Hemo

‫ﻣﺠﻠﻪ دﻳﺎﺑﺖ و ﻟﻴﭙﻴﺪ اﻳﺮان‪ .‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1383‬؛ دوره ‪) 4‬ﺷﻤﺎره ‪23-30 :(2‬‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﺳﻄﺢ ﺳﺮﻣﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ دﻳﺎﺑﺖ ﻧﻮع ‪ 2‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪة ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ و‬ ‫ﮔﻠﻲﺑﻦﻛﻼﻣﻴﺪ‬ ‫ﻏﻼﻣﺤﺴﻴﻦ رﻧﺠﺒﺮ ﻋﻤﺮاﻧﻲ*‪ ،1‬اﻣﻴﺪ ﺑﺎزرﮔﺎن ﻻري‪ ،2‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻣﻬﺪﻳﺰاده‪ ،3‬ﻧﺠﻒ زارع‪ ،4‬ﻧﻴﻜﺎ ﺳﻌﺎدت‬

‫‪5‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬دﻳﺎﺑﺖ ﺷﺎﻳﻊﺗﺮﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲ ﻛﻠﻴﻪ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﻳﻲ‪ ،‬آﻣﭙﻮﺗﺎﺳﻴﻮن ﻏﻴﺮﺗﺮوﻣﺎﺗﻴﻚ و ﻧﻮروﭘﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﻳﻚ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ‬ ‫ﺳﻮﻟﻔﻮره ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ راﺑﻄﺔ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﺔ ﻣﺘﻴﻮﻧﻴﻦ و ﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ دارد‪ .‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﺘﻴﻮﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺑﺎ‬ ‫آﻧﺰﻳﻢﻫﺎ و ﻛﻮآﻧﺰﻳﻢﻫﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮاد ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪه دراﻳﻦ ﭼﺮﺧﻪ وﻳﺘﺎﻣﻴﻦﻫﺎي ‪ B6‬و ‪ B12‬و ﻓﻮﻻت‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺛﺮ ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ﺑﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﭘﻼﺳﻤﺎﻳﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻫﺶ ﻏﻠﻈﺖ وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬ﻗﺒﻼً در ﺑﻴﻤﺎران ﺗﻴﭗ ‪ 2‬دﻳﺎﺑﺖ‬ ‫ﻗﻨﺪي ﻣﻄﺮح ﮔﺮدﻳﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫روشﻫﺎ‪ :‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي آﻳﻨﺪهﻧﮕﺮ و ﺗﺠﺮﺑﻲ‪ -‬ﻣﺪاﺧﻠﻪاي ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﺎرآزﻣﺎﻳﻲ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ‪ ֽ6‬در ‪ 76‬ﺑﻴﻤﺎرﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ دﻳﺎﺑﺖ ﻗﻨﺪي‬ ‫ﻧﻮع دوم در ﺷﻴﺮاز ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻴﻤﺎران ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ‪ 38‬ﻧﻔﺮه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪه؛ در ﮔﺮوه اول ازداروي ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ﺑﺎ دوز ‪500-2000‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻲ ﮔﺮم در روز و در ﮔﺮوه دوم از داروي ﮔﻠﻲﺑﻦﻛﻼﻣﻴﺪ ﺑﺎ دوز ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در روزاﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن ﭘﻴﮕﻴﺮي‬ ‫ﺷﺶ ﻣﺎه ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ‪ Hb‬و ‪ MCV‬ﺑﻌﻨﻮان ﻧﺸﺎﻧﮕﺮﻫﺎي ﻛﻢﺧﻮﻧﻲ ﻣﮕﺎﻟﻮﺑﻼﺳﺘﻴﻚ ﺑﺮاي ﺗﻌﻘﻴﺐ وﺿﻌﻴﺖ وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬و‬ ‫ﻓﻮﻻت اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻏﻠﻈﺖ ﭘﻼﺳﻤﺎﻳﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﻧﺎﺷﺘﺎ‪ HbA1C ،‬و ﻗﻨﺪ ﺧﻮن در اﺑﺘﺪا‪ 3 ،‬و ‪ 6‬ﻣﺎه ﺑﻌﺪ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‪ :‬ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﺎداري در ﺳﻦ‪ ،‬ﺟﻨﺲ‪ ،‬وزن‪ ،‬ﻗﺪ و ﻧﻤﺎﻳﻪ ﺗﻮده ﺑﺪﻧﻲ )‪ (BMI‬و ﻣﻴﺰان ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺮﻣﻲ در آﻏﺎز ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در دو‬ ‫ﮔﺮوه ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ در ﺑﺎزة ﺳﻪ و ﺷﺶ ﻣﺎﻫﺔ ﭘﺲ از ﺷﺮوع درﻣﺎن در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ آﻏﺎز درﻣﺎن در ﮔﺮوه‬ ‫ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ آﻣﺎري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ . (P=0/003 ) .‬در ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺷﺶﻣﺎﻫﻪ در ﮔﺮوه ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬

‫ﺳﻄﺢ ﭘﻼﺳﻤﺎﻳﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ‪± 0/58‬‬

‫‪ 10/98‬و در ﮔﺮوه ﮔﻠﻲﺑﻦﻛﻼﻣﻴﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 10 ± 0/88‬ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‪ :‬ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﭘﻼﺳﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ اﺛﺮ اﻧﺪك اﺳﺖ وﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي از ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ در دﻳﻮاره ﻣﻌﺪه و روده ﺟﻤﻊ ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻮء ﺟﺬب وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬ ‫اﺳﺖ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ‪ 6‬ﻣﺎه درﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻮء ﺟﺬب وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬ﻣﻲﮔﺮدد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ‬ ‫ﺳﻄﺢ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﭘﻼﺳﻤﺎ ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﻣﺎ درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ‪ 7/54‬درﺻﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻋﻠﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬

‫‪ -1‬اﺳﺘﺎد ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻏﺪد و ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻏﺪد درونرﻳﺰ و ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻴﺮاز‬ ‫‪ -2‬دﺳﺘﻴﺎر ﺗﺨﺼﺼﻲ داﺧﻠﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻴﺮاز‬ ‫‪ -3‬ﻣﺤﻘﻖ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﭘﻳﻮﻧﺪ ﻛﺒﺪ اﻳﺮان‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻴﺮاز‬ ‫‪ -4‬اﺳﺘﺎدﻳﺎر ﮔﺮوه آﻣﺎر ﺣﻴﺎﺗﻲ داﻧﺸﻜﺪه ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻴﺮاز‬ ‫‪ -5‬ﻣﺤﻘﻖ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻏﺪد درونرﻳﺰ و ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺷﻴﺮاز‬ ‫‪Clinical trial‬‬ ‫* ﻧﺸﺎﻧﻲ‪ :‬ﺷﻴﺮاز‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻧﻤﺎزي‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻏﺪد و ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ؛ ﺗﻠﻔﻦ‪ 09171114127 :‬ﻧﻤﺎﺑﺮ‪0711-6281437 :‬؛ ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ‪:‬‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪83/10/23 :‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ‪83/12/15 :‬‬

‫‪6‬‬

‫‪24‬‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺳﻄﺢ ﺳﺮﻣﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ در ﺑﻴﻤﺎران‪...‬‬

‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺣﺎﺿﺮ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‪ ،‬ﻃﻮل ﻣﺪت ﺑﻴﺸﺘﺮ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺳﺮم ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻋﻮارﺿﻲ ﺑﺮ روي ﻋﺮوق اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ آﻳﻨﺪه ﻧﮕﺮ دارد‪.‬‬ ‫واژﮔﺎن ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬دﻳﺎﺑﺖ ﻗﻨﺪي‪ ،‬ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ‪ ،‬ﮔﻠﻲﺑﻦﻛﻼﻣﻴﺪ‬ ‫ﻋﻮارض ﻗﻠﺒﻲ ﻋﺮوﻗﻲ ﺷﺎﻳﻊﺗﺮﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ را در اﻳﻦ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫دﻳﺎﺑﺖ ﺷﺎﻳﻊﺗﺮﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲ ﻛﻠﻴﻪ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻴﻨـﺎﻳﻲ‪ ،‬آﻣﭙﻮﺗﺎﺳـﻴﻮن‬ ‫ﻏﻴﺮﺗﺮوﻣﺎﺗﻴﻚ و ﻧﻮروﭘﺎﺗﻲ اﺳﺖ ] ‪ .[ 1‬ﻫﻢ اﻳﻨـﻚ ﺑـﻴﺶ از ‪4‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ در اﻳـﺮان ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺑﻴﻤـﺎري ﻣﺒـﺘﻼ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد در ﺳـﺎل ‪2025‬‬ ‫ﻣﻴﻼدي ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ ]‪.[2‬‬

‫ﺑﻴﻤﺎران ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺷﻴﻮع اﻳـﻦ ﻋـﻮارض‬ ‫در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ دﻳﺎﺑﺖ ﻧﻮع ‪ 2‬ﺗﺎ ﭼﻬﺎر ﺑﺮاﺑﺮ اﻓـﺮاد ﻋـﺎدي‬ ‫ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪ .[3‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳـﻦ ﺑـﺮوز ﭘـﺎﻳﻴﻦﺗـﺮ و ﭘـﻴﺶ‬ ‫آﮔﻬﻲ ﺑﺪﺗﺮي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻋﻮارض در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑـﻪ دﻳﺎﺑـﺖ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ]‪.[4‬‬ ‫ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﻳﻚ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﺳﻮﻟﻔﻮره ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ راﺑﻄـﺔ‬ ‫ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﺔ ﻣﺘﻴﻮﻧﻴﻦ و ﺳﻴﺴﺘﺌﻴﻦ دارد )ﺷﻜﻞ ‪.(1‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ ﻣﺘﻴﻮﻧﻴﻦ ‪ -‬ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ‬

‫ﻣﺠﻠﻪ دﻳﺎﺑﺖ و ﻟﻴﭙﻴﺪ اﻳﺮان‪ .‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1383‬؛ دوره ‪) 4‬ﺷﻤﺎره ‪(2‬‬

‫‪25‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﺎدة اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﺳﺎل ‪ 1932‬ﺗﻮﺳﻂ ‪ Butz‬و ‪Vigneaud‬‬

‫ﻓﻮﻻت ﺷﺎﻳﻌﺘﺮﻳﻦ ﻋﻠﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﺳـﺮﻣﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴـﺴﺘﻴﻴﻦ‬

‫‪ du‬ﺗﻮﺻــﻴﻒ ﮔﺮدﻳــﺪ و در ﺳــﺎل ‪ 1962‬ﺑﻮﺳــﻴﻠﺔ ‪ Carson‬و‬

‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ]‪ .[15‬ﺿﻤﻦ آنﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﺳﻴﮕﺎر‪ ،‬ﻗﻬـﻮه ‪ ،‬اﻟﻜـﻞ و‬

‫‪ Neil‬ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ارﺗﺒـﺎط اﻓـﺰاﻳﺶ ﺳـﻄﺢ ﺳـﺮﻣﻲ آن ﺑـﺎ‬

‫ﻛــﺎﻓﻴﻴﻦ ﺑﺎﻋــﺚ اﻓــﺰاﻳﺶ ﺳــﻄﺢ ﭘﻼﺳــﻤﺎﻳﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴــﺴﺘﻴﻴﻦ‬

‫ﺑﻴﻤﺎري در اﻧﺴﺎن ﻛـﺸﻒ ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬در ﺳـﺎل ‪Mcculy 1969‬‬

‫ﻣﻲﺷﻮد در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ورزﺷﻲ از ﻏﻠﻈﺖ آن ﻣﻲﻛﺎﻫﺪ‬

‫ﭘــﺎﺗﻮﻟﻮژي ﻋــﺮوق را در راﺑﻄــﻪ ﺑــﺎ اﻓــﺰاﻳﺶ ﺳــﻄﺢ ﺳــﺮﻣﻲ‬

‫]‪ [16‬ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ﺑﺮﺧــﻲ از داروﻫــﺎ روي ﺳــﻄﺢ ﺳــﺮﻣﻲ‬

‫ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻜﺜﻴـﺮ ﺳـﻠﻮلﻫـﺎي ﺻـﺎف ﺟـﺪار‬

‫ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ اﺛﺮ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺮوقֽ ﺗﻨﮕﻲ ﭘﻴﺸﺮوﻧﺪه و ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﻫﻤﻮﺳـﺘﺎﺗﻴﻚ ﺗﻮﺻـﻴﻒ‬

‫ﻣﺘﻔــﻮرﻣﻴﻦ‪ :‬از ﮔــﺮوه ﺑــﻲﮔﻮاﻧﻴﺪﻫﺎﺳــﺖ و ﺑــﺎ ﺳــﺎزوﻛﺎر‬

‫ﻛﺮد و ارﺗﺒﺎط ﻣﻴﺎن آﺗﺮواﺳﻜﻠﺮوز زودرس و ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻨﻤﻲ‬

‫ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻠﻮﻛﺰ را در ﻛﺒﺪ ﻛـﺎﻫﺶ ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬

‫را ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫دارو ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻨﺪ ﺧﻮن ﻧﺎﺷﺘﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﺳـﻄﺢ اﻧـﺴﻮﻟﻴﻦ‪،‬‬

‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ارﺗﺒﺎط ﺿﻌﻴﻔﻲ ﻣﻴﺎن ﺷﺪت ﺑﻴﻤﺎري ﻋـﺮوق ﻛﺮوﻧـﺮ و‬

‫ﻣﻘﺪارﭼﺮﺑﻲ و وزن ﺑﻴﻤﺎران ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬دوز آن ﺟﻬﺖ ﺑﻴﻤـﺎران‬

‫ﺳﻄﺢ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﭘﻼﺳﻤﺎ دﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﻴﺰان ﻣـﺮگ‬

‫روزاﻧﻪ ‪ 500 -2000‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫و ﻣﻴﺮ ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﻮارض ﻗﻠﺒﻲ ﻋﺮوﻗﻲ ﺑﻪ ﺷـﺪت ﺑـﻪ ﻏﻠﻈـﺖ‬

‫ﺑﺎ ﭘﻴﮕﻴﺮي دﻗﻴﻖ ﻗﻨﺪ ﺧﻮن ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺛﺮات ﺟـﺎﻧﺒﻲ اﻳـﻦ‬

‫ﺑﺎﻻي اﻳﻦ ﻣﺎده واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ]‪.[5‬‬

‫دارو ﺑﺮ دﺳﺘﮕﺎه ﮔﻮارش‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ دوز ﻫﺮ ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 3‬ﻫﻔﺘﻪ ﻳﻜﺒﺎر‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت در ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻏﻠﻈﺖ اﻳﻦ ﻣـﺎده ﺑـﺮ ﺑـﺮوز‬

‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﭘﺪﻳﺪة آﺗﺮواﺳﻜﻠﺮوز‪ ،‬آن را ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺮﺷـﻤﺮده اﻧـﺪ‪[6] ،‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮااﻧﺪﻳﻜﺎﺳﻴﻮنﻫﺎي ﺗﺠﻮﻳﺰ دارو ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺳـﺮم ﻛـﺮاﺗﻨﻴﻦ‬

‫ﺿﻤﻦ آنﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺮوز ﭘﺪﻳﺪه آﺗﺮواﺳـﻜﻠﺮوز در ﻫﻤﺮاﻫـﻲ‬

‫ﺑﻴﺶ از ‪ 1/5mg/de‬در ﻣـﺮدان و ‪ 1/4 mg/de‬در زﻧـﺎنֽ ﻫـﺮ‬

‫ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻨﻤﻲ و ﺳﻴﮕﺎر‪ ،‬ﻛﻠﺴﺘﺮول و ﭘﺮﻓـﺸﺎري ﺧـﻮن ﻧﻴـﺰ‬

‫ﻧﻮع اﺳﻴﺪوز ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲ ﻗﻠﺒﻲ و ﻫﻴﭙﻮﻛﺴﻤﻲ ﺷـﺪﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪.[7‬‬

‫درﺑﻴﻤﺎران ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺪﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎراﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻏـﺬاﺧﻮردن‬

‫ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻻي ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﺷﺎﻧﺲ ﻣﺮگ و‬

‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻮاد ﺣﺎﺣﺐ رادﻳﻮﮔﺮاﻓﻴﻚ درﻳﺎﻓﺖ ﻣـﻲ‬

‫ﻣﻴﺮ ﻧﺎﺷـﻲ از ﻋـﻮارض ﻗﻠﺒـﻲ ـ ﻋﺮوﻗـﻲ در اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑـﺮوز‬

‫ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ دارو ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻄﻊ ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ اﻳـﻦ دارو ﻋﻤـﺪﺗﺎً‬

‫ﻋــﻮارض ﻧﻈﻴــﺮ ﻧــﺎﺗﻮاﻧﻲ ﺟﻨــﺴﻲ در ﻣــﺮدان]‪ ֽ[8‬آﻟﺰاﻳﻤــﺮ‬

‫در ﻛﺒﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺠﻮﻳﺰ آن در ﺑﻴﻤـﺎران ﻛﺒـﺪي‬

‫)ﻧﺴﻴﺎن(]‪ ֽ[9‬ﭘﻮﻛﻲ اﺳﺘﺨﻮان ]‪ ֽ[10‬ﺗﺮوﻣﺒﻮز ﻋﺮوﻗـﻲ]‪ [11‬و‬

‫وﻳﺎ در اﻟﻜﻠﺴﻴﻢ ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ ]‪.[17‬‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ اﻧﺴﻮﻟﻴﻦ]‪ [12‬ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺶ دارد‪.‬‬

‫اﺛﺮ ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ﺑﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﺮﻣﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻫﺶ‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﺘﻴﻮﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺑﺎ آﻧﺰﻳﻢﻫـﺎ‬

‫ﻏﻠﻈﺖ وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬ﻗﺒﻼً در ﺑﻴﻤﺎران ﺗﻴـﭗ ‪ 2‬دﻳﺎﺑـﺖ ﻗﻨـﺪي‬

‫وﻛﻮآﻧﺰﻳﻢﻫﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ از ﺟﻤﻠـﻪ ﻣﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻣـﻮاد‬

‫ﻣﻄﺮح ﮔﺮدﻳﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ ]‪.[18‬‬

‫ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪه دراﻳﻦ ﭼﺮﺧﻪ وﻳﺘﺎﻣﻴﻦﻫﺎي ‪ B6‬و ‪ B12‬و ﻓـﻮﻻت‬

‫ﻣﺘﻔــﻮرﻣﻴﻦ ﺑــﺎ ﻓﻮﻟﻴــﻚ اﺳــﻴﺪ و وﻳﺘــﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫)‪ Dehydroepiandesterone (DHEA‬و ﻣﻨﻴﺰﻳﻮم ﺗﺪاﺧﻞ اﺛـﺮ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮ روي ﺳﻄﺢ ﭘﻼﺳﻤﺎﻳﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺗـﺄﺛﻴﺮ‬

‫دارد‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺳﻮء ﻫﺎﺿﻤﻪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪֽ ﺑﺮاي‬

‫دارﻧﺪ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺷﺎره ﻛﺮد‪:‬‬

‫ﺟﻠــﻮﮔﻴﺮي از ﻛــﺎﻫﺶ دوز دارو ﺑــﻪ واﺳــﻄﻪ ﻣــﺼﺮف ﻏــﺬاֽ‬

‫ـ ﺳﻄﺢ ﺳﺮﻣﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ در ﻣﺮدان ﺑﻴﺸﺘﺮ از زﻧﺎن اﺳﺖ و‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﮔﺮدد ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ‪ 1‬ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺒﻞ و ﻳﺎ ‪ 2‬ﺳﺎﻋﺖ ﭘـﺲ‬

‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﺲ از ﻳﺎﺋﺴﮕﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ در‬

‫از ﻏﺬا ﻣﺼﺮف ﺷﻮد ]‪.[19‬‬

‫زﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدان زﻳﺎد ﻣـﻲﺷـﻮد]‪ .[13‬ﻋﻮاﻣـﻞ ﻧـﮋادي و‬ ‫وراﺛﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻘﺺ آﻧﺰﻳﻤﻲ در ﭼﺮﺧﺔ ﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬ ‫ﺑﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﺳـﺮﻣﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴـﺴﺘﻴﻴﻦ ﺗـﺄﺛﻴﺮ دارﻧـﺪ ]‪ .[14‬ﻣﻘـﺪار‬ ‫درﻳﺎﻓــﺖ وﻳﺘــﺎﻣﻴﻦ ‪ B6‬و ‪ B12‬و ﻓــﻮﻻت ﺑــﺎ ﺳــﻄﺢ ﺳــﺮﻣﻲ‬ ‫ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﻜﻮس دارد و ﻛﻤﺒﻮد وﻳﺘـﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬و‬

‫روشﻫﺎ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي آﻳﻨﺪهﻧﮕﺮ و ﺗﺠﺮﺑﻲ‪ -‬ﻣﺪاﺧﻠـﻪاي ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻜﻞ ﻛﺎرآزﻣﺎﻳﻲ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲֽ در ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ دﻳﺎﺑـﺖ‬ ‫ﻗﻨﺪي ﻧﻮع دوم در ﺷﻴﺮاز ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬روش اﻧﺘﺨـﺎب ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎ‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺳﻄﺢ ﺳﺮﻣﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ در ﺑﻴﻤﺎران‪...‬‬

‫‪26‬‬

‫روش ﺳﺎدة ﺗﺼﺎدﻓﻲ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ورود ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺎﻣﻞ‪:‬ﻋﺪم‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﻗﻨﺪ ﺧﻮن ﭘﻴﺶ از ﺷﺮوع آزﻣﻮنֽ ﻋﺪم ﻣﺼﺮف ﺳﻴﮕﺎر‪،‬‬

‫اﺳـــﺘﻔﺎده از داروﻫـــﺎي ﺗﺄﺛﻴﺮﮔـــﺬار روي ﺳـــﻄﺢ ﺳـــﺮﻣﻲ‬

‫ﻗﻬﻮه‪ ،‬ﻫﻮرﻣﻮنﻫﺎي ﺟﻨﺴﻲ و وﻳﺘـﺎﻣﻴﻦ ‪ B6, B12‬و ﻓـﻮﻻت و‬

‫ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦֽ ﻋـﺪم اﺳـﺘﻔﺎده از درﻣـﺎن داروﻳـﻲ ﻣـﺸﺎﺑﻪ در‬

‫ﻋﺪم وﺟﻮد ﺳﺎﺑﻘﺔ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻛﺒﺪي ﻳـﺎ ﻛﻠﻴـﻮي‪ .‬ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي‬

‫ﺟﺪول ‪-1‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ و آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي اوﻟﻴﻪ در دو ﮔﺮوه ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه داروي ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ و داروي ﮔﻠﻲ ﺑﻦ ﻛﻼﻣﻴﺪ‬

‫ﮔﺮوه ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ‬

‫ﮔﺮوه ﮔﻠﻲ ﺑﻦ ﻛﻼﻣﻴﺪ‬

‫‪54/74±8/44‬‬

‫‪55/92±6/34‬‬

‫‪0/72‬‬

‫‪0/65‬‬

‫وزن )ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‪±‬اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر(‬

‫‪77/39±9/29‬‬

‫‪75/22±8/69‬‬

‫ﻗﺪ )ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‪±‬اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر(‬

‫‪162/49±8/44‬‬

‫‪162/12±6/77‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺟﺮم ﺑﺪن ‪) BMI‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‪±‬اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر(‬

‫‪29/25±1/94‬‬

‫‪28/59±2/60‬‬

‫ﻗﻨﺪ ﺧﻮن ﻧﺎﺷﺘﺎ‬

‫‪222/95±25/13‬‬

‫‪215/44±28/99‬‬

‫ﻫﻤﻮ ﮔﻠﻮﺑﻮﻟﻴﻦ‬

‫‪13/8±1/14‬‬

‫‪12/2±2/32‬‬

‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺳﺮخ)‪(MCV‬‬

‫‪88/42±1/36‬‬

‫‪91/23±2/44‬‬

‫ﻛﺮاﺗﻴﻨﻴﻦ ﺳﺮم‬

‫‪1/16±0/17‬‬

‫‪1/12±0/16‬‬

‫‪AST‬‬

‫‪14/57±5/85‬‬

‫‪15/47±3/99‬‬

‫‪ALT‬‬

‫‪15/16±4/74‬‬

‫‪14/31±5/80‬‬

‫ﺳﻄﺢ ﻫﻤﻮ ﮔﻠﻮﺑﻮﻟﻴﻦ ‪A1C‬‬

‫‪9/42±0/79‬‬

‫‪9/28±0/99‬‬

‫ﺳﻄﺢ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﻧﺎﺷﺘﺎ‬

‫‪10/21±0/79‬‬

‫‪9/91±0/76‬‬

‫ﺳﻦ )ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‪±‬اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر(‬ ‫ﺟﻨﺲ)ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺮد ﺑﻪ زن (‬

‫ﺟﺪول ‪ -2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ در دو ﮔﺮوه ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در آﻏﺎز ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ 3 ،‬و ‪ 6‬ﻣﺎه‬ ‫ﮔﺮوه ﮔﻠﻲ ﺑﻦ ﻛﻼﻣﻴﺪ‬

‫ﮔﺮوه ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ‬ ‫در آﻏﺎزﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬

‫‪ 3‬ﻣﺎه‬

‫‪ 6‬ﻣﺎه‬

‫در آﻏﺎزﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬

‫‪3‬ﻣﺎه‬

‫‪6‬ﻣﺎه‬

‫ﻫﻤﻮﮔﻠﻮﺑﻮﻟﻴﻦ‬

‫‪13/8±1/14‬‬

‫‪13/9±1/13‬‬

‫‪13/9±1/12‬‬

‫‪12/2±2/32‬‬

‫‪12/2±2/2‬‬

‫‪12/3±2/3‬‬

‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي‬

‫‪88/42±1/36‬‬

‫‪88/40±1/35‬‬

‫‪88/38±1/37‬‬

‫‪91/23±2/44‬‬

‫‪91/36±2/51‬‬

‫‪92/1±2/43‬‬

‫ﺳﺮخ)‪(MCV‬‬ ‫ﺳﻄﺢ ﻫﻤﻮﮔﻠﻮﺑﻮﻟﻴﻦ‬

‫‪9/42±0/79‬‬

‫‪7/97±0/59‬‬

‫‪6/79±0/18‬‬

‫‪9/28±0/99‬‬

‫‪8/06±0/59‬‬

‫‪16/79±0/16‬‬

‫‪A1C‬‬ ‫ﺳﻄﺢ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ‬

‫‪10/21±0/79‬‬

‫‪10/71±0/71‬‬

‫‪10/98±0/58‬‬

‫‪9/91±0/76‬‬

‫‪10/30±1/26‬‬

‫‪10±0/88‬‬

‫ﻧﺎﺷﺘﺎ‬

‫ﻣﺠﻠﻪ دﻳﺎﺑﺖ و ﻟﻴﭙﻴﺪ اﻳﺮان‪ .‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1383‬؛ دوره ‪) 4‬ﺷﻤﺎره ‪(2‬‬

‫‪27‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -3‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺳﺮﻣﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﻨﺲ و دوز درﻳﺎﻓﺘﻲ داروي ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ‬

‫ﺟﻨﺲ‬

‫دوز ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ‬

‫آﻏﺎز ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬

‫‪ 3‬ﻣﺎه‬

‫‪ 6‬ﻣﺎه‬

‫ﻣﺮد‬

‫‪10/31±0/69‬‬

‫‪10/91±0/61‬‬

‫‪10/9±0/51‬‬

‫زن‬

‫‪10/13±0/87‬‬

‫‪10/57±0/76‬‬

‫‪11/02±0/63‬‬

‫‪500‬‬

‫‪9/83±0/33‬‬

‫‪10/82±1/14‬‬

‫‪10/88±1/23‬‬

‫‪1000‬‬

‫‪10/34±0/44‬‬

‫‪10/89±0/84‬‬

‫‪10/92±0/45‬‬

‫‪1500‬‬

‫‪9/88±0/57‬‬

‫‪10/8±0/68‬‬

‫‪11/50±0/59‬‬

‫‪2000‬‬

‫‪10/28±0/89‬‬

‫‪10/66±0/69‬‬

‫‪10/92±0/5‬‬

‫ﺧﺮوج از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺎﻣﻞ‪:‬ﻋﺪم ﺗﺤﻤﻞ داروֽﻋﺪم ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺟﻬﺖ‬

‫‪ HbA1C‬ﺑﻮد ‪ .‬در ﺳـﻪ و ﺷـﺶ ﻣـﺎه ﭘـﺲ از ﺷـﺮوع درﻣـﺎن‪،‬‬

‫ﭘﻴﮕﻴﺮيֽﻋﺪم رﺿﺎﻳﺖ ﺑﻴﻤﺎر و از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ورود ﺑـﻪ‬

‫ﻣﺠﺪداً ﻏﻠﻈـﺖ ﺳـﺮﻣﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴـﺴﺘﻴﻴﻦ اﻧـﺪازهﮔﻴـﺮي ﮔﺮدﻳـﺪ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ از اﻧﺠﺎم ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻮده اﺳﺖ ‪.‬‬

‫)ﺟﺪول ‪ .(2‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻧﺮماﻓﺰار آﻣﺎري ‪SPSS ver11/5‬‬

‫از ﻣﺠﻤﻮع ‪ 80‬ﺑﻴﻤﺎر‪ 76 ،‬ﺑﻴﻤﺎر ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺮاي ﻣـﺪت‬

‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﺑﺮرﺳﻲ رواﺑﻂ ﻣﻮﺟﻮد از ﺗﺴﺖ‬

‫‪ 6‬ﻣﺎه ﻣﻮرد ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ Pearson‬و در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ دو ﮔﺮوه از آزﻣﻮنﻫﺎي آﻣﺎري ‪ t‬زوج‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻴﻤﺎران ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬ﺳﻦ‪ ،‬ﺟـﻨﺲ‪ ،‬ﻗـﺪ‪ ،‬وزن‪،‬‬

‫و ‪ t student‬ﺑﻬﺮه ﺑـﺮدﻳﻢ‪ P-value .‬ﻛﻤﺘـﺮ از ‪ 0/05‬ﻣﻌﻨـﺎ دار‬

‫ﻧﻤﺎﻳــﻪ ﺗــﻮده ﺑــﺪﻧﻲ )‪ (BMI‬ﺛﺒــﺖ ﮔﺮدﻳــﺪ؛ ﺳــﭙﺲ ﺑــﺎ روش‬

‫ﺗﻠﻘﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ را ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ‪ 38‬ﻧﻔﺮه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛـﺮدﻳﻢ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت دﻣﻮﮔﺮاﻓﻴﻚ دو ﮔﺮوه ﻫﻴﭻ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﻲ داري را‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدﻫﺪ )ﺟﺪول ‪.(1‬‬ ‫ﭘﻴﺶ از آﻏﺎز ﻣﺼﺮف دارو‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎران ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎظ ﻋـﺪم وﺟـﻮد‬ ‫ﻛﻨﺘﺮااﻧﺪﻳﻜﺎﺳﻴﻮن آﻏﺎز درﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺘﻔـﻮرﻣﻴﻦֽ ﻣـﻮرد آزﻣـﺎﻳﺶ‬ ‫ﻛﺒﺪي و ﻛﻠﻴﻮي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳـﻪاي ﻫﻤﻮﺳﻴـﺴﺘﻴﻴﻦ‬ ‫در آﻧﻬﺎ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﮔﺮدﻳﺪ ) ﺟﺪول ‪.(1‬‬ ‫در اﻳــﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ از ‪ Hb‬و ‪ MCV‬ﺑــﻪﻋﻨــﻮان ﻧــﺸﺎﻧﮕﺮﻫﺎي‬ ‫ﻛﻢﺧﻮﻧﻲ ﻣﮕﺎﻟﻮﺑﻼﺳﺘﻴﻚ ﺑﺮاي ﺗﻌﻘﻴﺐ وﺿﻌﻴﺖ وﻳﺘـﺎﻣﻴﻦ ‪B12‬‬

‫و ﻓــﻮﻻت اﺳــﺘﻔﺎده ﺷــﺪ‪ .‬اﻧــﺪازهﮔﻴــﺮي ﻏﻠﻈــﺖ ﺳــﺮﻣﻲ‬ ‫ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﻧﺎﺷـﺘﺎ‪ HbA1C ،‬و ﻗﻨـﺪ ﺧـﻮن اﻧﺠـﺎم ﮔﺮﻓـﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻴﻤﺎران در ﺳﻪ ﻣﺎﻫﻪ اول ﻫﺮ ‪ 2‬ﻫﻔﺘﻪ ﻳﻜﺒﺎر و ﺳﭙﺲ‬ ‫ﻫــﺮ ‪ 4‬ﻫﻔﺘــﻪ ﻳﻜﺒــﺎر ﻣــﻮرد ﻣﻌﺎﻳﻨــﺔ ﺑــﺎﻟﻴﻨﻲ ﻗــﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨــﺪ‪.‬‬

‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻗﻨﺪ ﺧﻮن ﻧﺎﺷﺘﺎ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل دﻗﻴـﻖ آن در ﮔـﺮوه‬ ‫ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ﺑﺎ دوز آﻏﺎزﻳﻦ ‪ 500‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در روز آﻏﺎز ﺷـﺪ و‬ ‫ﺑﺎ ﻫﺪف ﻛﻨﺘﺮل ﻗﻨﺪ ﺧﻮن در ﺗﻤـﺎم ﻃـﻮل ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ در ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﻧﮕﻬﺪاري ‪ HbA1C< %7‬ﺑﺎاﻓﺰاﻳﺶ دوز دارو ﺗﺎ ﺳـﻘﻒ ‪2000‬‬ ‫ﻣﻴﻠــﻲﮔــﺮم در روز اﻧﺠــﺎم ﮔﺮﻓــﺖ‪ .‬در ﮔــﺮوه دوم از داروي‬ ‫ﮔﻠﻲﺑﻦﻛﻼﻣﻴﺪ ﺑﺎ دوز ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪֽ ﺿـﻤﻦ‬ ‫آنﻛﻪ ﻫـﺪف در ﻫـﺮ دو ﮔـﺮوه ﻛﻨﺘـﺮل ﻣﻴـﺰان ﻗﻨـﺪ ﺧـﻮن و‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ‬ ‫ﻣﺸﺨــﺼﺎت ﻋﻤــﻮﻣﻲ دو ﮔــﺮوه در ﺟــﺪول ‪ 1‬آﻣــﺪه اﺳــﺖ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﺎنﻛﻪ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد ﺗﻔـﺎوت ﻣﻌﻨـﺎداري در ﺳـﻦ‪،‬‬ ‫ﺟﻨﺲ‪ ،‬وزن‪ ،‬ﻗﺪ و ‪ BMI‬در دو ﮔﺮوه وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﻣﻴﺰان ﻋﻮاﻣﻞ ﺳـﺮﻣﻲ در آﻏـﺎز ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ در دو ﮔـﺮوه ﻣـﺸﺎﺑﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻﻳﻚ از ﺑﻴﻤﺎران ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺮگ ﻳـﺎ ﺑـﺮوز ﻋـﻮارض‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪﻛﺮدن داروﻫﺎي ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار روي ﺳﻄﺢ‬ ‫ﺳﺮﻣﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﺣﻴﻦ ﭘﻴﮕﻴـﺮي‬ ‫ﺧﺎرج ﻧﺸﺪه و ﻓﻘﻂ ‪ 4‬ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﺠـﺪد از‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺧﺎرج ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫درﺑﺎرة رژﻳﻢ ﻏﺬاﻳﻲ ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑـﻪ ﻫـﺮ دو ﮔـﺮوه از‬ ‫ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف ﭼﺮﺑﻲֽ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ و ﻛﺮﺑﻮﻫﻴﺪراتﻫﺎ اﻧﺠﺎم‬ ‫ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ﮔــﺮوه ﻣــﺼﺮفﻛﻨﻨــﺪة ﻣﺘﻔــﻮرﻣﻴﻦ ﻣﻴــﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳــﻨﻲ ﺑﺮاﺑــﺮ‬

‫‪ 54/74 ± 8/44‬ﺑــﺎ داﻣﻨــﻪ )‪ (40-72‬ﺳــﺎل ﺑــﻮد و در ﮔــﺮوه‬

‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪة ﮔﻠﻲ ﺑﻦ ﻛﻼﻣﻴﺪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﻨﻲ ‪ 55/92 ± 6/34‬ﺑﺎ‬ ‫داﻣﻨﻪ )‪ (43-69‬ﺳﺎل ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺿﻤﻦ آنﻛـﻪ ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ ﻗـﺪ‪،‬‬ ‫وزن و ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺟﺮم ﺑﺪن در ﻫﺮ دو ﮔﺮوه ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ و‬ ‫ﻫﻴﭻ ﺗﻔﺎوت آﻣﺎري ﺑﻴﻦ دو ﮔﺮوه وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺳﻄﺢ ﺳﺮﻣﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ در ﺑﻴﻤﺎران‪...‬‬

‫‪28‬‬

‫در اﺑﺘﺪاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻗﻨﺪﺧﻮن ﻧﺎﺷﺘﺎ در ﮔﺮوه ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ‬

‫‪ ֽ222/95 ± 25/13‬ﻣﻴــﺰان ﻛــﺮاﺗﻴﻨﻴﻦ ﺳــﺮم ‪1/16 ± 0/17‬‬

‫ﭘــﺲ از ﺷــﺶ ﻣــﺎه ﺗﻔــﺎوت ﻣﻌﻨـﺎ داري ﻣــﺸﺎﻫﺪه ﻣــﻲﺷــﻮد‬ ‫)‪.(P=0/001‬‬

‫وﻣﻴﺰان ‪ HbA1C‬ﺑﺮاﺑﺮ‪ 9/42 ± 0/79‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴـﺰان ﻗﻨـﺪ‬

‫ارﺗﺒﺎط آﻣﺎري ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻴـﺎن دوز داروي ﻣﺘﻔـﻮرﻣﻴﻦ ﻣـﺼﺮف‬

‫ﺧـــﻮن ﻧﺎﺷـــﺘﺎ درﮔـــﺮوه ﮔﻠـــﻲﺑـــﻦﻛﻼﻣﻴـــﺪ ﺑﺮاﺑـــﺮ‬

‫ﺷﺪه و ﻣﻴـﺰان ﻫﻤﻮﺳﻴـﺴﺘﺌﻴﻦ ﺳـﺮﻣﻲ ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﻼﺣﻈـﻪ اﺳـﺖ‬

‫‪ ֽ215/44 ± 21/99‬ﻣﻴﺰان ﻛﺮاﺗﻴﻨﻴﻦ ﺳﺮم در اﻳﻦ ﮔﺮوه ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫‪± 0/16‬‬

‫‪ 1/12‬و ﻣﻴﺰان ‪HbA1C‬‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪± 0/99‬‬

‫‪ 9/28‬ﺑـﻮده‬

‫)‪(P=0/041‬‬ ‫اﺛﺮ ﺟﻨﺲ در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺮ روي ﺳﻄﺢ ﺳﺮﻣﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﺌﻴﻦ‬

‫اﺳﺖ )ﺟﺪول ‪.(1‬‬

‫در ﭘﻴﮕﻴﺮيﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻟﺤﺎظ آﻣـﺎري ﻣﻌﻨـﺎ دار ﻧﻤﻴﺒﺎﺷـﺪ‬

‫ﻣﻴﺰان ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪه در ﺑﺪو ورود ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬

‫)‪) (P=0/2‬ﺟﺪول ‪.(1‬‬

‫در ﮔـــــﺮوه ﻣﺘﻔـــــﻮرﻣﻴﻦ ‪ 10/21 ± 0/79‬و در ﮔـــــﺮوه‬

‫ﺿﻤﻦ آنﻛﻪ ﺑﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺳـﻦ ﺑـﺎ آﻧﻜـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑﻴـﺸﺘﺮي در‬

‫‪ 9/91‬ﺑﻮد ﻛـﻪ ﺗﻔـﺎوت ﻣﻌﻨـﺎداري را‬

‫ﻏﻠﻈﺖ ﺳﺮﻣﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد؛ ﻟـﻴﻜﻦ ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎظ‬

‫ﮔﻠﻲﺑﻦﻛﻼﻣﻴﺪ ‪± 0/76‬‬

‫آﻣﺎري اﻳﻦ اﺛﺮ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﻲ اﺳﺖ )‪.(P=0/07‬‬

‫ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲ دﻫﺪ )‪.(P=0/06‬‬ ‫در ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺳﻪ ﻣﺎﻫﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﻴـﺰان ﻫﻤﻮﺳﻴـﺴﺘﻴﻴﻦ ﺳـﺮم در‬ ‫ﮔﺮوه ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ‪ 10/71 ± 0/71‬و در ﮔﺮوه ﮔﻠﻲﺑـﻦﻛﻼﻣﻴـﺪ‬

‫‪± 1/26‬‬

‫‪ 10/30‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺤﺚ‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ در ﺑﺎزة ﺳﻪﻣﺎﻫﺔ ﭘـﺲ از ﺷـﺮوع‬

‫ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﺌﻴﻦ ﺳﺮم ﻣﻲ ﮔﺮدد‬

‫درﻣﺎن در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ آﻏﺎز درﻣﺎن در ﮔـﺮوه ﻣﺘﻔـﻮرﻣﻴﻦ ﻧـﺸﺎن‬

‫وﻟﻲ اﻳﻦ اﺛﺮ اﻧﺪك اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي از ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ در‬

‫دﻫﻨﺪه اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ آﻣـﺎري ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ )‪(P=0/003‬‬

‫دﻳﻮاره ﻣﻌﺪه و روده ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻮء ﺟﺬب‬

‫ﺿﻤﻦ آنﻛﻪ در ﮔﺮوه ﮔﻠﻲ ﺑﻦ ﻛﻼﻣﻴﺪ ﻣﻴﺰان ﺗﻔﺎوت در ﺑـﺎزه‬

‫وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬ﻣﻲ ﮔﺮدد]‪ .[18‬ﺑﺮرﺳﻲ وﺿﻌﻴﺖ وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪B12‬‬

‫ﺳﻪ ﻣﺎﻫﻪ اول درﻣـﺎن ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎظ آﻣـﺎري ﻣﻌﻨـﻲ دار ﻧﻴـﺴﺖ‬

‫ﺑﻮﺳﻴﻠﺔ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻫﻤﻮﮔﻠﻮﺑﻴﻦ و ‪ MCV‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﮔﻤﺮاه‬

‫در ﭘــﺎ ﻳــﺎن ﺳــﻪ ﻣﺎﻫــﻪ اول ﻣﻴــﺰان اﻓــﺰاﻳﺶ‬

‫ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻧﺸﺎن دادن ﺳﻄﺢ درون ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ‬

‫ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺳﺮم در ﮔﺮوه ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ‬

‫وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬ﻧﻴﺴﺖ]‪ .[19‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬ﺑﺮاي‬

‫آن در ﮔﺮوه ﮔﻠﻲ ﺑﻦ ﻛﻼﻣﻴﺪ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ )‪.(P=0/84‬‬

‫ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻢ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺿﺮوري اﺳﺖ؛ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ‬

‫ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ در اﻳــﻦ دوره اﻓــﺰاﻳﺶ ‪ MCV‬از ﺳــﻄﺢ ﭘﺎﻳــﻪ در‬

‫ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﺌﻴﻦ ﺳﺮم ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻛﻤﺒﻮد‬

‫اﺑﺘﺪاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻧﻴﺴﺖ )‪.(P=0/73‬‬

‫ﺑﺎﻓﺘﻲ وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬دارد‪ .‬ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ‪5-10‬‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﻴﻦ دوز داروي ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ و اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﻤﻮﺳﻴـﺴﺘﻴﻴﻦ‬

‫درﺻﺪ ﻛﻞ ﺑﻴﻤﺎران ﺑﺎ ﻋﻼﻳﻢ ﻛﺎﻫﺶ وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ ،B12‬داراي‬

‫در ﭘـﻲ ﮔﻴـﺮي ﺳـﻪ ﻣﺎﻫـﻪ ﻣـﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤـﻲﺷـﻮد )‪(P=0/064‬‬

‫ﺳﻄﺢ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻳﺎ ﺑﺎﻻي وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫)ﺟﺪول ‪.(3‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﻛﻞ ذﺧﻴﺮه وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬ﺑﺪن ﺣﺪود ‪ 2-3‬ﻣﻴﻠﻲ ﮔﺮم‬

‫در ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺷﺶ ﻣﺎﻫﻪ در ﮔـﺮوه ﻣﺘﻔـﻮرﻣﻴﻦ ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳـﻄﺢ‬

‫ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ 0/1 .‬درﺻﺪ از اﻳﻦ ﻣﻘﺪار روزاﻧﻪ از‬

‫)‪.(P=0/04‬‬

‫ﺳــﺮﻣﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴــﺴﺘﻴﻴﻦ ﺑﺮاﺑــﺮ ‪± 0/58‬‬ ‫ﮔﻠﻲﺑﻦﻛﻼﻣﻴﺪ ﺑﺮاﺑـﺮ ‪ 10 ± 0/88‬ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣﻴـﺰان‬

‫‪ 480-1360‬روز ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ذﺧﻴﺮه وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬ﺗﺎ ﺣﺪي‬

‫ﺳﻄﺢ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ در ﮔﺮوه ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ در اﻳﻦ زﻣﺎن ﻧـﺴﺒﺖ‬

‫ﺑﻮﺳﻴﻠﺔ ﻏﺬا و ﻗﺴﻤﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎزﺟﺬب وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬دﻓﻊ‬

‫ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﭘﺎﻳﻪ آن در ﺷﺮوع ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺗﻔـﺎوت ﻣﻌﻨـﺎدار آﻣـﺎري‬

‫ﺷﺪه ﺑﻪ درون ﺻﻔﺮا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ )‪ (P=0/001‬و در ﮔﺮوه درﻳﺎﻓـﺖ ﻛﻨﻨـﺪه ﮔﻠـﻲ‬

‫ﺳﻮء ﺟﺬب ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬در ﻣﺪت‬

‫ﺑﻦ ﻛﻼﻣﻴﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ آﻏﺎزﻳﻦ آن ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﺎدار آﻣﺎري‬

‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺷﻮد )‪ 1-3‬ﺳﺎل( ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻲ اﺳﺖ‬

‫ﻧـﺸﺎن ﻧﻤــﻲدﻫـﺪ )‪ .(P=0/6‬در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺳــﻄﺢ ﭘﻼﺳــﻤﺎﻳﻲ‬

‫اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﻜﺴﺎل درﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬

‫‪ 10/98‬و در ﮔــﺮوه‬

‫ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ در ﮔﺮوه ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﻠﻲ ﺑـﻦ ﻛﻼﻣﻴـﺪ‬

‫دﺳﺖ ﻣﻲ رود ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬در ﺑﺪن‬

‫ﻣﺠﻠﻪ دﻳﺎﺑﺖ و ﻟﻴﭙﻴﺪ اﻳﺮان‪ .‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1383‬؛ دوره ‪) 4‬ﺷﻤﺎره ‪(2‬‬

‫ﺳﻮء ﺟﺬب وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬ﻣﻲﮔﺮدد؛ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ‬

‫‪29‬‬

‫ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ در دو ﺟﻨﺲ ﻳﻜﺴﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ و اﻓﺰاﻳﺶ‬ ‫ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﺎداري ﺑﺎ دوز‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺳﺮم ﻧﻴﺰ ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫ﺳﻄﺢ ﭘﻼﺳﻤﺎﻳﻲ‬

‫‪ Defronzo‬و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ‪6‬ﻣﺎه درﻣﺎن ﺑﺎ‬

‫ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﻮد‬

‫ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ﺑﺎ دوز روزاﻧﻪ ‪ 2550‬ﻣﻴﻠﻲ ﮔﺮم ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ‬

‫و ﻧﺘﺎﻳﺞ در زن و ﻣﺮد و دوز ﻧﻴﺰ ﺷﺒﻴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮده‬

‫وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬ﺗﺎ ‪ 30‬درﺻﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﺳﻮء‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺬب وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺲ از ‪ 10‬روز درﻣﺎن ﺑﺎ دوز‬

‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ‪ Vribicova‬ﻛﻪ اﺛﺮ ﻣﺘﻔـﻮرﻣﻴﻦ را ﭘـﺲ از ‪ 4‬ﻫﻔﺘـﻪ‬

‫روزاﻧﻪ ‪ 3‬ﮔﺮم ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ اﻳﺠﺎد ﮔﺮدد‪.‬‬

‫درﻣﺎن ﺑﺎ دوز روزاﻧﻪ ‪ 1000 mg‬ﺑﺮ روي ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺳـﺮم‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ آﻣﺎري ﺳﻄﺢ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺑﻪ‬

‫ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﺌﻴﻦ ﺳﺮم ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬

‫ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻔﺎوت ﻧﺘﺎﻳﺞ دراﻳـﻦ‬

‫ﺳﻄﺢ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺳﺮم ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً ﺗﻔﺎوت زﻳﺎدي ﺑﻴﻦ اﻓﺮاد ﺑﺎ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﻛﻨﻮﻧﻲ دو ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻳﺎ ﺑﺎﻻي وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ وﻟﻲ اﮔﺮ ﺳﻄﺢ‬

‫‪ -١‬در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ Fasting serum homocysteine‬ارزﻳﺎﺑﻲ‬

‫وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬ﺳﺮم ﺑﻪ زﻳﺮ ‪ 300 pg/dl‬ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ؛ ﺳﻄﺢ‬

‫ﻧﮕﺮدﻳﺪه ﺑﻮد و ﺑﺠﺎي آن ‪ Serum homocysteine‬ﻏﻴﺮ ﻧﺎﺷﺘﺎ‬

‫ﭘﻼﺳﻤﺎﻳﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻚ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ را ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﺑﻴﻤﺎران در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺎ ﺑﺎﻻي‬

‫‪ -٢‬وﺟﻮد ﺗﻌﺪادي ازاﻓﺮاد ﻫﺘﺮوزﻳﮕﻮت از ﺑﺎﺑﺖ ‪(Methyl‬‬

‫وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪ B12‬در ﺳﺮم ﻗﺒﻞ از آﻏﺎز درﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ داﺷﺘﻪ‬

‫‪ tetrahydrofolate reductase) MTHFR‬درﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻪ‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﻚ ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺪود ‪ 30‬درﺻﺪ در ﻣﻘﺪار وﻳﺘﺎﻣﻴﻦ ‪B12‬‬

‫ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺮددֽاﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ‬

‫ﺳﺮم ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ‪-2µmol‬‬

‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﻫﻤﻮزﻳﮕﻮت از ﺑﺎﺑﺖ ‪ MTHFR‬در اﺑﺘﺪاي‬

‫‪ 1‬ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ]‪.[16‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ داراي ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ‬

‫درﻣﻘﺎﻳﺴﺔ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ Wulffele‬ﻛﻪ اﺛﺮ ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ‬

‫اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺗﻐﻴﻴﺮات زﻳﺎدي ﭘﺲ از ﻣﺼﺮف داروﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ در‬

‫را ﭘﺲ از ‪ 16‬ﻫﻔﺘﻪ درﻣﺎن ﺑﺮ روي ‪ 390‬ﺑﻴﻤﺎر دﻳﺎﺑﺘﻲ ﺗﻴﭗ ‪2‬‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﺌﻴﻦ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد و ﺑﻴﻤﺎران دﭼﺎر ‪ %4‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺳﺮم‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﻣﺎ درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ‪%7/54‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‬

‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻋﻠﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺣﺎﺿﺮ ﻃﻮل‬

‫درﻣﺎن دﻳﺎﺑﺖ ﺗﻴﭗ ‪ 2‬ﺑﺎ ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ و ﺑﺎ دوز ‪500-2000 mg‬‬

‫ﻣﺪت ﺑﻴﺸﺘﺮ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻓﻲ در‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ Carlsen‬ﭘﺲ از ‪ 12‬ﻫﻔﺘﻪ درﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ و‬ ‫ﻟﻮاﺳﺘﺎﺗﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺳﺮم ﺑﻪ ﻣﻘﺪار‪ %13/8‬اﻓﺰاﻳﺶ‬ ‫ﭘﻴﺪا ﻛﺮد ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻋﻠﺖ اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ وﺟﻮد ﻟﻮاﺳﺘﺎﺗﻴﻦ ﺑﻮده‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻘﺪار‬ ‫ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺳﺮم ﻣﻲﮔﺮدد؛ از ﻃﺮﻓﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻮع ﺟﻤﻌﻴﺖ‬ ‫ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ‪ Hoogeven‬و ﻫﻤﻜﺎراﻧﺶ ﻛﻪ ﺑﺮ روي‬ ‫‪ 40‬ﺑﻴﻤﺎر دﻳﺎﺑﺘﻲ ﺗﻴﭗ ‪ 2‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ ﻧﺸﺎن داد ﺑﻴﻤﺎراﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ را ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 500-2550‬ﻣﻴﻠﻲ ﮔﺮم ﺑﺮاي‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 6‬ﻣﺎه درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮدﻧﺪ؛ دﭼﺎر اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﭘﻼﺳﻤﺎﻳﻲ‬ ‫ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﭘﻼﺳﻤﺎﻳﻲ‬

‫در روز ﺑﻪ ﻣﺪت ‪6‬ﻣﺎه‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ درﺳﻄﺢ ﭘﻼﺳﻤﺎﻳﻲ‬ ‫ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد ﻟﺬا ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﺎ در‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻌﺪي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ و ﻃﻮل ﻣﺪت ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ‬ ‫ﻳﻜﺴﺎل‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ وﻳﺘﺎﻣﻴﻦﻫﺎي ‪ B6,B12‬و ﻓﻮﻟﻴﻚ اﺳﻴﺪ ﻧﻴﺰ‬ ‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﺑﺮ‬ ‫ﻋﺮوق ﺑﺮرﺳﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ از ﻃﺮﻓﻲ ﻣﺘﻔﻮرﻣﻴﻦ‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ اﻧﺴﻮﻟﻴﻦ و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻋﺚ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ ﻣﻲﮔﺮدد؛ اﺛﺮ ﺟﺒﺮاﻧﻲ اﻳﻦ دو‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬

...‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺳﻄﺢ ﺳﺮﻣﻲ ﻫﻤﻮﺳﻴﺴﺘﻴﻴﻦ در ﺑﻴﻤﺎران‬

30

‫ﺧﺬ‬Ĥ‫ﻣ‬ ‫ ﻣﺠﻠﻪ‬:‫ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ ﻧﻮارﻫﺎي ﺳﻨﺠﺶ ﻗﻨﺪ ﺧﻮن ﺑﺘﺎ ﭼﻚ ﺑﺎ روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬,‫ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺧﻠﻴﻠﻲ ﻓﺮ‬,‫ ﺑﺎﻗﺮ ﻻرﻳﺠﺎﻧﻲ‬,‫ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺣﻖ‬.١ .31:(1 ‫ )ﺷﻤﺎره‬3 ‫؛ دوره‬1382 ,‫دﻳﺎﺑﺖ و ﻟﻴﭙﻴﺪ اﻳﺮان‬ 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19.

King H, Aubert RE, Herman WH. Global Burden of diabetes 1995-2025. Diabetes Care 1998; 21: 1414-31. Nygard O, et al. Total homocysteine and cardiovascular disease. Journal of Internal Medicine 1999; 246: 425457. Carlsen SM, et al. Metformin increase total serum homocysteine levels in non-diabetic male patients with coronary heart disease. Scand J Clin Lab Invest. 1997 Oct;57(6):521-7. Cline GW et al: Imapired glucose transport as a cause of decreased insulin-Stimulated muscle glycogen synthesis in type 2 diabetes. N Engl J Med 1999; 341: 240. Harris MI et al. Prevalence of diabetes, impaired fasting glucose, and impaired glucose tolerance in US adult. The third national health and nutrition examination survey 1988-94. Diabetes Care 1998; 21: 518. Wulffele MG et al. Effects of short-term treatment with metformin on serum concentrations of homocysteine, folate and vitamin B12 in type 2 diabetes mellitus: a randomized, placebo-controlled trial. Journal of Internal Medicine 2003; 254: 455. Seshadri S et al. Plasma homocysteine as risk factor for dementia an Alzheimer’s disease. New Engl J Med 2002; 350(20): 2033-41. Joyce BJ et al. Homocysteine Levels and the Risk of Osteoprotic Fracture. New Engl J Med 2004; 3446: 476-83. Folate administration reduces circulating homocysteine levels in NIDDM patients on long-term metformin treatment. Journal of Internal Medicine 1998; 244(2): 169-74. De Longeril M, et al. Lipid lowering drurgs and homocysteine. Lancet 1999; 353: 209-10. Naurath HJ .effect of vitamin B12 ,folate ,and vitamin B6 supplement in elderly people with normal serum vitamin concentration .Lancet 346 1995 Pages:85-89 Nygard O, et al. Major lifestyle determinants of plasma total homocysteine distribution, the hordaland homocysteine study. Am J Clin Nutr 1998; 67: 263-70. Huagsma CJ, et al. Influence of sulfosalazine, methoterexate, and the combination of both on plasma homocysteine concentrations in patients with rheumatoid arthritis. Ann Rheum Dis 1999; 58: 79-84. Wouters M, et al. Plasma homocysteine and menopausal status. Euk J Clin Inves 1995; 25: 801-5. Hoogeveen EK, et al. Does metformin increase the serum total homocysteine level in non-insulin-dependent diabetes mellitus, Journal of Internal Medicine 1997; 242: 389-394. Alvin C, et al. Harrison’s principle of internal medicine, 2001; 2: 2132, 15th edition. Bailey CJ. Biguanides and NIDDM. Diabetes Care 1992; 15: 755-72. Defronzo RA. Goodman Am and the multicenter metformin study group. Efficacy of metformine in patients with non insulin dependent diabetes mellitus. N Engl J Med 1995; 333: 541-9.