Importance Of The Center

1

ความสําคัญของศูนยกลาง Gary Kasparov แปลโดย ศล ชอง e4, d4, e5 และ d5 ศูนยกลางของ กระดานเปนชองที่สําคัญมาก เพราะเปน เสมือนเนินเขาที่ใชมองภาพทั้งหมดของ สนามรบในเกมหมากรุก เปนทําเลที่สามารถ จูโจมเปาหมายไดทุกทิศบนกระดาน

+,,,,,,,,- ./ ./ ./ d5 e5 ./ d4 e4 ./ ./ ./ ./ 0111111112

คํากลาวที่วา ‘ยุทธการเพื่อศูนยกลาง’ ‘ควบคุมศูนยกลาง’ และ ‘ทําลายศูนยกลาง’ ลวนสะทอนถึงชวงศึกสงครามที่สําคัญมาก และเปนที่รูกันดีในหมูนักเลนหมากรุกผูมาก ประสบการณ การตอสูที่ศูนยกลางเริ่มตนตั้งแตการ เดินตาแรก โดยทั่วไปฝายที่ไดเปรียบ ศูนยกลาง (หรือครอบครองศูนยกลาง) มักจะ ไดรับโอกาสใหเลื่อนตัวหมากจากดานหนึ่ง ของกระดานไปยังอีกดานหนึ่งไดงายกวา สรางขอไดเปรียบในการบีบบังคับสถานที่ที่ การสูรบเปดฉาก หนึ่งรอยปที่แลวศึกสําหรับศูนยกลาง เปนสิ่งที่ไมอยูในความกังวลมากนักและมี ลักษณะการเลนแบบเปนสุภาพบุรุษ ขาว มักจะกระโจนเพื่อครอบครองศูนยกลางดวย เบี้ย และเตรียมพรอมที่จะสละชีพ กลอุบาย (Gambits) หรือการเปดหมากแบบสละชีพนี้ เปนสิ่งที่นิยมกันแพรหลายในสมัยนั้น

1 e4

e5

2 f4!

ef

ปจจุบัน นิยมตอบโตดวยอุบายซอน อุบาย 2 ... d5 3 ed 4 e4! แฝงไวดวย ยุทธการเพื่อศูนยกลาง

3 f3 วิลเฮลม ชไตนิทส (1836-1900) แชมปหมากรุกอยางเปนทางการคนแรกของ โลก ชอบเลน 3 d4 ยอมให 3 ... h4+ 4 e2 เขาเชื่อวาการไดเปรียบที่ศูนยกลางมี ความสําคัญยิ่งกวาการอารักขาคิง

3… 4 c4 5 0-0! 6 xf3 7 d3 8 c3 9 xf4 10 xh6 11 xf7+ 12 f6 13 af1

g5 g4 gf f6 h6

e7 d6 xh6 d8 g5

+,,,,,,,,- . / .""/ ."/ ./ . / . / .   / ./ 0111111112

นี่เปนหนึ่งในเกมที่เลนตอเนื่องโดย นักเลนหมากรุกผูยิ่งใหญชาวรัสเซีย Mikhail Chigorin ในป 1878 ขาวเสียสละตัวหมาก

2 เพื่อเปดฉากบุกกระหน่ํา ดวยความเหนือชั้น กวาในศูนยกลาง แสดงบทบาทที่เด็ดเดี่ยว ลองมาดูตัวอยางอีกหนึ่งเกมที่แสดง ใหเห็นกลยุทธในศูนยกลางที่เยี่ยมยอดจาก นักเลนหมากรุกคนสําคัญชาวอเมริกัน Paul Morphy (1837-1884) P. Morphy – J. Arnous de Riviere ปารีส 1863

1 e4 2 f3 3 c4 4 b4 5 c3 6 0-0 7 d4 8 cd 9 c3

e5

c6 c5 xb4 c5 d6 ed b6

+,,,,,,,,- . / ."""/ . "/ ./ . / . / .  / ./ 0111111112

ในเวลานั้นตําแหนงที่นาสนใจยิ่งนี้ เปนที่นิยมไมแพ Spanish ที่เปนที่นิยมใน ปจจุบัน ขาวไดเปรียบปูเบี้ยคูที่มีพลานุภาพ ในศูนยกลางจากการเสียสละเบี้ยหนึ่งตัว เบี้ย คูนี้ใชเปนเกราะเหนียวแนนชวยใหขาวระดม พลไดเทาที่จําเปน ในขณะเดียวกันมอรฟก็ เตรียมควบคุมอยางเขมแข็งที่ศูนยกลางของ ดํา เชน e5 (มีสองรุกปะทะสองรับ) และ โดยเฉพาะ d5 (รุกสามแตไมมีรับเลย)

ดําไมสามารถเลน 9 ... f6 เพราะ จะโดนบุกทันที 10 e5! de 11 a3! xd4 12 b3! e6 13 xe6 fe 14 xe6+

e7 15 xd4 ed 16 fe1!

+,,,,,,,,- ./ ."""/ ./ ./ ."/ ./ .  / ./ 0111111112

ตาที่ดีที่สุดของดํานาจะเปน 9 … g4 และ 10 b5 อาจจะตามดวย 10 ... d7 หรือ 10 ... f8 J. Arnous de Riviere ตอบโตดวยตาเดินที่เปนธรรมชาติ แตโชครายที่เปดโอกาสใหขาวใชอีกขอ ไดเปรียบหนึ่งของเบี้ยคูกลางกระดาน นั่นคือ ความสามารถในการเคลื่อนที่ ในความเปน จริง ถาเบี้ย e4 และ d4 เพียงแคยืนนิ่ง ๆ ที่ ศูนยกลาง เบี้ยคูนี้สรางสถานการณที่ดํา สามารถปรับตัวไดโดยไมยากเย็นอะไร แต เบี้ยแตละตัวสามารถเดินหนาได ดังนั้นพวก มันสรางสถานการณใหม ทําใหดําจะตอง หาทางปองกัน ซึ่งถือวาเปนเรื่องที่ยากกวา ดวยเหตุนี้ ‘ศูนยกลางที่เคลื่อนที่’ ที่สรางจาก เบี้ยคูจึงเปนตัวประกอบสําคัญสําหรับประเมิน โอกาสของทั้งสองฝายในศึกที่กําลังจะ เกิดขึ้นตอไปภายภาคหนา

9 ... 10 d5 11 f4! 12 e5!

f6 g6 f6

เดินเบี้ยกลางบุกขึ้นไปสราง สถานการณใหดําที่กําลังพัฒนาตัวหมากตอง หยุดชะงักหันมาปกปองคิงจากการคุกคามที่

3 แทจริง นี่เปนภารกิจที่ไมงายเลย เพราะ หมากของฝายดําสวนมากยังติดอยูที่ จุดเริ่มตน สภาวะดังกลาวขาวใชความ ไดเปรียบจากจํานวนหมากพรอมรบที่ มากกวาดําเนินการที่เปนปกติธรรมดา นั่นคือ เปดศูนยกลาง (เคลียรเบี้ยของตัวเองและ ฝายตรงขาม) เพื่อใหอิสระกับตัวหมากของ เขา เมื่อศูนยกลางเปด ตัวหมากหลักจะมี บทบาทเพิ่มขึ้นอยางมาก และตําแหนงของ พวกมันถือวามีความสําคัญยิ่งยวด ตอนนี้ตอง อาศัยการคํานวณจังหวะเวลาที่แมนยําเปน พิเศษและใชความคิดที่เฉียบขาด

13 de

f5

(หมายเหตุ ในตนฉบับ Kasparov ไมได แสดงตาเดินทีที่ 12 ของฝายดํา แตจากตา เดินทีที่ 13 ของฝายขาว ทําใหเรารูวา 12 ... de – ผูแปล) แนนอนวาดําไมอาจเลน 13 ...

xe5? 14 xe5 xe5? 16 e1 ควีน ตาย แตเบี้ย e ยังเดินหนาตอ (14 e6)

คาของเบี้ยตัวนี้เพิ่มขึ้นอยางมีนัยสําคัญ สิ่งที่ ขาวตองทํามีเพียงหาทางยับยั้งไมใหคิงดํา หลบหนีเขาริมกระดาน

15 h4 16 e3!

c5 g5

ถา 16 … xc4 ขาวเลน 17 h5+

17 f3 18 xb6 19 d5 20 d2!

a5 xb6 a5

คราวนี้ดําไมสามารถทําอะไรเพื่อ ปองกันภัยคุกคามเรือ d8 ไดเลย หลังจาก 21 b3 และ 22 xc7+ และที่อันตรายไม นอยไปกวากันคือ h5+ บทอวสานใกลเขา มาทุกที

20 ... 21 b3 22 ab 23 h5+

d4

xb3 c5 d8

+,,,,,,,,- . / ."""/ ถาฝายดําเดิน 23 ... g6 24 xf6+ .  / ./ จะเสียควีน ./ 24 ad1 . / +,,,,,,,,- .  / .  / ./ ."""/ 0111111112 . "/ 14 … f6 . / ถาดําเลน 14 ... fe ซวยแน เพราะ ./ 15 xe6 xe6 16 xe6! f6 17 . / d7+ f8 18 b2! (นี่เปนเหตุผลวา . / ทําไมเบี้ยตองไมยืนขวางบนชอง e5) 18 … xb2 19 f7 จน ตอนนี้เบี้ย e6 ผากลาง ./ ตําแหนงของดําออกเปนสองสวนและถือวา 0111111112

4 ไมอาจหนีพนเงื้อมมือยมทูตจากการ เปดรุก (25 b6+ เปดมาออกจากแนว d รุกคิงดําดวยเรือขาว) ดังนั้นฝายดํายอมแพ สิ่งสําคัญคือแตละฝายจะตองให ความสนใจกับการกอรางสรางตัวของเบี้ย กลางกระดานและเพื่อพยายามที่จะรักษา ความเหนือชั้นกวาของเบี้ยเอาไว ในบางครั้งเกิดกรณีที่เหลือเบี้ยเพียง ตัวเดียวในศูนยกลาง กรณีนี้ทําใหเกิดปญหา ใหมขึ้นมา เชน จะยึดครองหนาดานใน ศูนยกลางที่บอยครั้งยอมใหใชตัวหมากเพื่อ ฉกฉวยขอไดเปรียบเหนือคูตอสูไดอยางไร T. Petrosian – Kozma มิวนิก 1958

1 f3 2 d4 3 g5 4 e3

f6 e6 c5 b6?!

การเปดเกมที่ดูจริงใจไมโออวดของ ขาวลดความระมัดระวังของดํา และตอมา ดู เหมือนเดินไปตามธรรมชาติ ปลอยใหคูตอสู ยึดครองหนาดานในตําแหนงศูนยกลางดวย ตัวหมาก

5 d5! 6 c3 7 xd5! 8 xf6 9 xd5

ed b7 xd5 xf6

       

+,,,,,,,,- ./ .""/ ."/ ."/ ./ . / .   / ./ 0111111112

ขาวยึดชอง d5 อยางเหนี่ยวแนน เพราะดําไมสามารถขับไลควีนออกจาก ตําแหนงนี้ไดภายในไมกี่ที ในขณะเดียวกัน จุดออนแนว d ของดําจะคงอยูตลอดไปและ อาจจะมีความสําคัญมากเสียดวย นักเลนหมากรุกที่มีประสบการณจะไม เริ่มตนดําเนินการรุกรานบนดานขางกอนหยั่ง รากลึกในศูนยกลาง รูปดานลางนี้ ขาวเริ่มเดินเบี้ยโจมตี ฝงคิง ไมไดเดินตาที่จําเปนคือ c3 การเดิน แบบนี้โดยตัวของมันเอง มันไมวางทา คุกคามอะไรมากมายนัก แตในเกมที่เลน ระหวาง Neergard กับ Simagin (ทาง จดหมายในป 1964) ดําแสดงใหเห็น อันตรายรายแรงตอขาว (!) อยางนาทึ่งมาก

+,,,,,,,,- ./ ." / ."/ ."/ .   / .  / .  / ./ 0111111112 1 ...

b5!!

5

2 cb 3 ed 4 xe4

d5!! e4!

ถาเลน 4 fe จะตามดวย 4 ... e5! แตสภาพขาวตอนนี้ก็อึดอัดเต็มที

4 ... 5 f4 6 f2 7 g2 8 a4 9 d2

xg4 h5

e5 d6 c8! f6

เดินเพียงไมกี่ทีปราการที่ดูประหนึ่ง แข็งแกรงของขาวก็สั่นคลอนหลังจากการ ถากถางศูนยกลางแบบถูกกาลเทศะ

+,,,,,,,,- ./ ."/ ./ .  / ./ .  / .  / ./ 0111111112 เกมดําเนินตอ

10 g5 11 f4 12 h3

f5 xf3

ถา 12 xf3 xf3 13 xf3 ทําให 13 ... c3+ 14 f2 c5+ 15 f1 f3+ 16 g2 g4+ ตามลําดับ

12 …

g4

13 g2

และฝายขาวยอมแพ

c2

กรณี 13 hd1 xh3+ 14 xh3 f3+ หรือ 13 f2 xf2+ 14 xf2

d3+ ไมผิดไปจากนี้ ดังนั้นพยายามควบคุมจัตุรัสกลาง ปกปองศูนยกลางและมอบคุณคาใหกับมัน อยางรักใคร!