Kababaihan

-

Espebyal na Isyu Kababalhan (2006) I

OPISYAL N A PAHAYAGAN N G

KABATAANG MAKABAYAN

Pukawin, organisahin at pakilusin ang pinakamaraming bilang ng kababaihan para sa armadong pakikibaka!

I

Bukod sa maka-uring pagsasamantala at pang-aapi, dumaranas din ang kababalhang anakpawis ng dagdag na pangaapl dahll sa mababang katayuan ng babae sa Ilpunan. Habang patuloy na naghlhirap ang rnga kababalhang magsasaka sa kanayunan gawa ng kawalan ng lupa, may dagdag pa sllang pasanin partikular bllang babae. Higlt na llmltado sila sa rnga pulltikal na gawaing magpapasya sa rnga usaping may kinalaman sa produksyong agrlkultural. Dapat sana silang nakakasall dito dahll lubog din sila sa pagsasaka.

~nlsyu-K&ebalhnn

Mga Nllalaman

u -

Pukawln, organlsahln at pakllusin ang plnakamaramlng bllang ng kababalhan para sa annadong paklklbakal 1

Lathakin Ang Rebolusyon Kababalhan sa Tslna 4

ng

A n t l - I m ~ m Pagsasamantala sa Kababaihan at Buong Bayan 6

Kuttwa Kay Anton, Na Kaya Nang Isulat Ang Kanyang Pangalan 7 Ang Kwento nl Eba 8 Parangal 10 Panahon para Magalay 1 2 Ang Kalayaan ay regular na lnllalabas ng Pambansang Kallhlman ng Kabataang Makabayan o KM. Tumatanggap ang Kalayaan ng rnga kontrlbusyon, artlkulo, rebyu at Ilkhang-sinlng rnula sa rnga kasapl ng KM sa buong bansa. Hlnlhlkayat din ang rnga mambabasa na magpaabot ng kanilang rnga puna a t mungkahl p a n sa lkakaunlad ng pahayagan. Maaari kamlng I-emall sa [email protected]

Sa hanay ng manggagawa, kadusta-dusta ang kalagayan ng kababaihan dahil sa mababang pasahod a t kawalan ng rnga beneplsyo. Maramlng rnga pabrlkang nagblblgay ng lubhang mababang pasahod ang nagbubukas ng empleyo sa kababaihan para mas madallng mailusot ang kanllang pagsasamantala sa produksyon ng manggagawa. Dahil mas maraml ang kababaihang hlrap sa pagkuha ng trabaho dahll sa mababang katayuan ng babae sa lipunan, marami sa kanlla ang pumapayag pumasok sa pabrtkang may mababang pasahod at kulang o walang benepisyo. At dahil na tin kaunti ang oportunidad para sa hanapbuhay dito sa bansa, mataming Plliplno lalo na ang rnga kababaihan, ang handang makipagsapalatan sa ibang bansa bilang overseas contract worker. Ang nararanasang hitap ng buong sambayanan sa pagtaas ng presyo ng billhing gawa ng Restructured Value-Added Tax at ng pagtaas ng presyo ng langis ay pabigat sa buong sambayanan lalo na sa kababaihan gayong ang pagtataguyod ng pang-araw-araw na pangangailangan ng pamllya ay iniaasa sa kanila. Maging sa rnga pamllya kung saan naghahanap-buhay ang babae, kadalasan ay obllgado pa rin ang kababalhan na primerong magtiyak ng rnga gawain sa tahanan. Dahll pangunahing makauri ang pagsasamantala at pangaaplng dinatanas ng kababaihang anakpawls, dapat pangunahin din ay makauri ang pakiklbakang isulong ng kababalhan. Sabl ng dakilang llder ng prdetatyadong rebolusyon na sl Mao Zedong, sa sistemang pyudal at patrlyarkal, ang kababaihan ay lslnasallallm sa rnga sumusunod na *ma ng kapangyarihan: pulkikal, pamilya, rellhlyon a t domlnasyon ng kalalaklhan. I t o ang rnga slstema ng kapangyarihang nagpapahirap sa kababalhan at sa buong masang anakpawis. Subalit, sa lahat ng nabangglt, ang pulltlkal na kapangyarihan ang salalayan ng Iba pang slsterna ng kapangyarihan. Kapag lto ay niyanlg, susunod din ang lba. Kaya sa kanayunan, kung saan itinatayo ang demoktatlkong gobyerrto ng mamamayan, bahagl ng pang araw-araw na gawain ng BHB ang pagpukaw, pag-organlsa at pagmobillsa sa kababaihang anakpawls. Itlnatayo ng rnga platun a t sandatahang yunit pangpropaganda (SYP) ang ganap na samahang masa (GSM) ng kababaihan at ang MAKIBAKA sa bawat barangay upang buuin ang kolektibong lakas ng kababalhan. Pangunahlng nagsisilbi ang kilusang kababalhan sa kanayunan sa kilusang magsasaka. Nireresolba sa rnga organisasyong ito ang rnga sullranin ng masang kababalhan mula sa paglahok sa produksyon hanggang sa pagpapataas sa kanilang kamalayang pampulltika. Binubuo tin sila sa rnga yunit mlllsya. Bukod dito, bahagl tin ng progtama ng GSM-kababalhan ang hinggil sa pagbaka sa pyudal at burges na kultuta, tulad hallmbawa ng demokratisasyon ng pamilya, pagtataguyod ng rnga day care at iba pa. Sa pamamagitan nito, mas lumalawak ang pagtanaw ng masang kababaihan sa kanilang papel sa lipunan, dito sila sinasanay na pamahalaan ang sariii.

Ang laban ng kababalhang mandidgma May natatanglng iakas din ang kababaihang iumalahok sa arrnadong pakikibaka. Una sa lahat, sila ang buhay na halimbawa ng kababaihang lumalaban para sa interes ng nakararami at ng kababaihan. Dahil dito, mas madali nilang mayayakag .ang kababaihang anakpawis na lumaban. Dagdag dito, mas madaling makapalagayang-loob ng masa ang rnga kababaihang mandirigma, la10 na ng rnga nanay. (Halimbawa, kung darating ng gabi sa babasehang bahay ang rnga kasamang hukbo, ang rnga kababaihang mandlrigma ang madalas na pinauuna para hindi nerbyusin iyong may-ari ng bahay. Sa gawalng pagpapalawak o expansion, ang rnga b a k e rin ang kumakausap sa target na basehan. Bagamat ito ay dahil na fin sa pyudal na pagtlngln sa babae, nagagamit natln ito sa

,

paglalapit ng BHB sa masa. I t o ay habang tinutunggall natln sa masa ang mga maling pananaw sa kababaihan sa pamamagitan ng puspusan atmatiyagang pagpapaiiwanag.) Ayon sa burges at pyudal na pananaw sa kababaihan na pinaiaiaganap at pinangingibabaw ng naghaharing-uri, mababa ang katayuan ng babae sa iipunan. Ang ganitong pagtingin ay daia-dala maglng ng mga kasapi ng BHB, babae man o laiaking mandirigma. Nababaka ito sa pamamagltan ng puspusang pag-aarai at pagtunggail sa mga pananaw. (Haiimbawa, may ilan sa mga kalalakihang taga-baryo na bagong napapasampa aY naghlhinanakit kung wala silang maldakas na armas o HPR samantalang ang mga kababaihang mandirigma ay mayroon. Dahil ito sa pagtingln na mas may kakayanan ang kalalakihang gamitln ang HPR sa panahon ng kagipitan. Sa mga ganitong sitwasyon, lnilillnaw natln ang patakaran sa pagtatalaga ng armas. Ipinaliliwanag din na may mga hukbong walang barii dahii kulang ang mga amas kaya mas dapat tayong makipaglaban sa armadong magpursigeng magkaroon ng pakikibaka ang kababaihan' sapat na bllang 'Igit Nararapat iamang na isanib nit0 ang lahat, nililinaw natin na hlndi kanyang lnteres lnteres ng dapat hhluhunlahan ang kasama maiawak na sambayanang inaapi at ayon sa kan~angkasarianl at ang pinagsasamantaiahan. totoo ay may kakayahan ang mga Kailangang makibaka ang kababaihang gumamit W kababaihan kasama ng buong sambayanan para makaiaya sa Ang Panawagan ng matauring PagPaPahirap at * ~ ~ J S Y O ' ~ W O W ldlumn nO pagsasamantaia at sa mababang kabataan at estudyante katayuan sa lipunan. Sabi muli ni Tagapanguiong Tungkulin ng KM ang magMao Zedong, 'women hold half the ambag sa pagpapalakas ng kilusang sky'. Mahalaga sa pagtatagumpay masa at ituon ang lakas sa ng rebolusyon ang paglahok ng pagpapabagsak ng rehimeng US-Arkababaihan dito. Plnatunayan na royo, na siyang pangunahing ng kasaysayan na may kumakatawan sa naghaharing-uring kakayanang mag-ambag at nagduduiot ng pasaklt at

-

Espesyal na Isyu Kababaihan

A -

pagsasamantaia. Mahalagang malubos ang umllral na krisis para magpaiawak at ng magpatatag rebolusyonaryong kiiusan at para igllt ang iiang saiigang reporma sa ekonomya at puiltika sa kasalukuyang sistema, kasama na dito ang interes ng kababaihan. Tungkulin ng KM at ng buong reboiusyonaryong kiiusan na mapagpasyang harapin ang pang-arawaraw na suiiranin na kinakaharap ng masa at kasamang kababaihan at iugnay ito sa kaiutasan ng suliranin ng buong' bayan. Twnunggaii sa masa at mga kasama sa mga maling pagtingln at pakikitungo sa kababaihan, at magpuna a t bakahin ang mga kahlnaan. HlqA na lalakas ang buong rebolusyonaryong kilusan kung mahlgpit ang pagkakatsa ng kalalaldhan at kababaihan sa pagsusulong ng demokratikong lnteres ng sambayanan. At, para lubusang malbagsak ang sistemang mala-kolonyal at malapyudal, kailangan ding ibayong palakasin ang annadong rebolusyon at itayo ang demokratikong gobyemo ng mamamayan sa kanayunan na magblbigay ng kapgyarihan sa kababaihang anakpawis sa pagdedesisyon mga pinakamahalagang pulitikal at ekonomiyang usapin. Kailangan p u k a ~ i n ~ o r g a n i s a h i n at pi.akamaramlng pakiiusin ng KM biiang ang ng

.

kababaihan para sa annadong pakikibaka-

Lathalain

Aag Eo~olr8yomng Krbrbalbrr sr Tslmr Mga Aral ng Rebolusyon sa lsang Komunidad ng Tsina Para sa mamamayan ng Tslna na lumahok sa rebolusyon, naunawaan nilang hindl slla manana10 kapagwaiaangtulongngkalahatlngTslna. Pag-oorganlsa ng Kababalhan

sa kanllang sarlllng bllang kapakanan babae.

ututol ay mga laklhang kasama sa tahanan.

Dlto r l n natltlpon kanllang mga sal Habang blnubuo ang

magulang ng asawa ang anumang gawaln sa

na pasaklt, natuklasan ng rnga kababalhan na maraml pa sllang pamllya na prlbadong pagmamay-arl ang kababalhan. dapat Ipaglaban. Nalaman dln nlla Bukod sa panganganak, na kapag slla ay nablgyan ng pagkakataong magsallta sa pagsasaka. Isang hallmbawa ang lnaaasahan ang rnga babae na maraml, walang lpinagkalba Ito sa paglulunsad ng rnga pag-aaral sa gumampan ng rnga gawalng husay ng kanllang rnga ama at pag-aararo, lsang gawalng datl bahay at pagsllblhan ang kanllang asawa na slya lamang ay hlndl IblnlMgay sa kababalhan. rnga asawa at rnga magulang ng Mabllls na lumaganap ang asawa. Dahll dlto, maraml sa rnga nakapagsasallta noon. tagumpay sa pagsasanay ng rnga kababalhan na nagpatuloy sa Mga Tagurnpay ng Samahan ng kababaihan. Maramlng babae pagdalo sa rnga pulong ang ang nahikayat sumama sa blnubugbog pag-uwi sa kanilang Kababalhan tahanan. Ang isa sa ganitong rnga gawain. Isa rln sa Sa tulong na rin ng rnga plnakamahalagang tagumpay ng paglahok ng kababaihang Tsino pinakamahalagang tagumpay ng samahan, ipinatawag ang rnga sa rnga pagkilos ng samahan ng paglahok ng kababaihang Tslno pulong na lalahukan ng lahat ng kababaihan ay ang pag-unlad ng sa rnga pagkilos ng samahan ng gustong sumamang kababaihan komunidad. Dito gawaing produksyon. Naglunsad kababihan ay ang pagsasanay sa sa ang samahan ng rnga pag-aaral kababaihan na pamahalaan ang nagpapallwanag ang rnga asawa sa agrikultural na produksyon kanilang sarili at ang buong at magulang ng asawa na para hlgit pang pag-aralan ng komunidad. Ito ang nagbigay- nananakit sa samahan ng rnga rnga kababaihan, bagamat lubog daan para maluklok bllang plnuno kababaihan. May rnga kaso na ang rnga din sa gawalng agrikultural gaya ng komunidad ang rnga pinaparusahan nagkasala pero dahil naniniwala ng rnga kalalakihan, ang kababaihan. ang marami sa Puna at pagpuna . --

4

h7-V-

-

Espesyal na Isyu Kabahihan

-

sa sarili, blnigyang diin din ang paraang pagkausap sa rnga nagkakasala upang paliwanagan ang rnga ito. Bagamat hlndi lubos na natigii ang pambubugbog sa kababaihan sa loob ng tahanan, malaking tagumpay ang nabawasan ito at ang ibayong pagdami ng kababaihang natutong lpagtanggol ang kanilang karapatan. Hlnarap din ng rnga komunidad sa pangunguna ng samahan ng kababaihan ang usapin ng diborsyo. Hindi simple ang usapin ng diborsyo. Mayor~a ng rnga kalalakihan ang hlndl pumayag d b . Maraml din sa rnga nakakatandang kababalhan lalo na iyung may tunggallan sa babaeng asawa ng kanilang rnga anak ang hlndi wmang-awn dito. Sa madallng saUta, marami ang hind handang magpalaya. Pero, hlnarap ng samahan ng

kababaihan ang matlnding laban para sa diborsyo. Para maipanalo, mahalaga ang pagipon ng suporta ng masang kababaihan ng komunidad. Klnallangan ding rnagpaliwanag sa malawak pang hanay ng magsasaka sa komunldad para unawain ang ganltong lehltimong panawagan sa diborsyo at para tulungan ang rnga kababalhang magsirnula ng bagong buhay hlwalay sa asawa at sumulong sa dating kalagayan. Ang himwagan sr ng Kabebaihan Hind1 pa ganap na natutupad ang pagkakapantay ng kababaihan at kalalakihan sa llpunang Tsino. Nagpatuloy ang pakikitunggali para sa kalayaan ng kababaihan. Pem hind natigil ang samahan ng kababaihan sa panawagan ng pagkakapantaypanby. Para sa kanlia, hangga't

walang matugumpay na transpormasyon ng lipunan, hangga't walang tunay na reponna sa lupa, hangga't hindi naipagtatanggol ang rnga komunldad sa rnga atake ng kaaway, malayong maisakatupakan ang pagpapaiaya sa kababaihan. Batid lto ng maramlng kababaihang Tsino kaya naman ang samahan ng kababaihan ay naglng sandata sa pagpapakilos ng kapangyarihan ng kababalhan sa rebolusyon sa lahat ng aspeto nlto - sa pag-aayos ng mga personal ng tunggallan, sa pagpapaunlad ng produbyon at sa annadong pagtatanggol. Ang rnga gawaing Ito ay iniugnay sa paklklbaka para sa pagkakapantay-pantay na sinimulan sa panawagang itlgil ang pagtrato sa kababaihan Mlang pag-aarl o alipln (chattels). Iphrantapat sa rnga kalalakihang tumutol dito ang lakas ng suportang lplnaklta ng kababaihan sa pangkaiahatang layunln ng rebolusyon. Ang ganltong pakikltunggall ay humantong sa pagkilala sa lakas ng kababalhan at sa mas mahigpit na pagkakalsa ng bwng hanay ng rebokwyonaryo. Para sa mamamayan ng Tsina na turnalahok sa rebolusyon, naunawaan nilang hlndl sila mananalo kapag wala ang tulong ng kalahati ng Mna.A Ang rnga aral na /to ay muda sa koleksyon ng rnga tala sa komunidad ng Long Bow, Lucheng County, Shansl Province, China noong 1948. Isinulat ito ni WIllam HInton blrlang isang tagapag-masid ng gmpong -lagang mu-d ng imbestigasyon sa isinusulong na reporma sa lupa ng lokal na komunidad. Ang nasabing reporma sa lupa ay sinimulan dalawang taon na ang nakallpas mula sa panahon n9 i m m - . AW g ~ p o n g it0 ay itlnalaga ng Gobyemong Bayan at Komite ng Partido Komunista sa Lucheng County.

-

EspesZCd na Isyu Kabgbalhan

21 W H V d VS NVaNtlS

e 6 u es edueses! 6uosea A e u salezuo9 lney heaarms aqasnr . o ~ e ~ u n6su e ~ n A ee~6 u 6unq eu uenpunsq es peeseqeN Aeq 6ernewna 6ue Assequa sn 6u 6u erne6eul6 eu oea 6ueaede~eq -oueq!Jauy 6uolepuns e6w 6u ows!w ueqnej e6w 6uy -oa!ue6 es 6eqe16ed 6u oseq e 6 u eseqeu!6 eu eu!d!l!d bueeaeqeq 6ue sn 6u ou~aAqo66u u ! 6 ~ ! 4 es eA!s ueanbeueued Aeu 'eAe>( 6uesl 6u oseq es ea!qeu~d! 6ue eu l e u ~ o daedep eu seaeq es 'VSlW 6u eqrude-beu l e UQeq!lW e6u eu oa! av .el!ueq es Aeb!q!u!q peeseqeu qqeq opesnqe e 6 u 6ue 6u ~ea!(!w-Aeuesesbed e 6 u 6uequeA6uedq 6ue olepuns e 6 u Assequa sn 6u e6ele6ue6ued 6u qeln~6eu'WA es 6eAeund Ae 6u u!qelejuewes eu q!ue6ued es Ae6el!u eu pe6y ous!w oAauv!s 'Sn 6u sa~alules 6ue u!p u e A ! ~ e-Aeueses6ed ~ e>(!-JaUJV pouns6ed 6ueAueq 6ue o A w v !u eu pesunlnl!u! e6w es ueseqereq 6u l e seu!l!d 6u ou~aAqo66u eu ealqeuld! Ae 6uel ed u o o ~ 6u qluebued 6ue ueACteN 'ou!d!l!d u ~ l 6 e des uenpumeq 6u erne6 o u ~ W o B & r e l m & # l s u r & 1 \ 1 e6w es qeweqedbedeqeqew eseqe6e66ued 6u oseq e 6 w eu PePlq!lqe fiued eql es eq!eq Ae oueqpawy 'aVoq es seqel SoAeeu e6w 6u pesun16ew eu olepuns eu jede es ueqel oseq 6ue I!qep o eJnseq!eu Ae S n 6u ueqnel 6ulqeseu e6w 6ue eAeleu opesnqe e6w es 031 6uou~aAqo6 e6w 6u eseqe6e66ued 6u oseq 9el!ll~-Aeueses6ed e m es wed 6ue 6upn~6edeu lekadsa Aew e6w 6u ~ e q q-esueq es 61snu1 ouequawy 6uedo~l6u qosed6ed -eseqe6e66ued 6u ueAeql~ey 6ue ouldllld e6w es e ~ e s u ~od es*e1e~ueweses6ed6uoa1ue6 6ue s q e l e w je 3oq6ues e6w 6ue ueAeaeueq 6u wlnpbeu 6uawpq es ou!d!~!d 6ueAewewew uele6ued Aew 6uoAe6 deue6eu 6u ueqesnqeeu 6uoueqlJawv 6u Aeueq eu lernelew 6 u o ~ a r e6uelern 'eseqe6e66ued 6uo1epuns 6 u e 1 e ~'VAA 6ue es l e ueqleqeqeq e6w es 6ue owelqaJlew sode~ew pednaedl 6uoou ed e(nw!s seqnq6eu 6ue seu!d!!~ p Sn 6u w-WY -3oq6ues 6ue ueq6ed es uenpunseq 6uy ~ d o u o r ( s ~ ~ ~ 0 ~ eu olepuns 6ueqnAep e 6 u 6edeq uonpunseq&lol6 q kKwdpob~ulkrsl~ elernaleqeqeu 6 ~ 0 1 1 6 u e u e l eu ueAnlnl 'sn es uenpunseq - o A w y 6uol~laAqo6es e6w 6ue eu uedesnn-bed 6u1mrq oseq 6ue esee! 6unq wljurueleq es eweq 6 u ~ ees seleq bue I~IF 6ue euldllld 6ueeleqeq 6 u e l e ~'esueq es uw!d e6w es 6u!qeseu 6u eqnqew 6uoqelew buolnq! Ae eAeq o eweq es w o q 'esueq es sejeq 6ue ~1!61u161 e6w 6u u q w e q l e UISRI bul~f2f2ew (pulq 6uoAsemj!s e s .olepuns ells !pu!q loueqvawv 6uqepuns eu pq6ues e6ru 6ue Ae61q! e ~ e d

.~~SIW qe V ~ 6u A eAe6 seu!d!l!d qe Sn 6u ueg6ed es uenpunsey 6ue u!ler!ed ered esueq es seqeq 6ue !qe;lues! eu qolnqu!qededbed 6ueAuey es owe 6ueqnAep e6w es oln6ued 6ueue~uny-e~unyny6eu 6ue do(y!wnq 6uewel eu eqseg weq~eqeqey-emdeyqe ou!d!l!d-e~dey 6ueAuey 6ue lo66ueq6ed! eu o A u v !s oueld 6 u e l e ~ sad .esueq es ouey yawv 6uedo~qe6w es o~uaAqo66u yosedededbed es uewe(eu!y Aew Ae oq! 6uosey 6ue 1!qep esueq 6u o(n6ued 6ue uo6nwnq Ae qedep 'eseqe6e66ued 6u osey 6ue uesynqew 6ueu elnw!S -snBueqs!(eAadw! es oq! uwnuns -pnuns eu o A u v !u eq!yeu!d! 6uolel 'oueyuawv 6uolepuns e6w es ueqel eu!d!l!d 6ueeqeqey 6ues! 6u osey es

NVAV8 ONOn8 I '

Kultura

Kay Anton, Na Kaya Nang lsulat Ang Kanyang Pangalan Kllala kita. Hinding-hlndi ka makukuntento sa papel. Kahlt dati pa, hindi mo na mapagkasya dito Ang iginuhlt mong mga dragon at araw at hallmaw. Ang sorbetes, si Calvin, ang tigre at ang buwan Ay lumagpas na sa sofa. Ang langit at ang aking mukha, Umabot na sa puting pintuan ng ating inuupahan. Plhadong luiubha na ang problema natin sa espasyo. Lalo na ngayon - ngayong kaya mo nang isulat ang lyong pangalan. Ay, anak. Kallangan na talaga kitang lpakilala sa lansangan. Ang aalalahanln nga lang natin ay ang Init at alikabok, o kaya'y ang baha Baka umatake ang lyong hika. Pero hindi bale, pwede naman tayong gumawa sa gabi. Mas mabutl nga kung gabi! Wala masyadong makakaklta. Ang punto lang naman kasl Malpaklta ko sa iyo ang rnga pader. Malalakl, tila walang hanggan, at nanggigitata: Tamang-tama para sa iyong rnga obra maestra. Kaya't Ihanda mo M ang iyong mga kagamltan. Ihanda mo lalo ang iyong sarili, maraml kang matututunan. Nakakakaba - pero huwag mo akong alalahanin. Sa iansangan na, ayon nga sa lyong nlnang, bugbog ang hangln sa kamao, Unang mong sasaluhan ang pakiklpaglaban. Slgurado, masasaktan ka, masusugatan. Marahil, darating pa nga ang panahong Kakallanganin mong umalls at magpatuloy sa malayo. Handa ka na ba? Ako, handa na - dapat, handa na ako. Dahii ako naman ang nagtangay sa lyo dito - hind1 lang sa lansangan, kundi sa mundo: Itlnakda nang ang lyong tunay na pagkabuhay Ang siyang maghahatid sa akin sa hukay. Pero, sa ngayon, ngayong napag-aralan mo palang Kung paanong isulat ang iyong pangalan, It0 ang ating usapan: Hindi ka pa pwedeng tumawid mag-isa. Humawak ka sa aklng kamay Limang taon ka pa lang, bata, Ako pa tin ang iyong ina. (Aria M y t a )

Kultura 1. "Eba! Pumasok ka sa bahay!" "Hintay!" 'Anak, mahigpit naming ipinagbabawalang lumabas ka sa bahay." "Pero, gusto kong makita kung anong mayroon sa labas ng bahay." 'Pero hindi ka pwedeng makita ng ibang tao bukod sa amin na pamilya mo ngayong ikaw ay musmos hanggang sa ikaw ay lumaki. Maaari ka lamang makita ng ibang tao sa araw ng iyong pagpapakasal."

Habang ang buong pamilya ay kailangang magsakasa bukid, palaging may isa na naiiwan sa bahay para magturo kay Eba ng kwento ng rnga tao sa kanilang lugar simula pa noong unang panahon. Pagkatapos, bibigkasin ni Eba ang natutunan. Bibigkasin ni Eba ang kwento ng rnga tao sa kanilang lugar. Bibigkasin ni Eba ang mahabang kwento ng kanilang lugar. "Ang aming rnga ninuno, ang rnga unang ama at ina ng lugar na ito ay rnga magsasaka. Sila ay masisipag na magsasaka. Sila ay maagang gumigising at buong araw nagtatrabaho. Sila ay- nagtatrabaho Arm-araw, linggo-linggo, ~wan-h-h-angm..--imlmAng ang palay na itinanim at inani. Pero ganito ang susunod na nangyari..."

Kwento ni ~6~ Halaw sa buhay ni EF, lsang katutubong kababaihan

'Darating ang dayuhan kasama ang rnga mayayaman. Gusto nilang kunin ang lupa ng magsasaka. Gusto nilang kunin ang lupa para tayuan ng balong darnbuhala. lipunin ng balon ang tubig mula sa ilog at ulan. Gusto nilang ariin ang tubig mula sa ilog at ulan. Pero, araw-araw, linggo-linggo, Buwan-buwandumadaloy naman ang tubig na galing sa balon Na gawa ng aking rnga ninuno para sa buong nayon.' 'Ang aming rnga ninuno, ang rnga unang ama at ina ng lugar na ito ay rnga bayani. Sila ay maggiting na bayani. Sila ay lumaban ng buong tapang. Sila ay lumaban Sa dayuhan Sa mayayaman Sa rnga kawal ng mayayaman Na gustong kunin ang aming sakahan..." II. 'Eba, maghanda ka na. Nalalapit na ang iyong kasal.' 'Paano kung hindi ako pumayag sa kasal?"

8

A,-

-

Espesyal na Isyu Kababaihan

Kultura 'Hindi papayag ang mga tao sa ating lugar.' 'Patawad, hindi ako papayag sa sinasabing ninyong kasal." Kumalat ang balitgng pagsuway ni Eba sa magulang. Bago ang ganitong kwento sa kanilang lugar. Wala pang naitakdangkasal ang hindi natutuloy. Sino ang babaeng ito na mmnong lumabansa mgagawi na itinuring na na parang utos ng hari. Bilang kaparusahan, si Eba ay pinalayas sa katidangtahanan. Lahat ng kakainin ni Eba, simula ngayon ay kanyang paghihirapan. 111. 'Inay! Umuwi ka na sa bahayl" 'Hintay anak.' 'Buong araw na tayo sa bukii. Tayo nang magpahinga." Tatapusin ko muna ang aking pagkukwento."

Habang siya at ang buong parnllya ay kailangang magsaka sa bukii, palaginggumagawa si Eba ng oras para magturo ng kwento ng mgatao sa kanilang lugar simula pa n w unang panahon. Bibigkasin ni Ebaang mga dati at bagong natutunan. Bibigkasin ni Eba ang kwento ng mgatao sa kanilang lugar. Bibigkasin ni Eba ang mahabang kwento ng kanilang b a r . IV. 'Inay. maghanda ka. Nalahpit na ang malakingpagkilospara pigilan ang pinaplanong dam dito sa ating lugarl" 'Paano ako makakaMongaking apo? 'Inaasahan ka ng mga tao sa ating krgar na magsalhagaya ng nakagawiantuwing may pagkibs.' 'Paano kung ako ay magkwento?" Pwede rln dahil mahaba narnan ang pagkilos na gagawln.'

v. Eba 1898llaw ng ating bayan

Taas-kamaong Pa€?PuPugaY sa iyong pakikipagtunggali para sa lupa. Lupa parasa magsasakal Libu-libonganak ang magpapatuloy ng iyong kwento

Erika Salang, 1985-2006: Maninping nu HIEwaran ng Rebolusyona yong Kabataan

P

inakamataas na karangaian ang iginagawad ng Kabataang Makabayan, kaisa ang buong rebolusyonaryong kiiusan at sam bayanan, kay Kasamang Erika Salang o Ka Gia sa kanyang pagkamatay. Kasapi siya ng rebolusyonaryong kilusang kabataan-estudyante sa Kamaynilaan at namatay na kasapi ng Bagong Hukbong Bayan. Isa siyang maningning na huwaran ng rebolusyunaryong kabataan, at ang kanyang kamatayan ay iaio lamang nagpapaaiab sa galit ng kabataan at mamamayang Pilipino sa imperyalisma, pyudalismo at burukrata-kapitallsmong naghahari sa ating lipunan.

Estudyante sa hayskul si Ka Gia noong narekluta sa makabayang organisasyong masa noong huiing kwarto ng 1999. Sa pagdalo niya sa luksang parangal para sa kanyang hipag na si Myra "Mayang" Algarme - kasapi rin n g KM sa Kamaynilaan a t namatay na mandirigma ng BHB panimulang namulat siya sa pagsasamantala at pambubusabos na dinaranas ng sambayanan, gayundin sa rebolusyonaryong pakikibaka nito. Matapos ang ilang buwang pagkuha ng rnga makabayan at demokratikong pag-aaral, a t

-

10

pag-oorganlsa sa kapwaestudyante a t paglubog sa hanay n g batayang masa, narekluta siya sa KM. Ang unang mobilisasyong sinamahan niya ay paglaban sa Viiting Forces Agreement na nagbalik ng rnga base-militar ng US sa bansa sa llalim ni dating Pang. Joseph Estrada. Bago pumutok ang rnga eskandalong magsisllbing mitsa ng pagpapatalsik kay Estrada, kasama na siya sa malalaking mobilisasyon n g sektor ng kabataan-estudyante a t ng taumbayan. Sa pagputok ng rnga eskandalong ito, kasama na siya sa rnga namumuno sa pagmumulat, pag-oorganisa at pagpapakilos sa masang kabataan at estudyante para sa

-

A -

pambansang kalayaan a t demokrasya. Isa na siyang kadreng KM sa panahong ito. Isa siya sa rnga kadreng napanday sa kilusang pagpapatalsik kay Esbada. Hind1 malilimutan ng rnga kaklase at kasarna niya sa hayskul noon ang paggiglit nila sa administrasyon a t gwardya ng paaralan na lumabas ng paaralan para makasama sa rnga pagkllos sa lansangan. Nanguna siya sa pagtangan sa panlniwalang kllusang masa ang susi sa pagpapatalsik sa rehimeng Estrada. Isa rirl siya sa rnga Iider-kabataang namuno sa ibayong paglaki ng kasapian ng rnga makabayang organisasyong masa sa panahong ito. Maaalala siya ng rnga kasama bilang isang

-

Espesyal na Isyu Kababaihan

aktibista na kahit saan Ugnayan siya Sa lahat ng mga hirap, sakripisyo at kamatayan magpunb ay nagrereklub ng kasama at maging sa masang para maglingkod sa bayan, kasapi. inoorganisa niya. Sa paglilingkod sa S a t u l u ~ - t u l ona ~ pagkuha Mapagkumbaba siya Sa mga sambayanan a t pakikibaka ng pambansa-demokratikong plan0, PaSya at kaisahan ng kasama nila nakib ni Ka Gia ang pag-aa ral; sa masigasig na organisa~yon.Sa bihira niyang hnay na ligaya, Natitiyak nating P ~ ~ P U P U ~~agpapakllos ~ W , at pagdalaw sa Kamaynilaan galing hanggang hu 1ing sag lit ng Pag-oorganisa sa masang sa pag-00rganisa sa rnga kanyang buhay ay wala siyang kabataan at estudyante; sa magsasaka, malalim siyang ibang ninais kundi gawin it0 at ~aglubogsa batayang mass at nagbahagi ng mga karanasan. lumahok ang daan-daan, ~aglahoksa ~akikibakanila Madalas din niyang ikwento rit0 libu-libo at mflyun-milyong mula sa lahat nang itor ang pagkainip at kagustuhang kabataan sa pakikibaka ng nagpasya siya noong Mayo bumalik na agad sa lalawigan. sam bays na n para sa 2001 na kumilos nang buongManiwningnahuwaranng pambansang kalayaan a t panahon sa Bagong demokrasya. Hukbong Bayan. Siya Sa paglillngkod sa sambayanan wala nang ang una rito sa kanyang henerasyon ng mga at pakiklbaka kasama nila nakita nl pinakamai~mparaa an bigyan siya ng alblb1-w h a ~ h lDim . Ka Gia ang tunay na ligaya. Natitlyak para parangal ku a ng at ipinakita ni Ka natlng hanggang huling saglit ng patuloy na pglingkuran Gia ang mahuhusay na katangian nlya bilang kanyang buhay ay wala slyang ang SambaYanan sa abot ng ating makakaya kasapl a t kadre ng ibang ninals k ~ n dgawln l it0 at ang - an, ialay ang ating organisasyong masa. Nablbiro siya ng mga lumahok ang daan-daan, libu-libo at sa paglilingkod sa pinagkasama na iyakin sa mllyun-milyong kabataan sa sambayanang ng kanyang ilang pagkakataon, pakikibaka ng sambayanan para Sa sigasig, tallno at buhay. ngunlt sa pangkalahatan kalayaan at A ay matatag siya sa pamban~ang harap ng mga demokrasya. kahirapan, sakripisyo at kontradiksyon. Inspirasyon siya tallno at sigaslg ng kabataan si sa rnga kasama sa mataas na Ka Gla. Isa siya sa rnga diwang palaban at inisyatiba sa nangunang magpunyagi sa pagtangan sa mga pagpapalakas ng kilusang rebolusyonaryong gawain. Mahal makabayan at demokratiko sa siya ng rnga inorganisa niyang hanay ng rnga estudyanteng

-

,,,

nakakataas na saray ng uring petiburgis, taos-pus0 ang pagyakap niya sa buhay at pakikibaka n g masang anakpawis. May magandang

-

Espesyal na Isyu Kababaihan

niya ang paimbabaw na ligayang ipinang-aakit a t lplnapantahlmik ng bulok na lipunan sa kabataan para suungin ang rnga kontradiksyon,

A -

Dahil nahaharap sa lumalawak at lumalakas na kilusang anti-Arroyo, lalong nagpapakatuta ang gobyemo ni Arroyo sa US pam siya ay maisalba sa pagpapatalsik sa pwesto. Wala tayong maaasahan na aksyon mula sa gobyemo sa pagpapalayas ng rnga mapagsamantalang sundalong Amerikano. Nakasalalaysa sama-samang pagkilos ang paghahanap ng katarungan Dapat bigyan ng katarungan ang biktima ng paggahasa sa Sublc. Dapat ilipat ang pangangalaga ng rnga akusado sa gobyemo ng Pilipinas at huwag hayaang makaalis o makatakas sa bansa ang rnga ito. Kapag napatunayang maysala, dapat ilapat sa kanila ang mabigat na kaparusahan. At habang nililitis ang kaso at pinag-aamlan ang rnga kasunduan sa pagitan ng US at Pilipinas, dapat lang na palayasin sa bansa ang rnga sundalong Arnerikano. Bo ang pinakamabisang paman pam mapigilan ang kamhasan at paglapastangan sa karapatang tao ng rnga sundalong Amerikano. Hindi Ito mabigat gawin kung ang gobyemo ng Pilipinas ay handang protektahan ang rnga mamamayang Pilipino at unahin ang kapakanan nito. Dapat ding ibasum ang VFA, MLSA at iba pang makaisang-panig na kasunduan sa pagitan ng US at Pilipinas. Patunay ang rnga ito sa patuloy na pagtapak ng imperyalistang US sa sobemnya ng bansa. At pinakahuli, dapat kagyat na panagutin at patalsikln si Arroyo sa pagsusulong ng rnga makaimperyalista at anti-mamamayang kasunduan at pamamalakad. Ang tanging maaasahan ng nasabing kabataang kababalhan ay ang sama-samang pagkilos ng kapwa niya Pilipino. At, kung hindi kikilos ang mammi kasama nlya, ang malawak na hanay ng mamamayan din ay mananatiling bulnerable sa atake at pagsasarnantala ng lmperyalistang US. Plnatunayan na ng kasasayan ng pagpapaalis sa base-milltar na ang maigting na kilos-protesta ang isa sa rnga pinakamahalagang sallk na mapagpasya sa pagpapalayas ng rnga mapagsamantalang sundalong Amerikano.

PANAHON PAM HA6-ALAY para kay Kasamang Gla rebolusyunaryong kabataan huwarang kababaihan

Lahat tayo'y kailangang magpaalam Simbigat ng bundok ang iyong pag-aalay 'Di man natin gustong lumisan ng sariling buhay sa masang anakpawis Magpapakatatag para sa kailangan gawin Buhay na huwaran Lumalaban para sa kalayaan Ito ang panahong iyong pinili para magbigay Lahat tayo ay kailangang magpaalam It0 ang panahon Para mag-ala~ng b u h a ~'Di man natin gustong lumisan Magpapakatatag para sa kailangan gawin Habang nagmamahal Patuloy na mag-aalay ng lakas Ito ang panahong iyong pinili para magbigay Dahil nagmamahal Ito ang panahon para mag-alay ng buhay Patuloy na hahawak ng armas Habang nagmamahal Ikaw na puno ng pag-asa Tayo'y patuloy na mag-aalay ng lakas Ikaw na puno ng sigla Dahil nagmamahal Ikaw na pun0 ng katanungan Tayo'y patuloy na hahawak ng armas Inaaral ang mundo nang walang patid Hindi k u k u ~ a sang iyong mithiing maghatid Ito ang panahong iyong pinili para magbigay ng langit sa masang anakpawis Ito ang panahon para mag-alay ng buhay Lupa ay langit Matagal nang ipinagkakait

A -

-

Espesyal na Isyu Kababaihan