Husyci-aga

  • May 2020
  • PDF

This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA


Overview

Download & View Husyci-aga as PDF for free.

More details

  • Words: 1,117
  • Pages: 3
Antoni Prochaska to autor książek o tematyce późnośredniowiecznej, po pozycjach takich jak „ Dzieje Witolda Wielkiego Księcia Litwy” oraz „Sobór w Konstancji” udowodnił, że jest specjalistą od XV w. W kolejnej swojej pracy o tytule „Czasy Husyckie” próbuje zrelacjonować czytelnikowi powstanie i historię jednego z największych i najbardziej wpływowych odłamów religijnych w późno- średniowiecznej europie wschodniej – husytyzmu. Próbuje też udowodnić, że zjawisko husytyzmu miało swą genezę w zdarzeniach politycznych i społecznych w skali Europejskiej i miało też na te zdarzenia wpływ. Książka ukazała się jako część serii „Bestseller z Przeszłości” i na miano bestsellera zasługuje. Jest to solidne studium nad problemem, ukazane z wielu płaszczyzn i perspektyw. Zdarzenia tamtych czasów na terenie Czech autor analizuje w kontekście europejskim, jako część politycznych gier takich postaci jak królowie Władysław Jagiełło i Zygmunt Luksemburczyk oraz papież Marcin V. Praca ta ukazuje też jaki wielki wpływ husytyzm miał na sprawy Polski i świadomość religijną europy jako całości. Oczywiście żeby zrozumieć temat trzeba znać jego genezę. Antoni Prochaska streszcza czytelnikowi przyczyny powołania soboru w Konstancji oraz jego skutki. Oczywiście jedną z ważniejszych przyczyn była Wielka Schizma Zachodnia, chęć zażegnania tego konfliktu. Lecz wśród wielu problemów pojawiła się sprawa Jana Husa – czeskiego reformatora religijnego który swoimi poglądami dał się we znaki władzą kościoła. Hus głosił powrót kościoła do biblijnych korzeni – do ubóstwa i pokory, nie uznawał władzy papieża i hierarchii kościelnej – nic więc dziwnego, że nie spodobało się to w Rzymie. Reformator dostał zaproszenie do uczestnictwa w Soborze wraz z „żelaznym listem” od cesarza Zygmunta Luksemburczyka, że nie stanie mu się żadna krzywda. Jednak w Konstancji został oskarżony o herezje i spalony na stosie – było to 6 lipca 1415 roku. Na wieść o tym w Czechach wybuchła rewolucja, rozpoczynając tak zwane „Wojny Husyckie”. Zostały spisane, tak zwane „cztery artykuły praskie” – mówiły one o prawie swobodnego głoszenia słowa bożego (w języku Czeskim) przez kaznodziejów, przyjmowania komunii pod dwiema postaciami (biblijne ciało i krew – chleb i wino) dla osób świeckich, o odebraniu księżom władzy świeckiej oraz prawo jednakowego karania za grzechy ciężkie wszystkich stanów społecznych. Autor wchodzi w głąb konfliktu, opisuje cele polityczne jak i sam przebieg wojny w sferze militarnej. Nie pomija faktu, że husytyzm dzieli się na dwa ugrupowania, czyli kalikstynów (lub utrakwistów) oraz taborytów. Ci drudzy, bardziej radykalni, nie chcą nawet słyszeć o ugodzie i pokoju z Rzymem, natomiast ci pierwsi są zdolni do układów i rozmowy – na tym tle też powstaje konflikt, husytyzm dzieli się na dwa zwalczające się odłamy. Autor zgrabnie i po kolei wyjaśnia przyczyny ideologiczne tego konfliktu, rozróżnia poglądy religijne i polityczne taborytów i kalikstynów. Pokazuje też jaki wpływ mieli ci ostatni na zakończenie wojny. Nie ogranicza się tylko do obszaru Czech czy reakcji Rzymu. Książka pokazuje jak na sprawę husytyzmu patrzy Polska i Jagiełło, wielki książę litewski Witold oraz „Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego” wraz z cesarzem Zygmuntem Luksemburczykiem na czele. Na tle konfliktu w Czechach Antoni Prochaska opisuje konflikt Zakonu Krzyżackiego oraz Cesarstwa z Polską. Powiedzenie „wróg mojego wroga jest moim przyjacielem” jest tu w sam raz na miejscu. Bo kiedy Cesarstwo i Zakon chcą za wszelka cenę zwalczyć husycką herezje to Polska pozostaje „neutralna”. Już niezależnie od zdania Władysława Jagiełły polska społeczność pomaga swoim bracią zza południowej granicy. Książka dobrze opisuje ten konflikt Polski z Cesarstwem.

„Czasy Husyckie” są ciekawym studium nad XV wiekiem jako schyłkiem średniowiecza, jako czasem narastających konfliktów religijnych zapowiadających przyszłą Reformacje. Ruch husycki jest przedstawiony jako znaczący dla zmian w ówczesnym świecie europejskim, co jest pomijane i zapominane przez wielu ludzi. Gdyby nie husytyzm być może nie powstałby luteranizm, a dalej anglikanizm czy kalwinizm. Samo zjawisko reformacji i powstawania kościołów protestanckich mogło mieć swój czas znacznie później gdyby nie bunt w Czechach. Pewien czeski historyk F. Smahel mówi o czasach husyckich „rewolucja przed rewolucjami” - Antoni Prochaska nie pomija tego ważnego aspektu w swojej pracy. Początek konfliktów zbrojnych na terenie Czech to 1419 rok. Prochaska jednak opisuje zdarzenia które miały swoje miejsce znacznie wcześniej, jeszcze przed 1410 rokiem. Tym samym daje czytelnikowi dobry punkt wyjścia na późniejsze sprawy. Opisuje problem konfliktu Zakonu Krzyżackiego z Polską. Przykładem może być sprawa „wyroku wrocławskiego” – wytoczono Zakonowi proces w sprawie bezprawnego zagarnięcia Polskich terytoriów: Pomorza, ziemi chełmińskiej i michałowskiej – proces ten jednak nie przyniósł oczekiwanego rezultatu, konflikt się zaognił, Jagiełło jednak wysłuchał prośby cesarza Zygmunta aby wstrzymał się od zbrojnej interwencji i zdał się na bezwarunkowy sąd rozjemczy rzymskiego króla (Zygmunta właśnie). Właśnie na tym to sądzie ogłoszono „wyrok wrocławski” który okazał się czymś skandalicznym dla strony Polskiej: „Bardzo trafnie podnieśli posłowie Jagiełły, który wnet po wydaniu wyroku domagali się jego zmiany od Zygmunta, że wyrok został wydany bez przesłuchania stron, że odmówił koronie tych korzyści, które ofiarowali sami krzyżacy, że w końcu sędzia rozjemczy pozostaje sam z sobą w sprzeczności przysądzając Żmudź Zakonowi, skoro przecież potwierdził był przymierze toruńskie, na mocy którego ziemia ta miała przypaść w dożywocie Jagielle i Witoldowi.” Antoni Prochaska zgrabnie opisuje czytelnikowi przyczyny konfliktu i jego przebieg. Mówi o tym jakie są roszczenia obydwu stron, jak próbuje się je rozwiązać i jakie są tego skutki. Nie pozostawia niczego do dodania. Treść jest przekazana sensownie i czytelnie – czego brakuje w wielu książkach historycznych. Oczywiście książka ta nie wyczerpuje w pełni i do końca tematu jakim jest zjawisko husytyzmu. Cała praca ma zaledwie 150 stron. Skupia się bardziej na sferze politycznomilitarnej niż na czysto ideologicznej czy teologicznej (co prawda wszystkie podstawowe aspekty są wymienione i z grubsza opisane ale nie tak jak na przykład w książce „Hussitica” Stanisława Byliny gdzie autor skupia się bardziej na filozofii, teologii czy przemianach społecznych na terenie ówczesnych Czech). Jednak jeśli chce się zrozumieć fenomen ruchu rewolucyjnego jakim jest husytyzm koniecznie trzeba sięgnąć po tą pozycje. Przeczytanie jej jest znakomitym wyjściem do szerszego zainteresowania się tematem. Praca ta doskonale nakreśla znaczenie rewolucji Jana Husa i jego następców – kiedy 31 października 1517 Marcin Luter ogłosił swoje 95 tez w których krytykował naukę kościoła, rozpoczynając reformacje, opierał się na naukach husytów. Książka zawiera wiele błyskotliwych komentarzy i patrzy na wszelkie problemy z obydwu stron konfliktu. Jest godna polecenia dla miłośników historii i tych którzy interesują się ruchami rewolucyjnymi które zmieniły obraz świata. Warto zaznaczyć, że do dnia dzisiejszego w Czechach ruch husycki jest uznawany za jedno z ważniejszych (jak nie najważniejszych) wydarzeń w historii tego kraju. W Pradze do dziś funkcjonuje Czechosłowacki Kościół Husycki który zrzesza wyznawców husytyzmu. Jan Hus (pomnik na Praskim rynku głównym) i Jan Ziżka - najważniejszy dowódca militarny ruchu husyckiego, jedna z dzielnic Pragi, Žižkov przyjęła nazwę od jego nazwiska -są w Czechach

bohaterami narodowymi. Z powodu wymienionych faktów warto zapoznać się z książką Antoniego Prochaskiego która wiele mówi o fenomenie tej rewolucji i wyjaśnia dlaczego jej główne postacie zasługują na miano bohaterów.