Exit #6 - 16/01/09

EXIT XORNAL DE GALICIA Suplemento de lecer 16 de xaneiro de 2009 Número 6

2 exit

xornal de galicia. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009

P

tumbar un mito

Mickey coa rabia

As ilustracións de E.c. segar, creador do ADICTO ás espinacas, xa son de dominio público na Unión europea. en españa e nos eua, aínda non A. Losada / V. paz. A CORUÑA [email protected]

Á dereita destas liñas reprodúcese un pequeno xogo que Elzie Crisler Segar debuxou nos anos trinta para o New York Journal. Non aparece o nome do mariño chosco que destaca no centro, así que se pode recortar e facer con el o que lle pete a un, imprimilo nunha camisola ou fotocopialo para elaborar un cómic. O que se queira. O seu autor leva máis de trinta anos morto, así que as leis da Unión Europea dictaminan que todo o seu traballo gráfico deixa de ter dereitos de autor e pasa a ser de dominio público. Pero quen se coloque esta imaxe na roupa pode ter problemas ao paseala por España, xa que a normativa do Estado ditamina que a obra dos autores falecidos antes de 1987 ten 80 anos de protección, segundo unha lei asinada por Afonso XII en 1879. E baixo ningún concepto pode viaxar aos EUA, onde os netos de E.C. Segar poden seguir cobrando os dereitos do seu antergo até que pasen 95 anos da data de publicación dos seus traballos, que se cumprirá a partir de 2024. Tamén hai que ter coidado, xa que o nome do tal mariño, Popeye, é propiedade do King Features Syndicate, a grande empresa das tiras de prensa. Falamos neste caso dunha marca rexistrada –figura

legal separada dos dereitos de autor– e empregala sen permiso pode desembocar nunha demanda millonaria. A imaxe de Popeye, Olive Oil, Bluto e o resto das criaturas de Segar xera cada ano uns 1.500 millóns de dólares, principalmente en merchandising, así que os seus propietarios se resisten todo o que poden a deixalos soltos. Todo este enredo lexislativo dificulta que algún artista ou deseñador lle saque partido á creación de E.C. Segar, que está no imaxinario de todos pero só beneficia economicamente a uns poucos. É a primeira vez que un icono cultural do talle de Popeye queda libre de dereitos –outros personaxes, como Sherlock Holmes, non tiñan tan lucrativa industria detrás–, situación que abríu un debate nos Estados Unidos, no que se fala até de crear un copyright permanente. Cousa de cubrir as costas para cando caduquen aló os dereitos das primeiras aparicións de Felix the Cat (2015), Mickey Mouse (2023) ou Betty Boop (En 2024). un cambio de actitude Popeye –Pop Eye, ollo chosco, en inglés– apareceu por primeira vez en 1929, nas páxinas de Thimble Theatre, a páxina dominical que E. C. Segar facía no New York Journal dende había dez anos. Era un mariño mangallón, retranqueiro

o nome do peculiar personaxe é unha marca rexistrada e proporcionálle ao king features syndicate uns 1.500 millóns de dólares anuais

e amoral, que resolvía os problemas a golpes e que adoitaba saír coa súa, e gañou decontado o favor duns lectores agobiados pola Gran Depresión. Quedou coa serie e coa moza do anterior protagonista, Olivia. ‘Comía’ as espinacas pola pipa, porque daquela se lle chamaba así á marihuana, pero obviando o dobre sentido, a súa cara apareceu promocionando verduras en lata. Foi parte do proceso de infantilización que sufríu co éxito, debido en gran parte á serie de animación que os irmáns Fleisher realizaron dende 1933.

ola liña d e

popeye contra a propiedade intelectual A últimA TEIMA dun MARIÑO NA xubilaCIÓN

Recortar p

Liberade a Popeye

puntos

O rato de Disney é un deses personaxes que, aínda cos dereitos ben atados, non deixa de ser reinterpretado

PORTADA

exit 3

xornal de galicia. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009

moi friqui

splash

sensual?

o cthulhuche!

heroe de pega

vén aquí, peter

Cthulhu, criatura imaxinada por Lovecraft, está presente no merchandising. Aquí o seu peluche

Esta estatua atópase no vello Berlín do Leste. Superman foi satirizado en moitas ocasións

Nin o capitán Garfo se salva da queima! Este modelito de verán, disque, séntalle moi ben

máis viño?

DRÁCULA

Bram Stoker 1847 - 1912

De novo, as películas popularizaron a figura do vampiro. O máis fiel á novela foi o de Coppola, pero antes xa chegara o Nosferatu de Murnau e dous intérpretes que o fixeron famoso por todo o mundo: Bela Lugosi e Christopher Lee. A imaxe é da versión de cómic de Conway e Colan, publicado por Marvel nos 60.

tigre de malasia

SANDOKÁN

Emilio Salgari 1862 - 1911

As aventuras deste pirata asiático ocuparon moitas páxinas. Trinta novelas! Tivo varias adaptacións ao cómic e ao cinema, aínda que a máis célebre foi a serie televisiva dos anos 70, protagonizada polo indio Kabir Bedi. O éxito en Italia e España foi tal que se decidiu volver con dúas secuelas nos anos 90.

lenda xaponesa

MUSASHI Miyamoto Musashi 1584 - 1645

O samurai Musashi é un personaxe histórico e unha lenda, e as lendas non son de ninguén. Inspirou moitos relatos pop: Kurosawa incluíuno en varios filmes, e existen paralelismos nos cómics El lobo solitario y su cachorro ou Usagi Yojimbo.

elemental

HOLMES

Arthur Conan Doyle 1859 - 1930

O célebre detective, que protagonizou un total de catro novelas, fíxose célebre a través do cinema. Billy Wilder filmou a mellor fita en 1970 e Guy Ritchie prepara para 2009 a súa versión posmoderna. Ademais, tivo serie anime nos 80 e serviu de inspiración para varias aventuras gráficas.

por crom!

CONAN

Robert Ervin Howard 1906 - 1936

Abraia o pouco que viviu este escritor texano. A razón, un bo día pegouse un tiro na testa. O personaxe tivo adaptacións ao cómic –na foto, debuxo de Mike Noren– nos anos trinta, e posteriormente ao cinema. Richard Fleischer asinou un dos seus últimos traballos con Arnold Schwarzenegger coma o bárbaro.

Do individual ao colectivo: os mitos de cthulhu a obra de h.p. lovecraft enriqueceuse co traballo de moitos outros autores

a ciencia-ficción

FOGG

Jules Verne 1828 - 1905

Phileas Fogg (A volta ao mundo en 80 días) dispútase o primeiro posto da mellor creación de Verne co capitán Nemo (20.000 leguas de viaxe submariña). Fogg tivo unha versión anime cun león como protagonista. O capitán Nemo é coñecido pola adaptación de Disney, unha vez máis por Richard Fleischer.

Recortar pola liña de puntos

Recortar pola liña de puntos

tamén son de dominio público...

Un exemplo do que pode dar de si unha obra na que se respectan máis as ideas que o copyright é o universo de ficción coñecido como os Mitos de Cthulhu. A comezos da década dos 20, o escritor norteamericano H.P. Lovecraft cambiou o xeito de entender o terror cos seus relatos sobre escuros deuses e inenarrables horrores alleos a todo o humano. Publicaba na revista Weird Tales, e o seu estilo atraeu a outros escritores máis novos, que deron a súa propia versión de bestas como Cthulhu, o deus que dorme no atlántico. Lovecraft sempre animou a outros a empregar as súas ideas, porque o consideraba un eloxio, e pouco a pouco foise formando todo un corpus de relatos baixo a mesma temática escura, que co tempo recibirían o nome de

Mitos de Cthulhu.Á morte do autor de Providence, un erro no seu testamento deixou a dous dos seus ‘discípulos’ pelexando polos dereitos da súa obra, un vacío legal que permitíu que os monstros dos Mitos seguisen facendo ‘cameos’ en textos, cómics, e series de animación, algúns esquecibles, e outros enquicedores. Hoxe en día, existen videoxogos, webcómics, e mesmo dous xogos de rol distintos baseados nos pesadelos de Lovecraft, e o director Guillermo del Toro anda a voltas cun proxecto para adaptar ao cine un dos seus mellores relatos Máis aló das montañas da tolemia. Porén, tamén influenciaron boa parte das obras de terror contemporáneo –como o filme Alien– e fixeronse oco na cultura popular occidental.

4 exit

xornal de galicia. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009

m música

bruno t. ford

franc3s

ex río bravo

underground Os galegos, na liña bizarra dos seus compañeiros de Triángulo, tocan mañá na sala Karma de Pontevedra

O cantante alemán afincado en Pontevedra, actúa hoxe á noite no pub Gatos de Melide

Ao vivo

De vigo a porto, vai de concertos un para cada día: o venres calexico, o sábado the fall e o domingo damon & naomi. A unha hora e media de coche, unha oferta musical de luxo iago martínez. A CORUÑA [email protected]

Vigo está tan perto da Coruña como de Porto. Hora e media, quilómetro arriba, quilómetro abaixo. É o que chaman a isocrona, esa que debía convencer a Ikea de se estabelecer na periferia da cidade máis poboada de Galicia para chegar ao seu público obxectivo. De momento, non puido ser. Os mobles suecos de saldo foron para o sur, e disque, tamén van ir para o norte. A música, porén, quedou no medio. Esta fin de semana é a proba evidente. Cun pouco de paciencia e sen temor ao transporte público, pódese completar un menú de luxo e relativamente económico. O venres, en Vigo, ración de americana transfronteiriza con Calexico, que presentan o seu novo Carried To Dust. O sábado, en Porto, cita cos incombustíbeis The Fall de Mark E. Smith, case trinta discos no lombo e aínda en pé. E á fin, o domingo, de novo en Vigo, Damon & Naomi, o dúo que sobreviviu á desaparición de Galaxie 500 nos primeiros anos noventa. E a maiores, ducias de concertos espallados por toda Galicia, dende a Elastic Band até os lugueses Holywater, que presentan o seu terceiro traballo. Todo é organizarse. Está probado que se pode estar en todas partes ao mesmo tempo.

CALEXICO

PREGÚNTALLE AO PÓ A banda de Tucson, liderada por Joey Burns e John Convertino, transita de novo o imaxinario desértico dos seus inicios

Joey Burns e John Convertino volven ao deserto. Logo de Garden Ruin (2006), onde ensaiaban un novo rumbo para a banda, Calexico recupera as trazas iniciais da súa carreira con Carried To Dust (2008), un traballo de fronteira para o que a banda de Tucson contou coa colaboración dos españois Amparo Sánchez (Amparanoia) e Jairo Zavala (Depedro), encargado de abrir esta noite o concerto que os ex compoñenentes de Giant Sand van ofrecer, ás 20.30 horas, no Teatro Caixanova de Vigo. A Calexico, unha localidade na fronteira entre California e México, tomáronlle emprestado o nome para a banda. A John Fante, o novelista norteamericano, e á súa novela Ask The Dust, colléronlle o título do seu quinto e último álbum, unha volta ás raíces da banda e talvez o seu traballo más narrativo. A historia de Calexico empezou a escribirse en 1990, cando Joey Burns, na altura un estudante da Universidade de California, entrou a formar parte como baixista desoutro gran obradoiro da música americana de raíz que é Giant

Sand. No grupo liderado por Howe Gelb, aínda en activo, tocaba a batería John Convertino. Para Gelb, perder a sección rítmica do seu grupo sería un auténtico drama, pero para o público, as aventuras en paralelo de Burns e Convertino foron sempre o principio de algo grande, primeiro con Friends of Dean Martinez, logo como Spoke e máis tarde, a finais

venres 16

TEATRO caixanova 20.30 horas. 13/18 euros. Vigo

dos 90, como Calexico. The Black Light (1998) colocaríaos no radar da prensa especializada e o orquestrado Hot Rail (2000) consolidaríaos na escea da americana cunha proposta entre o jazz e a música mariachi. Dez anos despois recuperan a temperatura do deserto.

«carried to dust» Calexico

CITY SLANG, 2008

Os de Arizona deixan a un lado as orquestracións e os arranxos de corda para recuperar a poeirenta austeridade do seu primeiro traballo. Letras contestarias e música de fronteira para unha América, a súa, que non acaba en México senón en Iraq. Benvidos ao deserto do real.

Calexico, á esquerda, e Damon & Naomi, á dereita, protagonistas esta fin de semana en Vigo

exit 5

xornal de galicia. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009

elastic band

pitingo

miniaturas pop

flamenpop

La Fábrica de Chocolate Club, en Vigo, acolle mañá á Elastic Band. Arredor das 22.30 horas, por 6 euros

holywater

tranquilos

O flamenco pop de Pitingo chega ao Teatro Colón da Coruña este sábado. Ás 20.30 horas, entre 20 e 30 euros

Os lugueses presentan o seu novo disco, Tranquility (Astro, 2008) este sábado na Iguana de Vigo. Ás doce da noite, 5 euros

DAMON & NAOMI

MÁIS CANCIÓNS TRISTES Dúo de culto, saído nos primeiros noventa do remol de Galaxie 500, presenta en Vigo a reedición do seu primeiro traballo, ‘More Sad Hits’

Damon Krukowski e Naomi Yang nunca deixaron de ser protagonistas. Fórano a canda Dean Wareham en Galaxie 500, un dos grupos que escribiron a historia do indie norteamericano no cambio de década entre os oitenta e os noventa. Agora, en solitario, como Damon & Naomi, seguen a ser unha desas parellas de culto, tecedores dun folk pop tan fráxil que só se pode escoitar en lugares pequenos. Por iso, non se podería imaxinar mellor regreso da música ao vivo á sala Vademecum que con estes dous ourives da melancolía. Logo da ruptura de Galaxie 500, Dean Wareham formou Luna, mentres que Damon e Naomi se estabelecían como dúo. Que conservaban a patente das atmosferas moles da banda orixinaria deixárono ás claras con More Sad Hits (1992), un debut de título abon-

Das cinzas de Galaxie 500

Galaxie 500 durou apenas cinco anos, entre 1986 e 1991, pero antes de disolverse editou tres discazos: Today (1988), On Fire (1989) e This Is Our Music (1990). Xunto co guitarrista Dean Wareham (Mercury Rev, Luna) estaban Naomi Yang (baixo) e Damon Krukowski (batería). O seu eran o slowcore e o dream pop.

domingo 18

vademecum 00.30 horas. Vigo

do elocuente que vén de ser reeditado en SubPop para gozo dos iniciados e sorpresa dos que descubran agora a estes dous músicos. Nos primeiros pasos como dúo, a pegada da súa traxectoria anterior seguía imborrábel, en boa parte tamén porque o produtor era o mesmo que en Galaxie 500, pero pouco e pouco foi gañando espazo e peso o nesgo folk pop das súas cancións. En 1995, con The Wondrous World of Damon and Naomi, e so-

THE FALL

CRÓNICAS DUN RENEGADO A banda de Mark E. Smith segue en pé tras case trinta discos, un pé na abrasión e outro abeirado no absurdo

Está demostrado que cun pouco de vontade se pode estar en todas partes ao mesmo tempo. Esta fin de semana é a ocasión perfecta para certificalo

Trinta e dous anos escribindo discos e segue en pé. Implacábel, corrosivo, violento e sobre todo, cínico. The Fall non para e o seu líder tampouco. Mark E. Smith vén de reeditar a o libro autobiográfico Renegade: The Gospel According To Mark E. Smith, isto é, a música popular contemporánea dende os antípodas de Mr Dylan, e non contento coa proeza sacou ao mercado o traballo número 27 da banda que formara en Manchester en 1977. Imperial Wax Solvent (Castle, 2008) é, amais, un dos seus mellores álbums. O grupo formouse en 1977, e a súa primeira formación estaba formada por Mark E. Smith, Martin Bramah (guitarra), Tony Friel (baixo), Una Baines (teclados) e Kerl Burns (batería). A estrea foi un EP titulado Bingo-Master’s Break-Out!, que ficou sen editar durante un ano polas dificultades para conseguir un selo discográfico. Ao cabo, publicouno a independente Step Forward. En 1978, Baines e Friel –que deixara a banda para formar The Teardrops, xunto a Steve Garvey, baixista

dos Buzzcocks– foron reemprazados por Yvonne Pawlett y Marc Riley. Pechábase así a formación que gravaría o primeiro álbum de The Fall, Live at the Witch Trials (1979). A historia da banda non foi precisamente prácida dende entón. Os excesos do seu líder, os constantes cambios na formación, nos que tamén tiveron moito que ver os sucesivos divorcios do cantante, non abouxaron porén a pegada de The Fall. Discos como Dragnet, Totale’s

Mark E. Smith Sen Mark Edward Smith (Manchester, 1957) non se pode entender a música popular contemporánea. O líder de The Fall, e único membro orixinal de banda, deixou o seu traballo aos 19 anos para dedicarse por enteiro ao grupo que formara a canda uns amigos e cuxo nome, The Fall –a caída–, tomara do novelista

SÁBADO 17

CASA DA MÚSICA 23.30 horas. 18 euros. Porto

turn, Perverted By Language o Cerebral Caustic, entre outros, seguen a ser capítulos imprescindíbeis para escribir a historia da música popular dende o punk até a actualidade. A explicación, mañá á noite na Casa da Música de Porto. Albert Camus. Máis de trinta anos logo, segue a deixar boa parte do seu talento no proxecto, aínda que tamén se lle coñecen outras colaboracións –entre elas Von Südenfed, con Mouse On Mars– e gravacións de spoken word, un xénero moi acaído para o seu peculiar estilo lírico, un fraseo letal que arrandea entre o realismo social, o surrealismo e o absurdo.

bre todo uns anos máis tarde con Playback Singers (1998), a transformación foi xa definitiva. No cambio de milenio, certificaron a súa comunicación co alén publicando Damon & Naomi with Ghost (2004) e oficializaron a súa relación persoal editando, no día de San Valentín de 2005 e no seu propio selo 20|20|20, tras romper con SubPop, The Earth Is Blue. Até a recente reedición do seu debut, só un máis: Within This Walls (2007). Xoias.

6 EXIT

XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009

P PANTALLAS

Cine

SONS FRIQUIS

OS RAZZIES

DANNY ELFMAN

O PEOR DO ANO?

Ademais da súa cita habitual con Burton, agora para Alicia, comporá a BSO de Terminator Salvation

Estamos xa en tempada pre Oscar e Speed Racer acumula nominacións aos Razzie, que premian o peor do ano

A FICCIÓN ENTRA NO DOCUMENTAL, OU É AO REVÉS? LAURENT CANTET ADAPTA ‘ENTRE LES MURS’, DE FRANÇOIS BÉGAUDEAU, QUE SE INTERPRETA A SI MESMO NESTA RADIOGRAFÍA DAS SÚAS AULAS VÍCTOR PAZ MORANDEIRA. A CORUÑA [email protected]

Que a ficción invada o documental, ou viceversa, é algo que vén sucendendo dende os albores do cinematógrafo, e non debería de estrañar. Por algunha razón, esa perspectiva se perdera hai tempo para rexurdir agora con forza renovada. A esta mestura entre o inventado e o real hai que engadir un terceiro elemento, o literario, que xoga unha importante carta nos últimos tempos, presente, case de forma mimética, nos dous filmes que protagonizan este cambio en 2008. A literatura entra no cinema coma un experimento entre ensaio e novela, polo que é lóxico que o adaptador elixa a renomeada ficción documental para proceder coa escrita do libreto e da posterior rodaxe. Isto está presente tanto en Gomorra, de Matteo Garrone, baseada no libro de Roberto Saviano, que retrata de forma espeluznante á camorra, coma en Mi nombre es Harvey Milk, onde Gus Van Sant toma un documental de Rob Epstein para reconstruír a vida deste político gai dende os esquemas do máis típico biopic, mais insertando na metraxe imaxes do propio filme no que se basea.

Estase a vivir, logo, un rexurdimento do documental nas salas de cinema comerciais, que empezara con Bowling For Columbine (Michael Moore, 2002) e que chega a este movemento de mestizaxe, aínda en desenvolvemento e sen nome acuñado pola historiografía cinéfila. COMPLICANDO AS COUSAS Non é novo tampouco utilizar neste tipo de filmes aos verdadeiros protagonistas do que se conta. Un caso paradigmático do cinema recente foi Ciudad de Dios (Fernando Meirelles, Kátia Lund, 2002), na que os rapaces pobres das favelas se autointerpretaban. Pero facelo todo á vez é algo único en La clase. O filme, baseado nunha novela de François Bégaudeau, profesor nun laico e multiétnico instituto francés, é o testemuño directo do que acontece nas clases deste mestre. O realizador Laurent Cantet decidiu escoller aos propios alumnos para participar na película. Deseguido, plasmou os momentos máis intensos dos debates nas clases deste profesional da educación –pois así procede el, mediante o diálogo, e fuxindo dos típicos esquemas de clase maxistral– no seu guión adaptado.

LA CLASE Laurent Cantet FRANÇOIS BÉGAUDEAU, NASSIM

François Begaudeau, autor da novela e protagonista do filme, nunha das secuencias

AMRABT, LAURA BAQUELA

François, profesor de instituto, opta por un modelo de debate nas aulas que vai moito máis aló da clase maxistral. A cámara segue os xestos e os argumentos das discusións entre alumnos e maestro co estilo da ficción documental. O libro no que se basea o filme edítase hoxe en galego.

O que verdadeiramente están a facer os alumnos na fita é reproducir o seu discurso, reafirmalo ante as cámaras, da maneira máis natural posíbel. Isto conséguese cunha organización da rodaxe puramente documental. O profesor lanzaba o debate e os alumnos respondían. Iso é todo. Así de sinxelo. Tres cámaras HD encargábanse de captar todo o que acontecía “entre os muros” –título orixinal do filme e o libro, cun claro sentido simbólico–.

Unha recollía as preguntas do mestre, mentres unha segunda se fixaba nas respostas dos seus pupilos. A última captaba os xestos e conductas do resto dos seus compañeiros mentres se producía o debate. Cinematograficamente falando, La clase promete quedar nos libros de historia pola súa interesante mestizaxe. Mais os seus logros non rematan aí. Este filme debería chamar a atención de toda a sociedade, en especial dos educadores, porque

OUTRAS ESTREAS GUERRA DE NOVIAS

LA SEMILLA DEL MAL

SIETE ALMAS

Director

Director

Director

GARY WINICK

DAVID S. GOYER

Actores

GABRIELE MUCCINO

Voces orixinais KATE HUDSON, ANNE HATHAWAY, BRYAN GREENBERG, KRISTEN JOHNSON

GARY OLDMAN, ODETTE YUSTMAN, CAM GIGANDET, MEAGAN GOOD, IDRIS ELBA

WILL SMITH, ROSARIO DAWSON, WOODY HARRELSON, BARRY PEPPER

Liv e Emma son dúas amigas da infancia que planifican as súas respectivas vodas ao mesmo tempo. A amizade convértese en rivalidade ante un evento de tal importancia.

Historia dunha rapaza de 19 anos (Odette Yustman) que sofre os ataques dun dybbuk, unha alma en pena dunha persoa morta que foi expulsada do reino do ceo.

Will Smith repite co director Gabriele Muccino (En busca de la felicidad), interpretando a un home que se namora de Emily (Rosario Dawson), complicándose os seus plans.

Actores

EXIT 7

XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009

SAVIA NOVA

INESPERADO

ESTÁ QUE NON PARA

GARRET HEDLUND

GLOBOS DE OURO

LEO DICAPRIO

Slumdog Millionaire, do británico Danny Boyle, álzase con catro dos galardóns para sorpresa de todos

Vén de rematar a rodaxe de Shutter Island, con Scorsese, e xa se está a preparar para dar vida a Roosevelt

Perfílase como promesa tras ser elixido para o prota na segunda parte de Tron

INTERPRÉTATE A TI MESMO

D

DESDE MELMAC

Damages

SANTIAGO A. ZANNOU PRESCINDE DE ACTORES PROFESIONAIS NA PROCURA DE MÁIS REALISMO V.P.M. A CORUÑA [email protected] JUDITH MUÑOZ. CRÍTICA

planea unha maneira diferente de abordar a ensinanza, bastante máis eficiente que o habitual sistema de exame de “chapatoria”. Os docentes do futuro deberían ser así, se se quere formar unha sociedade crítica, unha mocidade emprendedora que non esqueza os valores na súa escalada á gloria. Como recorda o filme, a escola é un microcosmos no que se forman e reproducen as condutas sociais maioritarias. Comecemos con bo pé.

Está claro que o tema está na moda. O realizador de El truco del manco, ópera prima independente do ano na colleita española, nominada a tres Goya, pasa dos intérpretes profesionais e elixe a rapaces de ambientes marxinais dos arredores de Madrid para rodar a súa historia de superación. El Cuajo sofre unha parálise cerebral que lle impide andar con facilidade. A súa paixón é o hip hop, e convence a un amigo mulato, con pai alcólico e problemas de saúde, para montar un estudio. O cantante de La Excepción, banda de hip hop que gañou en 2006 o premio de MTV ao mellor grupo europeo en lingua castelá, é o protagonista deste relato con tintes autobiográficos que opta por se pegar ao documental para construír unha ficción que ten moito de emotiva cruzada persoal. Presentada no festival de San Sebastián, a película está a gañar un paulatino recoñecemento.

A CLASE François Bégaudeau EDITORIAL: XERAIS PÁXINAS: 272 PREZO: 16 ¤

REVOLVER Director GUY RITCHIE

Actores

RAY LIOTTA, JASON STATHAM, ANDRÉ BENJAMIN, VINCENT PASTORE, TOM WU

Jake Green é un experto xogador que ten a mala idea de desplumar a Dorothy Macha, un mafioso local. A ousadía sáelle cara, xa que Macha non parará até conseguir a súa vinganza.

EL TRUCO DEL MANCO Santiago A. Zannou EL LANGUI, OVONO CANDELA, JAVIER IGLESIAS BUSTAMANTE

Un rapaz manco (El Langui) dun ambiente marxinal de Madrid convence a un colega mulato (Ovono Candela) para montar un estudio musical de hip hop, a paixón que os une. Dous olvidados pola sociedade están a piques de lle demostrar o que valen.

Ovono Candela e El Langui protagonizan este filme

Ha vuelto Damages (Daños y prejuicios en España). Patty Hewes regresa en esta segunda temporada sin perder un ápice de su idiosincrasia y con una compañera, Ellen Parsons, con ganas de venganza. El villano, Arthur Frobisher, no está tan muerto como nos hicieron creer al final de la primera temporada. Y para más inri, una nueva trama sobre una multinacional que no está actuando con mucha ética se abre horizonte ya desde el inicio. La forma de Damages no cambia, el flashback y flashforward siguen siendo, sin duda, los grandes protagonistas. El primer minuto nos muestra lo que sucederá dentro de seis meses: un monólogo de Ellen, pistola en mano, que cumple su función al final del capítulo, disparar, ¿pero a quién?, la respuesta puede ser obvia… pero nunca en Damages. Y lo mejor es que no sabremos la respuesta hasta los tres últimos capítulos de la temporada. Esto es puro masoquismo. Para los que la estén viendo o la vayan a ver en versión original, disfruten de esta segunda sesión que se muestra tan sumamente espléndida como la primera. Y para aquellos que esperen a que se emita en España… no esperen, sería un delito. 

8 exit

xornal de galicia. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009

a axenda

Fin de semana

sala santart

jazz en outes

segredos amorosos

álvaro muras

A Sala Santart acolle o sábado a obra teatral As cartas dunha monxa portuguesa, de Mariana Alcofarado

O músico galego ofrece o mellor jazz no café Antano, de Outes, ás doce e media da noite

arte

mañá

veNRes 16

A dicotomía de Delgado

tarde Odisea Ultramarina é o último disco des Les Philippes, un traballo composto a base de psicodelia suave e surrealismo socarrón para amosar o mellor Mediterráneo. Odisea Ultramarina Les Philippes 15 euros Bcore

Anagrama reedita en Compactos, El hom Un clásico que se constrúe a partir dos in Anagrama. El Hombre que confundió a s

anagrama reedita

serie

The tudors

A serie, producida pola cadea Showtime, sos anos mozos do rei Enrique VIII. O seu Rhys Meyers, conta cun Globo de Ouro p Luxuria, ambición e intriga son algúns do tempada desta serie na que o monarca in saga dos Tudor é un mozo atractivo, pod máis complexo e fascinante que a tradicio berano que aparece habitualmente nos 1ª Tempada. 29,95 euros

documental

estrea

As últimas foxas comúns abertas en Europa non foron en Srebrenica ou Kosovo. Realizáronse en 2007, no extremo máis occidental do continente europeo, nun dos seus finisterres: Galicia. E foron as da guerra e posguerra máis antiga da idade moderna, a máis idealista e internacional das contendas europeas e o preludio da segunda guerra mundial: a guerra de España. Setenta anos fixeron falla para que se comezasen a abrir estas foxas. A película narra todo o entramado que hai tras esta reparación histórica. CGAC. Rúa Ramón del Valle Inclán, s/n. As 19h. Compostela

Irene, camioneira dunha empresa de tra risco chega á pintoresca vila de Fariña do queda atrancado nunha ponte, impedin xusto o día no que os lugareños van a d Cándido Bouzas, un vello mariñeiro, pai de da confraría. O suceso apraza as honras Cándido volve á súa casa para ser velado Cine-Teatro. Rúa San Roque, 2. Ás 19h. R

‘flores tristes’ no cgac

Os mortos van ás pr

curtametraxes cinema

‘La tête de maman’ no CGAI Lulu, de 15 anos, quere devolverlle o soriso á súa nai, logo dunha relación que rematou mal, hai xa 15 anos. CGAI. Durán Loriga, 10. Ás 20.30. 1,20 euros. A Coruña

noite Xerais edita a exitosa novela de François Bégaudeau, traducida para o galego por Xavier Senín e Isabel Soto. A clase Françoise Bégaudeau 16 euros Xerais

Baseado na novela de Bohumil Hrabal do mesmo título, o filme de Jiri Menzel conta a historia de Jan Dite, un camareiro baixiño pero moi ambicioso, que espera ser millonario a base de escoitar, observar e pór en práctica o aprendido. Cameo. Yo serví al rey de Inglaterra. 14,67 euros.

Un camareiro baixiño, pero con ambición

BBC Session é un box set recompilatorio en formato de libro de tapas duras que reúne catro discos en versión remasterizada con 74 cancións –ata 40 delas inéditas, algunas introducidas polo propio Weller ou acompañadas de fragmentos de entrevistas–. Foron gravadas para distintos programas da BBC dende 1990 ata hoxe. Tamén inclúe un libreto de 64 páxinas con extensas anotacións biográficas e entrevistas co propio Paul Weller e con artistas do seu entorno. Edición Box Set. Island. 37,95 euros.

Psicodelia catalá

A clase

libro

Paul weller, en directo

música

libro

DVD

música

Roberto Delgado confronta dicotomías como as de naturaleza-home ou sexo-xénero nas súas fotografías e esculturas. Centro Cultural da Deputación Até o 8 de febreiro Entrada libre Rúa do Progreso, 30. Ourense

sába

propostas galegas

O ciclo de documental de creación g remata cunha escolma das mellores Laxe, Pagán, Brenlla, Bacelo, ou X. G CGAC. Rúa Valle Inclán, 2. Ás 19h. Com concerto

en directo

Calexico+depedro, en vigo

Joey Burns, John Convertino e os seus bandoleiros da fronteira chegan a Vigo para presentar Carried To Dust (City Slang), un traballo no que a guitarra eléctrica gaña peso, máis apegado ao nu-folk, e no que o tradicional son de “fronteira” que os dera a coñecer comeza a perder peso. O disco está a colleitar as mellores críticas, como era de esperar, por parte destes dous ex Giant Sand. Centro Social Caixanova. Rúa Policarpo Sanz, 24. Ás 20h. De 13 a 18 euros. Vigo festival

XVI treme treme a terra

A XVI edición do festival contará con Betagarri, A Magnifique Bande, Chámalle Xis e Arenga. Asociación Cultural Treme Treme a Terra. Ás 21h. De balde. Pontedeume

holywater na Igu

Con tres álbums no mercado –o últ bre os escenarios, Holywater conseg como grupo, tanto nas súas gravacións Coquetean sen timidez nin remorsos máis clásico, para producir un son úni español, baixo a voz de Ricardo Rodríg La Iguana Club. San Roque, 2. Ás doce d música

The Fall

A banda creada por Mark E. Smith a fi chega á Casa da Música de Porto co s guitarras e as letras crípticas e as repetic caracterizan á formación. Contan con 36 á e a presenza perenne de Smith, único m Casa da Música Avda da Boavista, 604. 18

EXIT 9

XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009

A FURA DELS BAUS NA CORUÑA

RECORRE GALICIA

BORIS GODUNOV

O HAMLET DO XXI

O Teatro Rosalía de Castro (A Coruña) acolle a obra Boris Godunov, da Fura dels Baus

Juan Diego Botto presenta a súa adaptación de Hamlet en Pontevedra e Ourense esta fin de semana

ADO 17

A A SACKS

mbre que confundió a su mujer con un sombrero, de Oliver Sacks. informes de pacientes con enfermedade neurolóxicas. su mujer con un sombrero. 9,50 euros

, céntrase nos tumultuou protagonista, Jonathan pola súa interpretación. os alicientes da primeira nglés que deu comezo á deroso, sedutor e moito onal imaxe de orondo soproductos audivisuais.

RESAS

ansporte de peixe e mao Mar, onde o seu camión ndo o paso ao cemiterio, dar o adeus definitivo a e Filomeno, patrón maior as fúnebres e o corpo de o indefinidamente. Ribadeo

S

galego do CGAC curtas. Autores como González. mpostela

UANA

timo, Tranquility– e dez anos soguiron unha enorme solidez s como sobre as táboas. co pop, o emo e o rock nico no panorama indie guez. da noite. 5 euros. Vigo

fins dos 70, The Fall, seu abrasivo son de cións melódicas que álbums no seu haber membro fiel ao grupo. euros. Porto

DOMINGO 18 ENSAIO

UNHA FILOSOFÍA DISTINTA

En Argumentos, Anagrama publica Los libertinos barrocos, terceira entrega da ambiciosa e transgresora Contrahistoria de la filosofía , de Michel Onfray. Anagrama. Los libertinos barrocos. 18,95 EXPOSICIÓN

FOTOGRAFÍA

VIGO ACOLLE A VANGARDA ARTÍSTICA

A razón das cousas

Vigo acolle a terceira edición da Feira Internacional de Arte Contemporánea Puro Arte. Un acontecemento artístico, cultural e económico do máximo nivel, no que se dan cita máis de 50 galerías procedentes de todo o mundo que amosarán en Galicia a obra –pictórica, escultórica e gráfica– dos artistas máis acreditados da escea internacional, ademais de promover os valores emerxentes e fomentar a colección e o goce da arte contemporánea. Puro Arte incorpora innovación en distintos ámbitos: no que se refire ao espacio feiral, obra de Otto Medem, pola iniciativa Project Rooms e pola homenaxe a Luis Caruncho. Ifevi. Avda do Aeroporto, 772. De 11.30 a 21.30. 5 euros

A razão das coisas reúne fotografias dos autores Gérard Castello-Lopes e José M. Rodrigues. Fundación Serralves Até o 25 de xaneiro Entrada libre Rua D. João de Castro, 210 Porto

TEATRO

O DRAMA DA PATEIRA

Argelino, servidor de dos amos baséase na traxedia á que cada día se enfrontan miles de inmigrantes que viaxan aos países desenvolvidos en busca dun futuro. É a historia da loita de clases e do desexo de encontrar traballo, parella, comida, e, en resumidas contas, de sobrevivir. Teatro Principal. Rúa da Paz,9. Ás19h. 12 euros. A Coruña TEATRO INFANTIL

A NOITE DE REIS DE CADAVAL

Quico Cadaval adapta a Noite de Reis de William Shakespeare. A produción retoma dun xeito moi particular a historia de Sebastián e Violeta, irmáns xemelgos, que naufragan ante a costa de Iliria. Violeta consegue chegar case sen vida á praia coa axuda de Festas, bufón da corte do duque Orsino. Salón Teatro. Rua Nova, 34. ás 20.30. 10 euros. Compostela

MOSTRA

O kafka pintado

Usando técnicas mixtas, colaxe e retoque dixital, Noelia Buján crea a súa propia interpretación actual da Metamorfosede Kafka. Galería Sanogueira Até o 20 de xaneiro Entrada libre Ronda de Pontevedra, 45. Melide

CINEMA

ESTREA DE ‘LA CLASE’

A cámara de Laurent Cantet recolle a realidade diaria das aulas francesas nun relato que lle valeu a Palma de Ouro en Cannes. Consultar carteleira. ACTUACIÓN

FOLK Á AMERICANA

Damon and Naomi son unha das bandas máis coñecidas do folk estadounidense. O seu estilo non perde de vista outros camiños como o do dream pop ou a música psicodélica. En activo dende o 92, levan publicados sete discos. A reedición do primeiro, More Sad Hits, deu pé a esta xira ibérica que agora comezan. Vademecum. Ás 21h. 10 euros. Vigo

LIBRO

El informe de Brodeck

Philippe Claudel continúa la senda iniciada en Almas grises: a investigación dos claroscuros da alma humana. El informe de Brodeck Philippe Claudel 16 euros Plaza & Janes

10 EXIT

XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009

E

VIAJES ESPACIALES

CLICKAIR Y VUELING SE UNEN

40 MILLONES, UN PASEO

SUPEROFERTAS

Entre 33 y 40 millones es el precio que anuncia Space Adventures para dar una vuelta por el espacio

EXTERIORES

Viaxes

Clickair y Vueling trabajan conjuntamente en un nuevo programa de vuelos para mejorar la oferta turística de cara al verano

SABOREAR ARGENTINA A SORBOS DE MATE GLACIARES Y CATARATAS TROPICALES MARCAN CONTRASTES EN EL PAÍS QUE LLEVA AL POLO SUR ALBA SUÁREZ. A CORUÑA [email protected]

Del ensordecedor ruido de Iguazú al silencio sepulcral de la Pampa y del bullicio de Buenos Aires a los extremos de lo inhabitado en Tierra de Fuego. El viaje a Argentina contrasta sabores intensos en un espacio extenso que hay que tomar como lo hacen los locales: sin pri-

sas, como se toma la omnipresente infusión de hierba mate. Argentina es una buena opción para coger el mundo al revés y disfrutar del verano en pleno enero. La cuna de Evita, Maradona y Carlos Gardel fascina por su grandeza natural y su riqueza cultural y humana. La proximidad de su cultura hace que a veces el viajero se olvide de que de que está a más de 10.000 kilómetros de casa. Basta con decir que en la ciudad más austral del mundo, Ushuaia, hay un cruceiro en homenaje a Galicia. Esa cercanía permite vivir el país más de cerca. Buenos Aires es la ciudad. Allí vive una tercera parte de la población argentina. Allí los turistas se pierden en la bohemia de San Telmo, cenan en los ele-

1

gantes restaurantes de Puerto Madero, desfilan por la colorida calle de Caminito, sufren por el Boca en el estadio de la Bombonera, veneran el sepulcro de Evita en el cementerio de La Recoleta y miran tiendas caras en Palermo para acabar la noche escuchando tango en locales como El Viejo Almacén. CAMINO AL SUR Pero Argentina no se agota en el carácter porteño –así llaman a los de Buenos Aires–. Al cruzar la Pampa, todo el horizonte es una pura línea recta entre el cielo y la tierra desnuda. El camino al sur lleva a la región de los lagos, una Suiza enclavada en Bariloche –la capital del turismo invernal con sus estaciones de esquí–, también a los hielos de la Patagonia y los avistajes de ballenas en la Península del Valdés. El glaciar Perito Moreno, de los pocos que avanzan en vez de retroceder, es parada obligada en El Calafate. Hay excursiones para caminar sobre él y tomarse un whisky on the rocks con su hielo. El camino al sur sigue pasando Río Gallegos, atravesando el estrecho de Magallanes y tocando la gélida

Tierra de Fuego. Ushuaia es la ciudad más austral del mundo, la más cercana al polo sur. Desde ella se hacen travesías por el Canal de Beagle, donde los leones marinos marcan la transición al territorio polar, y hasta cruceros a la Antántida. Es el límite de lo habitable, pero Argentina tiene más confines por descubrir en la arquitectura de Córdoba, los paisajes lunares de Salta o la brutalidad de Iguazú, o el inagotable rito de renovar el agua para seguir succionando mate de una calabaza.

PRÓXIMO DESTINO:

MALTA

¿Viajaste alguna vez a Malta? ¿Qué tal te fue? Envíanos tus fotografías, tus consejos, tus lugares e itinerarios preferidos o lo que quieras a exit@ xornaldegalicia.com.

ELIXIR O PRESUPOSTO

Dúas formas diferentes de viaxar 1

2

MOCHILA

MALETA

DESTINO

DESTINO

ARGENTINA

ARGENTINA

PRESUPUESTO

PRESUPUESTO

1.150 euros

2.200€

Lo más caro es llegar al país. Es difícil conseguir un vuelo de ida y vuelta por menos de 750 euros desde Madrid. Una vez en allí, la vida es asequible. Desde ocho euros hay camas en hostels. Dentro del país las distancias son grandes. No hay tren, pero sí una fabulosa y económica red de autobuses que tienen servicio de cama que incluye comida, manta y película por muy poco dinero. En avión lo más barato es Líneas Aéreas del Estado.

Los paquetes turísticos con circuito de trece días por Argentina incluyen visitas a Iguazú y la Patagonia –no puede faltar el glaciar Perito Moreno– además de la estancia en Buenos Aires. Algunas variantes pasan por la región de los lagos y Ushuaia, la ciudad más al sur del mundo. Los precios varían según el régimen elegido pero rondan los 2.000 euros. Para echar la casa por la ventana, de Tierra de Fuego parten cruceros a la Antártida, entre 3.500 y 10.000 euros.

Para todos los bolsillos ALBERGUES

Las camas más asequibles www.hostels.org.ar/

CRUCERO DE LUJO

Viajes a la Antártida desde 3.000 euros www.argentinianexplorer.com

TANGO PURO

Musica argentina en directo www.elviejoalmacen.com/

AVIONES MILITARES

Volar con el ejército es lo más barato www.lade.com.ar

EXIT 11

XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009

CONTRA LA CRISIS

EL VIAJERO ‘PASA’ DEL AVIÓN

EL ESTRELLA YA ES HISTORIA

EGIPTO, MÁS BARATO

EL TREN GANA

DOS HORAS MENOS

El precio de hoteles y cruceros por el Nillo baja en enero y febrero como medida anticrisis

El número de españoles que optan por el AVE ha crecido un 28,5 por ciento

A partir del próximo día 26 los viajeros que vayan a BCN ganarán dos horas, gracias al Tren Hotel Galicia

DEL TRÓPICO AL POLO, EL PAÍS DE LOS 27 PARQUES NACIONALES RUTAS DE TRECKING, CABALGATAS, RAFTING Y TRAVESÍAS SON OPCIONES DE TURISMO ACTIVO

3

1 Las típicas fachadas de chapa pintadas de colores de la calle de Caminito, en el barrio bonaerense de La Boca 2 Varios turistas contemplan desde un mirador el imponente glaciar Perito Moreno, en El Calafate, en la Patagonia 3 Una colonia de lobos marinos descansa en una roca, con el faro Les Eclarieurs al fondo, en el Canal de Beagle, en la provincia de Tierra de Fuego 4 Calabazas de mate en un mercadillo de Buenos Aires 5 Una pareja baila tango en el barrio de San Telmo 2

La Garganta de Diablo, en las cataratas del Iguazú

4

CON NIÑOS DESTINO ALTERNATIVO

FOQUITAS EN PENÍNSULA DEL VALDÉS

Espiar a los dormilones leones marinos, los pingüinos y hasta las ballenas –se avistan entre junio y diciembre– en Península del Valdés es una de las opciones más atractivas para los viajeros más pequeños. En la Patagonia hay museos sobre los enormes dinosaurios que habitaron la zona. En Buenos Aires, el Museo de los Niños Abasto enseña a los chicos a ser mayores. Es el primer museo interactivo y temático del Mercosur para niños de 3 a 12.

5

Actividades lúdicas MUSEO DE LOS NIÑOS Corrientes 3247. Buenos Aires http://www.museoabasto.org.ar/

EL BOSQUE DE BAMBY

Isla Victoria, en medio del enorme lago Nahuel Huapi proteger el único bosque de arrayanes del mundo. Los niños pueden recorrer un sendero entre los árboles de corteza lisa y anaranjada hasta llegar a una casita de madera y la que estuvo Walt Disney y que inspiró la de la película Bamby.

El turismo de naturaleza es una de las ofertas más potentes a la hora de visitar Argentina. El vasto territorio del país concentra 24 parques naturales, que van desde la exuberancia de la selva tropical limítrofe con Brasil en la que estalla con fuerza del caudal del Iguazú en caída libre en la Garganta del Diablo, hasta la imponente lengua de hielo que nace con las nevadas en los Andes y empuja el bloque gélido hasta obstruir un lago en la estepa de la Patagonia, en el de Perito Moreno. El idílico paisaje lacustre del Parque Nacional Nahuel Huapi es otra buena zona de paseos. La Quebrada del Condorito es el lugar perfecto para los aficionados a la observación de la aves. Talampaya esconde tesoros fósiles... la lista es larga y cada uno tiene un secreto que descubrir. A los parques, se suman monumentos naturales como los bosques petrificados y el avistamiento de la ballena franca austral, en la lista de Patrimonio de la Humanidad.

RUTA SOBRE EL GLACIAR La aproximación al Perito Moreno se puede hacer por tierra, desde las pasarelas que miran hacia el glaciar; por mar, navegando hacia la pared de la que se desprenden los pedazos de hielo; o por contacto directo. En El Calafate se pueden contratar excursiones

para caminar sobre el glaciar con crampones. Hay una variante light de un pequeño paseo de tres horas y otra ruta de día completo con picnic incluido.

BAJO LA CASCADA En Iguazú es posible bañarse en el remanso de las aguas del río, con vista a algunas de las cascadas. Otra opción es empaparse bajo una de las caídas de agua con menos fuerza que la principal. Hasta allí se meten los turistas que van en una lancha kamikace que acelera contra la cascada.

A CABALLO Otras opciones de ocio alternativas son las cabalgatas –así llaman a las rutas a caballo– que se ofrecen desde las caballerizas de las estancias de las afueras de Bariloche. También se puede hacer kayak. Para los que prefieran las caminatas y la escalada, El Chaltén, a 220 kilómetros del Perito Moreno, es la capital nacional del trekking. Tiene pequeños glaciares junto a los cerros Fitz Roy Torre, con una altura de 3.376 metros y 3.128 metros respectivamente. Turismo de Argentina da información detalla de la situación y las características de todos los recursos naturales del país en la página web http://www.parquesnacionales.gov.ar/

12 exit

m moda

Tendencias

xornal de galicia. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009

un libro sobre erotismo

un guiño a la infancia

colección de tops

revival de trencas

Goliath acaba de editar Mi modelo erótica favorita, una selección hecha por 43 de los mejores fotógrafos del género

El frío y las famosas se han unido para resucitar la trenca, que reaparece en las revistas de tendencias

all star de estantería Converse hace un homenaje a este modelo clásico con una colección de libros que sirve de caja a las populares zapatillas NATALIA ARIAS. a CORUÑA [email protected]

Más de cien años como icono de la juventud rebelde, del rock y del punk. A lo largo de 2008 Converse presentó todo tipo de ediciones especiales para conmemorar este aniversario –zapatillas alusivas a bandas como The Who o las famosas Leather Chuck Taylor–. Ahora la firma ha decidio dilatar la efeméride con una nueva edición especial de la que solo ha sacado 1.000 ejemplares y que será de las más codiciadas. Se trata de todo un homenaje a las All Star y a su papel en el mundo del baloncesto norteamericano: un conjunto de libros con un par de zapatillas incrustrado en su interior. Catch a star es una colección inspirada en el tema “star”, y que incluye cien entrevistas a algunos de los jugadores más emblemáticos de la NBA, además de a una selección de grandes artistas, entre los que figuran directores de arte, actores, comediantes o estilistas. Famosos que sirven de inspiración a otros tantos profesionales que intentan abrirse un hueco en el mundo del arte y cuyas opiniones han sido recogidas también en la colección de libros. Lo más excepcional de la colección, en la que la firma recopila su historia y hace una apuesta por los creadores jóvenes, es que sirve de empaque a un modelo clásico de las Chuck Taylor All Star –conocidas así por el mí-

tico jugador de baloncesto que las convirtió en icono–, en colores blanco, rojo y negro y en dos tallas, 24 y 27 cm, tal y como recoge la web de la compañía (www. converse.com). A lo largo de 2008, Converse conmemoró su centenario como una de las marcas icono más codiciadas del mundo.

Desde la invención de la zapatilla deportiva All Star, en 1917, pasando por los equipos afroamericanos que recorrían las zonas rurales en los años 20 y 30, el nacimiento de la NBA y el rock and roll, e incluso en la cultura pop actual, muchos de los que han calzado la marca han ayudado a cambiar el status

quo. Con la conmemoración de su centenario, la firma quiso tener un guiño con todos ellos y puso a trabajar a sus diseñadores. Lanzó en este contexto un total de tres packs llamados What if –que pasaría si– a través de los que aprovechó para contar la historia de los primeros jugadores del Harlem Renaissance, de las leyendas del baloncesto de los 70 y de la actual estrella de la NBA, Dwayane Wade. Ta mbién sacó el Converse 1Hund (dred) artists, que pretendía apoyar al fondo mundial de lucha contra el sida, la malaria y la tuberculosis y que emulaba momentos cruciales de la música como el nacimiento del primer rythm’n’blues en los años 30; el psychedelic folk o la aparición del funk, en los 60 y 70. La marca se atrevió incluso con la Historia, con mayúsculas, recordando su contribución a los esfuerzos bélicos durante la Segunda Guerra Mundial con la colección Rosie.

caducado pero orgulloso Common people Las tendencias no solo las marcan los diseñadores. Todos tenemos prendas de las que no nos despegamos, aun a riesgo de soportar los comentarios de todo el mundo. Cuéntanoslo, mejor con foto, en [email protected]

Carlos Reboiro 26 años. Enfermero

Soy fan de Easy Rider y aunque no puedo permitirme una Harley, ya tengo todos los complementos, empezando por el casco, también apto para scooters.

Cristina García 20 años. Estudiante

Si puedo elegir complementos y cosas de colores “cantosos”, lo prefiero. Un ejemplo, el mp4 que me acabo de comprar.

Cien Entrevistas a jugadores de la nba, conocidos artistas y jóvenes creadores, que hablan sobre sus experiencias y fuentes de inspiración

Verónica Gutiérrez 27 años. Realizadora

Supercoco. Sabe diferenciar la derecha de la izquierda y, además, va a la moda. Lo propongo como regalo en momentos de apuro.

exit 13

xornal de galicia. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009

B barra e mesa

Comer

gominolas de cervexa

arxentina en madrid

se bebes...

sabor porteño

Son a última moda no Reino Unido. Doces e divertidas, teñen a vantaxe de non dar positivo nos controis

Un bife de chourizo, alfajores, e un bo mate. O mellor da cociña arxentina en Fitur, dende o día 28

casteleiro

t

toma nota

Peitugas con salsa de pétalos de rosa o que precisas 500 gr. de peituga de polo 50 gr. de arroz salvaxe 30 gr. de flor de Xamaica 15 ml. de auga de rosas 150 ml. de viño tinto 4 rosas esfolladas 125 gr. azucre Pementa, sal e fécula de millo

a que saberán as flores? NON SÓ SERVEN PARA AGASALLAR, TAMÉN PODEN DAR SABOR AOS PRATOS MÁIS VARIADOS Mónica sequeiro. a coruña [email protected]

Coñecemos a súa cor, o seu recendo, incluso a súa linguaxe, pero a que saberán as flores? Pois a cebola, froita, mostaza, vinagre, ou pementón, todo depende da que escollamos. E non, non se trata de emprendela a dentadas co ramo de rosas de San Valentín, nin saborear os pétalos da margarida cando a esfollamos para ver se nos queren ou non. Á parte de quedar coma parvos, podería resultar algo perigoso. As flores cómense, si, pero é necesario que vaian sen aditivos para non envelenarnos cos pesticidas. É

dicir, teñen que ter un cultivo orgánico e ecolóxico libre deste tipo de produtos para poder acabar nos nosos pratos, onde nos achegarán azucre, minerais e vitaminas. A lista de flores comestibles é longa, empezando polas rosas, as violetas ou os xeranios, e seguindo polos crisantemos, pensamentos ou tulipáns, á parte da capuchina, a dalia ou a petunia. A día de hoxe, pódense atopar preparadas en bandexiñas ou doutros xeitos en varios supermercados galegos, pero tamén poden buscarse

nalgunhas floristarías especialistas neste producto. É o caso da Florcity, una empresa de Nigrán (Pontevedra) que garante un servicio integral de flor a compañías e particulares. Tan integral, que, ademais de ramos e outros clásicos adornos, tamén ofrece flores para cociñalas. Din que valen para algo máis que elaborar pratos exóticos, xa que son ideais para ensaladas, sopas, doces ou salsas, ademais de cremas, tortillas e arroces. Tamén serven co-

mo guarnición para carnes, peixes e mariscos. Por se isto fose pouco, ao parecer resultan fáciles de preparar, tanto en cru, como confitadas. Outra opción é conxelalas para a súa conservación. Como receita máis sinxela chega con coller os pétalos dunhas rosas recén cortadas e douralos no sartén, sen aceite, salferidos con azucre ata deixalos confeitados. Quen se atreve?

O Fieital, un local moi pequeno da Coruña, escóndese ao carón doutros grandes restaurantes da zona como un local aparentemente moito máis humilde, pero nada ten que envexarlle aos seus rivais. A sala, con apenas unha ducia de mesas nun ambiente moi acolledor, queda completa a iso das 6 da tarde dos sábados.

É imposible reservar con poucas horas de antelación. Para os que vos animedes, calquera das tostas da carta, así como os crepes salgados, resultan pratos exquisitos. Máis contundentes son as carnes en salsa ou os peixes, moi ben preparados, que saben mellor regados coa súa sangría de sidra, o mellor para beber.

como facelo

Primeiro hai que sazonar as peitugas de polo, rechealas co arroz salvaxe e enrolalas. Despois asalas e deixalas reservadas mentres cociñamos a salsa. Para facela hai que poñer a ferver a flor de xamaica e logo escoar. O viño vai ao lume e redúcese co azucre e o preparado desta flor. Máis adiante, engádese a auga de rosas e logo dáse corpo a todo con fécula de millo. Unha vez que sacamos esta salsa do lume, cando xa ten un aspecto espeso, é o momento de poñerlle os pétalos de rosa fileteados. Agora só queda compoñer un prato tan bonito como o da ilustración, cun pouquiño de paciencia, un moito de pulso e bastante imaxinación. Bo proveito! l

unha opción

Restaurante O Fieital O Fieital, no barrio coruñés de matogrande, ofrece unha boa carta para os comensais, nun local pequeno e moi acolledor, no que as fins de semana entra e sae xente sen acougo na busca das súas famosas tostas ou para probar novos crepes

Especialidades recomendadas RISSOTTO DE BERBERECHOS 7,50 euros

revolto de grelos con bacallau 7 euros

14 EXIT

XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009

L

CÓMIC ESPAÑOL DE SEMPRE

SALÓN DO CÓMIC DE BARCELONA

CLÁSICOS BRUGUERA

LER OU NON

Cómic

PREMIO PARA LIBRARÍAS

RBA publicará os clásicos de Bruguera nunha colección de 40 volumes dedicados aos célebres personaxes

O Salón do Cómic de Barcelona crea o premio á libraría especializada, baseado nas actividades que desenvolvan

L

LER CON NENAS

Paz

MONTSE PENA PRESAS. CRÍTICA

GOZAR COA HISTORIA LARRY GONICK DÁNOS A MAN PARA PERCORRERMOS CON EL A HISTORIA UNIVERSAL PAULINO VILASOA. A CORUÑA [email protected]

Xusto cando o clásico de Larry Gonick xa ten idade como para sacar o carné de conducir, Ediciones B, nunha sabia decisión, decide recuperar unha das obras máis importantes da banda deseñada, Historia del Universo en cómic. Con ela, o autor conseguía ser un dos primeiros en sentar as bases do cómic-ensaio, demostrando a capacidade da arte das viñetas para tratar calquera tipo de tema ou xénero, mesmo os de non ficción. Faino a través dunha ardua empresa aínda non rematada: a de contar a historia do universo, dende o Big Bang até os nosos días. Por suposto, é evidente a imposibilidade de contar todo iso en tan só 350 páxinas, pero é que este tomo comeza coa creación do universo e chega só á época de Alexandre o Grande. Polo camiño, ten tempo para falarnos en termos bastante complexos sobre

a orixe da vida, dos primeiros homínidos, da Antiga Grecia, ou algo que cobra tristemente certa vixencia nestes días, como é a xa daquela violenta historia antiga de Israel. Para facelo, Gonick non enche as páxinas con milleiros de datos e datas indixestas para un lector medio, senón que relaciona e analiza con rigor os feitos, indo cara a diante e cara a atrás no tempo para unha mellor comprensión da Historia. Todo isto, acompañado dun ás veces crítico, outras absurdo, sentido do humor. Que Helena de Troia, unha das mulleres máis belas da Antigüidade, pola que se botaron ao mar centos de guerreiros, apareza

Paris e a “fermosa” Helena de Troia

con cara de pato porque a nai tivera relacións cun cisne que ao disque era Zeus, é un dos moitos capítulos que non cadran nos libros de historia máis ortodoxos, pero que aquí axudan a nos liberar da carga de tamaña información. Pero que isto non nos leve a pensar que a obra sexa infantil ou edulcorada, e é que en ningún momento tenta ocultar os feitos tal e como se supón que foron. Gonick, tamén profesor e matemático, continúa aínda hoxe con esta tarefa e publica este ano a quinta parte, que chega até a Guerra do Golfo. Queda agardar que Ediciones B remate esta obra imprescindíbel e non a deixe a medio contar.

HISTORIA DEL UNIVERSO EN CÓMIC Larry Gonick

EDITORIAL: EDICIONES B PÁXINAS: 350 PREZO: 22 ¤

Nestes tempos en que as palabras xenocidio e guerra volven estar nos grandes titulares dos xornais, o volume Educación e Paz III. Literatura galega pola paz preséntase como unha poderosa arma silandeira para combater a intolerancia que xeran os conflitos armados. Con textos de 29 escritores e escritoras galegas dirixidos a un amplo abano de público e coordinado polo falecido Xesús R. Jares, o libro repasa diversas fontes de violencia para incitar á reflexión e provocar o espertar social ante diferentes fanatismos. As incomprensións dunha contenda bélica vistas dende os ollos dun neno, os ataques á natureza, un repaso á intrahistoria a través da memoria da guerra civil, a presión económica exercida polas multinacionais ou os abusos ás mulleres son algúns dos temas sobre os que se deitan faíscas de luz. Quizais con ánimo de que a historia, esta vez si, non se repita. 

BREVEMENTE Gato saliendo de una caja Jeff rey Brown

El borrón Tom Neely

Los conejitos suicidas Andy Riley

EDITORIAL EDITORIAL

EDITORIAL

LA CÚPULA

LA CÚPULA

PÁXINAS

ASTIBERRI

PÁXINAS

192

PÁXINAS

116

PREZO

96

PREZO

15 ¤

PREZO

15 ¤

O autor de destacados cómics intimistas, presenta unha obra na que se sentirán identificados todos os que vivan con gatos.

Magnífica obra surrealista e delirante que trata dun home sen nome perseguido por unha enorme mancha negra.

10 ¤

Cuarta edición desta hilarante obra de humor negro sobre coelliños con orixinais formas de suicidarse.

EXIT 15

XORNAL DE GALICIA. Suplemento de lecer. 16 de xaneiro de 2009

I INTERNET

Navegar e saber

O XOGO MÁIS DIFÍCIL DO MUNDO

MÁIS RÁPIDO, MÁIS RÁPIDO

CREBACABEZAS

PROBAS CO USB 3.0

O cadro vermello ten que cruzar a pista sen tocar os puntos azuis. Semella doado? Todo o contrario: World’s Hardest Game

Intel xa comezou a ensinalos. Terán fibra óptica e transmitirán 4,8 Gb por segundo. Para finais deste ano

QUEN ESCRIBE A WIKIPEDIA? PÉRDELLE O MEDO Á WEB

e

eLIFE

Shoryuken!

ANONYMOUS. [email protected]

UN DOUS POR CENTO DOS USUARIOS FAI AS TRES CUARTAS PARTES DA EDICIÓN DE CONTIDOS, PERO OS AUTORES DOS TEXTOS SON MOITOS MÁIS ARTURO LOSADA. A CORUÑA [email protected]

Jimmy Walles, o fundador da Wikipedia, adoita dicir nas súas conferencias sobre a maior fonte de saber do mundo dende que ardeu a biblioteca de Alenxandría, que o 2 por cento dos usuarios, algo máis de 1.400 persoas, realiza o 75 por cento da edición de artigos. E acompaña os datos cunha frase do tipo: “No fondo somos como calquera sociedade tradicional”. É cousa de non asustar aos sectores tradicionais, que sempre sospeitan da credibilidade da web. Como fiarse dalgo no que pode fozar todo o mundo? A dúbida segue aí, pese a que hai estudos que a desminten. Porén, Aaron Swartz, influínte blogger, publicou unha moi visitada e comentada réplica a eses datos oficiais. En Who writes Wikipedia? afirma que o que está a contar Walles é o número de veces que unha per-

soa entra nun artigo, cambia algo e dálle a salvar, pero iso faise moito máis acotío para corrixir erratas, ou para poñerlle apartados ao texto, que para escribir información. Este labor de edición, que fai que todos os artigos da Wikipedia compartan estilo, si está en mans duns poucos usuarios de confianza. Swartz escolleu varios artigos ao azar e comprobou que usuarios escribiran máis texto. E atopou que os maiores redactores son usuarios sen rexistrar, que editan un feixe de artigos pero logo non participan. O QUE SE VE É O QUE HAI É dicir, que a Wikipedia é exactamente o que querían Jimmy Walles e Larry Sanger cando a fundaron, en 2001, un sitio que quere reunir coñecemento e no que calquera pode contribuír. Con esta idea naceu un dos proxectos máis emblemáticos da web 2.0, e unha das dez páxinas máis visitadas do mundo.

ASÍ É A MAIOR DE TODAS AS ENCICLOPEDIAS Case tan fiábel como a Británica A revista Nature entregoulle textos da Wikipedia e da Enciclopedia Británica a expertos para que buscasen erros, sen dicirlles de onde eran. A obra web ten 3,8 fallos por artigo, e a que están en papel, 2,9.

Seis millóns de dólares en doazóns Wikipedia ten 23 empregados e mantense grazas ás doazóns dos usuarios. Precisaban 6 millóns de dólares para o ano fiscal 2008-2009 e xa superaron esa cifra grazas a un chamamento persoal de Jimmy Walles.

A Galipedia segue a medrar A versión en galego da Wikipedia, sustentada por unha comunidade pequena pero activa, segue a medrar. Xa ten 7.800 usuarios rexistrados e permite ler case 43.300 artigos informativos.

OS XOGOS DA SEMANA

PRECIPICE OF DARKNESS

LOTR: THE CONQUEST

CEREBROS EN ACCIÓN

CRAYON PHYSICS

+18 años, 15,95€, PC / PS3

+16 anos, 66,99€, 360

+3 anos, 29,99€, PSP

+3 anos, 14,95 €, PC

Segundo episodio deste xogo de rol e humor por entregas baseado no webcómic Penny Arcade

Combates cos personaxes do Señor dos Aneis. A maior novidade, escoller bando

A competencia para o Brain Training de Nintendo, o mesmo pero sen pantalla táctil

A pantalla é unha folla en branco. Debuxa co rato para solucionar o nivel. Enxeñoso e barato

Impaciente estoy por que salga el Street Fighter IV para PC. De momento hay que conformarse con las versiones de Playstation 3 y XBox 360, pero ya saben, ahora las desarrolladoras de videojuegos donde ven la pasta ahí van primero. De todas formas no vamos a negar que el mundo de los juegos de lucha, desde hace mucho tiempo es casi terreno exclusivo de las consolas. Al fin y al cabo, el pad suele ser preferible a un teclado a la hora de realizar los combos necesarios en este tipo de juegos, y si tenemos un joystick tipo recreativa mejor que mejor, algo que, desde luego en PC, es más raro de ver que en una consola. Impaciente, les decía, porque la saga Street Fighter siempre ha sido, si no la mejor, una de las mejores en juegos de lucha, por muchas razones, entre ellas el excelente equilibrio de poder entre los personajes, y la calidad de respuesta ante los controles. Y esta versión viene con una novedad importante, juego online totalmente multiplataforma, que espero se convierta en un nuevo referente en los e-sports, tanto en competiciones online como en offline, y que veamos pronto torneos oficiales en las diferentes LAN Party de todo el mundo. Y ahora si quieren disfrutar de lo que puede dar de sí esta saga,vayan a YouTube, busquen Street Fighter Championship y vean el primer vídeo que aparece en los resultados. 

sumario portada. Liberade a Popeye

pax.2-3

Setenta anos logo de morrer o seu creador, o popular mariño pasa a dominio público.

música. Ao vivo

pax.4-5

Venres, sábado e domingo, entre Vigo e Porto, a hora e media de coche, tres concertos de luxo: Calexico, The Fall, Damon & Naomi.

pantallas. Ficción documental

pax 6-7

O novelista François Bégaudeau protagoniza La clase, un filme baseado na súa propia novela.

axenda. Fin de semana

pax.8-9

Cinema, música, libros. Pistas para non perder un minuto na fin de semana. O tempo cultivado é tempo gañado. Botámosche unha man.

exteriores. Viaxes

pax.10-11

Arxentina a golpe de mate. De Bos Aires, a través da Pampa, até os lagos de Bariloche. Unha viaxe polo país de Maradona e Gardel.

MODA. Tendencias

pax.12

Converse celebra o seu centenario cunha colección de libros con zapatillas no interior.

BARRA E MESA. Comer

pax.13

A que saberán as flores? Unha empresa galega comercialízaas para a mesa, pero non para adornar un banquete senón para comer.

ler ou non. Cómic

pax.14

Ediciones B reedita a historia universal de Larry Gonick, unha das obras máis importantes e insólitas da banda deseñada internacional.

internet. Navegar e saber

pax.15

Quen son os escribas da maior enciclopedia global dende Alexandría? Pérdelle o medo á web e faite editor da Wikipedia.