu: batetik, egin duten ekarpenagatik gure eskerrik zintzoena eman nahi diegu; bestetik, beraien guztien ekarpena eta konpromisoa azaleratu nahi dugu, kanpotik datozen familientzako eta berton jaiotako eta hazitako familia oraindik ez euskaldunentzako eredu izan daitezen. Bestalde, jakina da, Euskal Herriak kanpotik hainbat hartu baditu ere, kanpora hainbeste bidali dituela. Horien artean, askok eta askok, belaunaldien poderioz euskara galdu dute. Eta kanpora joan barik ere, horrenbeste izan dira, frankismoaren edo frantses estatuko lege jakobinoen erruz, euskara galdu duten familiak. Zorionez, horien artean badira euskara berreskuratzeko, euskara euren etxeetara itzul dadin, ahalegin aipagarria egin duten familiak ere. Horiek guztiak ahazteak ez lioke geure omenaldiari behar duen osotasuna bermatuko. Bihoakie beraz, euskara ikasi eta gero transmisioa bermatu duten familia guztiei, baita euskara galdu eta berrikasiz transmisioa ahalbidetu duten familia guztiei ere, Korrika 16ren omenaldi xumea.
Galdera: Euskara berrikasi dutenei eskainiko al die Korrikak omenaldirik? A) Ez, lehen galdu izateagatik ez dutela omenaldirik merezi hobetsi du Korrikak. B) Bai noski, euskara berreskuratzeko egindako ahalegin bereziagatik. C) Bai, baina gutxieneko maila; 2. maila, hain zuzen ere, lortu duten biztanleei soilik.
b. Bada, presta ezazu orain zuk aukera anitzeko beste galdera pare bat testuan oinarrituta. Galdera: ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... A) ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................. B) ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................. C) ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................. Galdera: ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... A) ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................. B) ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................. C) ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................. 9
OMENDUAK ETA MEZUA a. Irakurri testua eta aukeratu galderaren erantzun egokia: MEZUA * ongi etorri. interj. Etorri berria abegitsu hartzen dela adierazteko esapidea. Hizkuntza bat galtzeko arriskuan dagoenean, hizkuntza hori salbatzeko lehenengo baldintza berau dagoen herriak berreskuratu nahi izatea da. Euskararen kasuan, herriak sarri erakutsi du euskara berreskuratu nahi duela. Korrika, hain zuzen ere, borondate horren adierazpen grafikoa da. Baina nahi izatea ez da nahikoa. Gure mezua, gure ongietorria, harago doa. Herritarren borondateari atxikirik, Korrika 16ra etorri ez ezik, Korrikan azaleratuko den nahiari kasu egiteko deia luzatu nahi diegu Euskal Herriko norbanako, erakunde eta administrazio guztiei. Erakunde eta administrazioek euskararen normalizazioa bultzatzea nahi dugu, euskaldunok leku guztietan (lantokian, kalean, etxean,...), euskara erabiltzea nahi dugu, eta euskaldundu nahi dutenek euskara ikastea nahi dugu. Euskarak, Korrikak bezala, pausoa arin eta gelditu gabe egin behar du aurrera, aurreraka ez doana atzeraka hasteko arriskua baitago. Eta horretarako denok parte hartzea derrigorrezkoa da. Korrikan bezala, lekukoa lurrera eror ez dadin, esku guztiak dira beharrezko. Euskaldunok ongietorria egiten diegu gure herrira, gure etxera, gure artera datozen lagunei. AEK-k berdin egin nahi du Korrika 16rekin: ONGI ETORRI! handi bat luzatu nahi die euskararen berreskurapenean lagundu behar duten erakunde guztiei, euskalgintzan dabiltzan guztiei, euskaltzale guztiei, euskaldunei eta euskaldundu nahi duten guztiei, bertokoei eta kanpotik datozenei. Galdera: Zein da esaldi zuzena? A) Artikuluaren arabera, hizkuntza bat ez galtzeko lehen baldintza da dakienak erabiltzea. B) Artikuluaren arabera, hizkuntza bat ez galtzeko lehen baldintza da berau dagoen herriak berreskuratu nahi izatea. C) Artikuluaren arabera, hizkuntza bat ez galtzeko lehen baldintza da ez dakienak euskara ikastea.
b. Bada, presta ezazu orain zuk aukera anitzeko beste galdera pare bat testuan oinarrituta. Galdera: ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... A) ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................. B) ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................. C) ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................. Galdera: ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... A) ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................. B) ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................. C) ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................. 10
OMENDUAK
ETA MEZUA
Irakurri testua eta esan beheko esaldiak zuzenak ala okerrak diren:
MEZUA * ongi etorri. interj. Etorri berria abegitsu hartzen dela adierazteko esapidea. Hizkuntza bat galtzeko arriskuan dagoenean, hizkuntza hori salbatzeko lehenengo baldintza berau dagoen herriak berreskuratu nahi izatea da. Euskararen kasuan, herriak sarri erakutsi du euskara berreskuratu nahi duela. Korrika, hain zuzen ere, borondate horren adierazpen grafikoa da. Baina nahi izatea ez da nahikoa. Gure mezua, gure ongietorria, harago doa. Herritarren borondateari atxikirik, Korrika 16ra etorri ez ezik, Korrikan azaleratuko den nahiari kasu egiteko deia luzatu nahi diegu Euskal Herriko norbanako, erakunde eta administrazio guztiei. Erakunde eta administrazioek euskararen normalizazioa bultzatzea nahi dugu, euskaldunok leku guztietan (lantokian, kalean, etxean,...), euskara erabiltzea nahi dugu, eta euskaldundu nahi dutenek euskara ikastea nahi dugu. Euskarak, Korrikak bezala, pausoa arin eta gelditu gabe egin behar du aurrera, aurreraka ez doana atzeraka hasteko arriskua baitago. Eta horretarako denok parte hartzea derrigorrezkoa da. Korrikan bezala, lekukoa lurrera eror ez dadin, esku guztiak dira beharrezko.
OMENDUAK Urtetan zehar ehunka mila izan dira Euskal Herrira lan bila, bizimodu hobe baten bila edo bizi ahal izateko leku bila, besterik gabe, bertaratu diren familiak. Eta horien guztien artean, hainbestek eta hainbestek, euskal herritarron ongietorria ongi baino hobeto hartuz eta ulertuz, ekarpen goraipagarria egin diote gure hizkuntzari. Euskal Herrira heldu, euskara ikasi eta erabili, umeei irakatsi, gure kulturaz gozatu, berari ekarpen euskalduna egin, eta belaunaldiz belaunaldi gure hizkuntza transmititu duten milaka familia horiek izan nahi ditu gogoan Korrika 16k aurtengo omenaldia gauzatzeko.
Euskaldunok ongietorria egiten diegu gure herrira, gure etxera, gure artera datozen lagunei. AEK-k berdin egin nahi du Korrika 16rekin: ONGI ETORRI! handi bat luzatu nahi die euskararen berreskurapenean lagundu behar duten erakunde guztiei, euskalgintzan dabiltzan guztiei, euskaltzale guztiei, euskaldunei eta euskaldundu nahi duten guztiei, bertokoei eta kanpotik datozenei.
Omenaldi hau bi ardatz nagusi kontuan harturik planteatu nahi dugu: batetik, egin duten ekarpenagatik gure eskerrik zintzoena eman nahi diegu; bestetik, beraien guztien ekarpena eta konpromisoa azaleratu nahi dugu, kanpotik datozen familientzako eta berton jaiotako eta hazitako familia oraindik ez euskaldunentzako eredu izan daitezen.
GALDERAK 1. Euskara berrikasi dutenei eskainiko al die Korrikak omenaldirik? A) Ez, lehen galdu izateagatik ez dutela omenaldirik merezi hobetsi du Korriak. B) Bai noski, euskara berreskuratzeko egindako ahalegin bereziagatik. C) Bai, baina gutxieneko maila; 2. maila, hain zuzen ere, lortu duten biztanleei soilik.
Bestalde, jakina da, Euskal Herriak kanpotik hainbat hartu baditu ere, kanpora hainbeste bidali dituela. Horien artean, askok eta askok, belaunaldien poderioz euskara galdu dute. Eta kanpora joan barik ere, horrenbeste izan dira, frankismoaren edo frantses estatuko lege jakobinoen erruz, euskara galdu duten familiak. Zorionez, horien artean badira euskara berreskuratzeko, euskara euren etxeetara itzul dadin, ahalegin aipagarria egin duten familiak ere. Horiek guztiak ahazteak ez lioke geure omenaldiari behar duen osotasuna bermatuko. Bihoakie beraz, euskara ikasi eta gero transmisioa bermatu duten familia guztiei, baita euskara galdu eta berrikasiz transmisioa ahalbidetu duten familia guztiei ere, Korrika 16ren omenaldi xumea.
2. Zein da esaldi zuzena? A) Artikuluaren arabera, hizkuntza bat ez galtzeko lehen baldintza da dakienak erabiltzea. B) Artikuluaren arabera, hizkuntza bat ez galtzeko lehen baldintza da berau dagoen herriak berreskuratu nahi izatea. C) Artikuluaren arabera, hizkuntza bat ez galtzeko lehen baldintza da ez dakienak euskara ikastea. 11
SAKONTZEN: OMENDUAK ETA MEZUA a. Topa itzazu testuan honako hitzen baliokideak eta idatz itzazu hemen. Kontuan izan, sinonimoak ez izanda ere, testuinguru honetan baliokide izatea dela kontua.
OMENDUAK
MEZUA
ildo: ............................................... benetakoena: ............................................... zabaldu: ............................................... aportazio: ............................................... gabe: ............................................... hainbeste: ............................................... erruagatik: ............................................... nabarmentzekoa: ............................................... disfrutatu: ............................................... kontuan (izan): ............................................... egiteko: ............................................... -n barna: ............................................... garantizatu: ............................................... apala: ............................................... askok eta askok: ............................................... etorri: ............................................... posible egin: ............................................... izateko: ............................................... ezagun da: ............................................... -en eraginez: ............................................... itzultzeko: ............................................... esfortzu: ...............................................
loturik: ............................................... ez erortzeko: ............................................... instituzio: ............................................... ezinbestekoa: ............................................... azkar: ............................................... borondateari: ............................................... dei egin: ............................................... begi onez: ............................................... aurrera ateratzeko: ............................................... askotan: ............................................... adieraziko: ............................................... lez: ............................................... bultzatzea: ...............................................
b. Zer moduz moldatu zara? Ziur izan dela hitzen bat harritu zaituena, erabat berria izan zaizuna,... Bada, aukera itzazu testuan zailenak edota berrienak egin zaizkizun hitzak eta sor ezazu esaldi bana berauek erabilita:
........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ 12
KORRIKA 16
KANTA
Ikusi bideo-klipa (edo entzun kanta) eta esaguzu, zer iruditu zaizu? Konparatu kanta beste Korrika kantekin.
ONGI ETORRI, LAGUN!! Rami hasi zen Afrikan eta Andoni Gernikan Maddalen berriz Sohütan Evaristo Amerikan euskara herrian doa Euskal Herria Korrikan euskara herrian doa mundu bat euskal herritan Mikel oinez gehienetan Pepe eta Elvira trenetan Mohamed lanetik bueltan eta Nekane bizikletan mundu bat doa korrika hizkuntzaren bideetan mundu bat doa korrika euskararen herrietan Karriketan korrika korrika karriketan doa euskara... uhoo karriketan korrika korrika karriketan doa mundua... uhoo Karriketan korrika korrika karriketan doa euskara... uhoo karriketan korrika korrika karriketan doa mundua... uhoo
ZER IRUDITU ZAIZU? Orain euskara da soa euskaraz doa pausoa euskara da itsasoa zerua lurra auzoa euskara herrian dago euskaraz mundu osoa euskara herrian dago euskaraz mundu osoa Karriketan korrika korrika karriketan doa euskara... uhoo karriketan korrika korrika karriketan doa mundua... uhoo Karriketan korrika korrika karriketan doa euskara... uhoo karriketan korrika korrika karriketan doa mundua... uhoo Bidaia zugan bada eta bidea zeu bazara mundua da euskara zatoz mundu bat Korrikara Kantatu dezagun Ongi etorri lagun! Euskara herrira Zure herrira zatozena!!
Izugarri gustatu zait! Oso ona! Gustatu zait. Oso martxosoa! Ez dago gaizki. Arraro samara, ezta? Ez da motelegia? Ez da nire estilokoa. Ez zait gustatu.
KONPARATU KANTA BESTE KORRIKA KANTEKIN ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... 1
Ongi etorri Aitor galdu zuen ta bila dator ongi etorri Sarai heldu arren korrika darrai
Hitza: Jon Maia Musika eta Kanta: Betagarri
Kantatu dezagun Ongi etorri lagun! Euskara herrira Zure herrira zatozena!!
13
2
Bideo-klipa Korrika.org gunean dago ikusgai. Betagarri taldeari buruzko informazio gehiago: http://www.betagarri.com.
PASADIZOAK Hemen dituzu hainbat Korriketan jasotako pasadizo batzuk. Ondoren, aukera ezazu atentzioa gehien eman dizuena, bitxiena. Eta amaitzeko... esaguzu, zein da zuk Korrikan duzun esperientzia? Parte hartu al duzu? Non? Nola? Izango duzu zeuk ere kontatzeko moduko zerbait!
Korrika 1 Bizkaiko hiriburuko Hotel Arantzazutik koordinatu zuten lasterketa osoa. Hotelak areto bat doan utziz kolaboratu zuen Korrikarekin. Eta antolatzaileak, pozik! Korrika jarraitzen zuten autoek kateekin ibili behar izan zuten lehen 24 orduetan, elurra mara-mara ari baitzuen. Elurra ari zuela, harri jasotzaile batek (abarkak, mahoizko galtzak, gerrikoa, eta txalekoa jantzita), esku batean lekukoa, eta lepoan harri biribila hartuta egin zuen bere kilometroa. Lekuko barruan zihoan agiria galdu egin zen, eta azken momentuan jakin zutenez, diskurtsoa inprobisatu egin zuten. Gero, prentsaurreko baten bidez zabaldu zuten agiriaren mezua.
Korrika 2 Iberduero enpresak bere kilometroagatik orduko miloi bat pezeta ordainduko zuela esan zuen. Baina bere kilometroa egin ostean, pankarta antinuklearrak agertu zirela argudiatu eta ez zuten ordaindu. Oraindik ez dute ordaindu.
Korrika 3 Lekukoa Kortesen egongo zelakoan, hara joan ziren furgonetako txanda hartu behar zuten antolatzaileak. Baina han Korrikaren arrastorik ez zuten topatu, eta bazterrean lanean ari ziren nekazariei galdetu zieten "Habéis visto pasar la Korrika?". Eta jaso zuten erantzuna: "¿Qué preguntas, por alguna mocica del pueblo?"
Korrika 6 Irunberri eta Zangoza artean Korrika ikusi zutenek inauteriak zirela pentsatuko zuten agian… baina ez. Andaluziako Granada herrialdeko Albacin herritik etorritako korrikalariak ziren, euren herriko jantziekin: "Albacin euskararen alde" pankarta zabaldu zuten gainera. Gu ere bai!
Korrika 9 Ezkontza opari ederra izan zen Korrika: Enekuri herrian, neska ezkonberri bat soineko zuriz jantzita. Ezkontza ospatzen ari zela, hara non pasa den Korrika eta bi aldiz pentsatu gabe, gona altxa, lekukoa eskuan hartu, eta ziztu bizian abiatu zen senarraren eta korrikalarien harridurarako. Opari ederra!
14
ZER
EGIN DEZAKET?
Korrikan parte hartzeko modu asko dago. Ikus dezagun!
ZER EGINGO DUT KORRIKAN PARTE HARTZEKO? Pentsatu zer egin dezakezuen Korrikan parte hartzeko. Hona hemen adibide batzuk: - “Datorren astean nire lehengusinaren urtebetetzea da. Korrikako kamiseta gorria oparituko diot.” - “Korrika laguntzailea izateko pina erosiko dut, eta nire lehengusinaren urtebetetzeko afarian kanpaina horren berri emango diet guztiei.” - “Lantokian kartel batzuk jarriko ditut.” - ............................................................................................................................... - ............................................................................................................................... - ............................................................................................................................... - ............................................................................................................................... - ............................................................................................................................... - ............................................................................................................................... Idatzi hemen zure aurtengo konpromisoa: Aurtengo Korrikan parte hartzeko ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................
DESAFIOAKK Hirunaka, Korrikarekin zerikusia duten desafioen zerrenda osatu. Gero, bat aukeratu eta zuen ikaskideren bati desafioa bota: -
Ezetz guk egindako petoarekin atera Korrikan! Ezetz Korrika herrian / auzoan hartu eta hamar kilometro Korrika egin! Ezetz gurekin etorri Korrika amaierara! Ezetz tximeletaz mozorrotuta atera Korrikara! .......................................... Ezetz.......................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ...................................................................................................................
EZETZ... BATEN BAT KONBENTZITU!
Ea zuetako nork lortzen duen baten batek BAIETZ! esatea. Hori bai, kontuan hartu desafioetan bi aldeetako parte hartzaileek egin behar izaten dutela zerbait!
15
NOLA PARTE
HARTU
KORRIKAN?
Badakigu gai honi buruz askotxo dakizuela, baina txuletatxo bat aurrean izatea ongi etortzen delakoan, hona hemen zerrendatxo bat:
Denda, lantegi edo komertzioetan: Korrika laguntzaile euskarria erosiz. Enpresa edo saltokiek, Korrikalaria, Korrika-lagun txartela edo Korrika iragartzeko aterako diren bestelako euskarriaz babestuz.
Norberak: Zure herrian edo auzoan hau guztia egingarri izan dadin, eratuko den Korrika batzordean parte hartuz. Korrika kulturalak antolatuko dituen ekitaldietara agertuz. Korrikaren (www.korrika.org) web-gunea bisitatuz. Munduaren itzulia egingo duen Korrika birtualean parte hartuz (www.korrika.org). Martxoaren 26an Tuterako hasiera ekitaldian parte hartuz eta apirilaren 5ean Korrika amaierara joanez. Korrika 16ren materiala edo oroigarriak erosiz, Korrika aurretik, bitartean edo ostean. Benetako korrikalarien ezaugarri garrantzitsua den petoa edo bizkarrekoa erosiz, aurretiaz edozein euskaltegitan edo Korrika egunean bertan. Herriz herri egingo den Korrikaren aldeko diru bilketan lagunduz. Kilometroak subentzionatuz, eta ordaintzen duenak zein hautatutako beste batek subentzionatutako kilometroan Korrika eginez. Parte hartzeko modu hau erabili nahi dutenek Korrika bulegoetara jo dezakete. Korrikaren izenean Euskadiko Kutxan zabaldu den 3035 / 0072 / 02 / 0720005710 kontu korrontean nahi duzun diru kopurua sartuz. Eta, jakina, Korrika normaltasunez egin ahal izateko laguntza ekonomikoa beharrezkoa dugun arren, bizkarrekoa jantzita Korrika eginez ere bai, noski!
16
TRANSKRIPZIOA ZER ZER
DA DA
KORRIKA?
KORRIKA? (SORTUA):
Korrika Alfabetatze Euskalduntze Koordinakundeak (AEK) Euskal Herri osoan zehar egiten duen euskararen aldeko lasterketa erraldoia da. Gure hizkuntzaren aldeko kontzientzia suspertzea eta gau-eskola zein euskaltegien eguneroko lana indartzeko dirua biltzea ditu helburu. 1980an Euskal Herria Oñatitik Bilbora zeharkatu zuen 1. Korrika antolatu zenetik, euskararen alde antolatzen den ekitaldirik jendetsuena eta garrantzitsuenetakoa da. 2.000 kilometro baino gehiago euskararen alde, adin eta mota guztietako milaka korrikalarirekin, gau eta egun gelditu gabe. Korrika hasi eta amaitu arte, lekukoa pasatzen da eskuz esku eta kilometroz kilometro korrikalarien artean; lekuko horren barruan Korrika helmugara iristean euskaldun ezagun batek irakurriko duen mezua doa, ordura arte sekretupean gordetzen dena. Lasterketan parte hartzen duen jende kopuruak gora egiten du etengabe, Korrikaren antolaketan milaka lagun aritzen dira herriz herri eta auzoz auzo eratutako batzordeetan, eta kanpainak irauten duen bitartean ehunka jaialdi, kultur ekitaldi eta abar antolatu ohi dira. Nork antolatzen du? AEK-k (Alfabetatze Euskalduntze Koordinakundea), euskara berreskuratzea eta Euskal Herria berreuskalduntzea xede dituen erakundeak. Hori lortzeko helduen euskalduntze eta alfabetatze alorrak jorratzen ditu: ikerkuntza, material didaktikoen sorkuntza, irakasleak prestatzeko ikastaroak, kultura ekitaldien antolakuntza eta euskararen aldeko kontzientziatze kanpainak. AEKren lehenengo pausoak Lehenengo alfabetatze taldeak 1965 inguruan sortu ziren, eta urte hartan antolatu zen alfabetatzearen aldeko lehenengo kanpaina. Alfabetatze arloa jorratzeaz gain, euskararik ez zekiten euskal herritar multzo handiari euskara irakatsi beharra agerian geratu zen. Horixe izan da AEKren urteotako zeregina. Halaxe sortu ziren, mugimendu hori guztia Euskaltzaindiak babestu eta bultzatuta, gau-eskola izenekoak eta, geroago, euskaltegiak. Gaur egun, AEK dugu helduen euskalduntze-alfabetatzean aritzen den elkarterik garrantzitsuena eta, administrazio-banaketak gaindituz, Euskal Herri osoan lan egiten duen bakarra. 10.000 ikasle inguru ari dira euskara ikasten AEKn. Horretarako, 500 irakasle baino gehiago ditu 100 bat euskaltegi eta gau-eskoletan banatuta. Horretaz gain, honakook ere baditu: normalizazio planak bideratzen laguntzeko zerbitzua (AHIZE), erabilera bultzatzeko programak, itzulpen eta zuzenketa zerbitzua (Kulturgintza), eta AIZU! aldizkaria, besteak beste. Horiei guztiei laguntzeko, baina batez ere Iparraldeko eta Nafarroako beharrei erantzun ahal izateko baliatuko ditu AEK-k Korrikan bilduko dituen diru-ekarpenak, jakina baita eremu administratibo horietako euskaltegi eta gau-eskolek ez dutela inondik ere behar dituzten diru-laguntzak jasotzen.
17
ZUZENKETA ORRIA KORRIKARI EMAITZAK
BURUZ (4. ETA 5. ORR.)
OROKORRAK:
ZENBAT OKER EGIN DUZU? 0-2: Bikain! Erabat gaitua zaude zeure herriko edo auzoko Korrika Batzordeak laster batean emango duen prentsaurrekoan bozeramale lanak egiteko! Geure aldetik “korrikologo” izendapena eman nahi dizugu, ZORIONAK! 3-5: Tira! Despiste hutsak izan dira… Baina ikusten da Korrika eta AEK nahikotxo ongi ezagutzen dituzula. Zeren zain zaude Korrika Batzordeetan parte hartzeko? Zeure zain gaude! 6-10: Beno, argi dago ez gaituzula behar bezala ezagutzen, baina lasai, Korrika ate joka dugun honetan aukera ezin hobea duzu gu nahi adina ezagutzeko, sukalde barruraino sartzeko aukera ematen baitu Korrikak, horrela nahi baduzu behintzat! 11-15: Ejem, ejem,…Pixka bat hobeto elkar ezagutzea komeni zaigu… Ziur zaude AEK-ko euskaltegi batean eman duzula izena?
KORRIKARI
BURUZ
(2)
(6.
OR.)
ERANTZUNAK: 1. Korrika, AEK-k antolatuta, Euskal Herri osoan zehar egiten duen euskararen aldeko lasterketa erraldoia da. Korrika, AEK-k antolaturik, Euskal Herri osoan barna egiten den euskararen aldeko lasterketa erraldoia da. 2. Gau-eskola zein euskaltegien eguneroko lana indartzeko dirua biltzea du helburu. Gau eskola eta euskaltegien eguneroko lana indartzeko dirua biltzea du helburu. 3. Ordudanik 15 Korrika eta 28 urte igaro dira. Orduz geroztik 15 Korrika eta 28 urte igaro dira. 4. Korrika hasi eta amaitu arte, lekukoa pasatzen da eskuz esku eta kilometroz kilometro. Korrika hasten denetik amaitzen den(era) arte, lekukoa pasatzen da eskuz esku eta kilometroz kilometro. 5. Lekuko horren barruan Korrika helmugara iristean euskaldun ezagun batek irakurriko duen mezua doa. Lekuko horren barruan Korrika helmugara iritsitakoan euskaldun ezagun batek irakurriko duen mezua doa. 6. Korrikak Euskal Herriko gizarteak bere hizkuntza berreskuratzearen alde egindako hautua erakusten du. Korrikak Euskal Herriko gizarteak bere hizkuntza berreskuratzearen alde egin duen hautua erakusten du. 7. Euskal Herriko gizartea astintzen duen gertakari bilakatu da bi urterik behin egiten den Korrika. Euskal Herriko gizartea astintzen duen gertakari bilakatu da bi urtez behin egiten den Korrika. 8. Kanpainak irauten duen bitartean ehunka jaialdi, kultur ekitaldi eta abar antolatu ohi dira. Kanpainak iraun bitartean ehunka jaialdi, kultur ekitaldi eta abar antolatu ohi dira.
18
ZUZENKETA ORRIA KORRIKARI
BURUZ
(2)
ERANTZUNAK (AZPIMARRATUTAKOAK 1. XEDE 2. ALOR 3. IKASTARO 4. INGURUAN 5. NEURRIAN 6. MULTZO 7. HALAXE 8. BULTZATU
A. A. A. A. A. A. A. A.
helburu eremu ikasteko leku ingurugiroan inurrian talde haraino putz egin
KORRIKAREN
(6.
OR.)
DIRA ZUZENAK):
B. B. B. B. B. B. B. B.
sede arlote ikastaldi inguratuta heinean maltzur gisa hartan burruntzi
C. C. C. C. C. C. C. C.
seda agortu probak bueltan neurtuan borobil hartara eragin
LELOA (7. OR.)
Euskaraz bizi nahi dugunon herrira. Omenduak kanpotik etorritakoak edota bertan euskara galdu dutenak izanik, euskara ikasi, erabili, gure kulturaz gozatu, nahi duten guztiak izango direlako.
KORRIKAREN
OMENDUAK (8. OR.)
2
- JATORRIA: Nire aberria, egia esan, basamortua da. - EUSKARA IKASTEKO ARRAZOIAK: Ezin nun adaptatu. Benetako sustraiak batu egin behar du. Barneko mina kentzeko niretzat oso inportantea da.
1
- JATORRIA: Auzo baztertu batean dago nire sorleku maitia. - EUSKARAREN EZAGUTZA: Beti frantsesez erantzuten nuen. Eta oharkabean euskara galdu zen eta frantsesa nagusitu. Eta lortu dut euskaraz ibiltzea. - JATORRIA: 1950ean, Ermua, Bizkaia. - EUSKARAREN EZAGUTZA: Ez dut esango lotsa ematen zidana, baina horrelako zeozer. Ia-ia inposatzen nuen erdaraz. Euskera nuen ja galduta. - EUSKARA IKASTEKO ARRAZOIAK: Euskalduna euskeraz egin gabe ezinezkoa zen.
3
4
- JATORRIA: Ferrolen jaio nintzen duela urte asko. - EUSKARAREN EZAGUTZA: Nik ez nekien zer zen `aita´, zer zen ´ama´. - EUSKARA IKASTEKO ARRAZOIAK: Herriko hizkuntza ikasi behar duzulako.
OMENDUAK
ETA
KORRIKA 16KO
MEZUA (9. ETA 10. ORR.)
ERANTZUNAK: 1. Bai noski, euskara berreskuratzeko egindako ahalegin bereziagatik. 2. Artikuluaren arabera, hizkuntza bat ez galtzeko lehen baldintza da berau dagoen herriak berreskuratu nahi izatea.
KORRIKAREN
OMENDUAK: INFORMAZIO GEHIAGO: Omenduei buruzko informazio gehiago nahi izanez gero, ikusi Korrika 16ri buruzko dossierra. Bestalde. www.korrika.org gunean nahi adina informazio topatuko duzue. Informazio iturri nekaezina dugun Aizu aldizkaria ere balia dezakezue nahi izanez gero, azken ale guztietan dago Korrikari buruzko informazioa. Amaitzeko, “Korrika 16” atazen karpetan hainbat eranskin topatuko dituzu. 19
ZUZENKETA ORRIA SAKONTZEN: OMENDUAK
ETA MEZUA (12. OR.)
OMENDUAK MEZUA Urtetan zehar ehunka mila izan dira Euskal Herrira lan bila, bizimodu hobe baten bila edo bizi ahal izateko leku bila, besterik gabe, bertaratu diren familiak. Eta horien guztien artean, hainbestek eta hainbestek, euskal herritarron ongietorria ongi baino hobeto hartuz eta ulertuz, ekarpen goraipagarria egin diote gure hizkuntzari. Euskal Herrira heldu, euskara ikasi eta erabili, umeei irakatsi, gure kulturaz gozatu, berari ekarpen euskalduna egin, eta belaunaldiz belaunaldi gure hizkuntza transmititu duten milaka familia horiek izan nahi ditu gogoan Korrika 16k aurtengo omenaldia gauzatzeko. Omenaldi hau bi ardatz nagusi kontuan harturik planteatu nahi dugu: batetik, egin duten ekarpenagatik gure eskerrik zintzoena eman nahi diegu; bestetik, beraien guztien ekarpena eta konpromisoa azaleratu nahi dugu, kanpotik datozen familientzako eta berton jaiotako eta hazitako familia oraindik ez euskaldunentzako eredu izan daitezen. Bestalde, jakina da, Euskal Herriak kanpotik hainbat hartu baditu ere, kanpora hainbeste bidali dituela. Horien artean, askok eta askok, belaunaldien poderioz euskara galdu dute. Eta kanpora joan barik ere, horrenbeste izan dira, frankismoaren edo frantses estatuko lege jakobinoen erruz, euskara galdu duten familiak. Zorionez, horien artean badira euskara berreskuratzeko, euskara euren etxeetara itzul dadin, ahalegin aipagarria egin duten familiak ere. Horiek guztiak ahazteak ez lioke geure omenaldiari behar duen osotasuna bermatuko. Bihoakie beraz, euskara ikasi eta gero transmisioa bermatu duten familia guztiei, baita euskara galdu eta berrikasiz transmisioa ahalbidetu duten familia guztiei ere, Korrika 16ren omenaldi xumea.
* ongi etorri. interj. Etorri berria abegitsu hartzen dela adierazteko esapidea. Hizkuntza bat galtzeko arriskuan dagoenean, hizkuntza hori salbatzeko lehenengo baldintza berau dagoen herriak berreskuratu nahi izatea da. Euskararen kasuan, herriak sarri erakutsi du euskara berreskuratu nahi duela. Korrika, hain zuzen ere, borondate horren adierazpen grafikoa da. Baina nahi izatea ez da nahikoa. Gure mezua, gure ongietorria, harago doa. Herritarren borondateari atxikirik, Korrika 16ra etorri ez ezik, Korrikan azaleratuko den nahiari kasu egiteko deia luzatu nahi diegu Euskal Herriko norbanako, erakunde eta administrazio guztiei. Erakunde eta administrazioek euskararen normalizazioa bultzatzea nahi dugu, euskaldunok leku guztietan (lantokian, kalean, etxean,...), euskara erabiltzea nahi dugu, eta euskaldundu nahi dutenek euskara ikastea nahi dugu. Euskarak, Korrikak bezala, pausoa arin eta gelditu gabe egin behar du aurrera, aurreraka ez doana atzeraka hasteko arriskua baitago. Eta horretarako denok parte hartzea derrigorrezkoa da. Korrikan bezala, lekukoa lurrera eror ez dadin, esku guztiak dira beharrezko. Euskaldunok ongietorria egiten diegu gure herrira, gure etxera, gure artera datozen lagunei. AEK-k berdin egin nahi du Korrika 16rekin: ONGI ETORRI! handi bat luzatu nahi die euskararen berreskurapenean lagundu behar duten erakunde guztiei, euskalgintzan dabiltzan guztiei, euskaltzale guztiei, euskaldunei eta euskaldundu nahi duten guztiei, bertokoei eta kanpotik datozenei.
BALIOKIDEAK TESTUAN AGERTUTAKO ORDENEAN:
OMENDUAK -n barna: -n zehar etorri: bertaratu askok eta askok: hainbestek eta hainbestek aportazio: ekarpen nabarmentzekoa: goraipagarria disfrutatu: gozatu kontuan (izan): gogoan (izan) egiteko: gauzatzeko ildo: ardatz benetakoena: zintzoena zabaldu: azaleratu
izateko: izan daitezen ezagun da: jakina da -en eraginez: -en poderioz gabe: barik hainbeste: horrenbeste erruagatik: -en erruz itzultzeko: itzul dadin esfortzu: ahalegin garantizatu: bermatu posible egin: ahalbidetu apala: xumea
20
MEZUA begi onez: abegitsu aurrera ateratzeko: salbatzeko askotan:sarri loturik: atxikirik adieraziko: azaleratuko borondateari: nahiari dei egin: deia luzatu bultzatzea: sustatzea lez: bezala azkar: arin ezinbestekoa: derrigorrezkoa ez erortzeko: eror ez dadin instituzio: erakunde
KORRIKARI
BURUZ: EMAITZAK
Ea bada, iritsi da egiaren ordua! Aztertu zeintzuk oker egin dituzun eta irakurri erantzunak.
1. Baina, baina… Korrikalari profesionala ematen al du zure irakasleak! Ala oinez jarri dituzu korrikalariak? Jakizu oinez soilik ibilbideko azken kilometroak egin ohi dituela jendeak, biltzen den jende andanarekin ezin baita korrikarik egin! Baina lekukoa, beti Korrika! 2. Euskaltzaindiak? Eusko Jaurlaritzak? Ziur zaude AEK-ko euskaltegi batean eman duzula izena? Edo piper gehiegi egin duzu azkenaldian… 3. Bada, bai, Korrikak Euskal Herri osoa zeharkatzen du, euskararen herria!
11. Metodologia komunikatiboarena ez da, ez AEKren asmakizuna, ezta esklusiba inondik ere ez. Eta momentuz ez dugu Euskal Herritik gehiegi ateratzeko aukerarik izan. Baina lasai, dena iritsiko da! On line eskaintza badugu, eta pixkanaka bagoaz gu ere. Laster izango gara mundura salto egiteko prest! Harrotasunez esan dezakeguna, hori bai, lehena da. Alegia, egun, AEK da administrazioen mugak gaindituz Euskal Herri osoan lan egiten duen bakarra. 12. Bada, ez horrenbeste, ez horren gutxi. Erdikoa da zuzena. Ikusten duzunez asko zarete abentura honetan murgilduta zaudeten lagunak!
4. Bada, ez, lehen Korrika ez zen klandestinoa izan, eta ez zen militarrek hartuta duten Bardeetako tiro-eremutik pasa (a ze praktika egingo zuten handik pasa izan balitz!). Lehen Korrikak Oñatitik Bilbora zeharkatu zuen Euskal Herria, elurte itzela gaindituta gainera!
13. A da aukera zuzena. Zer uste duzu gu garela? Bulegoko materialen diseinua, antzerkigintza ikastaroak, argitaletxe bat,… Estimatzen dugu gutaz daukazun ikuspegi “zabal” hori, baina geure kezkak euskalduntzea eta euskararen berreskurapena dira.
5. Euskal Herria ez da horren zabala! 5.000 kilometrotan hiru aldiz eman diezaiokegu bira Euskal Herriari eta txoko guztietatik sartuta. Eta ikusten denez, oso gautxoria ere ez zara, bestela jakingo zenuke gauez ere Korrika martxan dela, etenik gabe, 11 egunez helmugaraino (edizioaren arabera egun kopurua aldakorra da).
14. Lehena da zuzena. Izan ere han jasotzen du euskarak eraso gehien. Edo nahiago baduzu, babesik gutxien. 15. D da, Korrikarekin zerikusirik ez duen irudia, ehuneko ehunean ziurtatu ezin badugu ere. Batek daki, agian lekukoa eskuetan eraman izanaren emozioak jota ama lurrari, jainkoari edota nork jakin nori eskerrak ematen ari zaizkion! Ez litzateke harritzekoa, izan ere, lekukoa lekukoa da, aizue!
6. Bidean inor ez dagoenean, bidean inor ez dagoenean,… Ene, ene fede gutxiko laguna! Bidean beti egoten da jendea! Eta une zehatz batean, lurrikara bat dela-eta, norbaitek bere postura iristeko arazoak izango balitu… B aukera litzateke aukera egokia. Ez al duzu ikusi zer nolako giharrak dituzten furgonetan joan ohi diren lagunek?
A, C eta I irudiak Euskal Herriko paraje ezberdinetako irudiak dituzue, Korrika ari direnekoa, edota Korrikaren zain ari direnekoak (A). E irudia, berriz, Korrika 13ko amaiera ekitaldiari dagokio, (Sarasate pasealekuan).
7. Nor-nori-nork… obsesionaturik zaude! Hobe duzu gramatika eten bat egin zeure ikas-prozesuan. Erlaxa zaitez eta saia zaitez euskaraz gozatzen! Eta ez, mezuaren idazlea edozein euskaltzale izan liteke, ospetsu izan edo ez. Eta mezua, betiere, euskara izan ohi du hizpide. Mundua balitz ardatza, lekukoak dezente handiagoa beharko luke, ez duzu uste?
B, F eta G aurtengo mezua eta omenaldiari lotutako irudiak ditugu, “Bidaia Intimoak”, omenaldirako prestatutako dokumentalaren izena baita (irudian kartela ikus daiteke), eta Rami eta Mixele (B eta G irudietan), bertako bi protagonista. Amaitzeko, baten bat H irudian despistatuko zen... baina hauxe duzue aurtengo Korrika Kulturaleko irudietako bat. Hona hemen osotasunean:
8. Ehunka… Ez ba, milaka! Zorionez milaka dira herriz herri, auzoz auzo Korrika batzordeetan parte hartzen duten lagunak, AEK-ko kideak zein kanpokoak. Euskararen alde aritzeko prest egotea, hori besterik ez da behar. Hori bai, ez da oso ohikoa ehunka kirol jarduera antolatzea… Korrika sinbolikoa dela, aizu! 9. Tira, saiatu zara… Sigla kontu hauek ez dira hain errazak izaten… baina bai, Alfabetatze Euskalduntze Koordinadora izan daiteke. Eta da. 10. Oraingoan bai, esan behar dugu lehen eskola haiek nahiko klandestinoak zirela, lehen Ikastolak bezalaxe. Beraz, lehena da zuzena. 21
SAKONTZEN: KORRIKARI
BURUZ
ZER DA KORRIKA? Korrika Alfabetatze Euskalduntze Koordinakundeak (AEK) Euskal Herri osoan zehar egiten duen euskararen aldeko lasterketa erraldoia da. Gure hizkuntzaren aldeko kontzientzia ..................................... eta gau-eskola zein euskaltegien eguneroko lana indartzeko dirua biltzea ditu helburu. 1980an Euskal Herria Oñatitik Bilbora ..................................... zuen 1. Korrika antolatu zenetik, euskararen alde antolatzen den ekitaldirik jendetsuena eta garrantzitsuenetakoa da. 2.000 kilometro baino gehiago euskararen alde, adin eta ..................................... guztietako milaka korrikalarirekin, gau eta egun gelditu gabe. Korrika hasi eta amaitu arte, lekukoa pasatzen da eskuz esku eta kilometroz kilometro korrikalarien artean; ..................................... horren barruan Korrika helmugara iristean euskaldun ezagun batek irakurriko duen mezua doa, ordura arte ..................................... gordetzen dena. Lasterketan parte hartzen duen jende kopuruak gora egiten du ..................................... , Korrikaren antolaketan milaka lagun aritzen dira herriz herri eta auzoz auzo eratutako batzordeetan, eta kanpainak ..................................... duen bitartean ehunka jaialdi, kultur ..................................... eta abar antolatu ohi dira. MOTA EKITALDI
ETENGABE LEKUKO
SUSPERTZEA IRAUTEN
SEKRETUPEAN ZEHARKATU
NORK ANTOLATZEN DU? AEK-k (Alfabetatze Euskalduntze Koordinakundea), euskara berreskuratzea eta Euskal Herria berreuskalduntzea ..................................... dituen erakundeak. Hori lortzeko helduen euskalduntze eta alfabetatze ............................. jorratzen ditu: ikerkuntza, material didaktikoen sorkuntza, irakasleak prestatzeko ikastaroak, kultura ekitaldien ..................................... eta euskararen aldeko kontzientziatze kanpainak. AEKren lehenengo pausoak Lehenengo alfabetatze taldeak 1965 inguruan sortu ziren, eta urte hartan antolatu zen alfabetatzearen aldeko lehenengo kanpaina. Alfabetatze ..................................... jorratzeaz gain, euskararik ez zekiten euskal herritar multzo handiari euskara irakatsi beharra ..................................... zen. Horixe izan da AEKren urteotako zeregina. Halaxe sortu ziren, mugimendu hori guztia Euskaltzaindiak babestu eta bultzatuta, gau-eskola ..................................... eta, geroago, euskaltegiak. Gaur egun, AEK dugu helduen euskalduntze-alfabetatzean aritzen den ..................................... -rik garrantzitsuena eta, administrazio-banaketak ..................................... , Euskal Herri osoan lan egiten duen bakarra. 10.000 ikasle inguru ari dira euskara ikasten AEKn. Horretarako, 500 irakasle baino gehiago ditu 100 bat euskaltegi eta gau-eskoletan banatuta. ....................................., honakook ere baditu: normalizazio planak bideratzen laguntzeko zerbitzua (AHIZE), erabilera bultzatzeko programak, itzulpen eta zuzenketa zerbitzua (Kulturgintza), eta AIZU! aldizkaria, besteak beste. ..................................... laguntzeko, baina batez ere Iparraldeko eta Nafarroako beharrei erantzun ahal izateko baliatuko ditu AEK-k Korrikan bilduko dituen diru-ekarpenak, jakina baita ..................................... administratibo horietako euskaltegi eta gau-eskolek ez dutela ..................................... behar dituzten diru-laguntzak jasotzen.
GAINDITUZ INONDIK ERE EREMU
AGERIAN GERATU IZENEKOAK ANTOLAKUNTZA
XEDE ARLOA HORRETAZ GAIN 22
ELKARTE ALORRAK HORIEI GUZTIEI