Fact Finding

  • May 2020
  • PDF

This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA


Overview

Download & View Fact Finding as PDF for free.

More details

  • Words: 13,138
  • Pages: 74
vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

trSmpm umv=um±Snpf mG awmufavmifcahJ om jrefrmEdik if . H jynfwiG ;f ppfumv twGi;f t=urf;zufc&H r_rsKd ;pHu k kd trsKd ;orD;rsm; &ifqikd cf pH m;&aomfvnf; xdt k jzpf tysuftm;vHk;udk ta=umif;trsdK;rdsK;a=umifh pHkprf;rSwfwrf;wifr_r±SdcJh=uyg? trsdK; orD;rsm;. a=uuJGp&mtjzpfqdk;rsm;rSm vlrodolrodESifh aysmufuG,fcJh=u&onf? e,fpyfa'orsm;wGif vlŒtcGifhta&;oifwef;rsm;udk vdkufvHydkŒcsonfh tcsdef twGi;f vlŒtcGit hf a&;apmif=h uyfrE_ iS hf ywfoufonft h a=umif;udk oD;oefŒa&;om; &ef rdrdtm; rdwfaqGrsm;u 0dkif;0ef;t}uHay;cJh=uygonf? xdkodkŒ vlŒtcGihfta&; apmif=h uyfrE_ iS yhf wfoufI rdr. d tawGŒtóuHrsm;udk cJaG 0vdo k nfq h EN±cdS ahJ omfvnf; ta=umif;trsdK;rsdK;a=umifh ra&;om;EdkifcJhyg? Asian Center For Women’s Human Rights (ASCENT) tzJŒG ESihf yl;aygi;f ðyvkyc f ahJ om “vufeufuikd yf ÉdyuQrsm;twGi;f ±Sd trsd K ;orD ; rsm;tay: vl Œ tcG i f h t a&;csd K ;azmuf r _ rS w f w rf ; wif j cif ; tvk y f ± H k aqG;aEG;yJG” t+yD;wGif xdkaqG;aEG;yJGrSaqG;aEG;csufrsm;udktajccHI pmtkyfwtkyf a&;om;xkwfa0&ef qHk;jzwfcJhygonf? t"dutm;jzifh trsdK;orD;ESifh vlŒtcGifh ta&;csKd ;azmufr_ owif;rsm;tm; pkaqmif;/ rSww f rf;wif/ tpD&ifc/H vHŒ_ aqmfrr_ sm; vkyu f ikd af eaom jrefrmEdik if rH S vlŒtcGit hf a&;v_y±f mS ;olrsm;twGuf rdrt d awGŒtóuH udk wwfEikd o f a±GŒr#a0Edik &f eftjyif t=urf;zufcH trsKd ;orD;rsm;tm; ulnu D muG,f r_rsm; ay:aygufvmap&ef &nf±G,fygonf? ,ckpmtkyfwGif vufeufudkifyÉdyuQtwGif;±Sd trsdK;orD;rsm;. vlŒtcGifh ta&; csKd ;azmufc&H r_rsm;tay: pHpk rf;ppfaq;r_tm; t"duxm; a&;om;xm;aomf vnf; vlŒtcGifhta&; csdK;azmufr_rsm;ESifhywfoufI vkyfudkifaeaom olrsm; tm;vHk;twGufyg tusdK;±SdEdkifrnf[kar#mfvifhygonf? Tpmtkyfjzifh jrefrmEdkifiHrS trsdK;orD;tcGifhta&;rsm;twGuf wdkufyJG0ifv_yf±Sm;aeaom trsdK;orD;rsm; tm;vHk;udk *k%fðytyfygonf? xdkŒjyif ,ckpmtkyfa&;om;xkwfa0Edkifa&;twGuf

1

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tm;ay;cJah om ASECENT rS Ms. Indai Sajor ESihf xdik ;f jrefrmyl;aygi;f qufqaH &; aumfrwD (Thai-Burma Cord.) wdkŒtm;txl;yifaus;Zl;wif±Sdygonf? Tpmtkyf a&;om;csd e f twG i f ; rd r d t m; 0d k i f ; 0ef ; ul n D a y;cJ h , H k r u pd w f y d k i f ; qd k i f & mjzif h txl;tm;ay;cJah om vlŒtcGit hf a&;ynmay;Xme (HREIB) rSvyk af zmfuikd zf ufrsm; tm;vHk;udkvnf; aus;Zl;wif±Sda=umif; rSwfwrf;wiftyfygonf?

atmifrsdK;rif; 'g±dkufwm vlŒtcGifhta&;ynmay;Xme {+yDv 2001 ckESpf

2

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

“vlŒtcGifhta&;tcsuftvufpkaqmif;r+vufpJG” vufeufudkifyÉdyQatmufrS trsdK;orD;rsm;tay: tcGit hf a&;csdK;azmufrt _ m; pHpk rf;azmfxw k jf cif; How to Investigate, Document and Report Women’s Human Rights Violations Prepared and written by: Aung Myo Min Director Human Rights Education Institute of Burma (HREIB) P.O.Box 37 Chaing Mai University Post Office Chaing Mai 50202 Email: [email protected] -

April 2001 2,000 copies Bangkok, Thailand This publication is supported by Thai Action Committee for Democracy in Burma (TACDB) 90 Soi U-omsin Jaransanitwong 40 Rd, Bangyeekhan, Bangplaad, Bangkok,10700 E-mail : [email protected]

3

rmw dum

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tcef; (1) vufeufudkifyÉdyuQppfyJGrsm;ESifhtrsdK;orD;rsm; 5 tcef; (2) vdiyf ikd ;f qdik &f mt=urf;zufr_

(Sexual Violence)

15

tcef; (3) EdkifiHwumOya'rsm; 20 tcef; (4) vlŒtcGit hf a&;apmif=h uyfjcif;

(Human Rights Monitoring)

24

tcef; (5) pHpk rf;ppfaq;jcif; (Investigation) 26 tcef; (6) rSww f rf;wifjcif;

(Documentation)

53

aemufqufwJGazmif 60 tcef; (7) tpD&ifcjH cif;

4

(Reporting)

61

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tcef; (1) vufeufudkifyÉdyQppfyJGrsm;ESifhtrsdK;orD;rsm; vufeufudkif yÉdyuQrsm;twGif;wGif trsdK;orD;ESifh trsdK;om;wdkŒonf vlŒtcGit hf a&; csKd ;azmufrr_ sKd ;pHw k Œkd udk &ifqikd cf pH m;=u&onf[k qdv k ifu h pm; trsKd ; orD;rsm;onf ‚if;wdkŒ. vdifuJGjym;r_a=umifh trsdK;om;rsm;xuf vdifuJGjym;r_udk tajccHaom vlŒtcGit hf a&; csKd K;azmufrr_ sm;udk &ifqikd óf uHawGŒ&wwfonf? trs;kd orD;rsm;jzpfaoma=umifh t"rRðyusifhjcif;/ vdifaus;u|eftjzpf apcdkif;cH&jcif;wdkŒ onf trsKd ;orD;rsm;awGŒóuH&wwfonfh trsKd ;orD;tcGit hf a&; csKd ;azmufc&H r_rsm; xJrS vlodrsm;=uaom csdK;azmufr_rsm;jzpfonf? vdifuJGjym;r_udktajccHonfh trsdK;orD;rsm;tay: vlŒtcGifhta&; csdK;azmufr_rsm;rSm ppfyJG[lI pwifay:ayguf vmuwnf;u jzpfymG ;cJah omfvnf; xdv k Œl tcGit hf a&;csKd ;azmufjcif;onf vufeuf udkifppfyJGrsm;twGif; txl;us,fus,fjyefŒjyefŒusL;vGefcHae&aom tjzpfqdk;rsm; jzpfa=umif;udk r=umao;ciftcsdefurS EdkifiHwumu vufcHcJhonf? a±S;umv ya0\%Duwnf;u ppfyrGJ sm;twGi;f trsKd ;orD;rsm;tm;t"rRusirhf r_ sm; axmifykH &myHk&SdcJhaomfvnf; EdkifiHwumu xdkjypfr_rsm;udk ppf&mZ0wfr_rsm;tjzpf rrSwf ,lcahJ y? xdŒk twGuaf =umifh ukvor*~. trsKd ;orD;rsm; t=urf;zufrq _ ikd &f m txl; pHkprf;ppfaq;a&;t&m±Sdu “trsdK;orD;rsm;tm; t"rRusifhr_onf vltrsm;u jypfwif±w _ cf sr_ tenf;yg;qH;k aom ppf&mZ0wfr”_ jzpfonf[k olr. tpD&ifcpH m xJwGif xnfhoGif;a&;om;cJhonf? trsdK;orD;tcGifhta&; csdK;azmufr_[kqdkvdkufv#if trsdK;orD;rsm;tm; t"rRrk'def;usifhr_ wrsdK;udkom csufcsif;awG;rdavh±Sdonf? odkŒaomf vufeufudkif yÉdyuQtcsdeftwGif; vdifuJGjym;r_tay:tajccHaom t=urf;zufr_rsm;pGm ±Sdao; onf? 1993 ckEpS f 'DZifbmvuusi;f ycJah om urBmu h v k or*~taxGaxG nDvmcH u twnfðyjyXmef;cJo h nfh trsKd ;orD;rsm;tm; t=urf;zufry_ aysmufa&; a=unm pmwrf;wGif trsdK;orD;rsm;tm;t=urf;zufr_qdkonfrSm “trsdK;orD;rsm;tm; ±kyfydkif;/ pdwfydkif;ESifh vdifydkif;qdkif&mtE &W m,fjzpfapaom/ temw& cHpm;apaom/

5

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

cHpm;ap&rnf[lI +cdrf;ajcmufr_rsm;tygt0if ajcmufvSefŒodrf;oGif;r_rsm;/ ‚if;wdkŒ . vGwfvyfr_rsm;tm;rw&m;z,f±Sm;r_rsm; jzpfapr_/ xdkodkŒjzpfapEdkifavmufonfh f & apmfum; tðytrlrsm; tm;vH;k ” [k t"dym` ,fziG q hf x kd m;onf? xdŒk a=umifh vdit cH&rnf[laom +cdrf;ajcmufr_/ trsdK;orD;rsm;tm; tca=u;ay;I aysmfyg;Edkifap&ef apcdkif;r_/ vdifydkif;qdkif&maESmuf,Sufr_/ t"rRjynfhwefqmtjzpf oGyfoGif;r_wdkŒ rSmvnf; vdifuJGjym;r_udktajccHaomtrsdK;orD;rsm;tay: t=urf;zufr_jzpfonf? vd i f u J G j ym;r_ o uf o uf o mr[k w f b J trsd K ;orD ; rsm; usif v nf t ouf ± S i f & m ywf0ef;usiftwGif;wGif trsdK;orD;rsm;tm; edrfhusaom vlwef;pm;tjzpf ±_jrif aomtjrifrsm;ESihf wqifah tmufusaomvlwef;pm;tjzpf owfrw S af om wefz;kd xm;r_wdkŒuvJ xdkodkŒt=urf;zufr_rsm;jzpfyGm;atmif wenf;wzHk wGef;tm;ay; vsuf±Sda=umif; avhvmawGŒ±Sd&onf? vufeufudkifyÉdyuQrsm;twGif;±Sd trsdK;orD;rsm;tay: vdifydkif;qdkif&m t=urf;zufrt _ m; ta=umif;trsKd ;rsKd ;a=umifh usL;vGecf =hJ ua=umif; avhvm awGŒ±Sd &onf? yxrOD;qHk;ta=umif;rSm trsdK;orD;rsm;. vdifuJGjym;r_ESifh ‚if;wdkŒtay: vdifcJGjcm;onfhtjrifrsm;a=umifh jzpfonf? vdifuJGjym;r_ wckxJomru “vdif uJ G j ym;aom trsd K ;orD ; rsm;ud k t=urf ; zuf I &onf / vd i f t &tjrwf x k w f I &onf” [laom vdiyf ikd ;f qdik &f mtjriftpJrG sm;u usL;vGeo f rl sm;udk vdiyf ikd ;f qdik &f m t=urf ; zuf r _ r sm; usL;vG e f a p&ef t"d u tm;ay;tm;ajr‡ m uf ð yaeonf ? trsdK;orD;rsm;udk bufvdkufaomtjriftpJGrsm;±Sdxm;aom ywf0ef;usifrsdK;wGif vufeufudkifyËdyuQjzpfyGm;ygu trsdK;orD;rsm;tay: vdifydkif;qdkif&m t=urf; zufr_rsm; ydkrdkrsm;jym;onfudk awGŒjrifEdkifonf? xdkodkŒjzpf&jcif;rSm txufwGif azmfjycJhaom trsdK;orD;rsm;tay: cJGjcm;zdESdyfonfh tjrifrsm;. wGef;tm;ay;r_ a=umifh[k oHk;oyfEdkifonf? trsKd ;orD;rsm;tm; vdiyf ikd ;f qdik &f mt=urf;zufjcif;. 'kw, d ta=umif;rSm ‚if;wdŒk ywfoufaeaom trsKd ;om;rsm;a=umifjh zpfonfukd awGŒ&onf? trsKd ;orD; rsm;. zcif/ tudk/ armifESifh aqGrsdK;rsm;onf vufeufudkiftzJGŒrsm;u rvdkvm; rESpfoufolrsm;/ qefŒusifzufwzufuvlrsm;jzpfaeonfhtwGuf ‚if;wdkŒESifh

6

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

oufqdkifywfoufaeaom trsdK;orD;rsm;tay: vdifydkif;qdkif&m t=urf;zufr_rsm; usL;vGefwwf=uonf? wwd,ta=umif;tcsufrSm trsdK;orD;rsm;. vlr_a&;/ bmoma&;/ wdik ;f &if;om; rsKd ;EG,jf zpfrw _ Œkd a=umifh t=urf;zufc&H jcif;jzpfonf? vlrsKd ;EG,f wpkEiS hf wpkt=um;/ bmoma&;uJGjym;onfh tkyfpkwpkESifhwpkt=um; vufeufudkif yÉdyuQrsm;jzpfonfhtcg xdkvlrsdK;EG,f0if/ bmoma&;tkyfpk0iftrsdK;orD;rsm;tay: ypfrSwfxm;I vdifydkif;qdkif&m t=urf;zufapmfum;avh±Sd=uonf? ta=umif;trsdK;rsdK;a=umifh vdifydkif;qdkif&m t=urf;zufr_usL;vGefovdk &nf±, G cf sut f rsKd ;rsKd ;jzifh usL;vGew f wfonfuv kd J awGŒ±S&d onf? trsKd ;orD;rsm;tm; vdifydkif;qdkif&m t=urf;zufr_rsm; usL;vGefvdkufjcif;jzifh a'otwGif;±Sd jynfol tm;vH k ; wk e f v _ y f a jcmuf j cm;oG m ;+yD ; e,f a jrtwG i f ; ppf a &;t& xd r f ; csKyf r _ atmifjrifEikd rf nf[al om &nf±, G cf sujf zifh vkyaf qmifwwfonf? xdkoŒkd usL;vGerf _ rsdK;udk yÉdyuQppfyJGrsm;twGif; trsm;qHk;awGŒjrifEdkifonf? xdkodkŒusL;vGefvdkuf jcif;jzifh xdt k rsKd ;orD;rsm;ESihf ywfoufaeaom vlrsKd ;wl/ bmomwltrsKd ;om;rsm; taejzifh olwdkŒ.trsdK;orD;rsm;tay: olwdkŒumuG,fr_ray;Edkifygvm;[laom tawG;rsdK;ay:ayguf+yD; pdwf"mwfusqif;ap&eftwGuf wrif&nf±G,fonfhtcgvJ ±So d nf? xdŒk tjyif trsKd ;orD;rsm;xHrS ‚if;wdŒk ESiyhf wfoufaeaom trsKd ;om;rsm;. owif;ud&k ±Sad p&ef &nf±, G I f ESyd pf uft=urf;zufapmfum;jcif;rsKd ;vJ ±Sw d wfonf? xdkr#rubJ vlrsdK;pkwpkvHk;aoG;aESmI rsdK;wkef;oGm;apvdkaom &nf±G,fcsufjzifh trsdK;orD;rsm;udk pepfwus vdifydkif;qdkif&m t=urf;zufapmfum;onfudkvJ awGŒhjrifEdkifonf? abmfpeD;,m;yÉdyuQtwGif; qmhAfppfom;rsm;u qmhAfvlrsdK; r[kwaf om trsKd ;orD;rsm;udk ypfrw S x f m;I vdiyf ikd ;f qdik &f m t=urf;zufc=hJ uonf? xd k o d k Œ t=urf ; zuf a pmf u m;jcif ; jzif h qmh A f v l r sd K ;r[k w f a om vl r sd K ;rsm;rS m aoG;aESmcH&+yD; vlrsdK;uG,faysmufoGm;ap&ef ppfa&;t&AsL[mcs vkyfaqmifaom vkyf&yfjzpfonf? vlrsdK;pkwpkvHk;aoG;aESmI aysmufuG,fap&eftwGuf AsL[mcs vkyaf qmif&mwGif qmhApf pfom;rsm;u olwŒkd vlrsKd ;r[kwaf omolrsm; aexdik o f nfh ±Gmrsm;twGif;odkŒ 0ifa&mufI vltrsm;a±SŒwGif trsdK;orD;rsm;udk t"rRðyusifh=u

7

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

onf? xdo k wif;rsm;ysŒH ESŒH oGm;aomtcg xdak 'otwGi;f a±S;ya0o%Duwnf;u aexdkifaeaomvlrsm;onf a=umuf±GHŒwkefv_yfum xdkae&mrsm;rS ab;vGwf&m ae&mopfodkŒ xGufajy;ukef=uonf? xdkenf;jzifh a'oudk tvG,fwul odrf;ydkuf Ed k i f o vd k qmh A f v l r sd K ;rsm;r[k w f a om tjcm;vl r sd K ;rsm;ud k a'otwG i f ; u armif;xkwfEdkifcJhonf? xdkr#rubJ zrf;qD;rdaom xdkvlrsdK;pk0if trsdK;orD;rsm;udk tusO;f pcef;wGicf sKyfaESmifI t}udr}f udrrf 'k ed ;f usichf =hJ uonf? vlrqefpmG qufqrH _ a=umifh trsdK;orD;rsm;pGmrSm tusOf;pcef;wGif aoqHk;cJh=u&±Smonf? raoqHk;bJ usef±Sdaeolrsm;xJrSm udk,f0ef&±SdoGm;olrsm;udk arG;zGm;vkqJqJ aeŒaphvaphtcsdef txd xyfjyefwvJvJ t"rRusijhf yefonf? aemufq;kH uk, d 0f efukd zsuq f ;D Ir&awmh bJ rjzpfraearG;zGm;&awmhrnfh tcsdefa&mufrSom jyefvnf v$wfay;avh±Sdonf? xdt k rsKd ;orD;rsm;rSm rdrq d ENrygbJ ud, k 0f efaqmifI arG;zGm;vmcJah om aoG;aESmae onfh &ifaoG;rsm;ESifh b0udk qufvufav#mufvSrf; =u&awmhonf? wcgw&HwiG rf l rdrw d Œkd ESi&hf ifqikd w f u kd cf u kd af eaom &eforl sm;tm; rke;f wD;r_/ emusn;f r_rsm; wd;k yGm;ap&eftwGuf 0g'jzefŒonfh &nf±, G cf sujf zifh vdiyf ikd ;f qdik &f m t=urf;zufrr_ sm;udk xkwjf yefa=unmonfvnf; ±Sad o;onf? trsKd ;orD;rsm;tm; t=urf;zufcH&aom om;aumiftjzpf yHkazmfI olwdkŒtay: usL;vGefonfh rdrd. &efoltay: tjcm;olrsm;u rkef;wD;emusnf;ap&ef &nf±G,fcsufoufoufjzifh vkyfaqmifonfudk r=umc%awGŒ&wwfonf? 0g'jzefŒ&nf±G,fcsuf oufouf jzifhom azmfxkwfjcif;jzpf+yD; trSefwu,fusL;vGefaom olrsm;udk tjypfay; ta&;,l&ef &nfreS ;f csurf ygbJ jzpfwwfonf? xdo k Œkd vkyaf qmifjcif;onf t=urf; zuf apmfum;cH&ol trsKd ;orD;rsm;. epfemcsuu f kd ulnaD qmif±u G af y;&eftwGuf &nf±, G jf cif;r[kwb f J rdr. d 0g'jzefŒcsaD &;twGuf xdak pmfum;cH&onfh trsKd ;orD;rsm; udk xyfrt H oH;k ðyjcif;jzpfonft h wGuf aumif;rGeaf om &nf±, G cf su[ f k rqdEk ikd af y? vuf e uf u d k i f yÉd y uQ w ck j zpf o nf E S i f h wòyd i f e uf trsd K ;orD ; rsm;ES i f h trsdK;om;rsm;rSm 'kuQa&muf&p+rJyif? ppfyJGrsm;t=um; usD;vefŒpmpm; aexdkif ae&jcif;/ wdu k yf rGJ sm;twGi;f rS toufvx k u G af jy;&jcif;/ ESpzf ufwyfrsm;u zrf;qD; ESyd pf ufjcif;/ w&m;Oya'rJh owfjzwfjcif;ponfwŒkd rSm trsKd ;orD;ESihf trsKd ;om;wdŒk

8

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

ESpOf ;D pvH;k óuHawGŒ&aomtjzpfq;kd rsm;jzpfonf? xdrk #ru vufeufuikd f yÉdyuQrsm; a=umifh jynfolwdkŒtvkyftudkifysufjcif;/ pm;eyf&duQmrsm; rvHkravmufjzpfjcif; rsm;udk trsdK;orD;rsm;ESifh trsdK;om;rsm; &ifqdkif=u&wwfonf? odŒk aomf trsKd ;orD;rsm;jzpfaoma=umifh trsKd ;om;rsm;xuf vufeufuikd f yËdyuQrsm;. qdk;usdK;udk ydkrdkcHpm;&onfhtjzpfrsm;vnf;±Sdao;onf? EdkifiHwum vufeufuikd yf ÉdyuQwiG jf zpfap/ jynfwiG ;f vufeufuikd yf ÉdyuQwiG jf zpfap trsKd ;orD; rsm;rSm vdifydkif;t=urf;zufr_tE W&m,fudk tcsdefra±G; &ifqdkifóuHawGŒEdkifonf? vufeufudkifyÉdyuQtwGif; trsdK;orD;rsm; óuHawGŒ&aom tjzpfrsm;onf wOD; ESifhwOD; waoGrwdrf;wlnDr_r±SdEdkifaomfjim;vnf; a,bl,swlnDr_rsm; ±Sdonfudk pdwf0ifpm;zG,fawGŒ±Sd&onf? urBmay:±Sd trsdK;orD;trsm;pkonf ‚if;rdom;pk. aeŒw"l0udpPrsm;udk &ifqdkifajz±Sif;&onfh tdrfaxmif±Sifrrsm; jzpf=uonf? ppfyJG jzpfaeonfhtcsdefjzpfap/ ppfyJGrjzpfonfhtcsdefjzpfap tdrfr_udpP t00udk udkifwG,f ajz±S i f ; aqmif ± G u f o l r sm;rS m trsd K ;orD ; rsm;omjzpf o nf ? vuf e uf u d k i f yËdyuQjzpfymG ;onfEiS w hf òydief uf rdom;pktwGuf wm0ef,x l m;&aom trsKd ;orD; tzdkŒ taESmifht,Sufrsm;udk pwifóuHawGŒ&awmhonf? ppfyJGrsm; rjzpfrDu trsd K ;orD ; rsm;. wm0ef t jzpf owf r S w f x m;cH & aom td r f a xmif x d r f; od r f ; a&;qdik &f m aeŒw"l0vkyif ef;rsm;udk ppfyrGJ sm;twGi;f vkyu f ikd af qmif±u G &f ef tcuf tcJ}uD;pGmóuHawGŒ&onf? xif;acGa&cyfpaom aeŒpOfwm0efrsm;udk ppfyJGtwGif; xrf;aqmif&ef trsKd ;orD;rsm; tcuftcJawGŒ&awmhonf? ppfyrGJ sm; twGi;f rdb armifzmG ;rsm; aoqH;k oGm;ygu ,cifu xdo k rl sm; wm0ef,x l m;aom vkyif ef;rsm; rSm trsdK;orD;rsm;tay:odkŒ 0efxkwf0efydk;rsm;tjzpf pkòyHusa&mufvmawmhonf? rdom;pktouf±Sifa&;twGuf vdktyfaom xif;/ a&/ tpm;tpmESifh tjcm; vdktyfaom t&mrsm;&±Sd&eftwGuf rdrdwdkŒ aexdkifusifvnf&m ae&ma[mif;rS rdrdwdkŒtwGufvHkòcHr_&±SdEdkifrnfh tjcm;aus;±Gm odkŒr[kwf ae&mopf odkŒr[kwf 'kuQonfpcef;qDodkŒ rjzpfraea±GŒajymif;&onf? pcef;jyifyodkŒxGufI rdom; pktwGuf vdktyfaomt&mrsm; ±SmazGpOf trsdK;orD;rsm;onf vlqdk;"m;jy rsm;/ ppfom;rsm;/ tjcm;'kuo Q nfrsm;. apmfum;r_ukd óuHawGŒEdik o f nf? rdom;pk twGuf vdktyfonfrsm;udk ±SmazGaom xdktrsdK;orD;rsm;tzdkŒ vufeufudkiftzJGŒ rsm;.

9

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

owfjzwfr_/ ajrjr‡yfrdkif;rsm;eif;rdI xdcdkuf'%f&m&r_rsm;udkvJ &ifqdkifEdkifonf? 'kuQonfpcef;twGif; vdktyfaom pm;eyf&duQmrsm; &rnf[laom ta=umif;jy csufjzifh wm0ef±Sdolrsm;u trsdK;orD;rsm;udk aoG;aqmifzsm;a,mif;I zsufqD;r_ rsm;vJ óuHawGŒEdik o f nf? xdrk #ru pcef;twGi;f pm;eyf&u d mQ / aq;0g;/ aq;ynmay; r_rsm; rvHak vmufra_ =umifh trsKd ;orD;rsm;tzdŒk &ifaoG;arG;zGm;r_/ ðypkapmifah ±Smufr_ rsm;wGif tcuftcJrsm;pGmawGŒEdkifonf? trsKd ;orD;rsm;tay: vdiyf ikd ;f qdik &f mt=urf;zufavh±o dS rl sm;rSmvJ olwŒkd . todrdwfaqGrsm;/ aqGrsdK;om;csif;rsm;/ yÉdyuQzufwzufrS ppfom;rsm;/ vlqdk; "m;jyrsm;/ 'kuo Q nftcsi;f csi;f rsm;/ 'kuo Q nftjzpfcv kd o H_ nfEh ikd if rH S wm0ef±o dS rl sm;/ e,fjcm;apmifw h yfzŒGJ 0ifrsm;/ &JwyfzŒGJ 0ifrsm;/ vl0ifr}_ uD;=uyfa&; 0efxrf;rsm; ponf jzifh vltrsdK;rsdK;yg0ifonfudk awGŒ±Sd&onf?? vufeufuikd yf ÉdyuQtwGi;f trsKd ;orD;rsm;tay: vdiyf ikd ;f qdik &f m t=urf; zufrr_ mS ae&mra±G; tcsed rf a±G;jzpfymG ;Edik o f nfuv kd J awGŒ±S&d wwfonf? ab;uif; &modkŒrxGufcGmcif/ ab;uif;&mxGufcGmaepOf/ tjcm;wdkif;jynfwGif cdkv_HaepOf/ rdrdwdkif;jynfodkŒjyefvnfydkŒaqmifonfhumvtwGif;wdkŒwGifomru rdrdae&yfwGif jyefvnfae&mcsxm;onfh umvtwGif;wGifyif trsdK;orD;rsm;tzdkŒ vdifydkif; qdkif&m t=urf;zufr_wdkŒudk óuHawGŒEdkifayonf? vufeufudkifyÉdyuQrsm;twGif; trsdK;orD;rsm;tay: pDrHudef;±Sd±Sdjzifh vdifydkif;qdkif&mt=urf;zufr_a=umifh 'kuQonfrsm;tjzpf ab;uif;&m xGufajy; wdrf;a±Smif=u&onfudk r=umc%awGŒjrif&wwfonf? ,cif ,l*dkpvm;AD;,m; Edik if w H iG f jzpfymG ;cJah om vufeufuikd yf ÉdyuQtwGi;f abmfpeD;,m;trsKd ;orD;rsm;udk qmAfw h yfzŒGJ rsm;u &nf±, G cf su±f ±dS jdS zifh rk'ed ;f usichf rhJ a_ =umifh abmpeD;,m;trsKd ;orD; axmifaygi;f rsm;pGmwdŒk onf 'kuo Q nftjzpf ab;uif;&mudk xGuaf jy;vmcJ&h onf? uk v or*~ v l Œ tcG i f h t a&;txl ; pH k p rf ; ppf a q;a&;t&m±S d . tpD & if c H p mwG i f “,l*dkpvm;AD;,m;ESifh &m0rf'gEdkifiHwdkŒwGifjzpfyGm;cJhaom ppfyJGrsm;twGif; t±G,f ra&muf a o;aom uav;i,f r sm;tygt0if trsd K ;orD ; rsm;pG m wd k Œ rS m tpk

10

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

vdkuftòyHvdkuf rk'def;usifhcHcJh=u&onf? xdkodkŒ usL;vGefolrsm;wGif vufeufudkif yÉdyuQwGif yg0ifywfoufaeaom vlrsdK;pktzJGŒwdkif;/ vufeufudkiftzJGŒ0ifwdkif; yg0ifaeonf? xdkŒtjyif rawmfwqusL;vGefjcif;r[kwfbJ vlrsdK;pkrsm; rsdK;ðyef; aysmufuG,fap&ef &nf±G,fcsufjzifh pepfwusrk'def;usifhjcif;udkvJ awGŒ±Sd&onf” [k a&;om;cJhonf? 'kuQonftjzpfab;uif;&modkŒ xGufajy;wdrf;a±Smifvmaom trsdK;orD; rsm;rSmvnf; vdiyf ikd ;f qdik &f m t=urf;zufrt _ E &W m,fukd qufvufóuHawGŒEdik af o; onf? uifnmEdkifiH. jynfwGif;ppfa=umifh xGufajy;wdrf;a±SmifcJhaom 'kuQonf rsm;teuf trsdK;orD;i,frsm;onf ppfwyfpcef;rsm;/ e,fpyfwyfrsm;udk jzwfoef; &onfhtcgtwGif; jyefay;qJGcH&+yD; vdifydkif;qdkif&mt=urf;zufcHcJh&onf[k trsdK; orD;tcGit hf a&; tpD&ifcpH mwckwiG f azmfjyxm;onf? txl;ojzifh rdom;pk0ifrsm; ESifh tjcm;olrsm;. apmifha±SmufumuG,fr_uif;rJhaom wudk,fa& trsdK;orD; rsm;rSm xdktE W&m,fudk ydkrdkóuHawGŒ&a=umif; xdktpD&ifcHpmu qdkygonf? tjcm;EdkifiHodkŒ a&muf±Sdcdkv_HcJhaomfvnf; vdifydkif;qdkif&mt=urf;zufr_ tE W&m,frS vGwfajrmufoGm;+yD[k rqdkEdkifao;ay? bmompum;uJGjym;aom ywf0ef;usiftopfwGif trsdK;orD;rsm;rSm vdifydkif;qdkif&m taESmuft,Sufrsm;udk qufvufóuHawGŒ&avh±Sdonf? t0wfwxnfudk,fwckESifh xGufajy;wdrf;a±Smif vmcJh&aom tjzpfrsdK;wGif trsdK;orD; 'kuQonfrsm;rSm ‚if;wdkŒ. vdktyfcsuf tm;vHk;twGuf tjcm;olrsm;tay: t&m&mrSDcdktm;udk;ae&wwfonf? xdktcg rsKd ;wGif vdiyf ikd ;f qdik &f m tjrwfxw k f apmfum;r_u&kd ifqikd cf &H zdŒk tjzpfEikd q f ;kH tajc taersdK;jzpfonf? xdkrSru ajrpdrf;a&pdrf;wGif 'kuQonftjzpf cdkv_Hae&aom b0twGif; vifa,musfm;rsm;cHpm;&aom pdwfwif;=uyfr_rsm;/ ra&&mr_rsm;/ tajymif;tvJrsm;. tusdK;qufa=umifh jzpfyGm;wwfaom tdrfwGif;t=urf;zuf ±dkufESufr_rsm;udk cH&olrsm;rSmvJ trsdK;orD;'kuQonfrsm;yifjzpfonf? 'kuQonfrsm;udk ae&yfodkŒjyefvnfydkŒaqmifonfhtcgwGifvJ trsdK;orD; rsm;tzd k Œ t=urf ; zuf r _ r sm;ud k aemuf x yf ó uH a wG Œ Ed k i f a om tajctaeod k Œ

11

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

qdkufa&mufapEdkifao;onf? xdkodkŒ ae&yfodkŒjyefvnfydkŒaqmifr_onf 'kuQonf rsm;. qENt&jyefvnfydkŒaqmifonf[k oufqdkif&mwdkŒu qdkavh±Sdaomfvnf; xdq k ENrsm;onf pcef;acgi;f aqmifrsm;/ vlrsKd ;pkacgi;f aqmifrsm;. qENrsm;omjzpf+yD; trsKd ;orD;'kuo Q nfrsm;. qENrsm;yg0ifjcif;r±Sw d wfa=umif; awGŒ±S&d onf? 'kuo Q nf tm;vHk;udk,fpm; acgif;aqmifrsm;u udk,fpm;ðyqHk;jzwfonfhtcgwdkif; trsdK;orD; rsm;. qENrsm;udk vpfvsL±_ccH =hJ u&onf? qENrsm;udk xkwaf zmfEikd cf iG hf tcGit hf a&; rsm;vJ cHpm;cGifhr±Sdwwf=uacs? xkdr#omru ae&yfodkŒjyefvnfydkŒa&;twGuf pDpOf aqmif±u G af eonft h a=umif; odoifo h x d u kd af om owif;tcsut f vufrsm;udyk if trsdK;orD;rsm;od±Sdjcif;r±Sd&onfudk r=umc%awGŒjrif&onf? ae&yf o d k Œ jyef v nf y d k Œ aqmif o nf [ k q d k a omf v J xd k a e&mrsm;onf wnf+idrfr_ aumif;pGmr±Sdao;aomae&mrsm;/ topfwzef tprSjyefvnftajccs &rnfh ae&mrsm;jzpfavh±Sdonf? wcgw&HwGif vufeufudkifyÉdyuQrsm;yif aumif; pGmtqHk;royfao;onfhtcsdeftcgrsdK;vJ jzpfwwfonf? Oyrmqdk&v#if uarBm 'D;,m;EdkifiHwGif 'kuQonfrsm;udk ae&yfodkŒjyefvnfydkŒaqmifcsdefwGif crmeDrsm;ESifh wdu k yf rGJ sm;yif +yD;qH;k jcif;r±Sad o;acs? ae&yfoŒkd jyefvnfyŒkd aqmifc&H aom 'kuo Q nf rsm;onf tcsdefra±G;usa&mufvmEdkifaom tE W&m,fqdk;rsm;twGuf usD;vefŒ pmpm;aexdik af ecJ=h u&onf? xdo k Œkd aom tajctae tcsed t f cgrsKd ;wGif jyefvnfyŒkd aqmifjcif;cH&aom trsdK;orD;rsm;twGuf vHkòcHa&;udk rnfolurS ta&;w,l vkyfudkifaqmif±Gufay;cJhjcif;r±SdcJhay? xdktajctaersdK;wGif trsdK;orD;rsm;tzdkŒ ±kyyf ikd ;f ESihf vdiyf ikd ;f qdik &f mt=urf;zufrr_ sm;udk cH&Edik o f nf? jyefyŒkd cH&aom 'kuo Q nf rsm;udk oufqdkif&mtpdk;&rsm;u vdkvdkvm;vm;ESifh apmifha±SmufulnDvdkpdwfvJ enf;yg;wwfonfhtcgrsdK;/ apmifha±Smufvdkaomfvnf; rwwfpGrf;omonfh tcg rsdK;wGif ydkrdkqdk;0g;onfhtcuftcJrsm; jzpfyGm;Edkifonf? vufeufukdif yÉdyuQjzpfyGm;onfESifhwòydifeuf aemufqufwJG óuHawGŒ &aom tjzpftysurf mS t&yfom;rsm; tpkvu kd t f òyHvu kd f ab;uif;&modŒk wdr;f a±Smifr_yifjzpfonf? xdkodkŒt&yfom;rsm; tpkvdkuftòyHvdkuf xGufcGmwdrf;a±Smif jcif;onf xdkolwdkŒ. wdkif;jynftwGif;rSmyifjzpfap/ e,ferdwfudk jzwfausmfI

12

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tjcm;EdkifiHxdwdkifatmif jzpfavh±Sdwwfonf? vuf±SdurBmay:wGif 'kuQonfaygif; 18oef;cefŒESifh rdrdwdkif;jynftwGif;rSmyif twnfwusr±SdbJ vSnfhvnfaexdkif d nf[k cefŒrSe;f xm;vsu±f &dS m xdo k l ae&olaygi;f oef;aygi;f 20 rS 30 twGi;f ±So trsm;pkrSm trsdK;orD;rsm;ESifh uav;oli,frsm;jzpf=uonf? xdkŒtjyif ppfyJGrsm; twGi;f aoqH;k cJ&h aom t&yfom;rsm;xJwiG v f nf; trsKd ;orD; yrm%rsm;jym;vS a=umif; awGŒjrifEdkifonf? avhvmawGŒ±Sdcsufrsm;t& ppfyJGrsm;twGif; aoqHk;cJh =u&aom tjypfrJht&yfom;rsm;xJwGif trsdK;orD;rsm;onf 75 &mcdkifE_H; yg0if vsuf±Sdonf? Ttcsufrsm;udk =unfhjcif;tm;jzifh ppfab;'%fESifh vufeufudkif yÉdyuQwdkŒ. qdk;usdK;udktrsm;qHk;cHpm;&olwdkŒrSm trsdK;orD;rsm;jzpfa=umif; awGŒjrifEdkifonf? 'kuQonfrsm;ESifh rdrdwdkif;jynftwGif;rSmyif twnfwusr±SdbJ vSnfhvnfaexdkifae&olwdkŒtxJwGif trsdK;orD;yrm% trsm;qHk;yg0ifaeaomfvJ ‚if;wdŒk ESiyhf wfoufonfh pDru H ed ;f rsm; csrw S &f mwGif xdt k rsKd ;orD;rsm;twGuf txl; ulnDr_ umuG,fr_vdktyfaer_rsm;ryg0ifbJ r=umc%qdkovdk vpfvsL±_ cHae& onfrSmvJ 0rf;enf;p&maumif;aom tcsufwcsufyifjzpfonf? vufeufudkifyÉdyuQrsm;twGif; trsdK;orD;rnfr# t=urf;zufapmfum; cH&onfudk ppfwrf;ðyvkyf&efrSm trSefwu,fcufcJaom tvkyfwckjzpfonf? t=urf;zufapmfum;cH&aom trsdK;orD;rsm;onf olwdkŒtay: ulnDapmifha±Smuf r_rsm; r±Sdonfhtcg xkwfazmfajymqdkjcif;r±SdbJ vlrodolrodESifh a&iHkElwfydwf =uavh±o dS nf? rdród uHawGŒcHpm;cJ&h aom vdiyf ikd ;f qdik &f mt=urf;zufr_ukd rdrt d ay: pmemem;vnfolrsm;udkom ajymvdk=uonf? rdrdajymvdkufrS rdrdtay: tjypfwif cH&rnf/ ESdrfhcscHrnfudk pdk;&drfa=umuf±HGŒaoma=umifh rnfolŒudkrS zGifh[rwdkifyif 0hHonfhtjzpfrsm;vJ rsm;pGm±Sdonf? tcsdKŒuvnf; rdrdxkwfazmfajym vdkufygu rdrt d ay: aemufxyfapmfum;r_rsm; jzpfvmvdrrhf nf/ rdrx d w k af zmfajymonft h wGuf usL;vGeo f u l rdrt d ay: vufwek Œf jyefvrd rhf nfukd pd;k &drf a=umufvefŒaoma=umifh rajym0hHonfvJ ±Sdwwfonf? txl;ojzifh t=urf;zufapmfum;olrsm;onf wm0ef±o dS rl sm;/ tm%m±So d rl sm;jzpfygu ydrk akd =umuf±ŒHG aewwf=uonf? xdŒk tjyif xdkodkŒjzpf&jcif;rSm rdrd.trSm;a=umifh/ rdrdtoHk;rusaoma=umifh jzpf&onf[k ,lqonfh rSm;,Gi;f aom t±Suw f &m;a=umifh xkwf azmfrajymonf wdŒk vJ ±So d nf?

13

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

wcsdKŒvlaer_todkif;t0dkif;wdkŒwGif vdifydkif;qdkif&m apmfum;cH&oltrsdK;orD;udk 0dik ;f 0ef;pmemulnrD a_ y;&rnft h pm; rdom;pktwGuf t±Su&f onf[q k u kd m 0dik ;f 0ef; tjypfqdkr_/ 0dkif;usOfr_rsm;±Sdonf? vdifydkif;apmfum;jcif;onf trsdK;orD;wOD;. *k%foduQmudk apmfum;jcif;jzpfonf[k jrif&rnfhtpm; xdkodkŒ usL;vGefapmfum; cH&aom trsdK;orD;a=umifh rdom;pk. *k%foduQmudk !‡dK;EGrf;aponf[k jrifonfh tjrifrsdK;uvnf;±Sdao;onf? xdktcgrsdK;wGif t=urf;zufapmfum;cH&aom trsdK; orD;rsm;u xkwaf zmfajymqd&k efr0hrH &JjzpfI owif;tcsut f vufrsm;&±S&d ef cufcJ jcif;jzpfonf? xdkŒtjyif xdkodkŒt=urf;zuf apmfum;r_rsm; usL;vGefjzpfyGm;aom ae&mrsm;onf jyifyrStjcm;olrsm; oGm;a&mufowif;,l&ef cufcJaom ae&m a'orsm; jzpfavh±adS oma=umifh tcsut f vufrsm; &±S&d efrmS vJ cufcw J wfonf? vufeufudkifppfyJGrsm;a=umifh trsdK;orD;rsm;&ifqdkifcHpm;&onfh t=urf; zufr_rsm;/ vlŒtcGifhta&;csdK;azmufr_rsm;rSm qdk;0g;vSoavmuf xdktjzpfrsm;udk wdwdususrSwfwrf;wifazmfxkwfr_rSm enf;yg;vSonfudkvJ pdwfraumif;zG,f awGŒ±Sd&onf? tcsuftvufrsm;udk ±SmazGazmfxkwfolrsm;/ rSwfwrf;wifolrsm; onf trsm;tm;jzifh trsdK;om;rsm; jzpfaoma=umifh trsdK;orD;rsm; cHpm;&aom tjzpfqdk;rsm;onf rSwfwrf;wifr_r±dSbJ vlrodolrodESifh aysmufuG,fcJh=u&onfh tjzpfrsm; rsm;pGm±SdcJhonf? xdkŒtwGufa=umifh trsdK;orD;rsm;. b0udk pmem em;vnfaom vlŒtcGit hf a&; pHpk rf;ppfaq;olrsm; xGe;f um;&efvt kd yfvaS yonf?

14

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tcef; (2) vdiyf ikd ;f qdik &f mt=urf;zufr_ (Sexual Violence) vdifydkif;qdkif&mt-urf;zufr+qdkwmbmvJ? vdifydkif;qdkif&mt=urf;zufr_qdkonfrSm toGiftrsdK;rsdK;±Sdwwfonf? atmufygwdkŒrSm vdifydkif;qdkif&mt=urf;zufr_ESifh tóuH;0ifaomt&mrsm;jzpfonf? (1) t"rRvdifqufqHjcif/ rk'def;usifhjcif;/ (2) rzG,fr&mvkyfjcif; (om;jrwf/ &ifom;wdkŒudk udkifwG,fjcif;) (3) vdifaus;u|eftjzpfapcdkif;jcif;/ (4) twif;t=uyf vufxyfapjcif;/ vufxyf,ljcif;/ (5) twif;t=uyf udk,f0ef,lapjcif;ESifh udk,f0efzsufcsapjcif;/ (6) vdifwefqmtm;zsufqD;jcif; ponfwdkŒjzpfonf? vdifydkif;qdkif&mt=urf;zufr_udk EdkifiHwumOya'rsm;wGif twdtus t"dym` ,fziG q hf x kd m;jcif;r±Sad o;yg? r=umcifzŒGJ pnf;Edik af wmhrnfjzpfaom Edik if w H um &mZ0wfr_qdkif&mw&m;±Hk; (International Criminal Court) wGif vdifydkif;qdkif&m t=urf;zufr_udk atmufygtwdkif;t"dy`m,fzGifhqdkxm;onf? “usL;vGefolonf wpHkwa,mufudkjzpfap/ vlwpkudkjzpfap tiftm;oHk;I - tiftm;oHk;I +cdrf;ajcmufv#if/ ab;=uyfeH=uyfjzpfapv#if - t=urf;zufcH&rnfudk a=umuf±HGŒI vdkufavsm&v#if - zrf;qD;csKyfaESmifcH&rnfudk a=umuf±HGŒI vdkufavsm&v#if - pdwfydkif;qdkif&mzdESdyfr_cH&rnfudk a=umuf±HGŒI vdkufavsm&v#if - tm%mudktvJGoHk;pm;ðyIvkyfaqmifv#if - tjcm;a±G;p&mvrf;r±Sdawmhojzifh vdkufavsm&onfjzpfv#if rdrdqENtrSeftwdkif; xkyfazmfajymqdkcGifhr±Sdawmhonfhtajctaejzpfv#if vdifydkif;qdkif&mqufqHr_ðyvkyfv#if/ usL;vGefv#if vdifydkif;qdkif&mt=urf;zufr_ ajrmufonf” [kqdkxm;onf? xdkodkŒusL;vGefjcif;onf ppfyJGqdkif&mOya' (War

15

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

ESihf vlom;wrsKd ;vH;k udk xdcu kd af pEdik af omjypfr_ (Crime against Humanity) ajrmufonf[k twdtvif;zGifhqdkxm;jyefygonf? xdkusL;vGefr_onf EdkifiHwum ppfyJGwGifjzpfap/ jynfwGif;vufeufudkifyÉdyuQwGifjzpfap tóuH;0ifonf[kvnf; qdkxm;ygonf? Crimes)

vdifydkif;qdkif&mt-urf;zufr+ESifh owfrSwfcsufrsm; usL;vGefonfhtjzpftysufudkrlwnfI vdifydkif;qdkif&mt=urf;zufr_udk trnftrsdK;rsdK;ac:a0: owfrSwfavh±Sdonf? vdifydkif;qdkif&mt=urf;zufr_trsm;pk (txl;ojzifh-rk'def;usifhjcif;/ vdifaus;u|eftjzpfapcdkif;jcif;/ twif;t=uyf vyfxyfaygif;oif;jcif;) wdkŒonf ESdyfpuf!‡if;yrf;jcif; (Torture) ajrmufI xdktr_ rsm;xuf t=urf;zufr_avsmhenf;aomtðytrlrsm;udk vlom;rqef/ &ufpuf =urf;ñuwfaom qufqrH _ tjypfay;r_ (cruel, inhuman or degrading treatment or punishment) [k owfrw S af vh±o dS nf? xdŒk jyifvid yf ikd ;f qdik &f m t=urf;zufrw _ Œkd onf vlom;xkw&yfvHk; tay:xdcdkufapaom&mZ0wfr_ (Crime against humanity) ajrmufonf[v k nf; qdak vh±=dS uonf? vufeufuikd yf ÉdyuQrsm;twGi;f usL;vGef aom vdifydkif;qdkif&m t=urf;zufr_wdkŒonf ppfrufqdkif&moabmwl pmcsKyfyg tcsuf r sm;ud k usL;vG e f a oma=umif h ppf y J G q d k i f & m&mZ0wf r _ (War crime) ajrmufonf[kvnf; qdk=uonf? Edik if rH sm;. oufqikd &f m &mZ0wfrq _ ikd &f m Oya'rsm;xJwiG v f nf; vdiyf ikd ;f qdkif&m t=urf;zufr_trsdK;rsdK;udk EdkifiHtvdkuf oD;oefŒt"dy`m,fzGifhqdk usifhoHk; avh±o dS nf? xdŒk twGuaf =umifh trsKd ;orD;rsm;tay: vdiyf ikd ;f qdik &f m t=urf;zufrE_ iS hf ywfoufI v_yf±Sm;aqmif±GufolwdkŒonf rdrdwdkŒEdkifiHawmf. &mZ0wfr_Oya'rsm; xJwGif vdifydkif;qdkif&mt=urf;zufr_wdkŒESifh ywfoufI rnfuJhodkŒ t"dy`m,fzGifhqdk jyXmef;xm;onfudk a=ua=unufnuf avhvmxm;&ef txl;vdktyfonf? Oyrm- rk'def;usifhr_udk rdrdEdkifiHawmf±Sd&mZ0wfr_qdkif&m Oya'xJwGif rnfuJhodkŒ t"dy`m,fzGifhqdkxm;onf? rnfonfhtcsufrsdK;// rnfonfhtqifhrsdK; usL;vGefrS &mZ0wfr_ajrmufonf[k qdkxm;onfwdkŒudk aocsmpGm avhvm&efvdktyfonf?

16

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

vdiyf ikd ;f qdik &f m t=urf;zufonfh tðytrltm;vH;k udk Edik if w H um vlŒtcGihf ta&; Oya'rsm;ESifh vlom;csif;pmemaxmufxm;aom Oya'ESpfrsdK;pvHk;wGif wm;jrpfxm;onf? xdEk ikd if w H umOya' ESprf sKd ;pvH;k wGif vdiyf ikd ;f qdik &f mt=urf;zuf r_udk &mZ0wfr_tjzpf owfrSwfxm;onfudk awGŒ&onf? vdifydkif;qdkif&mt-urf;zufr+ESifh ESdyfpuf!‡if;yrf;jcif; vdiyf ikd ;f qdik &f mt=urf;zufrE_ iS hf ESyd pf uf!i‡ ;f yrf;jcif;udk avhvm&eftwGuf EdkifiHwumvlŒtcGifhta&;pmcsKyfrsm;wGif ESdyfpuf!‡if;yrf;r_udk rnfodkŒt"dy`m,fzGifh qdx k m;onfukd yxrOD;qH;k avhvm&rnf? ukvor*~u jyXmef;xm;onfh ESyd pf uf !‡if;yrf;jcif;ESifhtjcm;aom &ufpuf=urf;ñuwfaom/ vlom;rqefaom/ vlŒ*k%f odumQ udk !‡Kd ;EGr;f apaomqufqrH _ odŒk r[kwf tjypfay;r_qikd &f m oabmwlpmcsKyf (twdkaumuf - ESdyfpuf!‡rf;yrf;jcif;qdkif&mpmcsKyf) wGif ESdyfpuf!‡if;yrf;r_udk atmufygtwdkif; t"dy`m,fzGifhqdkxm;onf? “ESdyfpuf!‡if;yrf;r_qdkonfrSm vl wa,muf odŒk r[kwt f jcm;vlwa,mufxrH S owif; odŒk r[kwf 0efccH suf &±Sad p &eftwGujf zpfap/ vlwa,muf odŒk r[kwf tjcm;vlwa,mufu usL;vGecf ahJ om odŒk r[kwf usL;vGeo f nf[k ,lq&aom vky&f yftwGuf tjypf'%fcwfjcif;twGuf jzpfap/ vlwa,muf odŒk r[kwf tjcm;vlwa,muftm; taESmuft,Sujf zpfap &ef odŒk r[kwf t=uyfuikd &f ef &nf±, G I f jzpfap/ cJjG cm;zdEydS rf _ ta=umif;t&mwckcu k kd tajccHIjzpfap/ pHpk rf;ppfaq;aeonfh tcsed t f awmtwGi;f odŒk r[kwyf gu wm0ef±dS yk*~dKvfjzpfap w&m;0if wm0eftqifhtwef;udk xrf;aqmifaeaomoljzpfap wOD;OD;u odvsuEf iS hf odŒk r[kwf qENjzifh ±kyyf ikd ;f qdik &f m/ pdwyf ikd ;f qdik &f m jyif;xefaom emusifr_ odkŒr[kwf a0'emudkcHpm;apaomtðytrl” [k qdkxm;ygonf? EdkifiH wum. vufcx H m;csut f & ESyd pf uf!i‡ ;f yrf;ajrmuf&ef tcsuf (3) csuEf iS hf jynfph kH &rnfjzpfonf? xdktcsufrsm;rSm yxrtcsuftaejzifh jyif;xefaom emusifr_ odŒk r[kwf a0'emjzpfap&rnf? 'kw, d tcsut f aejzifh &nf±, G cf su±f ±dS jdS zifh usL;vGef aom vkyf&yfjzpfap&rnf? xdkodkŒESdyfpuf!‡rf;r_onf wm0ef±Sdyk*~dKvf odkŒr[kwf w&m;0ifwm0eftqifhtwef;udk xrf;aqmifaeaomol wOD;OD;u odvsufESifh odŒk r[kwf qENjzifh usL;vGerf j_ zpfap&rnf? xdŒk rSom ESyd pf uf!i‡ ;f yrf;r_ajrmufayrnf?

17

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

xdt k "dym` ,fziG q hf ckd sut f & tpd;k &0efxrf;rsm;jzpfaom ppfwyf/ &J/ tusO;f axmifESifh tjcm;0efxrf;rsm;u trsdK;orD;rsm;tm; t"rRðyusifhjcif;onf trsdK; orD;rsm;tm; ESyd pf uf!i‡ ;f yrf;r_ajrmufonf? xdo k Œkd t"rRðyusijhf cif;a=umifh ±kyyf ikd ;f qdkif&m '%f&mtemw&jzpfapovdk trsdK;orD;rsm;. pdwfydkif;qdkif&mESifh pdwfcsrf; ajrŒr_wdkŒudkvJ xdcdkufemusifaponfhtwGufa=umifhjzpfonf? xdkŒtwl trsdK; orD;tusO;f om;rsm;udk axmiftr_xrf;rsm;/ vHòk cHa&;wyfzŒGJ 0ifrsm;/ ppfom;rsm;u t"rRusifhjcif;rSmvnf; ESdyfpuf!‡if;yrf;r_ ajrmufonf[k qdkEdkifonf? tb,f a=umifhqdkaomf vdifydkif;qdkif&mt=urf;zufr_udk &nf±G,fcsuf±Sd±Sdjzifh usL;vGefjcif; jzpfonft h jyif cHpm;&oltrsKd ;orD;rsm;udk ±kyyf ikd ;f ESiphf w d yf ikd ;f qdik &f m temw&jzpfap aoma=umifhjzpfonf? wcgw&HwGif t=urf;zufcH&onfh ae&mrsm;onf tusOf; axmiftwGif;r[kwfaomfvJ trsdK;orD;rsm;tm; zrf;qD; csKyfaESmifxm;onfh tusOf;axmif r[kwfonfhae&mrsm; odkŒr[kwf trsdK;orD;rsm;. vGwfvyfcGifhudk uefŒowfydwfyifxm;aom ae&mrsm; jzpfavh±Sdonf? xdkodkŒaomae&mrsm;wGif usL;vGefcH&onfqdkyguvnf; trsdK;orD;rsm; xGufajy;I r&Edkifatmif xdrf;odrf; uefŒowfxm;aom tajctaersm; v$rf;rdk;aeaoma=umifh tusOf;axmifwGif csKyfaESmifxm;+yD; apmfum;cH&onfESifhrjcm;onfh tajctaersdK;omjzpfonf? tpdk;&r[kwfaomtzJGŒrsm;u vdifydkif;qdkif&mt-urf;zufjcif; tjynfjynfqdkif&m vlŒtcGifhta&; Oya'rsm;xJwGif vdifydkif;qdkif&m t=urf;zufr_onf wm0ef±Sdyk*~dKvfjzpfap w&m;0if wm0eftqifhtwef;udk xrf; aqmifaeaomoljzpfap odvsufESifh odkŒr[kwfqENjzifhðyrlrSom ESdyfpuf!‡if;yrf;r_ odŒk r[kwf &ufpuf=urf;ñuwfaom/ vlom;rqefaom/ vlŒ*k%o f u d mQ udk !‡Kd ;EGr;f apaom qufqrH _ odŒk r[kwf tjypfay;r_ajrmufonf[k qdx k m;onf? xdo k Œkd qdv k #if tpdk;&wyfzJGŒrsm;r[kwfaom vufeufudkiftzJGŒrsm;u usL;vGefaom trsdK;orD; rsm;tay: vdifydkif;qdkif&mt=urf;zufr_udk rnfuJhodkŒ owfrSwfrnf qdkonfrSm ar;p&mtcsufjzpfvmonf? xdkuJhodkŒ tpdk;&tzJGŒ0ifrsm;r[kwfbJ tjcm;aom tzJŒG 0ifrsm;u usL;vGeaf om vdiyf ikd ;f qdik &f mt=urf;zufrr_ sm;udv k J xdt k zJŒG rsm;u

18

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

wm0efcH&rnfjzpfonf? vdifydkif;qdkif&mt=urf;zufr_wckxJom r[kwfbJ tjcm; rw&m;onft h ðytrlrsm;jzpfaom ±du k Ef u S jf cif;/ jyefay;qJjG cif;/ zrf;qD;jcif;rsm;vnf; tóuH;0ifrnfjzpfonf? tb,fa=umifq h akd omf vufeufuikd f yÉdyuQjzpfymG ;onfEiS hf wòydkifeuf xdkyÉdyuQwGif yg0ifywfoufaeaom tiftm;pkrsm; tm;vHk;wdkŒonf ppfyJGqdkif&mEdkifiHwum vlŒtcGifhta&; oabmwlpmcsKyf[k trsm;uvufcH oabmwlxm;onfh *seD AD mpmcsKyfyg vlŒtcGit hf a&; tcsut f vufrsm;udk av;pm; vdu k ef m&ef wm0ef±+dS yD;jzpfonf? rnfonfzh ufujzpfap xdpk mcsKyfygtcsujf zpfonfh trsdK;orD;rsm;tm; ESdyfpuf!‡if;yrf;jcif;ESifh ravsmfruef wdkufcdkufapmfum;r_rsm; rvkyfaqmif&ef wm;jrpfxm;onfhtcsufudk av;pm;&ef/ rcsdK;azmuf&ef wm0ef±Sd onf? xdŒk twGuaf =umifh tpd;k &r[kwaf om vufeufuikd t f zJŒG 0ifrsm;u vufeuf udik yf ÉdyuQtwGi;f trsKd ;orD;rsm;tay: vdiyf ikd ;f qdik &f m t=urf;zufrr_ sm; usL;vGef ygu xdktzJGŒrsm;wGif wm0ef±Sdayonf? xdkolrsm;udk EdkifiHwum Oya'ESifhom r[kwfbJ jynfwGif;EdkifiHawmfOya'rsm;jzifhvnf; ta&;,ltjypfay;Edkifonf? vlwOD;csif;u vdifydkif;qdkif&mt-urf;zufjcif; xdkodkŒqdkv#if tjcm;vlwOD;u usL;vGefaom vdifydkif;qdkif&mt=urf;zuf r_udk rnfuJhodkŒowfrSwfrnfenf;[laom ar;cGef;wck aemufxyfay:aygufvm Edkifonf? EdkifiHwumOya'rsm;t& tpdk;&u xdkodkŒt=urf;zufr_udk odvsufESifh rod[efaqmifaom odkŒr[kwf xdkodkŒusL;vGef&ef tm;ay;tm;ajr‡mufðyaom tcgro S m xdt k r_twGuf Edik if aH wmftpd;k &wGif wm0ef±rdS nfjzpfonf? xdo k Œkd r[kwf ygu vlwOD;csif;usL;vGefaom vdifydkif;qdkif&m t=urf;zufr_rsm;onf omref &mZ0wfr_om ajrmufayvdrfhrnf?

19

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tcef; (3) EdkifiHwumOya'rsm; EdkifiHwumOya'rsm;rnfodkŒay:aygufvmoenf;? EdkifiHwumOya'rsm;onf t"dutm;jzihf toGifoHk;rsdK;udk tajccHxm; onfukd awGŒ±S&d onf? yxrwrsKd ;rSm tjynfjynfqikd &f mESihf a'oqdik &f m oabmwl pmcsKyfrsm;jzpf+yD; vufrSwfa&;xdk;&efvdkaom yÉdnmOfrsm;/ oabmwlpmcsKyfrsm;/ pmcsKyfpmwrf;rsm;jzpfonf? t"dutm;jzifh urBmhukvor*~u twnfðyjyXmef; xm;avh±Sd+yD; oufqdkif&mEdkifiHrsm;u vufrSwfa&;xdk;&efvdktyfonf? vufrSwf a&;xdk;aom EdkifiHudkomv#if =oZmoufa&mufr_±SdEdkifonf? aemufxyfwckrSm tjynfjynfqdkif&m vufcHxm;aom xHk;xrf;pOfvm usifhxHk;rsm;jzpf+yD; vufrSwf xdk;xm;onfjzpfap rxdk;xm;onfjzpfap urBmEdkifiHtoD;oD;u av;pm;vdkufem &ef vdktyfonfhoabm±Sdonf? vlom;csif;pmemaxmufxm;aomOya' (Humanitarian Law) rsm;onf EdkifiHwumtaejzifh ppfyJGtwGif; av;pm;vdkufem&ef wm0ef±adS om usi0hf wfrsm;jzpfaoma=umifh ,cktrsKd ;tpm;wGif yg0ifonf? xdo k Œkd vdkufem&efvdktyfaom xHk;xrf;pOfvmrsm;udk urBmhordkif;wGif ay:aygufcJhaom EdkifiHwumcHk±Hk;rsm;/ a'oqdkif&mcHk±Hk;rsm;. qHk;jzwfr_rsm;wGif trsm;qHk;awGŒjrif& onf? aemufq;kH wckrmS tm%m±Sad om tzJŒG tpnf;wckcu k t"dym` ,fziG q hf x kd m; csurf sm;/ ay:vpDrsm;jzpfonf? Oyrm- tar&duefEikd if rH sm;tm;vH;k qdik &f m vlŒtcGihf ta&;w&m;±H;k u Edik if w H umtodik ;f t0dik ;f rsm;taejzifh av;pm;vdu k ef m&ef vdt k yf onf[k xkwaf zmfajymqdo k nfh a=unmpmwrf;rsm;/ t}uHay;csurf sm;/ tqdðk ycsuf rsm; ponfwdkŒjzpfonf? xdkt&mrsm;onf wnfqJEdkifiHwum Oya'rsm;uJhodkŒ EdkifiHtm;vHk;udk vdkufem&rnf[laom oufa&mufr_r±dSao;aomfvnf; EdkifiH wumOya'rsm; aemufxyfay:ayguv f m&mwGif xdt k csurf sm;udk rlvyxrtqifh uyif xnfo h iG ;f pOf;pm;avh±adS oma=umifh ‚if;tcsurf sm;onfvnf; ta&;ygonf udk awGŒ&onf? xdt k oGio f ;kH rsKd ;wdŒk rSwqifh Edik if w H um Oya'rsm; ay:aygujf rpfzsm; cHvm=ujcif;jzpfonf? xdkodkŒay:aygufvmaom EdkifiHwumOya'rsm;onf EdkifiH

20

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

wumu xdu k ¾ESiyhf wfoufI xdOk ya'rsm; vdt k yfa=umif; 0dik ;f 0ef;oabmwlI om ay:aygufvm&jcif;jzpfonf? EdkifiHtrsm;pku vufcHoabmwlnDr_r±SdbJ xdkEdkifiHwumOya'rsm; ay:ayguftouf0if vmvdrfhrnfr[kwfyg? vlom;csif;pmemaxmufxm;aomOya' (Humanitarian Law) ppfyOGJ ya' (Laws of War) [kvnf; ac:a0:avh±adS om vlom;csi;f pmem axmufxm;aomOya'onf vlom;csi;f pmemaxmufxm;aom &nf±, G cf sujf zifh vufeufudkifyÉdyuQ. qdk;usdK;oufa&mufr_udk uefŒowfEdkif&ef pmcsKyfpmwrf; jzifhjzpfap/ av;pm;vdkufem&ef wm0ef±Sdaom "avhxHk;pHjzifhjzpfap wnf±Sdvsuf ±Sdonf? xdkOya'onf vufeufudkifyÉdyuQtwGif; tE W&m,fusa&mufEdkifol/ ulnDr_rsm;vdktyfolrsm;udk umuG,fay;&eftwGuf &nf±G,fay:aygufvmcJhjcif; jzpfonf? [mcfhòrdŒoabmwlpmcsKyf (Conventions of the Hauge)/ 1949 ckESpf *seD AD moabmwlpmcsKyf (Geneva Convention –1949)/ 1977 aemufqufwGJ pmcsKyf ESpfck (two additional protocols – 1977) wdkŒESifh EkdifiHwumcHk±Hk;rsm;. qHk;jzwf csufrsm;tygt0if tjcm;EdkifiHwumxHk;xrf;pOfvmrsm;onf Tvlom;csif; pmemaxmufxm;aom Oya'rsm;. tajccHrsm;yifjzpfonf? trsdK;orD;rsm;ESifh vlom;csif;pmemaxmufxm;aom Oya'rsm; trsdK;orD;rsm;tm; ppfom;rsm;u vdifydkif;qdkif&m t=urf;zufjcif;ESifh tjcm;olrsm;u trsdK;orD;rsm;tay: vdifydkif;qdkif&m t=urf;zufr_rsm; usL; vGeaf p&ef tpd;k &wm0ef±o dS rl sm;u odov d suEf iS hf tm;ay;tm;ajr‡mufðyjcif;rsm;udk vGefcJhaom &mpkuxnf;uyif vlom;csif;pmemaxmufxm;aom Oya'rsm;wGif wm;jrpfydwfyifxm;onf? xdkŒtjyif xdkOya'rsm;xJwGif vufeufudkifyÉdyuQrsm; twGif; t&yfom;trsdK;om;rsm;ESifh trsdK;orD;rsm;t=um; cJGjcm;zdESdyfr_r±SdbJ wef;wltcGifhta&;ay;&efudkvnf; xnfhoGif;jyXmef;xm;onf? vufeufudkif yÉdyuQrsm;twGif; trsdK;orD;rsm;tm; wef;wltcGifhta&;&±Sdatmif vkyfaqmif ay;&rnfhtjyif t=urf;zufcH&r_udk ydkrdkóuHawGŒ&ifqdkifEdkif&onfh trsdK;orD;rsm;

21

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

twGuf umuG,fr_rsm; txl;vkyfaqmifay;&rnf[kvnf; xdkOya'rsm;wGif qdkxm;onf? omreft&yfom;rsm;tay: umuG,fr_rsm;tjyif ppfyJG.raumif;r_ qd;k usKd ;rsm;udk ydrk ckd pH m;&Edik rf nf/h tE &W m,fyrkd u kd sa&mufEikd rf nfh trsKd ;orD;rsm;tm; ydrk u kd n l aD pmifah ±Smufr_ vdt k yfonf[q k v kd jkd cif;jzpfonf? *seD AD moabmwlpmcsKyf. tyd'k f (2&) wGif “trsKd ;orD;rsm;. *k%o f u d mQ udk xdcu kd f epfemapaomwdu k cf u kd rf _ (txl;ojzifh t"rRusijhf cif;/ t"rRjynfw h efqmtjzpf apcdik ;f jcif;ESihf tjcm;ravsmf uefonfhxdcdkufapr_rsm;) tm;txl;umuG,fay;&ef” azmfjyxm;onf? Edik if w H um vufeufuikd f yÉdyuQr[kwaf om jynfwiG ;f ppfrsm;twGi;f wGif vnf; trsdK;orD;rsm;tm; txl;umuG,fr_ðy&ef *sDeDAmoabmwlpmcsKyf aemuf qufwJGpmcsKyf 2 . tydk'f 4 (2) (e) wGif “trsdK;orD;rsm;. *k%foduQmudk xdcdkufepfemapaom wdkufcdkufr_ (txl;ojzifh t"rRusifhjcif;/ t"rRjynfhwefqm tjzpf apcd k i f ; jcif ; ES i f h tjcm;ravsmf u ef o nf h xd c d k u f a pr_ r sm;) tm; txl ; umuG,fay;&rnf” [k qdkxm;onf? *sDeDAmpmcsKyfESifh aemufqufwJGpmcsKyfrsm;onf ‚if;udkvufrSwfrxdk;xm;aom EdkifiHrsm; tay: tóuH;0ifEdkifygovm;? vlom;csi;f pmemaxmufxm;aom Oya'tawmfrsm;rsm;udk oabmwl vufrSwfa&;xdk;onfjzpfap/ rxdk;onfjzpfap xdkOya'rsm;udk EdkifiHrsm;taejzifh av;pm;vdkufem&ef wm0ef±Sdonf? *sDeDAmpmcsKyfESifh aemufqufwJGpmcsKyfrsm;udk EdkifiHtm;vHk;eD;yg;u vufrSwfxdk;xm;onfhtwGuf xdkpmcsKyfygtcsufrsm;udk av;pm;vdkufem&efwm0ef±Sd+yD;jzpfonf? xdkr#ru *sDeDAmpmcsKyfyg oabmxm; rsm;udk EdkifiHuvufrSwfxdk;onfjzpfap/ rxdk;onfjzpfap av;pm;vdkufem&ef vdktyfonf[laom t,ltqudk axmufcHolrsm; ,aeŒtcg ydkrdkrsm;jym;vm ae+yDjzpfonf? xdkŒtjyif xdktcsufrsm;udk vufeufudkif yÉdyuQwGif yg0ifaom tzJGŒtpnf;rsm;tm;vHk; vdkufem&ef/ EdkifiHwum ppfyJGrsm;wGifomru jynfwGif; vufeufudkif yÉdyuQrsm;wGifyg vdkufem&efvdkonf[k EdkifiHwum &mZ0wfr_ w&m;±Hk;u zGifhqdkxm;onf?

22

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tjynfjynfqidk &f mvlŒtcGit hf a&;Oya' (International Human Rights Laws) tjynfjynfqidk &f m vlŒtcGit hf a&;Oya'rsm;xJwiG f vufeufuikd f yÉdyuQ rsm;twGi;f ±Sd trsKd ;orD;rsm;tm; umuG,af y;r_EiS hf oufqikd af om tcsut f vuf rsm;udk tjynfjynfqdkif&m vlŒtcGifhta&;a=unmpmwrf; (Universal Declaration of Human Rights)/ Edi k if o H m;ESihf Edik if aH &;tcGit hf a&;qdik &f m oabmwlpmcsKyf (International Convenant on Civil and Political Rights- ICCPR)/ trsKd ;orD;rsm;tm; enf;rsdK;pHkjzifhcJGjcm;xm;r_tm;vHk; yaysmufa&;oabmwlpmcsKyf (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women)/ ES d y f p uf !‡if;yrf;r_ESihftjcm; &ufpuf=urf;óuwfaom tðytrlrsm;/ vlom;rqefaomESifh tqift h wef;edru hf sapaom tðytrlrsm;qefŒusiaf &;pmcsKyf (Convention against Torture, and Other cruel, inhumane or Degrading Treatment or Punishment) wdŒk wGif awGŒjrifEdkifonf? xdkEdkifiHwumOya'rsm;xJwGif trsdK;orD;rsm;tay: t=urf; zufr_tm; vufeufudkifyÉdyuQtcsdeftwGif;omru tjcm;+idrf;csrf;aom tcsdef twGif;wGifyg wm;qD;ydwfyifxm;onf? vufeufudkifyÉdyuQtwGif;±Sd trsdK;orD; rsm;tm; vd i f y d k i f ; qd k i f & m t=urf ; zuf j cif ; onf txuf a zmf j yygEd k i f i H w um vlŒtcGifhta&; Oya'rsm;xJwGif umuG,fapmifha±Smufxm;aom trsdK;orD; tcGifhta&;rsm;udk t}uD;tus,f csdK;azmufjcif; ajrmufonf?

23

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tcef; (4) vlŒtcGit hf a&;apmif=h uyfjcif; (Human Rights Monitoring) vlŒtcGifhta&;apmifh-uyfjcif; qdkonfrSmtb,fenf;? vlŒtcGit hf a&; apmif=h uyfjcif;qdo k nfrmS vlŒtcGit hf a&;ESihf tajccH vGwf vyfciG rhf sm;udk tpd;k &rsm;u rnfr#umuG,af eonf? rnfr#w;kd wufatmif vkyaf e onfukd t+rJrjywfavhvmapmif=h uyfaejcif;jzpfonf? Edik if aH wmftpd;k &u oabm wlvufrSwfa&;xdk;xm;aom vlŒtcGifhta&; oabmwlpmcsKyf tcsuftvuf rsm;udk xdkEdkifiHtpdk;&taejzifh trSefwu,fvdkufemaqmif±Gufjcif; ±Sdr±Sd od±Sd&ef twGuf vlŒtcGit hf a&; apmif=h uyfro _ nf r±Srd jzpfvt kd yfonf? odŒk rSom vlŒtcGihf ta&; oabmwlpmcsKyfrsm;. &nf±, G cf surf sm;udk tpd;k &wGif wm0ef±o dS nft h wdik ;f jynfh0atmifxrf;aqmifr_±Sdr±Sd od±SdEdkifayrnf? vlŒtcGifhta&;Oya'rsm;ESifh vlŒtcGifhta&;pHcsdefpHElef;rsm;udk rnfuJhodkŒ taumiftxnfazmf aqmif±Gufaea=umif;od±Sd&ef vdktyfonfhowif;tcsuf tvufrsm; pHkprf;pkaqmif;jcif; (Investigation and Documentation) onf vlŒ tcGifhta&; apmifh=uyfjcif;vkyfief;pOf. yxrtpvkyfief;pOfjzpfonf? vlŒtcGifh ta&; apmifh=uyfr_onf vlŒtcGifhta&;Oya'rsm;xJwGif yg0ifaom pHcsdefpH!$ef; tcsuftvufrsm;udk tajcðy&efvdktyfovdk vlŒtcGifhta&; csdK;azmufr_rsm;udk tcsdefudkuf/ wdwdusus&±SdEdkif&eftwGuf owif;tcsuf tvufrsm; ±SmazG pkaqmif;jcif;udkvnf; aqmif±Guf&efvdktyfonf? xdkowif;pkaqmif;jcif;pepfudk _ rsKd ;tpm;rsm;tvdu k f oD;oefŒa±G;cs,v f yk af qmifygu vlŒtcGit hf a&; csKd ;azmufrt ydrk t kd oH;k 0ifonf/ vufawGŒusonfukd avhvmawGŒ±S&d onf? xdŒk aemuf xdo k ;D oefŒ a±G;cs,fxm;aom tcsufrsm;onf trSefwu,fcsdK;azmufcHae&onf/ EdkifiH tpdk;&u xdktcsufrsm;udk trSefwu,fcsdK;azmufaeonfudk xifxif±Sm;±Sm; oufaojyEdkifrnfhtjzpftysufrsm;/ tajctaersm;udk tao;pdwfqef;ppf&ef (Analysis) vdktyfonf? rdrda±G;cs,fxm;aom vlŒtcGifhta&;tcsufrsm;udk EdkifiH

24

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tpdk;&u rnfuJhodkŒ&nf±G,fcsufjzifh vkyfaqmifaeonfhtcsufrsm;/ rnfodkŒ aqmif±u G af eonfrsm;udk azmfjyEdik rf nfah wGŒ±Scd surf sm;/ vlŒtcGit hf a&; csKd ;azmufr_ tcsufrsm;onf wckESifhwck rnfodkŒqufpyfae=uonfqdkaom tcsufrsm; qef;ppfazmfxkwfjyoEdkifygu ydkrdktusdK;±Sdrnfjzpfonf? xdo dk Œdk qef;ppfcsurf sm; ðyvkyEf ikd rf nfqykd gu xdv k Œl tcGit hf a&; csKd ;azmufr_ rsm;udk ukpm;Edkifatmif rnfodkŒv_HŒaqmfr_rsm; vkyfaqmifoifhonf/ rnfonfh ulnDvkyfaqmifr_rsm; ðyvkyfoifhonfqdkonfh tcsufrsm; (Planning) vufawGŒ ususay:xGufvmayvdrfhrnf? vlŒtcGifhta&;csdK;azmufcH&olrsm;udk csufjcif; ta&;,laqmif±Gufr_rsm; (Intervention) rnfodkŒvkyfaqmifEdkifrnfvJ/ odkŒr[kwf tvm;wltjzpftysufrsm; aemufxyfray:aygufEdkifatmif rnfuJhodkŒwm;qD; k nft h csurf sm;udk qef;ppfawGŒ±Scd surf sm; umuG,v f ŒH_ aqmfrnfvJ (Advocacy) qdo tay:rlwnfI a±G;cs,f&efvdktyfonf? vlŒtcGifhta&;apmifh=uyfjcif;vkyfief;pOf

(Human Rights Monitoring Process)

pHkprf;ppfaq;jcif; Investigation

tcsuftvufpkaqmif;jcif;/ oHk;oyfjcif;/ tpD&ifcHjcif; Documentation, analysis and reporting

tpDtpOfcsrSwjfcif; Planning

vH_Œaqmfjcif;

=um;0ifaqmif±Gufjcif;

Advocacy

Interventnion

owif;ay;jcif;/ ynmay;jcif;

w&m;a&;ESihf EdkifiHa&;vkyfaqmifr_rsm; vlxktoGifv_yf±Sm;r_rsm;

umuG,fwm;qD;jcif; vkyif ef;rsm; ta&;ay:ulnrD r_ sm;

25

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tcef; (5) pHpk rf;ppfaq;jcif; (Investigation) pHkprf;ppfaq;jcif;qdkwmbmvJ/ pHpk rf;ppfaq;jcif;qdo k nfrmS vlŒtcGit hf a&; csKd ;azmufc&H onf[k pGypf x GJ m; aom tjzpftysuw f cktm; trSew f u,fvŒl tcGit hf a&;csKd ;azmufygonf[k cdik cf ikd f rmrm ajymqdkEdkif&eftwGuf vdktyfaom owif;tcsuftvufrsm;/ oufaocH taxmuftxm;rsm; pkaqmif;±SmazGjcif;jzpfonf? pHkprf;ppfaq;jcif;. t"dut ajccHtcsufrSm vlŒtcGifhta&; csdK;azmufcH&aom owif;tcsuftvufrsm;udk ±SmazGpHkprf;azmfxkwfjcif;yifjzpfonf? owdðy&eftcsufrSm owif;oufoufudk wifjy,Hkjzifh toHk;usvdrfhr[kwfyg? xdkowif;tcsuftvufudk toHk;ðy+yD; xdk tjzpftysuf trSefwu,fjzpfyGm;cJha=umif; tjcm;olrsm;u,Hk=unfvmatmif vkyfaqmifEdkifrSom toHk;0ifvdrfhrnfjzpfonf? xdkŒtwGufa=umifh rdrd±SmazGpHkprf; azmfxkwfxm;aom owif;onf tao;pdwf us&efvdkovdk wdusr_±Sd&efvnf; txl;ta&;}uD;onf? rdrdtaejzifh xdktjzpfonf vlŒtcGifhta&;csdK;azmufr_jzpfa=umif; cdkifcdkif vHkvHkajymqdkjyoEdkif&eftwGuf rnfonfhtcsuftvuf/ taxmuftxm;rsm;udk t"duxm;/ rarhravsmh±SmazGpHkprf;&rnfudk ±Sif;±Sif;vif;vif;od±Sd&rnf? odkŒrSom xdktcsufrsm;udk rnfodkŒ&atmif±SmazG&rnfudk óudwifjyifqifEdkifrnf? bma-umifh vlŒtcGifhta&;csdK;azmufr+rsm;udk pHkprf;pkaqmif;&efvdktyfovJ? yxrOD;qHk;&nf±G,fcsufrSm vlŒtcGifhta&;rsm;udk vltrsm;od±Sdap&ef twG u f azmf x k w f w if j y&ef j zpf o nf ? trsd K ;orD ; rsm;tay: vl Œ tcG i f h t a&; csdK;azmufr_tawmfrsm;rsm;rSm vlrodolrodjzpfwwfonf? vpfvsL±_r_cH&wwf onf? xdo k Œkd csKd ;azmufc&H r_rsm;azmfxw k w f ifjyjcif;jzifh “'Dvt kd jzpftysuaf wG r±Syd g

26

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

bl;/ 'DtjzpfawG[m vlŒtcGit hf a&;csKd ;azmufrr_ sm;r[kwb f ;l ” [k ,lqxm;onfh t,ltqrSm;rsm;udk acszsufajymif;vJypfEdkifrnfjzpfonf? xdkodkŒ vkyfaqmifjcif; k =um; tm;jzifh xdt k jzpfrsm;udw k m;qD;umuG,o f ifo h nf [laomtodrsm; vlxt wd;k yGm;vmEdik o f vdk Edik if aH &;ESihf Oya'a&;&mt& ulnaD qmif±u G o f ifo h nf[al om v_HŒaqmfr_rsm; tm;aumif;vmapEdkifonf? xdkŒtjyif csdK;azmufolrsm;/ csdK;azmufr_rsm;udk umuG,fwm;qD;&ef ysuf uGufr_onf tpdk;&rsm;. wm0efysufuGufr_jzpfonf[laom tjrifrsm; vlxk t=um;wd;k yGm;vmapEdik &f efjzpfonf? xdv k Œl tcGit hf a&;csKd ;azmufrr_ sm;udk rSww f rf; wifjcif;tm;jzifh trsKd ;orD;tcGit hf a&;rsm;udu k muG,af y;&ef wm0ef±adS om tpd;k & rsm; vlŒtcGifhta&;Xmersm;tay: tzufzufu zdtm;ydkrdkay;apEdkifonf? csdK; azmufolrsm;tay: csdK;azmufr_rsm; &yfwhHoGm;atmif/ avsmhenf;oGm;atmif zdtm;ay;Edkifonf? xdrk #ruao;bJ csKd ;azmufc&H oltwGuf vdt k yfaom ulnrD r_ sm;/ ukpm;r_ rsm; jzpfay:vmatmiftwGuv f nf; &nf±, G v f yk af qmifEikd o f nf? xdo k Œkd csKd ;azmufr_ rsm;udk pHkprf;rSwfwrf;wifjcif;jzifh xdktjzpftysufrsm;udk [efŒwm;&eftwGuf vdt k yfaom ukpm;aqmif±u G rf r_ sm; vdt k yfaea=umif; oufaojy&ma&mufonf? oufqikd &f mtpd;k &taejzihf vdt k yfaom w&m;a&;ESihf tjcm;aom ulnv D yk af qmif r_rsm; vkyaf qmif&ef wm0ef±o dS nf[al om t,ltqjzpfay:apvmEdik af tmifvnf; &nf±G,fvkyfaqmifEdkifonf? wduscdkifrmaom owif;tcsuftvufrsm;udk pHkprf; rSwfwrf;wifjcif;jzifh csdK;azmufcH&oltwGuf vdktyfaom ta&;,l ukpm;r_rsm; tjyif tpkd;&zufu wkefŒjyefaqmif±Gufr_rsm; wdk;wufay:ayguf vmapEdkifonf? aemufqHk;tcsuftaejzifh xda&mufaom v_HŒaqmfr_AsL[mrsm; csrSwf Edik &f efjzpfonf? pHpk rf;ppfaq;aom tcsut f vufrsm; cdik rf mwdusavav v_ŒH aqmf r_rsm; tm;aumif;avavjzpfonf? v_HŒaqmfr_rsm;aqmif±GufoltzdkŒ csdK;azmufcH onfh tcsurf sm;udk wdw f u d susox d m;avav rnfonft h csuu f kd udik I f v_ŒH aqmf &rnfudk oabmaygufavavjzpfonf? xdkŒtwGufa=umifh wduscdkifvHkaom

27

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

owif;tcsut f vufrsm; yhyH ;kd ay;jcif;jzifh aumif;rGeaf omAsL[mrsm; csrw S v f map Edkifayvdrfhrnf? tcsuftvufpHkprf;ppfaq;r+udk b,fvdkjyifqifrvJ? tcsuftvufpHkprf;ppfaq;&eftwGuf tqifhqifhjyifqif&efvdktyfonf? tu,fI rdrdpHkprf;ppfaq;rnfh vlŒtcGifhta&;csdK;azmufr_owif;onf rdrdteD; tem;wGifjzpfyGm;onfqdkygu rdrdtaejzifh tvG,fwul csufcsif;oGm;a&muf pHkprf;Edkifrnfjzpfaomfvnf; oGm;vm&efrvG,fulaom &yfa0;ae&m odkŒr[kwf tE W & m,f ± S d a omae&mrsd K ;wG i f j zpf a eygu óud w if j yif q if r _ u d k rjzpf r aevk y f aqmif&rnf? xdkowif;tcsuftvufrsm;udk rnfodkŒatmifjrifpGm&±Sdatmif vkyfedkifrnfudk óudwifjyifqifxm;rSomjzpfEdkifayvdrfhrnf? yxrOD;qHk;jyifqif&efrSm pHkprf;ppfaq;&onfh &nf±G,fcsufudk csrSwfjcif; jzpfonf? xdkŒaemuf pHkprf;ppfaq;r_udk rnfonfhyHkpHenf;vrf;rsdK;jzifh pHkprf;rnfudk qH;k jzwf&onf? xdak emufwiG rf S trSew f u,fppkH rf;ppfaq;&mwGif vdt k yfrnfh t&m rsm;udk jyifqif&rnfjzpfonf? xdkodkŒjyifqifr_r±Sdygu vdktyfaom owif;tcsuf rsm;udk aumif;rGepf mG &±SEd ikd rf nfr[kwyf g? jyifqifrr_ sm;udak tmufygtwdik ;f wqif+h yD; wqifh ðyvkyfEdkifonf? (1) pH k p rf ; ppf a q;&onf h & nf ± G , f c suf u d k csrS w f j cif ; / pHkprf;ppfaq;&onfh &nf±G,fcsufudk csrSwfjcif;qdkonfrSm rnfonfh &nf±G,fcsufjzifh pHkprf;&jcif;jzpfonfudk aocsmpGm owfrSwfod±Sdem;vnfxm;jcif; jzpfonf? bmtwGufa=umifh pHkprf;ppfaq;&onf/ b,fta=umif;t&m tcsuf rsm;udk rvGwfwrf;pHkprf;&rnf/ rnfonfhatmifjrifr_&±Sdatmif vkyfaqmif&rnf/ pHpk rf;ppfaq;r_t+yD; rnfonfh v_ŒH aqmfr_ (odŒk r[kw)f ta&;,l aqmif±u G rf r_ sKd ;udk vkyfaqmifEdkifrnfqdkaom tcsufrsm;udkyg óudwifpOf;pm; jyifqifxm;oifhonf?

28

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

odkŒrSom pHkprf;ppfaq;onfhtcgwGif xdktcsufrsm; atmifjrifatmif aqmif±Guf Edik &f eftwGuf vdt k yfaom tcsut f vufrsm;&±Sad tmif vkyaf qmif Edik af yvdrrhf nf? atmuf y gvk y f i ef ; pOf r sm;ud k wqif h c sif ; vk y f u d k i f r nf q d k y gu aumif ; rG e f a om jyifqifr_jzpfEdkifayrnf? • jzpfyGm;aomtr_udk ±Sif;vif;atmif avhvmyg? jzpfyGm;aomtr_ta=umif;udk ±Sif;vif;atmif avhvmpHkprf;jcif;jzifh rnfo h nft h cGit hf a&;rsm; csKd ;azmufc&H a=umif;udk odomvmayvdrrhf nf? tu,fI rnfonfhtcGifhta&;udkrS csdK;azmufjcif;r±Sdv#if tcsdefukefcHI pHkprf;ppfaq;&ef k yfaom tcsuf vdrk nfr[kwaf y? xdo k Œkd ±Si;f ±Si;f vif;vif;odomap&eftwGuf vdt rsm;jzpfaom jzpfysufyHk/ csdK;azmufcH&ol/ csdK;azmufonf[k pGyfpJGcH&ol/ yg0if ywfoufolrsm;/ csdK;azmufcH&aom ta=umif;t&m/ owif;ay;Edkifavmuf+yD; awGŒqHkar;jref;Edkifavmufaom rsufjrifoufaorsm;/ tjcm;owif;&if;jrpfrsm; ponfwŒkd udk pHpk rf;azmfxw k &f rnf? b,fou l b,foŒl udk b,fae&m b,ftcsed f wH;k u bma=umifh b,fvrkd sKd ;vkycf w hJ ,fqakd om pHpk rf;ar;jref;&mwGif tajccHtus qHk;jzpfaom (b) ajcmufvHk;tcsufrsm;udk pHkprf;&rnf? xd k o wif ; tcsuf t vuf r sm;ud k pH k p rf ; Ed k i f & ef t wG u f xd k o wif ; rsm; &±SdEdkifrnfh owif;&if;jrpfrsm;udk ±SmazG&rnf? owif;&if;jrpftrsdK;rsdK; ±SdEdkifrnf jzpfaomfvnf; trsm;qHk;&Edkifonfhowif;&if;jrpfrsm;rSm-rdrdtm; xdkowif;ay; aomol r sm;/ a'ocH t quf t oG , f r sm;/ owif ; pmrsm;/ a&'D , d k o wif ; rsm;/ tjcm;tzJGŒrsm;rSowif;rsm;/ rdrdESifhqufoG,fr_aumif;rGefaom tm%mydkifrsm; jzpf=uonf? rdrt d m; xdo k wif;ay;olrsm;rSm xdt k jzpftysut f a=umif; =um;odo/l jrifawGŒol/ aqGrsdK;todrdwfaqGrsm; jzpfwwf=uonf? xdkolrsm;xHrS jzpfEdkifor# owif;rsm;udk&,lI ±Sif;vif;atmifavhvmEdkifonf? xdkr#ru tcif;jzpfyGm;&m ae&mwGif aexdkifol/ v_yf±Sm;aqmif±Gufaeolrsm;jzpfonfh rdrd. tjcm;tquf toG,frsm;xHrSvnf; xdkowif;ta=umif;udk xyfrH&±SdEdkifonf? wcgwavwGif

29

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

xdkolrsm;xHrS csJŒum;aom/ r[kwfrrSefaom owif;rsm;vnf; &±Sdwwfonfh twGuf xdkowif;rsm;rSefuefr_±Sdr±Sd aocsmpGmppfaq;&efta&;}uD;vSonf? taumif;qHk;rSm xdktcif;jzpfyGm;&mae&modkŒ udk,fwdkifudk,fus oGm;a&mufpHkprf; jcif;yifjzpfonf? wcgw&HwiG f xdak 'owGi±f adS om tpd;k &r[kwaf om tzJŒG tpnf; rsm;wGifvnf; xdkowif;tcsuftvufrsm;±Sdaewwfonf? xdktzJGŒrsm;taejzifh xdktjzpftysufESifhywfoufI vdktyfaom ta&;,laqmif±Gufr_rsm;udk udk,fwdkif udk,fus vkyfaqmifEdkifr_±SdcsifrS±Sdrnf? odkŒaomf xdktzJGŒrsm;xHrS owif;rsm;udk rdrd&,lI vdktyfaomaqmif±Gufr_rsm; vkyfaqmifEdkifrnfjzpfonf? rsm;aomtm; jzifh tpdk;&tm%mydkifrsm;onf vlŒtcGifhta&;csdK;azmufr_rsm;udk zkH;uG,f&ef óud;pm;wwf=uaomfvnf; wcgw&HwiG f rdrv d yk if ef;udk tm;ay;pmemaom tpd;k & tm%mydkifrsm;u rdrdtm; cdkifvHkaomowif;rsm; ay;wwf=uavh±Sdonf? xdk owif;tcsuftvufrsm;udk toHk;ðy&mwGif rdrd tm; ulnDowif;ay;olrsm; rdrda=umifh tE W&m,frjzpfap&ef txl;owdðy&rnf? • yg0ifaeaom csdK;azmufr_rsm;udk azmfxkwfowfrSwfyg? txufygowif;&if;jrpfrsm;rS vdktyfaom owif;tcsuftvufrsm; &±S+d yD;ygu xdt k csurf sm;tay: tajccHI rnfonfv h Œl tcGit hf a&; csKd ;azmufrr_ sm; yg0ifywfoufaeonfudk avhvmazmfxkwf&efvdktyfonf? xdkrSwqifh csdK;azmuf aom tcsufrsm;onf rnfonfhEdkifiHawmfOya'ESifh EdkifiHwumOya'rsm;udk csdK; hf a&; csKd ;azmufr_ udpt P awmf azmufusL;vGeaf ea=umif; qef;ppf&rnf? vlŒtcGit rsm;rsm;onf vl w OD ; wa,muf c sif ; uusL;vG e f a om csd K ;azmuf r _ r [k w f b J oufqdkif&mtpdk;&. yg0ifywfoufaeonfh tcsufudkazmfxkwfjyoEdkifrS EdkifiH wum Oya'rsm;t& ta&;,laqmif±GufEdkifonfqdkaom tcsufudk t+rJwap owdcsyo f ifo h nf? vlwOD;wa,mufu usL;vGeaf om vlŒtcGit hf a&; csKd ;azmufr_ jzpfapumrl xdu k sL;vGerf w _ iG f oufqikd &f mEdik if aH wmftpd;k &. wm0efruif;a=umif; oufao/ ta=umif;t&m cdkifvHkpGm±SmazGwifjyEdkif&rnfudk owif;,lolrsm; owdðy&ayrnf? Oyrm - tdrw f iG ;f t=urf;zufrw _ ckwiG f usL;vGeo f o l nf omref

30

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

jynfolwa,mufjzpfaomfvnf; xdkodkŒusL;vGefr_rsm;udk [efŒwm;umuG,f&ef EdkifiHawmftpdk;&u ysufuGufaea=umif;/ xdktr_rsm;udk EdkifiHawmfu ta&;,l aqmif±Gufjcif;r±Sda=umif; azmfxkwfjyoEdkif&ef txl;vdktyfvSonf? odkŒrSom xdktdrfwGif; t=urf;zufr_onf omreftdrfwGif;udpPwckr[kwfombJ EdkifiHawmf tpd k ; &u umuG , f r _ a y;&ef y suf u G u f r _ / tjypf a y;aqmif ± G u f & ef y suf u G u f r _ / Oya'a=umif;t& trsdK;orD;rsm;udk wef;wlumuG,fr_ay;&ef ysufuGufr_wdkŒudk ay:vGifvmvdrfhrnf? xdkrSwqifh EdkifiHwumOya'rsm;t& oufqdkif&mtpdk;&udk xdt k csuw f Œkd udk vkyaf qmif&ef zdtm;ay;Edik rf nfjzpf+yD; aemufxyf tdrw f iG ;f t=urf; zufrr_ sm; ray:ayguv f ma&;twGuf umuG,[ f efŒwm;Edik af yvdrrhf nf? xdo k Œkd yg0if ywfoufaeaom vlŒtcGifhta&;csdK;azmufr_rsm;udk t=urf;zsif;tm;jzifh awG;q xm;Edkifygu rdrdpHkprf;ppfaq;&jcif;. t"dutcsufrsm; vGwfoGm; Edkifrnfr[kwf awmhay? xkdr#ru rdrdodvdkonfh ta=umif;t&mrsm;&±Sdatmif rnfonfhar;cGef; rsm; ar;&rnfudkvnf; óudwifjyifqifEdkifayvdrfhrnf? • rdrdpHkprf;ppfaq;&jcif;. t"dutcsufrsm;udk owfrSwfyg? pHpk rf;ppfaq;&jcif;.&nf±, G cf su/f t"dutcsuw f Œkd rSm trsKd ;rsKd ;±SEd ikd o f nf? csKd ;azmufc&H ol trsKd ;orD;twGuf epfemcsurf sm;twGuf avsmaf =u;rsm; &atmif vkyfaqmifaom &nf±G,fcsufrSpI EdkifiHtwGif; trsdK;orD;rsm;tm;vHk; &ifqdkif cHpm;ae&aom trsdK;orD; tcGifhta&;rsm;udk azmfxkwfrSwfwrf;wif&ef ponf txd trsd K ;rsd K ;uJ G j ym;wwf o nf ? ao;i,f a om&nf ± G , f c suf r S o nf }uD ; rm; us,jf yefŒaom &nf±, G cf surf sm;txd us,jf yefŒvmwwfonfvnf; ±Sw d wfonf? Oyrm - trdsK;orD;wOD;udk tusO;f axmiftwGi;f vdiyf ikd ;f qdik &f m apmfum;r_wckukd azmfxkwfwifjy&if; vltrsm;pdwf0ifpm;vmum tusOf;axmiftwGif; jzpfyGm; aeaom tjcm;tjzpftysurf sm;udyk g pHpk rf;azmfxw k v f mwwfonf? rnfoŒkd jzpfjzpf rdrpd pkH rf;ppfaq;r_. &nf±, G cf suu f kd rsuaf jcrysurf o S m rdrv d v kd m;aom v_ŒH aqmfr_ ESifh ta&;,laqmif±Gufr_rsm; &±SdEdkifrnf?

31

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

(2) pH k p rf ; ppf a q;rnf h e nf ; vrf ; rsm;ud k owf r S w f j cif ; / pHkprf;ppfaq;r_rsm; ðyvkyfrnfholonf rdrdpHkprf;r_ ðyvkyfrnfhtajctae/ taetxm;ESifh udkufnDrnfh enf;vrf;rsm;udk toHk;ðy&efvdktyfonf? rdrdpHkprf;r_ ðyvkyfrnfhae&monf ppfyJGjzpfyGm;aeaomae&mvm;/ 'kuQonfpcef;xJwGif vm;/ rdrdtwGuf tE W&m,f±SdEdkifaomae&mvm;/ pdwfcsvHkòcHEdkifaomae&mvm;/ rdrdESifh bmompum;wlovm;/ uJGjym;ovm;[laom tajctaetrsdK;rsdK;udk óudwif pOf;pm;I taumif;qH;k tqifajyEdik rf nfh enf;vrf;rsm;udk a±G;cs,&f ayrnf? xdo k Œkd rwluJGjym;onfhtajctae trsdK;rsdK;ESihf udkufnDonfh enf;vrf;rsm;udk a±G;cs,frS om rdrdvdktyfaom owif;tcsuftvufrsm;udk &±SdEdkifrnfhtjyif rdrd. pHkprf; ppfaq;r_rsm; atmifjrifrnfjzpfonf? pHpk rf;ppfaq;&rnfh taetxm;/ tajctaeudk rlwnfI vkyaf qmif&rnfh enf;vrf;rsm; trsKd ;rsKd ;taxGaxG±EdS ikd af omfvnf; rjzpfraevdu k ef m&onfh tajccH tcsuf oHk;csuf±Sdonf? ‚if;wdkŒrSm - (1) bufvdkufr_r±Sdjcif; (2) cdkifvHkr_±Sdjcif; (3) tao;pdwfusjcif; ponfwdkŒjzpfonf? bufvdkufr_r±Sdjcif;

cdkifvHkr_±Sdjcif;

32

- pHkprf;ppfaq;ol. yk*~dKvfpJGtjrifrsm;/ bufvdkufr_rsm; ryg0ifaom pHkprf;ppfaq;r_omv#if aumif;rGefaom pHkprf; ppfaq;r_[k ac:qdEk ikd af yrnf? owif;ay;ol/ rsujf rif ouf ao/ awGŒqHkajymqdkolrsm;. xGufqdkcsuf oufoufom jzpfatmif twwfEikd q f ;kH aocsmpGmvkyaf qmif pHpk rf;&rnf? tu,fI xdpk pkH rf;ppfaq;r_onf rsuEf mS vdu k af om/ wzuf oyfqefaom pHpk rf;ppfaq;r_ jzpfaernfqykd gu rcdik v f akH om aumufcsucf srr_ sm; ay:ayguv f mapEdik rf nf jzpf+yD; pGypf cGJ o H l zufuvnf; axmufjya0zefrr_ sm;/ csuu f svufuswek Œf jyef ajymqdkr_rsm;udk óuHawGŒ&zG,f±Sdonf? - vlŒtcGifhta&; óud;yrf;aqmif±Gufr_tm;vHk;. tcsuf tcsmaoG;a=umrSm toHk;ðyaomowif;tcsuftvuf/

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tao;pdwfusjcif;

tjzpftysufwdkŒ. wduscdkifvHkr_jzpfonf? rdrdtoHk;ðyaom enf;vrf;trsdK;rsdK; ±Sdaumif;±SdEdkifaomfvnf; xdkenf;vrf; wdkif;onf owif;tcsuftvuf wdusr_&±SdapEdkifaom enf;vrf;rsm;jzpfatmif óud;yrf;&rnf? rdrdtoHk;ðyaom tcsuftvufwckck wduscdkifvHkr_r±Sdv#if rdrdvkyfaqmif aeaom vk y f i ef ; ud k xd c d k u f a p,H k r S r ubJ rd r d u l n D & ef &nf±G,fvkyfaqmifaeaom vlŒtcGifhta&;csdK;azmufcHol rsm;udkyg xdcdkufepfem aprnfudk tpOfowdðy&rnf? - tao;pd w f u saom tcsuf t vuf r sm;uvnf ; rd r d vkyfief;udk atmifjrifatmif pGrf;aqmifay;Edkifonf? rdrd. awGŒ±Scd suo f nf tao;pdwu f savav/ ydrk t kd oH;k usavav jzpfa=umif; awGŒ±Sd&onf?

xdkazmfjyygtajccHtcsufoHk;csufpvHk;ESifh udkufnDaom pHkprf;ppfaq;r_ jzpfap&eftwGuf atmufygtcsufrsm;udk tpOfowdðy&ayrnf? • ta&;}uD;onfh yg0ifywfoufolrsm;udk wdwdususazmfxkwfowfrSwfjcif;/ pHpk rf;ppfaq;jcif;rðyrD pHpk rf;ppfaq;onfh &nf±, G cf suu f kd csrw S pf Ofumv rSmyif xdkvlŒtcGifhta&;csdK;azmufr_tjzpftysufwGif rnfolrsm;u ta&;ygaom tcef;u yg0ifa=umif;ukd wGufqcefŒrSef;Edkifonf? rdrdpHkprf;rnfh owif;tcsuf tvufukd rnforl sm;u ay;Edik rf nf/ rnfoŒl xHr&S ±SEd ikd o f nfukd óudwifcefŒrSe;f jcif; onf ta&;}uD;onfh yg0ifywfoufolrsm;udk wdwdususazmfxkwfowfrSwfjcif; tqifhyifjzpfonf? odkŒrSom vdktyfonfrsm;udk óudwifjyifqifEdkifrnfjzpfonf? xdkolrsm;onf vlŒtcGifhta&;csdK;azmufcH&oltrsdK;orD;rsm;/ olwdkŒ. aqGrsdK; oli,fcsif;rsm;/ xdkupd Pudk vdkufvHaqmif±Gufaeonfh tjcm;v_yf±Sm;aqmif±Gufol rsm;/ csKd ;azmufo[ l pk yG pf cGJ &H olrsm;/ xdt k jzpftysuu f kd twdtuso±d o dS rl sm;/ cdik v f kH aom owif;rsm;ay;Edik o f rl sm; jzpfavh±o dS nf? rdrv d t kd yfaom owif;tcsurf sm; ay;Edkifavmufolrsm;udk óudwifowfrSwfEdkifjcif;jzifh rnfhonfhbmompum;udk

33

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

toHk;ðy&rnf? bmomjyeftjzpfrnfolu taumif;qHk;ulnDay;Edkifrnf? vdktyf onfh tjcm;owif;tcsuftvufrsm;udk rnfolutwdusqHk; ay;EdkifrnfwdkŒudk wGufqEdkifrnf? csdK;azmufol[kcefŒrSef;&olrsm;udk óudwifazmfxkwfowfrSwfEdkifyguvnf; rdrdtwGuftusdK;±SdEdkifonf? tu,fI trsdK;orD;wOD;udk &Jt&m±SdwOD;u rk'def; usifhonfhtr_udk pHkprf;ppfaq;ygu EdkifiHtpdk;&. wm0ef±Sdr_udk azmfxkwfwifjy Edik &f eftwGuf xdt k &m±S. d txuft&m±Su d kd awGŒqHak r;jref;Edik rf nf? odŒk aomf trsKd ; orD;wOD;udk olr.tjcm;todwOD;u rk'def;usifhcJh+yD; &JwyfzJGŒu vHkavmufaom umuG,faqmif±Gufr_rsm;/ ulnDaqmif±Gufr_rsm; rvkyfaqmifonfh udpPudk pHkprf; ppfaq;rnfqdkygu a'ocH&JwyfzJGŒrS wm0ef±Sdolrsm;/ txuft&m±Sdrsm;tjyif tjcm;olrsm;udkvnf; ar;jref;pHkprf;&efvdktyfvm+yDjzpfonf? xdktr_udpPwGif EdkifiHawmftpdk;&wGif wm0ef±Sda=umif; xifxif±Sm;±Sm; jyoEdkif&eftwGuf xdkodkŒ aom tr_rsdK;rSm wckwnf;/ wcgw&HrSomjzpfaom tr_rsdK;r[kwfbJ &JwyfzJGŒu xd k o d k Œ wm0ef y suf u G u f r _ r sm;/ vpf [ if ; r_ r sm;/ ta&;r,l r _ r sm;ud k r=umc% vkyaf qmifaea=umif; ay:vGiaf prnft h csuu f kd xifxif±mS ;±Sm; jyoEdik &f ef vdt k yf onf? xdkodkŒay:vGifEdkif&eftwGuf &JwyfzJGŒrS txufvl}uD; wOD;udkom awGŒqHk ar;jref;jcif;r[kwfbJ xdktcsufudk cdkifrmaprnfh owif;tcsuftvufrsm;ay;Edkif rnfh tjcm;vlaygi;f rsm;pGmudk pHpk rf;&rnfjzpfa=umif; em;vnfvmayrnf? xdo k rl sm; udkvnf; óudwifazmfxkwfowfrSwfxm;Edkifrnfjzpfonf? • vdktyfaomowif;tcsuftvufrsm;udk óudwifjyifa&;qJGxm;jcif;/ tajctaetawmf r sm;rsm;wG i f rnf o nf h o wif ; tcsuf t vuf r sm; &±SdEdkifrnfudk óudwifwGufqEdkifrnfr[kwfaomfvnf; trSefwu,fvdktyfonfh tcsufrsm; usef&pfjcif;r±Sdatmif jyifqif&rnf? xdktcsufrsm;xJwGif “b,fvdk vlŒtcGit hf a&;csKd ;azmufrj_ zpfovJ? xdck sKd ;azmufr[ _ m &Hzef&cH gjzpfjcif; (odŒk r[kw)f pepfwus&nf±, G cf su±f ±dS jdS zifh csKd ;azmufaejcif;vm;/ csKd ;azmufoal wG[m rnfov l ?J csd K ;azmuf r _ a =umif h rnf o l a wG x d c d k u f e pf e mqH k ; ±H _ ; oG m ;ovJ ? csd K ;azmuf r _

34

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

usL;vGefyHktqifhqifh±Sdygu b,fvdkcsdK;azmufcJhovJ? EdkifiHawmftpdk;&u b,fvdk wkeŒf jyefaqmif±u G af o;cJo h vJ” ponft h csurf sm; rarhravsmyh g0ifatmif t+rJpw d f ESvHk;oGif;xm;&rnf? vdktyfaomtcsuftvufrsm; ar;jref;pOftwGif; rusefcJh ap&eftwGuf vdt k yfonft h csut f vufrsm;/ ar;cGe;f rsm;udk óudwifpm&if; ðyvkyf xm;oifo h nf? xdo k Œkd ðyvkyx f m;jcif;jzifh tcsut f vufrsm;rusecf , hJ rkH #ru tcsed f ukefvnf; oufomaponf? vlŒtcGifhta&;owif;rsm; oGm;a&mufpHkprf;olrsm; onf tcsdefumvwdkwdktwGif; vdktyfaom tcsuftvufrsm; jynfhpHkpGm&±Sd&ef twGuf óud;yrf;&avh±SdonfhtwGuf tcsdefukeftusdK;r±Sdrjzpfap&ef ,ckuJhodkŒ ar;cGef;rsm; óudwifjyifqifoifhonf? • owif;tcsuftvuf&Edkifrnfh owif;&if;jrpfae&mrsm;udk azmfxkwf owfrSwfjcif;/ rnfonfhowif;rsm;udk pHkprf;&rnfudkqHk;jzwfjcif;xuf xdkowif;rsm;udk rnfolxHu&±SdEdkifrnf[laomtcsufudk ydkrdkcufcJwwfonf? txufwGifazmfjy xm;aom trsdK;orD;wa,mufudk todrdwfaqGwOD;u rk'def;usifhonfh tjzpf tysufudk &JwyfzJGŒuta&;,laqmif±Gufay;r_ r±Sdonfhta=umif;tm; pHkprf; azmfxkwfrnfqdkygu pHkprf;ppfaq;olonf xdktcsufay:vGifaprnfh ta=umif; t&mrsm;udk ±SmazGazmfxkwf&rnfjzpfa=umif; tvG,fwul od±Sdem;vnfaumif; em;vnfayvdrrhf nf? odŒk aomf xdt k a=umif;t&mrsm;udk rnfoal wGu od±EdS ikd rf nf? rnfolxHrS &±SdEdkifrnf/ rnfoluxkwfazmfajymqdkvdrfhrnf/ xdkolrsm;udkrnfuJhodkŒ qufoG,far;jref;EdkifrnfqdkaomtcsufrSm trSefwu,f rvG,fulaom udpPyif jzpfonf? txl;ojzifh trsKd ;orD;rsm;tay: vlŒtcGit hf a&; csKd ;azmufrt _ rsm;pkrS vlo±d iS =f um;r[kwb f J vlrodorl od wdrðf ryfaewwfonft h wGuf xdt k jzpftysuf twGuf vdt k yfaomowif;rsm;udk rnfoal y;Edik rf vJ[k vdu k v f pH pkH rf;±SmazG&onfh tvkyrf mS cufcw J wfonf? rnfoŒkd yifqakd p pHpk rf;ppfaq;r_wikd ;f twGuf owif;rsm; &±SEd ikd af omae&m&if;jrpfrsm; ±Spd +rJjzpfonf? Ttjzpftysuw f iG f yg0ifEikd rf nfo h rl sm;/ vdktyfonfhowif;tcsuftvufrsm;udk óudóudwifwifjyifqifEdkifavav xdk owif;rsm;udk ay;Edkifrnfholrsm;udk tcsdefwdkwdktwGif; ±SmazGEdkifavavjzpfonf?

35

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

xdkjzpftysufjzpfyGm;aomae&mrsm;/ owif;&Edkifaomae&mrsm;rS a'ocHrsm;ESifh tquftoG,faumif;rGefaeygu xdkolrsm;u rdrdvdktyfaom owif;twGuf ay;Edkifrnfholrsm;udk ulnD±SmazGpkaqmif;ay;Edkifvdrfhrnf? rdrdESifh qufoG,fa&; aumif;rGefaom/ rdrdvkyfief;udk em;vnfulnDaom a'ocHrsm;xH rdrdvma&muf pHkprf;rnfhta=umif; óudwifowif;ay;ydkŒxm;ygu xdkoltquftoG,frsm;u rdrdudkulnDEdkifayvdrfhrnf? xdkŒtwGufa=umifh tjcm;tzJGŒtpnf;rsm;/ a'ocHtzJGŒ tpnf ; rsm;/ tquf t oG , f r sm;ES i f h t+rJ r jywf q uf o G , f a e&ef v d k t yf o vd k aumif;rGefaom qufoG,fa&;±Sdxm;&efvnf; ta&;ygvSonf? • trSefwu,fvdktyfrnfh vdktyfcsufrsm;udk óudwifjyifqifjcif; owif;rsm;udk oGm;a&mufpHkprf;jcif;rðyrD xdkc&D;pOftwGufvdktyfrnfh vltm;/ aiGtm;/ ±kyf0wWKypPnf;rsm; tm;vHk;udk óudwifwGufqjyifqifxm;&rnf? xdkŒtjyif tjcm;jzpfEdkifrnhfvdktyfcsufrsm;tm;vHk;udkvnf; jyifqifxm;oifhonf? oGm;a&mufpHkprf;rnfholonf vlŒtcGifhta&;Oya'rsm;/ okawoeESifh ta&;tom;u|rf;usifr_ toifhtwihf±Sdxm;oifhonf? ta&;}uD;onfh t&nf tcsif;rSm tjcm;olrsm;ESifh qufqHa&;ajyjypfr_yifjzpfonf? tajymtqdk ajyjypfr_ tjyif tjcm;olrsm;. ,Ofaus;r_"avhxHk;pHrsm;tay: av;pm;wwfr_rSmvnf; ta&;}uD;aom tcsuw f csujf zpfonf? txl;ojzifh pHpk rf;ppfaq;olEiS hf a&ajrtae txm;rwlaom/ ,Ofaus;r_"avhx;kH pHujGJ ym;aom tajctaersKd ;wGif xd"k avhx;kH pH rsm;udk rapmfum;rd&efvt kd yfvo S nf? tcsKd Œaom pHpk rf;ppfaq;r_rsKd ;wGif aq;ynm ±Sirf sm;ESihf tjcm;aomynm&yfqikd &f m u|r;f usio f rl sm; ppfaq;&ef vdt k yfaumif; vdktyfrnfjzpfojzifh xdkolrsm;vdkufygedkif&ef vG,frvG,fudk óudwifjyifqif&rnf? txufygt&nftcsif;rsm;omru oGm;a&mufpHkprf;rnfholonf owif;tcsuf tvufrsm; pkaqmif;jcif; twwfynm/ ar;cGef;ar;jref;jcif; twwfynmrsm; u|rf;usif&ef txl;ta&;}uD;vSonf? tu,fIu|rf;usifr_ r±Sdao;ygu roGm; a&mufru D mvtwGi;f u|r;f usirf ±_ v dS map&ef avhusirhf r_ sm;/ oifwef;rsm;ay;jcif; rsm; vkyfaqmif&rnf?

36

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

xd‹k jyif tjcm;ta&;}uD;aom t&mrsm;jzpfonhf aiGa=u;vHak vmuf&efEiS hf ±ky0f wWKypPn;f rsm;jzpfonfh toHzrf;puf/ uifr&mponfwŒkd udk óudwifjyifqif&efrmS r±SdrjzpfvdktyfvSonf? pufypPnf;ud&d,mrsm; ,laqmifrnfqdkygu ‚if;ESifh wygxnf;vdt k yfonft h jcm;ypPn;f rsm; (Oyrm- toHzrf;puf,al qmifrnfqykd gu uuf q uf acG / "mwf c J ponf j zif h ) wd k Œ ud k rarh a vsmh & ef v d k o nf ? xk d r #ru xdyk pPn;f rsm;udk toH;k ðywwf&ef avhusix hf m;oifo h nf? roGm;a&mufrD prf;oyfI toHk;ðyI&r& ppfaq;oifhonf? owif;tcsuftvufpHkprf;ppfaq;oltm;a±G;cs,fjcif; - tcsut f vufppkH rf;olonf Edik if aH &;tpJu G if;I rsuEf mS vdu k rf r_ ±Sb d J tjzpfreS f h nf? tpJrG ±S&d [kqakd omfvnf; vlŒ udk yuwdtwdik ;f ±_jrifEikd af omoljzpfoifo tcGifhta&;tpJGawmh±Sd&ayrnf? - tcsuftvufpHkprf;olonf awGŒqHkar;jref;enf;/ owif;tcsuftvuf pkaqmif;enf;rsm;udk wwfu|r;f xm;&rnft h jyif oGm;a&mufppkH rf;rnfh ae&m a'o. yx0Dtaetxm;ESihf jzpfysuaf eaomvuf±t dS ajctaewdŒk udk &if;ES;D u|rf;0ifatmif vkyfaqmifxm;oifhonf? - tcsuftvufpHkprf;olrsm;udk a±G;cs,f&mwGif enf;AsL[mususa±G;cs,foifh onf? vlord sm;xif±mS ;olrsm;yg0ifygu rdrpd pkH rf;ppfaq;aom tcsut f vuf rsm;twGuf cdkifvHkr_±Sdonf[laom tcsufudk jzpfay:apaomfvnf; wjcm; wzufwGif rvdkvm;tyfaom pdwf0ifpm;r_rsm;jzpfay:wwfonf? xdkŒa=umifh rnfonfhtcsufudkOD;pm;ay;&rnfudk pOf;pm;&rnf? - tu,f I vd i f y d k i f ; qd k i f & m apmf u m;cH & aom trsd K ;orD ; rsm;ta=umif ; oGm;a&mufppkH rf;ygu pHpk rf;ar;jref;ola&m/ bmomjyefow l Œkd a&myg trsKd ;orD; rsm;jzpfoifo h nf? xdŒk tjyif xdt k rsKd ;orD;rsm;tm; rnfoŒkd ar;cGe;f rsm;ar;&rnf/ rnfuJhodkqufqH&rnfwdkŒudk aumif;pGmem;vnfavhusifhxm;aomolrsm; jzpfoifhonf? - tkyfpkvdkuf pHkprf;ppfaq;a&;tzJGŒrsdK;zJGŒxm;ygu tvGeftrif;qdk;0g;aom tðytrlrsKd ; usL;vGejf cif;rSvI GJ tzJŒG 0ifrsm;udk xkwyf ,fypfjcif;/ wm0efr&S yfpJ

37

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

ypfjcif;/ ajymif;vJcefŒxm;jcif;rðyoifhay? - pHkprf;ppfaq;olrsm;u &±Sdxm;aomawGŒ±Sdcsufrsm;udk pHkprf;r_. &nf±G,fcsuf twGuo f m toH;k ðy&rnfjzpf+yD; tjcm;ud, k u f sKd ;twGut f oH;k ðyjcif;/ yk*Kd~ vfa&; twGuf toHk;ðyjcif;r±Sdap&? - pHkprf;ppfaq;olrsm;wGifcHpm;&wwfonfh pdwfzdpD;r_rsm;/ pdwfydkif;qdkif&m cHpm;r_rsm;jzpfay:vmygu oufqdkif&mtzJGŒtpnf;rsm;u xdkolrsm;twGuf pdwfzdpD;r_yaysmufa&;twGuf pdwfydkif;qdkif&mt}uHay;r_rsm;axmufyhHay;jcif;/ tem;ay;jcif;rsm;vkyfaqmifoifhonf? bmomjyefola±G;cs,fjcif; tajctaetawmfrsm;rsm;wGif bmomjyefolrsm; r±Sdrjzpfvdktyfwwf onf? xdkŒtwGuf xdkolrsm;.tcef;u¾rSmvnf; ta&;ygvSonf? bmomjyef rnfholonf vdktyfonfhbmompum;udk u|rf;usifpGmajymwwf,Hkr#rubJ tpJG uif;r_/ wduscdkifvHkr_/ tao;pdwfusr_[laom pHkprf;ppfaq;r_. t"du*k%foduQm rsm;udk rxdcdkufapaomolvJ jzpf&rnf? awGŒqHkar;jref;ol.ajymqdkcsufrsm;udk rlvtwdkif;wduspGm waoGrwdrf; bmomjyefEdkifoljzpf&efvdktyfonf? xdkŒjyif ar;cGef;rsm;udkbmomjyef&mwGif wzufom;xdcdkuf/ cHpm;r_jzpfaprnfhpum;rsm;udk a±Smif=uOfoHk;wwfol jzpfoifh onf? txl;ojzifh vdifydkif;qdkif&mapmfum;r_rsm ;ta=umif;pHkprf;&mwGif ar;jref; aom ar;cGe;f rsm;twdik ;f wdu k ±f u kd 'f 'hJ ;kd bmomjyefjcif;r[kwb f J wzufom; em;cH omrnfh toHk;tEHl;rsm;udk ±SmazGoHk;wwfoljzpfonf? xdkŒjyifbmomjyefolrsm;onf owif;ay;rnfholu vdkufvdkufavsm avsm ajymqdv k o kd nfo h rl sm;jzpfoifo h nf? tcsKd Œae&mrsm;wGif bmomjyefonfo h l onf vlŒtcGihfta&;csdK;azmufolrsm;ESifh qufpyfoljzpfaeygu owif;ay;olrsm; taejzifh owif;ay;&efr0hrH &Jjzpfapwwfonf? xdŒk twGuaf =umifh bmomjyefrnfh olrsm;. aemufa=umif;udkvJ avhvm&efvdktyfonf?

38

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

vHkòcHa&;udpPrsm; aqmif±Gufjcif;/ vHkòcHa&;[kqdkvdkufv#if rdrdtwGufomru rdrdtm;owif;ay;olrsm;ESifh rdrdESifh yl;aygif;ulnDolrsm;twGuf vHkòchHa&;udkyg xnfhoGif;pOf;pm;&ayrnf? pHkprf; ppfaq;r_twGuf jyifqifonfhtcsdefuxnf;u ay:aygufvmEdkifaom tE W&m,f rsm;udk awG;awmI taumif;qH;k vHòk cHr±_ adS &;twGuf jyifqif&rnf? yxrOD;qH;k rSm rdrdtwGufvHkòcHa&;yifjzpfonf? rdrdtwGuftE W&m,f±SdEdkifrnfh tajctaersdK; aocsmygu rsufpdpHkrdSwfIpGefŒpm;jcif;rsdK;udka±Smif=uOfoifhonf? owif;rsm;&&ef ta&;}uD;onfreS af omfvnf; rdrt d ouftE &W m,fux kd cd u kd yf gu xdo k wif;rsm;vJ qHk;±_H;oGm;Edkifonfqdkaomtcsufudk t+rJowdðy&rnf? tu,fI rdrdwpHkw&m tE &W m,fawGŒaea=umif; csucf si;f odEikd &f eftwGuf qufo, G &f rnft h quftoG,f rsm;/ jyefa&muf&efcefŒrSef;aeŒ&ufrsm;udk t+rJðyvkyfxm;yg? odkŒrSom qufoG,f &rnfhtcsdef/ jyefa&muf&rnfhtcsdeftxd rqufoG,f/ jyefra&mufygu rdrdwckck jzpfaeonfqdkonfudk tjcm;olrsm;od±Sd+yD; vdkufvHpHkprf;Edkifvdrfhrnf? xdkaemuf owdðy&rnfhtcsufrSm rdrd&±Sdxm;aomrSwfwrf;rsm;/ owif; tcsuftvufrsm;twGuf vHkòcHr_jzpfonf? xdkowif;tcsuftvufrsm;ygonfh rSww f rf;pmtkyrf sm;udk rdrEd iS t hf +rJwap twlwuGjzpfygap? tjcm;olrsm; tvG,f wulzwf±_Edkifrnfhae&mrsdK;/ tvG,fwulcdk;,lzsufpD;Edkifrnfh tajctaersdK;wGif vH;k 0rxm;cJyh gEiS ?hf uGejf yLwmxJwiG f rSww f rf;rsm;odr;f qnf;xm;ygu xdzk ikd rf sm;udk tjcm;rnfolurS zGifhIr&aom tpDtpOfrsm;vkyfxm;yg? d wm0efjzpfonfukd rarh rdr. d tquftoG,rf sm;. vHòk cHa&;rSmvnf; rdr. avsmyh gEiS ?hf rdrad =umifh xdo k rl sm; tE &W m,frjzpfap&ef ,cifuxnf;u trnf&if; rsm;roH;k bJ eHrnf0u S rf sm;/ pum;0Surf sm;oH;k oifo h vm; óudwifpOf;pm;yg? tu,f I oHk;&efvdktyfygu rnfuJhodkŒenf;rsdK;jzifh vHkòcHatmifoHk;rnfvJqdkonfudk jyifqifyg?

39

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

&±SdEdkifrnfhowif;&if;jrpfrsm; vlŒtcGifhta&; csdK;azmufr_ pHkprf;ppfaq;&mwGif owif;rsm;&±SdEdkifrnfh owif;&if;jrpfrsm; trsm;tjym;±SEd ikd o f nf? xdo k wif;&if;jrpfrsm;udt k ajccHtm;jzifh ESpfrsdK;ESpfpm;cJGjcm;Edkifonf? ‚if;wdkŒrSm - (1) wdkuf±dkufowif;&if;jrpf odkŒr[kwf yxrowif;&if;jrpfEiS hf (2) wdu k ±f u kd rf [kwaf om owif;&if;jrpf odŒk r[kwf 'kw, d aemufqufwJGowif;&if;jrpfrsm;wdkŒjzpfonf? rdrdpHkprf;ppfaq;aeaom ta=umif; t&mESifhywfoufI wduscdkifvHkaomowif;rsm;&±Sdap&ef xdkowif; &if;jrpf trsdK;rsdK;wdkŒrS owif;rsm;&Edkifor# &atmif±Sm&efrSm pHkprf;ppfaq;ol. wm0ef omjzpfonf? owif;&if;jrpfrsm;tm;vHk;rS owif;rsm;&&efvG,fulrnfr[kwfyg? xdkŒ twGuaf =umifh rdrpd pkH rf;ppfaq;rnft h a=umif;t&mrsm;udk rnfo h nfo h wif; &if;jrpf rsm;xHrS &±S&d efv, G u f El ikd rf nfukd cefŒrSe;f xm;&rnf? Oyrm - ESyd pf uf!i‡ ;f yrf;r_qykd g u udk,fwdkifóuHawGŒ&aom um,uH±SifrSvJGI rsufjrifoufao rsm;rsm;pm;pm; ±SEd ikd rf nfr[kwyf g? xdu k o hJ Œkd aomtr_rsKd ;wGif rsujf rifoufaoxuf um,uH±iS u f ydrk w kd u d saomtcsurf sm; ay;Edik rf nfjzpfonft h wGuf um,uH±iS f owif;&if;jrpfukd óud;pm;±Sm&rnf? odkŒaomf rw&m;owfjzwfaom owfjzwfr_ owif;twGuf um,uH±Sifudk±SmazGjcif;xuf rsufjrifoufaorsm;udk ±SmazGjcif;u ydkrdkvG,ful wwfonfhtwGuf owif;ay;Edkifrnfh rsufjrifoufao&if;jrpfrsm;udk ±Sm&rnf? odŒk aomf cdik v f akH omowif;rsm;udk tay;Edik q f ;kH olrmS um,uH±iS rf sm; (odŒk r[kw)f yxrowif;&if;jrpfrsm; (odkŒr[kwf) wdkuf±dkufowif;&if;jrpfrsm; jzpfaoma=umifh f ;kH OD;pm;ay;±SmazG&rnf? um,uH±iS u f xGuf xdo k wif;&if;jrpfrsm;udk twwfEikd q qdak om xGuq f ckd surf sm;onf twdusq;kH jzpfrnf? tao;pdwu f srnf? xdŒk a=umifh xdkolrsm;ESifh wdkuf±dkufawGŒqHkI tao;pdwfar;cGef;rsm; ar;Edkifv#if taumif;qHk; jzpfonf? um,uH±iS f r[kwaf omfvnf; tjzpftysuu f kd rsujf rifu, kd u f sóuHawGŒ cJh&olrsm;xHrS&±Sdaom owif;rsm;uvnf; teD;pyfqHk;wduscdkifvHkEdkifonf? wdkuf±dkufr[kwfaomowif;&if;jrpf (odkŒr[kwf) 'kwd,aemufqufwJG

40

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

owif;&if;jrpfrsm;rSmvnf; wdu k ±f u kd af wGŒqHak r;jref;csurf sm;udk aemufqufwGJ yhyH ;kd ay;Edik o f nft h wGuf xd&k if;jrpfrsm;udv k nf; ±SmazGoifo h nf? xdo k wif;&if;jrpfrsm;rS aeI tjzpftysuf.aemufcHordkif;a=umif;rsm;udk ydkrdkod±SdvmEdkifonf? yxr xGufqdkcsufowif;rsm; rSefuefr_±Sda=umif;udk axmufcHyHhydk;ay;apEdkifonf? xdkŒ twGuf xd&k if;jrpfrsm;rSmvnf; ta&;ygonf? xdo k wif;&if;jrpfrsm;rSm trsm;tm; jzifh w&m;±H;k xGuq f ckd surf sm;/ =um;emppfaq;r_rw S w f rf;rsm;/ aq;ppfwrf;rsm;/ &ifc±GJ kH rSwfwrf;rsm;/ tcif;jzpfyGm;&mudk±dkuful;xm;aom "mwfyHkrSwfwrf;rsm;/ '%f&m rsm;udk rSww f rf;wifxm;aom "mwfyrkH sm;/ w&m;0iftrdeŒf a=unmcsurf sm;/ trdeŒf atmf'grsm;/ w&m;0ifpm±Gufpmwrf;rsm;/ owif;pmrSwfwrf;rsm;/ tjcm; tzJGŒ tpnf;rsm;uxkwfjyefxm;aomowif;rsm; ponfwdkŒjzpfwwfonf? owif;rsm;udk rnfuJhodkŒpkaqmif;rvJ? vlŒtcGit hf a&;csKd ;azmufr_ owif;rsm;udk pHpk rf;&mwGif trsm;qH;k toH;k ðy aom enf;vrf;rSm awGŒqHak r;jref;jcif;enf; (Interview) jzpfonf? xdak wGŒqHk ar; jref;jcif;tm; tajctaetay:rlwnfI ae&mra±G;/ tcsdefra±G;vkyfEdkifonf? odkŒ aomf atmifjriftusdK;±Sdaom awGŒqHkar;jref;jcif; jzpfap&eftwGuf atmufyg tcsufrsm;udk xnfhoGif;pOf;pm;&rnf? • ae&ma±G;cs,fjcif; awGŒqHak r;jref;aomae&monf owif;ay;rnfo h t l wGuv f òkH cHaomae&m/ od±Sdxm;aom tcsuftvufrsm;udk pdk;&drfa=umuf±HGŒr_r±SdbJ vGwfvGwfvyfvyf ajymqdkEdkifrnfhae&mjzpf&rnf? owif;ay;rnfholtaejzifh rnfonfhae&mwGif ajymvdkonfudkar;jref;+yD; olŒqENtwdkif;a±G;cs,fapygu ydkrdktqifajyayvdrfhrnf? taumif;qH;k rSm tjcm;olrsm;ESihf a&ma&maESmaESmr±Sad om ae&mrsKd ;/ tajctae rsKd ;wGif owif;ay;oltaeESihf vGwv f w G v f yfvyfajymvdrrhf nfjzpfonf? rdrad jymqdk aeaom tcsufrsm;udk tjcm;olrsm;u0dkif;0ef;em;axmifaeygu xdkoltaejzifh ajymqdk&efwGefŒqkwfaeayvdrfhrnf? b,fvdkrSrjzpfEdkifaom tajctaersdK;wGifrS

41

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tkyfpkvdkufawGŒqHkar;jref;jcif;udk vkyfaqmifyg? awGŒqHkar;jref;r_udk ppfwyf/ &Jwyf zJGŒ0ifrsm;a±SŒarSmufwGif rnfonfhtcgrSrðyvkyfygESifh? • awGŒqHkrnfhola±G;cs,fjcif; tjzpftysuftay:rlwnfI awGŒqHkar;jref;&rnfh oltrsdK;rsdK; uJGjym; Edik o f nf? taumif;qH;k owif;ay;Edik o f rl sm;rSm um,uH±iS rf sm;/ rsujf rifoufao rsm;jzpfonfhtwGuf xdkolrsm;udk OD;pm;ay;awGŒ&rnf? xdkŒaemufrdrdpHkprf;aeaom tjzpf t ysuf t a=umif ; ud k yd k r d k e m;vnf o abmayguf a prnf h tcsuf t vuf owif;rsm; ay;Edik rf nfo h rl sm;udk awGŒqHak r;jref;Edik o f nf? xdo k rl sm;rSm csKd ;azmufr_ usL;vGecf &H olta=umif;udk aocsmpGmodo/l xdo k . l rdom;pk0ifrsm;/ aus;±Gmol}uD; rsm;/ rdwfaqGoli,fcsif;rsm;/ tvkyfvkyfzufrsm;/ w&m;±Hk;udpPjzpfygu xdkol. a±SŒaersm;jzpfwwfonf? owdðy&eftcsurf mS xdo k rl sm;rSwqifh ydrk I kd cdik v f akH om owif;rsm;&Edkifonfh tjcm;owif;&if;jrpfrsm;xyfrHxGufay: vmwwfonf? xdktcgrsdK;wGif xdkowif;&if;jrpfrsdK;udk awGŒqHkEdkifatmif xyfrH±SmazG&rnf? aemufxyfowif;rsm; ay;Edkifolrsm;rSm '%f&mudkaq;ukoay;aom aq;0efxrf;rsm;/ aq;ppfwrf;xkwfay;aomolrsm;/ aopm&if;xkwfay;olrsm;vJ jzpfwwfonf? xdkolrsm;xHrS jzpfyGm;aom '%f&mrsm;ta=umif;/ ESdyfpufcH&r_ tao;pdwfta=umif;t&mrsm;/ '%f&mtwdrfteufudktajccHI usL;vGefol. &nf±G,fcsuftrsdK;rsdK;wdkŒudk ±SmazGawGŒ±SdEdkifonf? • awGŒqHkar;jref;jcif;vkyfief;tqifhqifh - rdwfqufjcif; awGŒqHak r;jref;jcif;rpwifrD rdr&d nf±, G cf sub f mjzpfonf rdrb d mvky&f rnf udk ±Sif;±Sif;vif;vif;odxm;&ayrnf? rdrdawGŒqHkar;jref;rnfholudkvnf; rdrd ta=umif;/ tzJGŒtpnf;ta=umif;/ awGŒqHkar;jref;&onfh&nf±G,fcsuf/ xdkowif; tcsuftvufrsm;udk rnfodkŒqufvufvkyfaqmifrnf/ tpD&ifcHa&;rnfqdkygu

42

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

rnfolawGxHay;ydkŒrnf ponfwdkŒudk ±Sif;vif;ajymqdk&efvdktyfonf? xdkodkŒ vkyf aqmifro S m vma&mufar;jref;olonf rnforl nf0gjzpfonf? bmtwGuaf =umifh vma&muf o nf / bmta=umif ; ajym&rnf w d k Œ ud k owif ; ay;rnf h o l t aejzif h em;vnfrnfjzpf+yD; owif;ay;&ef oufawmifhoufomjzpfayrnf? - cGifhawmif;jcif; xdkodkŒrdwfquf±Sif;vif;t+yD; owif;ay;rnfholtm; owif;,lcGifhðyrðy cGifhawmif;&efvdktyfonf? trnf/ "mwfyHk/ toHrsm;toHk;ðycGifh±Sdr±Sdudk óudwifI ±Sif;±Sif;vif;vif;cGifhawmif;yg? xdkolcGifhðyEdkifrnfht&mrsm;/ cGifhrðyEdkifrnfht&mrsm;/ rdrdzufuvdkufemapmifhxdef;&rnfhudpPrsm;udk ±Sif;±Sif;vif;vif;oabmayguf+yD;rS awGŒqHkar;jref;jcif;udk a±SŒqufoifhonf? rdrdtm;,Hk=unfpdwfcspGmjzifhajymaom owif;tcsuftvufrsm;udk tjcm;olrsm;tm; ajym=um;jcif;/ odapjcif;rsm; vkyfrnfr[kwfa=umif; odygap? xdkolutoHk;ðycGifhray;aom tcsuftvuf rSeo f r#ukd rdrt d aejzifh vH;k 0toH;k ðyrnfr[kwaf =umif; xdo k , l =kH unfygap? xko d Œkd trnfoHk;cGifhrðyygu trnfwyfwdkif=um; ta&;,laqmif±GufrnfhudpPrsdK;udk aqmif±GufEdkifrnfr[kwfa=umif; xdkolŒudk ±Sif;vif;jyyg? tu,fI "mwfyHk±dkuf toHzrf;jcif;rsm; ðyrnfqykd gu xdo k t l aejzifh pdwt f aESmuft,Suf jzpfapavmuf onftxd rvkyfaqmifoifhay? • rSwfwrf;wifjcif; owif ; ay;rnf h o l u =unf = unf o momjzif h cG i f h ð y+yD ; onf h a emuf r S rSwfwrf;wifjcif;udkvkyfaqmif&rnf? tajccHtusqHk;/ tvdktyfqHk;jzpfonfh atmufygtcsufrsm;udk rSwfwrf;pwif&rnf? owif;ay;ol.trnf vdif vlrsdK; tdrfaxmiftajctae ae&yf

touf bmom tvkyftudkif

43

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

xdkol.yHkyrf;o¾mef awGŒqHkonfhae&m awGŒqHkonfhaeŒpJG

awGŒqHkar;jref;ol bmomjyefol ponfwdkŒudk pwifrSwfwrf;wif&rnf? tu,fI vlŒtcGifhta&;csdK;azmufr_ ta=umif;t&mESifhywfoufI rSwfwrf;wifawmhrnfqdkv#if vlŒtcGit hf a&;csKd ;azmufc&H r_trsKd ;tpm; - (Oyrm-aysmufq;kH jcif;/ rk'ed ;f usijhf cif;/ w&m;vufvw G zf rf;qD;jcif;/ ypPn;f OpPmrsm;zsuq f ;D jcif;/ t"rR vkyt f m;apcdik ;f jcif;/ t"rRa±GŒajymif;cdkif;jcif;/ owfjzwfjcif;) usL;vGefol.trnf/ &mxl;tqifhtwef;/ wyf&if;wyfzJGŒ/ tcif;jzpfyGm;csdef/ aeŒ&u/f tcif;jzpfyGm;onfhae&m/ (xdktcsufrsm;udk twdtusr&ygu cefŒrSef;ajc pOf;pm; Edkifaom ar;cGef;rsm;ar;I teD;pyfqHk;&Edkifatmifvkyfyg) rnfuJhodkŒ usL;vGefonfhta=umif; tcsuftvuftao;pdwf/ usL;vGecf &H ol. vuf±t dS ajctae (aq;ukor_c, H +l yD;r+yD;/ qufvufzrf;qD;xm; jcif; ±Sdr±Sd)/ usL;vGefol.vuf±Sdtajctae (zrf;qD;xm;jcif;/ qufvufusL;vGefaejcif; ponfjzifh—) wdkŒyg0ifatmifpHkprf;&rnf? • csdefudkufjcif; rdrdod±Sdvdkaom tcsuftvufrsm;tm;vHk; jynfhpHk+yD[k,lqygu xdkrSwf wrf;rsm;udk aoaocsmcsmjyefvnfzwf±&_ efvo kd nf? odŒk rSom a±SŒaemufuv GJ aGJ er_ rsm;/ vdktyfr_rsm;±Sdaeygu csdefudkufEdkifrnfjzpfonf?

44

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

• aus;Zl;wifpum;ajymjcif; ar;jref ; jcif ; tm;vH k ; +yD ; qH k ; oG m ;ygu rd r d t m;ul n D o wif ; ay;ol t m; aus;Zl;wifpum;ajym&ef rarhavsmhoifhay? awGŒqHkar;jref;&mwGif owdðy&rnfhtcsufrsm; - awGŒqHk&rnfholonfum,uH±Sif odkŒr[kwf um,uH±Sif. rdom;pk0ifrsm; jzpfygu xdkolrsm;. pdwfcHpm;r_tajctaeudk em;vnfoabmaygufyg? t+rJwaptuJcwfaeyg? tu,fI pdwfcHpm;&r_rsm; tvGefjyif;xefvmygu tem;,lygap? rdro d nfxo kd rl sm;udu k n l &D eftwGuf vkyaf qmifaejcif;jzpfonf udk t+rJowdcsyf+yD; xdkolrsm; aemufxyfemusifcHpm;r_rjzpfatmif txl; owdðyyg? - vdifydkif;qdkif&m apmfum;cH&aomtrsdK;orD;tm; trsdK;orD;csif; ar;jref;v#if taumif;qHk;jzpfonf? xdkar;jref;aomtrsdK;orD;uvnf; usL;vGefcH&aom trsKd ;orD;tm; pmemem;vnf/ tm;ay;aompum;toH;k tEl;H rsm;jzifh qufqH wwfaomoljzpfap&rnf? - tu,fI awGŒqHkar;jref&rnfholonf pdwfydkif; odkŒr[kwf ±kyfydkif;qdkif&m a0'emrsm;cHpm;ae&v#if xdkolrsm;twGuf vdktyfaom ulnDapmifha±Smuf r_rsm; &±Sdatmifvkyfaqmif+yD;rS awGŒqHkar;jref;oifhonf? - vdiyf ikd ;f qdik &f m t=urf;zufrt _ ygt0if t=urf;zufrr_ sm; cHpm;cJ&h aom trsKd ; orD;rsm;taejzifh vdt k yfaom tm;ay;ulnrD r_ sm; vkyaf qmif+yD;rS awGŒqHak r; jref;oifhonf? rdrdtm; owif;tcsuftvufay;&if; pdwfzdpD;r_ cHpm;&aom trsdK;orD;twGuf pdwfzdpD;r_'%f avsmhyg;a&;twGuf vkyfaqmifaeaom olrsm;/ ae&mrsm;ta=umif; today;oifhonf? - awG Œ qH k a r;jref ; r_ p pcsif ; tao;pd w f a r;cG e f ; rsm;rar;oif h y g? jzpf y G m ;yH k u d k yHak y:apEdik af vmufonfh tcsut f vufrsm; ajym=um;apEdik rf nfh tzGiahf r;cGe;f rsm;ar;yg? Oyrm- 'Dtr_b,fvdkjzpfcJhovJajymygtkef; qdkaomar;cGef;rsdK;jzifh pwif y gu ajym=um;ol t aejzif h xd k t r_ u d k rsuf p d w G i f j rif o nf h t wd k i f ;

45

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

-

-

-

-

-

46

ajym=um;vmayvdrfhrnf? xdkŒa=umifh xdkodkŒar;cGef;rsdK;jzifhpwifoifhonf? ajym=um;aer_rsm; &yfwo Hh mG ;atmifrvkyo f ifyh g? ar;cGe;f rsm;onf tzGiahf r;cGe;f rsm;jzpf o if h a omf v nf ; OD ; aqmif e rd w f j yar;cG e f ; rsm;vJ rjzpf o if h y g? k cf &H bl;w,fr[kwv f m;” qdak om ar;cGe;f rsKd ;xuf “bmawGjzpfwmvJ “t±du — aemuf+yD;awmh bmqufjzpfao;vJ — jzpfwmudk tao;pdwaf jymygt;kH ” [laomar;cGef;rsdK;u ajym=um;oltaeESifh qufvufajym=um;vmap&ef taxmuftuljzpfaponf? ar;wcGef;ajzwcGef;jzpfaprnfhtar;rsm;udk a±Smifoifhonf? wqif h = um;pum;rsm;ud k twwf E d k i f q H k ; a±S m if ± S m ;oif h o nf ? tjcm;ol wa,mufxrH S =um;onfqykd gu xdo k t l m;awGŒqH+k yD; ud, k w f ikd u f , kd u f s ar;jref; Edkif&efqufoG,foifhonf? xdkolxHrS ydkrdkjynfhpHkcdkifrmaomowif;rsm; &wwf onfudk t+rJowdðyyg? ajz=um;ol oufawmifhoufom tqifajyajyjzpfap&ef t+rJowdðyyg? olajymaeaomtcsufrsm;udk rdrdpdwf0ifpm;pGm em;axmifaea=umif; ay:vGif aponfhtrlt,mrsm;jzifh tm;ay;yg? rdrdrsufESmtrlt,m/ udk,ftae txm;wdkŒonf xdkoludk tm;wufapEdkifovdk pdwf"mwfusoGm;atmifvJ vkyfaqmifEdkifonfudk t+rJowdðyyg? rdrdukd,fwdkifuvJ oufawmifhoufom±Sdygap? rdrd.ar;cGef;rsm;udk csufjcif; rqdkif;rwGajzqdk&ef b,fawmhrS zdtm;ray;ygESifh/ jyefvnfrSwfrdvmap&ef tcsdefay;yg? xdkolajymaeaom tcsufrsm;udk av;pm;onfh[eft+rJjyyg? olajymonfh ta=umif;t&mudk oabmrwlonf[ h ef razmfjyygEiS ?hf xdo k al jymonfh tcsuf tay: rjiif;cHyk gEiS /hf tu,fIr±Si;f vif;onft h csurf sm;±Syd gu ±Si;f vif;atmif ydkrdk±Sif;jycdkif;yg? tjcm;olwa,mufu ajymxm;aomtcsufrsm;tm; rdrdawGŒqHkaeaom oltm;rajymrdygapESifh? xdkodkŒajymygu rdrdtm;,Hk=unfpdwfcspGm zGifh[ajym xm;oltay: *wdcsdK;azmuf&ma&mufonfhtjyif rdrdonfpdwfcs,Hk=unf &aomolr[kw[ f k ,lqoGm;apEdik o f nf? txl;vSKd Œ0Sux f m;aom tcsurf sm; udk xdkolu rdrdtm;zGifhajymawmhrnfr[kwfyg?

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

- rdrdudkowif;ay;oltwGuf taESmifht,Sufjzpfaprnfh/ tE W&m,fjzpfaprnfh owif;rsm;udk xdrf;odrf;&ef txl;ta&;}uD;onf? - rdrdudkowif;ay;oltay: “'Dvdkvkyfvdkuf&if+yD;a&m/ 'Dvdkbma=umifhrvkyf wmvJ/ 'grsKd ;rvkyo f ifb h ;l ” [laom aumufcsucf sr/_ a0zefr/_ tjypfwifrr_ sm; rvkyf&? - rdrdudkowif;ay;olonf rdrd.ar;jref;csuftay: jynfhjynfhpHkpHkajz=um;csifrS ajz=um;vdrrhf nf? xdrk #ru vH;k 0ajz=um;csirf S ajz=um;vdrrhf nfqo kd nfh tcsuf udk óudwifwGufqxm;yg? tcsdKŒvlrsm;onf a=umuf±GHŒwwf+yD; tcsdKŒrSmrl tr_xw J iG f yg0ifywfoufvpkd w d rf ±So d nfvnf; ±Sw d wfonf? rdrt d m; ajym=um; vdkpdwf±Sdvmatmif rdrdta=umif;/ vkyfief;ta=umif;/ rnfonfh tusdK;rsm; ±Sdvmapa=umif;/ rdrdtm; vHk;0pdwfcs,Hk=unfxm;Ekdifa=umif;rsm; xyfavmif; ajymqdkjcif;jzifh zGifhajymvmaumif;ajymvmapEdkifonf? - tu,fI rdrdar;jref;r_tm; wzufvlem;rvnfygu t"dy`m,frysufapbJ tjcm;0gusjzifhjyefvnfar;jref;yg? em;vnf±Sif;vif;vG,faom toHk;tEHl; rsm;udk oHk;pJGyg? - awGŒqHkol.aumufcsufcsr_udk aocsmpGmqef;ppfyg? Oyrm - trsdK;orD; wa,mufukd ppfom;wa,mufu owfypfw,f[al om tcsuu f akd jymygu ppfom;[kbma=umifh ajymEdkifwmvJqdkaomtcsufudk qef;ppfyg? ppf,leD azmif;0wfxm;I ppfom;jzpfw,f[k xdkoluajymygu ppf,leDazmif;udk tjcm;olrsm;vJ0wfqifEdkifa=umif;udkvnf; owdðyyg? - rnfonfht&mrsm;u owif;tcsufrsm;jzpfonf? rnfonfht&mrsm;onf pGyfpJGcsufoufoufomjzpfonf? rnfonfht&mrsm;u xifjrifcsufrsm;jzpf onfwdkŒudk aoaocsmcsmcJGjcm;rSwfom;yg? - wdus±Sif;vif;aom rSwfwrf;wifr_jzpfygap/ trSm;a&;om;rdygu aemufxyf jyefjyif&ef cufcJonfudk owdðyyg? - owif;tcsufpkaqmif;&mwGif tajccHjzpfaom (b)ajcmufvHk;rsm;rusefcJh&ef owdðyyg? - tm;vHk;+yD;qHk;oGm;ygu “bmrsm;ajymcsifwm±Sdygao;vJ” [laom tzGifh ar;cGef;jzifh tqHk;owfyg? wcgw&Hrdrdtm;owif;ay;olwGif ta&;ygaom

47

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tcsurf sm; useaf ewwfonf? wcgw&H rdrt d wGut f oH;k 0ifaom taxmuf txm; pm±Gufrsm; ‚if;xHwGif±Sdaewwfonf? - xdkolajymaom owif;tcsuftvufrsm;ydk ydkrdkcdkifrmatmif yhHydk;ay;Edkifrnfh olrsm;/ taxmuftxm;rsm;udk xyfrH±SmazGawGŒ±SdEdkifrnfhtquftoG,f/ vdyfpm/ae&mrsm;udk rSwfwrf;ðyvkyfyg? - rjzpfEdkifaom ar#mfvifhcsufrSm;rsm;ray;cJhygESifh/ rdrdtrSefwu,fvkyfaqmif Edkifrnfh tvkyfudkom trSeftwdkif;ajymyg? 'kwd,aemufqufwJGowif;&if;jrpfrsm;udk ±SmazGpHkprf;jcif; yxr wdkuf±dkufowif;tcsuftvufrsm; &±Sd+yD;onfhaemuf xdkowif; tcsut f vufrsm;udk ydrk ckd ikd rf maprnfh 'kw, d aemufqufwo GJ wif;rsm;tm; ±SmazG pHpk rf;&awmhrnfjzpfonf? vlawGŒawGŒqHak r;jref;r_r&S ±Sad om tcsut f vufrsm;ESihf oufqdkifonfh xkwfjyefa=unmcsufrsm;/ aq;rSwfwrf;rsm;/ owif;pm jzwfydkif; rsm;tm;vHk;udk pHkprf;ppfaq;r_ wm0efvkyfaqmifaeonfrSpI owif;pkaqmif;=u &rnf? rdrd&±Sdxm;aomtcsuftvuftm; cdkifrmatmif xyfavmif;oufao jyay;rnfh tjcm;taxmuftxm;rsm;&Edkifrnfh owif;&if;jrpfrsm; trsm;tjym; ±SEd ikd af o;onfurkd arhygEiS ?hf xdo k wif;&if;jrpfrsm;udk ±SmazGI xdo k ufaotaxmuf txm;rsm;udk rsm;rsm;toHk;ðyEdkifavav rdrd.tcsuftvuftwGuf taxmuf txm;cdkifvHkavavjzpfonf? 'kwd,aemufqufwJGowif;rsm;teuf "mwfyHktaxmuftxm;rsm;rSm txl;toHk;0ifaom oufaotaxmuftxm;rsm;jzpfonf? tcif;jzpfyGm;&m ae&m/ rD;avmifxm;aomaus;±Gm/ '%f&mteD;uyf"mwfyrkH sm;onf trSew f u,f jzpfyGm;cJhaom tjzpftysufrsm;jzpfa=umif; t"duoufaorsm;jzpfonf? xdktjzpftysufrsdK;udk udk,fwdkifrsufjrifawGŒóuH&v#ifvnf; rdrdudk,fwdkif rSww f rf;wifwwf&efvt kd yfonf? odŒk aomf r±du k u f ;l rD xdo k x l rH S cGiðhf ycsuf awmif;cH &ef rarhavsmyh gEiS ?hf csKd ;azmufco H . l "mwfyo kH mru xdo k w l iG ±f adS om '%f&mrsm;

48

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

udk teD;uyf±u kd x f m;aom yHrk sm;rSmvnf; toH;k 0ifonf? ±du k u f ;l onfh aeŒ/ ae&m ponfwdkŒudkvnf; rysufruGufrSwfwrf;wifxm;&rnf? xdkyHkudk aq;ul;+yD;ygu f m;xm;oifh vnf; tjzpftysut f a=umif;twdck sKyfukd "mwfyakH emufzufwiG f rSwo onf? zvife*~wpfukd oD;oefŒvHòk cHonfah e&mwGif odr;f qnf;oifo h nf? odŒk rSom tjcm;olwOD;u twif;t=uyf zsufqD;ypfvdkufjcif;/ odrf;qnf;vdkufjcif;wdkŒrS umuG,fEdkifrnf? xdkŒjyif w&m;±Hk;rSwfwrf;rsm;/ &JxGufqdkcsufrsm;rSmvnf; rdrdtwGuf aumif;rGefaomtaxmuftxm;rsm; jzpfonf? vlwa,muftm;zrf;qD;xm; r_tm; pHkprf;ppfaq;jcif;jzpfygu bmpGyfpJGcsufjzifhzrf;qD;xm;a=umif;/ bma=umifh zrf;qD;xm;a=umif;rsm;udk rSwfwrf;wifxm;onfh &JxGufqdkcsufrsm;onf tvGef toHk;0ifonf? xdkrSwfwrf;rsm;udk pGyfpJGcH&ol.a±SŒaersm;xHrS&±SdEdkifonf? q&m0efrsm;/ aq;tr_xrf;rsm;.ppfcsufrsm;onfvnf; jzpfyGm;aom '%f&m/ aoqHk;r_wdkŒudk pepfwusrSwfwrf;wifxm;wwfojzifh xdkppfcsufrsm;rS tcif;jzpfymG ;r_ukd avhvmEdik o f nf? usL;vGecf &H ol. a0'emcHpm;&r_uo kd ±d EdS ikd o f nf? tu,f I axmif w G i f ; wG i f c sKyf a ES m if c H x m;&ol w a,muf aoqH k ; oG m ;ygu xdkaq;ppfcsufrsm;udk=unfhI omrefa&m*ga=umifhaoqHk;&jcif;vm;/ ESdyfpufcH&I aoqHk;&jcif;vm;udk ppfaq;pHkprf;Edkifonf? aq;ynmESifhywfoufI todynm enf;yg;ol jzpfapumrl usL;vGecf &H olwa,mufwiG f awGŒ±S&d aom '%f&m'%fcsu/f temw&rsm;udk rsufjriftwdkif;tvG,fwulrSwfwrf;wifEdkifonf? cE<mukd,f. rnfonfhtpdwftydkif;wGif rnfonfh'%f&m±Sdonf? t±G,ftpm;b,favmuf±Sd onf? rnfonfht±dk;rsm;usdK;aeonfponfhjzifh rsufjriftwdkif;rSwfwrf;wif Edkifonf? owif;pmrsm;/ tjcm;aom pmapmifrsm;wGifygaom owif;rsm;onf vnf; ta&;ygaom 'kwd,aemufqufwJGowif;rsm;jzpfonf? wcsdKŒowif; axmufrsm;/ tjcm;tzJGŒtpnf;rsm;rS wm0ef±Sdolrsm;onf ‚if;wdkŒudk,fwdkif avhvmpHkprf;ppfaq;r_rsm;udk vkyfudkifwwfonfhtwGuf xdktcsufrsm;rSmvnf;

49

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

rdrdtwGuftaxmuftuljzpfapwwfonf? odkŒaomf owif;pmESifh pmapmifyg tcsut f vufrsm;tm;vH;k t+rJwaprSeu f efonf[k r,H=k unfygEiS ?hf xdo k wif;udk a&;om;aom owif;axmufESifh awGŒqHkar;jref;Edkif&efóud;pm;yg? tjzpftysuf J kd tzJŒG tpnf;ESpcf u k azmfjya&;om;xm;v#if wlnaD omtcsurf sm;/ uJv G GJ wckxu aeaom tcsurf sm;udk pepfwusavhvmppfaq;yg? bma=umif, h ckuo hJ Œkd uJjG ym; ae&a=umif; tajz±Smyg? rdrad wGŒ±Scd suEf iS u hf v GJ aGJ eyguvnf; aocsmpGm okawoe ðyvkyfyg? tu,fI owif;pmygta=umif;t&mrsm;/ tzJGŒtpnf;u xkwfjyef aom pmapmif y gtcsuf t vuf r sm;ud k rd r d t oH k ; ðyrnf q d k y gu xd k o wif ; pm/ pmapmifrsm;rS rdrw d qift h oH;k ðyonfukd azmfxw k af &;om;ay;yg? xdo k Œkd vkyaf qmif jcif;jzifh xdkolwdkŒtay:av;pm&ma&mufovdk tu,fI xdktcsuftvufrsm; rSm;,Gif;aecJhygu rdrdwm0efuif;ayvdrfhrnf? csdK;azmufcHolrsm;ESifh ‚if;rdom;pk0ifrsm;.vHkòcHr_ vlŒtcGifhta&;csdK;azmufr_ pHkprf;olrsm;twGuf yxrOD;qHk; owdðy&rnfh tcsurf mS vlŒtcGit hf a&; csKd ;azmufc&H olrsm;ESihf ‚if;rdom;pkrsm;. vHòk cHrj_ zpfonf? rdrdulnD&rnfholrsm;onf rdrdtwGufa=umifh 'kuQydkra&mufoGm;ap&ef rdrdwGif wm0ef tjynfht0±Sdonf? xdŒk a=umifh awGŒqHak r;jref;r_rpwifru D xnf;u rdrt d a=umif;udk xdo k rl sm; ±Sif;±Sif;vif;vif;odatmifvkyfaqmifyg? rdrd.vkyfief;onf tpdk;&ESifh ywfouf jcif;r±Sad =umif; ±Si;f jyyg? xdŒk jyifbma=umifh xdo k t l m; vma&mufar;jref;&onfukd vnf; ±Sif;vif;ygap? xdkolxHrS&±Sdaom tcsufrsm;udk rnfuJhodkŒtoHk;csrnf jzpfa=umif;±Si;f jyyg? rnfonft h csurf sm;udk vltrsm;odaprnf/ odŒk aomfrnfo h nfh tcsufrsm;udkawmh csefvSyfxm;rnfudk xdkoltm;em;vnfygap? wcgwavwGif csdK;azmufcHolrsm;ESifh rdom;pk0ifrsm;onf csdK;azmufr_udk tjcm;vltrsm;odapcsif aomfvnf; aemufquftE W&m,frsm; xyfrHóuHawGŒ&rnfudk pdk;&drfaoma=umifh tjzpftysurf sm;udk odo k o kd yd o f yd Ef iS hf zH;k uG,x f m;vd=k uonf? xdt k ajctaersKd ;wGif xdkolrsm;u oabmwlcGifhðyaom owif;tcsuftvufrsm;udkom vltrsm;od

50

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

atmif wif j y&rnf ? tu,f I xd k t jzpf t ysuf o nf rd r d r wif j yrD u wnf ; u vlod±Sif=um;jzpfcJh+yD;jzpfv#if/ xdkolrsm;tay: rnfonfhtE W&m,frsm; rus a&mufEdkifa=umif; rdrdtaejzifh vHk;0tmrcHEdkifv#ifawmh udpPr±Sday? wcgw&HwGif tjcm;ta=umif;t&mrsm;udk vltrsm;odapvdkaomfvnf; trnfESifhodomxif±Sm;apEdkifrnfhtcsuftvuf (Oyrm- aus;±Gmtrnf/ aeŒpJG) wdkŒudk zHk;uG,fxm;vdkwwf=uonf? xdktcgrsdK;wGif trnfudkajymif;vJGI tjcm; trnfjzift h oH;k ðyjcif;/ trsm;urcJjG cm;Edik af om a,bl,s±mG trnfrsm;/ tcsed rf sm; udk vJaG jymif;toH;k ðyjcif;rsm; vkyaf qmifEikd o f nf? wu,fI xdo k rl sm;u toH;k ðy cGiahf y;aomfvnf; olwŒkd twGuf aumif;usKd ;xufq;kd usKd ;ydrk jkd zpfaprnf[k rdr, d q l ygu toH;k rðyjcif;u taumif;qH;k jzpfonf? tu,fI csKd ;azmufco H l wa,muf a,mufu wcsKd Œtcsut f vufrsm;udk xkwaf zmfo;kH jcif;cGirhf ðy[kqykd gu xdt k csuf rsm;udk rdrdrSwfpkxJwGif xif±Sm;pGmrSwfom;xm;&rnf? odkŒrSom rawmfwq owdvufvGwfoHk;pJGrdjcif;udk a±Smif±Sm;Edkifrnf? rd r d & ±S d x m;aom tcsuf a ygif ; rsm;pG m xJ r S rnf o nf h t csuf r sm;ud k xkwfazmfa&;om;oifhonf/ rnfonfhtcsufrsm;udkawmh csefvSyfoifhonf[lI qH;k jzwf&efrmS trSew f u,fcufcaJ omtvkyyf ifjzpfonf? xdo k Œkd a0cJrG &jzpfaeygu rdrdwOD;wnf;rqHk;jzwfbJ rdrdtzJGŒtpnf;twGif; odkŒr[kwftjcm;rS u|rf;usifol wdkŒESifh wdkifyifaqmif±Gufyg? rdr. d rSww f rf;tcsut f vufrsm;udk txl;*±kpu kd yf g/ txl;ta&;}uD;aom udpPrsm;wGif trnf0Sufrsm;udkom a&;om;rSwfwrf;wifxm;+yD; trnfrSefrsm;udk oD ; jcm;ae&mwG i f a &;om;oif h o nf ? rd r d r S w f O m%f j zif h rS w f o m;xm;Ed k i f v #if taumif;qH;k jzpfonf? vufa&;rsm;udk rdrjd yefvnfzwfEikd af tmifa&;om;oifo h nf? ta&;ay:tajctaersKd ;wGif aysmufq;kH oGm;jcif;/ odr;f qnf;cH&jcif;a=umifh tcsuf tvufrsm; aysmuf±SoGm;jcif;wdkŒrS umuG,f&eftwGuf rdwWLESpfpHk ul;xm;oifh onf? wpHkudk rdrd±Hk;cef;wGifr[kwfbJ tjcm;rnfolrSrawGŒEdkifaom ae&mrsdK;wGif vSdKŒ0SufpGmodrf;qnf;oifhonf?

51

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

vlŒtcGihfta&;pHkprf;olrsm;twGuf vHkòcHa&; e,fajrtoD;oD;odŒk vSnv hf nfomG ;a&mufI vlŒtcGit hf a&; csKd ;azmufr_ rsm;udk pHkprf;rSwfwrf;&olrsm;twGuf vHkòcHa&;rSmvnf; txl;ta&;}uD;aom tcsufwcsufyifjzpfonf? xdkŒtwGufa=umifh atmufygt}uHay;csufrsm;udk vdkufemoifhonf? rdrdtay:+cdrf;ajcmufr_/ taESmuft,Sufay;r_rsm;udk ayghayghoabm rxm;ygESifh/ rdrdtwGuftumtuG,f&Edkifor#&Edkifatmifjyifqifyg? rnfonfhc&D; udkrS wOD;xnf;roGm;vmygESifh? rdrdrnfonfhae&mwGif±Sdaea=umif;udk tenf;qHk; wOD;wa,muftm; today;xm;yg? rdrjd yefa&mufrnf&h uftm; cefŒrSe;f today; xm;yg? odŒk rSomjyefa&muf&rnft h csed w f iG jf yefra&mufygu rdrw d ckcjk zpfaea=umif; tjcm;vlrsm;od+yD; vdktyfonfrsm;udkaqmif±GufEdkifrnf? trsm;u av;pm;aomolrsm;ESifh ,SOfwJGoGm;vmygu oufqdkif&m tm%mydik rf sm;u taESmuft,Suaf y;Edik rf e_ nf;yg;apwwfonf? txl;owdxm; &rnf h c &D ; oG m ;vmr_ r sd K ;wG i f xd k o l r sm;ES i f h t wl o G m ;a&muf y gu rd r d t wG u f ydkrdktqifajyEdkifonf? odkŒaomfxdkolrsm;udktodray; r±Sif;jybJvkyfaqmifygu xdkolrsm;udkwzufvSnfhtoHk;cs&ma&mufa=umif; owdrlyg? ae&mwd k i f ; wG i f rd r d t quf t oG , f r sm; yG m ;rsm;atmif v k y f a qmif y g? tu,fI xdak 'oudrk u|r;f usiyf gu u|r;f usiaf om a'ocHtzJŒG rsm;. tultnD udk &Edkifatmifvkyfaqmifyg? a'otwGif; vHkòcHa&;wm0ef,lolrsm;ESifh jy\em jzpfre_ nf;avav rdrv d yk if ef;tqifajyavavjzpfonft h wGuf xdo k rl sm;ESihf tqif ajyatmifóud;yrf;vkyfaqmifoifhonf? tu,fI xdka'ocHtm%mydkifrsm;ESifh rdrdtzJGŒrS olwOD;wa,mufwdkŒ jy\emjzpfyGm;cJhygu xdkoltm; aemufxyf apv$wfwm0efay;jcif;rvkyfoifhawmhbJ tjcm;vlwOD;udk ajymif;vJapv$wf oifhonf?

52

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tcef; (6) rSww f rf;wifjcif; (Documentation) rS w f w rf ; wif j cif ; qd k w mbmvJ ? rSww f rf;wifjcif;qdo k nfrmS rdrpd pkH rf;awGŒ±Scd surf sm;/ tjcm;owif; tcsuf tvufrsm;udk tvG,fwuljyefvnfxkwf,lI&Edkifatmif/ jzefŒa0I&Edkifatmif pepf w us rS w f w rf ; wif o d r f ; qnf ; pk a qmif ; xm;jcif ; yif j zpf o nf ? tu,f I tcif;jzpfyGm; aom ae&mwGif±Sdaom rdrdtzJGŒ0ifwa,mufu ‚if;&±Sdxm;aom owif ; rsm;ud k rS w f w rf ; wif X meod k Œ yd k Œ aqmif v #if xd k X me.wm0ef r S m xdkowif;tcsuftvuf rsm;udk vufcHI raysmufr±SatmifrSwfwrf;wifjcif;/ tvG , f w ul j yef v nf ±S m azG E d k i f a omenf ; jzif h zd k i f w J G x m;jcif ; jzpf o nf ? pepf w usrS w f w rf ; wif a om pepf u d k toH k ; ðyrS o m xd k r S w f w rf ; rsm;ud k tcsdefwdkwdktwGif; ae&mrSefrSefY ±SmazGEdkifrnf jzpfonf? xdkodkŒodrf;qnf;aom pepfonf tzJGŒtpnf;wckESifhwck wlnDavhr±Sday? xdkŒtwGufa=umifh rdrdtzJGŒ tpnf;twGuf toHk;tusqHk; rSwfwrf;wifenf;rsm;udk rdrdudk,fwdkifa±G;cs,f oHk;pJGwwf&efvdktyfonf? owif ; rsm;ud k b,f v d k r S w f w rf ; wif o vJ ? t"dutm;jzifh &±Sdaomowif;rsm;udk enf;(2)enf;jzifh odrf;qnf; rSwf wrf;wifavh±Sdonf? yxrenf;rSm xGufqdkcsuftwdkif;odrf;qnf;jcif; (Narrative Report) ESifh 'kwd,enf;rSm azmifyHkpHjzifhrSwfwrf;wifodrf;qnf;jcif; (Standard Forms) wdŒk jzpfonf? xGuq f ckd sut f wdik ;f odr;f qnf;jcif; (Narrative Report) qdo k nfrmS awGŒqHk ar;jref;cJholwOD;. ajym=um;csufrsm;udk rc|if;rcsef tprStqHk;/ wvHk;rusef vdu k v f aH &;om;rSww f rf;wifxm;jcif;jzpfonf? Zmwfvrf;wyk'o f zG,f jzpfaeavh±dS

53

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

onf? xdkrSwfwrf;wGif ar;jref;cJholtrnf/ aeŒ/ ae&mESifh xGufqdkoltrnfwdkŒ yg0ifavh±o dS nf? Tenf;udo k ;kH ygu rdro d v d akd om tcsurf sm;rarh&ef vdt k yfonfh tcsuf r sm;ud k óud w if p m&if ; vk y f x m;Ed k i f o nf ? (t"rR u sif h c H & aomol wa,muf t m; pH k p rf ; &ef t wG u f vd k t yf a omtcsuf t vuf r sm;twG u f erlemyHkpHudk aemufqufwJGwGif=unfhyg) Tenf;jzifh pkaqmif;jcif;onf t±dk; pif;qHk; rSwfwrf;wifjcif;jzpf+yD; jzpfysufor#ta=umif;t&m tm;vHk;udk odrf;óuH; rSww f rf;wifxm;jcif;jzpfonf? xdo k Œkd rSww f rf;wifjcif;. tm;enf;csurf mS ta&;yg aom tcsufrsm; arhavsmhoGm;Edkifjcif;/ ta&;}uD;aom ar;cGef;rsm;ar;jref;&ef usef&pfcJhEdkifjcif;/ rSwfwrf;wifXmerS wm0ef±Sdolrsm;taejzifh xdktcsuftvuf aygif;rsm;pGmudk yHkpHwusjyefvnfrSwfwrf;wifodrf;qnf;&ef tcsdefumvrsm;pGm vdktyfjcif;wdkŒjzpfonf? azmifyHkpHjzifhrSwfwrf;wifodrf;qnf;jcif; (Standard Forms) qdkonfrSm rdrdjyifqifxm;aom azmifpm±GuftwGif; jznfhpGuf&efvdktyfaom tcsufrsm; ar;jref;jznfhpGufI rSwfwrf;wifodrf;qnf;jcif;jzpfonf? ta=umif;t&mwck twGuf vdt k yfonfah r;cGe;f rsm;udk azmifypkH u H u G f óudwifðyvkyx f m;I vdt k yfonfh tcsufrsm;udkom ar;jref;&efvdktyfonf? xdkŒa=umifh tvG,fwul ar;jref; rS w f w rf ; wif o d r f ; qnf ; Ed k i f o nf ? (erl e mazmif y H k p H u d k aemuf q uf w J G w G i f =unfhyg) tcsdKŒtzJGŒtpnf;rsm;onf cufcJ±_wfaxG;aom azmifyHkpHuGufrsm;udk toHk;ðywwf=u+yD; tcsdKŒrSm ±Sif;vif;vG,fulaom yHkpHrsm;udkom oHk;wwfonf? xdkodkŒuJGjym;&jcif;rSm tzJGŒtpnf;.vkyfief;/ ta=umif;t&mtrsdK;tpm;/ vdktyf aom ta=umif;t&mrsm;udk rlwnfI wzJŒG ESiw hf zJŒG rwlujGJ ym;&jcif;om jzpfonf? xdkazmifyHkpHudktoHk;ðyjcif;jzifh ta&;ygonfhtcsufrsm; arhavsmhoGm;jcif; r±Sad wmhovdk rSww f rf;wifXmetaejzifv h nf; xdt k csut f vufrsm;udk uGejf yLwm jzifh rSwfwrf;wifodrf;qnf;&mwGif txl;vG,fulonf? jyefvnf±SmazG&mwGif jzpfap/ okawoevkyfief;twGuf ta&twGufrsm;/ udef;*%ef;rsm; ±SmazG pkaqmif;&mwGif txl;taxmuftuljzpfaponf? tm;enf;csufrSm omref r[kwfbJ xl;jcm;aomjzpf&yfrsm;udkrSwfwrf;wif&mwGif óudwifjyifqifxm;onfh

54

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

azmifypkH u H u G rf ±So d nft h wGuf xdt k csurf sm;udk rSww f rf;wif&eftcufawGŒ&onf? tcsuftvufrsm;udkajymjyaomolrsm;. cHpm;csufrsm;udk xnfhoGif;xm;jcif;r±Sd onfhtwGuf tpD&ifcHpma&;&mY tjzpftysufudk ±kyfvHk;ay:atmif a&;om; onft h cgwiG f tcuftcJawGŒ&wwfonf? xdt k wGuaf =umifh xGuq f ckd sut f wdik ;f odr;f qnf;jcif; (Narrative Report) ESihf azmifypkH jH zifrh w S w f rf;wiford ;f qnf;jcif; (Standard Forms) wdkŒESpfrsdK;pvHk;udk toHk;ðyEdkifv#iftaumif;qHk;jzpfonf? owif;tcsuftvufrsm;udkrSwfwrf;wif&mwGif vkyfaqmifoifhaomtcsufrsm; yxrOD;qHk; vkyfaqmifoifhaomtcsufrSm rdrdtzJGŒtpnf;taejzifh rnfonfhvlŒtcGifhta&;csdK;azmufr_rsm;ta=umif;udk udkifwG,fajz±Sif;rnfjzpf+yD; rnfonfhtcsufrsm;udkawmh udkifwG,fajz±Sif;rnfr[kwf[k wdwdusus a±G;cs,f owfrSwf&efyifjzpfonf? xdkodkŒa±G;cs,fowfrSwfEdkif&eftwGuf rdrdwdkŒtrsm;qHk; óuHawGŒ&ifqdkif&wwfonfh vlŒtcGifhta&;csdK;azmufr_rsm;. t"dy`m,fudk wdwd usus zGifhqdkxm;&efvdktyfonf? rdrdwdkŒtzJGŒtpnf;taejzifh udkifwG,fajz±Sif;&ef qHk;jzwfowfrSwfxm;aom vlŒtcGifhta&;csdK;azmufr_rsm;rSm rnfhonfht&m rsm;jzpfa=umif;/ xdv k Œl tcGit hf a&;csKd ;azmufrr_ sm;udk rnfuo hJ Œkd t"dym` ,fziG q hf x kd m; a=umif;udk rdrt d zJŒG twGi;f rSorl sm;tm;vH;k em;vnfoabmaygurf o S m rnfonfh tcsufrsm;udk&atmifpHkprf;&rnf/ rnfonfhazmifwGifjznfhpGuf&rnf/ xdkjznfhpGuf xm;aomazmifrsm;udk rnfonfhacgif;pOfatmufwGif xnfhoGif;odrf;qnf;&rnf/ rnfuo hJ Œkd jyefvnf±mS azGEikd rf nf ponfh vkyif ef;pOfrsm;tqifajyacsmarGŒEdik af yrnf? tcif;jzpfyGm;aom ae&mrsm;rSowif;tcsuftvufrsm;udk vsifvsif jrefjref&±Sdapaom enf;vrf;rsm;udk wnfaqmufxm;&efvnf; ta&;}uD;onf? omreftajctae owif;ay;ydkŒcsufrsm;udk wvv#ifwcsdef (odkŒr[kwf) ESpfcsdef vkyf±dk;vkyfpOf qufoG,fvrf;twdkif;ay;ydkŒEdkifaomfvnf; ta&;w}uD; csufcsif; vkyfaqmif&ef vdktyfonfhudpPrsm;udk vsifvsifjrefjref vHkvHkòcHòcH ay;ydkŒEdkifrnfh enf ; vrf ; rsm; ±S m azG x m;oif h o nf ? od k Œ rS o m ta&;ay:vk y f a qmif c suf r sm; vkyfudkifaqmif±GufEdkifvdrfhrnf?

55

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tcif;jzpfyGm;&mae&mrsm;/ a±SŒwef;a'orsm;±Sd rdrdtzJGŒ0ifrsm;ay;ydkŒaom owif; rsm;onf wcgw&Htao;pdwu f sveG ;f +yD; tcsut f vufaygi;f rsm;pGm yg0ifaewwf onf? trsm;rodaponfh tcsurf sm;vnf; a&mjyGe;f yg0ifaewwfonf? csKd ;azmuf cH&olrsm;. pum;ajym[eftwdkif; wdkuf±dkufa&;om;ay;ydkŒjcif;rsm;vnf; ±Sdwwf onf? tjcm;olrsm;zwf&eftqifracsmonfrsm;vnf; yg0ifaewwfonf? xdk tcsuftvufrsm;tm;vHk;udk rdrdwdkŒ.tpD&ifcHpm odkŒr[kwf pmapmifxJwGif xnfhoGif;&ef rjzpfEdkifyg? xdkowif;ay;ydkŒcsufrsm;udk owif;xkwfjyefcsufyHkpH/ aqmif;yg;yHpk /H tpD&ifcpH myHpk rH sm;twkid ;f yHpk 0H ifatmif jyefvnfa&;om;&ef vdt k yf onf? a&muf±Sdvmaom owif;=urf;rsm;udk rSwfwrf;wifXmeuzwf±_I rdrd tzJŒG twGi;f ±Sd xdo k Œkd a&;om;&efwm0ef±o dS rl sm;twGuf tqifajyEdik rf nfh owif; tcsufyHkpHrsdK;jzifh jyefvnf a&;om;ay;&efvdktyfonf? wcgw&H owif;tESpfcsKyfyHkpHjzifh jyifqifxm;ay;Edkifv#if aemufwqihf jyefvnfa&;om;rnfholrsm;twGuf txl;toHk;0ifonf? owif;tESpfcsKyfonf owif;wdkyHkpHtwkdif;jzpf+yD; ta&;t}uD;qHk;owif;rsm;udk yxrpmwa=umif; ESpfa=umif;wGif pwifa&;om;azmfjy&rnf? t"du (b)ajcmufvHk;yg0ifaom tcsufrsm; jzpf&rnf? xdkodkŒa&;om;+yD;rS tjcm;ta&;ygaom tcsuftvuf rsm;udk azmfjy&rnf? trsm;rodapaomtcsufrsm;/ rvdkonfrsm;udk csef&pf xm;&rnf? xdktjzpftysufESifh ywfoufI rnfonfhtzJGŒrsm;u odkŒr[kwf rdrdtzJGŒtpnf;u rnfonfhtcsufrsm;udk udkifwG,fvkyfaqmif+yD;jzpfa=umif; rSwfcsuf yg&rnf? xdkwm0efudk rnfoluwm0ef,laqmif±Gufrnfudk owif; rSwfwrf;wifXmeu óudwifjyifqifpOf;pm;oifhonf? aemufxyfta&;ygaomvkyif ef;wckrmS rSww f rf;wifXmeESihf rdrw d Œkd tzJŒG rS xdkowif;rsm;ESifhywfoufI rnfonfhvkyfief;rsm;aqmif±Gufxm;+yD;jzpfa=umif;/ aqmif ± G u f a ea=umif ; wd k Œ ud k tcif ; jzpf y G m ;&ma'orsm;/ a±S Œ wef ; a'orsm;±S d rdrdwdkŒtzJGŒ0ifrsm;xH jyefvnftpD&ifcH&efvdktyfonf?

56

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

rSwfwrf;rsm;odrf;qnf;jcif; (Storage) rSww f rf;odr;f qnf;&mwGif txl;*±kpu kd &f rnft h csurf mS vHòk cHa&;jzpfonf? rdrdpkaqmif;xm;aom owif;tcsuftvufrsm;udk tjcm;olrsm;uzsufqD;jcif;/ vma&mufodrf;qnf;jcif;wdkŒ óuHawGŒEdkifa=umif; t+rJowdxm;oifhonf? xdkŒ a=umihf vltenf;i,fomodEikd af omenf;vrf;rsm;jzifh vHòk cHatmiford ;f qnf;&rnf? ±Hk;cef;wGifrvHkòcHygu tjcm; ydkrdkvHkòcHaomae&mrsm;wGif odrf;qnf;xm;oifhonf? jyefvnf±mS azG &,ljcif; (Retrieval) odrf;qnf;xm;aom tcsuftvufrsm;udk pepfwusrSefuefpGm odrf; qnf ; xm;rS o m vd k t yf o nf h t csd e f w G i f vG , f v G , f u l u l E S i f h rS e f r S e f u ef u ef jyefvnf±mS azGEikd rf nfjzpfonf? ta=umif;t&macgi;f pOfrsm;udk vG,u f ±l iS ;f vif;pGm cJGjcm;xm;+yD; xdkacgif;pOfrsm;atmufY rSefrSefuefuef odrf;qnf;wwf&efrSm rSwfwrf;wifXmerSolrsm;. wm0efjzpfonf? vdktyfygu ae&ma'orsm;tvdkuf/ vlŒtcGit hf a&;csKd ;azmufrr_ sm;tvdu k /f csKd ;azmufow l yf&if;rsm;tvdu k /f vtvdu k /f oauFwtrnfrsm;/ eHywfrsm;udkoHk;Edkifonf? tu,fI azmifyHkpHrsm;jzifh rSwfwrf;wifodrf;qnf;jcif;udk toHk;ðyEdkif rnf q d k y gu pk a qmif ; xm;aomowif ; tcsuf t vuf r sm;ud k uG e f j yLwmjzif h tvG,fwul rSwfwrf;wifodrf;qnf;Edkifovdk tvG,fwuljyefvnf±SmazGEdkifay vdrfhrnf? t"rR u sif h r _ t wG u f vd k t yf a omowif ; tcsuf , l & ef e rl e myH k p H (1) awGŒqHkar;jref;r_ - aeŒpJG - awGŒqHkar;jref;ol

-

ae&m bmomjyefol

57

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

(2) -

tjcm;twl±Sdaeaomolrsm; '%f&mawGŒ±Sdcsuf trSwftom;/ trm±Gwf/ '%f&m qHyifrsm;u|wfjcif; (tu,fI tjcm;ESdyfpufcH&jcif;yg±Sdygu) t±dk;usdK;jcif; a,mif,rf;jcif; rD;avmifjcif; ajcvuft*F gjywfawmufjcif; tjcm;odomxif±Sm;aom'%f&mrsm; aq;rSwfwrf;

(3) -

xdkol. yHkpHtay:awGŒ±Sd&csuf ajymqdkonfhavoH (wdk;/ us,f/ cHpm;csufvHk;0ryg) ai;arm=unfhaejcif; (rdrdtm;vHk;0r=unfhjcif;) idka=uG;jcif; (rnfhonfhtcgwGif idkoenf;) vHk;0pum;rajymjcif; odkŒr[kwf tqufrjywfajymaejcif;/ cE<mudk,fv_yf±Sm;yHk wkefv_yfaejcif; odkŒr[kwf v_yf±Sm;r_vHk;0r±Sdjcif;/ rd r d t ay:wk e f Œ jyef c suf (ar;cG e f ; rsm;ud k csD w H k c swH k p Of ; pm;+yD ; rS ajzjcif ; / ar;cGef;rsm;udkr=umc%jyefar;jcif;) - tjcm;awGŒ±Sd&csufrsm;/

(4) -

58

yk*~dKvfa&;owif;tcsufrsm; trnftjynfhtpHk vdif arG;aeΠtdrfaxmiftajctae vdyfpm vlrsdK; tvkyftudkif

rdbtrnf uav;ta&twGuf bmom

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

(5) -

jzpfyGm;yHk tcsdef (em&D/ aeŒ/v/ckESpf) rnfonfhae&mwGifjzpfyGm;ovJ/ tjcm;rnfolawG±Sdao;ovJ/ rnfoluusL;vGefovJ (xdkolta=umif;tao;pdwf/ vlrnfr#yg0ifonf/ wyf&if;trnf/ ,leDazmif;0wfxm;rxm;/ vufeufudkifxm;rxm;) olwdkŒbmajymovJ rdrdtm;t=urf;zufIðyvkyfovm;/ ±kyfydkif;qdkif&mb,fvdkt=urf;zufvJ/ pdwfydkif;qdkif&mb,fvdkt=urf;zufvJ? b,favmuf=umatmifðyusifhovJ/ b,fESpfa,mufðyusifhvJ/ ðyusifhcH&t+yD; cE<mudk,femusifr_b,fvdkjzpfvJ/ rdrdwOD;xJudkvm;/ tjcm;olygao;vm;/ xdktjzpfudk awGŒjrifol±Sdvm;/

ðyusifhcH&+yD;aemufydkif;tjzpftysuf - q&m0ef/ aq;tr_xrf;ESifhawGŒ+yD;r+yD;/ - awGŒygu rnfonfhtcsdefuvJ/ - aq;rSwfcsuf/ - xdkudpPtm;tr_zGifhwdkif=um;ygovm;/ - wdkif=um;ygurnfonfhtcsdefuvJ/ - xdkwdkif=um;csufudk tpdk;&ub,fvdkwkefŒjyefygovJ/ - vuf±Sdxdktr_tajctaeb,fvdk±SdvJ? - vuf±Sdusef;rma&;tajctae - ðyusifhcH&t+yD;±kyfydkif;qdkif&mxl;jcm;csuf - vuf±Sdusef;rma&;tajctae/ - pdwfydkif;qdkif&mtajctae - vuf±Sdaq;ukor_cHaeygu bmtwGufa=umifhvJ/

59

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ azmiftrsKd ;tpm;trSwf ( ) csdK;azmufcH&oltrSwfpOf ———————csd K ;azmuf c H o l E S i f h y wf o uf a omtcsuf t vuf trnf vdif touf arG;aeŒ ud;k uG,o f nfb h mom tdraf xmif tdraf xmifzuftrnf uav;ta&twGuf ae&yfvdyfpm ynma&;tqifhtwef; tvkyftudkif wm0ef zrf ; qD ; cH & r_ E S i h f y wf o uf a omowif ; zrf;qD;ol ta&twGuf wm0eftqifhtwef; wyf&if; zrf;qD;cH&ol usm;/r ta&twGufESifhtrnf ae&m aeŒpJG bmtwGufa=umifhzrf;qD;oGm;onf ESdyfpufcH&ygu ESdyfpufcH&yHk csKyfaESmifxm;qJjzpfygu csKyfaESmifxm;onfhae&m aemufqHk;usef;rma&;tajctae ±H;k wifppfaq;ygu ppfaq;onfw h &m;±H;k jypf'%f aeŒpJG jyefvGwfvmygu aeŒpJG ta=umif;t&m ay;&onfhaiGyrm%

tcsuftvufpkaqmif;onfhaeŒpJG pkaqmif;ol vufrSwf

60

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tcef; (7) tpD&ifcjH cif; (Reporting) tpD&ifcHjcif;qdkwmbmvJ? rdrpd pkH rf;awGŒ±Sx d m;aomtcsut f vufrsm;udk rdrt d zJŒG tpnf;. ±H;k cef;xJ/ zdkifwJGrsm;xJwGifomodrf;qnf;xm;Irjzpfyg? rdrdwdkŒ&nf±G,fxm;onfhtwdkif; csdK; azmufcH&oltwGuf vdktyfonfhta&;,laqmif±Gufr_rsm; ay:aygufvmap&ef/ aemufxyfxdktjzpfrsdK; xyfrHray:aygufap&eftwGuf wm;qD;umuG,fr_rsm; taumiftxnfay:vmap&eftwGuf tjcm;vkyfief;wqifhudk xyfrHvkyfudkif&ef vdktyfonf? xdkvkyfie;ftqifhrSm tpD&ifcHjcif;jzpfonf? tpD&ifcHjcif;wGif rdrd&nf±G,fcsufrsm; taumiftxnfazmf&eftwGuf enf;trsdK;rsdK;jzifh tpd&ifcHjcif;rsm;±Sdonf? wcgw&HwGif pma&;om;jzefŒa0jcif;/ wcgw&HwGif tpD&ifcHpmrsm;a&;om;xkwfa0jcif;/ xdkr#ru owif;xkwfjyef a=unmcsurf sm; xkwjf yefjcif;wdŒk vnf; ±Sw d wfonf? ‚if;wdŒk tm;vH;k onf tpD&ifcH jcif; vkyfief;ESifhtóuH;0ifonf? tcsdKŒtpD&ifcHjcif;rsm;onf vlenf;enf;udkom jzefŒa0today;jcif;rsdK;±Sdwwf+yD; tcsdKŒrSm trsm;jynfolw&yfvHk;odatmif jzefŒa0 jcif;rsdK;vnf; ±Sdonf? xdktpD&ifcHjcif;rsm;wGif rnfonfhtcsufrsm; yg0ifoifhonf qdak omtcsuu f kd qH;k jzwf&mwGif rnfow l Œkd udk rnfonft h a=umif;rsm; today;I rnfonfh&nf±G,fcsuftwdkif; jzpfaprnfqdkonfh tcsufoHk;csuftay: rlwnfI pOf;pm;qHk;jzwf&ayrnf? tpD&ifcHjcif;udkvkyfudkifonfhtcg t"duta&;t}uD;qHk; tcsufrSm ormorwfusonf[k trsm;u vufcH,Hk=unfapEdkifrnfh yHkpHjzifh a&;om;&ef jzpfonf? tcsuftvuftrSefrsm;udk wdwdususrSefrSefuefuef a&;om;xm; onf [ k pmzwf o l r sm;uvuf c H , H k = unf a prnf h ta&;tom;wif j yr_ y H k p H r sm;

61

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

jzpfoifhonf? jyif;xef=urf;wrf;aom xdk;ESufwdkufcdkufcsufrsm;/ em;±_wfaxG; aprnfh pum;vHk;rsm;udka±Smif±Sm;oifhonf? tpD&ifcjH cif;tqifw h iG f pma&;om;jcif;/ owif;a=unmcsuf xkwjf yefjcif;/ ta&;ay:vkyfaqmif&ef wyfvSefŒjcif;/ pmwrf;wdkrsm;/ txl;tpD&ifcHpmrsm; a&; om;jcif; trsKd ;rsKd ;±So d nft h wGuf xdt k a=umif;t&mrsm;. uJjG ym;r_rsm;udk avhvm oifhonf? pma&;om;jcif; txl;owif;tcsufrsm;udk vltkyfpki,frsm;xH ay;ydkŒvdkonfhtcg xdkodkŒ pmrsm;a&;om;ay;ydkŒjcif;tm; atmifjrifpGmtoHk;ðyEdkifonf? xdkta=umif;t&m rsm; yg0ifonfph mrsm;udk tpd;k &t&m±Srd sm;/ (txl;ojzifh w&m;a&;0ef}uD;/ jynfxJ a&;0ef}uD;) wdŒk xH ay;ydŒk avh±o dS nf? trsm;jynfot l m;vH;k rodapvdak om owif; tcsuftvufrsm;udk oufqdkif&mxHtoday;vdkonfhtcg ,ckenf;rSm toHk;0if onf? rsm;aomtm;jzifh pmxJwiG f ay;ydŒk oltaejzifh rnfuo hJ Œkd vkyaf qmifapvdk a=umif ; azmf j yxm;I xd k o d k Œ vk y f a qmif & ef yef = um;aom ta&;tom;rsd K ; yg0ifavh±Sdonf? xdkodkŒpma&;om;&mwGif tu,fIrdrdtzJGŒta=umif;/ a&;om;olrsm; ta=umif;udk pmzwfrnfholtaejzifh rod±Sdao;v#if rdrdrnfolrnf0gjzpfa=umif; tpcsrD w d q f ufa&;om;oifo h nf? xdak emufwiG rf S bmta=umif;a=umifh ,ckpmudk a&;om;ay;ydkŒvdkufjcif;jzpfa=umif; ±Sif;vif;jy&rnf? xdkŒaemufxdkta=umif;ESifh ywfoufaom vdktyfonfh tao;pdwftcsuftvufrsm; azmfjyEdkifonf? ‚if; aemuf xdkoltm;rnfuJhodkŒ vkyfaqmifapcsifa=umif; yef=um;onfh tcsufrsm; a&;om;&rnf? aemufqHk;wGif rdrdtm;jyefvnfqufoG,fta=umif;=um;ay;&ef yef=um;r_jzifh tqHk;owf&rnf?

62

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

owif;xkwfjyefcsuf owif;xkwfjyefcsufqdkonfrSm owif;Xmersm;jzpf=uaom a&'D,dk/ ±kyfjrifoH=um;/ owif;pm/ r*~Zif;wdkŒu rdrdwifjyvdkaomta=umif;t&mudk owif;tjzpf xnfhoGif;wifjyvmatmif wdkwdkawmif;awmif; a&;om;jcif; jzpf onf? xdkowif;xkwfjyefcsufrsm;udk owif;Xmersm;omru tjcm;tzJGŒtpnf; rsm;. tpdk;Xmersm;odkŒvnf; ay;ydkŒavh±Sdonf? xdkodkŒowif;xkwfjyefawmhrnfqdkv#if rdrdtzJGŒtpnf;trnf/ wHqdyf/ acgif;pnf;/ vdyfpmrsm;yg0ifaom w&m;0ifpnf;wHqdyfrsm;jzifh a&;om;xkwfjyef oifhonf? rdrdxkwfjyefaomowif;tay: pdwf0ifpm;olrsm;u rdrdtm;jyefvnf qufoG,fEdkifrnhfvdyfpm/ zkef;/zufpf/ tD;ar;vfponfwdkŒvnf; yg0if&rnf? acgif;pOfudk pm;vHk;t±G,ftpm; uJGjym;pGma&;&rnf? owif;pmwGif oHk;aom owif;acgif;pOfrsm;uJhodkŒ zwf±_olrsm;.tm±Hkudk qJGaqmifEdkifaom acgif;pOfrsm;jzpfoifhonf? acgif;pOfudkpdwf0ifpm;rSom pmudk,fwGifygaom tcsuf rsm;udk qufvufzwf±_vdkpdwf±Sdrnf? xkwjf yefonfah eŒpJu G kd rysurf uGux f nfo h iG ;f yg? ta&;w}uD;jzefŒcsv D ykd gu “tvsiftjref”[k a&;om;owday;Edkifonf? xdkta=umif;t&mESifhywfoufI tao;pdwftcsuftvufrsm; xyfrH ay;Edkifaom rdrdtzJGŒtpnf;twGif;rS ajyma&;qdkcGifh±SdaomvltrnfESifh ‚if;tm; qufoG,fEdkifrnfh zkef;eHywfudk xnfhoGif;a&;om;ay;yg? pmudk,fwGifyg0ifaom ta&;tom;tcsuftvufrsm;onf owif;pm rsm;wG i f t+rJ w rf ; awG Œ jrif a e&aom ta&;tom;rsd K ;jzpf o if h o nf ? yxr pma=umif;wGif t"du (b)ajcmufvHk;yg0ifatmifa&;om;I aemufydkif;wGif

63

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

odoifhodxdkufaom tcsuftvufrsm;udk a±G;cs,fxnfhoGif;a&;om;&rnf? rd r d t zJ G Œ .wm0ef ± S d o l u xd k u d p P E S i f h y wf o uf I ajym=um;csuf u d k aumufElwfxnfhoGif;ay;ygu owif;orm;rsm;ydkrdkESpfouf=uonf? xdkajym=um; csufudk owif;orm;rsm;u xkwfElwfudk;um;csuftjzpf xnfhoGif;avh±Sdonf? rdrd.owif;xkwfjyefa=unmcsufwGif tpdk;&tm;rdrdtaejzifh rnfonfh tcsufrsm;vkyfaqmifap=umif;udk ay:vGifatmif xnfhoGif;a&;om;oifhonf? xkwfjyefa=unmcsuf. aemufqHk;wGif rdrdtzJGŒtpnf;ta=umif;/ rnf onfh tcsdefuzJGŒpnf;cJhonf? rnfonfh&nf±G,fcsufjzifh rnfonfh vkyfief;rsm; vkyfudkifaqmif±Gufaeonfudk tusOf;csKyfa&;om;azmfjyoifhonf? ta&;ay:vkyfaqmif&efwyfvSefŒjcif; ta&;ay:vkyfaqmif&ef wyfvSefŒjcif;qdkonfrSm vlwOD;wa,mufcsif; xHoŒkd ta&;ay:vlŒtcGit hf a&;csKd ;azmufc&H r_wck jzpfymG ;aea=umif; wyfveS Œf tod ay;I csdK;azmufcHae&onfh xdkoltm; 0dkif;0ef;ulnDumuG,f&eftwGuf vwf wavmcsufcsif; vkyfaqmifr_wck vkyfaqmif&ef wdkufwGef;yef=um;jcif;jzpfonf? xdkwyfvSef‹pmrsdK;udk EdkifiHa&;tusOf;om;wa,muftm; zrf;qD;xm;+yD; !‡if;yrf; ESyd pf ufr_ óuHawGŒ&Edik o f nft h cgrsKd ;wGijf zpfap ppfwyf odŒk r[kw&f w J Œkd u vlwa,muf tm; touftE W&m,f+cdrf;ajcmufr_ðyaev#if xdkolrsm;udk umuG,f&eftwGuf ta&;ay:wyfvSefŒjcif;rsm;udk ay;ydkŒavh±Sdonf? xdkpmrsdK;wGif zrf;qD;cHae&aomol odkŒr[kwf +cdrf;ajcmufcHae&aomol twG u f txl ; pd k ; &d r f r uif ; jzpf a e&onf h tcsuf y g0if & rnf ? xd k o l t ay: xd k tE W&m,fusa&mufrnf[k bma=umifh rdrdxifjrifa=umif;udk azmfjyavh±Sdonf? pmzwfol pmvufcHoltaejzifh rnfonfhvkyfaqmifr_rsdK;udk csufcsif;vkyfaqmif apvdka=umif; ±Sif;vif;pGm!$ef=um;azmfjyxm;&rnf? rsm;aomtm;jzifh xdkoltm;

64

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

umuG,fr_rsm;ðyvkyfay;&ef tpdk;&wm0ef±Sdolrsm;xH ,Ofaus;pGmyef=um;pmrsm; a&;om;&ef wdu k w f eG ;f avh±o dS nf? xdo k Œkd pmrsm;a&;om;ay;ydŒk &rnfh tpd;k & wm0ef±dS ol yk*~dKvftrnfESifh vdyfpmudkxnfhoGif;a&;om;xm;wwfonf? pmwrf;wdkrsm;a&;om;jcif; pmwrf;wdkrsm;a&;om;jcif;rSm vlwOD;wa,muf tjzpftysufr[kwfbJ ta=umif;t&m acgif;pOfwckESifh ywfoufI vltrsm; pdwf0ifpm;vmap&ef &nf±G,fa&;om;jcif;rsdK;jzpfonf? pmrsufESm oHk;±GufrS q,f±Guftxd ±Snfvsm; wwfonf? pmwrf;wdka&;om;&mwGif rdrda&;om;vdkaom ta=umif;t&mudkom t"duxm; a&;om;aqG;aEG;xm;&rnf? Oyrm - w&m;r0if vdiftvkyforrsm; tm; owfjzwfr_/ ±Srf;wdkif;&if;om;rsm;tay: r=umcifu xdk;ppfqifr_ponfhjzifh t"Duxm;aom acgif;pOfrsm;atmufrS a&;om;aom tcsufrsm; aoGz,froGm; atmif owdðya&;om;&rnf? yxrOD;qHk; ta=umif;t&m tjzpftysufta=umif;udk òcHiHka&;om; rdwfqufxm;aompmydk'fjzifh pwifavh±Sdonf? xdkaemufavhvmawGŒ±Sdxm;aom tjzpftysurf sm;/ xGuq f ckd surf sm;xnfo h iG ;f avh±o dS nf? tqH;k oyfwiG f ta=umif; t&mrsm;udk tusOf;csKyfxm;aom ed*Hk;csKyfyg0ifavh±Sdonf? ta&;t}uD;qHk;rSm oufqdkif&mtpdk;&rsm;tm; xdkudpPESifhywfoufI rnfodkŒvkyfudkifaqmif±Guf apvdka=umif;tm; xnfhoGif;azmfjyxm;onfh t}uHðycsufrsm;yg0if&efjzpfonf? pmwrf ; wd k r sm;a&;om;xk w f a 0v#if taumif ; qH k ; tcsuf r S m xd k p mwrf ; wG i f yg0ifaomta=umif;t&mrsm;udk tESpcf sKyfa&;om;xm;onfh owif;xkwjf yefcsuf udk rsufESmzHk;pm±Guftaejzifh yl;wJGxkwfjyefEdkifv#if taumif;qHk;jzpfonf? xdkodkŒ vkyfaqmifEdkifygu owif;Xmersm;. pdwf0ifpm;r_udk ydkrdk&Edkifonf?

65

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

txl;tpD&ifcHpma&;om;jcif; txl;tpD&ifcHpmrsm;wGif ta=umif;t&mtrsdK;rsdK; xnfhoGif;a&;om; xm;wwfonf? ta=umif;t&mrsKd ;pHu k kd a&;om;xm;aom pmwrf;i,frsm; pkaygi;f xm;onfh txl;tpD&ifcHpmrsm;vnf;xGufay:wwfonf? Oyrm - jrefrmEdkifiH vlŒtcGit hf a&;ESpyf wfvnftpD&ifcpH m/ xdik ;f Edik if H pD;yGm;a&;/ vlra_ &;ESihf ,Ofaus;r_ qdkif&m tcGifhta&;rsm;ta=umif; tpD&ifcHpm ponfwdkŒjzpfonf? xdktxl;tpD&ifcHpmrsm;udk a&;om;ðypk&mwGif tcsdefumvESifh vkyfief; aqmifwmrsm; =um±Snfrsm;jym;avh±Sdonf? xdkodkŒtxl;tpD&ifcHpmrsm; a&;om; rnfhtpm; pmwrf;i,frsm;a&;om;jcif;u ydkrdktcsdefoufomrnfvm;/ rdrdtzJGŒ twGuf ydkrdkoifhawmfrnfvm;udk pOf;pm;qifjcif&rnf? xdktpD&ifcHrsm;wGif ed'gef;/ twdkcsKyfwifjycsufrsm;/ ed*Hk;/ t}uHðycsufrsm;yg0ifavh±Sdonf? xdkodkŒ txl; tpD&ifcpH mrsm; xkwaf 0jzefŒcsad wmhrnfqv kd #if xdt k a=umif;t&mrsm;udk tESpcf sKyf a&;om;xm;aom owif;xkwjf yefcsuu f kd wòydik ef ufxw k af 0oifo h nf? xdt k pD&ifcH pmrsm;onf ordkif;wGif&pfrnfhtaxmuftxm;rsm;jzpfaoma=umifh aocsmpGm jyifqifoifhonf? oyf,yfpGmzefwD;oifhonf? tpD&ifcHpmrsm;udk rnfuJhodkŒjzefŒa0oifhoenf;? rnfr#yif óud;pm;tm;xkwI f aumif;rGeaf tmifjyifqifxm;aom tpD&ifcH pmyif jzpfapumrl jzefŒa0r_tm;raumif;v#if tusdK;r±Sd tv[\jzpfwwf onf? qdv k o kd nfrmS a&mufoifo h nfo h x l o H Œkd a&mufoifo h nfh tcsed w f iG f ta&muf ydŒk &efvt kd yfa=umif; qdv k jkd cif;jzpfonf? ,cktcgwiG f v#ypf pfpmydŒk pepfjzifh vsiv f sif jrefjrefydkŒaqmifEdkifae+yDjzpf&m xdkacwfrDenf;pepfrsm;udktoHk;ðyI rdrd. tpD&ifcH pmrsm; vlrsm;rsm;zwf±_Ekdifatmifvkyf&ayrnf? aemufxyfowdðyoifah omtcsuw f csurf mS tcsed u f u kd rf j_ zpfonf? txl; ojzifh owif;xkwfjyefa=unmcsufrsm;onf tcsdefudkufr_±Sd&ef ta&;}uD;onf/

66

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

rnfr#aumif;rGefaom owif;jzpfygap tcsdefaESmif;rSa&muf±Sdvmygu rnfonfh enf;ESifhrS toHk;ðyEdkifvdrfhrnfr[kwfyg? txl;ta&;}uD;aom vlŒtcGifhta&; owif;rsm;ta=umif; xkwfjyefonhf a=unmcsufrsdK;udk wwfEdkifoa±GŒ tapm wvsif xkwfjyefoifhonf? vlxkqufoG,fr_owif;Xmersm;udkrnfuJhodkŒtoHk;csEdkifoenf;? vlŒtcGifhta&;tpD&ifcHpmwckudk vlxkupdwf0ifpm;avav xdktr_tm; ulnDumuG,fr_rsm;jzpfay:vmap&ef vlxk. 0dkif;0ef;zdtm;ay;r_rsm; ydkrdk&±SdEdkif avavjzpfonf? xdŒk a=umifh vlxx k x H ;kd azmuf0ifa&mufEikd o f nfh vlxq k ufo, G rf _ owif;Xmersm;uaeI rdrdwdkŒowif;rsm;udk toHk;ðyvmatmif qJGaqmifEdkifrnf qdkygu vlxktwGif;ydkrdkxdk;azmufEdkifrnfjzpfonfhtwGuf xdkowif;Xmersm;udk pepfwuspDrHudef;jzifh csOf;uyfoifhonf? yxrOD;qHk; vkyfaqmifEdkifaomtcsufrSm owif;axmufrsm; pdwf0if pm;aomu¾rsm;udkavhvmI rdrdvkyfaqmifaeaom vkyfief;rsm;ta=umif; pdwf0ifpm;rnfh owif;axmufrsm;udk xyfrHa±G;cs,fjcif;jzpfonf? xdkolrsm;udk csOf;uyfI rdrdvkyfaqmifaeaom vkyfief;rsm;ta=umif; ydkrdkpdwf0ifpm;vmap&ef/ rdrdwdkŒpHkprf;awGŒ±Sdvmonfh tcsufrsm;udk toHk;ðyvmap&ef vkyfaqmif&rnf? rdrw d Œkd xkwjf yefaom tpD&ifcpH m. rl&if;udk xdo k rl sm;xH óudwifay;ydŒk xm;Edik o f nf? xdkay;ydkŒxm;aom tcsuftvufrsm; aumif;rGefpGm &±Sdjcif;±Sdr±Sdtm; zkef;jzifh aocsmatmifjyefac:I rdrdowif;udk pdwf0ifpm;atmif vkyfaqmifEdkifonf? xdk owif;rsm;onf txl;pdw0f ifpm;p&maumif;I ‚if;wdŒk ud, k w f ikd f xyfrpH pkH rf;r_rsm; vkyaf qmifoifah =umif; t}uHay;wdu k w f eG ;f Edik o f nf? tpD&ifcpH mrsm; xkwjf yefygu xdkta=umif;udktESpfcsKyfa&;om;xm;aom oD;jcm;owif;a=unm csufrsm;udk yl;wJx G w k jf yefEikd yf gu aumif;onf? xdo k wif;axmufrsm;. pdw0f ifpm;r_ tm±Hu k kd qJGaqmifEdkif&eftwGuf owif;pm±Sif;vif;yJGrsm; ðyvkyfEdkifygu taumif;qHk; jzpfonf?

67

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tzJGŒtpnf;rsm;uxkwfjyefaom pHkprf;ppfaq;awGŒ±Sdcsufrsm;wGif yg0ifoifhonfhtcsufrsm; xdkpHkprf;ppfaq;r_wGif yg0ifaqmif±Gufaomolrsm;. trnfrsm;udk xkwf azmfEikd yf gu azmfjyoifo h nf? tcsKd ŒtajctaersKd ;wGif vHòk chaH &;a=umifjh zpfap/ tjcm; ta=umif;rsm;a=umifjh zpfap xdo k rl sm;udk trnfrsm;udk azmfjyIr&aom tcgrsKd ;vJ ±Sdwwfonf? tu,fI acgif;pOfu¾rsm;udk oD;jcm;pDcJGI a&;om;xm;ygu rnfolu rnfonfhacgif;pOfudk a&;om;xm;onfudk azmfjyoifhonf? xdkŒaemuf xdo k Œkd pHpk rf;ppfaq;r_ ðyvky&f jcif;. &nf±, G cf su/f toH;k ðyaom enf;vrf;rsm;/ ae&m tajctaersm;/ awGŒ±S&d aom owif;&if;jrpfrsm; ponfwŒkd ta=umif;udk ±Si;f vif; oifhonf? odkŒrSompmzwfoltaejzifh xdktpD&ifcHpmudk rnfuJhodkŒ ðypka&;om;cJh a=umif;udk od±Sdayvdrfhrnf? xdt k pD&ifcpH mxJwiG f rdrw d Œkd ±SmazGawGŒ±Scd ahJ om awGŒ±Scd surf sm;tm; tao; pdwfazmfjyoihfonf? jzpfEdkifygu rdrdawGŒqHkar;jref;xm;csufrsm;udk wdkuf±dkuf ud;k um;I xnfEh ikd o f nf? ajymqdo k . l trnfrsm;udv k nf; xnfo h iG ;f azmfjyEdik yf gu azmfjyoifo h nf? xdŒk tjyif rdr±d mS azGawGŒcJah om owif;&if;jrpfrsm;udk azmfjyEdik yf gu azmfjyay;&rnf? ta=umif;a=umif;a=umifh azmfjy&efroifah om owif;&if;jrpfrsm;/ rd r d t aejzif h a zmf j yjcif ; rðyvk y f y g[k *wd a y;xm;aom owif ; &if ; jrpf r sm;ud k xnfhoGif;azmfjyjcif;rðy&? xdkodkŒawGŒ±Sdcsufrsm;udk toHk;ðy&mwGif jzpfyGm;aomtr_rsm;tm; jzpfay: ap&ef wGe;f tm;ay;aeaomtcsurf sm;udk ay:vGiaf tmifwifjyEdik &f rnf? rnfonhf tcsufrsm;udkusL;vGefjcif;jzpfa=umif;/ bmtwGufa=umifh xdkodkŒusL;vGefr_rsm; jzpfyGm;&jcif;jzpfa=umif;/ usL;vGefolrsm;onf rnfonfh&nf±G,fcsufjzifh usL;vGef jcif;jzpfa=umif;udk rdrd. qef;ppfa0zefcsufjzifh wifjy&rnf? tu,fI rdrdxHwGif

68

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

wduscikd v f akH om w&m;±H;k xGuq f ckd su/f aq;ppfcsurf w S w f rf;rsm;±Syd gu xdo k ufao taxmuftxm;rsm;jzifh rdrdwifjycsuf cdkifvHka=umif;oufaojyoifhonf? xdt k pD&ifcpH mrsKd ;wGif rygrjzpfyg0ifoifah omtcef;rSm ed*;kH csKyf oH;k oyfcsuf ESifh t}uHðycsuftcef;rsm;jzpfonf? xdktjzpftysufrsm; jzpfay:&jcif; ta=umif; &if;rsm;udk ed*;kH csKyfwiG x f yfavmif;azmfjyI xdt k jzpfrsKd ;udk umuG,[ f efŒwm;Edik &f ef oufqdkif&mtpdk;&taejzifh rnfonfht&mrsm; vkyfaqmifoifha=umif;/ xdktpdk;& vkyfaqmifvmap&eftwGuf tjcm;tzJGŒtpnf;rsm;/ EdkifiHwumtzJGŒrsm;/ tpdk;& rsm;u rnfonfhzdtm;rsm;ay;oifha=umif;udk t}uHay;csufwGif xnfhoGif;azmfjy oifhonf? tpD&ifcHpmudk rdrdtm;owif;rsm;ay;cJholrsm;/ oufqdkif&mtpdk;&rsm;/ vkyfief;wlvkyfaqmifaeaomtzJGŒtpnf;rsm;/ tjcm;today;oifhaomtpdk;&rsm;/ a'oqdkif&mESifh EdkifiHwumtpdk;&ESifh tpdk;&r[kwfaomtzJGŒtpnf;rsm;odkŒ jzefŒcsD&rnf? tpD&ifcHxkwfjyeft+yD; qufvufvkyfaqmifoifhaomtcsufrsm; - rdrdwdkŒpHkprf;ppfaq;awGŒ±Sdaom tcGifhta&;csdK;azmufr_rsm;onf EdkifiHawmf Oya'ESifh EdkifiHwumvlŒtcGifhta&;Oya'rsm;t& oufqdkif&mtpdk;&taejzifh av;pm;vdkufem&efwm0ef±Sda=umif;udk txift±Sm;xkwfazmfajymqdk&rnf? tu,fI xdck sKd ;azmufc&H aomtcGit hf a&;onf Edik if aH wmftpd;k &. vufrw S f xdk;xm;aom a'oodkŒr[kwf EdkifiHwumvlŒtcGifhta&;qdkif&m oabmwl pmcsKyfwiG f yg0ifaom tcsurf sm;jzpfaeygu tpd;k &onf av;pm;vdu k ef m&ef wm0ef±adS om tcsurf sm;udk csKd ;azmufaea=umif; rD;armif;xd;k jy&rnf? xdo k Œkd csd K ;azmuf a omtcsuf r sm; trsm;tjym;jzpf a eygu wcsuf c sif ; pD u d k odomatmif axmufjy&rnf? trsKd ;orD;rsm;tay: apmfum;t=urf;zufrr_ sm;tm; Edik if w H um vlŒtcGihf ta&;Oya'rsm;wGif txl;wdwdususazmfjyxm;jcif; r±Sdao;aomfvnf;

69

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

xd k t =urf ; zuf r _ r sm;onf Oya'rsm;wG i f y g0if a om tcsd K Œtcsuf r sm;ES i f h tóuH;0ifvsu±f o dS nf? Oyrm - ppfyu GJ mvtwGi;f trsKd ;orD;rsm;tm; rk'ed ;f usijhf cif;onf ESyd pf ufjcif;qdik &f m oabmwlpmcsKyfwiG f wdwu d sus t"dym` ,f owfrSwfazmfjyxm;jcif; r±Sdaomfvnf; xdkpmcsKyfwGifygaom tcsufrsm;t& ESyd pf uf!i‡ ;f yrf;r_ajrmufonfuakd wGŒ&onf? tjcm;aom trsKd ;orD;rsm;tay: t=urf;zufjcif;rsm;udkvnf; EdkifiHwum vlŒtcGifhta&; pmcsKyfwcktaejzifh oD;oefŒa&;om;xm;jcif;r±Sad o;aomfvnf; xdt k =urf; zufrr_ sm;onf ESyd pf uf !‡if;yrf;r_qdkif&m oabmwlpmcsKyfyg t"dy`m,fzGifhqdk csufrsm;ESifh tóuH;0if aeonf? xdktwGufa=umifh trsdK;orD;tcGifhta&; v_yf±Sm;aqmif±Gufolrsm; tzdkŒ xdkpmcsKyfygtcsufrsm;udk tao;pdwfavhvmI trsdK;orD;tcGifhta&; csdK;azmufr_rsm;udk xdkpmcsKyfygrnfonfhtcsufjzifh udkifwG,fajymqdkEdkifrnfudk yg;yg;eyfeyfavhvm&ef vdktyfvSonf? - xdkvlŒtcGifhta&;csdK;azmufr_rsm;onf trsdK;orD;tcGifhta&; csdK;azmufr_rsm; ygjzpfa=umif; xifxif±Sm;±Sm; rD;armif;xdk;jyyg? vlŒtcGifhta&; csdK;azmufr_wdkif;onf vdifuJGjym;r_udktajccHaom/ vdif uJGjym;r_a=umifh jzpfyGm;&aom csdK;azmufr_rsm;r[kwfay? vlŒtcGifhta&; csdK; azmufr_wckonf vdifuJGjym;r_a=umifhjzpfyGm;&onf[k qdkEdkif&eftwGuf xif±Sm;aomta=umif;t&mudk cdkifcdkifrmrmjyoEdkif&rnf? xdktwGufa=umifh pHkprf;ppfaq;r_ðyvkyfpOf umvuwnf;u xdkvlŒtcGifhta&;csdK;azmufr_onf omrefvlŒtcGifhta&; csdK;azmufr_wckomrubJ vdifuJGjym;aoma=umifh usL;vGefjcif;/ usL;vGefcH&jcif;/ jzpfay:atmif wGef;tm;ay;cH&jcif;jzpfonf [laom tcsurf sm;udk ay:vGiaf tmif jyoEdik &f rnf? Oyrm - aus;±Gmw±Gmudk ppfwyfu0ifa&mufodrf;ydkufI awGŒor#trsdK;om;trsdK;orD;rsm;tm;vHk;udk zrf;qD;r_onf rw&m;ojzifh zrf;qD;aom vlŒtcGit hf a&;csKd ;azmufr[ _ k qdEk ikd f onf? tu,fI xdzk rf;qD;cH&aom trsKd ;orD;rsm;tm;vH;k udk om;a=umzsuf aq; twif;t=uyfx;kd ay;onf/ trsKd ;om;tm; bmrSrvkyq f v kd #if vdiu f jGJ ym; r_a=umifh trsdK;orD;rsm;. tcGifhta&;csdK;azmuf r_[k qdkEdkifonf? xdktcsuf rsdK;udkxif±Sm;atmifwifjyI trsm;u vufcHvmatmif v_HŒaqmfoifhonf?

70

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

- tpdk;&wGifwm0ef±Sdonfhtcsufudk odomxif±Sm;atmif wifjyyg? vlŒtcGifhta&;csdK;azmufr_rsm;/ trsdK;orD;tcGifhta&; csdK;azmufcH&r_rsm;udk pHkprf;±SmazGI tpD&ifcH+yD;onfhtcg xdktr_rsm;jzpfyGm;&jcif;wGif oufqdkif&m EdkifiHtpdk;&wGif wm0ef±Sda=umif;odomxif±Sm;atmifjyo&ef vdktyfonf? xdktr_rsm;udk EdkifiHawmftpdk;&udk,fwdkifuusL;vGefonfjzpfap/ rusL;vGef onfjzpfap xdkodkŒjzpfyGm;&onfhtay: EdkifiHawmftpdk;& wm0ef±Sda=umif; oufaowifjy&efrSm vG,fulaomtvkyfwckawmhr[kwfay? tu,fI Edik if aH wmftpd;k &wGif wm0ef±adS om &JwyfzŒGJ / ppfwyfu olwOD; OD;u vlŒtcGifhta&;csdK;azmufr_wckudkusL;vGefygu EdkifiHawmftpdk;& csdK; azmufa=umif; vG,v f , G u f u l yl if wifjyEdik rf nf? Edik if aH wmfOya'rsm;/ tpd;k & udk,fwdkif vufrSwfxdk;xm;aom a'oqdkif&mEsifh EdkifiHwumOya'rsm;udk udkifwG,fI xdkoabmwlpmcsKyfyg tcsufrsm;udk csdK;azmufa=umif; wifjy ta&;qdkEdkifonf? odkŒaomf EdkifiHawmftpdk;&u udk,fwdkifudk,fuscsdK;azmufjcif;r[kwfbJ umuG,fay;&ef/ csdK;azmufoludk tumtuG,fay;&ef/ ukpm;ay;&ef ponf wdkŒudk ysufuGufonfhtcgrsdK;wGif EdkifiHawmftpdk;&wGif wm0ef±Sdonf[laom tcsufudk vG,fvG,fululESifh wifjyEdkifawmhrnfr[kwfay? xdkodkŒ wifjy Edkif&eftwGuf EdkifiHawmftpdk;&onf xdkodkŒusL;vGefr_jzpfyGm;Edkifonfudk EdkifiH awmf tpdk;&u óudwifod±Sdxm;onf (odkŒr[kwf) od±Sdxm;avmufonfh taetxm;rsm; ±Sdonfudk yxrOD;qHk;oufaojy&rnf? 'kwd,taejzifh xdk usL;vGefcH&oltwGuf vdktyfaom epfemcsufrsm;&±Sdtmif EdkifiHawmftpdk;& taejzifh vdt k yfovdk aqmif±u G af y;&ef ysuu f u G rf u _ kd oufao±SmazG&rnf? wwd,tcsuftaejzifh xdkodkŒ vdktyfovdkraqmif±Gufay;jcif;rSm csdK;azmuf cH&ol. vdiu f jGJ ym;r_a=umifh jzpfonf[al omtcsuw f Œkd udk txift±Sm; rdr&d & azmfjyEdik &f rnf? tpd;k &u vkt d yfovdv k yk af qmifay;&ef ysuu f u G jf cif;qdo k nf rSm &JwyfzJGŒwGif oGm;a&mufwkdif=um;r_udk vufrcHjcif; omru csdK;azmuf cH&ol trsdK;orD;taejzifh oGm;a&mufwdkif=um;&ef r0hHr&Jjzpfae&jcif;/ oGm; a&mufwdkif=um;v#ifvJ ta&;,laqmif±Gufay;rnfh ,E W,m;r±Sdjcif;wdkŒ

71

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

onfvnf; oufqdkif&mtpdk;&zufrS vdktyfovdk aqmif±Guf&ef ysufuGuf r_yifjzpfonf? xdt k csurf sm;udk cdik cf ikd rf mrm wifjyEdik &f rnf? xdo k Œkd wifjy&mwGif f u G rf /_ wm0efrausr/_ vpfvsL±_rw _ Œkd vnf; trSew f u,f tpd;k &zufu ysuu ay:vGifxif±Sm;Edkifrnfh taxmuftxm;rsm; &±SdrSjzpfayrnf? xdkrSwqifh xdo k Œkd ysuu f u G rf r_ sm;onf Edik if aH wmftpd;k &u vufcv H u kd ef m&efwm0ef±adS om EdkifiHwum vlŒtcGifhta&; oabmwlcsufrsm;yg tcsufrsm;ukd csdK;azmuf jcif;jzpfa=umif; wifjyzdkŒvdktyfonf? - jzpfEdkifrnfhajz±Sif;csufrsm;twGuf v_Haqmfr_rsm;/ qHk;jzwfcsufrsm;csrSwfyg? pHkprf;ppfaq;r_rsm;/ rSwfwrf;wifjcif;rsm; vkyfaqmifaepOfuxnf;u xdkcsdK; azmufcH&r_udk rnfuJhodkŒ wm;qD;umuG,fEdkifrnfhtajzrsm;/ oufqdkifonfh olrsm;tm;vHk;u vkyfudkifaqmif±Gufoifhonfhtcsufrsm;udk ±SmazGpOf;pm; xm;oifo h nf? jzpfEikd af omajz±Si;f csu/f t}uHay;csurf sm; trsm;tjym; ±SEd ikd f onfhtxJrS trSefwu,fvufawGŒususjzpfEdkifrnfh/ vkyfaqmifEdkifrnfh tcsufrsm; tjcm;u|rf;usifolrsm;ESifh wdkifyif!‡dEdkif;& a±G;cs,fqHk;jzwf&rnf? t}udr}f udrt f zefzef oH;k oyf+yD;rSom oifah wmf+yD; trSew f u,fvyk af qmifoifh onfh tcsufrsm;udk csrSwf&ayrnf? - xdkta=umif;t&mESihfywfoufI rsufacsrjywfqufvufapmifh=uyfyg? pHpk rf;ppfaq;jcif;/ rSww f rf;wifjcif;/ tpD&ifcjH cif;rsm; toD;oD;vkyaf qmift+yD; qufvufvkyfaqmif&efrSm vlŒtcGifhta&;v_HŒaqmfjcif;om jzpfawmhonf? odŒk aomfvnf; vlŒtcGit hf a&;v_ŒH aqmfr_ vkyu f ikd af eonfu h mvtwGi;f rSmwGif rdrdpHkprf;ppfaq;tpD&ifcHxm;aom ta=umif;t&mESifhywfoufI rsufacs rjywf&ef/ aemufq;kH owif;rsm;udk qufvufapmif=h uyfae&ef txl;ta&;}uD; onf? tpD&ifpmxkwfjyef+yD;onfESifh rdrdwm0efaus+yD[k r,lqoifhay? rdrt d pD&ifccH ahJ om udpEP iS yhf wfoufI tajctae ydrk q kd ;kd 0g;r_rsm;±Sv d movm;/ tpdk;& odkŒr[kwf wm0ef±Sdolrsm;u ta&;,laqmif±Gufr_rsm;±Sdvmovm;/ xdkajymif;vJvmr_rsm; tay:rlwnfI v_HŒaqmfaqmif±Gufr_rsm; ajymif;vJG&ef vdktyfovm; t+rJrjywf avhvmae&rnf?

72

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

tpD&ifcHpmxkwfjyeft+yD; vH_Œaqmfr_rsm;vkyfaepOftwGif; tpdk;&. wkefŒjyefr_rsm;udk avhvmoifhonf? rdrdtm;ulnDowif;ay;cJhaomolrsm;/ um,uH±iS rf sm;/ rsujf rifoufaorsm;/ ‚if;wdŒk .aqGrsKd ;rsm;udk tpd;k &taeESihf wckck wHkŒjyefr_rsm;vkyfaqmifr_±Sdr±Sd rsufacsrjywfapmifh=uyf&rnf? xdkŒjyif rd r d t }uH ð yxm;aom t}uH a y;csuf r sm;ud k ouf q d k i f & mtpd k ; &taeES i f h taumiftxnfazmf aqmif±Gufjcif;/ vdkufemjcif;rsm;±Sdr±SdudkvJ apmifh=uyf &efvo kd nf? e,fajra'o twGi;f xdt k a=umif;t&mrsm;udk apmif=h uyfaeaom a'ocHtjcm;tzJGŒtpnf; rsm;ESifhvnf; t+rJrjywfqufoG,fr_rsm;ðyvkyfI a'otwGif; zHGŒòzd;wdk;wufr_ owif;rsm; &,l&rnf? tu,fI aemufxyf pHpk rf;ppfaq;r_rsm;/ tpD&ifcrH r_ sm; vdrk vdk oH;k oyf&rnf? v_ŒH aqmfrv _ yk if ef;rsm; rnfodkŒajymif;vJoifhonf? rnfonfh t&mrsm; xyfrHvkyfaqmifoifhonf ponfwdkŒudkvJ t+rJrjywfoHk;oyfa0zef ajymif;vJr_rsm; vkyfaqmif&ayrnf?

73

vlŒtcGit hf a&;tcsut f vufpak qmif;r+vufpGJ

74

Related Documents

Fact Finding
May 2020 7
Fact Finding Tech
November 2019 3
Fact Finding Techniques
November 2019 4
Fact
November 2019 29
Finding Vlcs
April 2020 20
Finding Nemo
June 2020 16