God Is One 1onkaar

oZph r[D

1

;kfJz;, gdkoEtkd ns/ ;kvk gotko

fJ; g[;se dk BK oZph r[D feT[I oZfynk frnk j? < r[o{ rzqE ;kfjp ih ftZu pj[s tZvw[ZbhnK ftukoK doi jB. fJ; ftZu jo/e wB[Zy Bz{ g{oB wB[Zy pDB iK wB[Zysk f;ykT[D bJh, oZpsk dh rZb r[opkDh okjhI ehsh rJh j?. wB[Zy, wB[Zysk dh Nh;h s'I fvZr e/ gF[sk sZe g[Zi frnk, fJ; eoe/ wB[Zy Bz{ w[V wB[Zysk dh Nh;h sZe ngVkT[Dk jh r[o{ rzqE ;kfjp ih dh pkDh dk w[Zy we;d j?. i/ eo fJj wB[Zy w[V wB[Zysk dh Nh;h sZe g[Zi ikt/ sK fJj BjhI nkyDk gt/rk fe L eos{fs g;{ eh wkB; ikfs.. (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 267) id'I jo/e wB[Zy r[o{ rzqE ;kfjp ih dh pkDh Bz{ g{ok-g{ok ;wM e/ T[; nB[;ko nwbh ihtBh dh B[jko d/ d/t/rk sK T[j, gF{-fposh s'I T[&Zm e/, g{oB wB[Zy pD ikt/rk. sd'I jh L ;{oi feofD fwb/ ib ek ib[ j{nk okw.. i'sh i'fs obh ;zg{oB[ Ehnk okw.. (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 846) tkbh nt;Ek T[&Zs/ nZgV ikt/rk. fJ;h g{oB wB[Zysk tkbh nt;Ek Bz{ r[o{ rzqE ;kfjp dh pkDh #u @oZp ih Bkb fwbkg dh sFphj fdZsh rJh j?#. r[ows d/ f;XKs nB[;ko Gkt fBo'b ;ZfunkJh (;fsr[o) nB[;ko oZp ih dk e'Jh ozr-o{g iK ueq-fujB BjhI jz[dk.

oZph r[D

2

fJ; g[;se dk BK oZph r[D feT[I <

rfjokJh #u ftuko ehfsnK gsk brdk j? fe T[; g{oB wB[Zy B/ ;fsr[o dh ws nB[;ko fiT{ e/ oZph r[DK Bz{ nkgD/ ihtB #u Ykb e/ nwbh o{g fdZsk jz[dk j?. UB~~h wzd? g?o[ B ofyU efo ;[feqs[ Xow[ ewkfJnk.. (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 467) fi; wB[Zy B/ oZph r[DK Bz{ r[opkDh s'I ;wM-;wM e/ ;fjisk #u fwjBs (Fqw) eoe/ fBowb eowK dk ;[GkT[ pDk fbnk jz[dk j?, T[; s'I nkg w[jko/ jh wzd/ eow S[ZN iKd/ jB ns/ uzr/ eow ;fji ;[GkfJ jh j'D br g?Id/ jB. ;fsr[o dh ws nB[;ko oZp ih dh tfvnkJh eoe/, T[; d/ r[D fpnkB eoe/, oZp ih Bkb fJefwe j'Dk, fiT{Id/ ihn jh oZp ih ftZu ;wkn ikDk j? (salvation- to enjoy oneness with GOD). nfij/ wB[ZyK dh @@;ji/ jh ;u ;wkfJnk## tkbh nt;Ek pD ikt/rh Gkt fBowb eow eoB/ BjhI g?Dr/ pbfe oZp Bkb fJefwesk ekoB nkg w[jko/ j'Dr/ jh fBowb eow ! jkbKfe oZp ih T[; wB[Zy Bkb sd'I th ;B, id'I T[j wB[Zy gF{ fposh tkbk ;h go nkgDhnK jh wkVhnK nkdsK ekoB oZp ih s'I ftS[fVnk j'fJnk ;h. fi; soQK fe r[o{ rqzE ;kfjp ih dh pkDh ftZu nkfJnk j? L feofs eow e/ thS[V/ efo feogk w/bj[ okw.. (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 133) ns/ nkg ewkD? ftS[Vh d';[ B ekj{ d/D.. (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 136) nkgDhnK jh wkVhnK eoBhnK d/ ekoB @@e{V dh gkfb## Yfjzdh BjhI ;h s/ oZp ih Bkb ftS'Vk Gk;dk ;h. @@ntr[D S'fv r[Dk eT[ Xktj[## (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 598) tkbk T[dw eofdnK

oZph r[D

3

fJ; g[;se dk BK oZph r[D feT[I <

jh @e{V dh gkfb# N[ZN rJh, e{V Gkt jT[w? dk gsbk godk jN frnk. wB B/ nkgDh ws SZv e/, ;fsr[o s'I fpp/e p[ZXh gqkgs eoe/ fiT[I jh gF{-fposhnK SZvhnK, T[;h gb oZp ih Bkb fwbkg wfj;{; j'D bZr fgnk. T[go'es ftuko okjhI n;hI fJj ;wM/ jK fe g{oB wB[Zy pDB bJh n;hI gF{ fposhnK SZv e/ oZph r[D XkoD eoB/ jB. fJj' sK oZp j?, fJj' oZpsk j?, fJj' wB[Zysk dh Nh;h j?. r[o{ rzqE ;kfjp ih dh pkDh okjhI oZp gqkgsh dh Grsh tkbh n?;h nt;Ek Bz{ jh f;ykfJnk frnk j?. r[opkDh ;kBz{ dZ;dh j? fe oZp ih, ;kv/ s'I e'Jh tZy ;o{g BjhI pbfe ;kv/ Bkb ns/ ;kv/ uko' gk;/ jk}o-Bk}o jB, sK jh sK fejk iKdk j? fe oZp ih Bz{ Bk bG', pbfe oZp ih Bz{ fiT{Dk f;Zy bt'. id'I n;hI r[opkDh okjhI, oZph r[DK Bz{ nkgDh ihtBh dk nwbh eost pDk btKr/ sK ;kvh nwbh ihtBh ftZu'I oZp ih fd;D bZr g?Dr/. oZph r[DK Bz{ XkoB eoB bJh, r[o{ rzqE ;kfjp dh pkDh fJj ftuko fdzdh j? fe L i/jk ;/t? s/j' j't? i/ ub? fs;? oikfJ.. (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 549) Gkt, n? wB[Zy ! i?;/ oZp Bz{ sz{ nkgDh wB'-fposh #u fbnkt/Irk, t?;k jh pDdk ikt/Irk. fJ; b/y d/ F[o{ #u n;hI f}eo eo nkJ/ jK fe wB[Zy Bz{ g{oB wB[Zysk f;ykT[D bJh ns/ gF{fposh s'I T[&Zgo T[mk e/ wB[Zysk dh Nh;h sZe ngVkT[D bJh fJ; ftuko Bz{ r[opkDh #u eJh gZyK s'I g/F ehsk frnk j?. r[o{ rqzE ;kfjp d/ w[ZY s/ fJj oZph r[D wB[ZyK bJh nwbh ihtB dh ;/X, o;sk, wkor, gzE ns/ r[ows dk tZvw[Zbk f;XKs jB. fJBQK w[ZYb/ f;XKsK Bz{ osk e[ ftukohJ/ fe fJj oZph r[D, i' r[o{ rzqE

oZph r[D

4

fJ; g[;se dk BK oZph r[D feT[I <

;kfjp dh pkDh okjhI do;kJ/ rJ/ jB, wB[Zy d/ ihtB ftZu fe; soQK ;jkJh jz[d/ jB ns/ wB[Zy fe; soQK fJBQK r[DK okjhI nkgDk ihtB ;ztko ;edk j?.

oZph r[D

5

;kfJz;, gdkoEtkd ns/ ;kvk gotko

È pj[s ;ko/ w}jp fJ; rZb dk dkntk (claim) eod/ jB fe oZp ih fJe jB. fJ; dk wsbp fJj ;wM fbnk iKdk j? fe n;wkB iK gkskb, ;tor iK iZBs ftZu fJe j;sh ofjzdh j? fi;Bz{ oZp efjzd/ jB, idfe r[opkDh Bz{ ftukfonK gsk bZrdk j? fe oZp ih fJ; f;qFNh ftZu ofjzd/ jB, ;G irQk w"i{d jB, ;G irQk nkgDk (fJe o; ftnkgesk d/ gqshe Bkb) j[ew, fB:w, GkDk (system) ubk oj/ jB. ;' fJ; rZb Bz{ fBy/V e/ ;wMDk nfs }o{oh j? fe fJe oZp dk eh Gkt noE j? < i/ eo n;hI fJ; f;qFNh #u jk}o Bk}o fJe oZp ih wzB oj/ jK ns/ Bkb jh woD wro'I fe;h dorkj, ;Zuyzv, gob'e, p?e[zm iK noFK #u nbr, fJe j'o oZp ih wzB oj/ jK sK wzBDk gt/rk fe n;hI @@fJe oZp## BjhI pbfe @@d' oZp## wzBh p?m/ jK. nZi ;koh d[Bhnk bJh fJ; gZy'I ftuko eoe/ ;wMDk nfs }o{oh jz[dk ik fojk j?. b'e fJe oZp, GrtkB J/e j?, y[dk J/e j?, (God is one) ejh iKd/ jB ns/ T[; fJe oZp, y[dk, GrtkB Bz{ nkgD/ dkfJo/ #u nkgDh jh ;hfws ;'u, f]nkb (perception) nB[;ko fpnkB eoe/ wzBh ik oj/ jB. fi;dk f;ZNk fJj fBeb fojk j? fe tZyo/ -tZyo/ w}jpK d/, tZyo/-tZyo/ oZp ih j' rJ/ jB. wB[Zy, wB[Zy s'I N[ZN fojk j? s/ nkgD/ w}jp Bz{ T[&Zuk wzBe/ d{i/ w}jp d/ b'eK Bz{ wko w[ekT[D ftZu T[bM frnk j?. ;koh wB[Zysk dk i' fJj d[yKs tkgo fojk j? T[;dk ekoB w}jph MrV/, tZytkd, XV/pk}h jh B}o nk fojk j?. fJ; d[ydkJh dFk Bz{ d/y e/ r[o{ BkBe

oZph r[D

6

È

ih dh ftukoXkok fe @oZp fJe j?#, È (fJe UIeko) Bz{ nZi ;koh d[Bhnk bJh ftukoBk }o{oh j' frnk j?. oZp ih fJe j'D dk eh GktnoE b?Dk j?, nkU fJ; ftF/ pko/ }ok e[ ;wMhJ/ L1H oZp ih fJe jB fJ;dk Gkt noE fJ; gZy'I ;wMDk j? fe oZp ih s'I S[ZN fe;/ th wB[Zy, ;zs, gho, ceho, ntsko, pj[frDshnK (majority) tkb/ u/fbnK d/ ;ohoe r[o{ iK f;qFNh #u fe;h th fe;w dhnK FeshnK Bz{ oZp wzBDk jh w[Ybh G[Zb j?. fJ;/ ekoB jh wB[Zy dh wB[Zy Bkb d{oh, XV/pk}h ns/ w}jph ftseo/ dh F[o{nks jz[dh j?. ;' f;qFNh d/ eosk Bz{ jh oZp wzBDk pDdk j?. 2H oZp ih dk f;qFNh s/ fB:w, j[ew ;ko/ wB[ZyK, iht izsK T[&Zs/ fJe o;, fpBk ftseo/ s'I bkr{ j[zdk j?. fJj fJe oZp dk bykfJe j?. i/ eo oZp ih fJe Bk j[zd/ sK oZp ih dk j[ew, fB:w fJe o; (unique) j' e/ bkr{ BjhI j' fojk j[zdk ns/ ;kBz{ ;G Bz{ EK-EK #s/ b'eK Bkb ftseok jz[dk B}o nk fojk j[zdk. oZp ih d/ fB:w #u id'I pkfoF jz[dh j? sK ;zsK ns/ u'oK, ;ZgK ns/ rktK, nk;seK ns/ Bk;seK, fjzd{, w[;bwkB, f;Zy, fJ;kJhnK - ;G bJh fJe' fijh j[zdh j?. i/ eo G[ukb iK jVQ th oZph fB:w ftZu nkT[Idk j? sK ;G bJh fJe' fijk n;o eodk j?. oZp ih fJe jh jB, fJ;/ bJh ;G irQk, fJe o; (unique) fpBk ftseo/ s'I nkgDk j[ew, fB:w bkr{ oZyd/ jB. 3H oZp ih fJe jB - fJj fJ; soQK i/ ftukohJ/ fe ;koh Xosh s/ wB[Zy Bz{ wK d/ roG s'I jh iBw b?Dk g?Idk j?, ;ko/ fJe' sohe/ Bkb wz{j okjhI yKd/, fijpk okjhI uyd/, BZe okjhI ;tk; b?Id/, nZyK okjhI sZed/, dzdK okjhI uZpd/, ezBK okjhI ;[Dd/, nkfd ns/ ;G wB[ZyK dk jZ;Dk ns/ o'Dk fJe' fe;w dk

oZph r[D

7

È

jz[dk j?. ;G Bz{ nkgDh n"bkd Bkb ns/ wksk fgsk Bkb w'j jz[dk j? ns/ ;G Bz{ fJe fdB ;ohoe w"s tkgodh j?. fJj ;G e[M jh oZp ih d/ fJe j'D d/ gqwkD ti'I ;kv/ ;kjwD/ j?. 4H Gkt/I e'Jh wB[Zy fjzd{ j't/ s/ Gkt/I w[;bwkB, Gkt/I f;Zy, fJ;kJh, i?Bh p'Xh s/ Gkt/I nk;se iK Bk;se, ;G d/ ;oho dh fB:wktbh fJe' fijh j[zdh j?. pkjo'I fJ;sqh-wod iK r'ok-ekbk sK p; ;kv/ t/yD bJh j? go ;ko/ iht-izsK, ikBtoK gzShnK, wB[ZyK #u ns/ ;koh f;qFNh #u oZp ih jh t;d/ jB. fJj oZp ih dh ;opftnkgesk ns/ ;opFeshwkBsk (Omnipresence and omnipotence) efjbkT[Idh j?. ;G? xN okw[ p'b? okwk p'b?.. (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 988) ns/ xN xN w? jfo i{ p;? ;zsB efjU g[ekfo.. (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 1427) ns/ ntfb nbj B[o{ T[gkfJnk e[dofs e/ ;G pzd/.. (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 1349) okjhI fJj' fdqVkfJnk frnk j? fe ;ko/ wB[ZyK #u fJe' oZp ih jh t;d/ jB. i/eo T[gobh ftuko dh dbhb dh e;tZNh s/ fdqV j' ikt/ fe oZp fJe j? sK wB[Zy XV/pk}h, w}jph ftseo/ eoe/ nk;seBk;se iK fe;h th Yzr Bkb oZp ih Bz{ tZy-tZy tzv jh BjhI ;edk. fit/I fJe dkb d/ dkD/ Bz{ i/eo d' N[eV/ eoe/ phi' sK T[j T[r jh BjhI ;edk.

oZph r[D

8

È

i/ fJe[ j'fJ s T[rt? o[sh j{ o[fs j'fJ.. (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 468) r[o{ rzqE ;kfjp dh fJj gzesh fJ;/ rZb dk gqshe j? fe fJe phi Bz{ i/ d' N[eV/ iK nB/eK N[efVnK #u eo e/ phiD Bkb g/V BjhI T[&Zr ;edk sK fco wB[Zy nkgD/ w}jp d/ oZp ih Bz{ iK nkgD/ w}jp Bz{ T[&Zuk iK BhtK wzB e/ j'oBK wB[ZyK Bkb fet/I ftseok eo ;edk j?, idfe ;ko/ wB[ZyK #u fJe oZp ih jh t;d/ jB. ;' f;ZN/ ti'I fJe oZp dk wsbp ;kBz{ fJ;/ nt;Ek sZe gjz[ukT[D dk T[gokbk ns/ ;[B/jk j? fe @@n? wB[Zy ! p[ok Gbk ej[ fe; B' ejhn? ;rb/ ihn s[w~ ko/.. (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 383) - ;ko/ wB[ZyK #u fJe oZp t/yDk, wfj;{; eoDk jh È dk bykfJe j?. ;' fJe oZp Bz{ ;ko/ wB[ZyK #u t/yDk r[o{ rzqE ;kfjp dh ftukoXkok dk w{b wzst j?. ftseo/ Goh ;'u (B}o iK tshok) jh wB[Zy Bz{ (fJe oZp) È dh e;tZNh s'I fvrk fdzdh j?. @@n;wkB #s/ e'Jh fJe oZp p?mk j? s/ wB[ZyK Bkb ftseok eodk j? s/ wB[ZyK e'b'I wB[ZyK Bkb ftseok eotkT[Idk j?##, wB[Zy dk fJj G[b/yk d{o eoB bJh jh È dk ;[B/jk wB[Zy Bz{ fdZsk frnk j?. fJe UIeko okjhI fJj ;wMkT[D dk isB j? fe wB[Zy oZp ih s'I S[ZN fe;h j'o T[&Zs/ N/e Bk oZy/ pbfe Xo ihno/ fJe N/e s{ bkfj fpvkBh nk;.. (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 257) ns/ wkB[y eh N/e fpqEh ;G ikB[.. (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 281)

9

oZph r[D

È

tkbh fdqVQsk #s/ iht/. nkw s"o #s/ t/yD #u nkT[Idk j? fe jo/e wB[Zy oZp ih dh Grsh, g{ik-gkm, eow-eKv fJ;/ eo e/ eodk j? fe tZX s'I tZX wkfJnk (XB) gqkgsh j't/, wB'ekwBk g{oB j'D, gfotko ns/ ;oho T[&Zs/ edh d[Zy Bk nkT[D go e[dos d/ fB:w nB[;ko ;[Zy s/ d[Zy d't/I ihtB d/ wjZstg{oB gfjb{ jB. ;[y[ d[y[ d[fJ dfo egV/ gfjofj ikfJ wB[y.. (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 149) ;fsr[o dh ws Gkt ;Zu Bz{ Bk ;wMD ekoB, wB[Zy Bz{ fpp/e p[ZXh gqkgs BjhI j[zdh, f;ZN/ ti'I wB[Zy, XB ns/ ;[Zy wzrdk ofjzdk j? ns/ d[ZyK s'I ;dhth S[Nekok ukjz[dk j?. fJ; eoe/ g{ikgkm, oZph ftFtk;, e/tb ekoiK dh g{osh (f;Xh) bJh eodk j? ns/ e/tb fJE'I sZe jh ;hfws ofj iKdk j?. go f;ZNk fJj fBebdk j? fe wB[Zy @@nkgDk w{b[ gSkD[## (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 441) ns/ wB[Zysk dh Nh;h s'I jw/Fk bJh tKMk ofj iKdk j?. gF{ fposh ekoB e/tb nkgD/ gfotko ns/ nkgD/ ;ohoe ;[ZyK sZe jh ;hfws ofj iKdk j?. oZp ih dh ;KMhtkbsk, ftFkbsk, fBot?osk s'I y[zfMnk wB[Zy, e[opb-e[opb eodk fiT{Idk j?. wB[Zy d/ wB dh nt;Ek e/tb nkgD/ ns/ gfotko sZe ;hfws ofjD ekoB szr-fdbh ns/ y[dro}h tkbh pD iKdh j?. wB[Zy e/tb ;[ZyK ns/ XB gdkoEK dh gqkgsh ns/ d[ZyK s'I pZuD bJh nk;k-wB;k eodk, ubhj/ eZNdk, wB'ekwBk dh g{osh ns/ gkgK dh fBtosh bJh nyzv gkm eodk ns/ uVQkt/ uVQkT[Idk ofjzdk j?. ;zsK-pkfpnK, ;kX{nK, wVQhnK-w;kDK, c'N'nK, gZEo iK dhtkoK Bkb wZE/ orVdk, G{sK-gq/sK, wo rJ/ b'eK Bz{ ntsko ;wM e/ g{ik eodk ns/ nkT[D tkb/ fe;/ ny"sh ntsko dh T[vheK eodk,

oZph r[D

10

È

fgSb/ iBw d/ eowK s'I S[Neko/, fe;ws fJfsnkfd, nzX-ftFtk;K T[&Zs/ N/e Xodk ns/ nkgD/ nwbh ihtB s'I y[nko j'fJnk fJj G[ZbV wB[Zy, gF{ fposh dh vz{xh yZv #u fvZrdk iKdk j?. j[D fJ; wB[Zy dh nkswe nt;Ek szr fdbh ekoB vohvoh ofjzdh j?. fi; wB[Zy dh nkswe nt;Ek fJ; soQK dh j't/ T[j wB[Zy fet/I ;KMhtkbsk tkb/ oZph r[DK Bz{ XkoB eo ;edk j? ns/ wB[Zysk Gog{o ihtBh fiT{ ;edk j? < nfij/ wB[Zy Bz{ J/e[ fgsk J/e; e/ jw pkfoe (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 611) tkb/ r[D ns/ ftukoK fet/I g;zd nk ;edhnK jB < fJ;h ekoB r[o{ ih wB[Zy Bz{ È dk ;[B/jk d/ oj/ jB. nkU j[D È tkbh ftuko Bz{ fJe j'o gZy'I th ftukohJ/. r[opkDh #u nkT[Idk j? L p[ok Gbk fsuo[ nkydk fiuo[ j? d[j[ wkfj.. (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 757) id'I se wB[Zy dh wB'fposh fJe d/ pdb/ dt?s (d'-d') ftZu gJh ofjzdh j? sd'I se wB[Zy s/o-w/o, p[ok-Gbk, r'ok-ekbk, nk;se-Bk;se, gkg-g[zB, ;tor-Boe dh ftuko ftZu fgnk ofjzdk j?. r[o{ rzqE ;kfjp dh pkDh wB[Zy Bz{ fJ; ew}'oh s'I T[&Zgo T[mkT[D bJh @fJe oZp# dh ftukoXkok g/F eodh j? fe oZp fJe j? fJ; eoe/ n? wB[Zy ! sz{ th nkgDh F];hns fJe pDk, d' wz{jk Bk pD, nzdo'I pkjo'I fJe j' ik. @@fiB wfB j'o[ w[fy j'o[ f; eKY/ efunk## (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 488) Bk pD ns/ @@ihnj[ w?b/ pkjoj[ fBowb## (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 919) tkbh nkds SZv d/. i/ fJe oZp Bkb i[V iktKr/ sK ;kvh F];hns fJe pD

oZph r[D

11

È

oZph r[D

12

;kfJz;, gdkoEtkd ns/ ;kvk gotko

ikt/rh fco ;kv/ bJh e'Jh p[ok Gbk BjhI oj/rk. n;hI p[ok Gbk ej[ fe; B' ejhn? ;rb/ ihn s[w~ ko/.. (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 383) wfj;{; eoKr/ Gkt ;kv/ bJh nwho-|ohp, gkgh-g[zBh, T[&Zu ikshnk iK BhthI iks tkbk e'Jh BjhI oj/rk ns/ Bk jh n;hI fJBQK ftukoK #u gtKr/, fe cabkD/ eow @g[zB# jB, fiBQK d/ eoB Bkb woD wro'I ;tor gjz[u iKd/ jB ns/ cabkD/ eow gkg jB, fiBQK d/ eoB Bkb woD wro'I wB[Zy Boe #u d[Zy M/bdk j?. fco sK ;fji ;[GkfJ jh fJj ;wM nkT[D bZr gt/rk fe ;kvk fJj iBw jh n;bh ihtB j? fi; ftZu n;hI fiT{Id/ ihn jh oZp ih Bkb fJefwe j' ;ed/ jK.

;fsBkw[ ;Zu/ dk Bkw ;Zuk jh j'Dk j? fJ; #u e'Jh FZe jh BjhI go nkw wB[Zy Bz{ ;wMD bJh fJj ;tkb wB #u }o{o T[mdk j? fe i/ oZp ih dk Bkw ;Zuk j? sK T[j ;Zuk Bkw eh j? < don;b oZp ih pko/ e[M th fpnkB eoBk wB[Zy d/ tZ; BjhI j? ;' oZp ih dk ;Zuk Bkw eh j? T[j sK oZp ih jh ikDB. w}jph iBz{B d/ fe;/ t?o ekoB szrfdbh dh rbh #u GNe Bk ikJhJ/ fJ; eoe/ fJj ;wMDk }o{oh j? fe okw-ojhw, nZbQk-][dk, tkfjr[o{, phmb, joh, w[okoh, r'ftzd ;ko/ jh Bkw oZp ih d/ fe;/ Bk fe;/ r[D d/ gqshe jB s/ ;ko/ jh Bkw ;Zu/ d/ jB go fco th ;Zu/ dk @@n;bh Bkw## eh j?, T[j oZp ih nkg jh ikDB. ;Zu/ dk Bkw ;Zuk j? fJ; s'I i/eo fJj Gkt bJhJ/ fe ;Zu/ dh ;koh f;qFNh ;Zuh j?, ;Zu/ dk fB}kw, fB:w, j[ew, fBnK ;Zuk j?, ;Zu/ dh feos ;Zuh j? sK fco wzBDk gt/rk fe ;Zu/ dh feos, f;qFNh, fJ; d[Bhnk #u th ;G e[M ;Zuk j? fJ; d[Bhnk #u tkgo oj/ e[dosh fB:w, ;Zu/ jh jB, fJ; eoe/ nNb jB. fJ;/ eoe/ @@j[ew? nzdfo ;G[ e' pkjfo j[ew B e'fJ## (r[o{ rzqE ;kfjp, gzBk L 1) nB[;ko ;Zu/ d/ fB:wK s'I pkjo e'Jh th, e[M th eo jh BjhI ;edk. j[D ftukoB tkbh rZb j? fe i/ ;Zu/ d/ fB:w, j[ew, o}k, GkDk ;G ;Zu/ jB sK s/ fJBQK j[ewK fB:wK nB[;ko fiT{Dk jh ;Zu/ Bkb fJefwesk dk bykfJe j? toBk ihtB jh M{mk j' ikJ/rk. ;' fJ; B[esk-fBrkj Bkb sK gF{-gzSh, g/V-g"X/, iht-izs{ ;G ;Zu/ dh feos nB[;ko fB:wK j[ewK d/ nB[e{b