Koraal

‘Koraal is eigenlijk een mietje’ Vorig jaar raasde de tropische storm Omar over Curaçao. Het koraal zou ernstig verwoest zijn door de storm. Maar is dat wel zo? En hoe is het eigenlijk gesteld met het koraal op het eiland? Onderzoeker Mark Vermeij van de Carmabi Foundation vertelt zijn verhaal. “Koraal is geen plant. Het groeit niet terug als je het omhakt of kapot maakt. Vergelijk het met een kudde geiten. Als al die geiten dood gaan, komen er ook niet zomaar nieuwe geiten. Weg is weg.” Mark Vermeij werkt al veertien jaar op het eiland. Hij onderzoekt voor Carmabi alles wat met koraal te maken heeft. “Het gaat redelijk goed met het koraal op Curaçao. Voor toeristen is het hier zeker mooi en aardig, omdat ze de zee vergelijken met die in Nederland. En op Curaçao is het rif ook nog beter dan in de rest van het Caribisch gebied, maar als onderzoeker zie ik toch dat het koraal langzaamaan verandert. Dat komt niet door de natuur. Het rif verandert door de stommigheid van mensen. Aan de kust van Curaçao wordt dom gebouwd. Bijvoorbeeld het nieuwbouwproject bij Jan Thiel. Als ze zo dicht bij zee bouwen, natuurlijk komt er dan rotzooi in het water terecht.”

Koraalriffen bestaan al miljoenen jaren, maar door vervuiling verdwijnen er wereldwijd steeds meer riffen. Ook in het Caribisch gebied zijn veel riffen verdwenen. “Koraal kan alleen overleven in schoon water. Overbevissing maakt het er ook niet makkelijker op voor het koraal en bouwen aan het water al helemaal niet. Voor de oorzaak van die achteruitgang moeten mensen op het land kijken en niet alleen in zee. Het probleem is echt de rotzooi aan de kant. Al dat bouwen, rioolafvoer en zandafvoer, dat is gewoon niet goed voor het koraal.” Koraal is geen plant of steen. Het zijn kleine diertjes van een paar millimeter groot. Ze leven in kolonies bij elkaar.

“Het koraal is een groot geheel,” legt Vermeij uit. “Omdat koraal een dier is, rot het weg als het dood gaat. Vergelijk het met een dode hond. Als die in je tuin ligt, laat je toch ook geen kinderen daarbij spelen. Hetzelfde geldt voor de zee. Als het koraal dood is, gaat het stinken en wordt het water vies. Dan ga je daar toch ook niet meer in zwemmen? Het koraal op Curaçao is verzwakt, heel kwetsbaar. Het koraal weet meestal te overleven doordat ze steeds trucjes toepassen. Zo leven ze samen met algen en kweken ze bacteriën om bepaalde ziektekiemen weg te houden. Als de mens die omgeving dan verandert, dan werken die trucjes vaak niet meer. Het is over de hele wereld al honderd duizend keer fout gegaan. Als er hier binnen vijf tot tien jaar niks gedaan wordt, is het voor Curaçao ook te laat. Alles sodemietert dan in elkaar, want alles werkt samen.

Het toerisme, de visserij, alles verdwijnt als het rif doodgaat. Het koraal dient ook als een dijk voor het eiland. Het remt de golven af, als een soort kustbescherming. Curaçao heeft nog steedse de beste riffen ter wereld. Daar kun je veel geld mee verdienen, maar dan moet je ze niet laten verdwijnen.” Omar Op 14 oktober 2008 raasde Omar door het Caribisch gebied. Vooral op Curaçao richtte de storm veel schade aan. Heeft het koraal dat overleefd? “De storm van vorig jaar was in principe niks raars,” vertelt Vermeij. “Dat kan gebeuren, maar het probleem is: het koraal is geen plant. Het groeit niet zo maar terug als je het water of voedsel geeft. Het breekt gewoon af en gaat dood. En nieuw babykoraal komt ook niet, omdat hun terrein vervuild is door slechte bacteriën.

Aan de linkerkant een foto van ongezond, dood koraal bij Piscadera. Op de foto rechts levend, gezond koraal bij Westpunt.

Onderzoeker Mark Vermeij van Carmabi in zijn kantoor. Koraal is eigenlijk een mietje, het kan niet tegen een veranderend milieu.”

komen er ook niet zomaar nieuwe geiten. Weg is weg.”

Op Curaçao is vooral het rif aan de zuidkant in slechte staat. Maar de riffen aan de noord-, oost- en westkant van het eiland zijn nog steeds intact. “Het koraal heeft op die plekken wel op zijn sodemieter gekregen tijdens Omar, maar kan zichzelf weer herstellen. Ze leven onder goede omstandigheden en zijn gezonder dan het rif aan de zuidkant, waar zoveel gebouwd wordt. Omar zag niemand aankomen en je kunt zo’n storm ook niet voorkomen. Maar kijk naar jezelf. Als je gezond bent, goed voor jezelf zorgt, word je minder snel ziek. Hetzelfde geldt voor het koraal. Het moet gezond zijn, dan zal het ook minder snel doodgaan. Koraalriffen vormen een breekbaar ecosysteem. Vergelijk het met een kudde geiten. Als al die geiten dood gaan,

Het rif van Curaçao is er beter aan toe dan dat van Bonaire, vindt Vermeij. “Toeristen zeggen vaak dat Bonaire de mooiste plek is om te duiken, maar dat heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat er daar meer vissen te zien zijn. Maar eerlijk gezegd zijn de riffen van Curaçao in een betere staat. Bonaire heeft een rare vorm, met een soort inham. Daardoor blijft het afval in het oceaanwater langer achter het eiland hangen. Curaçao heeft het makkelijker, alle troep spoelt weg langs de zijkant. Als Curaçao een andere vorm had gehad, was er waarschijnlijk nog maar heel weinig koraal. En zonder koraal was Curaçao er nooit geweest, omdat het eiland voor een groot deel uit oude koraal-

riffen is opgebouwd. Misschien tijd om een wat terug te doen voor die kleine rakkertjes.” Wat moeten we doen? “Er moet slimmer nagedacht worden, want koraal komt niet meer terug als het eenmaal verdwenen is. Voor Curaçao is er nog hoop. Er zijn slimme methodes om te bouwen, dat doen ze in Hawaï, Azië en Florida ook. Daardoor komt er veel minder vuil in het water. Het is toch raar dat Curaçao een vliegtuig in zee gooit, zodat toeristen er mooi kunnen duiken. Het rif hoeft niet opgeleukt te worden. Mensen moeten beter voor het koraal zorgen, geen troep in het water gooien. Het is al mooi genoeg van zichzelf. Maar de vraag die mensen zich moeten stellen is: Waarom kom je naar Curaçao? Een groot deel komt hier om te duiken en te snorkelen. Wil je dan zwemmen in rottend of gezond water?” “Het is ook niet gek dat we zo weinig van koraal weten. Er wordt pas dertig jaar onderzoek naar gedaan. Maar je moet er gewoon met je poten van afblijven. Het is aan de overheid om maatregelen te treffen om het rif te beschermen. Zij geeft het geen prioriteit, want er zijn ergere dingen hier op het eiland. De lokale bevolking moet van zich laten horen. Vroeg of laat zal het rif van Curaçao zo verrot zijn dat iedereen het gaat merken. Geloof me: het water gaat goor worden. En dan? Pas als het de mensen zelf aangaat, zullen ze waarschijnlijk iets gaan doen. Vaak denken ze: oh, het zal vast wel meevallen. Nee! Iedereen heeft er iets mee te maken. Pas hoorde ik een gelovige visser tegen zijn vrienden zeggen: jullie doen niks om het koraal te beschermen. Jullie helpen Gods creatie naar de sodemieter. Ja, leg dat maar eens uit als je in de hemel komt.”

Boven: Koraal rot weg, waardoor algen zich kunnen nestelen. Onder: koraal is geen plant of steen, maar een geheel van kleine diertjes.

“De bevolking moet het rif beschermen, wij van Carmabi geven advies en informatie. Mensen hebben makkelijk praten. Maar doe dan ook eens iets. Of zeg anders: het kan me niets schelen. Carmabi kan helpen, wij hebben gegevens, oplossingen, ideeën. Het is nog niet te laat. Maar we kunnen pas iets doen als de bevolking ons helpt. Wij werken voor hen. Wie wil het rif bewaren? Wil je blijven zwemmen, vissen en niet ziek worden? Doe dan eens iets voor je eiland!”