Discourse Reviews 2
This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
Overview
Download & View Discourse Reviews 2 as PDF for free.
More details
- Words: 581
- Pages: 5
Discourse Reviews คำำว่ำ “ Discourse ” ในภำคภำษำอังกฤษนั้นเมื่อนำำมำถอด ควำมและแปลควำมหมำยในภำคภำษำไทยกลับเกิดควำมสับสน คลุมเครือและไม่ชัดเจนในควำมหมำย อีกทั้งยังมีคำำศัพท์ในภำษำ ไทยที่ใช้เรียกแทนคำำว่ำ Discourse ในภำคภำษำอังกฤษอยู่อย่ำง หลำกหลำย เช่น วจนะ ( สมทรง บุรุษพัฒน์ : 2537 ), ข้อควำมต่อ เนื่อง / ปริเฉท (เพียรศิริ วงศ์วิภำนนท์ : 2530 ) , สัมพันธสำร ( อมรำ ประสิทธิร ์ ัฐสินธุ์ : 2541 ) และวำทกรรม ( สม เกียรติ วันทะนะ อ้ำงใน ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬำร : 2545 ) เป็นต้น อย่ำงไรก็ตำมหำกจะวิเครำะห์ตำมแนวคิดของ Jame Paul Gee ( อ้ำงใน กฤษดำ หงศ์ลดำรมภ์และจันทิมำ เอียมำนนท์ : 2549 ) คำำว่ำ “ Discourse ” มีควำมหมำยใน 2 มิติด้วยกัน กล่ำวคือ เป็นมิติ ที่ว่ำด้วยเรื่องภำษำ ในภำษำอังกฤษจะใช้คำำว่ำ discourse ( with little ‘d’ ) กับมิติที่ว่ำด้วยเรื่องสังคมและวิถีปฏิบัติ จะใช้คำำว่ำ Discourse ( with big ‘D’)
มิติทำงด้ำนภำษำเป็นกำรอธิบำย discourse ในรูปแบบของนัก ภำษำศำสตร์ที่วิเครำะห์ว่ำคำำพูดหรือข้อเขียนที่ใช้กันอยู่นั้นมีควำม หมำยและปรำกฏสัมพันธ์กันไปมำกกว่ำเพียงประโยคประโยคเดียว กำรมอง discourse ในมุมมองนีเ้ ป็นกำรวิเครำะห์ตัวบทซึ่งทำำให้ กำรตอบคำำถำมเกี่ยวกับปรำกฏกำรณ์ตำ่ ง ๆ ทำงภำษำเกิดควำม ชัดเจน นักวิเครำะห์แนวทำงนี้จึงนิยำม discourse ปรำกฏออกมำ ในคำำว่ำ วจนะ, ปริเฉท/ ข้อควำมต่อเนื่อง, สัมพันธสำร ตัวอย่ำง งำนเขียนประเภทนี้ เช่น งำนของเพียรศิริ วงศ์วิภำนนท์ ที่ได้ เขียนอธิบำย discourse ไว้ว่ำ การศึ ก ษาความหมายในระดั บ ข้ อ ความต่ อ เนื่ อ งนั้ น เป็ น การ ศึกษาที่ยากกว่าการศึกษาความหมายในข้อความในระดับประโยคที่มี แบบแผนทางไวยากรณ์ที่ชัดเจนแน่นอน ส่วนในระดับของข้อความ ต่อเนื่องยังไม่มีไวยากรณ์ที่ชัดเจนแน่นอนออกมา แต่ในปัจจุบันนัก ภาษาศาสตร์ได้ให้ความสนใจการศึกษาไวยากรณ์ในระดับนี้เป็นอย่าง มาก การศึกษานั้นเรียก ข้อความต่อเนื่อง ว่า ปริจเฉท ( Dis course ) การศึกษาไวยากรณ์ปริจเฉทนั้นน่าจะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อ วงการต่างๆเนื่องจากจะเห็นได้ว่า ปริจเฉทเป็นรูปแบบการใช้ภาษาที่ สำา คั ญ ที่ สุ ด ในวงการ การศึ ก ษา วงการธุ ร กิ จ และวงการสื่ อ สาร
มวลชน ตัวอย่างปริจเฉทในวงการ การศึกษา ได้แก่ ตำารา บทความ วิทยานิพนธ์ คำาตอบแบบอัตนัย เรียงความและย่อความ ตัวอย่างใน วงการธุรกิจ ได้แก่ รายงานประจำาปี เอกสารแสดงข้อมูลเกี่ยวกับตัว สินค้า และบริการ ตลอดจนเอกสารเกี่ยวกับตัวบุคลากรในองค์กร ในด้ า นสื่ อสารมวลชน ทั ศ นะปริ จ เฉท คื อ เนื้ อ หาส่ ว นใหญ่ ใ นหน้ า หนังสือพิมพ์ วารสาร เช่น ข่าว สารคดี บทความ บทบรรณาธิ ก าร ดังนั้น ปริจเฉทจึงเป็นหน่วยภาษาที่นำามาประยุกต์เพื่อให้เกิดทักษะ ในการศึกษาภาษาได้ดีมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะในด้านความหมาย ถึ ง แม้ปริจเฉทจะเป็นโครงสร้างที่ซับซ้อน แต่ก็มีลักษณะทางภาษาที่มี ความสัมพันธ์ทางความหมายได้อย่างเป็นเอกภาพ ส่วนแนวทำงกำรวิเครำะห์ Discourse ในแนวทำงที่สอง เป็นกำรวิเครำะห์ในมิติของสังคมและวิถีปฎิบัติผู้ที่ตีควำม / ถอด ควำมหมำยของคำำว่ำ Discourse ในควำมหมำยที่เป็น วำทกรรมในภำคภำษำไทยคนแรกคือสมเกียรติ วันทะนะ ( อ้ำงใน ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬำร : 2545 ) ซึ่งกำรตีควำม Discourse ในฐำนะที่ มีควำมหมำยว่ำ “ วำทกรรม ” นั้นได้มีควำมหมำยลึกซึ้งเกินกว่ำ discourse ในมิติทำงด้ำนภำษำ เพรำะได้ผนวกเอำผู้ใช้ภำษำและ ปฏิสัมพันธ์ในสังคมเข้ำไว้ด้วยกัน อีกทั้งยังได้เห็นถึงอิทธิพลของ สังคมที่มีผลกระทบต่อวำทกรรมและวำทกรรมที่มีอิทธิพลต่อสังคม อีกด้วย งำนเขียนชิ้นนี้จึงเลือกที่จะหยิบ Discourse ในฐำนะที่เป็น “ วำทกรรม” ของ มิเชล ฟูโกต์ โดยอำศัยผ่ำนกำรตีควำมของ ไชยรัตน์ เจริญสิน โอฬำร มำเป็นกรอบในกำรวิเครำะห์ เหตุที่นำำ Discourse ใน ฐำนะที่เป็นวำทกรรมมำเป็นหน่วยในกำรวิเครำะห์เนื่องจำก มิเชล ฟูโกต์ เองก็ไม่ได้มองวำทกรรมแค่เพียงภำษำ คำำพูด หรือ ถ้อยแถลง ( สมหมำย ชินนำค : 2547 อ้ำงใน วำทกรรมอัตลักษณ์, หน้ำ 144 - 145 ) หำกแต่หมำยถึงระบบ,กระบวนกำร / กฏเกณฑ์ชุด หนึ่งในกำรสร้ำง / ผลิต เอกลักษณ์หรืออัตลักษณ์และควำมหมำย ให้กับสรรพสิ่ง ต่ำง ๆ ในสังคมที่หอ ่ หุ้มเรำอยู่ ไม่ว่ำจะเป็นควำมรู้ ควำมจริง อำำนำจ หรือตัวตนของเรำเอง นอกจำกนี้วำทกรรมยังทำำหน้ำที่ ตรึงสิ่งที่สร้ำงขึ้นให้ดำำรงอยู่และเป็นที่ยอมรับในวงกว้ำง (ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬำร : 2545 ) ดังนั้นวำทกรรมจึงมีพลังอำำนำจ มำกกว่ำภำษำ,คำำพูดหรือถ้อยคำำ ทัง้ นี้เพรำะมีภำคปฏิบัติกำรจริง
ของวำทกรรมเป็นปัจจัยเกื้อหนุนทีท ่ ำำให้สิ่งที่วำทกรรมสร้ำงขึ้น ดำำรงอยู่ / ตรำตรึงและแผ่ขยำยเป็นที่ยอมรับของสังคมโดยทั่วไป เช่น วำทกรรมด้วยกำรพัฒนำ / ด้อยพัฒนำ สิ่งใดจะถือว่ำ เป็นกำรพัฒนำ / ด้อยพัฒนำขึ้นอยู่กับกฎเกณฑ์ชุดหนึ่งที่วำทกรรม ว่ำด้วยกำรพัฒนำนั้นกำำหนดขึ้น โดยกระทำำผ่ำนกำรสร้ำงองค์ ควำมรู้ ( เช่นกำรเข้ำไปศึกษำค้นคว้ำวิจัย ) และสร้ำงภำคปฏิบัติ กำรทำง เช่น กำรมีธนำคำรโลกเพื่อเป็นแหล่งรับรองกำรกู้ยม ื / กำรมีไอเอ็มเอฟเพื่อให้กู้ เป็นต้น ทัง้ นี้ในตัวมันเองคือเทคนิควิธี กำรและวิทยำกำรของอำำนำจที่แยบยลแบบหนึ่งเนื่องจำกกำรปิด ป้ำยฉลำกจำกกำรจัดประเภทเหล่ำนี้เป็นตัวกำำหนดกฎเกณฑ์ สถำนภำพควำมสูงตำ่ำ บทบำท หน้ำที่ หรืออำำนำจ ข้อสังเกตใน แง่นี้จึงปรำกฏขึ้นมำว่ำเมือ ่ เป็นเช่นนี้ เรื่องของควำมรุนแรงและ อำำนำจจึงแยกไม่ออกจำกวำทกรรม เพรำะวำทกรรมได้ก่อให้เกิด กำรเก็บกด ปิดกั้น ยัดเยียด เพือ ่ สร้ำงอัตลักษณ์ / ผลิตควำมหมำย โดยกระทำำผ่ำนอำำนำจที่แยบยลเป็นเครื่องมือ อย่ำงเช่น ควำมรู้ / ควำมจริง โดยเฉพำะ ควำมรู้ / ควำมจริง ได้กลำยเป็นอำำนำจชนิดใหม่ที่ ไม่ใช่เป็นกำรใช้กำำลังอำำนำจเข้ำบีบบังคับโดยตรง แต่เป็นอำำนำจ เชิงบวกที่ถูกฟอกจนขำวสะอำดและพร้อมที่จะเข้ำไปปิดกั้น กดทับ และผลิตควำมหมำยให้กับสรรพสิ่งอย่ำงแยบยล กำรผลิตควำมรู้ / ควำมจริง กับควำมรุนแรงจึงเป็นสิ่งทีเ่ กี่ยวพันธ์กันอย่ำงสลับซับ ซ้อนและลึกซึ้ง ในแง่นี้กำรเข้ำใจ / วิเครำะห์วำทกรรมจึงทำำให้ สำมำรถสืบค้นถึงกระบวนกำร ขั้นตอน ลำำดับเหตุกำรณ์และรำย ละเอียดปลีกย่อยต่ำง ๆในกำรสร้ำง / ผลิตควำมหมำยให้กับสรรพสิ่ง และภำคปฏิบัติกำรของเรือ ่ งที่ว่ำด้วยเรือ ่ งนั้น ๆ ว่ำมีควำมเป็นมำ อย่ำงไรหรือ ผลกระทบของกำรเก็บกด / ปิดกั้นมีที่มำอย่ำงไร กำร ที่เข้ำใจกระบวนกำรทำำงำนของวำทกรรมจะทำำให้ผู้วิเครำะห์ สำมำรถเข้ำใจถึงกำรเข้ำมำกดทับ/ปกปิดของอำำนำจได้อย่ำงรู้เท่ำ ทัน สิ่งที่น่ำสนใจประกำรหนึ่ง คือ มุมมองของไชยรัตน์ เจริญสิน โอฬำรทีม ่ ีต่อกำรวิเครำะห์วำทกรรม / กำรรู้ทันวำทกรรมอย่ำงง่ำย และโดยพื้นฐำนที่สด ุ คือ “ การถามคำาถามทีด ่ ูเรียบง่ายและพื้น ๆ ว่าสิ่งนั้น / สิง่ นี้คือ อะไร เพื่อค้นหาวาทกรรมและภาคปฏิบัติการของวาทกรรมว่าด้วย
เรื่องนั้น ๆ นอกจากจะทำาให้เราเห็นโยงใยของความสัมพันธ์เชิง อำานาจในสังคมทีส ่ ิ่งนั้นดำารงอยู่แล้ว ยังทำาให้เราเห็นถึงความลื่นไหล เปลี่ยนแปลงมากกว่าความเป็นเอกภาพ แน่นอน ตายตัว ของ สรรพสิ่งต่าง ๆในสังคมด้วยว่าเป็นเพียงผลผลิตของวาทกรรมชุด หนึ่งเท่านั้น ในส่วนของการพัฒนา คำาถามที่ว่าอะไรคือการพัฒนา นั้น จะช่วยทำาให้เราเห็นถึงโยงใยของอำานาจในสังคมระหว่างสังคมว่า ใครมีอำานาจ / ความชอบธรรมที่จะพูดถึงเรื่องของการพัฒนา และ พูดอย่างไร ทำาไมจึงเป็นเช่นนั้น เช่น ด้วยวิธีการใดและด้วยเหตุผล อะไรที่นักเศรษฐศาสตร์สามารถผูกขาดพูดถึงเรื่องการพัฒนาและยัง เป็นการพูดถึงการพัฒนาในแบบเดียวด้วย ยิ่งไปกว่านั้น บรรดานัก เศรษฐศาสตร์เหล่านี้ยังทำาตัวเหมือนผู้พิพากษาที่กำาหนดตัดสินว่า อะไรคือการพัฒนาอีกด้วย ” นัยนี้กำรทีเ่ รำสำมำรถรู้ได้อย่ำงคร่ำว ๆ ว่ำสิ่งทีต ่ ้องกำรศึกษำ / พูดถึงคืออะไรแล้ว กำรศึกษำว่ำสิ่งนั้นมีบทบำทและหน้ำที่ อย่ำงไรในสังคมก็จะเป็นอีกแรงผลักดันหนึ่งที่จะส่งเสริมให้เห็นถึง เครือข่ำยทำงอำำนำจที่วำทกรรมชุดนั้นดำำรงอยู่ ดังนั้นกำรใช้กรอบ “Discourse ” ในฐำนะทีเ่ ป็นวำทกรรมมำ เป็นหน่วยในกำรวิเครำะห์จึงทำำให้สำมำรถเห็นถึง “ ธำตุแท้ ” และเครือข่ำย / โยงใยอำำนำจที่แยบยล อีกทั้งกำรใช้วำทกรรมมำ เป็นหน่วยในกำรวิเครำะห์ยังช่วยให้สำมำรถตรวจสอบ ตั้งคำำถำม กับบรรดำสรรพสิ่งต่ำง ๆ ที่ห่อหุม ้ ตัวเรำ ซึ่งจะทำำให้เกิดควำม ระมัดระวัง ไม่ทึกทัก / มองข้ำม ในขณะเดียวกันก็ไม่มองสรรพสิ่ง ในฐำนะที่หยุดนิ่ง ตำยตัว แต่จะทำำให้มีทัศนะกำรมองที่ลื่นไหล เปลี่ยนแปลงอยูต ่ ลอดเวลำตำมกำรต่อสู้เพื่อช่วงชิงกำรนิยำม / ให้ ควำมหมำยกับสิ่งนั้น ๆ และสิ่งทีส ่ ำำคัญไปกว่ำนั้น คือ กำรวิเครำะห์วำทกรรมได้เปิดพื้นที่ / เวทีแห่งใหม่สำำหรับกำรต่อสู้ในสังคมและระหว่ำงสังคม ให้กว้ำง ไกลไปจำกเดิมที่วนเวียนอยู่แต่เรื่องของกำรเมืองแบบสถำบัน เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม แต่จะเพิ่มพื้นที่กำรต่อสู้ในเชิง วำทกรรมบรรจุเข้ำไปด้วย
บรรณำนุกรม
ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬำร. วำทกรรมกำรพัฒนำ : อำำนำจ ควำมรู้ ควำมจริง เอกลักษณ์ และควำม เป็นอื่น. กรุงเทพฯ : เคล็ดไทย, 2545. เพียรศิริ วงศ์วิภำนนท์. ศำสตร์แห่งภำษำ : เอกสำรวิชำกำร. กรุงเทพฯ : ภำควิชำภำษำศำสตร์ คณะอักษรศำสตร์ จุฬำลงกรณ์มหำวิทยำลัย, 2530. สมทรง บุรุษพัฒน์. วจนะวิเครำะห์ : กำรวิเครำะห์ภำษำระดับ ข้อควำม. พิมพ์ครั้งที่ 2 กรุงเทพฯ : บริษัท สหธรรมิก, 2537. อมรำ ประสิทธิร ์ ัฐสินธุ์. ภำษำศำสตร์สังคม. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ แห่งจุฬำลงกรณ์มหำวิทยำลัย, 2541.
มิติทำงด้ำนภำษำเป็นกำรอธิบำย discourse ในรูปแบบของนัก ภำษำศำสตร์ที่วิเครำะห์ว่ำคำำพูดหรือข้อเขียนที่ใช้กันอยู่นั้นมีควำม หมำยและปรำกฏสัมพันธ์กันไปมำกกว่ำเพียงประโยคประโยคเดียว กำรมอง discourse ในมุมมองนีเ้ ป็นกำรวิเครำะห์ตัวบทซึ่งทำำให้ กำรตอบคำำถำมเกี่ยวกับปรำกฏกำรณ์ตำ่ ง ๆ ทำงภำษำเกิดควำม ชัดเจน นักวิเครำะห์แนวทำงนี้จึงนิยำม discourse ปรำกฏออกมำ ในคำำว่ำ วจนะ, ปริเฉท/ ข้อควำมต่อเนื่อง, สัมพันธสำร ตัวอย่ำง งำนเขียนประเภทนี้ เช่น งำนของเพียรศิริ วงศ์วิภำนนท์ ที่ได้ เขียนอธิบำย discourse ไว้ว่ำ การศึ ก ษาความหมายในระดั บ ข้ อ ความต่ อ เนื่ อ งนั้ น เป็ น การ ศึกษาที่ยากกว่าการศึกษาความหมายในข้อความในระดับประโยคที่มี แบบแผนทางไวยากรณ์ที่ชัดเจนแน่นอน ส่วนในระดับของข้อความ ต่อเนื่องยังไม่มีไวยากรณ์ที่ชัดเจนแน่นอนออกมา แต่ในปัจจุบันนัก ภาษาศาสตร์ได้ให้ความสนใจการศึกษาไวยากรณ์ในระดับนี้เป็นอย่าง มาก การศึกษานั้นเรียก ข้อความต่อเนื่อง ว่า ปริจเฉท ( Dis course ) การศึกษาไวยากรณ์ปริจเฉทนั้นน่าจะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อ วงการต่างๆเนื่องจากจะเห็นได้ว่า ปริจเฉทเป็นรูปแบบการใช้ภาษาที่ สำา คั ญ ที่ สุ ด ในวงการ การศึ ก ษา วงการธุ ร กิ จ และวงการสื่ อ สาร
มวลชน ตัวอย่างปริจเฉทในวงการ การศึกษา ได้แก่ ตำารา บทความ วิทยานิพนธ์ คำาตอบแบบอัตนัย เรียงความและย่อความ ตัวอย่างใน วงการธุรกิจ ได้แก่ รายงานประจำาปี เอกสารแสดงข้อมูลเกี่ยวกับตัว สินค้า และบริการ ตลอดจนเอกสารเกี่ยวกับตัวบุคลากรในองค์กร ในด้ า นสื่ อสารมวลชน ทั ศ นะปริ จ เฉท คื อ เนื้ อ หาส่ ว นใหญ่ ใ นหน้ า หนังสือพิมพ์ วารสาร เช่น ข่าว สารคดี บทความ บทบรรณาธิ ก าร ดังนั้น ปริจเฉทจึงเป็นหน่วยภาษาที่นำามาประยุกต์เพื่อให้เกิดทักษะ ในการศึกษาภาษาได้ดีมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะในด้านความหมาย ถึ ง แม้ปริจเฉทจะเป็นโครงสร้างที่ซับซ้อน แต่ก็มีลักษณะทางภาษาที่มี ความสัมพันธ์ทางความหมายได้อย่างเป็นเอกภาพ ส่วนแนวทำงกำรวิเครำะห์ Discourse ในแนวทำงที่สอง เป็นกำรวิเครำะห์ในมิติของสังคมและวิถีปฎิบัติผู้ที่ตีควำม / ถอด ควำมหมำยของคำำว่ำ Discourse ในควำมหมำยที่เป็น วำทกรรมในภำคภำษำไทยคนแรกคือสมเกียรติ วันทะนะ ( อ้ำงใน ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬำร : 2545 ) ซึ่งกำรตีควำม Discourse ในฐำนะที่ มีควำมหมำยว่ำ “ วำทกรรม ” นั้นได้มีควำมหมำยลึกซึ้งเกินกว่ำ discourse ในมิติทำงด้ำนภำษำ เพรำะได้ผนวกเอำผู้ใช้ภำษำและ ปฏิสัมพันธ์ในสังคมเข้ำไว้ด้วยกัน อีกทั้งยังได้เห็นถึงอิทธิพลของ สังคมที่มีผลกระทบต่อวำทกรรมและวำทกรรมที่มีอิทธิพลต่อสังคม อีกด้วย งำนเขียนชิ้นนี้จึงเลือกที่จะหยิบ Discourse ในฐำนะที่เป็น “ วำทกรรม” ของ มิเชล ฟูโกต์ โดยอำศัยผ่ำนกำรตีควำมของ ไชยรัตน์ เจริญสิน โอฬำร มำเป็นกรอบในกำรวิเครำะห์ เหตุที่นำำ Discourse ใน ฐำนะที่เป็นวำทกรรมมำเป็นหน่วยในกำรวิเครำะห์เนื่องจำก มิเชล ฟูโกต์ เองก็ไม่ได้มองวำทกรรมแค่เพียงภำษำ คำำพูด หรือ ถ้อยแถลง ( สมหมำย ชินนำค : 2547 อ้ำงใน วำทกรรมอัตลักษณ์, หน้ำ 144 - 145 ) หำกแต่หมำยถึงระบบ,กระบวนกำร / กฏเกณฑ์ชุด หนึ่งในกำรสร้ำง / ผลิต เอกลักษณ์หรืออัตลักษณ์และควำมหมำย ให้กับสรรพสิ่ง ต่ำง ๆ ในสังคมที่หอ ่ หุ้มเรำอยู่ ไม่ว่ำจะเป็นควำมรู้ ควำมจริง อำำนำจ หรือตัวตนของเรำเอง นอกจำกนี้วำทกรรมยังทำำหน้ำที่ ตรึงสิ่งที่สร้ำงขึ้นให้ดำำรงอยู่และเป็นที่ยอมรับในวงกว้ำง (ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬำร : 2545 ) ดังนั้นวำทกรรมจึงมีพลังอำำนำจ มำกกว่ำภำษำ,คำำพูดหรือถ้อยคำำ ทัง้ นี้เพรำะมีภำคปฏิบัติกำรจริง
ของวำทกรรมเป็นปัจจัยเกื้อหนุนทีท ่ ำำให้สิ่งที่วำทกรรมสร้ำงขึ้น ดำำรงอยู่ / ตรำตรึงและแผ่ขยำยเป็นที่ยอมรับของสังคมโดยทั่วไป เช่น วำทกรรมด้วยกำรพัฒนำ / ด้อยพัฒนำ สิ่งใดจะถือว่ำ เป็นกำรพัฒนำ / ด้อยพัฒนำขึ้นอยู่กับกฎเกณฑ์ชุดหนึ่งที่วำทกรรม ว่ำด้วยกำรพัฒนำนั้นกำำหนดขึ้น โดยกระทำำผ่ำนกำรสร้ำงองค์ ควำมรู้ ( เช่นกำรเข้ำไปศึกษำค้นคว้ำวิจัย ) และสร้ำงภำคปฏิบัติ กำรทำง เช่น กำรมีธนำคำรโลกเพื่อเป็นแหล่งรับรองกำรกู้ยม ื / กำรมีไอเอ็มเอฟเพื่อให้กู้ เป็นต้น ทัง้ นี้ในตัวมันเองคือเทคนิควิธี กำรและวิทยำกำรของอำำนำจที่แยบยลแบบหนึ่งเนื่องจำกกำรปิด ป้ำยฉลำกจำกกำรจัดประเภทเหล่ำนี้เป็นตัวกำำหนดกฎเกณฑ์ สถำนภำพควำมสูงตำ่ำ บทบำท หน้ำที่ หรืออำำนำจ ข้อสังเกตใน แง่นี้จึงปรำกฏขึ้นมำว่ำเมือ ่ เป็นเช่นนี้ เรื่องของควำมรุนแรงและ อำำนำจจึงแยกไม่ออกจำกวำทกรรม เพรำะวำทกรรมได้ก่อให้เกิด กำรเก็บกด ปิดกั้น ยัดเยียด เพือ ่ สร้ำงอัตลักษณ์ / ผลิตควำมหมำย โดยกระทำำผ่ำนอำำนำจที่แยบยลเป็นเครื่องมือ อย่ำงเช่น ควำมรู้ / ควำมจริง โดยเฉพำะ ควำมรู้ / ควำมจริง ได้กลำยเป็นอำำนำจชนิดใหม่ที่ ไม่ใช่เป็นกำรใช้กำำลังอำำนำจเข้ำบีบบังคับโดยตรง แต่เป็นอำำนำจ เชิงบวกที่ถูกฟอกจนขำวสะอำดและพร้อมที่จะเข้ำไปปิดกั้น กดทับ และผลิตควำมหมำยให้กับสรรพสิ่งอย่ำงแยบยล กำรผลิตควำมรู้ / ควำมจริง กับควำมรุนแรงจึงเป็นสิ่งทีเ่ กี่ยวพันธ์กันอย่ำงสลับซับ ซ้อนและลึกซึ้ง ในแง่นี้กำรเข้ำใจ / วิเครำะห์วำทกรรมจึงทำำให้ สำมำรถสืบค้นถึงกระบวนกำร ขั้นตอน ลำำดับเหตุกำรณ์และรำย ละเอียดปลีกย่อยต่ำง ๆในกำรสร้ำง / ผลิตควำมหมำยให้กับสรรพสิ่ง และภำคปฏิบัติกำรของเรือ ่ งที่ว่ำด้วยเรือ ่ งนั้น ๆ ว่ำมีควำมเป็นมำ อย่ำงไรหรือ ผลกระทบของกำรเก็บกด / ปิดกั้นมีที่มำอย่ำงไร กำร ที่เข้ำใจกระบวนกำรทำำงำนของวำทกรรมจะทำำให้ผู้วิเครำะห์ สำมำรถเข้ำใจถึงกำรเข้ำมำกดทับ/ปกปิดของอำำนำจได้อย่ำงรู้เท่ำ ทัน สิ่งที่น่ำสนใจประกำรหนึ่ง คือ มุมมองของไชยรัตน์ เจริญสิน โอฬำรทีม ่ ีต่อกำรวิเครำะห์วำทกรรม / กำรรู้ทันวำทกรรมอย่ำงง่ำย และโดยพื้นฐำนที่สด ุ คือ “ การถามคำาถามทีด ่ ูเรียบง่ายและพื้น ๆ ว่าสิ่งนั้น / สิง่ นี้คือ อะไร เพื่อค้นหาวาทกรรมและภาคปฏิบัติการของวาทกรรมว่าด้วย
เรื่องนั้น ๆ นอกจากจะทำาให้เราเห็นโยงใยของความสัมพันธ์เชิง อำานาจในสังคมทีส ่ ิ่งนั้นดำารงอยู่แล้ว ยังทำาให้เราเห็นถึงความลื่นไหล เปลี่ยนแปลงมากกว่าความเป็นเอกภาพ แน่นอน ตายตัว ของ สรรพสิ่งต่าง ๆในสังคมด้วยว่าเป็นเพียงผลผลิตของวาทกรรมชุด หนึ่งเท่านั้น ในส่วนของการพัฒนา คำาถามที่ว่าอะไรคือการพัฒนา นั้น จะช่วยทำาให้เราเห็นถึงโยงใยของอำานาจในสังคมระหว่างสังคมว่า ใครมีอำานาจ / ความชอบธรรมที่จะพูดถึงเรื่องของการพัฒนา และ พูดอย่างไร ทำาไมจึงเป็นเช่นนั้น เช่น ด้วยวิธีการใดและด้วยเหตุผล อะไรที่นักเศรษฐศาสตร์สามารถผูกขาดพูดถึงเรื่องการพัฒนาและยัง เป็นการพูดถึงการพัฒนาในแบบเดียวด้วย ยิ่งไปกว่านั้น บรรดานัก เศรษฐศาสตร์เหล่านี้ยังทำาตัวเหมือนผู้พิพากษาที่กำาหนดตัดสินว่า อะไรคือการพัฒนาอีกด้วย ” นัยนี้กำรทีเ่ รำสำมำรถรู้ได้อย่ำงคร่ำว ๆ ว่ำสิ่งทีต ่ ้องกำรศึกษำ / พูดถึงคืออะไรแล้ว กำรศึกษำว่ำสิ่งนั้นมีบทบำทและหน้ำที่ อย่ำงไรในสังคมก็จะเป็นอีกแรงผลักดันหนึ่งที่จะส่งเสริมให้เห็นถึง เครือข่ำยทำงอำำนำจที่วำทกรรมชุดนั้นดำำรงอยู่ ดังนั้นกำรใช้กรอบ “Discourse ” ในฐำนะทีเ่ ป็นวำทกรรมมำ เป็นหน่วยในกำรวิเครำะห์จึงทำำให้สำมำรถเห็นถึง “ ธำตุแท้ ” และเครือข่ำย / โยงใยอำำนำจที่แยบยล อีกทั้งกำรใช้วำทกรรมมำ เป็นหน่วยในกำรวิเครำะห์ยังช่วยให้สำมำรถตรวจสอบ ตั้งคำำถำม กับบรรดำสรรพสิ่งต่ำง ๆ ที่ห่อหุม ้ ตัวเรำ ซึ่งจะทำำให้เกิดควำม ระมัดระวัง ไม่ทึกทัก / มองข้ำม ในขณะเดียวกันก็ไม่มองสรรพสิ่ง ในฐำนะที่หยุดนิ่ง ตำยตัว แต่จะทำำให้มีทัศนะกำรมองที่ลื่นไหล เปลี่ยนแปลงอยูต ่ ลอดเวลำตำมกำรต่อสู้เพื่อช่วงชิงกำรนิยำม / ให้ ควำมหมำยกับสิ่งนั้น ๆ และสิ่งทีส ่ ำำคัญไปกว่ำนั้น คือ กำรวิเครำะห์วำทกรรมได้เปิดพื้นที่ / เวทีแห่งใหม่สำำหรับกำรต่อสู้ในสังคมและระหว่ำงสังคม ให้กว้ำง ไกลไปจำกเดิมที่วนเวียนอยู่แต่เรื่องของกำรเมืองแบบสถำบัน เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม แต่จะเพิ่มพื้นที่กำรต่อสู้ในเชิง วำทกรรมบรรจุเข้ำไปด้วย
บรรณำนุกรม
ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬำร. วำทกรรมกำรพัฒนำ : อำำนำจ ควำมรู้ ควำมจริง เอกลักษณ์ และควำม เป็นอื่น. กรุงเทพฯ : เคล็ดไทย, 2545. เพียรศิริ วงศ์วิภำนนท์. ศำสตร์แห่งภำษำ : เอกสำรวิชำกำร. กรุงเทพฯ : ภำควิชำภำษำศำสตร์ คณะอักษรศำสตร์ จุฬำลงกรณ์มหำวิทยำลัย, 2530. สมทรง บุรุษพัฒน์. วจนะวิเครำะห์ : กำรวิเครำะห์ภำษำระดับ ข้อควำม. พิมพ์ครั้งที่ 2 กรุงเทพฯ : บริษัท สหธรรมิก, 2537. อมรำ ประสิทธิร ์ ัฐสินธุ์. ภำษำศำสตร์สังคม. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ แห่งจุฬำลงกรณ์มหำวิทยำลัย, 2541.
