Cuocthao Chay..

trước hết xin cảm ơn bạn quantam đã post lên. tiếc rằng cuốn này dịch không đầy đủ so với bản tiếng anh, có nhiều đoạn bị bỏ bớt, nhiều đoạn dịch không hoàn toàn đúng ý tác giả. xin xem mục lục bản tiếng anh: table of contents foreword ix gloria emerson preface to the twenty-fifth anniversary edition xiii preface to the first edition xix principal cast of characters xxiii part i: first rites homecoming 3 (15) a great day 18 (13) in good faith 31 (8) leaves from a pocket notebook 39 (9) son of cease-fire 48 (18) martin's embassy 66 (25) nibblers and anti-nibblers 91 (16) fiscal whores 107 (20) part 2: the unraveling improvisatory offensive 127 (15) a thousand cuts 142 (8) hail-fellow 150 (9) pyrrhic victories 159 (11) blossoming lotus 170 (15) light at the top 185 (20) glass mountain 205 (12) black box 217 (13) cannonball to papa lima 230 (15) ides of march 245 (17) piece of my tongue 262 (17) part 3: collapse primary responsibility 279 (13) limp little rags 292 (14) the bombing 306 (12) spotlighting 318 (11) eagle pull 329 (13) discarded luxury 342 (16) worst case 358 (13) controlled conditions 371 (9) panic button 380 (12) a bargain whose day has passed 392 (10) secret caller 402 (12) polarized thinking 414 (13)

high-class chauffeur 427 (11) our turn 438 (13) they're in the halls 451 (22) morning 473 (35) afternoon 508 (27) evening 535 (28) postscript: internal hemorrhaging 563 (18) cia's official recommendation for honor and merit award for frank snepp 581 (2) index 583 -----------------------------------------(trong ngoặc là số trang của phần đó) -----------------------------------------frank snepp, tác giả của cuộc tháo chạy tán loạn: số phận bị từ chối quyển sách này, ngay từ khi mới còn là một ý tưởng, đã gây tai họa cho frank snepp, và sau khi được xuất bản nó đã đem đến một trận đòn thù chưa từng thấy của cia dành cho frank snepp. Đòn thù của cia mùa thu năm 1977, bộ tư pháp hoa kỳ đã nhân danh cia đưa frank snepp ra tòa về tội viết và xuất bản một quyển sách về ngày tàn của sài gòn mà không được phép của cia, qua đó tiết lộ bí mật quốc gia. tòa liên bang ở bắc virginia đưa ra bản án: tịch thu mọi tiền nhuận bút, bản quyền, tác quyền cho quyển sách này, phạt bị cáo phải nộp 144.931 usd vào ngân khố hoa kỳ. james bamford, trong “spy vs. spies” (Điệp viên đối đầu bè lũ điệp viên), mô tả: “mục đích (của bản án này) là nhằm đưa frank snepp đến chỗ kiệt quệ về tài chính và để khóa miệng và trói tay frank snepp bằng lớp “keo siêu dính” của luật pháp. trước tòa, chính phủ đòi phải lột sạch snepp mọi thu nhập từ quyển sách này, hầu như lột đến từng đồng xu mà frank đã kiếm được trong gần hai năm hí hoáy viết cho xong cuốn sách, cũng như mọi thu nhập trong tương lai...”. theo james bamford, frank snepp còn bị buộc suốt đời nộp cho cia kiểm duyệt mọi “viết lách của mình, từ bài báo, bản ghi chép, truyện, diễn văn..., hư cấu hay việc thật”. frank snepp kiện lên tòa thượng thẩm, rồi đến tối cao pháp viện hoa kỳ song lại bị tòa án này tuyên y án vào ngày 19-2-1980. bỉnh bút nat hentoff của nhật báo new york times gọi đây là “một cuộc bỏ phiếu chưa từng thấy cho chế độ kiểm duyệt. trong lịch sử chúng ta, chưa tòa án nào đã từng ra phán quyết như thế”. cha của frank snepp cũng bị vạ lây. trên website của frank snepp, bài “hoa kỳ chống lại snepp” (united states vs. snepp) có đoạn: “cha của snepp, một thẩm phán tiểu bang, muốn được nâng ngạch lên thẩm phán liên bang đã vấp phải phản ứng của quốc hội, khiến ông cứ đợi dài cổ”. trong những năm làm việc tại sài gòn, frank snepp đúng là hình ảnh của một điệp viên thứ thiệt: lưng lận khẩu colt 45, mắt đeo kính râm. vừa tốt nghiệp quan hệ quốc tế Đại học columbia năm 1968 thì frank snepp được cia tuyển dụng và sau một năm huấn luyện được cử sang vn. những năm đầu tiên, frank snepp sống trong khách sạn “duc hotel” (nay là khách sạn thắng lợi), ăn “cơm tây” (theo nghĩa đen) trong khách sạn: “người đàn ông lớn tuổi đáng kính quản lý cái restaurant ở tầng trệt chưa từng học cách nướng (xúc xích) làm món hot dogs hay thịt băm làm món hamburgers. bánh (mì) tây mà ông ta mua về từ

chợ thì cứ luôn có vài con mọt bên trong”. nhờ khả năng phân tích tình hình cực kỳ nhạy bén, lại được cả đại sứ graham martin lẫn trưởng chi nhánh cia tại sài gòn tom polgar tin cậy, frank snepp nhanh chóng thăng quan tiến chức, được bổ nhiệm làm phân tích gia trưởng của chi nhánh cia tại sài gòn. từ đó, frank snepp dọn về một căn hộ trong tòa nhà số 6 công trường chiến sĩ (hồ con rùa). trong chức vụ phân tích gia trưởng, frank snepp thường xuyên “sờ gáy” cấp trên, kể cả ngoại trưởng henry kissinger mà những kẻ chủ chiến như frank snepp không thể nào tán thành chủ trương “hòa bình bằng mọi giá”, hoặc kiểu ảo tưởng của đại sứ martin và trưởng chi nhánh cia polgar về một giải pháp thương thuyết vào giờ thứ 25 lấy “lực lượng thứ ba” hữu danh vô thực làm nền tảng. thế nhưng, chính hành động viết và xuất bản quyển hồi ký này đã khiến frank snepp bị đòn thù. frank còn thuật lại chi tiết việc cả đại sứ martin sau này sẽ bào chữa cho thất bại của mình như thế nào: “ngày 27-1-1976, đại sứ martin ra trước tiểu ban đối ngoại hạ viện điều trần... chẳng hề chỉ tay điểm mặt một ai, song cũng đủ mờ mờ ảo ảo để che đậy các sai lầm của mình và ám chỉ rằng kissinger, polgar và cả quốc hội, thảy đều phải chịu trách nhiệm về sự sụp đổ của sài gòn cùng những rối ren của cuộc di tản”. frank cũng đã thuật lại những nỗ lực của chính phủ mỹ “trong mùa thu và mùa đông năm 1975 nhằm xóa sạch vn ra khỏi ký ức của công chúng”. kể cả việc “cia tìm cách triệt hạ uy tín của tôi nơi các đồng nghiệp của tôi, tung ra trong khắp cơ quan đầu não của cia những văn bản khuyến cáo mọi người đừng nói chuyện với tôi, tuồng như tôi đang phản bội các bí mật quốc gia đến nơi rồi” (nguồn: postscript, decent interval). bởi thế bản án của tối cao pháp viện mỹ mới phán rằng việc làm của frank snepp đã gây tổn hại không thể nào hàn gắn lại được cho nước mỹ. frank snepp bèn dùng lại cụm từ này, tổn hại không tài nào hàn gắn (irreparable harm) để làm tựa đề cho quyển sách thứ nhì của mình. món nợ tình trong decent interval, frank snepp ghi vỏn vẹn đề tặng “sep và mai ly, để tưởng nhớ” ở đầu quyển sách. “sep và mai ly” là ai? trong cả quyển sách tuyệt nhiên không nhắc đến. dẫu sao cũng có thể đoán rằng đó là hai “người thân” của frank snepp khi còn ở vn. “sep” có thể là tên rút ngắn của một người con rơi của frank snepp, mai ly có thể là tên một người vợ hờ hay người tình chung sống với frank snepp tại tòa nhà số 6 công trường chiến sĩ (ngay hồ con rùa). trong cả cuốn sách có một đoạn hơi lạ: “khoảng chừng giữa buổi sáng, một cô gái người hoa, một người quen cũ, gọi điện thoại khóc lóc nhờ tôi giúp đỡ. anh chồng người mỹ của cô đã bỏ mẹ con cô. cô chẳng còn biết cầu đến ai ngoài tôi. tôi hững hờ bảo rằng ngay lúc này tôi chẳng có thể làm gì được cho cô ta. tôi đang kẹt cứng ở bàn giấy. song tôi cũng bảo cô: “một tiếng nữa hãy gọi lại cho tôi, để xem có làm gì được cho cô hay không”. một thoáng im lặng. bên kia đầu dây nói, rồi thì giọng cô như lạc đi, lạnh lùng, xa cách: “nếu anh không giúp tôi, mẹ con tôi sẽ tự vận. tôi đã mua thuốc độc sẵn rồi”. tôi liếc nhìn đống giấy tờ chất ngồn ngộn trước mặt. tôi không thể bỏ ra được: “một tiếng nữa gọi lại cho anh. lúc đó anh sẽ giúp”. Đúng hẹn, một giờ sau cô ta gọi lại. lúc đó, tôi lại ra ngoài văn phòng. cô ta để lại một lời nhắn cho sĩ quan trực: “vậy mà tôi đã mong một cái gì tốt đẹp hơn từ nơi anh. thôi chia tay anh”. Đó là lần cuối tôi nghe nói đến cô ta”. (decent

interval, tr.453-454) cô vợ hờ nào của một đồng đội của frank snepp lại chua chát chia tay frank như thế và buộc frank phải nhắc lại trong hồi ký của mình? tại sao frank snepp lại đề tựa “sep và mai ly, để tưởng nhớ”? 25 năm sau, tháng 4-2000, phóng viên bbc thời 1975 brian barron đã thuật lại tâm sự sau này của frank snepp trong bài báo “the fall of saigon” (sài gòn thất thủ): “snepp nhớ lại có nhận một cú điện thoại trong những giờ phút cuối cùng của một phụ nữ người việt cứ nhất định rằng snepp là cha của con cô ta: “cô ấy bảo cần phải chạy ra khỏi đất nước bằng không sẽ tự vận cùng đứa con trai. tôi bảo mai ly à, anh không thể đưa em đi lúc này được. sáng hôm đó là buổi sáng cuối cùng. khi cô ấy gọi lại cho tôi thì tôi đang trong phòng làm việc của đại sứ và cô ấy đã tự vẫn cùng với đứa bé trai ấy. tôi chẳng thể đến được chỗ họ”. trên website của frank snepp có một bài viết “frank snepp và tối cao pháp viện” (frank snepp & the supreme court) ghi lại câu chuyện này, cách thuật lại có khác: “một phụ nữ người việt vật vã nói rằng đã có con trai với snepp và gọi điện cho snepp nài nỉ anh ta giúp đưa mẹ con cô ta đi. song snepp quá bận cho dù chỉ để giúp họ... cô ta gọi lại, snepp lúc đó đang ở dưới lầu, trong phòng của đại sứ. cô ta tự vẫn cùng với con trai”. dường như snepp muốn thanh minh cho mình. hai năm sau “cuộc tháo chạy tán loạn” của người mỹ khỏi sài gòn, frank snepp - chuyên viên phân tích trưởng kiêm chuyên viên thẩm vấn của chi nhánh cia tại sài gòn - đã công bố bản phúc trình - hồi ký của mình về những ngày cuối cùng tan tác của cuộc chiến tranh vn, mang tựa đề decent interval (có tác giả dịch là cuộc tháo chạy tán loạn). số phận của frank snepp gắn liền với quyển sách này: cho đến nay frank snepp vẫn không được chính phủ hoa kỳ và cia chấp nhận. trong quyển sách này còn có một số phận kép khác: người vợ hờ và đứa con rơi của frank snepp, mà vào những ngày cuối cùng của sài gòn, frank snepp đã ngoảnh mặt bỏ mặc nên đã phải tự vẫn. số phận của frank snepp và vợ con hờ này không khác gì số phận của một chế độ, mà từ khi khai sinh đến khi cáo chung, thảy đều không tự định đoạt được gì. mãi đến sau này, trong quyển sách thứ nhì xuất bản, tổn thất không đền bù nổi (irreparable harm), frank snepp mới thuật lại câu chuyện một cách rõ rệt rằng người phụ nữ đó vốn là một cô bái bán bar mà frank snepp đã quan hệ vào đầu năm 1973: “gần hai năm sau tôi mới lại nghe nói đến cô ấy, vào cuối năm 1974. cô ấy tươi cười xuất hiện trước cửa phòng tôi với một đứa bé một tuổi trong tay. cô ấy vẫn tỏ ra rụt rè như thường lệ. thoạt đầu cô bảo rằng đó là cháu cô ta, sau đó lại bảo là con của cô với một kép “mẽo” của cô. cuối cùng, cô ấy gây sốc cho tôi khi bảo rằng “kép mẽo” đó chính là tôi. tôi vẫn còn giữ một bức ảnh chụp bộ ba chúng tôi lần ấy, sau năm ngày đoàn tụ chóng vánh khiến tôi cả đời sẽ phải vướng mắc mãi. ngay sau khi chụp bức ảnh đó, cô ấy và đứa bé lại bỏ đi mất tăm, mãi đến trước ngày di tản mới lại xuất hiện. lạy chúa! có thật là mẹ con cô ấy đã chết rồi không? tên nhân viên cảnh sát người việt hôm ấy leo bức tường tòa đại sứ vào báo tin cho tôi lúc đó cứ ấp a ấp úng, hoảng hốt. liệu anh ta có được tin xác thực không?”. qua irreparable harm, frank snepp đã tự thú ngày trước ở sài gòn anh ta cùng lúc có hai cô bồ ngoài cô vợ hờ kia: “họ chia sẻ mọi thứ tôi đem về cho họ, ngoại trừ con tim tôi mà tôi đã dành cho người tình thật sự của tôi”. thế nhưng, frank snepp nay sống với những ân hận: “quyển sách này chính là để tẩy rửa tôi”.

giáo sư david j. garrow, trường đại học luật emory, phân tích quá trình tự hối của frank snepp như sau: “vào năm 1975, có thể là cả trong năm 1977 khi viết quyển decent interval, snepp có thể còn chưa tin rằng mình chính là cha đứa con của cô gái tên mai ly. năm tháng qua đi, những nghi ngờ tan biến. một người bạn của snepp hiểu chuyện khuyên snepp “quên vn đi”. song snepp không tài nào quên. và rồi năm 1991, lần đầu trở lại thăm sài gòn, snepp tìm cách đến gần căn nhà ba tầng lầu mà mai ly đã từng có lần sống chung với snepp cùng đứa trẻ mà nay snepp tin chắc là con mình”. snepp muốn dừng lại, hỏi thăm xem biết đâu cô ta và đứa bé chưa chết, song không dám. snepp cũng đã thăm lại nơi xưa kia là văn phòng của mình trong tòa đại sứ bỏ trống. tại sài gòn, snepp nhận ra rằng “kẻ thù thật sự duy nhất của tôi chính là ký ức của tôi”. và snepp than: “nếu con trai tôi còn sống, năm nay nó cũng được 18 tuổi rồi. thế nhưng, điều cắn rứt hơn cả là số phận buộc snepp nay cứ phải sống trong tâm trạng đã bỏ bê mai ly và con trai mình”. frank snepp cũng như nước mỹ còn “nợ” nhiều lắm để có thể thanh thản xoa tay. tựa đề decent interval, hàm ý rằng hai năm đủ để là một khoảng cách thời gian lịch sử cho một tường trình phê phán điều mà chính tác giả gọi là “cái kết cuộc coi không được của sài gòn” (“saigon’s indecent end”, tựa đề phụ của quyển sách). fprivate 

"type=pict;alt=nms is offline"