AÂaán töôïng khoâng phai cuûa hai nöõ “tuø binh” myõ "chuùng toâi phaân bieät roõ möùc ñoä, vai troø, ñaâu coù ñoàng nhaát coi hoï nhö nhöõng quan lính Myõ. Chính hai nöõ trí thöùc Hoa Kyø aáy ñaõ töï coi mình laø “tuø binh”. Bôûi nhö khi ñoái thoaïi vôùi toâi, caû hai ñeàu noùi:
"Trong coâng vieäc cuûa mình, chuùng toâi ñaõ ít nhieàu tröïc tieáp phuïc vuï cho quaân ñoäi Myõ ôû chieán tröôøng Vieät Nam. Ñaõ höôûng boång loäc cuûa hoï. Cho neân, caùc oâng coù xeáp chuùng toâi vaøo chung danh saùch tuø binh cuõ ng khoâng quaù ñaùng". Ñaáy laø hai phuï nöõ Myõ nhaïy caûm, coù caù tính, raát deã thöông maø keå laïi chuyeän veà hoï cuõng coù nhieàu chi tieát haáp daãn caây buùt cuûa caùc anh". Cöïu traïi tröôûng Traàn Ngoïc Thuï - töï Ba Mai ñaõ vui veû môû ñaàu buoåi' "khai thaùc" cuûa chuùng toâi veà chuyeän hai nöõ "tuø binh" Myõ bò giöõ taïi traïi tuø binh soá 2 cuûa anh baèng caùch vaøo ñeà cuoán huùt nhö vaäy. Ngaøy aáy anh môùi sang tuoåi ba möôi. Ngöôøi lính quaû caûm, thoâng minh - con trai Nam Ñònh töøng nhieàu naêm hoaït ñoäng ñòch vaän trong noäi thaønh Hueá naøy ñaõ ñöôïc caáp treân pheâ duyeät ngay laøm traïi tröôûng traïi tuø binh soá 2 vöøa ñöôïc thaønh laäp tröôùc Teát Maäu Thaân ít ngaøy. Traïi ôû moät khu röøng phía Taây caùch coá ñoâ Hueá chöøng 10 kiloâmeùt theo ñöôøng chim bay. Sau 4 ngaøy cuoäc tieán coâng cuûa Quaân Giaûi Phoùng dieãn ra taïi Hueá, hoâm aáy anh ñang hoûi cung Huyønh Vaên Chöông, vieân ñaïi taù nguïy coù hình haøi khaù ñaëc bieät, cao lôùn nhaát traïi, naëng tôùi 102 kg thì chieán só caûnh veä tôùi baùo caùo vaø daãn vaøo trình dieän anh hai "tuø binh" coøn ñaëc bieät hôn, "Ñaëc bieät hôn" maø caäu chieán só veä binh voán tính raát teáu vöøa baùo caùo vöøa coøn ñeå anh phaûi baát ngôø, ñoù laø hai phuï nöõ nöôùc ngoaøi. Laïi laø hai coâ
gaùi Myõ khaù xinh ñeïp cuõng ñoä tuoåi döôùi 30. Coù ñieàu do phaûi traùnh bom ñaïn laïi traûi qua ñöôøng daøi voøng vo trong röøng neân boä aùo quaàn treân ngöôøi hai coâ ñeàu quaù nhô baån, nhaàu naùt, khoâng xöùng vôùi veû ñeïp trôøi cho cuûa hai ngöôøi. Thaáy theá ngay caâu ñaàu tieân khi gaëp maët hai coâ, anh ñaõ lieàn thoát leân: “Cheát cha noù chöa! Hai coâ ñaàm Myõ aùo quaàn dô baån heát theá naøy, mình laáy ñaâu ra quaàn aùo nöõ coõ lôùn cho hoï thay baây giôø! " thì laàn nöõa anh khoâng ngôø, luùc anh vöøa döùt lôøi, moät coâ ñaõ nhaéc laïi gaàn nhö nguyeân vaên baèng tieáng Vieät vôùi gioïng noùi vaø aùnh maét ñaày hoùm hænh. Coâ gaùi Myõ ñaõ "Vieät hoùa" aáy khi ñoái thoaïi, anh bieát ñoù laø : Marjorie Nelson, baùc só chuyeân laép chaân tay giaû, 27 tuoåi queâ ôû bang California. Coøn baïn coâ teân laø Sandra Jonhson, giaùo sö daäy Anh vaên cho só quan nguïy vaø tröôøng nöõ sinh Ñoàng Khaùnh cuøng ñoàng höông, ñoàng tueá vôùi coâ. Hai coâ ñaõ bò Quaân Giaûi Phoùng baét ôû moät nhieäm sôû cuûa Myõ trong thaønh Hueá khi chieán söï ñang dieãn ra. Khaù thuù vò laø caû hai ñeàu caê nhieàu ñieåm raát töông ñoàng. Ñeàu sinh ra trong moät gia ñình trung löu ôû Myõ. Ñeàu ñaõ toát nghieäp ñaïi hoïc 6 naêm nay, nhöng ñeàu chöa laäp gia ñình, vì ñeàu muoán tuoåi treû ñöôïc bay boång ñoù ñaây, ñöôïc thöû söùc mình. M. Nelson lyù giaûi: "Toâi phaûi tha vôùi oâng nh vaäy ñeå naêi raèng : Chuùng toâi ñÔn ñaát nôùc caùc oâng khoâng phaûi vì muoán lông boång cao ñeå caê nhi#u ti#n. ÑÔn ñeå trôùc hÔt thoûa maõn nguyeän voïng ñaê vaø ñeå gaêp phaàn giaûi phaêng cho nhaân daân Vieät Nam coäng hoøa nhöõng ngôøi baïn cuûa Hoa Kyø tht)aùt khoûi hoïa Coäng saûn nh ChÖnh phuû Myõ ñaõ naêi vaø keâu goïi chuùng toâi. Vaø nh S.Jonhson tiÔp lôøi : "Ñaáy chÖnh laø ñoäng cô ñeå chuùng toâi caê maët ôû "Ñoaøn
ChÖ nguyeän". ôù ñoaøn naøy, chuùng toâi seõ laøm nhöõng vieäc nhaân ñaïo. M. Nelson vôùi nghieäp vuï cuûa moät baùc só laép chaân tay giaû raát gioûi seõ laøm giaûm noãi ñau cho nhöõng chiÔn binh vaø daân thôøng b# cuït maát chaân tay. Coøn toâi seõ naâng cao kiÔn thöùc Anh vaên cho caùc só quan vaø hoïc sinh Vieät Nam ñeå hoï caøng hieåu biÔt, yeâu mÔn Myõ quoác cuûa chuùng toâi saâu saéc hôn . Chuùng toâi nghó, ñaáy laø moät cöû chæ haøo hieäp, cao thôïng cuûa nhöõng coâng daân cuûa moät côøng quoác töï do". . Ñaê laø quan ñieåm cuûa hai coâ trôùc khi tôùi Vieät Nam. Naê coøn nhaát quaùn caû trong buoåi ñoái thoaïi ban ñau maø traïi trôøng Thuï ñaõ cho phÑp 2 coâ ñôïc töï do tranh luaän vôùi anh. Nhng roài khoâng chæ qua lö leõ cuûa Ba Mai vaø nghó laïi thöïc tÔ ñaõ qua ôû Vieät Nam nhaát laø ôû trong traïi tuø naøy, Nelson vaø Jonhson ñaõ töï thaân mình b# nhaàm laãn. Hai coâ ñaõ ngaàm so saùnh lö tôøng vaø phaåm caùch cuûa nhöõng ngôøi lÖnh cuûa hai beân. So saùnh nôi ñaày aûi, giam caàm, tra taán caùc chiÔn só Vieät coäng cuûa Myõ - nguïy vaø traïi tuø binh - nôi hai coâ ñang hieän dieän ôû ñaây ôû ñaây roõ raøng khaùc haún vôùi caûnh ñaày ñoïa, tra taán trong caùc nhaø tuø cuûa chÖnh quy#n Saøi Goøn. Tuy tuø binh khaù ñoâng, nhng ñ#u ñôïc aên ôû töû tÔ, ñôïc toân troïng nhaân phaåm, khoâng ai b# ñaùnh ñaäp, truy böùc. Rieâng hai coâ ñôïc daønh moät phoøng rieâng caê haàm traùnh phi phaùo, ñôïc chaêm lo v# sinh hoaït cuûa nöõ giôùi ngay tô ngaøy ñaàu tôùi traïi. Laïi ñôïc ñi laïi töï do trong khaép khu vöïc cuûa traïi, ñôïc aên chung moät chÔ ñoä nh caùc chiÔn só vaø trôûng traïi Ba Mai. Vaø, ñi#u lo sôï nhaát vôùi hai coâ laø b# xuùc phaïm v# nhaân caùch, laøm nhuïc v# thaân theå ñaõ khoâng xaûy ra. Trong khi aáy hai coâ biÔt roõ, do phaûi ñi laáy gaïo treân ñôøng ñaày bom ñaïn Myõ ñeå v# nuoâi tuø binh trong ñaê caê mình maø chæ caê 10 ngaøy, ba chiÔn só cuûa traïi ñaõ phaûi boû mình, hy sinh... Caê leõ vì nhöõng taùc ñoäng toång hôïp ñaê neân ñÔn daân thöù ba .ñoái thoaïi vôùi traïi trôûng Thuï Nelson vaø Jonhson ñaõ töï coi mình laø "tuø binh" vaø khoâng phaûi nghó laâu ñaõ traû lôøi ngay caâu hoûi cuûa anh : "Vaäy baây giôø, caùc coâ nghó thÔ naøo v# cuoäc chiÔn daáu vaø caùc chiÔn só
Quaân Giaûi Phaêng maø caùc coâ vaãn quen goïi laø Vieät coäng?" "Baây giôø qua nhöõng ñi#u maét thaáy, tai nghe, bôûi toâi caê nghe ñôïc caû ñaøi phaùt thanh cuûa caùc oâng, ñaëc bieät laø khi gaëp caùc oâng ôû ñaây, chuùng toâi môùi thaáy nhöõng ñìu hoï boâi nhoï caùc oâng laø khoâng ñuùng maø thaáy caùc oâng ñang nh ngôøi Myõ chuùng toâi xa kia choáng laïi quaân Anh ñeå daønh ñoäc laäp, töï do cho mình". "Khoâng nhöõng thÔ - Jonhson tiÔp lôøi - Chæ qua vieäc xöû söï vôùi phuï nöõ maø laïi laø nhöõng phuï nöõ treû ñang ôû trong tay caùc oâng ñaõ cho chuùng toâi thaáy ñôïc Vieät coäng caùc oâng laø nhöõng ngôøi caê phaåm chaát cao ñeïp nh thÔnaøo". Sau buoåi ñoái thoaïi raát côûi môû daân naøy, caû hai coâ ñaõ raát nhanh cuøng gaëp nhau trong aùnh maét ñoàng tình khi traïi trôøng Thuï vôa gôïi ö , muoán hai coâ laøm phaùt thanh vieân cho Ñaøi phaùt thanh Tr# Thieân - HuÔ maø ta ñang döï ñ#nh thaønh laäp. Nhng raát tiÔc, chæ: Öt ngaøy sau ñaê, khi Nelson vaø Jonhson cha caê cô hoäi ñeå chöùng toû thieän caûm baèng haønh ñoäng cuûa mình vôùi Maët traän Daân toäc Giaûi phaêng chuùng ta thì moät chuyeän khoâng may ñaõ xaûy ra vôùi Nelson. COÂ b# vieâm ruoät caáp tÖnh raát naëng. Môùi chæ moät ñeâm ñi caàu lieân tuïc maø khi xuoáng thaêm, traïi trung Thuï ñaõ khoâng nhaän ra laø Nelson. COÂ chæ coøn nh moät caùi xaùc khoâng hoàn. Ngôøi toïp ñi, da bôït baït xaùm ngaét, hai maét hoác haùc, lôø ñôø naêi khoâng ra lôøi, phaàn thaân dôùi phaûi che phuû baèng moät taám khaên. Muøi tanh khaúm toûa ñaëc khaép phoøng .. Nghe Jonhson baùo caùo vaø anh biÔt : y tÔ cuûa traïi ñaõ chaïy chöõa hÔt söùc, nhng ñaønh ch#u baê tay, bôûi ôû ñaây khoâng coøn loaïi thuoác naøo hôn ngoaøi vieân caàm ñi loûng thoâng thôøng. Beänh tình naøy seõ daãn ñÔn töû vong nhanh nÔu khoâng caê thuoác ñaëc tr# k#p thôøi. "Phaûi cöùu soáng baèng ñôïc Nelson. NÔu ñeå
coâ rôi vaøo tình huoáng ñaê thì khoâng chæ laø chuyeän day döùt lông taâm trôùc moät tÖnh maïng con ngôøi. Keû ñ#ch seõ thôa cô, laáy ñaây vu caùo Vieät coäng baïc ñaõi, coá ö giÔt haïi tuø binh. " Nghó thÔ vaø ngay sau khi ôû choã Nelson v#, traïi trôûng Thuï
ñaõ tröïc tiÔp "ra tay" cuøng vôùi y taù Loäc baêng rông, loäi suoái, traùnh bom ñaïn ñ#ch suoát 5 giôø li#n ñeå tôùi ñôïc caên cöù cuûa quaân khu xin thuoác cho coâ. Chæ caê anh môùi deã daøng vaøo ñôïc "haønh dinh" ñeå gaëp vaø baùo caùo vôùi ThiÔu tôùng, ChÖnh uûy quaân khu Leâ Chôûng, xin th oâng göûi cho baùc só vieän trôøng ti#n phông ' Caû vieän coøn caê 2 li#u thuoác quö hiÔm ñaëc trr beänh cuûa Nelson. Caê th cuûa ThiÔu tôùng, Vieän trôûng caøng theâm deã duyeät ñ#nh caáp cho anh moät li#u. Anh vui mông nh ñôïc thuoác cho chÖnh mình li#n quay luoân v# traïi. Thaáy Thuï vaø laø baùc só khi nhìn nhöõng vieân thuoác ñaëc tr# treân tay anh; nôùc maét Nelson ñaõ töùa traøn, gioïng run run, th#u thaøo : " oâi, toâi soáng roài. oâng ñaõ taùi sinh cuoäc ñôøi toâi. Xin ngaøn daân ñoäi ôn oâng! " Coøn Jonhson thì caê caûm giaùc nh coâ muoán oâm chaàm laáy anh maø traûi traän " ma hoân " leân anh ñeå thay cho loøng mình . Hai tuaàn sau, khi Nelson ñaõ ñoû da, thaém th#t, ñeå muoán ñôïc thiÔt thöïc traû nghóa cuûa mình vôùi Quaân Giaûi Phaêng caùc anh, hai coâ ñaõ chuû ñoäng ñÔn gaëp traïi trôûng Thuï xin ñôïc baét tay ngay vaøo vieäc laøm "phaùt thanh vieân" nh anh ñaõ gôïi ö. Laàn naøy hai coâ ñaõ hôøn doãi cho raèng traïi trôûng khoâng tin vaø ñaõ phuï laïi thieän caûm cuûa mình khi nghe anh naêi " vieäc ñaê baây giôø khoâng caûm phi#n hai coâ nöõa ". Hai coâ ñaâu caê biÔt raèng, chÖnh luùc naøy moät tin vui lôùn vôa ñÔn vôùi hai coâ, bôûi anh vôa nhaän ñôïc leänh toå chöùc traû laïi töï do cho hai coâ. Khi nghe Ba Mai naêi roõ lö do anh "tô choái" ñaê, Nelson vaø Jonhson tôûng nh ñaõ khoâng tin vaøo tai mình. Sau giaây phuùt söûng soát, vui mông ñÔn toät ñoä boãng caû hai cuøng ñöùng baät daäy. Roài caùi theå leä vaø khoaûng caùch giöõa traïi trôûng vaø tuø nhaân luùc naøy, caùc coâ thaáy nh ñaõ b# phaù tung khoâng coøn nöõa neân caû hai ñaõ xoâ tôùi oâm chaàm laáy Thuï maø hoân tôùi taáp leân maët anh laøm anh luoáng cuoáng, bôûi raát baát ngôø. . '
Keå ñÔn ñaây Traàn Ngoïc Thuï vôa tuûm tæm côøi, vôa ñi tôùi tuû saùch luïc tìm ña ra moät tôø baùo ñaõ ngaû maøu vaøng chæ cho chuùng toâi moät khoang nhoû treân trang 4. Ñaáy laø moät baûn tin vôùi tieâu ñ# : "uûy Ban Nhaân Daân Caùch Maïng Thôa Thieân HuÔ phaêng trÖch hai phuï nöõ Myõ" in treân baùo Quaân ñoäi Nhaân daân ra ngaøy 29 thaùng 03 naêm 1968. Nguyeân vaên nh sau : "Tin VNTTX : Theo TTX Giaûi Phaêng, ngaøy 25 thaùng 03 naêm 1968, uûy ban Nhaân daân Caùch maïng Thôa Thieân HuÔ ñaõ ra thoâng baùo v# vieäc phaêng thÖch hai phuï nöõ Myõ ~n laø S Gioân -xôûn, nhaân vieân cuûa caùi goïi laø "Ñoaøn ChÖ nguyeän quoác tÔ", giaùo s Anh vaên taïi trôøng nöõ trung hoïc Ñoàng Khaùnh - HUÔVaø M.Non - xôûn, baùc só. Hai phuï nöõ Myõ naøy b# taïm giam giöõ trong cuoäc tiÔn coâng cuûa Quaân Giaûi Phaêng vaøo thaønh phoá HuÔ. Baûn thoâng baùo cho biÔt laø trong thôøi gian b# giam giöõ, hai phuï nöõ naøy ñ#u toû ra caê Öt nhi#u thieän caûm ñoái vôùi cuoäc ñaáu tranh vì ñoäc laäp vaø hoøa bình cuûa nhaân daân Vieät Nam. Nhaân daân Vieät Nam tuy raát caêm thuø ñÔ quoác Myõ, nhng luoân luoân phaân bieät roõ hôn boïn ñaàu soû xaâm lôïc, boïn caê nôï maùu vôùi mình vôùi nhöõng ngôøi vì lö do naøy haùy lö do khaùc ôû trong boä maùy chiÔn tranh cuûa Myõ, nhng cha tröïc tiÔp phaïm toäi vôùi nhaân daân Vieät Nam. Thöïc hieän loøng nhaân ñaïo voán caê cuûa nhaân daân Vieät Nam, döïa theo chÖnh saùch khoan hoàng cuûa chÖnh quy#n caùch maïng vaø caên cöù vaøo thaùi ñoä cuûa hai phuï nöõ naøy, UBND CM Thôa Thieân HuÔ quyÔt ñ#nh phaêng thÖch hai phuï nöõ naêi treân trôùc ngaøy 01/04/1968 ". Thöïc hieän ñôïc troïn veïn quyÔt ñ#nh naøy ngôøi " ñöùng m#i ch#u saøo " laïi c#ng chÖnh laø traïi trôûng Thuï. Cuøng vôùi ba caùn boä, chiÔn só trong traïi vaø moät ñoàng chÖ caùn boä cuûa huyeän ñoäi Hông Traø, anh phaûi ña daãn ñôïc tuø nhaân tôùi nôi phaêng thÖch an toaøn, ñuùng
ngaøy giôø, ñ#a ñieåm trong khi caùc ñôøng ñi ñ#ch ñang phong toaû baèng phi phaùo vaø phuïc kÖch côùp tuø ñeå laøm maát ö nghóa chÖnh tr# vieäc laøm nhaân ñaïo cuûa ta. Raát vaát vaû, gian nan, nhng roài vôùi mu trÖ voán caê vaø ö thöùc traùch nhieäm trôùc ñaát nôùc, anh vaø caùc ñoàng chÖ cuûa mình ñaõ tìm ra ñôïc phông aùn toái u daãn tôùi cuoái cuøng caê ñôïc kÔt quaû mó maõn : Ñuùng 6 giôø saùng ngaøy 28/03/1968 tô moät ñ#a ñieåm treân treân quoác loä Moät thuoäc ñ#a phaän huyeän Hông Traø, Nelson vaø Jonhson ñaõ ung dung ngoài treân xe lam ñeå v# ñÔn HuÔ an toaøn. Vôùi boä baø ba ñen vaø chiÔc naên baøi thô maø Jonhson vaø Nelson raát thÖch, hai coâ ñaõ nh hai "coâ gaùi Vieät Nam". Vaø hai "coâ gaùi Vieät Nam" aáy ñaõ ôùt nhoøa nôùc maét vaø b#n daãn hoài laâu trôùc luùc chia tay vôùi caùc anh vaø maù Naêm baø maù Vieät Nam caê nhaø ôû beân loä Moät ñaõ moå con gaø coøn laïi duy nhaát cuûa mình ñeå thÔt hai coâ gaùi trôùc luùc hai coâ ñôïc traû töï do v# coá ñoâ. Tô treân xe Nelson vaø Jonhson coøn ngoaùi laïi nhìn theo maõi cho ñÔn khi baêng daùng cuûa traïi trôøng Thuï, cuûa maù vaø caùc chiÔn só giaûi phaêng ra tieãn ña khuaát haún phÖa sau bìa rông. . B a naêm sau ñaáy, vaøo ñaàu naêm 1 97 1 , chÖnh hai " coâ gaùi Vieät Nam " ñaê ñaõ xuaát hieän treân dieãn ñaøn. ôû ngay treân ñaát Myõ, khi Hoäi Cöïu chiÔn binh Myõ choáng chiÔn tranh toå chöùc hoïp ñeå nghe nhöõng cöïu chiÔn binh Hoa Kyø tô Vieät Nam trôû v# ña ra nhöõng baèng chöùng v# söï ñoái xöû vôùi tuø binh cuûa hai beân. ôû ñaây, caû Nelson vaø Jonhson ñaõ khaúng ñ#nh laïi nhöõng ñi#u mình ñaõ naêi vaø viÔt caûm nghó trôùc khi ñôïc traû laïi töï do. Jonhson ñaõ doõng daïc traû lôøi : " Khoâng caê chuyeän ñaê ñoái vôùi chuùng toâi. ôû ñaáy söï rieâng t cuûa chuùng toâi ñôïc oâng traïi trôûng vaø caùc coäng söï cuûa oâng ta thaät söï toân troïng, quan taâm. Nelson vaø toâi ñôïc daønh rieâng moät phoøng ..." khi ch#
ñôïc hoûi : " Trong thôøi gian b# giam giöõ , ch# caê b# ñoái xöû thoâ baïo, caê b# lôïi duïng, gaï gaãm gì khoâng ? " Coøn Nelson ñaõ thaúng thaén naêi v# söï ñoái xöû maø ch# cho laø voâ nhaân ñaïo cuûa phÖa Myõ vaø Saøi Goøn ñoái vôùi nhöõng tuø binh Vieät coäng maø ch# ñaõ thaáy ôû caùc nhaø tuø, .ñaëc bieät laø nhaø tuø ôû Quaûng Ngaõi - nôi ch# ñaõ ñÔn khaùm beänh cho caùc tuø nhaân nhi#u ìaân. " Caùm ôn Jonhson ñaõ naêi tiÔng naêi trung thöïc theå hieän caû lông taâm vaø loøng d#ng caûm ñaê ñoái vôùi chuùng ta. Ñaõ gaàn moät phaàn ba thÔ kyû troâi qua. Nhng chaéc chaén tô beân kia ñaïi dông, hai nöõ trÖ thöùc Hoa Kyø naøy vaãn coøn in ñaäm trong kö öùc cuûa mình nhöõng hình aûnh v# nhöõng ngaøy cuøng soáng chung vôùi chuùng toâi trong TÔt Maäu Thaân naêm aáy". Cöïu traïi trôûng Traàn Ngoïc Thuï naêi tiÔp v# caûm nghó cuûa mình. Ñaây c#ng laø lôøi kÔt thuùc trong buoåi anh troø chuyeän, oân coá vôùi chuùng toâi.