Copy Of Taktika Na Postavuvanje Zaseda

Univerzitet ,,Sv. Kliment Ohridski,, -Bitola POLICISKA AKADEMIJA-SKOPJE

Kriminalisti~ka taktika 2 Seminarska rabota:

Broj na osvoeni bodovi__________

Тема ‫׃‬

Taktika na postavuvawe zaseda

Sodr`ina: Voved........................................................................ ...................2 1.

Poim

i

celi

na

zasedata.....................................................3 1.1

Poim

na

zaseda.............................................................3 1.2

Celi

na

zasedata.........................................................4 2.

Vidovi

na

zaseda...................................................................5 2.a)

Obi~ni

zasedi............................................................5 2.b)

Dlabinski

zasedi......................................................5 3.

Takti~ki

na~ini

na

postavuvawe

zaseda........................8 4.

Taktika

na

planirawe

na

zasedata..................................9 5.

Taktika

na

sproveduvawe

zaseda....................................11 6.

Po~ituvawe

na

takti~kite

postavuvawe

na~ela

pri na

zasedata................................................................... ............14 Zaklu~ok................................................................... ...............17 2

Koristena literatura

Voved So samoto usovr{uvawe na nau~no-tehni~kite sredstva i takti~ki metodi, so koi se vr{i pribirawe i obrabotka na kriminalisti~ki informacii za odredeni krivi~ni dela, kako i povrznosta na poedini lica so tie dela, se usovr{uva i samoto otkrivawe, doka`uvawe i prevenirawe na kriminalitetot. Spored toa, edna od zada~ite na kriminalistot e so sigurnost da utvrdi deka zad soodvetniot nastan koj{to go istra`uva se krie krivi~no delo ili ne. ”Dobriot kriminalist do samata vistina za toj nastan, kriminalistot doa|a ne samo so pronao|awe, obezbeduvawe i fiksirawe na tragite koi {to }e gi pronajde, tuku i so istovremeno koritewe na zakonomernostite vo nastanuvaweto na istite tie operativni

i

dokazni

informacii,

kako

i

so

koristewe

na

dostigawata na prirodnite i tehni~kite nauki.”1 Negova zada~a i dol`nost e da prezema najrazli~ni kombinacii, na~ini za uspe{no 1

Vladimir Vodineli},Kriminalistika.

3

realizirawe na soodvetnite dejstvija od razli~en karakter, a so toa i uspe{no otkrivawe na razli~nite pojavni oblici na krivi~nite dela, pronao|awe i fa}awe na storitelot, odnosno za{tituvawe na nevinite lica od nevistinito obvinuvawe. Poradi toa policijata treba pred se da gi po~ituva takti~kite principi i na~ela na policiskoto

rabotewe,

kako

i

pravilno

prezemawe

na

site

tehni~ko-takti~ki metodi, merki i na~ini za otkrivawe na krivi~noto delo. Edna od tie operativno-takti~ki merki e i zasedata koja dokolku e soodvetno planirana i se ispolneti odredenite uslovi koi se potrebni, se garantira uspe{no fa}awe na vistiniskiot storitel na krivi~noto delo, fa}awe na lice vo begstvo, ili bilo koe drugo lice koe e legitimna cel na zasedata.

1. Poim i celi na zasedata 1.1 Poim na zaseda Zasedata

pretstavuva

iznenaden

napad

od

prikriena

pozicija na dvi`e~ki ili privremeno stati~ki neprijatel. Taa pretstavuva dolgo upotrebuvana operativno – takti~ka merka vo koja ovlastenite slu`beni lica, se slu`at so kriewe za da napadnat neprijatel koj pominuva niz taa pozicija. Spored toa, zasedata mo`eme da ja definirame kako tajna – operativno takti~ka merka, koja {to se sostoi od slednive elementi: zasedata pretstavuva diskretna operativno takti~ka merka, koja {to se sproveduva spored na~eloto na konspirativnost, kriti~noto mesto go zaposednuvaat policajci {to se rasporeduvaat na taen ili prikrien na~in, za kriti~no mesto se smeta sekoe ona mesto na koe se o~ekuva so golema verojatnost da pomine odreden kriminalec ili drugo lice po koe se traga po razni osnovi, baranite

4

lica koi doa|aat na mestoto kade{to e postavena zasedata, nenadejno i energi~no se apsat na na~ini {to se prethodno determinirani, koi zavisat od razli~ni faktori.

“Vo

dene{no vreme, zasedata e naj~esto upotrebuvana od strana na policijata, protiv lica koi na nekoj na~in se povrzani so odredeno krivi~no delo. Kako i da e, vo odredeni situacii, kade {to se raboti za pote{ko krivi~no delo, ili pak za fa}awe na pove}e kriminalci, koi e vooru`eni i agresivni, se anga`iraat pogolem broj na ovlasteni slu`beni lica, so pomo{ na vojskata ili drugi organizacii, so cel uspe{no fa}awe na tie lica.”

Zasedata

2

pretstavuva diskretna operativno – takti~ka merka {to se sostoi od tajno ili prikrieno zaposednuvawe i rasporeduvawe na opredelen broj policajci, na odnapred utvrdeno kriti~no mesto, na otvoren ili zatvoren prostor, kade{to so golema verojatnost se o~ekuva da pominat delikventi ili drugi lica po koi po razni osnovi se traga, so cel takvite lica nenadejno da se presretnat i da se fatat zaradi natamo{no kriminalisti~ko postapuvawe. Samiot raspored na policajcite, zavisi od razli~ni faktori, spored topografskite karakteristiki, liceto ili licata koi treba da se fatat, brojot na policajcite i sl. Spored toa, zasedata se postavuva zaradi neo~ekuvano presretnuvawe na odredeni delikventi ili drugi barani lica, so cel nivno fa}awe. Aktiviraweto na zasedata zapo~nuva koga licata zaradi koi e postavena zasedata, }e dojdat na kriti~noto mesto. Vo toj moment licata energi~no se apsat, po {to sprema niv se postapuva zavisno od sekoj konkreten slu~aj, na primer, dokolku se raboti za lica izbegani od zatvor, istite se vra}aat na doizdr`uvawe na nivnata kazna i sl.

1.2 Celi na zasedata

Voislav Zafirovski i Zvonimir Jankulovski, Policiski ovlastuvawa vo RM i ~ovekovite prava 2

5

Zasedata, za da postoi kako takva, mora da ima prethodno opredelena. Legitimna cel na zasedata pretstavuva pri~inata poradi koja taa e planirana i sproveduvana. Spored toa, postojat pove}e pri~ini za postavuvawe na zaseda i toa: 1) li{uvawe od sloboda na storiteli na krivi~no delo koi se vo begstvo, i za niv e raspi{ana poternica; 2) li{uvawe od sloboda na lica koi se imaat namera da izvr{at krivi~no delo na mestoto kade {to e postavena zasedata; 3) li{uvawe od sloboda na lica koi se sou~esnici ili pomaga~i na odredeno krivi~no delo; 4) spre~uvawe begstvo na lica preku dr`avnata granica; 5) da se fati ili da se likvidira terorist ili teroristi~ka grupa; 6) da se spre~i vr{ewe na krivi~ni dela; 7) fa}awe lice koe znae va`ni informacii za pote{ko krivi~no delo 8) odzemawe na corpora delikti i sl.

2. Vidovi na zaseda Vo

zavisnost

od

tehni~ko-takti~kata

situacija,

od

pristapnosta na terenot, legitimnata cel na zasedata, kako i od drugi mo{ne va`ni faktori, koi treba da se zemat vo predvid, vo planiraweto na zasedata, postojat pove}e vidovi na zasedi, koi glavno se delat vo dve osnovni grupi: a) obi~ni zasedi b) dlabinski zasedi. 2.a) Obi~nite zasedi se narekuvaat u{te i ~elni zasedi, poradi faktot {to samite policajci koi u~estvuvaat vo niv, se naredeni pravoliniski, vo edna linija. Imeno, policajcite se svrteni vo pravecot od kade{to se o~ekuva da se pojavi liceto. Ovoj vid zasedi, se nazastapeni vo policiskata praktika.

6

2.b) Dlabinskite zasedi, za razlika od obi~nite, se mnogu poslo`eni, i se javuvaat vo razli~ni formi. Spored toa, licata poradi koi e postavena samata zaseda, se propu{taat da navlezat {to podlaboko me|u zaposednatite policajci, i otkako }e bidat opkru`eni, vedna{ se fa}aat. Postojat slednive vidovi dlabinski zasedi: 1) dvoliniska zaseda 2) pove}eliniska zaseda 3) {ahovska zaseda 4) polukru`na zaseda 5) zaseda vo oblik na bukvata P 6) kru`na zaseda 7) zaseda vo vid na no`ici 8) pravoagolna zaseda 9) kombinirana zaseda 1) Kaj ovoj vid zaseda, policajcite se raporedeni vo dve paralelni linii. Naj~esto se koristi koga kriti~noto mesto, kade{to se o~ekuva da pomina delikventot, e odreden pat ili tesni pateki. Taktikata na postavuvaweto na dvoliniskata zaseda, e postavuvawe na policajcite od obete strani so licata svrteni eden so drug. Na toj na~in tie vnimatelno go nabquduvaat

patot

po

koj

se

o~ekuva

da

pomine

delikventot. Dvoliniskata zaseda, vo princip, pretstavuva kombinacija od dve ednoliniski zasedi, koi se me|usebno oddale~eni okolu dvaesetina metri, no mo`e da bide i pomalku i pove}e vo zavisnost od takti~kata situacija. 2) Vo ovoj slu~aj, policajcite se rasporeduvaat vo tri ili pove}e

paralelni linii,

koi se postaveni na

razli~no

rastojanie. Ovaa zaseda se koristi za pokrivawe na pogolemo podra~je, so cel uspe{na zaseda, odnosno uspe{no fa}awe na licata koi se legitimna cel na zasedata.

7

Do koja liniska zaseda }e bidat propu{teni delikventite, zavisi od takti~kata procenka, odnosno od momentot na intervenirawe donesuva rakovoditelot na zasedata.

3) Kaj {ahovskata zaseda, se raboti za sistem na nekolku liniski zasedi, {to se sostojat od rasporeduvawe na policajci vo vid na {ahovsko pole. Na ovoj na~in, se zatvoraat site otvori, niz koi delikventite bi mo`ele da izbegaat, a so toa i samata zaseda da bide neuspe{na. Kaj ovaa zaseda, potrebno e anga`irawe pogolem broj policajci, a so toa i minimalni {ansi delikventot da se izvle~e od nea. 4) Samoto ime na zasedata ni ka`uva deka policajcite se rasporedeni vo polukrug, koj se zatvora vo momentot koga rakovoditelot na zasedata }e intervenira, odnosno koga delikventot }e navleze dlaboko vo centarot na polukrugot.

5) Sli~na na polukru`nata zaseda, e zasedata vo oblik na bukvata P, odnosno edinstvena razlika e toa {to policajcite namesto

da

se

rasporeduvaat

vo

polukrug,

se

rasporeduvaat pod prav agol. 6) Kru`nata zaseda, kako {to ozna~uva i nejzinoto ime, e zaseda vo forma na krug. Policijata intervenira koga baranoto lice }e se najde vo centarot na krugot. [ansite na begstvo na delikventot se namaluvaat, koga }e se kombiniraat pove}e kru`ni zasedi vo vid na koncetri~ni krugovi.

8

7) Zasedata vo vid na no`ici, se postavuva koga so sigurnost se znae od koja strana }e pristigne delikventot. Vo ovoj slu~aj policajcite se postavuvaat vo forma na otvoreni no`ici, i zasedata se aktivira koga delikventot }e navleze dlaboko vo “no`icite”. 8) Pravoagolnata

zaseda

se

postavuva

na

na~in

{to

rasporedot na policajcite li~i na prav agol. Postavuvaweto na ovaa zaseda e vo zavisnost od konfiguracijata na terenot, odnosno na mestoto kade{to treba da se postavi zasedata.

9) Kombiniranata zaseda, pretstavuva kombinacija od pove}e vidovi zasedi. Toa zna~i deka, postavuvaweto na pove}e vidovi zasedi, zavisi od konkretna takti~ka situacija. Koga e potrebno, policijata mo`e da postavi i fiktivna zaseda, so cel liceto koe treba da se apsi, da se upati kon vistinskata zaseda.

3. Takti~ki na~ini na postavuvawe zaseda Zasedata kako tajna operativno takti~ka merka mo`e da se postavi na taen ili pak na prikrien na~in. Isto taka i na~inot na postavuvawe na zasedata kako operativna-takti~ka merka zavisi od istite faktori od koi {to zavisi i odbiraweto na vidot na zasedata koja {to se postavuva. Vo slu~aj koga se raboti za tajna zaseda, ovlastenite slu`beni lica se nevidlivi, i toa ne samo za licata koi treba da se fatat so samata postavena zaseda, tuku i za sekoe drugo lice koe slu~ajno }e pomine na diskretno zaposednatata

lokacija.

Naj~esto 9

ovoj

vid

na

tajno

zaposednuvawe na ovlastenite slu`beni lica, se koristi na otvoren prostor, kade{to nema golema razdvi`enost na treti lica, no sepak spored takti~kata situacija, mo`e da se postavi i vo zatvoren prostor. Spored toa, policajcite se krijat vo prirodni i ume{no sozdadeni zasolni{ta na otvoren prostor. Vo slu~aj koga policajcite ne go krijat svoeto fizi~ko prisustvo, no so ni{to ne se oddavaat deka se u~esnici vo zaseda, stanuva zbor za prikriena zaseda. Vo ovoj slu~aj, ovlastenite slu`beni lica, vo kriti~noto vreme, na mestoto na zasedata, se maskiraat, odnosno glumat deka vr{at nekoja drug profesionalna rabota, na primer,

elektri~ari,

komunalci,

{umari,

i

sl.

Tie

naedna{ izleguvaat od svojata maska, vo momentot koga zasedata se aktivira, odnosno koga na kriti~noto mesto se nao|a liceto koe treba da se fati i spored na~eloto na brzina go fa}aat liceto i ne mu ostavaat vreme da izbega.

4. Taktika na planirawe na zasedata Za

uspe{no

realizirawe

na

zasedata,

potrebno

e

dolgotrajno temelno podgotvuvawe i planirawe, odnosno ne trpi improvizacii

i

brzopletost.

Vo

slu~ai

koga

odredena

kriminalisti~ka zada~a ne mo`e nikako da se re{i, osven so brzo postavuvawe na obi~na zaseda, mo`no e taa da se izveduva bez pismeno podgotven plan, tuku e podlo`na na brzo proektirawe vo od. Ovie isklu~itelni zasedi se postavuvaat vo slu~ai koi ne trpat odlagawe, odnosno koga postoi nepovtorliva prilika istoto lice da se fati i da se uapsi, nabrgu po izvr{uvaweto na krivi~noto delo i sl. “Zasedite se kompleksni i slo`eni operacii sostaveni od pove}e fazi, i poradi toa se planira sekoj niven detal. Za da se izvr{i uspe{no, zasedata, ovlastenite slu`beni lica koi u~estvuvaat vo nea, treba da dojdat na samoto mesto prikrieno, idealno,

10

najdobro vo zatemneti uslovi.”3 Planiraweto go opfa}a i na~inot na postavuvaweto na zasedata, {to se vr{i na toj na~in {to, naj~esto, dve ili pove}e grupi se pra}aat na mesto, koe {to ne e mnogu oddale~eno od mestoto na zasedata, i se rasporeduvaat vo sli~ni pozicii. Nivna rabota e na voda~ot na zasedata da mu dadat predupreduvawe za pribli`uvaweto na kriminalecot, i koga zasedata se aktivira, da go preveniraat begstvoto na odredeni kriminalci. obiduvaat

Ovlastenite slu`beni lica sekoga{ treba da se da

postignat

tri

osnovni

prednosti

vo

samoto

planirawe na zasedata: dobro podgotveni planovi za zasedata, teren koj{to dobro go znaat i dobro izbrani pozicii na toj teren. Tie treba na samoto mesto kade{to }e bide postavena zasedata, da obezbedat dobro skrivali{te, so cel da go sokrijat nivnoto prisustvo, da ovozmo`at zasedata da go opkru`i kriminalecot. Prvite podgotovki za postavuvawe zaseda otpo~nuvaat od momentot koga }e se dobijat konkretni izvestuvawa deka opredeleni delikventi ili drugi lica po koi se traga ima {ansa da se fatat i da se li{at od sloboda na to~no utvrdeno mesto. Site ovie informacii naj~esto se dobivaat so aktivirawe na tajniot policiski instrumentarium ili preku javno procesni dejstvija. So ogled na faktot deka zasedata e tajno-operativno takti~ko dejstvie, site nejzini

fazi,

kako

{to

se

podgotvuvawe,

planirawe,

rasporeduvawe na terenot i fa}awe i apsewe na licata, se odvivaat konspirativno, odnosno spored na~eloto na ~uvawe na slu`benata tajna. Pri samoto postavuvawe na zaseda, treba da se imaat vo predvid pove}e faktori za donesuvawe na kone~na odluka za postavuvawe zaseda vo odnapred utvrdeno kriti~no mesto {to se nao|a na otvoren ili zatvoren prostor. Planot na sproveduvawe na zasedata se sostoi od slednive elementi: 1) mesto na postavuvawe na zaseda. Bilo koe mesto, na otvoren ili na zatvoren prostor, mo`e da se diferencira kako potencijalno mesto za postavuvawe zaseda. Mestoto na Voislav Zafirovski i Zvonimir Jankulovski, Policiski ovlastuvawa vo RM i ~ovekovite prava 3

11

postavuvawe na zaseda se odbira ne po `elba na policijata, tuku spored dobienite informacii deka liceto koe treba da bide fateno i uapseno so zasedata, vo opredeleno vreme } e pomine na toa mesto. Spored policiskata praksa, zgodni mesta za postavuvawe zaseda na otvoren prostor se: {umski i drugi pateki, mostovi, bregovi, klisuri, a dodeka pak na zatvoren prostor se: ku}i, zgradi, delovni i drugi prostorii. 2) datum i vreme na postavuvawe zaseda. Vo planot se utvrduvaat to~niot datum i ~as na postavuvawe na zasedata. Sekako i ovoj element e povrzan so mestoto na postavuvawe na zasedata kako i so pretpostavkata deka tokmu toga{, liceto koe {to pretstavuva legitimna cel na zasedata, }e pomine na toa mesto. 3) vidot na zasedata. Vo zavisnost od mnogu faktori kako {to se konfiguracijata na terenot, brojot na lica koi {to treba da se fatat i sl. se oprpedeluva kakov vid zaseda }e se postavi. No planot ne smee da bide stati~en, odnosno dokolku uslovite se promenile, mo`ebi i mestoto na postavuvawe

na

zasedata

se

promenilo,

mo`e

rakovoditelot da se odlu~i i za postavuvawe drug vid zaseda, se razbira detalno, so {to pouspe{no bi se ispolnile nejzinite celi. 4) brojot na policajci koi }e u~estvuvaat. Site onie faktori koi {to vlijaat vrz celiot plan na postavuvaweto na zasedata, vlijaat i na opredeluvawe na to~niot broj na policajci koi }e u~estvuvaat vo nea. Zemaj}i go vo predvid brojot na kriminalcite, dali se raboti za vooru`ena grupa ili ne, mestoto na postavuvawe zaseda, vidot na zasedata, se anga`iraat pomal ili pogolem broj ovlasteni slu`beni lica. Isto taka, mnogu e va`no vo planot da bidat opfateni ulogite na sekoj policaec posebno, kako i koj e rakovoditel na zasedata.

12

5) oprema i drugi tehni~ki sredstva. Vo planot se opredeluva i koristewe na razli~ni sredstva kako {to se: oru`je, za{titni sredstva, sredstva za vrzuvawe, komunikaciski sredstva, prevozni sredstva i sl. 6) vreme i na~in na povlekuvawe na zasedata. Vo planot se predviduvaat i pri~inite, odnosno celite na zasedata. Tokmu ispolnuvaweto na tie celi, zna~i i zavr{uvawe na ovaa operativno – takti~ka merka kako i vremeto na povlekuvawe na zasedata. Isto taka treba da bide opfaten i na~inot na koj{to policajcite }e se povle~at od nivnite mesta kade {to prethodno bile rasporedeni.

5. Taktika na sproveduvawe zaseda Dokolku odredena takti~ka situacija navede da se upotrebi zasedata, kako tajna operativno – takti~ka merka, pred se treba da se ispolnat pove}e uslovi. Za konkretniot slu~aj, odnosno za liceto ili licata koi se legitimna cel na zasedata, treba da se znaat dovolno informacii, zaradi uspe{nosta na samata zaseda. Treba da se raspolaga so niven li~en opis, dali se vooru`eni ili ne, nivnata sklonost kon upotreba na oru`je ako go poseduvaat, dali se raboti za edno ili pove}e lica, ili pak pogolema opasna vooru`ena grupa. Site ovie informacii im se davaat na ovlastenite slu`beni lica, kako i informacii i upatstva kako da stignat do kriti~noto mesto, kako da se rasporedat odnosno koj vid zaseda }e se upotrebuva, kako da interveniraat i kako da se povle~at. Imeno im se dava i detalno im se objasnuva celiot plan za zasedata, koj{to e prethodno napraven. Isto taka, na sekoj od ovlastenite slu`beni lica koi }e u~estvuvaat vo zasedata, im se davaat konkretni zada~i i ulogi koi treba da gi imaat, koj }e

13

izdava naredba za intervenirawe, koj }e pretresuva ili }e razoru`uva, koj }e vrzuva, koj }e legitimira, kakvi predmeti i oru`je se baraat, i t.n. Do kriti~noto mesto naj~esto se pristignuva no}e, i toa oddelno ili vo pomali grupi i so razli~ni prevozni sredstva, so cel da ne bidat zabele`ani. Najkomplicirano e postavuvaweto zaseda na zatvoren prostor vo pomali sredini, kade{to doa|aweto na drugi lica e dosta zabele`itelno i predizvikuva qubopitnost {to mo`e da ja dekonspirira zasedata. Otkako }e se postavi zasedata, slednata faza e ~ekaweto. Ovaa faza mo`e da trae nekolku ~asa, ako e potrebno i nekolku dena, zavisno od takti~kata situacija. O~egledno e deka e mnogu pote{ko

na

ovlastenite

slu`beni

lica

koi

u~estvuvaat

vo

zasedata, da ostanat prikrieni, podgotveni, koga treba da jadat, da pijat voda i sl. Strogo pravilo e site tie raboti, da se pravat vo baza, nastrana od mestoto odbrano za zaseda. Policajcite treba da bidat prikrieni na toj na~in {to }e se ovozmo`i celosno iznenaduvawe na delikventite, a so toa i nivno uspe{no fa}awe i apsewe. Od golemo zna~ewe za uspe{no zavr{uvawe na zasedata e i dobroto funkcionalno zasolni{te, odnosno mesto koe ne samo {to }e bide idealno za kriminalcite da ne mo`at da gi zabele`at policajcite, tuku i mesto koe }e ovozmo`uva dobra preglednost na okolinata. So ispolnuvawe na ovoj uslov policijata mo`e energi~no i efikasno da postapi vo momentot koga liceto koe e legitimna cel na zasedata, }e navleze vo nejziniot centar. Pri postavuvawe na zaseda na otvoren prostor naj~esto se koristat predmeti ili objekti vo prirodata, bez posebno da se ureduva, so cel da ne se izgubi negoviot priroden izgled, a istotaka i potrebno e bojata na oblekata, obuvkite i opremata na policajcite

da

bidat

vo

sklad

so

prirodniot

ambient.

Vo

zasolni{teto policajcite po pravilo treba da bidat vo le`e~ka polo`ba,

bidej}i

taa

e

najpogodna

za

dolgotrajno

tajno

nabquduvawe, no ne e isklu~ena mo`nosta tie vo zavisnost od zada~ata

i

uslovite

da

zazemat

14

sede~ka

polo`ba.

Pristignuvaweto na kriminalecot, na mestoto na koe{to e postavena zasedata, mora da bide signalizirana od nekoi od grupite koi se postaveni nastrana od mestoto na zasedata, so cel pripremawe

na

licata

koi

u~estvuvaat

vo

zasedata.

Ova

signalizirawe treba da bide napraveno preku radio ili nekoj drug signal, no da bide takov, {to kriminalcite nema da go otkrijat. Vo toj moment, voda~ot na zasedata treba

da dade jasna

informacija za zapo~nuvawe na zasedata. Na~inot na koj {to voda~ot gi informira drugite ovlasteni lica za molskavi~no zapo~nuvawe na zasedata, mo`e da bide razli~en, na primer, istrel od oru`je vo vozduh, upotreba na eksplozivna naprava, ili ednostavno svirewe so ustata. Voda~ot na zasedata ocenuva koga zasedata e najefektivna, i toga{ dava signal. Spored definicija,

zasedata

go

sodr`i

elementot

na

celosno

iznenaduvawe, {to zna~i deka licata za koi e postavena zasedata nemaat nikakvi informacii za nea, odnosno za toa kako bila konstruirana ili koi merki treba da se prezemat za da se spre~i bilo kakvo begstvo na tie lica. Ovlastenite slu`beni lica koi u~estvuvaat vo zasedata treba da se dobro obu~eni, izdr`livi i disciplinirani, koi striktno }e postapuvaat po zacrtaniot plan. Ova e taka bidej}i samo eden nepromislen poteg na policajcite, bi mo`el da ja dekonspirira zasedata, a so toa i da se uni{tat meseci so nejzino planirawe i pu{tawe na delikventot da se izvle~e od nea. Zna~i tie treba na tajniot i prikrien na~in na koj {to do{le na kriti~noto mesto, na istiot na~in i da go ~ekaat liceto da pomine, odnosno celo vreme da bidat podgotveni i energi~no da nastapat vo kriti~niot moment koga }e dojde legitimnata cel. Praktikata uka`uva na faktot deka upotrebata na opti~ki uredi kako {to se dvogledi i o~ila, e od ogromno zna~ewe. Dodeka pak, koga se postavuva zaseda vo zatvoren objekt, stan ili drug objekt, tie istovremeno tajno se nabquduvaat i

nadvore{no.

Razmenata

na

informacii

preku

soodvetno

komunikacisko sredstvo, se vr{i pome|u ekipata {to nabquduva

15

od nadvor i ekipata koja {to go ~eka delikventot vnatre vo objektot. Se vnimava nivnata komunikaciska oprema, da ne predizvika zvu~ni signali so {to bi se dekonspirirala zasedata, zatoa i seu{te se koristat ednostavni, klasi~ni metodi na komunicirawe me|u u~esnicite na zasedata, kako {to se svetlosni, zvu~ni i drugi signali {to slu`at za tajno dogovarawe me|u policajcite. Dokolku ne iskrsne ne{to nepredvidlivo, koga baranoto lice }e se najde vo zamisleniot epicentar na zasedata, se

aktiviraat

site

planirani

mehanizmi

na

zasedata:

od

zasolni{teto mu se nareduva na liceto da zastane so krenati race nad glavata; se legitimira; se pretresuva; se primenuvaat oru`je i sredstva za prisilba dokolku e toa potrebno; se vrzuva; se apsi i t.n. No ne sekoga{ merkite se prezemaat po ovoj redosled, se zavisi od takti~kata situacija. Spored vremetraeweto, zasedite mo`at da bidat kratkotrajni i dolgotrajni. No sepak, ~esto pati ne mo`e odnapred da se opredeli vremetraeweto na zasedata. Kako {to zaasedata bila postavena, taka treba i da se povle~e. Zasedata se povlekuva od slednive pri~ini: 1) koga e postignata celta na zasedata; 2) koga }e naredi rakovoditelot na zasedata; 3) koga }e bide dekonspirirana; 4) poradi nepredvidlivi okolnosti (po`ar, poplava i sl.)

6.

Po~ituvawe

na

takti~kite

na~ela

pri

postavuvawe na zasedata Taktikata na postavuvaweto na zasedata se odviva i spored odredeni takti~ki principi na policiskoto rabotewe.

16

Spored principot na zakonitost , “ne e potrebno samo dobro poznavawe na pravnite akti, tuku i nivno po~ituvawe od strana na ovlastenite slu`beni lica vo organite za vnatre{ni raboti. Imeno, organite za vnatre{ni raboti gi prezemaat samo onie dejstva, merki i prisilbi koi se predvideni so propisi. So drugi zborovi, site merki i dejstvija policijata gi prezema samo koga ke se ispolnat zakonskite uslovi.”4 Ovoj princip uka`uva deka kako pri planiraweto na zasedata, taka i za vreme na nejzinoto aktivirawe, treba da se po~ituvaat site propi{ani zakoni i propisi na policiskoto rabotewe, odnosno site merki i aktivnosti koi gi prezema policijata sprema liceto koe e legitimna cel na zasedata, treba da bidat vo ramkite na zakonite. Imeno sekoe nezakonsko prezemawe na odredeni merki, zna~i i kr{ewe na pravata koe {to gi ima liceto, a so toa i vr{ewe na krivi~no delo. Principot na brzina i iznenaduvawe uka`uva na faktot deka, najuspe{na realizacija na zaseda se pojavuva toga{ koga liceto e iznenadeno i koga ne o~ekuvalo takov poteg od strana na policijata. Samite ovlasteni

slu`beni

lica

koi

u~estvuvaat

vo

zasedata,

so

intervencijata od strana na rakovoditelot za aktivirawe na zasedata, treba brzo i efikasno da reagiraat, so cel iznenaduvawe na liceto i onevozmo`uvawe na begstvo od negova strana. Vo izveduvawe na edna zaseda, se razbira deka treba da bide prisuten i principot na metodi~no planirawe, koj uka`uva deka sekoja zaseda treba da bide prethodno dobro isplanirana, da ne dojde do spontano prezemawe na aktivnosti od strana na policajcite,

so

{to

bi

nastanal

haos,

odnosno

neuspe{na

realizacija na zasedata. Kako {to prethodno ka`avme, planot treba da gi opfati site podatoci i informacii so koi raspolaga policijata, kako i to~no utvrduvawe na site fazi na zasedata. Princpipot

na

edinstveno

rakovodewe

i

sproveduvawe

na

kriminalisti~kata dejnost, doa|a do izraz koga se opredeluva odredeno lice kako rakovoditel na zasedata. Site drugi u~esnici 4

Goce Xukevski, Voved vo kriminalistika.

17

treba da go po~ituvaat nego, da gi slu{aat negovite naredbi i intervencii. Ova e mnogu va`no bidej}i sproveduvaweto na edna tajna operativno – takti~ka merka kako {to e zasedata bara spojuvawe na pove}e ovlastuvawa na policijata, i e potrebno odredeno lice koe }e gi kontrolira. Principot na ~uvawe na slu`bena tajna zna~i nikomu da ne se ka`uva za planot na zasedata, za taa da ne bide dekonspirirana a so toa i liceto da ne bide fateno. I na kraj, principot na humanizmot, koj e ednakvo va`en kako i drugite principi, ozna~uva deka sprema liceto, koe e fateno vo zasedata policajcite treba da se odnesuvaat humano, da gi po~ituvaat negovite prava i slobodi i vo nitu eden slu~aj da ne se obidat da gi prekr{at.

18

Zaklu~ok Operativno-takti~kite merki i dejstvija koi mo`e da gi prezemaat ovlastenite slu`beni lica, spored diskretnosta na na~inot

na

nivnoto

sproveduvawe

mo`at

da

bidat

javni

(indiskretni) i tajni (diskretni), vo zavisnot od nivnite celi. Zasedata, kako {to prethodno prethodno ka`avme, pretstavuva tajna operativno-takti~ka merka koja e dosta upotrebuvana od strana na policijata, pred se poradi toa {to so nejzino pravilno planirawe se garantira nejzino uspe{no realizirawe. Pod uspe{no realizirawe se podrazbira uspe{no sproveduvawe na zasedata i ispolnuvawe na nejzinite celi. Bidej}i taa e slo`ena operativnotakti~ka merka, e sostavena od brojni ednakvo va`ni dejstvija koi ovlastenite slu`beni lica treba da gi prezemat. Site tie dejstvija kako {to se pri planiraweto na zasedata: po~ituvawe na principot na konspirativnost, odreduvawe na pri~inata odnosno na

legitimnata

informacii

na

cel na toa

lice,

zasedata, poseduvawe detalno

odreduvawe

na na

dovolno ulogi

na

ovlastenite slu`beni lica koi }e u~estvuvaat vo zasedata, odreduvawe na rakovoditelot i sli~no, potoa pri postavuvawe na zasedata: trpelivost i koncentracija, vnimatelnost od strana na policijata, poslu{nost i po~ituvawe na rakovoditelot na zasedata i drugo, kako i pri aktiviraweto na zasedata: eksplozivno reagirawe na policijata koga na daden znak na rakovoditelot za aktivirawe na zasedata, iznenaduvawe i fa}awe na liceto, negovo legitmirawe, pretresuvawe, upotrebuvawe sredstva za vrzuvawe i drugo, treba da se odvivaat po prethodno opredelen redosled i so po~ituvawe na propisite. Samo na toj na~in policijata }e uspee da fati u{te edno lice koe go prekr{ilo zakonot, a so toa uspe{no }e ja zavr{i svojata zada~a, i }e ja opravda svojata uloga na ~uvar na mirot i bezbednosta.

19

Koristena literatura: •

Voislav Zafirovski i Zvonimir Jankulovski, Policiski ovlastuvawa vo RM i ~ovekovite prava

•

Vladimir Vodineli}, Kriminalistika

•

Vladimir Vodineli}, Kriminalisti~ka taktika 2

•

Goce Xuklevski, Voved vo kriminalistika

Internet: •

www.wikipedia.org/ambush

• Viet Cong and PAVN strategy and tactics • www.wikipedia.org/vojaskataktika/zaseda

20