Com

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬ ‫ﻃﺮّاح و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪1332‬‬ ‫ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﻬﺒﺎزي‬ ‫ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻧﻘﺶ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‪ 1‬در ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬و ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي او ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺲ از ﻛﻮدﺗﺎ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣـﻮرﺧﻴﻦ اﻳﺮاﻧـﻲ ﻗـﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ )‪ (1990-1911‬از ﭼﻬﺮهﻫـﺎي ﺳﺮﺷـﻨﺎس ﺳﻴﺎﺳـﻲ و اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺑﺮﺟﺴﺘﻪاش در ﺣﻮادث ﻣﻌﺮوف ﺑـﻪ ”ﺗﻮﻃﺌـﻪ‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ وﻳﻠﺴﻮن“‪ 2‬و ﻧﻘﺶ او در اﻳﺠﺎد ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺳﺮّي ﭘﻴﻤﺎن ﻧـﺎﺗﻮ در دوران ﺟﻨـﮓ‬ ‫ﺳﺮد‪ ،‬ﺑﻪوﻳﮋه ﺷﺒﻜﻪ ﮔﻼدﻳﻮ در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﺟـﺪ‪‬ي ﭘﮋوﻫـﺸﮕﺮان ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ و ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮرﺧﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ از ﻳﺎﻧﮓ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻃﺮّاح ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻛﻮدﺗـﺎي ‪28‬‬ ‫ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ زﻳﺮا او در ﺳﺎل ‪ 1332‬ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ )ام‪.‬‬ ‫آي‪ 3(6 .‬ﺑﻮد و در اﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﻃﺮاﺣﻲ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ”ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭼﻜﻤﻪ“‪ 4‬را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷـﺖ‪.‬‬ ‫‪1. George Kennedy Young‬‬ ‫‪2. Wilson Plot‬‬ ‫)‪3. Secret Intelligence Service (SIS, MI6‬‬

‫اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻛﻬﻦﺗﺮﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺟﻬـﺎن داراي ﭘﺎﻧـﺼﺪ ﺳـﺎل ﻗـﺪﻣﺖ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن از اواﺋﻞ ﺳﺪه ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻣﻴﻼدي و در دوران ﺳﻠﻄﻨﺖ اﻟﻴﺰاﺑﺖ او‪‬ل آﻏﺎز ﺷـﺪ‪ .‬در‬ ‫آن زﻣﺎن اﻳﻦ ﻧﻬﺎد ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺳِﺮ وﻳﻠﻴﺎم ﺳﻴﺴﻴﻞ )ﻟﺮد ﺑﻮرﻟﻲ(‪ ،‬وزﻳﺮ و ﻣﺸﺎور ﻣﻘﺘﺪر ﻣﻠﻜﻪ اﻟﻴﺰاﺑـﺖ و ﻧﻴـﺎي‬ ‫ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻴﺴﻴﻞ‪ ،‬ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ و ﺳِﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ واﻟﺴﻴﻨﮕﻬﺎم در رأس آن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن در دوران‬ ‫←‬

‫‪2‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻳﺎﻧﮓ در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺴﻴﻦ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي و ﺳِﺮ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ راﺑﻄﻪ ﻧﺰدﻳﻚ داﺷـﺖ‬ ‫و ﺗﺎ زﻣﺎن ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان ﻫﻢ در ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ اﻳﺮان از اﻧﮕﻠﻴﺲ و ﻫـﻢ‬ ‫در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺑﻪﻏﺎﻳﺖ ﻣﺨﻔﻲ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و ﭘﻴﻤﺎن ﻧـﺎﺗﻮ در اﻳـﺮان ﻣـﺆﺛﺮ‬ ‫ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﻛﻴﺴﺖ؟‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮد را از زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ رﺳﻤﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧـﮓ‪ ،‬ﻣﻨـﺪرج در ﻫـﻮ اﻳـﺰ ﻫـﻮ‪ ،‬آﻏـﺎز‬ ‫‪5‬‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻳﺎﻧﮓ در اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ ﻣﺨﺘﺼﺮ‪ ،‬ﺧﻮد را ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻣﺘﻮﻟﺪ ‪ 8‬آورﻳﻞ ‪ ،1911‬ﭘﺴﺮ ﻣﺮﺣﻮم ﺟﺮج اﺳـﺘﻮارت ﻳﺎﻧـﮓ‬

‫‪6‬‬

‫←‬ ‫ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺷﻬﺮت ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﻔﻒ ﻧﺎم آن در زﻣﺎن ﺟﻨﮓ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺨـﺶ ‪6‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻈﺎﻣﻲ )‪ .(Military Intelligence Section 6‬ﺑـﺮاي آﺷـﻨﺎﻳﻲ ﺑـﺎ ﺗـﺎرﻳﺦ آﻏـﺎزﻳﻦ اﻳﻨﺘﻠﻴﺠـﻨﺲ‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت آن ﺑﺎ اﻳﺮان در ﻋﺼﺮ ﺷﺎه ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ او‪‬ل ﺻـﻔﻮي ﺑﻨﮕﺮﻳـﺪ ﺑـﻪ‪ :‬ﻋﺒـﺪاﷲ ﺷـﻬﺒﺎزي‪،‬‬ ‫زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي و ﭘﺎرﺳﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و اﻳﺮان‪ ،‬ج ‪ ،4‬ﺻﺺ ‪ .378-285‬ﻛﺘﺎب ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ اﻧـﺪرﻳﻮ‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎد ارﺷﺪ داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺟـﺪ‪‬يﺗـﺮﻳﻦ ﭘـﮋوﻫﺶﻫـﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در زﻣﻴﻨـﻪ ﺗـﺎرﻳﺦ‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در دوران ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ﺗﺮﺟﻤﻪ و اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ اﻧﺪرﻳﻮ‪ ،‬ﺳﺮوﻳﺲ ﻣﺨﻔﻲ‪ :‬ﺷﻜﻞﮔﻴـﺮي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ اﺣﻤﺪ ﺗﺪﻳﻦ و داوود ﺣﻴﺪري‪ ،‬ﺗﻬـﺮان‪ :‬ﻣﺆﺳـﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﺗـﺎرﻳﺦ‬ ‫ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان‪ .1378 ،‬ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺄﺧﺬ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﺘﺎب اﺳﺘﻔﻦ دورﻳﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ‬ ‫‪ 50‬ﺳﺎﻟﻪ اﺧﻴﺮ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬اﺧﺘﺼﺎص دارد‪:‬‬ ‫‪Stephen Dorril, MI6: Inside the Covert World of Her Majesty's Secret Intelligence‬‬ ‫‪Service, New York: The Free Press, 2000, 907 pages.‬‬

‫ﻛﺘﺎب ﻓﻮق از ﺳﺎل ‪ 2000‬ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺎﺷﺮﻳﻦ ﻣﺘﻌﺪد ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﺧﺮﻳﻦ ﭼﺎپ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‬ ‫در ژوﺋﻦ ‪ 2002‬در ‪ 928‬ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ اﻧﺘﺸﺎرات ‪ Touchstone Books‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪4. Operation Boot‬‬

‫آژاﻧﺲ ﻣﺮﻛﺰي اﻃﻼﻋﺎت آﻣﺮﻳﻜﺎ )ﺳﻴﺎ( ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻮدﺗـﺎي ‪ 28‬ﻣـﺮداد ‪ 1332‬در اﻳـﺮان ﻧـﺎم رﻣـﺰ‬ ‫»ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻲ‪ .‬ﭘﻲ‪ .‬آﺟﺎﻛﺲ« )‪ (Operation TP- Ajax‬ﻧﻬﺎده ﺑـﻮد و ﺳـﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ آن را‬ ‫»ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭼﻜﻤﻪ« ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ .5‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻨﺪرج در ﻫﻮ اﻳﺰ ﻫﻮ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺧﻮد ﺻﺎﺣﺐ ﻋﻨﻮان ﺗﻨﻈﻴﻢ و اراﺋﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻴﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي‬ ‫ﻳﺎﻧﮓ در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺠﻠﺪات ﻫﻮ اﻳﺰ ﻫﻮ ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺮگ او در ﺳﺎل ‪ 1990‬ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪6. George Stuart Young‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫‪3‬‬

‫و ﻣﺎرﮔﺎرت ﻛﻨﺪي‪ 7.‬ﺗﺤﺼﻴﻼت داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺧﻮد را در ﺳﺎل ‪ 1936‬در داﻧﺸﮕﺎه ﻳﻴـﻞ‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺪرك ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ‪ 8‬در رﺷﺘﻪ ﻋﻠـﻮم ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺑـﻪ ﭘﺎﻳـﺎن ﺑـﺮد و در ﺳـﺎلﻫـﺎي‬ ‫‪ 1938-1936‬ﻋـــﻀﻮ ﻫﻴﺌـــﺖ ﺗﺤﺮﻳﺮﻳـــﻪ ﮔﻼﺳـــﻜﻮ ﻫﺮاﻟـــﺪ‪ 9‬و در ﺳـــﺎل ‪ 1939‬در‬ ‫ﺧﺒﺮﮔﺰاري اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻳﻮﻧﺎﻳﺘﺪﭘﺮس‪ 10‬ﺷﺎﻏﻞ ﺑـﻮد‪ .‬در دوران ﺟﻨـﮓ ﺟﻬـﺎﻧﻲ دو‪‬م‪ ،‬در‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1945-1939‬در ﺷﺮق آﻓﺮﻳﻘﺎ‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴـﺎ و اروﭘـﺎي ﻏﺮﺑـﻲ ﺧـﺪﻣﺖ ﻛـﺮد‪ .‬در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1946‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﺧﺒﺮﮔﺰاري اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻳﻮﻧﺎﻳﺘﺪﭘﺮس در ﺑﺮﻟﻴﻦ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪ‬ ‫و در ﻫﻤﻴﻦ ﺳـﺎل ﺑـﻪ ﻋـﻀﻮﻳﺖ وزارت ﺧﺎرﺟـﻪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ در آﻣـﺪ‪ .‬از ﺳـﺎل ‪ 1949‬در‬ ‫دﭘﺎرﺗﻤﺎن رواﺑﻂ اﻗﺘﺼﺎدي وزارت ﺧﺎرﺟﻪ و از ﺳﺎل ‪ 1951‬در دﻓﺘﺮ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﺷﺎﻏﻞ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1961-1953‬در وزارت دﻓـﺎع ﺧـﺪﻣﺖ ﻛـﺮد و در ﺳـﺎل ‪1960‬‬ ‫ﻣﻌﺎون وزﻳﺮ ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1976-1961‬در ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻛﻠﻴﻨـﻮرت ﺑﻨـﺴﻮن‪ 11‬ﺷـﺎﻏﻞ‬ ‫‪12‬‬ ‫ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺎنﻛﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬در اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣـﻪ ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ اﺷـﺎرهاي ﺑـﻪ ﻣﻨﺎﺻـﺐ و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﻣﻨﺪرج ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ ،1993‬ﻳﻌﻨﻲ دو ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧـﮓ‪ ،‬اﻧﺘـﺸﺎرات ﻓـﻲﺑـﺮ در‬ ‫ﻟﻨﺪن ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮد ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻛﺘﺎب ﺟﺎﺳﻮﺳـﻲ ﻓـﻲﺑـﺮ‪ 13.‬وﻳﺮاﺳـﺘﺎر اﻳـﻦ اﺛـﺮ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﺳﺮﺷﻨﺎسﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮرﺧﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﺳﺖ ﻛﻪ از ﻧﺎم ﻣﺴﺘﻌﺎر ”ﻧﻴﺠـﻞ وﺳـﺖ“ اﺳـﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎم واﻗﻌﻲ او روﭘﺮت اﻻﺳﻮن‪ 14‬و از اﻋـﻀﺎي ﻓﻌـﺎل ﺣـﺰب ﻣﺤﺎﻓﻈـﻪﻛـﺎر اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻻﺳﻮن ده ﺳﺎل )‪ (1997-1987‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻮام ﺑﻮد و ﻫـﻢاﻛﻨـﻮن ﺳـﺮدﺑﻴﺮي ﺑﺨـﺶ‬ ‫اروﭘﺎﻳﻲ ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ‪ 15‬را ﺑﻪﻋﻬﺪه دارد‪” .‬ﻧﻴﺠﻞ وﺳﺖ“ ﻣﺆﻟﻒ ﻛﺘﺐ ﻓﺮاواﻧﻲ درﺑـﺎرة‬

‫‪7. Margaret Kennedy‬‬ ‫)‪8. Master of Arts (MA‬‬ ‫‪9. Glasgow Herald‬‬ ‫‪10. British United Press‬‬ ‫‪11. Kleinwort, Benson Ltd.‬‬ ‫‪12. Who's Who, 1978, pp. 2719-2720.‬‬ ‫‪13. Nigel West [ed.], The Faber Book of Espionage,London: faber and faber, 1993.‬‬ ‫‪14. Rupert William Simon Allason‬‬ ‫‪15. Intelligence Quarterly‬‬

‫‪4‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﺳﺖ‪ 16.‬ﺑﺮرﺳﻲ آﺛﺎر ”ﻧﻴﺠﻞ وﺳـﺖ“ ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ‬ ‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي او ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎي ﻣﺨﻔﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﺳـﺖ و ﺷـﻴﻮه ﺗﺤﻠﻴـﻞ و ﺳـﺒﻚ ﻧﮕـﺎرش وي‬ ‫ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ او را ﻣﻮرخ ﻧﻴﻤﻪ رﺳﻤﻲ اﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲﻫـﺎ ﺑـﻪﺷـﻤﺎر آورد‪” .‬ﻧﻴﺠـﻞ‬ ‫وﺳﺖ“ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﻮرﺧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻃـﻮر ﻣـﺸﺮوح درﺑـﺎرة ﻧﻘـﺶ ﺟـﺮج ﻛﻨـﺪي ﻳﺎﻧـﮓ در‬ ‫‪17‬‬ ‫ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل و ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺎﻓﺘﻪ زرﺳﺎﻻري ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﻴﻢ‬ ‫ﺳﻴﻤﺎي واﻗﻌﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﻠﻞ و اﻫﺪاف اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻬﻢ و ﺟﻨﺠـﺎﻟﻲ او‪-‬‬ ‫اﻋﻢ از ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ ،1332‬ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺳﺮّي ﻧﺎﺗﻮ در ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از ﺟﻬـﺎن‪،‬‬ ‫اﻳﺠﺎد و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﻲ و ﺗﺮورﻳـﺴﺘﻲ در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ و اﻳﺘﺎﻟﻴـﺎ و آﻟﻤـﺎن و ﺳـﺎﻳﺮ‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬و ﻣﺎﺟﺮاي ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ وﻳﻠﺴﻮن‪ -‬از اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮﺧـﻮردار‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي دﻳﺮﻳﻦ و ﻋﻤﻴﻖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺗﻨﻬﺎ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻳﻚ اﻓﺴﺮ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮ و در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﺧﻮدﺳﺮ ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﮔﻮﻳـﺎ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻜﺮي ﺧﻮد ﺑﻪ اﻓﺮاﻃﻲﮔﺮي ﺗﻤﺎﻳﻞ داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﮔﺮاﻳﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻛﺘﺐ و ﻣﻘﺎﻻت ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه درﺑﺎرة ﻳﺎﻧﮓ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬در اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬از ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺑﻪﻋﻨﻮان "ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ" و "ﻧﮋادﭘﺮﺳﺖ" ﺳﺨﻦ ﻣـﻲرود وﻟـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي او ﻓﺮاﺗﺮ از ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و ﮔﺮوهﻫﺎي اﻓﺮاﻃﻲ راﺳﺖﮔـﺮا اﺷـﺎرهاي‬ ‫ﻣﻨﺪرج ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي اﺳﺘﻮار و رﻳﺸﻪدار ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ زرﺳـﺎﻻري ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﭼﻬـﺮه‬ ‫ﭘﻨﻬﺎنﺗﺮ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻫﻤﻴﺖ آن را ﻓﺮاﺗﺮ از ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي او ﺑـﺎ ﺳـﺮوﻳﺲ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﮔﺮوهﻫﺎي اﻓﺮاﻃﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫در ﺑﺮرﺳﻲ زﻳﺮ اﻳﻦ ﭼﻬﺮه ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﺎﻧﮓ ﻋﻀﻮي از ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﻛﻬـﻦ ﺟﻬـﺎنوﻃـﻦ اﺳـﺖ و اﻗـﺪاﻣﺎت او در‬ ‫ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬او ﺑﻪ ﺧﺎﻧـﺪاﻧﻲ ﺗﻌﻠـﻖ دارد‬ ‫ﻛﻪ در ﺳﺪه ﻫﻴﺠﺪﻫﻢ ﻓﺮاﻣﺎﺳﻮﻧﺮي را در اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ و آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷـﻤﺎﻟﻲ ﺑﻨﻴـﺎد ﻧﻬﺎدﻧـﺪ و در‬ ‫‪ .16‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ رﺳﻤﻲ و ﻣﺨﺘﺼﺮ روﭘﺮت اﻻﺳﻮن در‪ .Who’s Who 1993, p. 24 :‬و زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣـﻪ‬ ‫ﻣﻔﺼﻞ او در‪:‬‬ ‫‪http://www.cicentre.com/ST/STAFF_West.htm‬‬ ‫‪17. Nigel West, ibid, pp. 469-474.‬‬

‫‪5‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺳﺪهﻫﺎي ﻧﻮزدﻫﻢ و ﺑﻴﺴﺘﻢ از ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي اﺳﺘﻮار ﺑﺎ ﺑﻨﻴﺎدﻫﺎي ﻧﺎﻣﺪار ﻳﻬـﻮدي‪ -‬ﺻﻬﻴﻮﻧﻴـﺴﺘﻲ‬ ‫ﭼﻮن روﭼﻴﻠﺪ و وارﺑﻮرگ و ﻫﺎﻣﺒﺮو و ﻻزارد و ﻏﻴﺮه ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲﻛـﻪ‬ ‫ﻧﮕﺎرﻧﺪه از ﻧﻘﺶ ﺑﺰرگ و ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ در ﺣﻮادث ﺳﺎلﻫﺎي ‪1332-1320‬‬ ‫اﻳﺮان ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ در ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲﻫﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ و اﻳـﺎﻻت‬ ‫ﻣﺘﺤﺪه ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد وﻟﻲ ﺑﻪدﻧﺒﺎل اﻫﺪاف و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﺎص ﺧـﻮد ﺑـﻮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ و ﺑـﻪوﻳـﮋه‬ ‫ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫـﺎ‬ ‫و ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻣﻘﺘﺪري ﻛﻪ در دوران ﭘﻬﻠﻮي ﺑﺎ اﻳﺮان و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ آﺷﻨﺎ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﺗﻜﺎﭘﻮﻫﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎري و ﻓﺮاﻣﺎﺳﻮﻧﺮي‬

‫ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ در اﺻﻞ ﺑﻪ ﻛﻼن )ﻃﺎﻳﻔﻪ ﻳﺎ ﻋـﺸﻴﺮه( اﺳـﻜﺎﺗﻠﻨﺪي ﻳﺎﻧـﮓ‪ 18‬ﺗﻌﻠـﻖ دارد‪.‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ اﻗﺎﻣﺖ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان در اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ ﺑﻪ اواﺋـﻞ ﺳـﺪه ﺷـﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻣـﻴﻼدي ﻣـﻲرﺳـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻛﻬﻦﺗﺮﻳﻦ ﺳﻨﺪي ﻛﻪ ﻣﺆﻳﺪ ﺣﻀﻮر آﻧﺎن در اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ اﺳﺖ از ﻓﺮدي ﺑﻪﻧـﺎم ﭘﻴﺘـﺮ ﻳﺎﻧـﮓ‬ ‫ﺑﻪﻋﻨﻮان >رﺋﻴﺲ ﺧﺎﻧﻮاده ﻳﺎﻧﮓ< ﻳﺎد ﺷﺪه ﻛﻪ در ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎل ‪ 1507‬م‪ .‬در اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ اﻗﺎﻣﺖ‬ ‫‪19‬‬ ‫داﺷﺖ‪.‬‬ ‫در ﻃﻮل ﺳﺪهﻫﺎي اﺧﻴﺮ‪ ،‬اﻋﻀﺎي اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاده در ﺗﻜﺎﭘﻮﻫﺎي اﺳﺘﻌﻤﺎري و ﺗﺠﺎرت ﺑﺮده‬ ‫و ﺗﺮﻳﺎك ﻓﻌﺎل و از ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده و ﻋﻤﻴﻖ ﺑﺎ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺳﺪه ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻓﺮدي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﺎﭘﻴﺘﺎن ﻫﻨﺮي ﻳﺎﻧﮓ‪ 20‬از ﻧﺎﺧﺪاﻫﺎي ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬او در ﺳﺎل ‪ 1669‬ﻋﻀﻮ ﺷﻮراي ﺑﻤﺒﺌﻲ و ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم ﺟﺮاﻟﺪ اوﻧﮕﻴﺮ‪ 21،‬ﺣﻜﻤـﺮان ﺑﻤﺒﺌـﻲ‪،‬‬ ‫‪22‬‬ ‫ﺷﺪ وﻟﻲ ﻛﻤﻲ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺗﺨﻠﻔﺎﺗﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎرش ﺑﻪ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﻛﺸﻴﺪ و ﻋﺰل ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪18. Clan Young‬‬

‫‪ .19‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻛﻼن ﻳﺎﻧﮓ در ﺳﺎﻳﺖ رﺳﻤﻲ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان‪:‬‬ ‫ا ‪http://www.electricscotland.com/webclans/stoz/young2.html‬‬ ‫‪20. Henry Young‬‬ ‫‪21. Gerald Aungier‬‬

‫ﺟﺮاﻟﺪ اوﻧﮕﻴﺮ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻫﺸﺖ ﺳﺎل )‪ (1677-1669‬ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻤﺒﺌﻲ ﺑﻮد‪ .‬از او ﺑﻪﻋﻨـﻮان ﺑﻨﻴﺎﻧﮕـﺬار واﻗﻌـﻲ‬ ‫ﺷﻬﺮ ﺑﻤﺒﺌﻲ ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪22. Materials towards a Statistical Acocount of the Town and Island of Bombay, Bombay:‬‬

‫‪Government Central Press, 1893, vol. 1, pp. 35-38.‬‬

‫‪6‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺑﺎ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﮔﺮاﻧﺪﻟﮋ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن در ﺳﺎل ‪ 1717‬ﻣﻴﻼدي در ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻋﻀﺎي ﻛـﻼن‬ ‫ﻳﺎﻧﮓ را از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن اﺻﻠﻲ ﻧﻬﺎد ﻧﻮﭘـﺎي ﻓﺮاﻣﺎﺳـﻮﻧﺮي ﻣـﻲﻳـﺎﺑﻴﻢ‪ .‬ﺗﺄﺳـﻴﺲ و ﮔـﺴﺘﺮش‬ ‫ﻓﺮاﻣﺎﺳﻮﻧﺮي در اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﺎم ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ در ﭘﻴﻮﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﭘﻴﺘﺎن ﺟﺎن ﻳﺎﻧﮓ ﺑﻪ ﻣﺪت‬ ‫ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﮔﺮداﻧﻨﺪة واﻗﻌﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺎﺳﻮﻧﻲ اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ ﺑـﻮد و در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪-1737‬‬ ‫‪ 1752‬در ﻣﻘﺎم ﻧﺎﻳﺐ اﺳﺘﺎد اﻋﻈﻢ ﮔﺮاﻧﺪﻟﮋ اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ ﺟﺎي داﺷﺖ‪ .‬او ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي ﻣﺄﻣﻮرﻳـﺖ‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻗﺎره آﻣﺮﻳﻜﺎ رﻓـﺖ و در ﺳـﻤﺖ اﺳـﺘﺎد اﻋﻈـﻢ ﻧﺎﺣﻴـﻪاي ﻟﮋﻫـﺎي ﺗـﺎﺑﻊ ﮔﺮاﻧـﺪﻟﮋ‬ ‫اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ در آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ و ﺟﺰاﻳﺮ ﻫﻨﺪ ﻏﺮﺑﻲ ﺑﻪ ﺗﻜﺎﭘﻮﻫﺎي ﻣﺎﺳـﻮﻧﻲ ﺧـﻮد اداﻣـﻪ داد‪.‬‬ ‫ﺟــﺎن ﻳﺎﻧــﮓ در ‪ 1779‬ﺑــﻪ درﺟــﻪ ﺳﺮﻟــﺸﮕﺮي رﺳــﻴﺪ و در ‪ 1786‬درﮔﺬﺷــﺖ‪ 23.‬اوﻟــﻴﻦ‬ ‫ﺗﻜﺎﭘﻮﻫﺎي ﻓﺮاﻣﺎﺳﻮﻧﺮي در آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ از ﺳﺎل ‪ 1730‬آﻏـﺎز ﺷـﺪ و ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﺟـﺎن‬ ‫ﻳﺎﻧﮓ ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از اﻋـﻀﺎي اﻳـﻦ ﺧﺎﻧـﺪان ﺑـﻪﻧـﺎم ﻣـﺎﺗﻴﻮ ﻳﺎﻧـﮓ ﻧﻴـﺰ در زﻣـﺮه ﻧﺨـﺴﺘﻴﻦ‬ ‫‪24‬‬ ‫ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﻟﮋﻫﺎي ﻣﺎﺳﻮﻧﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ ﻣﻴﻼدي اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ را در ﺗﻜﺎﭘﻮﻫﺎي ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻫﻨـﺪ ﺷـﺮﻗﻲ‬ ‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻓﻌﺎل ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ دوران‪ ،‬ﺳِﺮ وﻳﻠﻴﺎم ﻳﺎﻧﮓ‪ 25‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻫﻨـﺪ‬ ‫ﺷﺮﻗﻲ ﺑﻮد‪ .‬او در ﺑﻤﺒﺌﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻫﻨﺪﺷﺮﻗﻲ درآﻣﺪ‪ ،‬ﻣـﺪﺗﻲ در ﻣﺎﻻﺑـﺎر ﺧـﺪﻣﺖ‬ ‫ﻛﺮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ در اﺷﻐﺎل ﻛﻠﻤﺒﻮ و ﺟﻨﮓ ﺳﻴﻨﮕﻠﺲ‪ 26‬ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻤﻮد‪ ،‬و در ﺟﻨـﮓ دﻛـﻦ ﺗـﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﺳﻴﻮرﺳﺎت ﻗﺸﻮن آرﺗﻮر وﻟﺰﻟﻲ را ﻋﻬﺪهدار ﺑـﻮد‪ .‬وﻳﻠﻴـﺎم ﻳﺎﻧـﮓ در ﺳـﺎل ‪ 1821‬ﺑـﻪ ﻣﻘـﺎم‬ ‫ﺑﺎروﻧﺘﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ و ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﻲ ﺷﺪ‪ 27.‬راﺑﻄﻪ وﻳﻠﻴـﺎم ﻳﺎﻧـﮓ‬ ‫ﺑﺎ آرﺗﻮر وﻟﺰﻟﻲ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺳﻨﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﮔﺬﺷﺘﻪ دور ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﺗﺪاوم ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻫﻤﭙﻴﻮﻧـﺪي‬ ‫اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي زرﺳﺎﻻري را ﺟﻠﻮهﮔﺮ ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦ دوران اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺟﻬـﺎن را‬ ‫در ﻃﻮل ﺳﺪهﻫﺎي اﺧﻴﺮ رﻗﻢ زدهاﻧﺪ‪ .‬درﺑﺎرة ﺧﺎﻧﺪان وﻟﺰﻟﻲ و ﺑﻪوﻳﮋه دو ﻋـﻀﻮ ﻧﺎﻣـﺪار آن‪،‬‬ ‫رﻳﭽﺎرد وﻟﺰﻟﻲ )ارل ﻣﻮرﻧﻴﻨﮕﺘـﻮن‪ ،‬ﻧﺎﻳـﺐاﻟـﺴﻠﻄﻨﻪ ﻫﻨـﺪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ( و آرﺗـﻮر وﻟﺰﻟـﻲ) دوك‬ ‫وﻟﻴﻨﮕﺘﻮن و ﻓﺎﺗﺢ ﺟﻨﮓ واﺗﺮﻟﻮ(‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي اﻳﺸﺎن ﺑﺎ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي و ﺧﺎﻧﺪان روﭼﻴﻠﺪ‬ ‫‪23. Henry Wilson Coil, Coil's Masonic Encyclopedia, New York: Macoy Publishing and‬‬

‫‪Masonic Supply Company, 1961, pp. 598-599; Robert Freke Gould, The History of‬‬ ‫‪Freemasonry, [1885,] London: Caxton Publishing Company, vol. V, pp. 51-52, 59.‬‬

‫‪ .24‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﺷﻬﺒﺎزي‪ ،‬زرﺳﺎﻻران‪ ،‬ج ‪ ،4‬ﺻﺺ ‪.215-214‬‬ ‫)‪25. Sir William Young (1773-1848‬‬ ‫‪26. Cingalese‬‬ ‫‪27. C. E. Buckland, Dictionary of Indian Biography, London: Swan Sonnenschein & Co.,‬‬

‫‪1906, p. 463.‬‬

‫‪7‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫و ﻧﻘﺶ آﻧﺎن در ﺗﺤﻮﻻت ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻳـﺮان در ﻛﺘـﺎب زرﺳـﺎﻻران ﺑـﻪ ﺗﻔـﺼﻴﻞ ﺳـﺨﻦ‬ ‫‪28‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻪام‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﻓﻮت ﺳِﺮ وﻳﻠﻴﺎم ﻳﺎﻧﮓ در ‪ ،1848‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧـﺪان ﻓـﻮق‪ ،‬ﺑـﻪﻧـﺎم‬ ‫راﺑﺮت ﻳﺎﻧﮓ‪ 29،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺮﻓﻪ ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺖ و >ﺑﺎ زﺑﺎنﻫﺎي ﻋﺒﺮي و ﺷـﺮﻗﻲ<‬ ‫)ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً ﻋﺮﺑﻲ و ﻓﺎرﺳﻲ( آﺷﻨﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﻃﻲ ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1861-1856‬در ﺑﻨـﺪر ﻣﻬـﻢ ﺗﺠـﺎري‬ ‫‪30‬‬ ‫ﺳﻮرت )ﻏﺮب ﻫﻨﺪ( ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻧﺸﺮ ﻛﺘﺐ ﺗﺒﺸﻴﺮي ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫‪31‬‬ ‫از اﻋﻀﺎي ﻧﺎﻣﺪار ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ در ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎن ﺳِﺮ ﺟـﺮج ﻳﺎﻧـﮓ و‬ ‫ﭘﺴﺮش ﺳِﺮ وﻳﻠﻴﺎم ﻣﻜﻮرث ﻳﺎﻧﮓ‪ 32‬اﺷﺎره ﻛﺮد‪ .‬ﺳِﺮ وﻳﻠﻴﺎم ﻳﺎﻧﮓ اﺧﻴﺮ در ﻧﻴﻤـﻪ دو‪‬م ﺳـﺪه‬ ‫ﻧﻮزدﻫﻢ و اواﺋﻞ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻣـﻴﻼدي ﻣـﻲزﻳـﺴﺖ‪ .‬او ﺗﺤـﺼﻴﻼت ﺧـﻮد را در دﺑﻴﺮﺳـﺘﺎن‬ ‫اﺷﺮاﻓﻲ اﺗﻮن‪ 33‬و ﻛﺎﻟﺞ ﻛﻴﻨﮓ داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ ﺑﻪﭘﺎﻳـﺎن ﺑـﺮد‪ .‬در ﺳـﺎل ‪ 1863‬ﺑـﻪ ﺧـﺪﻣﺖ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﻨﺪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ درآﻣﺪ و ﻛﺎر ﺧﻮد را در ﺑﻨﮕﺎل ﺷـﺮوع ﻛـﺮد‪ .‬در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪-1889‬‬ ‫‪ 1905‬ﻣﺪﻳﺮ اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﻨﺠﺎب ﺑـﻮد و در ‪ 1893‬ﻋـﻀﻮ ﺷـﻮرايﻋـﺎﻟﻲ ﻗـﺎﻧﻮﻧﮕﺰاري‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﻨﺪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺷﺪ‪ .‬او در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1902-1897‬ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻨﺠـﺎب ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫‪35‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1897‬ﻧﺸﺎن ﻋﺎﻟﻲ ﺷﻬﺴﻮار ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺳﺘﺎره ﻫﻨﺪ‪ 34‬ﺑﻪ وﻳﻠﻴﺎم ﻳﺎﻧﮓ اﻋﻄﺎ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ و آﻏﺎز ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎي ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ در ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ‬

‫اوﻟﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه رﺳﻤﻲ دوﻟﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﺷﻬﺮ ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس ﻧﻴـﺰ ﻳﻜـﻲ از اﻋـﻀﺎي ﺧﺎﻧـﺪان‬ ‫ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺎم و‪ .‬ت‪ .‬ﻳﺎﻧﮓ‪ 36،‬ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻨﺴﻮﻟﮕﺮي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس در ﺳﺎل ‪ 1838‬آﻏـﺎز‬ ‫ﺑﻪﻛﺎر ﻛﺮد و ﻳﺎﻧﮓ در ﻣﻘﺎم ﻧﺎﻳﺐ ﻛﻨﺴﻮل در اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪ‪ .‬او اﻧﺪﻛﻲ ﺑﻌﺪ‪ ،‬در ﺳـﺎل‬ ‫‪37‬‬ ‫‪ ،1841‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻛﻨﺴﻮﻟﻲ ارﺗﻘﺎء ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎنﻛﻪ ﻳﺎدداﺷـﺖﻫـﺎي ارل ﺷﺎﻓﺘـﺴﺒﻮري ﻫﻔـﺘﻢ‪،‬‬ ‫‪ .28‬زرﺳﺎﻻران‪ ،‬ج ‪ ،1‬ﺻﺺ ‪195‬؛ ج ‪ ،2‬ﺻﺺ ‪.468-408‬‬ ‫)‪29. Robert Young (1822-1888‬‬ ‫‪30. Buckland, ibid.‬‬ ‫‪31. Captain Sir George Young‬‬ ‫)?‪32. Sir William Macworth Young (1840-‬‬ ‫‪33. Eton‬‬ ‫)‪34. Knight Commander of the Star of India (K. C. S. I.‬‬ ‫‪35. ibid, pp. 463-464.‬‬ ‫‪36. W. T. Young‬‬ ‫‪th‬‬

‫)‪37. Anthony Ashley Cooper, 7 Earl of Shaftesbury (1801-1885‬‬

‫‪8‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫دوﺳﺖ ﺻﻤﻴﻤﻲ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي و ﺣﺎﻣﻲ ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖﻫـﺎ‪ ،‬ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ‪،‬‬ ‫ﻳﺎﻧﮓ اﻳﻦ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ را ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻋﻼﻗﻪ ﺷﺨﺼﻲ و ﺑﺎ ﺗﻼش ﻓﺮاوان ﺑﻪدﺳﺖ آورد‪ 38.‬اﻳﻦ ﻟـﺮد‬ ‫ﺷﺎﻓﺘﺴﺒﻮري از ﺗﺒﺎر آﻧﺘﻮﻧﻲ اﺷـﻠﻲ ﻛـﻮﭘﺮ )ارل ﺷﺎﻓﺘـﺴﺒﻮري او‪‬ل(‪ ،‬رﻫﺒـﺮ ﻧﺎﻣـﺪار اﺷـﺮاف‬ ‫ﺗﻮﻃﺌﻪﮔﺮ ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﺳﺪه ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﻴﻼدي‪ ،‬اﺳﺖ و از ﺟﺎﻧـﺐ ﻣـﺎدر ﺑـﻪ ﺧﺎﻧـﺪان‬ ‫ﭼﺮﭼﻴﻞ ﺗﻌﻠﻖ دارد؛‪ 39‬ﻫﻤﺎن ﺧﺎﻧـﺪاﻧﻲ ﻛـﻪ‪ ،‬ﻫﻤﭽـﻮن ﺧﺎﻧـﺪان ﺷﺎﻓﺘـﺴﺒﻮري‪ ،‬ﺗـﺎرﻳﺦ آن ﺑـﺎ‬ ‫دﺳﻴﺴﻪﮔﺮي و زدوﺑﻨﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻣﺎﻟﻲ و ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴـﻖ ﺑـﺎ زرﺳـﺎﻻران ﻳﻬـﻮدي آﻏـﺎز‬ ‫‪40‬‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﺗﺪاوم ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻘﺮار ﻳﺎﻧﮓ در ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس در زﻣﺎن اﻗﺘﺪار ﭘﺎﻟﻤﺮﺳﺘﻮن در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ و ﺳـﻠﻄﻨﺖ ﻟـﻮﻳﻲ‬ ‫ﻓﻴﻠﻴﭗ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﭘﺎﺷﺎ در ﻣﺼﺮ ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ و ﺳـﺮآﻏﺎز ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫‪41‬‬ ‫درازﻣﺪت و ﭘﻴﭽﻴﺪهاي ﺑﻮد ﻛﻪ از آن زﻣﺎن ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد دوﻟﺖ ﻳﻬﻮد در ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ آﻏﺎز ﺷـﺪ‬ ‫و ‪ 110‬ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬در ‪ 14‬ﻣﻪ ‪ ،1948‬ﺑﻪ اﻋﻼم رﺳﻤﻲ ﻣﻮﺟﻮدﻳـﺖ دوﻟـﺖ اﺳـﺮاﺋﻴﻞ اﻧﺠﺎﻣﻴـﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﺎﻧﮓ ﭘﺲ از اﺳﺘﻘﺮار در ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس ﺗﺤﺮﻳﻚ و ﺗﻔﺘـﻴﻦ ﻋﻠﻴـﻪ ﺑﺰرﮔـﺎن ﺷـﻬﺮ و ﺑـﻪوﻳـﮋه‬ ‫ﺧﺎﻧﺪان ﺣﺴﻴﻨﻲ‪ 42‬را آﻏﺎز ﻛﺮد و دﺳﻴﺴﻪﻫﺎي او ﺑﻪ ﺷﻮرش ﺑﺰرگ ﻣﺮدم ﺷﻬﺮ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺷﻮرش از ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ 1843‬ﺗﺎ ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪ 1844‬ﺑﻪ درازا ﻛﺸﻴﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ درﺧﻮاﺳـﺖ و‬

‫‪38. Encyclopaedia Judaica, New York: Macmillan, 1971, vol. 9, p. 1448; Nahum Sokolow,‬‬

‫‪History of Zionism, 1600- 1918, London: Longmans Green, 1919, vol. 1, p. 157.‬‬

‫‪ .39‬زرﺳﺎﻻران‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪.334‬‬ ‫‪ .40‬ﺑﺮاي آَﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ارل ﺷﺎﻓﺘﺴﺒﻮري ﻫﻔﺘﻢ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﻧـﺎﻫﻮم ﺳـﻮﻛﻮﻟﻮف‪ ،‬ﺗـﺎرﻳﺦ‬ ‫ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ داوود ﺣﻴﺪري‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗـﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻـﺮ اﻳـﺮان‪ ،1377 ،‬ج ‪ ،1‬ﺻـﺺ‬ ‫‪ .181-177‬ﺑﺮاي آَﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ارل ﺷﺎﻓﺘﺴﺒﻮري او‪‬ل ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑـﻪ‪ :‬زرﺳـﺎﻻران‪ ،‬ج ‪ ،2‬ﺻـﺺ ‪ .215-214‬ج ‪،3‬‬ ‫ﺻﺺ ‪.361-359‬‬ ‫‪ .41‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬زرﺳﺎﻻران‪ ،‬ج ‪ ،3‬ﺻﺺ ‪.93-79‬‬ ‫‪ .42‬اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﺪان ﺳﺎدات ﺣﺴﻴﻨﻲ از دﻳﺮﺑﺎز ﺳﻪ ﻣﻨﺼﺐ ﻣﻬﻢ ﺷﻬﺮ ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﻔﺘـﻲ‬ ‫)ﻗﺎﺿﻲ(‪ ،‬ﻧﻘﻴﺐاﻻﺷﺮاف )ﺷﻬﺮدار( و ﺷﻴﺦاﻟﺤﺮم )ﻣﺘﻮﻟﻲ ﻣﺴﺠﺪاﻻﻗـﺼﻲ( ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬آﻧـﺎن در دوران اﺷـﻐﺎل‬ ‫ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس )‪ (1840-1831‬ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﭘﺎﺷﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ را در ﺷﻮرش ﻣﺮدم ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﭘﺎﺷـﺎي‬ ‫ﻏﺎﺻﺐ و ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗـﺮﻳﻦ ﭼﻬـﺮه اﻳـﻦ ﺧﺎﻧـﺪان ﻋﺒـﺪاﻟﻘﺎدر‬ ‫اﻟﺤﺴﻴﻨﻲ رﻫﺒﺮ اﺳﻄﻮرهاي ﻣﺮدم ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1948‬در ﺟﻨﮓ ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺴﺮ او‪ ،‬ﻓﻴﺼﻞ اﻟﺤﺴﻴﻨﻲ )‪ ،(2001-1840‬ﻧﻴﺰ از رﻫﺒﺮان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣـﺮدم ﻓﻠـﺴﻄﻴﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺳـﺎلﻫـﺎ در‬ ‫زﻧﺪانﻫﺎي اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺑﻪﺳﺮ ﺑﺮد و ﻫﻤﺎره ﻳﺎﺳﺮ ﻋﺮﻓﺎت ﺑﻪ او ﺑـﻪ ﭼـﺸﻢ رﻗﻴـﺐ و ﺟﺎﻧـﺸﻴﻦ اﺣﺘﻤـﺎﻟﻲ ﺧـﻮد‬ ‫ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﺴﺖ‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﻛﻨﺴﻮلﻫﺎي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﺮ دوﻟﺖ ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺒﻌﻴـﺪ ﭘـﻨﺞ ﺗـﻦ از اﻋﻴـﺎن‬ ‫ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﻮرﺧﻴﻦ از اﻳﻦ ﺣﺎدﺛـﻪ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﺳـﺮآﻏﺎز ﻇﻬـﻮر اﺣـﺴﺎﺳﺎت‬ ‫ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ ﻣﺮدم ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اروﭘﺎﻳﻴﺎن ﻏﺮﺑﻲ ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎﻧﮓ ﺷﺎﻟﻮدهاي را ﺑﻨﻴﺎد ﻧﻬﺎد ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺟﻴﻤﺰ ﻓﻴﻦ‪ 43،‬ﻛﻨﺴﻮل ﺑﻌﺪي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘـﺪس )‪ ،(1862-1845‬ﭘـﻲ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﻓﻴﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﺨﻨﮕﺎري ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﻣﻮرد ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪ 44،‬ﺑﻪﺷﺪت ﻋﻠﻴـﻪ‬ ‫ﺧﺎﻧﺪان ﺣﺴﻴﻨﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد؛ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺪام ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺗﻬﻤـﺖ ﻣـﻲزد و از آﻧـﺎن ﺑـﻪ دوﻟـﺖ‬ ‫‪45‬‬ ‫ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ و ﺷﺒﻜﻪ زرﺳﺎﻻري ﻳﻬﻮدي‬

‫اﻣﺮوزه دودﻣﺎن ﻳﺎﻧﮓ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺮﺟﻤﻌﻴﺖ و ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ و اﻋﻀﺎي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و ﻣﺘﻨﻔﺬ آن در‬ ‫ردهﻫﺎي ﺑﺎﻻي اﻟﻴﮕﺎرﺷـﻲ اﻧﮕﻠﻮﺳﺎﻛـﺴﻮن ﺣـﻀﻮر دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳـﻲ زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣـﻪ و ﻣـﺸﺎﻏﻞ‬ ‫اﻋﻀﺎي ﺳﺮﺷﻨﺎس ﻛﻨﻮﻧﻲ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻴـﺎﻧﮕﺮ ﺗـﺪاوم ﺳـﻨﻦ دﻳـﺮﻳﻦ ﮔﺬﺷـﺘﻪ و ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده آﻧﺎن ﺑﺎ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻟﺮد ﻳﺎﻧﮓ ﮔﺮاﻓﺎم‪ 46‬ﻣﻘﺘﺪرﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮه ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧـﮓ در اواﺧـﺮ ﺳـﺪه ﺑﻴـﺴﺘﻢ ﻣـﻴﻼدي‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻮﻳﺪ ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1984‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﺑﺎروﻧﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ و ”ﻟﺮد ﻳﺎﻧـﮓ ﮔﺮاﻓـﺎم“‬ ‫ﻟﻘﺐ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1980-1975‬رﺋﻴﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎزﺳﺎزي رواﻧﻲ ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﺗﺮﺑﻴـﺖ‬ ‫)‪ 47(ORT‬ﺑﻮد و از ﺳﺎل ‪ 1990‬رﻳﺎﺳﺖ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ‪ ORT‬را ﺑﻪدﺳـﺖ داﺷـﺖ‪ .‬وي در‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1982-1979‬از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاري‪ 48‬ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاري ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪﺷـﻤﺎر ﻣـﻲرود‪ .‬دﻳﻮﻳـﺪ ﻳﺎﻧـﮓ در ﺳـﺎلﻫـﺎي‬ ‫‪ 1984-1981‬رﻳﺎﺳﺖ ﺷـﻮراي ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ ﺧـﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و رﻓـﺎﻫﻲ ﻳﻬﻮدﻳـﺎن‪ 49‬را‬

‫)‪43. James Finn (1806-1872‬‬

‫‪ .44‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬داﺋﺮةاﻟﻤﻌﺎرف ﻳﻬﻮد ﺟﻴﻤﺰ ﻓﻴﻦ را ﻣﻲﺳﺘﺎﻳﺪ و از او ﺑﻪﻋﻨـﻮان »ﭘﻴـﺸﺎﻫﻨﮓ اﺳـﺘﻘﺮار ﻣﺠـﺪد‬ ‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن در ارض اﺳﺮاﺋﻴﻞ« ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪(Judaica, vol. 6, p. 1300) .‬‬ ‫‪45. Illan Peppe, “The Rise and Fall of the Husaynis, 1840- 1922”, Jerusalem Quarterly File,‬‬

‫‪Issue 10, 2000.‬‬ ‫)‪46. Lord Young of Graffham [David Ivor Young] (b. 1932‬‬ ‫‪47. Organizatio for Rehabilitation by Training‬‬ ‫‪48. Centre for Policy Studies‬‬ ‫‪49. International Council of Jewish Social and Welfare Services‬‬

‫‪10‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺑــﻪدﺳــﺖ داﺷــﺖ و از ﺳــﺎل ‪ 1990‬رﺋــﻴﺲ ﺳــﺎزﻣﺎن ﺣﻤﺎﻳــﺖ از ﻳﻬﻮدﻳــﺎن‪ 50‬ﺑــﻮد ﻛــﻪ از‬ ‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺧﻴﺮﻳﻪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﺳﺖ ﻛـﻪ ﺳـﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺣـﺪود ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﭘﻮﻧـﺪ ﻫﺰﻳﻨـﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وي در ﺳﺎل ‪ 1992‬رﻳﺎﺳﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﻮق را ﺑﻪ ﻟﺮد ﻣﺎﻳﻜﻞ ﻟﻮي‪ ،‬دوﺳﺖ ﺻـﻤﻴﻤﻲ‬ ‫ﺗﻮﻧﻠﻲ ﺑﻠﺮ )ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ(‪ ،‬واﮔـﺬار ﻛـﺮد‪ .‬ﻟـﺮد ﻳﺎﻧـﮓ ﻋـﻀﻮ ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻋﺒﺮي داﻧﺸﮕﺎه آﻛﺴﻔﻮرد ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ و ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از دوﺳﺘﺎن ﻧﺰدﻳـﻚ‬ ‫ﻟﺮد وﻳﻜﺘﻮر روﭼﻴﻠﺪ )ﻣﺘﻮﻓﻲ ‪ (1990‬و ﭘﺴﺮش ﻟﺮد ﻳﺎﻛﻮب روﭼﻴﻠﺪ و ﺧﺎﻧﻢ ﺗـﺎﭼﺮ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫دﻳﻮﻳﺪ ﻳﺎﻧﮓ از ﻣﺸﺎوران اﺻﻠﻲ ﻣﺎرﮔﺎرت ﺗـﺎﭼﺮ ﺑـﻮد و در دوﻟـﺖ او )‪(1990-1979‬‬ ‫ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻣﻬﻤﻲ ﭼﻮن ﻣﺸﺎورت ﺻﻨﻌﺘﻲ و ﺳـﭙﺲ ﻣـﺸﺎورت وﻳـﮋه ﻧﺨـﺴﺖوزﻳـﺮ )‪-1979‬‬ ‫‪ ،(1982‬رﻳﺎﺳــﺖ ﻛﻤﻴــﺴﻴﻮن ﻧﻴــﺮوي اﻧــﺴﺎﻧﻲ )‪ ،(1984-1982‬وزارت اﺷــﺘﻐﺎل )‪-1985‬‬ ‫‪ ،(1987‬وزارت ﺗﺠﺎرت و ﺻﻨﻌﺖ )‪ (1989-1987‬را ﺑـﻪدﺳـﺖ داﺷـﺖ و در ﺳـﺎلﻫـﺎي‬ ‫‪ 1990-1989‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ ﺣﺰب ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر ﺑﻮد‪ .‬از ﻟﺮد ﻳﺎﻧﮓ ﺑﻪﻋﻨـﻮان ﻳﻜـﻲ از ﻃﺮاﺣـﺎن‬ ‫اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺼﻮﺻﻲﺳﺎزي دوﻟﺖ ﺗﺎﭼﺮ ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎرﮔﺎرت ﺗﺎﭼﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﺑـﻮد‪:‬‬ ‫‪51‬‬ ‫>دﻳﮕﺮان ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻣﻌﻀﻞ ﻣﻲآورﻧﺪ و دﻳﻮﻳﺪ راهﺣﻞ‪<.‬‬ ‫ﻟﺮد ﻳﺎﻧﮓ ﮔﺮاﻓﺎم در ﻛﻨﺎر ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺳﺮﺷﻨﺎﺳﻲ ﭼﻮن ﻟﺮد ﻳـﺎﻛﻮب روﭼﻴﻠـﺪ‪ ،‬ﻟـﺮد دﻳﻮﻳـﺪ‬ ‫ﺳﻴﻒ و ﻛِﻨِﺖ ﻣﺎرﻛﺲ )ﻣﺎﻟﻜﻴﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻣﺎرﻛﺲ و اﺳﭙﻨﺴﺮ(‪ ،‬ﻧﻴﻜﻼس ﺳـﻔﻴﺮ‪ ،‬ﻛـﺎﻟﻴﻦ ﻟﻬﻤـﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﻳﺎن ﻛﻮﻫﻦ و ﺳِﺮ دﻳﻮﻳﺪ آﻟﻴﺎﻧﺲ )ﻳﻬﻮدي اﻳﺮاﻧـﻲ( ﻋـﻀﻮ ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه اﺗـﺎق ﺑﺎزرﮔـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ -‬اﺳﺮاﺋﻴﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺮد ﻳﺎﻧﮓ در ﺷﻮراي ﻣﺸﺎوران ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻣﻠﻜﻪ اﻟﻴﺰاﺑـﺖ دو‪‬م ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻋﻀﻮﻳﺖ دارد‪ .‬او از ﺳﺎل ‪ 1990‬رﻳﺎﺳﺖ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻛﺎﺑﻞ اﻧﺪ واﻳﺮﻟﺲ‪ 52‬را ﺑﻪدﺳﺖ دارد‪.‬‬ ‫ﺑﺎروﻧﺲ ﻳﺎﻧﮓ‪ 53‬ﻓﺮد ﻧﺎﻣﺪار دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬او در اﺻﻞ ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻴﻜﺮ ﺗﻌﻠﻖ دارد ﻛﻪ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ازدواج ﺑﺎ ﺟﺌﻮﻓﺮي ﻳﺎﻧﮓ‪ 54‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ ﻣﻠﺤﻖ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ژاﻧﺖ ﻳﺎﻧﮓ ﺑﻪ اوﻟﻴﻦ ﻧﺴﻞ ﻟﺮدﻫﺎي ﻣﺆﻧﺚ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ .‬ﻟﻴﺪي ﻳﺎﻧﮓ دو دﻫﻪ ﭘـﻴﺶ از‬ ‫ﺧﺎﻧﻢ ﻣﺎرﮔﺎرت ﺗﺎﭼﺮ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1971‬ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻟﺮدي دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ و ﺑـﻪ ”ﺑـﺎروﻧﺲ“ ﻣﻠﻘـﺐ‬

‫‪50. Jewish Care‬‬ ‫‪51. Julia Finch, “Ups and downs of Iron Lady's favourites”, The Guardian, November 22,‬‬

‫‪2000.‬‬ ‫‪52. Cable & Wireless plc‬‬ ‫)‪53. Janet Mary Young [Baker] (b. 1926‬‬ ‫‪54. Geofrey Tindale Young‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫‪11‬‬

‫ﺷﺪ‪) .‬ﺧﺎﻧﻢ ﺗﺎﭼﺮ در ﺳﺎل ‪ 1992‬ﺑﺎروﻧﺲ ﺷﺪ‪ (.‬ﺑﺎروﻧﺲ ﻳﺎﻧﮓ در ﺳﺎلﻫـﺎي ‪1972-1967‬‬ ‫رﻫﺒﺮي ﺟﻨـﺎح ﺣـﺰب ﻣﺤﺎﻓﻈـﻪﻛـﺎر در ﻣﺠﻠـﺲ ﻟﺮدﻫـﺎ را ﺑـﻪدﺳـﺖ داﺷـﺖ و در دوران‬ ‫ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮي ﺧﺎﻧﻢ ﺗﺎﭼﺮ در ﻳﻚ اﻗﺪام ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ ﻃـﻲ ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1983-1981‬در ﻣﻘـﺎم‬ ‫رﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ﻟﺮدﻫﺎ ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎروﻧﺲ ﻳﺎﻧـﮓ‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1987‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه دو ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺳﺮﺷﻨﺎس ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑـﻪ زرﺳـﺎﻻران ﻳﻬـﻮدي و‬ ‫‪56‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺎي اﻳﺸﺎن ﺷﺪ‪ :‬ﻣﺎرﻛﺲ و اﺳﭙﻨﺴﺮ‪ 55‬و ﺑﺎﻧﻚ وﺳﺘﻤﻴﻨﺴﺘﺮ‪.‬‬ ‫از ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻀﺎي ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻛﻼن ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻛﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ آﻧﺎن ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ زرﺳﺎﻻري ﻳﻬـﻮدي‬ ‫ﻛﺎﻣﻼً آﺷﻜﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ راﺑﺮت ﻳﺎﻧﮓ‪) 57‬ﺗﺎﺟﺮ اﺳﻠﺤﻪ( اﺷـﺎره ﻛـﺮد‪ .‬راﺑـﺮت ﻳﺎﻧـﮓ در‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1986-1971‬در ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ روﻟـﺰروﻳﺲ اﺷـﺘﻐﺎل داﺷـﺖ و در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪-1977‬‬ ‫‪ 1979‬رﺋﻴﺲ ﺑﺨﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﻧﻈﺎﻣﻲ آن ﺑﻮد‪ .‬وي در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1985-1981‬از ﻣـﺪﻳﺮان‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺗﺠﺎري ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ وﻳﻜﺮز‪ 58‬ﺑﻮد و از ﺳﺎل ‪ 1983‬ﻋﻀﻮ ﺳـﺘﺎد ﺑﺮرﺳـﻲﻫـﺎي‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺮﻛﺰي‪ 59.‬راﺑﺮت ﻳﺎﻧﮓ از ﺳﺎل ‪ 1990‬ﻣﺪﻳﺮ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺑﻴﻮﻓﻮرد‪ 60‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي روﻟﺰروﻳﺲ و وﻳﻜﺮز ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺗـﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ‬ ‫زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي و ﺷﺮﻛﺎي اﻳﺸﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1884‬ﻟﺮد ﻧﺎﺗﺎﻧﻴﻞ روﭼﻴﻠـﺪ‬ ‫و ﺳِﺮ ارﻧﺴﺖ ﻛﺎﺳﻞ‪ ،‬دو زرﺳﺎﻻر ﺑـﺰرگ ﻳﻬـﻮدي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ‪ ،‬در ﺷـﺮاﻛﺖ ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﻣﺨﺘـﺮع‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻪﻧﺎم ﺣﻴﺮام ﻣﺎﻛﺴﻴﻢ‪ 61‬و ﻓﺮدي ﺑﻪﻧﺎم آﻟﺒﺮت وﻳﻜﺮز‪ 62،‬از ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺻـﻨﺎﻳﻊ آﻫـﻦ‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﻔﻴﻠﺪ‪ ،‬ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اﺳﻠﺤﻪ ﻣﺎﻛﺴﻴﻢ‪ 63‬را ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﺴﻞ ﻣﺎﻛﺴﻴﻢ دﺳﺘﺎورد ﻧﻮﻳﻦ‬ ‫اﻳﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺮد روﭼﭙﻠﺪ و ﻛﺎﺳـﻞ ﭼﻬـﺎر ﺳـﺎل ﺑﻌـﺪ )‪ (1888‬ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺰرگﺗﺮي ﺑﻪﻧﺎم ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اﺳﻠﺤﻪ و ﻣﻬﻤﺎت ﻧﻮردﻧﻔﻠـﺖ‪ 64‬اﻳﺠـﺎد ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ از ﻫﻤﻜـﺎري و‬ ‫‪55. Marks and Spencer Plc‬‬ ‫‪56. Westminster Bank‬‬ ‫)‪57. Robert Young (b. 1944‬‬ ‫‪58. Vickers‬‬ ‫‪59. Central Policy Review Staff‬‬ ‫‪60. Beauford‬‬ ‫‪61. Hiram Maxim‬‬ ‫‪62. Albert Vickers‬‬ ‫‪63. Maxim Gun Company‬‬ ‫‪64. Nordenfelt Guns and Ammunition Company‬‬

‫‪12‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻳﻚ ﻳﻬﻮدي دﻳﮕﺮ ﺑﻪﻧﺎم ﺳِﺮ ﺑﺎزﻳﻞ زاﻫﺎروف‪ 65‬ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ .‬زاﻫﺎروف ﺑﻪﻋﻨﻮان‬ ‫ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ دﻻل اﺳﻠﺤﻪ ﺟﻬﺎن در اواﺧﺮ ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ و اواﺋﻞ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻣﻴﻼدي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ”ﺗﺎﺟﺮ ﻣﺮگ“ ﺷﻬﺮت دارد‪ .‬دو ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻟﺮد روﭼﻴﻠـﺪ و ﻛﺎﺳـﻞ ﻣﺆﺳـﺴﺎت‬ ‫ﭘﻴﺸﻴﻦ را ادﻏﺎم ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪ 2/5‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﭘﻮﻧﺪ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﭘﺴﺮان وﻳﻜﺮز و ﻣﺎﻛﺴﻴﻢ‪ 66‬را‬ ‫ﺑﻨﻴﺎد ﻧﻬﺎدﻧﺪ‪ 67.‬در ﺳﺎل ‪ 1927‬دو ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ وﻳﻜﺮز و آرﻣﺴﺘﺮاﻧﮓ )ﻛـﻪ ﭘـﻴﺶﺗـﺮ‬ ‫ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻟﺮد آرﻣﺴﺘﺮاﻧﮓ و در ﺷﺮاﻛﺖ ﺑﺎ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻮد( ادﻏﺎم ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‪ ،‬ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ وﻳﻜﺮز آرﻣﺴﺘﺮاﻧﮓ‪ 68‬ﻇﻬﻮر ﻛﺮد ﻛﻪ اﻣـﺮوزه در ﻗﻠـﺐ‬ ‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و ﺟﻬﺎن ﻏﺮب ﺟـﺎي دارد‪ .‬دو ﻣﺠﺘﻤـﻊ وﻳﻜـﺮز آرﻣـﺴﺘﺮاﻧﮓ و‬ ‫روﻟﺰروﻳﺲ‪ 69‬ﻛﺎﻣﻼً ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮرده و ﺑﻪﻫﻤﺮاه ﺳﺎﻳﺮ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫـﺎي ﺑـﺰرگ ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ‬ ‫زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي و ﺷﺮﻛﺎي اﻳﺸﺎن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﻫﻤﺒﺴﺘﻪ و واﺣﺪ را رﻗـﻢ ﻣـﻲزﻧﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﭘﻴﻮﻧﺪ را در ﻣﺸﺎﻏﻞ رؤﺳﺎ و اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻣﺠﺘﻤﻊ روﻟﺰروﻳﺲ ﺑﻪروﺷﻨﻲ ﻣـﻲﺗـﻮان‬ ‫دﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺳِﺮ ﺟﻴﻤﺰ ﻓﺮﻳﺰر‪ 70،‬ﻛـﻪ در اوج ﺧﺮﻳـﺪﻫﺎي ﻧﻈـﺎﻣﻲ ﺣﻜﻮﻣـﺖ ﭘﻬﻠـﻮي ﺗـﺎ‬ ‫اﻧﺪﻛﻲ ﭘﺲ از ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،1980-1971‬رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺠﺘﻤـﻊ‬ ‫روﻟﺰروﻳﺲ را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺗـﺮ )‪ (1969-1956‬از ﻣـﺪﻳﺮان ﻳﻜـﻲ از ﺑـﺰرگﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﻣﺠﺘﻤﻊﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻳﻬﻮدي ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎﻧﻚ وارﺑﻮرگ‪ 71‬ﺑﻮد‪ .‬او ﭘﺲ از ﻛﻨﺎرهﮔﻴـﺮي از رﻳﺎﺳـﺖ‬ ‫روﻟﺰروﻳﺲ‪ ،‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1985-1980‬رﻳﺎﺳﺖ ﺑﺎﻧﻚ ﻣ‪‬ﻌﻈَﻢ ﻳﻬﻮدي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚ ﺑـﺮادران‬ ‫ﻻزارد‪ 72،‬را ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ و در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1989-1985‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤـﻊ ﺗـﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ‬ ‫وﻳﻜﺮز ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪73‬‬ ‫ﺳِﺮ راﻟﻒ راﺑﻴﻨﺰ‪ ،‬رﺋـﻴﺲ ﻛﻨـﻮﻧﻲ ﻣﺠﺘﻤـﻊ روﻟـﺰروﻳﺲ )از ‪ ،(1992‬ﻫﻤﺰﻣـﺎن رﺋـﻴﺲ‬ ‫ﻏﻴﺮاﺟﺮاﻳﻲ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻛﺎﺑﻞ اﻧﺪ واﻳﺮﻟﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺎنﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻟﺮد ﻳﺎﻧﮓ ﮔﺮاﻓﺎم رﺋـﻴﺲ و‬ ‫)‪65. Basil Zaharoff (1850-1936‬‬ ‫‪66. Vickers Sons & Maxim‬‬ ‫‪67. Anthony Allfrey, Edward VII and his Jewish Court, London: Weidenfeld & Nicolson,‬‬

‫‪1991, p. 161.‬‬ ‫‪68. Vickers Armstrongs Ltd.‬‬ ‫‪69. Rolls- Royce‬‬ ‫)‪70. Sir Ian (James) Fraser (b. 1923‬‬ ‫‪71. S. G. Warburg & Co. Ltd.‬‬ ‫‪72. Lazard Brothers‬‬ ‫‪73. Sir Ralph Robins‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫‪13‬‬ ‫‪74‬‬

‫ﺳﻬﺎﻣﺪار ﺑﺰرگ آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬راﺑﻴﻨﺰ ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﻣـﺎرﻛﺲ و اﺳﭙﻨـﺴﺮ‪،‬‬ ‫ﺷﺮودر‪ 75‬و اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﭼﺎرﺗﺮ‪ 76‬ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬درﺑﺎرة ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻋﻈﻴﻢ ﻣـﺎﻟﻲ ﺷـﺮودر ﺗﻮﺿـﻴﺤﻲ‬ ‫ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻲدﻫﻢ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻣﺎرﻛﺲ و اﺳﭙﻨﺴﺮ ﻣﻲﭘﺮدازم‪.‬‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺷﺮودر‪ 77‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﺮاﻛﺰ اﺻﻠﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺎﻟﻲ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي‬ ‫و ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻤـﻴﻦ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﺑـﺎ‬ ‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺳﺎﺳﻮن )ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﻳﻬﻮدي ﺑﻐﺪادي ﺳﺎﺳﻮن و ﺷﺮﻛﺎ ﭼﻮن ﻋﺰرا و ﮔﺒـﺎي و‬ ‫ﻛﺪوري و ﻏﻴﺮه( و ﻣﺆﺳﺴﻪ واﻟﭙﻮل ﮔﺮﻳﻨﻮل‪ 78‬در ﺳـﺎل ‪ 1889‬ﻣـﻴﻼدي ﺑﺎﻧـﻚ ﺷﺎﻫﻨـﺸﺎﻫﻲ‬ ‫اﻳﺮان‪ 79‬را ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺘﻴﺎز ﻧﺸﺮ اﺳـﻜﻨﺎس اﻳـﺮان ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﺗﻌﻠـﻖ داﺷـﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﺪاﻻﺳﻼم ﻛﺮﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫ﻓﻲاﻟﻮاﻗﻊ از ﻫﻤﺎن ﺗﺎرﻳﺦ ﺛﺮوت اﻳﺮان ﺑﻪ ﺑﺎد رﻓﺘﻪ و ﻫﺮﭼﻪ ﻃﻼ در اﻳـﻦ ﻣﻤﻠﻜـﺖ‪...‬‬ ‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﺎ از ﻣﻤﺎﻟﻚ دﻳﮕﺮ ﻣﺜﻞ ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن ﺑﻪﻫﻤﺮاه ﻧﺎدرﺷـﺎه و ﻗـﺸﻮن اﻳـﺮان‬ ‫آﻣﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﻣﻴﻞ و رﻏﺒﺖ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻠﺖ ﻧﺠﻴـﺐ ﻧـﻮعﭘﺮﺳـﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎي ﻋﻈﻤـﻲ‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪه‪ ،‬ﺑﻪﻋﻼوه ﺛﺮوت ﻫﺮ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻪواﺳﻄﻪ ﺗﻨﺰل ﻧﺮخ ﻧﻘﺮه و ﻧﺒﻮدن ﺳﻜﻪ ﻃﻼ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﻜﻮﻛﺎت ﻣﻠﻞ ﻣﺠﺎوره ﻧـﺼﻒ ﺷـﺪ و ﻫﻤـﻪ ﺳـﺎﻟﻪ ﻫـﻢ ﻣﺒـﺎﻟﻐﻲ از اﻳـﻦ راه‬ ‫‪80‬‬ ‫ﺧﺴﺎرت ﺑﺮ اﻓﺮاد ﻣﻠﺖ وارد ﻣﻲآﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ اﻳﺮان‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺎﻫﻲ )ﭼﻨﺎنﻛﻪ در اﻳﺮان ﻣﻌـﺮوف اﺳـﺖ(‪ ،‬در ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1949‬ﺑﻪ ﺑﺎﻧـﻚ اﻧﮕﻠﻴـﺴﻲ اﻳـﺮان و ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧـﻪ‪ 81‬و در ﺳـﺎل ‪ 1952‬ﺑـﻪ ﺑﺎﻧـﻚ اﻧﮕﻠﻴـﺴﻲ‬ ‫ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ‪ 82‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎم داد و در ﺳﺎل ‪ 1960‬ﺑﻪ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﻛﻮرﭘﻮراﺳﻴﻮن ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻫﻨﮓﻛﻨـﮓ‬

‫‪74. Marks and Spencer plc‬‬ ‫‪75. Schroders plc‬‬ ‫‪76. Standard Chartered plc‬‬ ‫‪77. J. Henry Schroder & Co.‬‬ ‫‪78. Walpole, Greenwell & Co.‬‬ ‫‪79. Imperial Bank of Persia‬‬

‫‪ .80‬اﺣﻤﺪ ﻣﺠﺪاﻻﺳﻼم ﻛﺮﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺤﻄﺎط ﻣﺠﻠﺲ‪ ،‬اﺻﻔﻬﺎن‪ :‬اﻧﺘـﺸﺎرات داﻧـﺸﮕﺎه اﺻـﻔﻬﺎن‪ ،‬ﭼـﺎپ دوم‪،‬‬ ‫‪ ،1356‬ﺻﺺ ‪.136-135‬‬ ‫)‪81. The British Bank of Iran and the Middle East (BBIME‬‬ ‫)‪82. The British Bank of Middle East (BBME‬‬

‫‪14‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺷﺎﻧﮕﻬﺎي )‪ 83(HSBC‬درآﻣﺪ‪ .‬ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺑـﺎﻧﻜﻲ اﺧﻴـﺮ در ﺳـﺎل ‪ 1865‬ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﻪ ﻗﺎﭼﺎﻗﭽﻴـﺎن‬ ‫ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﺎك )از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﺳﺎﺳﻮن و ﺳﺎﻳﺮ ﻳﻬﻮدﻳـﺎن ﺑﻐـﺪادي و ﺷـﺮﻛﺎي ﭘﺎرﺳـﻲ‪-‬‬ ‫ﻫﻨﺪي و آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ و اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ آﻧﺎن( در دو ﺑﻨﺪر اﺻـﻠﻲ ﻣﺤـﻞ اﺳـﺘﻘﺮار اﻳـﺸﺎن در ﭼـﻴﻦ‬ ‫)ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ و ﺷﺎﻧﮕﻬﺎي( ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ و اﻣﺮوزه ﻳﻜﻲ از ﻋﻈﻴﻢﺗﺮﻳﻦ ﻏﻮلﻫﺎي ﻣـﺎﻟﻲ ﺟﻬـﺎن‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻧﻚ وﺳﺘﻤﻴﻨﺴﺘﺮ ﺑﺨﺸﻲ از اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎنﮔﺴﺘﺮ ﻣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻛـﺎر ﺧـﻮد را از‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1866‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ‪ HSBC‬در ﻟﻨﺪن آﻏﺎز ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﭼﻨﺎنﻛﻪ دﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎروﻧﺲ ﻳﺎﻧﮓ و ﺳِﺮ راﻟـﻒ راﺑﻴﻨـﺰ )رﺋـﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤـﻊ روﻟـﺰروﻳﺲ( از‬ ‫اﻋﻀﺎي ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻣﺎرﻛﺲ و اﺳﭙﻨﺴﺮ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻣـﺎرﻛﺲ و اﺳﭙﻨـﺴﺮ‪،‬‬ ‫ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه و ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﭘﻮﺷﺎك در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬از ﺳﺮﺷﻨﺎسﺗﺮﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻣﺘﻌﻠﻖ‬ ‫ﺑﻪ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺣﻤﺎﻳﺖﻫﺎي ﺑﻲﭘﺮواﻳﺶ از دوﻟﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺳـﺎلﻫـﺎ‬ ‫در رأس ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟـﺎي داﺷـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ را ﻳﻚ ﻳﻬﻮدي ﻣﻬﺎﺟﺮ از روﺳﻴﻪ ﺑﻪﻧﺎم ﻣﺎﻳﻜﻞ ﻣﺎرﻛﺲ‪ 84‬در ﺳﺎل ‪ 1894‬اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1910‬رﺑﻜﺎ )دﺧﺘﺮ ﻣﺎﻳﻜﻞ ﻣﺎرﻛﺲ( ﺑـﺎ اﺳـﺮاﺋﻴﻞ ﺳـﻴﻒ ازدواج ﻛـﺮد و در ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1915‬ﺳﻴﻤﻮن )ﭘﺴﺮ ﻣﺎﻳﻜﻞ ﻣﺎرﻛﺲ( ﺧﻮاﻫﺮ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺳﻴﻒ را ﺑﻪ زﻧـﻲ ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨـﺴﺎن‪،‬‬ ‫دو ﺧﺎﻧﺪان ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ ﻣﺎرﻛﺲ و ﺳﻴﻒ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﻦ اﺻﻠﻲ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻣﺎرﻛﺲ و اﺳﭙﻨـﺴﺮ ﺑـﺪل‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﺒﺎر ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻴﻒ ﺑﻪ وﻳﻠﻨﺎ ﮔﺎﺋﻮن‪ 85،‬ﺣﺎﺧﺎم ﺑﺰرگ و ﻣﻘﺘﺪر ﻳﻬﻮدﻳﺎن در اواﺧﺮ ﺳﺪه‬ ‫ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﻴﻼدي‪ ،‬ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬ ‫‪87‬‬ ‫‪86‬‬ ‫اﻳﻦ دو ﺑﺎﺟﻨﺎق‪ ،‬ﻟﺮد اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺳﻴﻒ و ﻟﺮد ﺳﻴﻤﻮن ﻣـﺎرﻛﺲ‪ ،‬از ﻛـﺎرﮔﺰاران اﺻـﻠﻲ و‬ ‫ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﺧﺎﻧﺪان روﭼﻴﻠـﺪ ﺑﻮدﻧـﺪ و ﻧﻘـﺶ اﺻـﻠﻲ را در ﺣﻤﺎﻳـﺖ و ﺑﺮﻛـﺸﻴﺪن ﺣﻴـﻴﻢ‬ ‫واﻳﺰﻣﻦ‪ 88،‬اوﻟﻴﻦ رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر دوﻟﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ )‪ ،(1952-1949‬در دوران اﻗﺎﻣـﺖ واﻳـﺰﻣﻦ‬ ‫در ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ و ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﺑﻪﻋﻬﺪه داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در اواﺧﺮ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻟﺮد ﻣﺎرﻛﻮس ﺳﻴﻒ‪) 89‬ﭘﺴﺮ ﻟﺮد‬ ‫اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺳﻴﻒ( و ﻟﺮد ﻣﺎﻳﻜﻞ ﻣﺎرﻛﺲ‪) 90‬ﭘﺴﺮ ﻟﺮد ﺳﻴﻤﻮن ﻣـﺎرﻛﺲ( از رﻫﺒـﺮان ﻃـﺮاز او‪‬ل‬ ‫‪83. Hongkong and Shanghai Banking Corporation‬‬ ‫)‪84. Michael Marks (1859- 1907‬‬ ‫)‪85. The Vilna Gaon, Rabbi Eliyahu of Vilna (1720-1797‬‬ ‫)‪86. Israel Moses Sieff, Baron Sieff (1889- 1972‬‬ ‫‪st‬‬

‫)‪87. Simon Marks, 1 Baron Marks (1888-1964‬‬ ‫)‪88. Chaim Weizmann (1874-1952‬‬ ‫)‪89. Marcus Joseph Sieff, Baron Sieff of Brimpton (1913-2001‬‬

‫)‪Baron Marks (1920- 1998‬‬

‫‪nd‬‬

‫‪90. Michael Marks, 2‬‬

‫‪15‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎرﻛﻮس ﺳﻴﻒ و ﻫﻤﺴﺮش ﻟﻴﻠﻲ )رﺋﻴﺲ ﻓﺪراﺳـﻴﻮن‬ ‫زﻧﺎن ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ( از ﺻﻤﻴﻤﻲﺗﺮﻳﻦ دوﺳﺘﺎن ﻟﺮد وﻳﻜﺘﻮر روﭼﻴﻠﺪ و ﻫﻤﺴﺮش )ﺗﺮزا‬ ‫ﻣﺎﻳﻮر(‪ ،‬ﺳِﺮ دﻳﻚ ﮔﻠﺪاﺳﻤﻴﺖ واﻳﺖ‪ 91،‬رﺋﻴﺲ ﻳﻬﻮديﺗﺒﺎر ام‪ .‬آي‪ 5 .‬و ام‪ .‬آي‪) 6 .‬ﻛـﻪ او را‬ ‫ﺑﺮﺟــﺴﺘﻪﺗــﺮﻳﻦ اﻓــﺴﺮ ﺿــﺪاﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴــﺎ در دوران ﭘــﺲ از ﺟﻨــﮓ دو‪‬م ﺟﻬــﺎﻧﻲ‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ(‪ 92‬و ﻫﻤﺴﺮش )راﺷﻞ واﻳﺖ(‪ ،‬و ﺳِﺮ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ و ﻫﻤﺴﺮش )آﺳﻴﻪ( ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪93‬‬ ‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ اﺳﻨﺎد ارزﺷﻤﻨﺪي در اﺧﺘﻴﺎر ﻧﮕﺎرﻧﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺎرﻛﻮس ﺳﻴﻒ در زﻣﺎن ﺧﻮد از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺗﺠﺎر اﺳﻠﺤﻪ ﺟﻬـﺎن ﺑـﻮد و ﺑـﻪوﻳـﮋه از ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1973‬و ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ درآﻣﺪﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ اﻳﺮان در ﻓﺮوش ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑـﻪ رژﻳـﻢ‬ ‫ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﺑﺎ واﺳﻄﻪ ﺳِﺮ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ‪ ،‬ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴـﻞ‪ ،‬در ﺳـﺎل ‪1977‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎدﻫﺎي ﻳﻬﻮدي‪ ،‬ﺑﻪﻧﺎم ﺑﻨﻴﺎد ﻫﺎﻣﺒﺮو‪ ،‬ﺟﺎﻳﺰه وﻳﮋه ”ﻓﺮوﺷﻨﺪه ﺳﺎل“ را‬ ‫ﺑﻪ او اﻋﻄﺎ ﻛﺮد‪ .‬درﺑﺎرة ﺑﻨﻴﺎد ﻫﺎﻣﺒﺮو و ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي آن ﺑﺎ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬در ﺻﻔﺤﺎت ﺑﻌـﺪ ﺳـﺨﻦ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﮔﻔﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﺟﻤﻊ ﻟﺮد وﻳﻜﺘﻮر روﭼﻴﻠﺪ )در ﺳﺎل ‪ ،(1990‬ﺳِﺮ دﻳـﻚ واﻳـﺖ )در‬ ‫ﺳﺎل ‪ (1993‬و ﻟﺮد ﻣﺎرﻛﻮس ﺳﻴﻒ )در ﺳﺎل ‪ (2001‬از ﻣﻴـﺎن رﻓﺘـﻪاﻧـﺪ وﻟـﻲ ﺳِـﺮ ﺷـﺎﭘﻮر‬ ‫رﻳﭙﻮرﺗﺮ ‪ 81‬ﺳﺎﻟﻪ ﻫﻨﻮز زﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوزه‪ ،‬ﻟﺮد دﻳﻮﻳﺪ ﺳﻴﻒ‪ 63 94‬ﺳﺎﻟﻪ )ﭘﺴﺮ ﻟﺮد ﻣﺎرﻛﻮس‬ ‫ﺳﻴﻒ( و ﻟﺮد ﻳـﺎﻛﻮب روﭼﻴﻠـﺪ‪ 67 95‬ﺳـﺎﻟﻪ )ﭘـﺴﺮ ﻟـﺮد وﻳﻜﺘـﻮر روﭼﻴﻠـﺪ( ﻣﻴـﺮاث ﻛﻬـﻦ‬ ‫ﭘﺪرانﺷﺎن را ﺗﺪاوم ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﻮﻧﺪ اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي و‬ ‫ﺷﺮﻛﺎي اﻳﺸﺎن ﺑﻪ راﺑﺮت ﻳﺎﻧﮓ ﻣﺤﺪود ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻛﻨﺖ ﻳﺎﻧﮓ‪ 96‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1964-1959‬از‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻣﺴﻲ ﻓﺮﮔﻮﺳـﻦ‪ 97‬و در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1971-1966‬از ﮔﺮداﻧﻨـﺪﮔﺎن اﺻـﻠﻲ‬

‫)‪91. Sir Dick Goldsmith White (1906-1993‬‬ ‫‪92. R. G. Grant, MI5, MI6: Britain’s Security and Secret Intelligence Services, New York:‬‬

‫‪Gallery Books, 1989, p. 111.‬‬ ‫‪ .93‬ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪاي از اﻳﻦ اﺳﻨﺎد ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﻬﺒﺎزي‪» ،‬ﺳِﺮ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ و ﻛﻮدﺗـﺎي ‪28‬‬ ‫ﻣﺮداد ‪ ،«1332‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،23‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪ ،1381‬ﺻﺺ ‪.165-162‬‬ ‫)‪94. David Daniel Sieff (b. 1939‬‬ ‫‪th‬‬

‫)‪95. Nathaniel Charles Jacob Rothschild, 4 Baron Rothschild (b. 1936‬‬ ‫)‪96. Kenneth Middleton Young (b. 1931‬‬ ‫‪97. Massey-Ferguson (UK) Ltd.‬‬

‫‪16‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺟﻨﺮال اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ‪ 98‬ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻔﺰاﻳﻢ ﻛﻪ‪ ،‬ﻃﺒـﻖ اﺳـﻨﺎد ﺷﺨـﺼﻲ ﺑـﻪﺟـﺎي ﻣﺎﻧـﺪه از‬ ‫ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ‪ ،‬در دوران ﻣﺘﺄﺧﺮ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي دﻓﺘﺮ ﻣﺮﻛﺰي ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺟﻨـﺮال‬ ‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ در ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن آن ﺑﻪ ﺷـﺎﭘﻮر ﺗﻌﻠـﻖ داﺷـﺖ )واﻗـﻊ در ﺧﻴﺎﺑـﺎن‬ ‫زرﺗﺸﺖ‪ ،‬ﺟﻨﺐ ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ( ﻣﻘﺮ ﻣﺮﻛﺰي اﻳﻨﺘﻠﻴﺠـﻨﺲ ﺳـﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ‬ ‫)ام‪ .‬آي‪ (6 .‬در اﻳﺮان ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺳِﺮ ﻟﺰﻟﻲ ﻳﺎﻧﮓ‪ 99‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪-1986‬‬ ‫‪ 1990‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﺑﺎﻧـﻚ وﺳﺘﻤﻴﻨـﺴﺘﺮ و ﺑـﻪ ﺗﺒـﻊ آن ﻋـﻀﻮ ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه ﺑﺎﻧـﻚ‬ ‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪) 100‬ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ( ﺑـﻮد‪ .‬او در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1984-1979‬از ﮔﺮداﻧﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫اﺻﻠﻲ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﮔﺮاﻧﺎدا‪ 101‬ﺑﻮد؛ ﻫﻤﺎن ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ وﻳﮋهاي درﺑﺎرة ﻛﻮدﺗـﺎي‬ ‫‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﺮد ﻛﻪ در اﻳﺮان اﻧﻌﻜﺎس وﺳﻴﻊ ﻳﺎﻓـﺖ وﻟـﻲ ﻧﻘـﺶ اﺻـﻠﻲﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﻛﻮدﺗﺎ‪ ،‬ﺑﻪوﻳﮋه ﺟﺮج ﻛﻨـﺪي ﻳﺎﻧـﮓ و ﺷـﺎﭘﻮر رﻳﭙـﻮرﺗﺮ‪ ،‬را ﺑـﻪﻛﻠـﻲ ﻣـﺴﻜﻮت‬ ‫ﮔﺬارد‪ 102.‬ﻋﻀﻮ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان‪ ،‬ﺳِـﺮ راﺟـﺮ )وﻳﻠﻴـﺎم( ﻳﺎﻧـﮓ‪ 103،‬ﻧﻴـﺰ از ﺳـﺎل ‪ 1978‬از‬ ‫ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن اﺻﻠﻲ ﺑﻨﮕﺎه ﺳﺨﻦﭘﺮاﻛﻨﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ )ﺑﻲ‪ .‬ﺑﻲ‪ .‬ﺳﻲ‪ (.‬و ﻋـﻀﻮ ﺷـﻮرايﻋـﺎﻟﻲ اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ و اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‬

‫ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ ﺑﺎ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺠﺎري‪ -‬ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن‪ 104‬در ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺎ‬ ‫از اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﺟﺮج ﻛﻨـﺪي ﻳﺎﻧـﮓ ﻃـﻲ‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺲ از ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي ﻇﺎﻫﺮي از ام‪ .‬آِي‪ 6 .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه اﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﻪ‬ ‫دﻻﻟﻲ و ﺑﺎﻧﻚ ﺗﺠﺎري ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬او در اﻳـﻦ راﺑﻄـﻪ ﺑﺎرﻫـﺎ ﺑـﻪ اﻳـﺮان ﺳـﻔﺮ ﻛـﺮد و ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي ﻣﻼﻗﺎت ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫)‪98. General Electric Company Ltd. (GEC‬‬ ‫)‪99. Sir Leslie (Clarence) Young (b. 1925‬‬ ‫‪100. Bank of England‬‬ ‫‪101. Granada Television Ltd.‬‬

‫‪ .102‬ﻣﺘﻦ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ﺗﺮﺟﻤﻪ و در اﻳﺮان ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺮﻳـﺎن ﻟﭙﻴﻨـﮓ‪ ،‬ﺳـﻘﻮط اﻣﭙﺮاﻃـﻮري‬ ‫اﻧﮕﻠﻴﺲ و دوﻟﺖ دﻛﺘﺮ ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺤﻤﻮد ﻋﻨﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻛﺘﺎﺑﺴﺮا‪.1365 ،‬‬ ‫)‪103. Sir Roger (William) Young (b. 1923‬‬ ‫‪104. Kleinwort Benson Group‬‬

‫‪17‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨـﺴﻮن‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﻣﺆﺳـﺴﺎت ﻣـﺎﻟﻲ ﺷـﺮودر‪ ،‬ﻣﻮرﮔـﺎن ﮔﺮﻧﻔـﻞ‪ 105‬و واﻟﭙـﻮل‬ ‫ﮔﺮﻳﻨﻮل‪ 106‬از ﻣﺮاﻛﺰ اﺻﻠﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي و ﺷـﺮﻛﺎي اﻳـﺸﺎن ﺑـﻪﺷـﻤﺎر‬ ‫ﻣﻲرود‪ .‬ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن از ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده و ﻋﻤﻴﻖ ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ )ام‪.‬‬ ‫آي‪ (6 .‬ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺪان ﺣﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﻳﻜﻲ از اﺻـﻠﻲﺗـﺮﻳﻦ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫـﺎي‬ ‫‪107‬‬ ‫ﭘﻮﺷﺸﻲ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬داﻧﺴﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن اﻣﺮوزه در ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﺑـﺎ ﺑﺎﻧـﻚ درﺳـﺪﻧﺮ‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ درﺳﺪﻧﺮ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن‪ 108‬را ﭘﺪﻳﺪ آورده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرگﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺟﻬﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪109‬‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن ﺣﺎﺻﻞ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﺎﻟﻲ دو ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻨﺴﻮن و ﻛﻠﻴﻨﻮرت اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻨﺴﻮن ﺛﺮوت اوﻟﻴﻪ ﺧﻮد را در ﻛﻮران ﻣـﺎﺟﺮاﺟﻮﻳﻲﻫـﺎي اﺳـﺘﻌﻤﺎري در آﻓﺮﻳﻘـﺎي‬ ‫ﺟﻨﻮﺑﻲ اﻧﺪوﺧﺖ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮه اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺳِﺮ رﻛﺲ ﺑﻨﺴﻮن‪ 110‬اﺳﺖ ﻛـﻪ ﭘـﺴﺮﺧﺎﻟﻪ و‬ ‫دوﺳﺖ ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺳﺮﻟﺸﮕﺮ ﺳِﺮ اﺳﺘﻮارت ﻣﻨﺰﻳﺲ‪ 111،‬رﺋﻴﺲ اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ در‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،1952-1939‬ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻮرﺧﻴﻦ از ﻣﻨﺰﻳﺲ ﺑﻪﻋﻨﻮان >ﺳﺮﺟﺎﺳﻮس وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴـﻞ<‬ ‫ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺴﻮن در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1944-1941‬آﺗﺎﺷﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬ ‫در آن زﻣﺎن ﻣﻘﺎم ﺣﺴﺎس و ﻣﻬﻤﻲ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬وي از اﻋﻀﺎي ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑﻮد‬ ‫و در ﭼﻨﺎن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺣﺴﺎﺳﻲ ﺟﺎي داﺷﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻧﻴـﺰ ﻧـﺎﻣﺶ ﺑـﻪﻧـﺪرت در‬ ‫ﻛﺘﺐ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت درج ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻫﻤﻴﺖ ﺳِﺮ رﻛﺲ ﺑﻨﺴﻮن را از ﻓﻬﺮﺳﺖ اﺳﺎﻣﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬ ‫‪112‬‬ ‫آﮔﻬﻲ ﺗﺮﺣﻴﻢ او را در زﻣﺎن وﻓﺎﺗﺶ )‪ (1968‬اﻣﻀﺎء ﻛﺮدﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫‪105. Morgan Grenfell Group‬‬ ‫‪106. W. Greenwell & Co.‬‬ ‫‪107. Dresdner Bank Group‬‬ ‫‪108. Dresdner Kleinwort Benson‬‬

‫‪ .109‬ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻓﻮق ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪:‬‬ ‫‪Jehanne Wake, Kleinwort Benson: The History of Two Families in Banking, Oxford‬‬ ‫‪University Press, 1997.‬‬ ‫)‪110. Sir Rex Benson (d. 1968‬‬ ‫)‪111. Sir Stewart Menzies (1890-1968‬‬

‫‪ .112‬در دو ﻣﺄﺧﺬ زﻳﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻔﻴﺪي درﺑﺎرة ﺳِﺮ رﻛﺲ ﺑﻨﺴﻮن ﻣﻨﺪرج اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪Anthony Cave Brown, The Secret Life of Sir Stewart Graham Menzies, Spymaster to‬‬ ‫‪Winston Churchill, Macmillan, 1987, pp. 34-36, 629.‬‬ ‫‪Stephen Dorril and Robin Ramsay, Smear!: Wilson and the Secret State, Fourth Estate,‬‬

‫←‬

‫‪18‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﭘﺴﺮ ﺳِﺮ رﻛﺲ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺎم دﻳﻮﻳﺪ ﺑﻨـﺴﻮن‪ 113،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﺧـﻮد را از ﺳـﺎل ‪ 1957‬در ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺷﻞ‪ 114،‬واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻋﻈﻴﻢ روﻳﺎل داچ ﺷﻞ‪ ،‬آﻏﺎز ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺠﺘﻤـﻊ‬ ‫ﺷﻞ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺮﻛﺰ اﺻﻠﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﻔﺘﻲ ﺷﺒﻜﻪ زرﺳﺎﻻري ﻳﻬﻮدي و ﺷـﺮﻛﺎي اﻳـﺸﺎن‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دﻳﻮﻳﺪ در ﺳﺎل ‪ 1963‬ﺑﻪ ﮔﺮوه ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن ﭘﻴﻮﺳﺖ و از ﺳﺎل ‪1992‬‬ ‫ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ و ﺳﭙﺲ رﺋﻴﺲ ﺗﺮاﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﭼﺎرﺗﺮ‪ 115‬ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﺴﺮ او‪ ،‬ﻟﻴﺪي‬ ‫اﻟﻴﺰاﺑﺖ ﭼﺎرﺗﺮﻳﺲ‪ 116،‬دﺧﺘﺮ ارل وﻣﻴﺲ و ﻣﺎرچ‪ 117،‬از ﺑـﺰرگﺗـﺮﻳﻦ زﻣﻴﻨـﺪاران و اﺷـﺮاف‬ ‫اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺖ‪ 118.‬ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻨﺴﻮن از اﻳﻦﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﭼﻮن دوكﻫﺎي وﻟﻴﻨﮕﺘﻮن و ﺧﺎﻧﻮاده اوﺟﻴﻠﻮي ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻣﺎدر ﻣﻠﻜـﻪ اﻟﻴﺰاﺑـﺖ‬ ‫دو‪‬م دﺧﺘﺮ ارل ﭼﻬﺎرم اﺳﺘﺮاﺗﻤﻮر‪ 119‬ﺑﻮد و ﺧﺎﻟﻪ و ﺳﺎﻳﺮ ﺧﻮﻳﺸﺎن ﻣﻠﻜﻪ اﻟﻴﺰاﺑﺖ ﺑﺎ اﻋـﻀﺎي‬ ‫ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي اﺷﺮاﻓﻲ اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ وﺻﻠﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﻮﻳﺪ ﺑﻨﺴﻮن ﺗﻨﻬﺎ ﺣﻠﻘﻪاي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن را ﺑﺎ ﺧﺎﻧـﺪان ﺳـﻠﻄﻨﺘﻲ‬ ‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻟﺮد راﻛﻠﻲ‪ 120،‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ )‪ (1992-1988‬و رﺋﻴﺲ )‪(1996-1993‬‬ ‫ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن از ﻃﺮﻳﻖ ﻫﻤﺴﺮش‪ ،‬دﺧﺘـﺮ ارل ﻫﻔـﺘﻢ ﻛﺎدوﮔـﺎن‪ 121،‬ﺑـﺎ ﺧﺎﻧـﺪان‬ ‫ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬رﻳﭽﺎرد اوﺟﻴﻠﻮي وﻧﺎﺑﻠﺲ‪ 122،‬از اﻋـﻀﺎي ﺧﺎﻧـﺪان اوﺟﻴﻠـﻮي و‬ ‫ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻧﻴﺰ از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﺳِﺮ‬ ‫اﻧﮕﻮس اوﺟﻴﻠﻮي‪ 123‬ﻫﻤﺴﺮ ﭘﺮﻧﺴﺲ آﻟﻜﺴﺎﻧﺪرا دﺧﺘﺮﻋﻤﻮي ﻣﻠﻜﻪ اﻟﻴﺰاﺑـﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در‬ ‫←‬ ‫‪1991, pp. 224- 228.‬‬ ‫)‪113. David Holford Benson (b. 1938‬‬ ‫‪114. Shell Transport & Trading Company‬‬ ‫‪115. Kleinwort Benson Group plc‬‬ ‫‪116. Elizabeth Mary Charteris‬‬ ‫‪th‬‬

‫‪th‬‬

‫)‪117. Francis David Charteris, 12 Earl of Wemyss, 8 Earl of March (b. 1912‬‬

‫‪ 1640408 .118‬ﻫﻜﺘﺎر از اراﺿﻲ ﻛﺸﺎورزي اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻌﺎدل ﻳـﻚ ﭼﻬـﺎرم ﻛـﻞ اراﺿـﻲ ﻛـﺸﺎورزي‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ‪ ،‬در ﺗﻤﻠﻚ ‪ 66‬زﻣﻴﻦدار ﻗﺮار دارد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ داراي اﻣﻼﻛـﻲ ﺑـﻪ ﻣـﺴﺎﺣﺖ‬ ‫‪ 12429‬ﻫﻜﺘﺎر و ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻫﻤﻪ از ﺧﻮﻳﺸﺎن ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ اﻧﮕﻠﻴﺲاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪th‬‬ ‫‪119. 14 Earl of Strathmore‬‬ ‫‪rd‬‬

‫)‪120. James Hugh Cecil, 3 Baron Rockley (b. 1934‬‬ ‫‪th‬‬

‫)‪121. William Gerald Charles Cadogan, 7 Earl of Cadogan (b. 1914‬‬ ‫)‪122. Richard William Ogilvy Venables (b. 1928‬‬ ‫)‪123. Sir Angus Ogilvy (b. 1928‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫‪19‬‬

‫ﻏﻴﺎب ﻣﻠﻜﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ او ﺑﻪﺷـﻤﺎر ﻣـﻲرود‪ .‬اﻧﮕـﻮس و ﺑﺮﺧـﻲ دﻳﮕـﺮ از اﻋـﻀﺎي ﺧﺎﻧـﺪان‬ ‫اوﺟﻴﻠﻮي ﻫﺪاﻳﺖ ﺳﻬﺎم ﺷﺨﺼﻲ ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ را در ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻪﻋﻬﺪه دارﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺳِﺮ اﻧﮕﻮس اوﺟﻴﻠﻮي رﺋـﻴﺲ ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻟﻮﻧﺮﻫـﻮ‪ 124‬اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫اﻧﺤﺼﺎر ﻣﻌﺎدن ﻛﺮم زﻳﻤﺒﺎﺑﻮه را ﺑﻪدﺳـﺖ دارد و ﻟـﺮد دﻳﻮﻳـﺪ اوﺟﻴﻠـﻮي‪ 125‬از ﮔﺮداﻧﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺷﺮودر اﺳﺖ‪ .‬رﻳﭽﺎرد اوﺟﻴﻠﻮي وﻧﺎﺑﻠﺲ اﺑﺘﺪا ﻣﺪﻳﺮ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اﻣﻮال ﺧﺎﻧﺪان ﺳـﻠﻄﻨﺘﻲ‬ ‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪﻧﺎم ﻣﺎﺗﺮ اﻧﺪ ﻛﺮاوﺗﺮ‪ 126‬ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ در ﺳـﺎل ‪ 1975‬ﺣـﺪاﻗﻞ ﺑـﻪ دو ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ‬ ‫اوﺟﻴﻠﻮي اﻧﺪ ﻣﺎﺗﺮ اﻳﻨﺘﺮﻧﺸﻨﺎل‪ 127‬و اوﺟﻴﻠﻮي ﺑﻨﺴﻮن اﻧﺪ ﻣـﺎﺗﺮ‪ 128‬ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﺷـﺪ‪ .‬رﻳﭽـﺎرد در‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1981-1978‬رﻳﺎﺳﺖ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اﺧﻴﺮ را ﺑﻪﻋﻬﺪه داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﻴﻤﺰ ﺑﻨﺴﻮن‪ 129‬ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺠﺘﻤﻊ اوﺟﻴﻠـﻮي و ﺧﺎﻧـﺪان‬ ‫ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬ﺟﻴﻤﺰ ﺑﻨﺴﻮن در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1958-1948‬رﺋـﻴﺲ ﮔـﺮوه‬ ‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﻛﻤﺰﻟﻲ‪ 130،‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1965-1959‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻣﺎﺗﺮ اﻧﺪ ﻛﺮاوﺗـﺮ‪ ،‬در‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1971-1970‬و ‪ 1978-1975‬رﺋﻴﺲ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اوﺟﻴﻠﻮي اﻧﺪ ﻣﺎﺗﺮ و در ﺳـﺎلﻫـﺎي‬ ‫‪ 1987-1971‬ﻧﺎﻳــﺐرﺋــﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤــﻊ اوﺟﻴﻠــﻮي‪ 131‬ﺑــﻮد‪ .‬ﻣــﺎدر ﺟﻴﻤــﺰ ﺑﻨــﺴﻮن از ﺧﺎﻧــﺪان‬ ‫ﻫﺎﺗﭽﻴﻨﺴﻮن اﺳﺖ و ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻨﺴﻮن از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﺪان روﭼﻴﻠﺪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ ﻣﻲﺷـﻮد‪.‬‬ ‫)ﻫﻤﺴﺮ او‪‬ل ﻟﺮد وﻳﻜﺘﻮر روﭼﻴﻠﺪ و ﻣﺎدر ﻟﺮد ﻳﺎﻛﻮب روﭼﻴﻠﺪ از ﺧﺎﻧﺪان ﻫﺎﺗﭽﻴﻨﺴﻮن ﺑﻮد‪(.‬‬ ‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از اﻋﻀﺎي ﻧﺎﻣﺪار ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻨﺴﻮن‪ ،‬ﻟﺮد ﻫﻨﺮي آﻟﻜﺴﺎﻧﺪر ﺑﻨﺴﻮن‪ 132‬اﺳـﺖ‪ .‬او‪،‬‬ ‫ﻛﻪ در ‪ 1964‬ﺷﻬﺴﻮار و در ‪ 1981‬ﻟﺮد )ﺑـﺎرون( ﺷـﺪ‪ ،‬در ﺳـﺎلﻫـﺎي ﭘـﺲ از ﺟﻨـﮓ دو‪‬م‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ از ﻛﺎرﮔﺰاران ﻓﻌﺎل دوﻟﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻮد و ﺣـﻮزه ﻓﻌـﺎﻟﻴﺘﺶ از آﻓﺮﻳﻘـﺎي ﺟﻨـﻮﺑﻲ ﺗـﺎ‬ ‫زﻻﻧﺪﻧﻮ و اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ و ﻛﺎﻧﺎدا و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﻣﺘﺪاد داﺷـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺴﻮن از ﺳـﺎل ‪ 1953‬ﻋـﻀﻮ‬ ‫ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه و در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1962-1955‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺧﻠﻴﺞ ﻫﻮدﺳﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻨﺎﺻـﺐ‬ ‫ﻣﻬﻢ وي در ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ ﺷـﺒﻜﻪ زرﺳـﺎﻻري ﺟﻬـﺎﻧﻲ اداﻣـﻪ ﻳﺎﻓـﺖ و در‬ ‫‪124. Lonrho‬‬ ‫‪th‬‬

‫‪125. David George Patrick Coke Ogilvy, Lord Ogilvy of Airlie, 13 Earl of Airlie‬‬ ‫‪126. Mather and Crowther Ltd.‬‬ ‫‪127. Ogilvy and Mather International‬‬ ‫‪128. Ogilvy Benson and Mather Ltd.‬‬ ‫)‪129. James Benson (b. 1925‬‬ ‫‪130. Kemsley Newspapers‬‬ ‫‪131. The Ogilvy Group‬‬ ‫)‪132. Henry Alexander Benson (b. 1909‬‬

‫‪20‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،1981-1975‬ﻳﻌﻨﻲ در دوران ﺧﺮﻳﺪﻫﺎي ﻧﻈـﺎﻣﻲ ﻛـﻼن ﻣﺤﻤﺪرﺿـﺎ ﭘﻬﻠـﻮي از‬ ‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ ﻫﺎوﻛﺮ ﺳﻴﺪﻟﻲ‪ 133‬ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻋﻀﻮ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺳِﺮ ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ ﺑﻨﺴﻮن‪ 134‬اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺳﺎل ‪ 1988‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌـﺖ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮه و از ﺳﺎل ‪ 1992‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺳﺎن آﻟﻴﺎﻧﺲ‪ 135‬ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺎن آﻟﻴﺎﻧﺲ از ﻣﻬﻢﺗـﺮﻳﻦ‬ ‫و ﺳﺮﺷﻨﺎسﺗﺮﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان روﭼﻴﻠﺪ و ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي زرﺳـﺎﻻر‬ ‫ﻳﻬﻮدي و ﺷﺮﻛﺎي اﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪137‬‬ ‫ﭘﻴﺘﺮ ﺑﻨﺴﻮن‪ 136‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1951-1948‬در ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺟـﺎن ﻣـﻮﻟﻢ ﺣـﻀﻮر داﺷـﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﺎن ﻣﻮﻟﻢ ﻫﻤﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻘﺎﻃﻌﻪﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬـﺎﻧﻲ و‬ ‫ﺑﻪوﻳﮋه ﭘﺲ از ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬ ‫و ﺑﻮدﺟﻪ در اﻳﺮان ﺣﻀﻮر ﻓﻌﺎل داﺷﺖ‪ 138‬و در ﺳﺎل ‪ 1336‬ﻗﺮارداد اﺣﺪاث ‪ 2350‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ‬ ‫از راهﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻛﺸﻮر را ﺑﺎ دوﻟﺖ اﻳﺮان ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻧﻤـﻮد‪ 139.‬ﭘﻴﺘـﺮ ﺑﻨـﺴﻮن ﭘـﺲ از ﺗـﺼﺪي‬ ‫ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻣﺘﻌﺪد و رﻳﺎﺳﺖ ﺗﻌﺪادي از ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬در ﺳﺎلﻫـﺎي‬ ‫‪ 1980-1971‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻣﺠﺘﻤﻊ روﻟﺰروﻳﺲ و در ﺳﺎلﻫـﺎي ‪ 1982-1980‬ﻋـﻀﻮ‬ ‫ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ وﻳﻜﺮز و در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1985-1982‬رﺋﻴﺲ ﻛﻮرﭘﻮراﺳﻴﻮن‬ ‫داوي‪ 140‬ﺷﺪ‪ .‬وي از ﺟﺎﻧﺐ ﻫﻤﺴﺮ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧﮓ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻀﻮ ﺧﺎﻧﺪان ﻳﺎﻧـﮓ ﻧﻴـﺴﺖ ﻛـﻪ در ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه ﻛﻠﻴﻨـﻮرت‬ ‫ﺑﻨﺴﻮن ﺣﻀﻮر داﺷﺖ‪ .‬ﻧﻴﻞ )رودرﻳﻚ( ﻳﺎﻧـﮓ‪ 141‬در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1988-1971‬از ﻣـﺪﻳﺮان‬ ‫‪142‬‬ ‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن ﺑﻮد و از ﺳﺎل ‪ 1988‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻧﻔﺘﻲ اﺑـﺮدﻳﻦ‪.‬‬ ‫‪133. Hawker Siddeley Group‬‬ ‫)‪134. Sir Christopher (John) Benson (b. 1933‬‬ ‫‪135. Sun Alliance Group‬‬ ‫)‪136. Peter (Harry) Benson (b. 1917‬‬ ‫‪137. John Mowlem‬‬

‫‪ .138‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ اﺑﺘﻬﺎج‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﭼﺎپ دوم‪ ،1375 ،‬ج ‪ ،1‬ﺻـﺺ ‪-353‬‬ ‫‪.359‬‬ ‫‪ .139‬اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ‪ 5‬آﺑﺎن ‪.1336‬‬ ‫‪140. Davy Corporation PLC‬‬ ‫)‪141. Neil (Roderic) Young (b. 1933‬‬ ‫‪142. Aberdeen Petroleum‬‬

‫‪21‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺳِﺮ وﻳﻠﻴﺎم ﻧﻴﻞ ﻳﺎﻧﮓ‪ 143‬ﻧﻴﺰ در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1987-1982‬از ﻣـﺪﻳﺮان ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠﻠـﻲ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن‪ 144‬ﺑـﻮد‪ .‬او در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1991-1987‬رﻳﺎﺳـﺖ ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﺑﺎﻧﻚ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺳﻌﻮدي‪) 145‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان آلﺳـﻌﻮد( را ﺑـﻪدﺳـﺖ‬ ‫داﺷﺖ‪.‬‬ ‫در ﺗﺼﻮﻳﺮ اﺟﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ از ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن ﺑﻪدﺳﺖ دادم‪ ،‬از ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴـﻖ‬ ‫آن ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﺳِـﺮ رﻛـﺲ ﺑﻨـﺴﻮن و ﺟـﺮج‬ ‫ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬دو ﭼﻬﺮه ﻣﻘﺘﺪر ام‪ .‬آي‪ ،6 .‬ﺑﻪ اوج ﺧﻮد ﻣﻲرﺳﺪ وﻟﻲ اﻳﻦ دو ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﻘﺎﻣـﺎت‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳـﻚ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه دﻳﮕـﺮ ﻓﺮاﻧـﻚ‬ ‫اﺳﺘﻴﻠﻪ‪ 146‬اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻴﻠﻪ در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1950-1948‬در اوﮔﺎﻧـﺪا ﺧـﺪﻣﺖ ﻛـﺮد‪ .‬او در ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1951‬ﻧﺎﻳﺐ ﻛﻨﺴﻮل اﻧﮕﻠﻴﺲ در ﺑﺼﺮه ﺷﺪ و ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 1953‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﺮاﺑﻠﺲ ﻋﺰﻳﻤـﺖ ﻛـﺮد‬ ‫در ﺟﻨﻮب ﻋﺮاق ﻓﻌﺎل ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎلﻫﺎ ﻣﻘﺎرن ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔـﺖ اﺳـﺖ و‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻘﺶ اﺳﺘﻴﻠﻪ در ﺗﺤﻮﻻت آن روز اﻳﺮان و ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬و ارﺗﺒﺎﻃﺎت او‬ ‫ﺑﺎ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻴﻠﻪ در ﺳﺎل ‪ 1958‬ﺑـﻪﻋﻨـﻮان دﺑﻴـﺮ دو‪‬م و ﺳـﭙﺲ‬ ‫دﺑﻴﺮ او‪‬ل ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﻴﺲ در ﺑﻴﺮوت ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪ و در ﺳﺎل ‪ 1965‬ﺑﻪ اردن رﻓـﺖ‪ .‬او ﭘـﺲ‬ ‫از اﻧﺠﺎم ﻣﺄﻣﻮرﻳﺘﻲ در ﻧﺎﻳﺮوﺑﻲ ﺑـﻪ ﺑﻠﻔﺎﺳـﺖ ﻋﺰﻳﻤـﺖ ﻛـﺮد و و در ﻣﻘـﺎم راﺑـﻂ ﺳـﺮوﻳﺲ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﻔﻮذي در ارﺗﺶ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺨﻮاه اﻳﺮﻟﻨﺪ ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬او در ﺳﺎل‬ ‫‪ 1975‬ﺑﻪ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن ﭘﻴﻮﺳﺖ و در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1987-1978‬ﻋـﻀﻮ اﺗـﺎق ﺑﺎزرﮔـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴــﺎ‪ -‬ﻋﺮﺑــﺴﺘﺎن ﺑــﻮد‪ .‬اﺳــﺘﻴﻠﻪ در ﺳــﺎلﻫــﺎي ‪ 1990-1988‬رﻳﺎﺳــﺖ اﻧﺠﻤــﻦ ﺳــﻠﻄﻨﺘﻲ‬ ‫آﺳﻴﺎﻳﻲ‪ 147‬را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﭘﻨﻬﺎن ام‪ .‬آي‪ 6 .‬در زﻣﺎن ﻛﻮدﺗﺎ‬

‫اﮔﺮ ﺑﺨـﻮاﻫﻴﻢ ﻋﻠـﻞ واﻗﻌـﻲ ﻛﻮدﺗـﺎي ‪ 28‬ﻣـﺮداد ‪ 1332‬و اﻧﮕﻴـﺰهﻫـﺎ و اﻫـﺪاف ﭘﻨﻬـﺎن آن‬ ‫ﻛﺎﻧﻮنﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﺧﺮاﺑﻜﺎري را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﻣـﺴﺘﻘﻞ از ﺳﻴﺎﺳـﺖ رﺳـﻤﻲ دوﻟـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1332-1320‬ﺑﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷـﺖ اﻳـﺮان ﺗـﺄﺛﻴﺮات‬ ‫)‪143. Sir William Neil Young (b. 1941‬‬ ‫‪144. Kleinwort Benson International Investment Ltd.‬‬ ‫‪145. Saudi International Bank‬‬ ‫)‪146. Frank Fenwick Steele (1923-1997‬‬ ‫‪147. Royal Asiatic Society‬‬

‫‪22‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺑﺰرگ ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﻲﻧﻬﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮﻳﻢ ﺑﻪ ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي ﺳـﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ ﺑـﺎ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﻫﻤﺒﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﻣﻘﺘﺪر ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ دﻧﻴﺎي ﻏﺮب ﺗﻮﺟﻪ ﻋﻤﻴﻖ ﻣﺒـﺬول دارﻳـﻢ‪ .‬ﺑـﻪﻋﺒـﺎرت‬ ‫دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ از ﺳﻴﺎﺳﺖ رﺳﻤﻲ دوﻟﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻛـﺪام ﻛـﺎﻧﻮنﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ‪-‬‬ ‫ﺗﺠﺎري ﺑﺎ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﭘﻴﻮﻧﺪ داﺷﺘﻨﺪ و از آن ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻣـﺎﻟﻲ ﺧـﻮد‬ ‫ﺑﻬﺮه ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻮنﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻣـﺎ ﻳـﺎري ﻣـﻲرﺳـﺎﻧﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺎ ﻧﮕـﺎﻫﻲ ژرفﺗـﺮ و‬ ‫ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪﺗﺮ ﺗﺤﻮﻻت اﻳﺮان را در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﻴﺶ از ﻛﻮدﺗﺎ ﻣﻮرد ﺗﺄﻣ‪‬ـﻞ ﻗـﺮار دﻫـﻴﻢ‪ .‬در اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺑﺮﺧﻲ از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن اﺻﻠﻲ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ در‬ ‫زﻣﺎن ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﺳﺎلﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﭘﺲ از آن ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﭼـﺎرﭼﻮب ﺟﺎﻳﮕـﺎه و‬ ‫ﻧﻘﺶ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ و اﻫﺪاف او از ﻃﺮاﺣﻲ و رﻫﺒﺮي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻮدﺗﺎ روﺷﻦﺗﺮ ﺟﻠـﻮهﮔـﺮ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻔﻦ دورﻳﻞ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳـﺎن ﺗـﺎرﻳﺦ ‪ 50‬ﺳـﺎﻟﻪ اﺧﻴـﺮ‬ ‫اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﺑـﺮ ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴـﻖ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑـﺎ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫زرﺳﺎﻻري ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬دورﻳﻞ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ام‪ .‬آي‪) 5 .‬ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﻨﻴﺖ داﺧﻠﻲ‬ ‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ( در ﻣﺠﻤﻮع ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘـﺎت ﻣﺘﻮﺳـﻂ ﺻـﻨﻌﺘﻲ و ﺗﺠـﺎري ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﺳـﺖ و‬ ‫ﻛﺎرﻣﻨﺪان آن ﭘﺲ از ﺑﺎزﻧﺸـﺴﺘﮕﻲ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﻣـﺸﺎور اﻣﻨﻴﺘـﻲ ﺑـﻪ اﺳـﺘﺨﺪام ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎ و‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﺎت داﺧﻠﻲ در ﻣﻲآﻳﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲﻛـﻪ ام‪ .‬آي‪) 6 .‬اﻳﻨﺘﻠﻴﺠـﻨﺲ ﺳـﺮوﻳﺲ ﻳـﺎ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ( از ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ ﺑﺎ ﺑـﺎزار ﻟﻨـﺪن و ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫـﺎي ﻣﺎوراءﺑﺤـﺎر‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و ﻛﺎرﻣﻨﺪان آن ﭘﺲ از ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧـﻪ ﻣﺆﺳـﺴﺎت ﻣـﻲﭘﻴﻮﻧﺪﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ام‪ .‬آي‪ 5 .‬در ﺣﺪ ﻳﻚ ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﻨﻴﺖ داﺧﻠﻲ در ﺟﺎ زده‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي‬ ‫ﻋﻤﻴﻖ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑﺎ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻋﺎﻟﻲ ﻗﺪرت و ﺛـﺮوت در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ ﻫﻤـﺎره رو ﺑـﻪ ﺗﺰاﻳـﺪ ﺑـﻮده‬ ‫‪148‬‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪149‬‬ ‫اﺳﺘﻔﻦ دورﻳﻞ ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎﻣﺒﺮو را ﻧﻤﻮﻧﻪاي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ از ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴـﻖ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ زرﺳﺎﻻري ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬او ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫در دوران ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻧـﻚ ﻫـﺎﻣﺒﺮو ﻋﻤﻴﻘـﺎً ﺑـﺎ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﭘﻴﻮﻧـﺪ‬

‫‪148. Stephen Dorril, The Silent Conspiracy: Inside the Intelligence Services in 1990s,‬‬

‫‪London: William Heinemann Ltd. 1993, p. 304.‬‬ ‫‪149. Hambros Bank Ltd.‬‬

‫‪23‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫داﺷﺖ‪ .‬رﻳﺎﺳﺖ اﻳﻦ ﺑﺎﻧـﻚ ﺑـﺎ ﺳِـﺮ ﭼـﺎرﻟﺰ ﻫـﺎﻣﺒﺮو‪ 150‬ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ]ﺳـﺮ راﺑـﺮت[‬ ‫ﻛــﻼرك ﻣــﺪﻳﺮ ﺑﺎﻧــﻚ اﻧﮕﻠــﺴﺘﺎن ﺑــﻮد‪ .‬ﺳِــﺮ ﭼــﺎرﻟﺰ ﻫــﺎﻣﺒﺮو زﻣــﺎﻧﻲ رﺋـﻴﺲ ﺳــﺎزﻣﺎن‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﺧﺮاﺑﻜﺎري ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در زﻣﺎن ﺟﻨﮓ )اس‪ .‬او‪ .‬اي‪ 151(.‬ﺑﻮد و ﺳﭙﺲ ﻣـﺪﺗﻲ‬ ‫ﻋﻀﻮ ام‪ .‬آي‪ .6 .‬ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣـﻞ ﺑﺎﻧـﻚ ﻫـﺎﻣﺒﺮو ﺑـﻪﻧـﺎم ﻫﻨـﺮي اﺳـﭙﺎرﺑﻮرگ ﻧﻴـﺰ زﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم اس‪ .‬او‪ .‬اي‪ .‬ﺑﻮد‪ .‬او در اﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﻋﻤﻠﻴـﺎت در ﻛـﺸﻮرﻫﺎي اﺳـﻜﺎﻧﺪﻳﻨﺎوي را‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﻲﻛﺮد ﺟﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻫﺎﻣﺒﺮوﻫـﺎ ﺑـﻪﻃـﻮر ﺳـﻨﺘﻲ داراي ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي ﻧﻴﺮوﻣﻨـﺪ‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺘﺮ ﻓﺎﻟﻴﺲ‪ 152‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎﻣﺒﺮو در ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺑﻮد‪ .‬او در زﻣـﺎن ﺟﻨـﮓ و‬ ‫ﭘﺲ از آن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آﻣﻮزﺷﮕﺎهﻫﺎي اس‪ .‬او‪ .‬اي‪ .‬و ام‪ .‬آِ‪ 6 .‬را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﺟـﺎن‬ ‫ﻣﻚﻛﺎﻓﺮي‪ 153،‬اﻓﺴﺮ ام‪ .‬اي‪ ،6 .‬ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺗﺴﻠﻴﻢ آﻟﻤﺎن در ﺳﻮﻳﺲ و اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺑﺎ آﻟﻦ‬ ‫‪154‬‬ ‫داﻟﺲ ]رﺋﻴﺲ ﺑﻌﺪي ﺳﻴﺎ[ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺑﺎﻧﻚ در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در ﺳﺎلﻫﺎي ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺳﺮ ﭼﺎرﻟﺰ ﻫﺎﻣﺒﺮو ﺑﻪﻫﻤﺮاه ﻟﺮد وﻳﻜﺘﻮر روﭼﻴﻠﺪ‪ ،‬ﻫﻨﺮي اﺳﭙﺎرﺑﻮرگ‬ ‫و ﻟﺌﻮ ﻣﺎرﻛﺲ ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن واﻗﻌﻲ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﺧﺮاﺑﻜﺎري ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﺲ از‬ ‫ﺟﻨﮓ ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻼً ﻣﺸﻲ و ﻋﻤﻠﻜﺮد ام‪ .‬آي‪ 6 .‬را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫درﺑﺎرة ﻟﺮد وﻳﻜﺘﻮر روﭼﻴﻠﺪ ﻗﺒ ً‬ ‫ﻼ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻳﻢ‪ 155.‬ﺳﺮ ﭼﺎرﻟﺰ ﻫﺎﻣﺒﺮو ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﻧﺎﻣﺪار‬ ‫ﻫﺎﻣﺒﺮو ﺗﻌﻠﻖ دارد؛ از ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي زرﺳﺎﻻر ﻳﻬﻮدي و از ارﻛﺎن اﺻﻠﻲ ﭘﺪﻳﺪهاي ﻛـﻪ ﺑـﻪﻧـﺎم‬ ‫ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳِﺮ ﭼﺎرﻟﺰ ﻫـﺎﻣﺒﺮو رﺋـﻴﺲ ﺳـﺎزﻣﺎن اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ و ﺧﺮاﺑﻜـﺎري‬ ‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﺳﺎلﻫﺎي ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دو‪‬م و از ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﻘﺘﺪر ام‪ .‬آي‪ 6 .‬در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘـﺲ از‬ ‫ﺟﻨﮓ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ )در دﻫﻪ ‪ (1970‬ﻧﻔﻮذ ﺧﻮد را در ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ‬ ‫ﺣﻔﻆ ﻛﺮد و ﭘﺲ از ﻣﺮگ اﻳﻦ ﻣﻴﺮاث ﺑﻪ ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﻟﺮد ﻫﺎﻣﺒﺮو‪ 156،‬اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺮ ﭼﺎرﻟﺰ ﻫﺎﻣﺒﺮوي ﭘﺴﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﻟﺮد ﻫﺎﻣﺒﺮوي ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ ،‬از ﻣﻘﺘﺪرﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳـﻲ و‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ و اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ دﻧﻴﺎي ﻏﺮب در دﻫﻪﻫـﺎي اﺧﻴـﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ از ﺳـﺎل ‪ 1957‬ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ و‬ ‫رﻳﺎﺳﺖ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻫﺎﻣﺒﺮو را ﺑﻪدﺳﺖ دارد‪ .‬او در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 2001-1987‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌـﺖ‬ ‫‪150. Sir Charles Hambro‬‬ ‫)‪151. Special Operations Executive (SOE‬‬ ‫‪152. Peter Follis‬‬ ‫‪153. John McCaffery‬‬ ‫‪154. Dorril, ibid, p. 306.‬‬

‫‪ .155‬ﻇﻬﻮر و ﺳﻘﻮط ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ج ‪ ،2‬ﺻﺺ ‪.125-119‬‬ ‫)‪156. Sir Charles Eric Alexander Hambro, Lord Hambro (b. 1930‬‬

‫‪24‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻣﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻛﺸﺘﻴﺮاﻧﻲ ﺷﺒﻪ ﺟﺰﻳﺮه و ﺷﺮق )‪ 157(P&O‬ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪ ،P&O .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻧﻚ ‪،HSBC‬‬ ‫از ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﺰرگ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻗﺎﭼﺎﻗﭽﻴﺎن ﺗﺮﻳﺎك ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ اﺳﺖ ﻛـﻪ اﻣـﺮوزه ﻧﻴـﺰ‪ ،‬در‬ ‫ﻛﻨﺎر ﺑﺎﻧﻚ ﻓﻮق‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﻠﺐ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬درﺑـﺎرة اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه آن در ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ زرﺳـﺎﻻري و ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي آن ﺑـﺎ ﺧﺎﻧـﺪان ﻫـﺮﻳﻤﻦ در‬ ‫ﺻﻔﺤﺎت ﺑﻌﺪ ﺳﺨﻦ ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻟﺮد ﻫﺎﻣﺒﺮو از ﭼﻬﺮهﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺣﺰب ﻣﺤﺎﻓﻈـﻪﻛـﺎر و‬ ‫رﺋﻴﺲ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺎﻟﻲ اﻳﻦ ﺣﺰب اﺳﺖ و ﺑﻪﻫﻤﺮاه ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺳﺮﺷﻨﺎس دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭼﻮن ﻟـﺮد دﻳﻮﻳـﺪ‬ ‫ﺳﻴﻒ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﻳﻦ ﺣﺰب را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻟﺮد ﻫﺎﻣﺒﺮو ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ اﻣﻨﺎي ﻣﻮزه ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و اﻳﻨﺪﻳﺎ آﻓﻴﺲ از ﻧﻬﺎدﻫﺎي ﺗﺎﺑﻊ آناﻧـﺪ‪ .‬در ﺟﻨﺠـﺎل ﻛـﺸﻒ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﮔﻼدﻳﻮ در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻧﺎم ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎﻣﺒﺮو ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺗﺄﻣﻴﻦﻛﻨﻨﺪه ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺒﻜﻪ و ﻧﺎم ﻟﺮد ﻫـﺎﻣﺒﺮو‬ ‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﻟﮋ ﻣﺎﺳﻮﻧﻲ پ‪ 2 .‬در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻣﻄـﺮح ﺷـﺪ‪ .‬درﺑـﺎرة ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﮔﻼدﻳﻮ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺳﻴﻠﻮﻳﻮ ﺑﺮﻟﻮﺳﻜﻮﻧﻲ‪ 158،‬ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﻛﻨﻮﻧﻲ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪاي دﻳﮕﺮ‪ ،‬درﺑﺎره ﻧﻘﺶ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺮداﻧﻨـﺪه ﺷـﺒﻜﻪﻫـﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ‬ ‫ﭘﻴﻤﺎن ﻧﺎﺗﻮ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﻔﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﺮي ﻧﺎﺗﺎن اﺳﭙﺎرﺑﻮرگ‪ 159،‬ﻳﻬﻮدي ﻧﺎﻣﺪار دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺎرﻳﺦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‬ ‫ﭘﻴﻮﻧﺪ دارد‪ .‬اﻋﻀﺎي اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان از اواﺋﻞ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ از ﺳﻬﺎﻣﺪاران و ﮔﺮداﻧﻨـﺪﮔﺎن اﺻـﻠﻲ‬ ‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺗﺎﻣﺴﻮن ﻫﻮﺗﺴﻮن‪ 160‬ﺑﻮدﻧـﺪ و ﻫﻨـﺮي در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1946-1940‬اﺑﺘـﺪا ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﻣﺪﻳﺮان و ﺳﭙﺲ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم ﺳﺎزﻣﺎن اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﺧﺮاﺑﻜﺎري ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ )اس‪ .‬او‪ .‬اي‪ (.‬ﺑﻮد‪ .‬او در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1969‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺑﻴﻤﻪ ﺳﺎن آﻟﻴﺎﻧﺲ ﻟﻨﺪن‪ 161،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان روﭼﻴﻠﺪ‪ ،‬و از‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1973‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺗﻮرن اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ‪ 162‬ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﺮي ﻧﺎﺗـﺎن اﺳـﭙﺎرﺑﻮرگ از ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1977‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎﻣﺒﺮو و ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺎﻣـﻞ آن ﺑـﻮد‪ .‬اﻣـﺮوزه‪ ،‬ﻣﻴـﺮاث ﻣـﺎﻟﻲ و‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻫﻨﺮي ﻧﺎﺗﺎن اﺳﭙﺎرﺑﻮرگ را ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ اﺳﭙﺎرﺑﻮرگ‪ 163،‬ﺗﺪاوم ﻣﻲﺑﺨـﺸﺪ‬ ‫ﻛﻪ از ﺳﺎل ‪ 1989‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻫﺎﻣﺒﺮو اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ اﺳﭙﺎرﺑﻮرگ ﺑﻪﻋﻨـﻮان ﻳﻜـﻲ‬

‫)‪157. Peninsula and Oriental Steamship Company (P&O‬‬ ‫‪158. Silvio Berlusconi‬‬ ‫)‪159. Henry Nathan Sporborg (b. 1905‬‬ ‫)‪160. British Thomson- Houston (BTH‬‬ ‫‪161. Sun Alliance & London Insurance Ltd.‬‬ ‫‪162. Thorn Electrical Industries‬‬ ‫)‪163. Christopher Henry Sporborg (b. 1939‬‬

‫‪25‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫از زﻣﻴﻨﺪاران ﺑﺰرگ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻧﻴﺰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻟﺌﻮ ﻣﺎرﻛﺲ‪ 164‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﺳﺎزﻣﺎن اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﺳﺎلﻫﺎي ﺟﻨﮓ‬ ‫و ﭘﺲ از آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺗﺒﺤﺮش در رﻣﺰﺷﻜﻨﻲ ﺷﻬﺮت ﻓـﺮاوان ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬او ﺑـﻪ ﺧﺎﻧـﺪان‬ ‫ﻳﻬﻮدي ﻣﺎرﻛﺲ )ﻣﺎﻟﻜﻴﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻣﺎرﻛﺲ و اﺳﭙﻨﺴﺮ( ﺗﻌﻠـﻖ دارد‪ .‬وي در ﺳـﺎلﻫـﺎي ﺑﻌـﺪ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ ﻣـﺎرﻛﺲ و ﺷـﺮﻛﺎ‪ 165‬را اداره ﻣـﻲﻛـﺮد ﻛـﻪ ﻳﻜـﻲ از ﻣﻌـﺮوفﺗـﺮﻳﻦ ﺧﺮﻳـﺪاران و‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻄﻲ و ﻋﺘﻴﻘﻪ در ﻟﻨﺪن ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﺳﺘﻔﻦ دورﻳﻞ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪاي دﻳﮕﺮ از ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑﺎ اﻟﻴﮕﺎرﺷﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺳِﺮ راﺑﺮت ﻛﻼرك‪ 166،‬رﺋﻴﺲ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﮔﺮوه ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﻣﻴﺮور‪ 167،‬اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﭘـﺲ از‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﺧﺮاﺑﻜﺎري ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در زﻣﺎن ﺟﻨـﮓ )اس‪ .‬او‪ .‬اي‪(.‬‬ ‫و ﺳﭙﺲ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬رﻳﺎﺳﺖ ﺑﺎﻧﻚ ﻫﻴﻞ ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ‪ 168‬را ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﻴﻞ ﺳـﺎﻣﻮﺋﻞ ﺑﺎﻧـﻚ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻧﺎﻣﺪار دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪدﻟﻴﻞ >ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮕﺶ ﺑﺎ دﻧﻴـﺎي اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ< از‬ ‫‪169‬‬ ‫ﺳﻮي ﻧﺸﺮﻳﻪ اﻧﺘﻘﺎدي و ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ ﭘﺮﻳﻮات آِي ﺑﻪ ﻟﻘﺐ >ﺑﺎﻧﻚ ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن< ﻣﻔﺘﺨﺮ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻴﻞ ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ ﻳﻜﻲ از ﺳﺮﺷﻨﺎسﺗﺮﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ زرﺳﺎﻻري ﻳﻬﻮدي اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1902‬ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺳِﺮ ﻣﺎرﻛﻮس ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ‪ 170،‬ﺑﻨﻴﺎﻧﮕـﺬار و اوﻟـﻴﻦ رﺋـﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤـﻊ‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ روﻳﺎل داچ ﺷﻞ‪ ،‬ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ‪ ،‬ﻛﻪ در آن زﻣﺎن م‪ .‬ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ و ﺷـﺮﻛﺎ‪ 171‬ﻧـﺎم‬ ‫داﺷﺖ‪ ،‬در اواﺋﻞ دﻫﻪ ‪ 1960‬ﺑﻪ ﮔﺮوه ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻫﻴﻞ ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎم داد‪ .‬ﺧﺎﻧﺪان ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ از‬ ‫ﻣﺘﻌﺼﺐﺗﺮﻳﻦ ﺷﻮوﻳﻨﻴﺴﺖﻫﺎي ﻳﻬﻮدي ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣـﻲروﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻧﻘـﺶ ﻣﻬﻤـﻲ در ﺗﺤـﻮﻻت‬ ‫ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺄﺳـﻴﺲ دوﻟـﺖ اﺳـﺮاﺋﻴﻞ و ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﺣـﻮادث ﺧـﻮﻧﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘـﻪ در اﻳـﻦ دوران‬ ‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳِﺮ راﺑﺮت ﻛﻼرك از ﺳﺎل ‪ 1961‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه و در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪1987-1974‬‬ ‫رﺋﻴﺲ ﮔﺮوه ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻫﻴﻞ ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ ﺑﻮد و در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1987-1974‬رﻳﺎﺳـﺖ اﻳـﻦ ﻣﺠﺘﻤـﻊ‬ ‫)‪164. Leopold Samuel Marks (1920-2001‬‬ ‫‪165. Marks and Co.‬‬ ‫)‪166. Sir Robert (Anthony) Clarck (b. 1924‬‬ ‫‪167. Mirror Group Newspapers‬‬ ‫‪168. Hill Samuel Group Plc‬‬

‫‪.‬‬

‫‪169. Dorril, ibid, p. 305‬‬

‫‪st‬‬

‫)‪170. Sir Marcus Samuel, 1 Viscount Bearsted (1853-1927‬‬ ‫‪171. M. Samuel and Co. Ltd.‬‬

‫‪26‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺑﺰرگ ﺑﺎﻧﻜﻲ را ﺑـﻪدﺳـﺖ داﺷـﺖ‪ .‬ﻣﺤﻘﻘـﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻧـﻚ ﻫﻴـﻞ ﺳـﺎﻣﻮﺋﻞ را ﻣﺘﻨﻔـﺬﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﻧـﻚ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺑﺎﻧﻚ روﭼﻴﻠﺪ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ در ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎﻧﻚﻫـﺎي ﻣﺘﻌﻠـﻖ‬ ‫ﺑﻪ زرﺳﺎﻻران ﻳﻬﻮدي زﻣﺎم ﺑﺎﻧﻚ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن )ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ( را ﺑـﻪدﺳـﺖ دارﻧـﺪ‪ .‬در‬ ‫زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﺳﺮ راﺑﺮت ﻛﻼرك رﺋﻴﺲ ﺑﺎﻧﻚ ﻫﻴﻞ ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﺑﺎﻧـﻚ‪ ،‬در‬ ‫ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﺑﺎﻧﻚ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻧﻴﺰ ﻋﻀﻮﻳﺖ داﺷﺖ‪ .‬در آن زﻣﺎن ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺳﻪ ﺑﺎﻧﻚ ﻧﺎﻣـﺪار‬ ‫ﻳﻬﻮدي دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺰ در ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه ﺑﺎﻧـﻚ ﻣﺮﻛـﺰي ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ ﻋـﻀﻮ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ :‬ﻟﺌﻮﭘﻮﻟـﺪ دو‬ ‫روﭼﻴﻠﺪ‪ 172‬از ﺑﺎﻧﻚ ن‪ .‬م‪ .‬روﭼﻴﻠﺪ و ﭘﺴﺮان‪ 173،‬ﺟﺎن ﻛﻼي‪ 174‬از ﺑﺎﻧﻚ ﻫـﺎﻣﺒﺮو و دﻳﻮﻳـﺪ‬ ‫اﺳﻜﻮﻟﻲ‪ 175‬از ﺑﺎﻧﻚ وارﺑﻮرگ‪ .‬ﺳﺮ راﺑﺮت ﻛﻼرك در اﻳﻦ ﺳﺎلﻫﺎ در ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ‬ ‫اﻳﮕﻞ اﺳﺘﺎر‪) 176‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ روﭼﻴﻠﺪﻫﺎ( ﻧﻴﺰ ﻋـﻀﻮﻳﺖ داﺷـﺖ و ﻳـﻚ دﻫـﻪ )‪(1988-1977‬‬ ‫ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻣﺠﺘﻤﻊ رور‪) 177‬ﺳﺎزﻧﺪه اﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎي ﻟﻨﺪرور و ﻏﻴﺮه( و از ﺳـﺎل ‪1982‬‬ ‫ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ ﺷﻞ‪ 178‬ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم رﻳﺎﺳـﺖ ﺑـﺮ ﻣﺠﺘﻤـﻊ ﻫﻴـﻞ‬ ‫ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ‪ ،‬ﺳﺮ راﺑﺮت ﻛﻼرك از ﺳﺎل ‪ 1988‬ﻧﺎﻳﺐرﺋﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤﻊ وداﻓﻮن‪ 179‬ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺳﺎﺑﻖ راﻛﺎل‪ 180‬اﺳﺖ‪ .‬او از ﺳﺎل ‪ 1992‬رﻳﺎﺳﺖ ﮔﺮوه ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﻣﻴﺮور را ﺑﻪدﺳﺖ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻬﺎم اﺻﻠﻲ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻣﺠﺘﻤﻊﻫﺎي ﻏﻮلﭘﻴﻜﺮ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ زرﺳﺎﻻري ﻳﻬـﻮدي و ﺷـﺮﻛﺎي‬ ‫اﻳﺸﺎن ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ اﺻﻠﻲ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣﻴـﺮور‪ ،‬ﻛـﻪ ﻫـﻢاﻛﻨـﻮن ﺳـﺮ راﺑـﺮت‬ ‫ﻛﻼرك رﺋﻴﺲ آن اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﻳﻬﻮدي ﻣﺎﻛﺴﻮل اﺳﺖ‪ .‬رﺋﻴﺲ ﺳﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﻣﺠﺘﻤﻊ‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ‪ ،‬راﺑﺮت ﻣﺎﻛﺴﻮل‪ 181،‬در ﺳﺎل ‪ 1991‬ﺑﻪﻃﺮز ﻣﺮﻣﻮزي درﮔﺬﺷـﺖ‪ .‬ﺳـﺮ ﻛـﺎرل ﭘـﻮﭘﺮ‪،‬‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪﭘﺮداز ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻳﻬﻮديﺗﺒﺎر‪ -‬ﻛﻪ ﺧﺎﻧﺪان او ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺷـﺒﻜﻪ ﺗﻌﻠـﻖ دارد‪ ،‬راﺑـﺮت‬

‫‪172. Leopold de Rothschild‬‬ ‫‪173. N. M. Rothschild & Sons‬‬ ‫‪174. John Clay‬‬ ‫‪175. David Scholey‬‬ ‫‪176. Eagle Star Holdings Ltd.‬‬ ‫‪177. Rover Group Plc.‬‬ ‫‪178. Shell Transport and Trading Co.‬‬ ‫‪179. Vodafone Group plc.‬‬ ‫‪180. Racal Telecom PLC‬‬ ‫)‪181. Robert Maxwell (1923–1991‬‬

‫‪27‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻣﺎﻛﺴﻮل را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﻓﺴﺎد و ﻧﺎدرﺳﺘﻲ در ﺟﻬﺎن اﻣﺮوز ﻣﺜﺎل ﻣﻲزﻧﺪ‪ 182.‬راﺑـﺮت‬ ‫ﻣﺎﻛﺴﻮل از ﺣﺎﻣﻴﺎن اﺻﻠﻲ ﻣﺎﻟﻲ ﺣﺰب ﻛﺎرﮔﺮ در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ راﺑـﺮت‬ ‫ﻣﺎﻛﺴﻮل‪ ،‬ﻣﻴﺮاث او ﺑﻪ دو ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﻳﺎن و ﻛﻮﻳﻦ ﻣﺎﻛﺴﻮل‪ ،‬رﺳﻴﺪ ﻛﻪ در ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺑـﺎ ﺑﺎﻧـﻚ‬ ‫ﻳﻬﻮدي ﮔﻠﺪﻣﻦ ﺳﺎﺧﺲ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ اﺻﻠﻲ ﻣﺠﺘﻤـﻊ ﻣﻴـﺮور و ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪد دﻳﮕـﺮ را‬ ‫ﺑﻪدﺳﺖ دارﻧﺪ‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﻚﻣﻴﻼن آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﻜﻲ از اﻗﻼم داراﻳﻲﻫﺎي ﻣﺎﻛﺴﻮل ﺑـﻮد ﻛـﻪ در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1988‬ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪ 2/6‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺑﺎﻧﻚ ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬ﻛﻪ اﺳﺘﻔﻦ دورﻳﻞ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﺷـﺎﻫﺪ ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑـﺎ‬ ‫اﻟﻴﮕﺎرﺷﻲ ﻣﺎﻟﻲ از آن ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن اﺳـﺖ ﻛـﻪ درﺑـﺎرة آن ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻳﻢ‪ .‬دورﻳﻞ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن ﺑﺎﻧﻚ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺳِﺮ رﻛﺲ ﺑﻨﺴﻮن ﺑـﺎ ام‪ .‬آي‪6 .‬‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺴﻮن ﺧﺎﻟﻪزاده و ﻫﻤﻜﺎر ﺳِﺮ اﺳﺘﻮارت ﻣﻨﺰﻳﺲ‪ ،‬رﺋـﻴﺲ ام‪ .‬آي‪ ،6 .‬و‬ ‫ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم ﺳﺎﺑﻖ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه ﺑﺎﻧـﻚ‪ ،‬ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫آﻧﺘﻮﻧﻲ ﻛﺎوﻧﺪﻳﺶ‪ ،‬دوﺳﺖ ﻳﺎﻧﮓ و اﻓﺴﺮ ﺳﺎﺑﻖ ام‪ .‬آي‪ ،6 .‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺪﻳﺮ رواﺑـﻂ‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺮاﻧﺖ‪ 183‬ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬او ﺑﻌﺪاً ﺳﻪ ﺗﻦ از ﻫﻤﻜﺎران ﺳـﺎﺑﻖ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ وارد ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺎوﻧﺪﻳﺶ رﺋﻴﺲ اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﻟﺮد اﻟﺪﻳﻨﮕﺘﻮن‪ 184،‬را ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻮرﻳﺲ اوﻟﺪﻓﻴﻠﺪ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺟﺪﻳﺪ ام‪ .‬اي‪ ،6 .‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮد و از آن ﭘﺲ اوﻟﺪﻓﻴﻠﺪ اﻏﻠﺐ‬ ‫‪185‬‬ ‫ﻧﺎﻫﺎر را در اﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚ ﺻﺮف ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﺑﺎﻧـﻚ ﻧﺎﻣـﺪاري ﻛـﻪ اﺳـﺘﻔﻦ دورﻳـﻞ از ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴـﻖ آن ﺑـﺎ ﺳـﺮوﻳﺲ‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ و آن را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﺮﻛـﺰ اﺻـﻠﻲ اﺷـﺘﻐﺎل اﻓـﺴﺮان‬ ‫‪186‬‬ ‫ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرﮔﺎن ﮔﺮﻧﻔﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻧﻚ ﻣﻮرﮔﺎن ﮔﺮﻧﻔﻞ ﺗﺪاوم ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﻣـﺎﻟﻲ ﻣﻮرﮔـﺎن اﺳـﺖ ﻛـﻪ در اواﺧـﺮ ﺳـﺪه‬ ‫ﻧﻮزدﻫﻢ ﻣﻴﻼدي ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺟﻮﻧﻴﻮس اﺳﭙﻨﺴﺮ ﻣﻮرﮔﺎن‪ 187‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺗﺄﺳـﻴﺲ‬ ‫‪ .182‬ﻛﺎرل ﭘﺎﭘﺮ‪ ،‬درس اﻳﻦ ﻗﺮن‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﻠﻲ ﭘﺎﻳﺎ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻃﺮح ﻧﻮ‪ ،1376 ،‬ص ‪.72‬‬ ‫‪183. Brandt's Bank‬‬ ‫‪184. Lord Aldington‬‬ ‫‪185. Dorril, ibid, p. 306.‬‬ ‫‪186. Ibid.‬‬ ‫)‪187. Junius Spencer Morgan (1813–1890‬‬

‫‪28‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺎن ﭘﻲﻳﺮﭘﻮﻧﺖ ﻣﻮرﮔﺎن‪ 188‬ﻛﺎر ﭘﺪر را اداﻣﻪ داد و ﺛﺮوﺗﻲ ﻣﻌـﺎدل ‪ 50‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن‬ ‫دﻻر ﺑﺮاي ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﺟﺎن ﭘﻲﭘﺮ ﭘﻮﻧﺖ ﻣﻮرﮔﺎن )ﭘﺴﺮ(‪ 189،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺮاث ﮔﺬارد‪ .‬ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣﻮرﮔـﺎن‬ ‫از ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ ﺑﺎ ﺻﺮاﻓﺎن ﺑﺰرگ ﻟﻨﺪن و ﺧﺎﻧﺪان روﭼﻴﻠﺪ ﻳﭙﻮﻧﺪ ﻋﻤﻴﻖ و اﺳـﺘﻮار داﺷـﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺍﺋﺮﺓﺍﳌﻌﺎﺭﻑ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻧﺎ ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ ﻋﻤﺪه ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﻮرﮔﺎن را >راﺑﻄﻪ ﻗﻮي ﺑـﺎ اﻧﮕﻠـﺴﺘﺎن‬ ‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻏﻨﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﻮﻟﻲ زﻣﺎن< ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ 190.‬ﺟـﺎن ﭘـﻲﻳﺮﭘﻮﻧـﺖ ﻣﻮرﮔـﺎن )ﭘـﺪر(‬ ‫ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻣﺸﺎرﻛﺖ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺠﺎري و ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻪﺷﺪت ﺑـﺪﻧﺎم ﺑـﻮد و ﺑـﻪ >دزد‬ ‫درﻳﺎﻳﻲ< ﺷـﻬﺮت داﺷـﺖ‪ 191.‬ﻣﻮرﮔـﺎن ﭘـﺴﺮ ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻣﻴـﺮاث در زﻣـﺎن ﺧـﻮد ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬ ‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﻧﻜﺪار اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬او ﺑﻪﻫﻤﺮاه ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎﻧﻜﺪاران آﻟﻤﺎﻧﻲﺗﺒﺎر‬ ‫و ﻳﻬﻮدي ﻧﻴﻮﻳﻮرك در ﺟﺮﻳـﺎن ﺟﻨـﮓ او‪‬ل ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ دﻻﻟـﻲ و ﻓـﺮوش اﺳـﻠﺤﻪ‪،‬‬ ‫ﺳﻮدﻫﺎي ﻛﻼن اﻧﺪوﺧﺖ و ﻣﻴﺮاث ﭘﺪري را ﺑﻪ ﺳﻪ ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر رﺳﺎﻧﻴﺪ‪ .‬ﻣﺠﺘﻤـﻊ ﻣﻮرﮔـﺎن‬ ‫در ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪن ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ در آﻟﻤﺎن و اﺷﺘﻌﺎل ﻧﺎﺋﺮه ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دو‪‬م ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺶ داﺷﺖ‬ ‫و از اﻳﻦﻃﺮﻳﻖ ﺳﻮدﻫﺎي ﻋﻈﻴﻢ ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺎﻧـﻚ ﻣﻮرﮔـﺎن ﮔﺮﻧﻔـﻞ‪ ،‬در ﻣـﺸﺎرﻛﺖ ﺑـﺎ‬ ‫ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﻫﺎﻣﺒﺮو و روﭼﻴﻠﺪ‪ ،‬در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺟﻨﮓ ‪ 24‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر اﻋﺘﺒﺎر در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻮﺳﻮﻟﻴﻨﻲ‪،‬‬ ‫دﻳﻜﺘﺎﺗﻮر اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬ﻗﺮار داد‪ .‬در ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺛـﺮوت ﺧﺎﻧـﺪان ﻣﻮرﮔـﺎن ﺑـﻪ ﺳـﻪ‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر و در ﻧﻴﻤﻪ دو‪‬م ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ‪ 91‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر رﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣﻮرﮔﺎن ﻳﻜﻲ از ﺑﺎزوﻫﺎي ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺷﺒﻜﻪ زرﺳﺎﻻري ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ و ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز‬ ‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪ -‬ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﺮده و ﺗﺤﻜﻴﻢ ﺑﺨﺸﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﻛﺎﻟﻴﻨﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺑـﺴﻴﺎري از ﺧﺎﻧـﺪانﻫـﺎي ﻣـﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬در ﺗﻜﺎﭘﻮﻫـﺎي‬ ‫اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺳﺪهﻫﺎي ﻫﻴﺠﺪﻫﻢ و ﻧﻮزدﻫﻢ رﻳﺸﻪ دارد‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﻋﻀﺎي اﻳﻦ ﺧﺎﻧـﺪان‪ ،‬ﺑـﻪﻧـﺎم‬ ‫ﺳِﺮ ﺟﺎن ﻛﺎﻟﻴﻨﺰ‪ 192،‬از ‪ 1964‬ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز از ﻣﺪﻳﺮان ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒﻪ ﻣﺠﺘﻤـﻊ ﻧﻔﺘـﻲ ﺷـﻞ اﺳـﺖ و‬ ‫دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﺑﻪﻧﺎم ﺟﺎن ارﻧﺴﺖ ﻛﺎﻟﻴﻨﺰ‪ 193،‬از ‪ 1957‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه و از ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن اﺻـﻠﻲ‬ ‫ﺑﺎﻧﻚ ﻣﻮرﮔﺎن ﮔﺮﻧﻔﻞ‪.‬‬

‫)‪188. John Pierpont Morgan (1837-1913‬‬ ‫)‪189. John Pierpont Morgan (1867–1943‬‬ ‫‪190. Americana, 1985, vol. 19, pp. 452-453.‬‬

‫‪ .191‬واﻟﻨﺘﻴﻦ زورﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺴﺘﺮ ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ غ‪ .‬ن‪ .‬ﺟﻮﻳﺎ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات اﺑﻮرﻳﺤﺎن‪ ،1360 ،‬ص ‪.275‬‬ ‫)‪192. Sir John Alexander Collins (b. 1941‬‬ ‫)‪193. John Ernest Collins (b. 1923‬‬

‫‪29‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎد اﻳﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪ را در ﻣﺸﺎﻏﻞ ارل ﻫﻮم ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ‪ 194‬ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛـﺮد‪.‬‬ ‫او ﻛﻪ ﭘﺴﺮ و وارث ﺳِﺮ اﻟﻚ داﮔﻼس ﻫﻮم‪) 195‬ارل ﻫﻮم ﭼﻬﺎردﻫﻢ( وزﻳﺮ اﻣـﻮر ﺧﺎرﺟـﻪ و‬ ‫ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻃﻲ ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1999-1972‬از ﻣـﺪﻳﺮان و ﮔﺮداﻧﻨـﺪﮔﺎن‬ ‫اﺻﻠﻲ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﻮرﮔﺎن ﮔﺮﻧﻔﻞ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ اﻗﺘﺪار و ﻧﻔﻮذ ﭘﺪر ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮي و ﭘـﺲ از‬ ‫اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎ دوﻟﺖﻫﺎي ﻋﺮﺑﻲ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ راﺑﻄﻪ ﻣﺎﻟﻲ و ﺗﺠﺎري ﮔﺴﺘﺮده داﺷـﺖ‪ .‬وي‬ ‫‪197‬‬ ‫از ﺳﺎل ‪ 1977‬رﺋﻴﺲ ﺑﻨﻴﺎد دﻳﭽﻠﻲ‪ 196‬ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫آﻟﻦ داﻟﺲ‪ ،‬ﺳﻴﺎ و ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺮﻳﻤﻦ‪ -‬ﺑﻮش‬

‫اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ اﮔﺮ ﺗﺼﻮ‪‬ر ﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻬﺎنﮔﺴﺘﺮ زرﺳـﺎﻻري ﻳﻬـﻮدي‬ ‫در زﻣﺎن ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﺑﻪ اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﻴﺎ ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬در ﺑﺮرﺳﻲ زﻧﺪﮔﻲ آﻟﻦ داﻟﺲ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺳﻴﺎ در زﻣﺎن ﻛﻮدﺗﺎ‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎ را ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬ ‫آﻟﻦ داﻟـﺲ‪ 198،‬رﺋﻴﺲ ﺳﻴﺎ در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،1961-1953‬و ﺑـﺮادر ﺑـﺰرﮔﺶ‪ ،‬ﺟـﺎن ﻓﺎﺳـﺘﺮ‬ ‫داﻟﺲ‪ 199،‬وزﻳﺮ ﺧﺎرﺟﻪ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،1959-1953‬ﻧﻮادﮔﺎن ﻓـﺮدي ﻫـﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﺑﻪﻧﺎم ﺟﻮزف ﻫﺘﻠﻲ داﻟﺲ‪ 200.‬ﺟﻮزف داﻟﺲ از ﻣﻼﻛﻴﻦ و ﺑﺮدهداران ﻛﺎروﻟﻴﻨﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫او ﺛﺮوت ﺧﻮد را از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑـﺮاي ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻫﻨـﺪ ﺷـﺮﻗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ در‬ ‫ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن اﻧﺪوﺧﺖ و ﭘﺲ از اﺳﺘﻘﺮار ﻣﺠﺪد در آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﻓﺮﻗـﻪ ﻣﺨﻔـﻲ ﺑـﻪﻧـﺎم‬ ‫”اﻧﺠﻤﻦ ﺑﺮادران ﻣﺘﺤـﺪ“‪ 201‬درآﻣـﺪ ﻛـﻪ ﻣﻘـﺮ آن در داﻧـﺸﮕﺎه ﻳﻴـﻞ ﺑـﻮد‪ .‬ﺑـﺮادران داﻟـﺲ‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺧﻮد را در رﺷﺘﻪ ﺣﻘﻮق ﺑﻪﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮدﻧﺪ و از اواﺧﺮ دﻫﻪ ‪ 1920‬در ﻳﻚ ﻣﺆﺳـﺴﻪ‬ ‫ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺑﻪﻧﺎم ﺳﻮﻟﻴﻮان اﻧﺪ ﻛﺮاﻣﻮل‪ 202‬ﺑﻪﻛﺎر ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮوﻓﺴﻮر آﻧﺘـﻮﻧﻲ ﺳـﺎﺗﻮن‬

‫‪th‬‬

‫)‪194. David Alexander Cospatrick Douglas Home, 15 Earl of Home (b. 1943‬‬ ‫‪th‬‬

‫)‪195. Sir Alexander Frederick Douglas- Home, 14 Earl of Home (1903-1995‬‬ ‫‪196. Ditchley Foundation‬‬

‫‪ .197‬ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﺪان ﻫﻮم ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﺷﻬﺒﺎزي‪ ،‬زرﺳﺎﻻران‪ ،‬ج ‪ ،3‬ﺻﺺ ‪.376-374‬‬ ‫)‪198. Allen Welsh Dulles (1893-1969‬‬ ‫)‪199. John Foster Dulles (1888-1959‬‬ ‫‪200. Joseph Heatly Dulles‬‬ ‫‪201. Society of Brothers in Unity‬‬ ‫‪202. Sullivan and Cromwell‬‬

‫‪30‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫در ﻛﺘﺎب ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ والاﺳﺘﺮﻳﺖ و ﺻﻌﻮد ﻫﻴﺘﻠﺮ‪ 203‬از ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﺎ آن ﮔـﺮوه از‬ ‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑﺰرگ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪ -‬اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻌﻮد ﺣـﺰب ﻧـﺎزي در آﻟﻤـﺎن‬ ‫ﻳﺎري رﺳﺎﻧﻴﺪﻧﺪ و در ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻗﺪرت ﻫﻴﺘﻠﺮ ﻛﻮﺷـﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﮕـﺎﻫﻲ ﺑـﻪ ﻓﻬﺮﺳـﺖ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫـﺎي‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪ -‬اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻫﻮادار آﻟﻤﺎن ﻧﺎزي در واﭘﺴﻴﻦ ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﻴﺶ از ﺟﻨـﮓ دو‪‬م ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﮔﺴﺘﺮده زرﺳﺎﻻري ﻳﻬﻮدي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ‬ ‫و در ﻗﻠﺐ آن ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺎﻟﻲ ﻳﻬﻮدي ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﭼﻮن ﻛﻮﻫﻦ‪ -‬ﻟﻮﺋﺐ‪ 204‬و وارﺑﻮرگ‬ ‫ﺟﺎي داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺳﻮﻟﻴﻮان اﻧﺪ ﻛﺮاﻣﻮل ﻣﺸﺎور ﺣﻘﻮﻗﻲ و وﻛﻴﻞ دﻋﺎوي اﻳﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫـﺎ‬ ‫ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ اﻳﻦ راﺑﻄﻪ آﻟﻦ داﻟﺲ در ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺮودر در ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ 205‬ﻋﻀﻮﻳﺖ‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬ﺷﺮودر ﻫﻤﺎن ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درﺑـﺎرهاش ﺳـﺨﻦ ﮔﻔﺘـﻪاﻳـﻢ‪ .‬ﻣﺠﺘﻤـﻊ‬ ‫ﺷﺮودر‪ ،‬ﻛﻪ در ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﺪان آﻟﻤﺎﻧﻲ ﺑﺎﻧﻜﺪار ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺮاﻛﺰ ﻣﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري زرﺳﺎﻻري ﻳﻬﻮدي و ﺷﺮﻛﺎي اﻳﺸﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬ ‫از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺎﻫﻲ در ﺣﻴﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي اﻳﺮان ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮد‪ .‬آﻟﻦ داﻟـﺲ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺮودر در ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﻫﺎﻣﺒﻮرگ و ﻛُﻠﻦ ﻧﻘـﺶ ﻣﻬﻤـﻲ در ﺗـﺄﻣﻴﻦ ارﺗﺒﺎﻃـﺎت اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺎ ﺣﺰب ﻧﺎزي داﺷﺖ‪ .‬او در ﺳـﺎل ‪ 1941‬ﺑـﻪ ﺳـﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ﻛﻪ در آن زﻣﺎن دﻓﺘﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ اﻃﻼﻋﺎت‪ 206‬ﻧﺎم داﺷـﺖ و رﻳﺎﺳـﺖ آن ﺑـﺎ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫دوﺳــﺘﺎن ﻧﺰدﻳــﻚ ﺳِــﺮ وﻳﻨــﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴــﻞ ﺑــﻪﻧــﺎم وﻳﻠﻴــﺎم دوﻧــﻮوان )ﻣﻌــﺮوف ﺑــﻪ ”ﺑﻴــﻞ‬ ‫وﺣﺸﻲ“(‪ 207‬ﺑﻮد‪.‬‬ ‫از ﻫﻤﺎن زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺮادران داﻟﺲ ﺑﺎ دو ﺧﺎﻧﺪان دﺳﻴﺴﻪﮔﺮ ﻫﺮﻳﻤﻦ و ﺑـﻮش راﺑﻄـﻪ ﻧﺰدﻳـﻚ‬ ‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﺰرﮔﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه و ﺟﻬـﺎن در ﻃـﻮل ﺳـﺪه ﺑﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻣﻴﻼدي اﻳﻔﺎ ﻛﺮد و اﻣﺮوزه ﺗـﺪاوم آن در ﻗﺎﻟـﺐ دوﻟـﺖ ﺟـﺮج ﺑـﻮش )ﭘـﺴﺮ( ﺑـﺸﺮﻳﺖ را ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺨﺎﻃﺮات ﺟﺪ‪‬ي ﻣﻮاﺟﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮادران داﻟﺲ‪ ،‬ﻫﺮ دو‪ ،‬وﻛﻼي ﻣﺆﺳـﺴﺎت ﻣﺘﻌﻠـﻖ ﺑـﻪ‬ ‫‪208‬‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺮﻳﻤﻦ‪ -‬ﺑﻮش ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ دوﺳﺘﻲ ﺑﺎ ﻓﺎﺳﺘﺮ و آﻟﻦ داﻟـﺲ ﺑـﻪ ﭘﺮﺳـﻜﺎت ﺑـﻮش‬ ‫)ﭘﺪر ﺟﺮج ﺑﻮش او‪‬ل( ﻛﻤﻚ ﻓﺮاوان ﻛـﺮد ﺗـﺎ ﺳـﻨﺎﺗﻮر ﺣـﺰب ﺟﻤﻬـﻮريﺧـﻮاه از اﻳﺎﻟـﺖ‬

‫‪203. Antony C. Sutton, Wall Street and the Rise of Hitler, California: 76 Press , 1976.‬‬ ‫‪204. Kuhn Loeb & Co.‬‬ ‫‪205. J. Henry Schroder Banking Corporation‬‬ ‫)‪206. Office of Coordinator of Information (COI‬‬ ‫‪207. William (Wild Bill) Donovan‬‬ ‫)‪208. Prescott Sheldon Bush (1895-1972‬‬

‫‪31‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻛﺎﻧﻜﺘﻴﻜﺖ ﺷﻮد و ﻫﻤﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ارﺗﻘﺎء ﭘﺴﺮش ﺟﺮج ﺑﻮش در ﺳﻴﺎ و ﺻﻌﻮد‬ ‫او ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن اﻳﻔﺎ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ادوارد ﻫﺮﻳﻤﻦ‪ 209،‬ﻛﻪ دو ﭘﺴﺮش‪ -‬آورل و روﻻﻧﺪ )ﺑﺎﻧﻲ( ﻫﺮﻳﻤﻦ‪ -‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺣﺎﻣﻴـﺎن و‬ ‫‪210‬‬ ‫ﺑﺮﻛﺸﻨﺪﮔﺎن ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻮش در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ﺻﺮّاف ﻣﻬـﺎﺟﺮ از آﻟﻤـﺎن ﺗﻌﻠـﻖ داﺷـﺖ و از ﻧﻮﺟـﻮاﻧﻲ در ﺑـﺎزار ﺑـﻮرس‬ ‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد‪ .‬او از اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ 1880‬ﻣﻴﻼدي ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﺎﻛﻮب ﺷﻴﻒ‪ 211،‬زرﺳﺎﻻر‬ ‫ﻧﺎﻣﺪار ﻳﻬﻮدي و رﺋﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣـﺎﻟﻲ ﻛـﻮﻫﻦ‪ -‬ﻟﻮﺋـﺐ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﮔـﺴﺘﺮدهاي را در زﻣﻴﻨـﻪ‬ ‫اﺣﺪات ﺧﻄﻮط راهآﻫﻦ آﻏﺎز ﻛﺮد و ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻌﺪ رﻳﺎﺳﺖ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻳﻮﻧﻴـﻮن ﭘﺎﺳـﻴﻔﻴﻚ‪ 212‬را‬ ‫ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در آﻏﺎز ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ادوارد ﻫﺮﻳﻤﻦ ”ﻏﻮل راهآﻫﻦ“ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻪﺷﻤﺎر‬ ‫ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﻫﺮﻳﻤﻦ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻳﺎﻛﻮب ﺷﻴﻒ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻟـﺮد اﻳﻨﭽﻜﻴـﭗ ﻧﻴـﺰ ﺷـﺮاﻛﺖ داﺷـﺖ‪ .‬ﻟـﺮد‬ ‫اﻳﻨﭽﻜﻴﭗ )ﺳِﺮ ﺟﻴﻤﺰ ﻣﺎﻛﺎي(‪ 213‬از ﻛﺎرﮔﺰاران ﻣـﺴﺘﻌﻤﺮاﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ در ﺷـﺒﻪﻗـﺎره ﻫﻨـﺪ و‬ ‫رﺋﻴﺲ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻛﺸﺘﻴﺮاﻧﻲ ﺷﺒﻪﺟﺰﻳﺮه و ﺷﺮق )‪ (P&O‬ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺷـﺮﻛﺖ ﻛـﺸﺘﻴﺮاﻧﻲ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﻟﺮد اﻳﻨﭽﻜﻴﭗ‪ ،‬در ﻛﻨـﺎر اﻋـﻀﺎي ﺧﺎﻧـﺪانﻫـﺎي ﻳﻬـﻮدي ﺑﻐـﺪادي‬ ‫ﺳﺎﺳــﻮن و ﻋــﺰرا و ﻛــﺪوري و ﮔﺒــﺎي و ﺳــﺎﻳﺮ ﺗﺠــﺎر ﺑــﺰرگ ﺗﺮﻳــﺎك ﺳــﺪه ﻧــﻮزدﻫﻢ‪ ،‬از‬ ‫ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاران ﺑﺎﻧﻚ ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ و ﺷﺎﻧﮕﻬﺎي )‪ (HSBC‬ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺮد اﻳﻨﭽﻜﻴـﭗ در ﺳـﺎلﻫـﺎي‬ ‫‪ 1915-1914‬ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ اﻳﺮان )ﺑﺎﻧﻚ ﺷـﺎﻫﻲ( ﺑـﻮد و در ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1914‬از ﺳﻮي ﺳِﺮ وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه دوﻟـﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ در ﻫﻴﺌـﺖ ﻣـﺪﻳﺮه‬ ‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ و اﻳﺮان ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻛﺸﺘﻴﺮاﻧﻲ ‪ P&O‬و ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ ‪ HSBC‬در ﻛﻨﺎر ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻋﻈـﻴﻢ ﺟـﺮدن‬ ‫)‪209. Edward Henry Harriman (1848-1909‬‬

‫‪ .210‬ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻮش و ﭘﻴﻮﻧﺪ اﻳﺸﺎن ﺑﺎ ﻫﺮﻳﻤﻦﻫﺎ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﻬﺒﺎزي‪» ،‬ﺳـﻴﻤﺎي‬ ‫ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﺑﻮش«‪ ،‬اﻳﺮان ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺳﺎل او‪‬ل‪ ،‬ﺷﻤﺎره او‪‬ل‪ ،‬اردﻳﺒﻬـﺸﺖ ‪ ،1381‬ﺻـﺺ ‪40-31‬؛ زﻣﺎﻧـﻪ‪،‬‬ ‫ﺳﺎل او‪‬ل‪ ،‬ﺷﻤﺎره او‪‬ل‪ ،‬ﻣﻬﺮ ‪1381‬؛ ﺻﺺ ‪.13-6‬‬ ‫)‪211. Jacob Henry Schiff (1847-1920‬‬

‫ﻳﺎﻛﻮب ﺷﻴﻒ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ﺻﺮّاف ﻳﻬﻮدي ﻣﻬﺎﺟﺮ از آﻟﻤﺎن ﺗﻌﻠﻖ داﺷـﺖ ﻛـﻪ در ﻓﺮاﻧﻜﻔـﻮرت ﺑـﺎ‬ ‫ﺧﺎﻧﻮاده روﭼﻴﻠﺪ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻴﻒ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه ﺑﻨﻴـﺎد روﭼﻴﻠـﺪ ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬ ‫‪212. Union Pacific Railroad‬‬ ‫‪st‬‬

‫)‪213. Sir James Lyle Mackay, 1 Earl of Inchcape (1852-1932‬‬

‫‪32‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻣﺎﺗﻴﺴﻮن‪ 214‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻓﻌﺎل در ﻗﺎﭼﺎق ﺗﺮﻳـﺎك ﺳـﺪه ﻧـﻮزدﻫﻢ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻟﺮد اﻳﻨﭽﻜﻴﭗ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي راهآﻫﻦ ادوارد ﻫﺮﻳﻤﻦ ﺣـﺪود‬ ‫‪ 120‬ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﺎرﺑﺮ ﭼﻴﻨﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎرﮔﺮ ﺳﺎده ﺑﻪ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه آﻣﺮﻳﻜـﺎ اﻧﺘﻘـﺎل داد‪.‬‬ ‫دﻛﺘﺮ ﺟﺎن ﻛﻮﻟﻤﻦ‪ ،‬ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ﺳﻴﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر‪ ،‬ﻫﺪف از اﻳـﻦ اﻗـﺪام را‬ ‫اﺷﺎﻋﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر در آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻲداﻧﺪ و ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ در آن زﻣﺎن ﺳـﻴﺎﻫﺎن آﻣﺮﻳﻜـﺎﻳﻲ از ﻗـﺪرت ﺑـﺪﻧﻲ ﺑﻴـﺸﺘﺮي ﺑﺮﺧـﻮردار‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﻛﺎرﻫﺎي ﻋـﻀﻼﻧﻲ را ﺑﻬﺘـﺮ از ﻣﻌﺘـﺎدان ﭼﻴﻨـﻲ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدادﻧـﺪ‪ ،‬در ﻛﻤـﺎل‬ ‫ﺣﻴﺮت از ارﺟﺎع ﺷﻐﻞ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﻮدداري ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺮﻳـﺎك در ﻣﻴـﺎن‬ ‫ﺳﻴﺎﻫﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﺎزار ﻓﺮوش ﻧﺪاﺷﺖ و ﻟﺮد اﻳﻨﭽﻜﻴﭗ ﺑﺮاي ﺣﻤﻞ و ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﺰارﻫﺎ‬ ‫ﻛﻴﻠﻮ ﺗﺮﻳﺎك از ﭼﻴﻦ‪ ،‬ﻛﻪ از ﻋﻬﺪه ﺳﻴﺎﻫﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎرﺑﺮان ﭼﻴﻨـﻲ ﻧﻴـﺎز ﻣﺒـﺮم‬ ‫‪215‬‬ ‫داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻖ آﻣﺎر دوﻟﺖ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺣﺪود ‪ 115‬ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از ﻛﺎرﮔﺮان ﭼﻴﻨـﻲ ﻓـﻮق‬ ‫ﻣﻌﺘﺎد ﺑﻪ ﺗﺮﻳﺎك ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﻳﻤﻦ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﻼﻓﻜﺎراﻧﻪاش ﻣـﻮرد ﺳـﻮءﻇﻦ دﻳﻮاﻧﻌـﺎﻟﻲ‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و در ﺳﺎل ‪ 1906‬ﻳﻚ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن وﻳـﮋه ﻗـﻀﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ وﺿـﻊ او‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ وﻟﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﭼﻴﺰي را ﺛﺎﺑـﺖ ﻛﻨـﺪ و در ﮔـﺰارش ﺧـﻮد ﺗﻨﻬـﺎ اﻋـﻼم ﻛـﺮد ﻛـﻪ‬ ‫دﺳﻴﺴﻪﻫﺎي ﻫﺮﻳﻤﻦ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺑﻮرس ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻧﻮﺷﺘﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎﻧـﺎ‪،‬‬ ‫اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ آﻣﺮﻳﻜـﺎ ادوارد ﻫـﺮﻳﻤﻦ را ﺑـﻪﻋﻨـﻮان >ﻧﻤـﺎد ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻓـﺴﺎد و ﺗﺒـﺎﻫﻲﻫـﺎي‬ ‫‪216‬‬ ‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑﺰرگ< ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬ ‫در ﺳـﺪه ﻧــﻮزدﻫﻢ‪ ،‬ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫــﺎي ‪ ،P&O‬ﺟـﺮدن ﻣﺎﺗﻴــﺴﻮن و ﺑﺎﻧـﻚ ‪ HSBC‬ﺷــﺒﻜﻪاي‬ ‫ﻫﻤﺒﺴﺘﻪ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ اﻣـﻮر ﺣﻤـﻞ و ﻧﻘـﻞ‬ ‫درﻳﺎﻳﻲ و ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﺠﺎرت ﺗﺮﻳﺎك ﺑﺎ ﺷﺮق را در اﻧﺤﺼﺎر ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮﻛﺰ اوﻟﻴـﻪ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ در ﺑﻨﺪر ﺷﺎﻧﮕﻬﺎي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺰﻳﺮه ﺑﺮﻣﻮدا‬ ‫ﻧﻴﺰ از دﻳﺮﺑﺎز ﻳﻜﻲ از ﻣﺮاﻛﺰ اﺻﻠﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻮد و ﻟﻘﺐ اﺷـﺮاﻓﻲ ﻟـﺮد اﻳﻨﭽﻜﻴـﭗ‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﭘﻴﻮﻧﺪ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺮﻣﻮدا اﺳﺖ‪ 217.‬از ﺳﺎل ‪ 1990‬ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺟﺮدن ﻣﺎﺗﻴـﺴﻮن‬ ‫‪214. Jardine Matheson & Co.‬‬ ‫‪215. John Coleman, Conspirators' Hierarchy: The Story of the Committee of 300, American‬‬

‫‪West Publishers, 1992, p. 133.‬‬ ‫‪216. Americana, 1985, vol. 13, p. 811‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪ .217‬اﻳﻨﭽﻜﻴﭗ ﻳﻜﻲ از ﺟﺰاﻳﺮ ﺑﺮﻣﻮدا اﺳﺖ‪ .‬درﺑﺎر ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﺳﺎل ‪ 1911‬ﺳِﺮ ﺟﻴﻤﺰ ﻣﺎﻛﺎي را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻟـﺮد‬ ‫←‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫‪33‬‬

‫دﻓﺘﺮ ﻣﺮﻛﺰي ﺧﻮد را از ﺑﻨﺪر ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ ﺑﻪ ﺟﺰﻳﺮه ﺑﺮﻣﻮدا ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛـﺮد و ﺑﺎﻧـﻚ ‪ HSBC‬ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﺧﻮد را در ﻟﻨﺪن ﻗﺮار داد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻪ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اﻣﺮوزه ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻛﺎﻧﻮن اﺻﻠﻲ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻮاد ﻣﺨـﺪر ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺣﺠﻢ ﺗﺠﺎرت ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر را ﺳـﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ‪ 400‬ﺗـﺎ ‪ 500‬ﻣﻴﻠﻴـﺎرد‬ ‫دﻻر ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻲزﻧﺪ ﻛﻪ ده درﺻﺪ ﻛﻞ ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷـﻮد و دوﻣـﻴﻦ ﺷـﺎﺧﻪ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺗﺠﺎرت اﺳﻠﺤﻪ‪ ،‬ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرود‪) .‬ﺗﺠﺎرت ﻧﻔﺖ در رده ﺳـﻮم ﺟـﺎي‬ ‫دارد‪ (.‬ﻧﻮآم ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫اﻳﻦ ﭘﻮل از ﻛﺠﺎ ﻣﻲآﻳﺪ و ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﻣﻲرود؟ اﻳﻦ ﻣﻌﻤـﺎﻳﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ﻧﺎﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫وﻟﻲ ﺗﺨﻤﻴﻦﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ‪ 60‬درﺻﺪ اﻳـﻦ ﭘـﻮل از ﻃﺮﻳـﻖ ﺑﺎﻧـﻚﻫـﺎي‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ردوﺑﺪل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ آﻣﺎر رﺳﻤﻲ وزارت ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ‪ 25‬درﺻـﺪ از‬ ‫ﻛﻞ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﻛﻪ از اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﺟﺰﻳﺮه ﺑﺮﻣﻮدا ﻣـﻲرود‪ 15 ،‬درﺻـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﺰاﻳﺮ ﺑﺎﻫﺎﻣﺎس و ﻛﺎﻳﻤﻦ و ده درﺻﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﻧﺎﻣﺎ‪ .‬ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪> :‬آنﻫﺎ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ ﻓـﻮﻻد‬ ‫‪218‬‬ ‫ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ اﻳﻦ ﭘﻮل ﺻﺮف ﭼﻪ ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪<.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﻣﺮگ ادوارد ﻫﺮﻳﻤﻦ )‪ ،(1909‬ﭘﺴﺮ ﺑﺰرگ او‪ ،‬وﻳﻠﻴﺎم آورل ﻫﺮﻳﻤﻦ‪ 219،‬ﺑﻪﻫﻤـﺮاه‬ ‫ﺑﺮادرش‪ -‬روﻻﻧﺪ )ﺑﺎﻧﻲ( ﻫﺮﻳﻤﻦ‪ ،‬اداره ﺛﺮوت ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻮروﺛﻲ ﭘﺪر را ﺑﻪدﺳـﺖ ﮔﺮﻓـﺖ و در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1919‬ﺑﺎﻧﻚ ﺧﺼﻮﺻﻲ و‪ .‬آ‪ .‬ﻫﺮﻳﻤﻦ و ﺷﺮﻛﺎ‪ 220‬را ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮد ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1931‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺮادران ﺑﺮاون‪ -‬ﻫـﺮﻳﻤﻦ‪ 221‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻧـﺎم داد‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﺠﺘﻤـﻊ ﻣـﺎﻟﻲ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺟﻬﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﺪ‪ .‬آورل ﻫـﺮﻳﻤﻦ ﻋﻤـﺮي ﻃـﻮﻻﻧﻲ‬ ‫داﺷﺖ‪ 95 :‬ﺳﺎل زﻳﺴﺖ و در ‪ 1986‬درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬او ﺑﻴﺶ از ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل در ﺣﻴﺎت ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ﺟﻬﺎن ﻧﻘﺸﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮ اﻳﻔـﺎ ﻧﻤـﻮد‪ .‬در دوران ﺟﻨـﮓ ﺳـﺮد‪ ،‬در ﻣﻘـﺎﻃﻊ‬ ‫ﺣﺴﺎس ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ و دﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻚ را ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪﻋﻨﻮان‬ ‫←‬ ‫اﻳﻦ ﺟﺰﻳﺮه ﻣﻨﺼﻮب ﻛﺮد‪.‬‬ ‫‪218. http://www.november.org/Chomsky.html‬‬ ‫)‪219. W(illiam) Averell Harriman (1891-1986‬‬ ‫‪220. W. A. Harriman & Co.‬‬ ‫‪221. Brown Brothers, Harriman and Co.‬‬

‫‪34‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻣﺘﻨﻔﺬﺗﺮﻳﻦ ”ﻛﺎرﭼﺎقﻛﻦ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ“ ﺳﺮّيﺗﺮﻳﻦ ﻣﺬاﻛﺮات را ﺑﻪ ﻓﺮﺟـﺎم ﻣـﻲرﺳـﺎﻧﻴﺪ‪ .‬آورل‬ ‫ﻫﺮﻳﻤﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻓﺮﺳﺘﺎده وﻳﮋه رؤﺳﺎي ﺟﻤﻬﻮر اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬از روزوﻟﺖ ﺗﺎ ﻛﺎرﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮر‬ ‫ﻣﺬاﻛﺮت ﺳﺮّي ﺑﺎ ﭼﻬﺎر رﻫﺒﺮ اﺗﺤﺎد ﺷـﻮروي ﭘﻴـﺸﻴﻦ )اﺳـﺘﺎﻟﻴﻦ‪ ،‬ﺧﺮوﺷـﭽﻒ‪ ،‬ﺑﺮژﻧـﻒ و‬ ‫آﻧﺪروﭘﻮف( ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮﻳﻤﻦ ﻧﻴﺰ دوﺳﺖ ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺳِﺮ وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴﻞ ﺑـﻪﺷـﻤﺎر ﻣـﻲرﻓـﺖ و از‬ ‫‪222‬‬ ‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻋﻤﻴﻖ و ﮔﺴﺘﺮده ﺑـﺎ ﻣﺤﺎﻓـﻞ ﺳﻴﺎﺳـﻲ و ﻣـﺎﻟﻲ ﻟﻨـﺪن ﺑﺮﺧـﻮردار ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻮرﺧﻴﻦ او را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ دﺳﻴﺴﻪﮔـﺮان ﻣـﺎﻟﻲ و ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺳـﺪه ﺑﻴـﺴﺘﻢ‬ ‫ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر آﻟﻦ داﻟﺲ ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ را در ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ در وﻳﺘﻨـﺎم اﻳﻔـﺎ‬ ‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫آورل ﻫﺮﻳﻤﻦ در ﺟﺮﻳـﺎن ﺟﻨـﺒﺶ ﻣﻠّـﻲ ﺷـﺪن ﺻـﻨﻌﺖ ﻧﻔـﺖ اﻳـﺮان ﻧﻘـﺶ ﻣﺮﻣـﻮز و‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪهاي اﻳﻔﺎ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺟﺪ‪‬ي ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او در ﺗﻴﺮ ﻣﺎه ‪1330‬‬ ‫ش‪ /.‬ژوﺋﻴﻪ ‪ 1951‬م‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺗﺮوﻣﻦ‪ ،‬رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻞ اﺧﺘﻼﻓـﺎت‬ ‫ﻧﻔﺘﻲ اﻳﺮان و اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ و در ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻔﺮﻫﺎي ﺧﻮد ﺑـﻪ ﺗﻬـﺮان و ﻟﻨـﺪن ﺑـﺎ دﻛﺘـﺮ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪق و ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺖ ﻛﻠﻤﻨﺖ اﺗﻠﻲ از ﺣﺰب ﻛﺎرﮔﺮ اﻧﮕﻠـﺴﺘﺎن و ﺷـﺮﻛﺖ ﻧﻔـﺖ‬ ‫اﻧﮕﻠﻴﺲ و اﻳﺮان ﺑﻪ ﻣﺬاﻛﺮه ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﮕﺎرﻧـﺪه‪ ،‬ﻫـﺪف اﺻـﻠﻲ ﻫـﺮﻳﻤﻦ اﻧﺘﻘـﺎل‬ ‫ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه آﺑﺎدان از ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺑﻪ روﻳـﺎل داچ ﺷـﻞ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻧﻔﺘﻲ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬در آن زﻣـﺎن‪ ،‬ﭘﺎﻻﻳـﺸﮕﺎه‬ ‫آﺑﺎدان ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه ﺟﻬﺎن از ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮد در ﺻﻨﻌﺖ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻧﻔﺖ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد و ارزش ﻣﺎدي آن ﺣﺪود ‪ 120‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﭘﻮﻧﺪ ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣـﻲﺷـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮد ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻧﻮﺳﺎزي و ﻣﺪرن ﻛﺮدن ﺻﻨﻌﺖ زﻏﺎل ﺳـﻨﮓ اﻧﮕﻠـﺴﺘﺎن‪ 223.‬در‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻴﺎﻧﺠﻲﮔﺮي دوﻟﺖ اﻳﺮان و ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ را ﮔﺮوﻫـﻲ‬ ‫از دﺳﻴﺴﻪﮔﺮان ﻧﻔﺘﻲ‪ -‬ﻣﺎﻟﻲ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺮﻳﻤﻦ‪ ،‬ﺑﻪوﻳـﮋه ﺟـﺮج ﻣـﻚﮔـﻲ )ﻣﻌـﺎون و‬ ‫دوﺳﺖ اﭼﺴﻮن وزﻳﺮ ﺧﺎرﺟﻪ(‪ 224،‬ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻏﺎرت ﻣﺮدهرﻳﮓ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ دوﻟﺘـﻲ‬ ‫‪ .222‬راﺑﻄﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﭼﺮﭼﻴﻞ و ﻫﺮﻳﻤﻦ ﺑﺎ ﺑﺪهﺑﺴﺘﺎنﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻮأم ﺑﻮد‪ .‬راﻧـﺪوﻟﻒ ﭼﺮﭼﻴـﻞ‪ ،‬ﭘـﺴﺮ‬ ‫ﻫﺮزه و داﺋﻢاﻟﺨﻤﺮ ﺳِﺮ وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴﻞ‪ ،‬ﺑﺎ دﺧﺘﺮي ﺑﻪﻧﺎم ﭘﺎﻣﻼ دﻳﮕﺒﻲ ازدواج ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﭘـﺎﻣﻼ از‬ ‫راﻧﺪوﻟﻒ ﺟﺪا ﺷﺪ و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺎ آورل ﻫﺮﻳﻤﻦ ‪ 80‬ﺳﺎﻟﻪ ازدواج ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺎﻣﻼ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻨـﻚ ﺑـﻪ ﭘـﺎﻣﻼ ﭼﺮﭼﻴـﻞ‬ ‫ﻫﺮﻳﻤﻦ ﺷﻬﺮت داﺷﺖ‪ ،‬از ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ زﻧﺎن اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و از ﺣﺎﻣﻴﺎن ﻣﺎﻟﻲ ﺣﺰب دﻣﻜﺮات ﺑﻮد‪ .‬او در‬ ‫اواﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﺳﻔﻴﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺑﻮد و در ﺳﺎل ‪ 1997‬در اﻳﻦ ﺳﻤﺖ درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬ ‫‪ .223‬ﺟﻴﻤﺰ ﺑﻴﻞ‪ ،‬وﻳﻠﻴﺎم راﺟﺮ ﻟﻮﻳﺲ ]ﮔﺮدآورﻧﺪﮔﺎن[ ‪ ،‬ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿﺎ‬ ‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﻬﺪوي‪ ،‬ﻛﺎوه ﺑﻴﺎت‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻧﺸﺮﻧﻮ‪ ،1368 ،‬ص ‪.365‬‬ ‫‪ .224‬ﺟﺮج ﻣﻚﮔﻲ از ﻧﺨﺒﮕﺎن رودزي اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮد ﻳﻌﻨﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻮرﺳﻴﻪ رودز از داﻧـﺸﮕﺎه‬ ‫←‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫‪35‬‬

‫ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ )ﺑﺮﻳﺘﻴﺶ ﭘﺘﺮوﻟﻴﻮم ﺑﻌﺪي( ﺑﻪﺳﻮد ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ )ﺑﻪوﻳﮋه روﻳﺎل داچ ﺷﻞ(‬ ‫ﭼﺸﻢ دوﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺬاﻛﺮات اﻳﺸﺎن ﺑﺎ ﻣﺼﺪق ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه آﺑﺎدان ﺑﻪ روﻳﺎل‬ ‫داچ ﺷﻞ ﺑﻪﻃﻮر ﺟﺪ‪‬ي ﻣﻄﺮح ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ اﻳﻦ ﺗـﻼش ﺑـﻪ ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻧﺮﺳـﻴﺪ‬ ‫‪225‬‬ ‫ﺳﺎﻗﻂ ﻛﺮدن دوﻟﺖ ﻣﺼﺪق در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر اﻳﻦ ﻛﺎﻧﻮن دﺳﻴﺴﻪﮔﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺻﺮه اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﻮروي و ﻧﻔﺖ ﺷﻤﺎل اﻳﺮان‬

‫و اﻳﻨﻚ زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ واﻗﻌﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ را آﻣﻴﺰهاي از ﺧﻠﻖوﺧﻮي اﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪي و ﺧﺸﻮﻧﺖ ذاﺗـﻲ‬ ‫←‬ ‫آﻛﺴﻔﻮرد ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻚﮔﻲ ﺑﻪ ﺟﻨﺎﺣﻲ از ﻧﺨﺒﮕﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ ﻛـﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻋـﻀﺎي‬ ‫ﺧﺎﻧﺪان ﺑﻮش‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﻛﺎﻧﻮنﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ -‬ﻣﺎﻟﻲ ﻟﻨﺪن ﺷﻬﺮت دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻧﻮﺷﺘﻪ ﺟﻴﻤﺰ ﺑﻴﻞ‪ ،‬ﻣﻚﮔﻲ ﺧﻮد‬ ‫را ”اﻧﮕﻠﻮﻓﻴﻞ“ ﻣﻲداﻧﺴﺖ و ﻃﻲ ﺳﺎﻟﻴﺎن ﻣﺘﻤﺎدي دوﺳﺘﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻣﺘﻨﻔﺬ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺑﺮﻗـﺮار‬ ‫ﻛﺮده ﺑﻮد‪) .‬ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ص ‪(430‬‬ ‫‪ .225‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺤﻮرﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﻣﻚﮔﻲ‪ ،‬در ﻣﺬاﻛﺮات ‪ 80‬ﺳﺎﻋﺘﻪاش ﺑﺎ ﻣﺼﺪق در ﻧﻴﻮﻳﻮرك‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫ﺑﻮد‪» :‬ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه آﺑﺎدان ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻏﻴﺮ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﻮد و ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺰﺑﻮر ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺧـﻮدش‬ ‫را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪ «.‬ﻣﺬاﻛﺮه در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮔﺮوه ﻫﺮﻳﻤﻦ و اﭼـﺴﻮن در ﻣـﺬاﻛﺮات ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺼﺪق اﻳﻦ ﺑﻮد‪» :‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه آﺑﺎدان ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﻠﻨﺪي‪ «.‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد واﻛـﻨﺶ ﻧﺎﻣـﺴﺎﻋﺪ‬ ‫دوﻟﺖ ﻛﻠﻤﻨﺖ اﺗﻠﻲ را در ﻟﻨﺪن ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ ﻛﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺬاﻛﺮات ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺑﺎ ﺳﻮءﻇﻦ ﻣﻲﻧﮕﺮﻳـﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻃﺮح دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﭼﺎرﻟﺰ راﻳﻨﺮ‪ ،‬از اﻋﻀﺎي ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪ وزارت ﻛﺸﻮر اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻛﺮد‪،‬‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﺪ‪» :‬دوﻟﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻲدرﻧﮓ از ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ در ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠـﻴﺲ و اﻳـﺮان دارد‬ ‫دﺳﺖ ﺑﻜﺸﺪ و ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺰﺑﻮر ﻣﺮﺟﺤﺎً ﺗﺤﺖ اداره ﻫﻠﻨﺪ ﻳﺎ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ «.‬ﺑﻪﻧﻮﺷﺘﻪ روﻧﺎﻟﺪ ﻓـﺮيﻳـﺮ‪،‬‬ ‫دﻛﺘﺮ ﻣﺼﺪق در ‪ 24‬اﻛﺘﺒﺮ ‪ 2 /1951‬آﺑﺎن ‪ 1330‬ﺑﻪﻃﻮر ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻛﺮد ﻛـﻪ ﭘﺎﻻﻳـﺸﮕﺎه‬ ‫آﺑﺎدان »ﺑﻪ ﺷﺮط آنﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل اﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ در ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ ﺧـﺼﻮﺻﻲ ﺑـﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧـﺪ‪«.‬‬ ‫ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ روﻳﺎل داچ ﺷﻞ داراي ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ دوﮔﺎﻧﻪ ﻫﻠﻨﺪي‪ -‬اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ اﺳﺖ و ﺑﺴﺘﻪ ﺑـﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ ﺧـﻮد را‬ ‫ﻫﻠﻨﺪي ﻳﺎ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻚﮔﻲ ﺑﻌﺪﻫﺎ در ﺧﺎﻃﺮاﺗﺶ اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛـﻪ در ﺟﺮﻳـﺎن اﻳـﻦ ﻣـﺬاﻛﺮات‬ ‫ﻣﺼﺪق اﺑﺘﺪا ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻠّﻲ ﺷﺪن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎه آﺑﺎدان را ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺸﻮد و ﻣﻮاﻓﻘـﺖ‬ ‫ﻛﺮد ﻛﻪ آن را ﺑﻪ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺷﻞ ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪) .‬ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺻﺺ ‪،441-440 ،307-306‬‬ ‫‪ (483 ،446‬در اﻳﻦ زﻣﺎن ﻣﻘﺎﻣﺎت آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻓﻮق در ﭘﻲ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮوش ﻧﻔﺖ اﻳﺮان ﻧﻴﺰ در دﺳـﺖ‬ ‫ﻳﻚ ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮم ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺐ از روﻳﺎل داچ ﺷﻞ و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑـﺰرگ ﻧﻔﺘـﻲ‪ ،‬ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد‪.‬‬ ‫)ﻣﺎرك ج‪ .‬ﮔﺎزﻳﻮروﺳﻜﻲ‪ ،‬ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ ،1332‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺳﺮﻫﻨﮓ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻧﺠﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫ﺳﻬﺎﻣﻲ اﻧﺘﺸﺎر‪ ،1367 ،‬ص ‪(26‬‬

‫‪36‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪيﻫﺎي روﺷﻨﻔﻜﺮي او ﻣﺴﺘﻮر ﺑﻮد‪ .‬ﻳﺎﻧﮓ ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻼت داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ )‪ (1936‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﺑﺎ روزﻧﺎﻣﻪ ﮔﻼﺳﻜﻮ ﻫﺮاﻟﺪ ﺑـﻪ ﻫﻤﻜـﺎري‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬وي در ﺳﺎل ‪ 1940‬ﺑﻪ ﺷﺮق آﻓﺮﻳﻘﺎ اﻋﺰام ﺷﺪ و اﻧﺪﻛﻲ ﺑﻌﺪ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺗﺴﻠﻄﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ‬ ‫زﺑﺎنﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ داﺷﺖ ﺑﻪ ﻋﻀﻮﻳﺖ اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ درآﻣﺪ‪ .‬او ﭘﺲ از ورود‬ ‫ارﺗﺶ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺑﻪ ﺧﺎك اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬در ﺑﻨﺪر اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ ﺑـﺎري‪ 226،‬در ﻛﻨـﺎره درﻳـﺎي آدرﻳﺎﺗﻴـﻚ و‬ ‫ﻣﺸﺮف ﺑﺮ ﺳﻮاﺣﻞ آﻟﺒﺎﻧﻲ و ﻳﻮﮔﺴﻼوي‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺗﺄﺳـﻴﺲ ﻛـﺮد‪ .‬وﻇﻴﻔـﻪ اﻳـﻦ دﻓﺘـﺮ‬ ‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ در ﻳﻮﮔـﺴﻼوي و ﻟﻬـﺴﺘﺎن ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻣﻲداد‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم ﺟﻨﮓ )‪ ،(1945‬ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ وﻳﻦ اﻋﺰام ﺷﺪ ﻛـﻪ در اﺷـﻐﺎل‬ ‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﻈـﺎﻣﻲ ﺷـﻮروي‪ ،‬ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ و آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺑـﻮد‪ .‬او در ﻣﻘـﺎم اوﻟـﻴﻦ رﺋـﻴﺲ اﻳـﺴﺘﮕﺎه‬ ‫اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ در وﻳﻦ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻳﺎﻧﮓ در اﻳﻦ ﺷﻬﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي‪ ،‬ﻣﺘﺤﺪ دﻳﺮوز ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬آﻏـﺎزﮔﺮ ﻧﺒـﺮدي‬ ‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ اﺑﻌﺎد ﮔﺴﺘﺮده و ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮل ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﺳﺮد ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺖ و ﺗﺎ دﺳﺎﻣﺒﺮ ‪1991‬‬ ‫و اﻧﺤﻼل اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷﻮروي ﺑﺮ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮات ﻋﻤﻴـﻖ ﺑـﺮ ﺟـﺎي ﻧﻬـﺎد‪.‬‬ ‫ﻧﻄﻔﻪﻫﺎي ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎي ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﺳﺪه ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻧﻴﺰ در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎلﻫﺎ در ﺷﻬﺮ وﻳـﻦ‬ ‫اﻧﻌﻘﺎد ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﺎﻧﮓ ﭘﺲ از ﺳﻪ ﺳﺎل اﻗﺎﻣﺖ در وﻳﻦ ﺑﻪ ﻟﻨﺪن ﺑﺎزﮔﺸﺖ و در ﺳﺎل ‪ 1949‬در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬ ‫ﻣﺮﻛﺰي ام‪ .‬آي‪ 6 .‬در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﺮادوي‪ 227‬رﻳﺎﺳﺖ ﺳﺎزﻣﺎن اﻃﻼﻋﺎت اﻗﺘﺼﺎدي‪ 228‬را ﺑﻪدﺳﺖ‬ ‫ﮔﺮﻓــﺖ‪ .‬اﻳــﻦ ﺳــﺎزﻣﺎن ﺑــﺎ ﻧــﺎم ‪ R8‬ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣــﻲﺷــﺪ و ﻧــﺎم رﺳــﻤﻲ آن ”ﻧﻴﺎزﻣﻨــﺪيﻫــﺎي‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي“‪ 229‬ﺑﻮد‪ .‬وﻇﻴﻔﻪ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ آن ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي‬ ‫ﺑﺪان ﻧﻴﺎز ﺷﺪﻳﺪ داﺷﺖ و ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮد از ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎﻧـﮓ از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪ ﺧﻮد ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻓﺮوش اﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻧﻈﺎرت ﻣﻲﻛﺮد و در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﻣﺎﻧﻊ ﻓـﺮوش‬ ‫آن ﺑﻪ ﺷﻮروي و ﻣﺘﺤﺪاﻧﺶ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن از ﺻﺪور ﻣـﻮاد ﻛـﺎﻧﻲ ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز اﺗﺤـﺎد‬ ‫ﺷﻮروي ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻣﻲﻛﺮد ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﺪف ﻛﻪ در ﺻﻮرت اوجﮔﻴﺮي ﺧـﺼﻮﻣﺖ ﻣﻴـﺎن دو ﺑﻠـﻮك‬

‫‪226. Bari‬‬ ‫‪227. Broadway‬‬ ‫‪228. Economic Intelligence‬‬ ‫‪229. Economic Requirements‬‬

‫‪37‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻏﺮب و ﺷﺮق‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺷﻮروي ﻧﺎﻛﺎرآﻣﺪ و ﺿﻌﻴﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ 230.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬وﻇﻴﻔـﻪ اﺻـﻠﻲ‬ ‫ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﭘﻨﻬﺎن اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي و ﺑﻠﻮك ﺷﺮق ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ وﻇﻴﻔﻪ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ و ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﺖ اﻣـﺮ او را در آن ﺳـﺎلﻫـﺎ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از‬ ‫ﻓﺮوش ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﻻﻫﺎي اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً ﺑﺎﻳﺪ اﻳـﺮان آن‬ ‫روز را ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺣﻮزه ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻳﺸﺎن ﺗﻠﻘﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‪ ،‬زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ ﻳﺎﻧﮓ از ﺑﺪو ﺗـﺼﺪي‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﻫﺎي ﻋﺎﻟﻲ در ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑﺎ اﻳﺮان و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﻳﺮان ﭘﻴﻮﻧـﺪ ﻣـﻲﻳﺎﺑـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﭘﻴﻮﻧﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺎنﻛﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮي ﺗﺪاوم دارد‪.‬‬ ‫ﻧﻔﺖ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﻻﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺗﺤﺎد ﺷـﻮروي در ﭘﺎﻳـﺎن ﺟﻨـﮓ دو‪‬م ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ آن‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎﻻﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎزﺳـﺎزي ﺻـﻨﺎﻳﻊ ﺷـﻮروي را ﺷـﺘﺎب‬ ‫ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر ﻧﻈﺎﻣﻲ آن را ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺎزﻣﺎن داده و ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﻛﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫‪ R8‬اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎن ﻃﺒﺮي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﻔﺖ ﺑﺮاي دوران ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﻣﻌﻀﻞ ﺑﺰرگ ﺷـﻮروي ﺑـﻮد‪ .‬ﻫﻨـﻮز ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫آﻣﺒﺎ در ﺑﺎﺷﻘﻴﺮﺳﺘﺎن و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﻨﻲ ﻣﺪار ﻗﻄﺒﻲ در ﺳـﻴﺒﺮي )ﺗﻴﻮﻣـﺴﻜﻲ( ﻛـﺸﻒ ﻧـﺸﺪه‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻮروي ﺗﻨﻬﺎ از ‪ 12‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﻧﻔـﺖ ﺑـﺎﻛﻮ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲﻛـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛـﺮدن در ﻣﺮاﺣـﻞ اوﻟـﻴﻦ آن و ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﻧﻔﺘـﻲ ﺟﻨـﮓ ﻣﻮﺗـﻮري ﻛـﺎﻓﻲ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺳﺎﺣﻞ ﺑﺤﺮﺧﺰر و ﭼﺎهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ ﻧﺎﺣﻴـﻪ اﺣـﺪاث ﺷـﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮي در‬ ‫‪231‬‬ ‫ﻣﻨﻈﺮه ﻧﻜﺮد‪.‬‬ ‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻳﻦ ﻧﻴﺎز ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺧﻮد ﭼﺸﻢ ﺑﻪ اﻧﻌﻘﺎد ﻗـﺮارداد ﻧﻔـﺖ ﺷـﻤﺎل‬ ‫اﻳﺮان دوﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﺣﺪت و اﻫﻤﻴﺖ ﻧﻔﺖ اﻳﺮان ﺑﺮاي ﺷﻮروي ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣـﺼﺎﺣﺒﻪ‬ ‫اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺨﺒﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬وﻗﺘﻲ اﺳـﺘﺎﻟﻴﻦ ﺿـﺮورت اﺳـﺘﺨﺮاج ‪60‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﻧﻔﺖ را ﺑﺮاي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﺮدن ﺷﻮروي در دوران ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺧﺎﻃﺮﻧـﺸﺎن‬ ‫ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺨﺒﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﺑﺮاز ﺗﻌﺠﺐ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار را زﻳﺎد داﻧﺴﺖ‪ .‬اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ داد‬ ‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي وﺳﻴﻌﻲ ﺑـﺮاي اﺣﻴـﺎء ﺻـﻨﺎﻳﻊ وﻳـﺮان ﺷـﺪه از ﺟﻨـﮓ و ﺻـﻨﺎﻳﻊ‬ ‫ﻧﻮﺳﺎز در ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ زﻳﺎد ﻧﻴﺴﺖ‪ ...‬وﺿﻊ در آن زﻣـﺎن ﭼﻨـﺎن‬

‫‪230. Nigel West, ibid, pp. 469-470.‬‬

‫‪ .231‬اﺣﺴﺎن ﻃﺒﺮي‪ ،‬ﻛﮋراﻫﻪ‪ :‬ﺧﺎﻃﺮاﺗﻲ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺣﺰب ﺗﻮده‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪ ،1366 ،‬ص ‪.62‬‬

‫‪38‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﺑﻮد ﻛﻪ دورﻧﻤﺎي ﺑﺰرگ ﺷﻮروي ﺑﻪدﺳﺖ آوردن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻔﺘﻲ ﻣﺎزﻧﺪران ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪232‬‬

‫داﻧﻴﻞ ﻳﺮﮔﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻮرخ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫در ‪ 1945‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﺖ روﺳﻴﻪ ﻣﻌـﺎدل ‪ 60‬درﺻـﺪ ‪ 1941‬ﺑـﻮد‪ .‬آن ﻛـﺸﻮر در ﻃـﻮل‬ ‫ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ و ﻣﻨﺎﺑﻊ دﻳﮕﺮي ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ -‬از وارد ﻛـﺮدن ﻧﻔـﺖ از اﻳـﺎﻻت‬ ‫ﻣﺘﺤﺪه ﺗﺎ زﻏﺎل ﺳﻮز ﻛﺮدن ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻛﺎﻣﻴﻮنﻫﺎ‪ .‬ﻛﻤـﻲ ﭘـﺲ از ﺟﻨـﮓ اﺳـﺘﺎﻟﻴﻦ از‬ ‫وزﻳﺮ ﻧﻔﺖ ﺧﻮد ﻧﻴﻜﻼي ﺑﺎﻳﺒﺎﻛﻮف‪...‬ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬روﺳﻴﻪ ﺷﻮروي ﺑﺎ وﺿﻊ ﺑـﺪ ﻧﻔـﺖ ﺧـﻮد‬ ‫ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻜﻨﺪ؟ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻧﻔﺘﻲ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ آﺳﻴﺐ دﻳﺪه و ﺗﻬﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد‬ ‫و اﻣﻴﺪي ﺑﻪ آﻳﻨﺪهاش ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺑﺎزﺳﺎزي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺪون ﻧﻔﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮد؟‪...‬‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬روﺳﻴﻪ ﺷﻮروي از اﻳـﺮان ﺧﻮاﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺘﺮﻛﺎً در اﻳـﺮان دﺳـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫‪233‬‬ ‫اﻛﺘﺸﺎف ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻀﺎﻳﻲ‪ ،‬دوﻟﺖ وﻗﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻪ رﻳﺎﺳـﺖ ﻣﺤﻤـﺪ ﺳـﺎﻋﺪ ﻣﺮاﻏـﻪاي‪ ،‬از اﺳـﻔﻨﺪ‬ ‫‪ 1322‬ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺳـﻮﻛﻮﻧﻲ‪ -‬واﻛﻴـﻮم‪ 234‬و ﺳـﻴﻨﻜﻠﺮ‪ 235‬و‬ ‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺟﻬﺎنوﻃﻦ روﻳﺎل داچ ﺷﻞ را ﺑﺮاي اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻔﺖ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن آﻏـﺎز‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ >ﻣﺬاﻛﺮات و ﺣﺘﻲ ﺣﻀﻮر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻣﺰﺑﻮر در ﺗﻬﺮان ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ ﺷـﺪه‬ ‫ﺑﻮد و ﺟﺰ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪ دوﻟﺖ ﻛﺴﻲ از ﻣﺬاﻛﺮات ﺳـﺎﻋﺪ ﺑـﺎ آﻧـﺎن اﻃﻼﻋـﻲ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ 236<.‬اﻳﻦ ﻣﺬاﻛﺮات ﭼﻨﺪان ﻫﻢ ”ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ“ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺷﻮروي ﻛﻤﻲ ﺑﻌﺪ از ﺣﻮادﺛﻲ ﻛـﻪ‬ ‫در ﺗﻬﺮان ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ را ﻣﻐﺘﻨﻢ ﺷﻤﺮد و در ‪ 24‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ‪ 1323‬ﻫﻴﺌﺘﻲ را‬ ‫ﺑﻪرﻳﺎﺳﺖ ﺳﺮﮔﻲ ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه‪ 237،‬ﻣﻌﺎون وزارت ﺧﺎرﺟﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺬاﻛﺮه درﺑﺎرة اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد‬ ‫‪ .232‬ﻫﻤﺎن ﻣﺄﺧﺬ‪ ،‬ﺻﺺ ‪.63-62‬‬ ‫‪ .233‬داﻧﻴﻞ ﻳﺮﮔﻴﻦ‪ ،‬ﻏﻨﻴﻤﺖ‪ :‬ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﭘﻮل و ﻗﺪرت‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ اﻛﺒﺮ ﺗﺒﺮﻳﺰي‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘـﺸﺎرات ﻋﻠﻤـﻲ و‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،1380 ،‬ص ‪.470‬‬ ‫)‪234. Socony-Vacuum Oil Company (SVO‬‬

‫اﻳﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اداﻣﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اوﻳﻞ راﻛﻔﻠﺮﻫﺎ و ﻫﻤﺎن ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اوﻳﻞ ﻧﻴﻮﻳﻮرك اﺳـﺖ‪ .‬ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻓﻮق در ﺳﺎل ‪ 1966‬ﺑﻪ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻣﻮﺑﻴﻞ )‪ (Mobil Oil Company, Inc.‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪ و در ﺳـﺎل ‪ 1998‬در‬ ‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ اﻛﺴﻮن ادﻏﺎم ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻛﻮرﭘﻮراﺳﻴﻮن اﻛـﺴﻮن‪ -‬ﻣﻮﺑﻴـﻞ )‪ (Exxon Mobil Corporation‬ﺑـﺪل‬ ‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ،1999‬ارزش اﻳﻦ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﻧﻔﺘﻲ ‪ 81‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪235. Sinclair Oil Corporation‬‬

‫‪ .236‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿﺎ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﻬﺪوي‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ اﻳـﺮان در دوران ﭘﻬﻠـﻮي‪ ،1357-1300 :‬ﺗﻬـﺮان‪ :‬ﻧـﺸﺮ‬ ‫ﭘﻴﻜﺎن‪ ،‬ﭼﺎپ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،1380 ،‬ص ‪.92‬‬ ‫‪237. Sergei Kavtaradze‬‬

‫←‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫‪39‬‬

‫ﻧﻔﺖ ﺷﻤﺎل اﻳﺮان ﺑﻪ ﺗﻬﺮان اﻋﺰام ﻛﺮد‪ .‬ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻣﻲرﻓﺖ در ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﺮان در ﺣﺎل اﻧﻌﻘـﺎد‬ ‫ﻗﺮارداد ﻧﻔﺖ ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠـﻴﺲ‪ -‬اﻳـﺮان‪ 238‬از‬ ‫دﻳﺮﺑﺎز اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب را ﺑﻪدﺳﺖ دارد‪ ،‬اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد ﺑـﺎ ﺷـﻮروي از ﻧﻈـﺮ دوﻟـﺖ‬ ‫اﻳﺮان و اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺟﻬﺎن ﻣﻮﺟﻪ و ﺑﻲاﺷﻜﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﺟﻨـﮓ دو‪‬م ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﻪﭘﺎﻳـﺎن‬ ‫ﻧﺮﺳﻴﺪه ﺑﻮد و اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي ﻣﺘﺤﺪ اﺻﻠﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺟﺒﻬـﻪ ﺿـﺪ‬ ‫ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ اﻳﻦ زﻣﺎن ﺑﺎر اﺻﻠﻲ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺧﺴﺎرات ﻣﺎﻟﻲ را از‬ ‫ﺟﻨﮓ ﺑﺎ آﻟﻤﺎن ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد؛‪ 239‬و ﻟﺬا واﻛﻨﺶ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺣﺎﻛﻤﻪ و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻏﺮب‬ ‫و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آنﻫﺎ دوﻟﺖ اﻳﺮان‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ‪ ،‬در اﻳﺮان ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ ﺑﺰرگ و ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﻮروي ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎﻋﺪ ﻧـﻪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ از ﻗﺒﻮل ﻣـﺬاﻛﺮه درﺑـﺎرة ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﺷـﻮروي‪ ،‬ﺻـﺮﻓﻨﻈﺮ از ﭘـﺬﻳﺮش ﻳـﺎ رد ﻧﻬـﺎﻳﻲ آن‪،‬‬ ‫ﺧﻮدداري ﻛﺮد ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ را ﻧﻴﺰ ﻗﻄﻊ ﻧﻤـﻮد و در ﺟﻠـﺴﻪ ‪ 27‬ﻣﻬـﺮ‬ ‫‪ 1323‬ﻣﺠﻠﺲ اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ دوﻟﺖ او ﻗﺼﺪ دارد ﺗﺎ اﺳﺘﻘﺮار ﺻﻠﺢ و روﺷـﻦ ﺷـﺪن وﺿـﻊ‬ ‫دﻧﻴﺎ از دادن ﻫﺮ ﻧﻮع اﻣﺘﻴﺎز ﺑﻪ ﺧﺎرﺟﻴﺎن ﺧـﻮدداري ﻛﻨـﺪ‪ .‬در ‪ 7‬آﺑـﺎن ‪ 1323‬دﻛﺘـﺮ ﻣﺤﻤـﺪ‬ ‫ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻧﻄﻖ ﻣﻄﻮ‪‬ﻟﻲ در ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي ﻣﻠﻲ ﻗﺮاﺋﺖ ﻛﺮد و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧـﻮد‬ ‫←‬ ‫ﺳﺮﮔﻲ ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه از رﻫﺒﺮان ﻃﺮاز او‪‬ل ﺣﺰب ﺑﻠﺸﻮﻳﻚ ﮔﺮﺟﺴﺘﺎن و ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﻫﻢ ﻣﻠﻴﺖ ﺑﻮد و ﻣـﺪﺗﻲ‬ ‫رﻳﺎﺳﺖ ﺷﻮراي ﻛﻤﻴﺴﺎرﻳﺎي ﺧﻠﻖ ﮔﺮﺟﺴﺘﺎن ﺷﻮروي را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬او ﺑﻪﺳﺎن ﺳـﺎﻳﺮ ﺑﻠـﺸﻮﻳﻚﻫـﺎي‬ ‫ﻃﺮاز او‪‬ل ﮔﺮﺟﻲ )ﻣﺪﻳﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﮔﻮﮔﻮﺑﺮﻳﺪزه‪ ،‬ﻣﺎﺧﺎرادزه‪ ،‬دوﻣﺒﺎدزه ﺗﻮروﺷﻠﻴﺪزه و دﻳﮕﺮان( در زﻣﺎن اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‬ ‫زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه ‪ 5‬ﺳﺎل در زﻧﺪان ﺑﻮد وﻟﻲ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﻮرد ﻟﻄﻒ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬آزاد ﺷﺪ و در‬ ‫ﻣﻘﺎم ﻣﻌﺎون وزارت ﺧﺎرﺟﻪ )ﻛﻤﻴﺴﺎرﻳﺎي ﻣﻠّﻲ اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ( ﻣﻨﺼﻮب ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪238. Anglo-Iranian Oil Company‬‬

‫اﻳﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ در ﺳﺎل ‪ 1954‬ﺑﻪ )‪ British Petroleum Company PLC (BP‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎم داد‪.‬‬ ‫‪ .239‬اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي در ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دو‪‬م ‪ 192‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛـﺮد‪ .‬ﻣﺨـﺎرج آﻟﻤـﺎن در ﺟﻨـﮓ ‪272‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر و ﻣﺨﺎرج ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ‪ 120‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑﻮد‪ .‬اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﺒﻠـﻎ را در ﺟﻨـﮓ‬ ‫ﺧﺮج ﻛﺮد )‪ 341‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر( وﻟﻲ ﺗﻨﻬﺎ ‪ 50‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر اﻳﻦ ﭘﻮل ﺻﺮف ﺟﻨـﮓ ﺷـﺪ و ﺑﻘﻴـﻪ وامﻫـﺎي‬ ‫ﻛﻼﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺘﺤﺪﻳﻨﺶ ﻗﺮار داد‪ .‬در ﺳﺎلﻫﺎي ﺟﻨﮓ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ‪ 31‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر‪ ،‬اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي‬ ‫‪ 11‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر‪ ،‬ﭼﻴﻦ ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺟﻤﻌﺎً ‪ 3‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑﻪ آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺑـﺪﻫﻜﺎر ﺷـﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي در دوران ﺟﻨﮓ ‪ 30‬درﺻﺪ ﺛﺮوت ﻣﻠّﻲاش از دﺳﺖ داد‪ .‬ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺧﺴﺎرت ﺑﻪ ﺷـﻮروي‬ ‫در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻞ ﻛﺸﺘﻪﻫﺎي ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ در ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دو‪‬م ‪ 44‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻧﻔـﺮ ﺗﺨﻤـﻴﻦ زده‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ آن ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺷﻮروي ﺑﻮد‪ .‬آﻟﻤﺎن و ﻣﺘﺤﺪان او ﺣﺪود ‪ 11‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔـﺮ‬ ‫ﻛﺸﺘﻪ دادﻧﺪ‪(Microsoft Encarta Reference Library 2003) .‬‬

‫‪40‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫را ﺑﺎ اﻋﻄﺎي ﻫﺮ ﻧﻮع اﻣﺘﻴﺎز ﺑﻪ ﺧﺎرﺟﻲ اﻋﻼم ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺼﺪق درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻮروي را ﺑﺎ اﻣﺘﻴﺎز‬ ‫ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب و ﻗﺮارداد ‪ 1933‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪> :‬ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه دﻳﺮ ﺗـﺸﺮﻳﻒ‬ ‫آورده و زود ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺗﺸﺮﻳﻒ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬آن ﻋﺼﺮي ﻛﻪ دوﻟﺖ اﻳﺮان اﻣﺘﻴﺎز ﻧﻔﺖ ﺟﻨـﻮب را‬ ‫داد‪ ،‬ﻧﻔﺖ آن اﻫﻤﻴﺘﻲ را ﻛﻪ اﻣﺮوز در ﻋﺎﻟﻢ داراﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺖ‪ <.‬دوﻟﺖ ﺳـﺎﻋﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﻪدﻟﻴـﻞ‬ ‫ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺎ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﻴﺌﺖ ﺷﻮروي در ﻣﻮﺿﻊ ﺿﻌﻒ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬در ‪18‬‬ ‫آﺑﺎن اﺳﺘﻌﻔﺎ داد و در ‪ 29‬آﺑﺎن ﻣﺮﺗـﻀﻲ ﻗﻠـﻲ ﺑﻴـﺎت )ﺳـﻬﺎماﻟـﺴﻠﻄﺎن(‪ ،‬ﺧـﻮاﻫﺮزاده دﻛﺘـﺮ‬ ‫ﻣﺼﺪق‪ ،‬در ﻣﻘﺎم رﺋﻴﺲ دوﻟﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ‪ 11‬آذر ‪ 1323‬ﻣﺼﺪق ﻃﺮﺣﻲ را ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺠﻠﺲ اراﺋﻪ داد ﻛﻪ ﻃﺒﻖ آن ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﻲ ﺣﻖ ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﺪون اﺟـﺎزه ﻣﺠﻠـﺲ‬ ‫راﺟﻊ ﺑﻪ اﻣﺘﻴﺎز ﻧﻔﺖ ﺑﺎ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺬاﻛﺮه ﻛﻨﻨﺪ و ﻗﺮارداد ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻃـﺮح در‬ ‫ﻫﻤﺎن روز ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه ﺑﻪ ﺷﻮروي ﺑﺎزﮔﺸﺖ و اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ”ﺣﻜﻮﻣﺖ دﺳﺖﻧﺸﺎﻧﺪه اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴـﺴﻢ در اﻳـﺮان“ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ زﺑـﺎن زور‬ ‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻏﺎﺋﻠﻪ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﻣﻮﻟﻮد اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮرد دوﻟﺖ ﺳﺎﻋﺪ و ﻣﺠﻠﺲ اﻳﺮان ﺑـﻪ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد‬ ‫ﺷﻮروي ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ اﺗﺤـﺎد ﺷـﻮروي ﻛﻮﺷـﻴﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺎ اﺑـﺰاري دﻳﮕـﺮ اﻣﺘﻴـﺎز‬ ‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻔﺖ ﺷﻤﺎل اﻳﺮان را ﺑﻪدﺳﺖ آورد و زﻣﺎﻧﻲﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮ ًا ﺑﻪ ﻫﺪف ﺧﻮد دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪،‬‬ ‫و از اﺣﻤﺪ ﻗﻮام )ﻗﻮاماﻟﺴﻠﻄﻨﻪ( ﺗﻀﻤﻴﻦﻫﺎي ﻻزم را اﺧﺬ ﻛﺮد‪ ،‬دﺳﺘﻮر ﺧﺮوج ﺳـﺮان ﻓﺮﻗـﻪ‬ ‫دﻣﻜﺮات آذرﺑﺎﻳﺠﺎن را ﺻﺎدر ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻓﺨﺮاﻟﺪﻳﻦ ﻋﻈﻴﻤﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫]دوﻟﺖ ﺳﺎﻋﺪ[ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ روسﻫﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮد ﻛﻪ در ﻣﻘﺎم ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ‬ ‫رﻓﺘﺎرش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﻧﻤﻮد ﺑـﻪﻃـﻮري ﻛـﻪ ﺣﺘـﻲ‬ ‫ﺑﺮﺧــﻲ از ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪﮔﺎن ﺿــﺪ ﻛﻤﻮﻧﻴــﺴﺖ ﻣﺠﻠــﺲ رﻓﺘــﺎر ﺳــﺎﻋﺪ را ﺧــﺎرج از ﻧﺰاﻛــﺖ‬ ‫‪240‬‬ ‫داﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﺷﺎره ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺑﻪ ﻧﻄﻖ ﻋﺒﺎس ﻣﺴﻌﻮدي‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ روزﻧﺎﻣﻪ اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬در ﺟﻠـﺴﻪ ‪ 26‬ﻣﻬـﺮ‬ ‫‪ 1323‬ﻣﺠﻠﺲ اﺳﺖ‪ .‬در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭼﺮاغ راه آﻳﻨﺪه اﺳﺖ اﻳﻦ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪ زﻳﺮ درج ﺷـﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪:‬‬ ‫دوﻟﺖ ﺳﺎﻋﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮاي واﮔﺬاري ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺛﺮوت ﻣﺎ ﺑﻪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴـﺴﺖﻫـﺎ ده ﻣـﺎه ﺗﻮﻃﺌـﻪ‬ ‫ﻣﻲﭼﻴﺪ و ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻲﻛﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ رﻳﺎﻛﺎري‪ ،‬دوروﻳﻲ و ﺑﻲﻧﺰاﻛﺘﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻴﺮﮔﻲ‬ ‫‪241‬‬ ‫رواﺑﻂ ﻣﺎ ﺑﺎ دوﻟﺖ ﺷﻮروي و ﺳﺒﺐ رﻧﺠﺶ آن دوﻟﺖ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪ .240‬ﻓﺨﺮاﻟﺪﻳﻦ ﻋﻈﻴﻤﻲ‪ ،‬ﺑﺤﺮان دﻣﻜﺮاﺳﻲ در اﻳﺮان‪ ،1332-1320 :‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿـﺎ ﻫﻮﺷـﻨﮓ ﻣﻬـﺪوي و‬ ‫ﺑﻴﮋن ﻧﻮذري‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻧﺸﺮ اﻟﺒﺮز‪ ،1372 ،‬ص ‪.143‬‬ ‫‪ .241‬ﺟﺎﻣﻲ ]ﮔﺮوه ﭘﮋوﻫﺸﻲ‪ [،‬ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭼﺮاغ راه آﻳﻨﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺗـﺎرﻳﺦ اﻳـﺮان در ﻓﺎﺻـﻠﻪ دو ﻛﻮدﺗـﺎ ‪-1299‬‬ ‫←‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫‪41‬‬

‫ﻋﻈﻴﻤﻲ‪ ،‬ﺑﻪدرﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺎﺟﺮاي ﻫﻴﺌﺖ ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه را >ﻧﻘﻄﻪﻋﻄﻔﻲ در ﺳﻴﺎﺳـﺖ دوران ﭘـﺲ‬ ‫از رﺿﺎ ﺷﺎه< و >ﺳﺮآﻏﺎز ﺟﻨﮓ ﺳﺮد< در اﻳﺮان ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ 242.‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛـﻪ ﺟﻨـﮓ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ دو‪‬م ﻫﻨﻮز ﺑﻪﻃﻮر رﺳﻤﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺮﺳﻴﺪه و دوران ﺟﻨﮓ ﺳﺮد ﻫﻨـﻮز آﻏـﺎز ﻧـﺸﺪه‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻌﻬﺬا‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻜﺎﺗﻲ از اﻳﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﺮان در ﺧﻂ ﻣﻘﺪم آن ﺟﺎي داﺷﺖ‪ ،‬ﻃﻠﻴﻌﻪ ﻇﻬﻮر‬ ‫اﻳﻦ دوران را ﻧﻮﻳﺪ ﻣﻲداد‪.‬‬ ‫واﻛﻨﺶ ﻋﺠﻮﻻﻧﻪ و ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ دوﻟﺖ اﻳﺮان ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ اﺗﺤـﺎد ﺷـﻮروي‪ ،‬در ﺣـﺪي ﻛـﻪ‬ ‫ﺣﺘﻲ ﻣﺬاﻛﺮه ﺑﺎ ﻫﻴﺌﺖ ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه ﻧﻴﺰ ﻣﺮدود ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان ﻧﺒﻮد ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫از ﻋﺰم ﺟﺪ‪‬ي ﻏﺮب ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺻﺮه اﻗﺘﺼﺎدي و اﺧﻼل در روﻧﺪ ﺑﺎزﺳـﺎزي ﺷـﻮروي ﭘـﺲ از‬ ‫ﺟﻨﮓ و آﻏﺎز دور ﺟﺪﻳﺪي از ﺳﺘﻴﺰﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﺧﺒﺮ ﻣﻲداد‪ .‬اﻣﺮوزه‪ ،‬ﺑﺎ ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت اﻗﺘﺼﺎدي اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي آن ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻗﻄﻌﻴﺖ درﺑﺎرة‬ ‫اﻳﻦ ﻋﺰم ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺎﻋﺪ از ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻓﻌﺎل ﭘﻨﻬﺎن ﺑﺎ ﻛﺎﻧﻮنﻫـﺎي ﺻﻬﻴﻮﻧﻴـﺴﺘﻲ و اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﻏـﺮب‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد و از اﻳﻨﺮو ﻧﻤﻲﺗﻮان واﻛﻨﺶ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺗﺤﺮﻳﻚآﻣﻴﺰ او ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﻮروي‬ ‫را ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺷﺨﺼﻲ وي ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮد و ﺑﺎ اﻳﻦ ﮔﺰارش ﺳِﺮ رﻳﺪر ﺑﻮﻻرد‪ ،‬ﺳﻔﻴﺮ وﻗـﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ‬ ‫در اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮرد را ﺑﻪ >درﺳﺘﻜﺎري و ﺑﺰدﻟﻲ< ﺳﺎﻋﺪ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬ ‫‪243‬‬ ‫ﻛﻪ >ﺑﻪﻋﻠﺖ ﺳﺎﻟﻴﺎن دراز ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ در اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي روسﻫﺎ را ﺧﻮب ﻣﻲﺷـﻨﺎﺧﺖ‪<.‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺎﻋﺪ از ﻣﺎﺳﻮنﻫﺎي ﻗـﺪﻳﻤﻲ اﻳـﺮان و از اﻋـﻀﺎي ﺳـﺎزﻣﺎن ﺗﻮﻃﺌـﻪﮔـﺮ و ﻣﺎﺳـﻮﻧﻲ‬ ‫ﺑﻴﺪاري اﻳﺮان ﺑﻮد و ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺮگ )آذر ‪ (1352‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺎﺳﻮنﻫـﺎي‬ ‫اﻳﺮاﻧﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ 244.‬او در دوران ﺑﻌﺪي ﺻﺪارﺗﺶ‪ ،‬در اﺳﻔﻨﺪ ‪ 1328‬دوﻟـﺖ ﻏﺎﺻـﺐ‬ ‫اﺳﺮاﺋﻴﻞ را ﺑﻪﻃﻮر دوﻓﺎﻛﺘﻮ‪ 245‬ﺑﻪرﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺖ و در ﺑﻴﺖاﻟﻤﻘﺪس ﺳﺮﻛﻨـﺴﻮﻟﮕﺮي داﺋـﺮ‬ ‫←‬ ‫‪ ،1332‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻗﻘﻨﻮس‪ ،‬ﭼﺎپ ﻫﻔﺘﻢ‪ ،1381 ،‬ص ‪.221‬‬ ‫‪ .242‬ﻋﻈﻴﻤﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﺄﺧﺬ‪ ،‬ص ‪.144‬‬ ‫‪ .243‬ﻫﻤﺎن ﻣﺄﺧﺬ‪ ،‬ص ‪.143‬‬ ‫‪ .244‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬اﺳﻨﺎد ﻓﺮاﻣﺎﺳﻮﻧﺮي در اﻳﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﭘﮋوﻫﺶﻫـﺎي ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪ ،1380 ،‬دو‬ ‫ﺟﻠﺪ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺎت ﻣﺘﻌﺪد‪.‬‬ ‫‪ .245‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ دوﻓﺎﻛﺘﻮ‪» :‬ﻋﻤﻞ ﺑﻪرﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ دوﻟﺖ از ﺳﻮي دوﻟﺘﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺪون ﺑﺮﻗﺮاري رواﺑـﻂ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺑﺪون ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﺣﻘﻲ ﺑﺮاي او‪) «.‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺰرگ ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻧﺘـﺸﺎرات ﺳـﺨﻦ‪ ،1381 ،‬ج ‪،5‬‬ ‫ص ‪(4586‬‬

‫‪42‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن‪> ،‬ﻳﻚﺑﺎره ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﻳﺮان ﺑﺎ ﺟﻬﺎن ﻋﺮب ﺗﻴﺮه ﺷﺪ و ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺼﻮﻣﺖآﻣﻴـﺰي‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﺮان در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻋﺮﺑﻲ اﻳﺠﺎد ﮔﺮدﻳﺪ‪ 246<.‬ﻃﺒـﻖ اﺳـﻨﺎد ﻋﻠﻨـﻲ ﺷـﺪه ﺑﺎﻳﮕـﺎﻧﻲ‬ ‫دوﻟﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺪ در ازاي اﻳﻦ اﻗﺪام ‪ 400‬ﻫﺰار دﻻر رﺷـﻮه ﮔﺮﻓـﺖ ﻛـﻪ در آن زﻣـﺎن‬ ‫ﺛﺮوﺗﻲ ﻫﻨﮕﻔﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪﻧﻮﺷﺘﻪ وﻳﻠﻴﺎم ﺷﻮﻛﺮاس‪ ،‬ﻣﺬاﻛﺮات ﺑﺎ ﺳﺎﻋﺪ را از ﺟﺎﻧﺐ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻳﻚ‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻨﻮز در ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﺴﺘﻌﺎر ”آدم“ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد و ﺑـﺎ ﻣﻮﺳـﺎد‬ ‫ﻫﻤﻜﺎري داﺷﺖ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪” .‬آدم“ ﺑﻪ اﺑﺘﻜﺎر ﺧﻮد ﻗﺴﻂ او‪‬ل اﻳـﻦ ﭘـﻮل را‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﺒﻠـﻎ‬ ‫‪ 12،400‬دﻻر‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﺎﺟﺮ اﻳﺮاﻧﻲ واﺳﻂ ﻣﻴﺎن ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ و او ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎر آﻧـﻲ‬ ‫ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺘﺮك دو دوﻟﺖ روﺷﻦ ﺑﻮد‪ .‬اوﻻً اﻳﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﻔﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ را ﺗﺄﻣﻴﻦ‬ ‫ﻛﻨﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻗﺎدر ﺑﻮد ﻛﺎﻻﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از ﻗﺒﻴـﻞ ﺟﻨـﮓاﻓـﺰار و ﻧﻴـﺰ‬ ‫‪247‬‬ ‫اﻧﻮاع ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻊ دوﻟﺖﻫﺎي ﺳﺎﻋﺪ و ﺑﻴﺎت‪ ،‬ﻛﻪ او ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﭘﻨﻬﺎن ﺑﺎ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ و ﺷﺮﻛﺖ‬ ‫ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ ﺷﻬﺮت داﺷﺖ‪ ،‬و رﺟﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮﺷـﻨﺎم ﭼـﻮن ﻣـﺼﺪق در ﻗﺒـﺎل ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد‬ ‫اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي در زﻣﺎن ﺳﻔﺮ ﻫﻴﺌﺖ ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه )‪ (1323‬ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻮد وﻟـﻲ اﻳـﻦ داوري را‬ ‫ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺣﻤﺪ ﻗﻮام در ﺳﺎلﻫـﺎي ‪ 1326-1324‬ﺗﻌﻤـﻴﻢ داد‪ .‬در زﻣـﺎن ﻏﺎﺋﻠـﻪ‬ ‫آذرﺑﺎﻳﺠﺎن‪ ،‬اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي ﺑﺎ ﺣﺮﺑﻪ زور ﺑﻪ ﻣﻴﺪان آﻣﺪ و ﻗﻮام ﻣﺤﻖ ﺑﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺗﺮﻓﻨـﺪﻫﺎي‬ ‫‪248‬‬ ‫زﻳﺮﻛﺎﻧﻪ ﺧﻮد اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ را ﻓﺮﻳﺐ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺣﺰب ﺗﻮده ﻧﻴﺰ ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺰب در ﻧﻘـﺶ وﻛﻴـﻞ ﻣـﺪاﻓﻊ و ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺎدي اﺗﺤﺎد ﺷﻮروي در اﻳﺮان ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ و در ‪ 5‬آﺑﺎن ‪ 1323‬در ﺳﺮاﺳﺮ ﻛـﺸﻮر و ﺑـﺎ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺷﻮروي ﺑﻪ راﻫﭙﻴﻤﺎﻳﻲ ﺷﺮمآوري ﻋﻠﻴﻪ دوﻟـﺖ ﺳـﺎﻋﺪ و ﺑـﻪﺳـﻮد‬ ‫ﻫﻴﺌﺖ ﻛﺎﻓﺘﺎرادزه دﺳﺖ زد‪ 249‬و ﺑﺎ ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﺧﻮد ﻫﺮاس از ﺳﻠﻄﻪ ﻛﻤﻮﻧﻴـﺴﻢ را در ﻣﻴـﺎن‬ ‫رﺟﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻳﺮان ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮد‪ .‬اﺣﺴﺎن ﻃﺒﺮي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫‪ .246‬ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﻬﺪوي‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﺄﺧﺬ‪ ،‬ص ‪.154‬‬ ‫‪ .247‬وﻳﻠﻴﺎم ﺷﻮﻛﺮاس‪ ،‬آﺧﺮﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﺷﺎه‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿﺎ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﻬﺪوي‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻧـﺸﺮ ﭘﻴﻜـﺎن‪ ،‬ﭼـﺎپ‬ ‫دوازدﻫﻢ‪ ،1381 ،‬ص ‪.93‬‬ ‫‪ .248‬ﺑﺮاي آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﺤﺮان آذرﺑﺎﻳﺠﺎن و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﻣﺎﺟﺮاي ﻧﻔﺖ ﺷـﻤﺎل و ﺟﻨـﮓ ﺳـﺮد ﺑﻨﮕﺮﻳـﺪ ﺑـﻪ‪:‬‬ ‫ﻟﻮﺋﻴﺲ ﻓﺎوﺳﺖ‪ ،‬اﻳﺮان و ﺟﻨﮓ ﺳﺮد‪ :‬ﺑﺤﺮان آذرﺑﺎﻳﺠﺎن )‪ ،(1325-1324‬ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﻛـﺎوه ﺑﻴـﺎت‪ ،‬ﺗﻬـﺮان‪:‬‬ ‫اﻧﺘﺸﺎرات وزارت اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ‪.1374 ،‬‬ ‫‪ .249‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬اﻧﻮر ﺧﺎﻣﻪاي‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻧﺸﺮ ﮔﻔﺘﺎر‪ ،1372 ،‬ﺻﺺ ‪.347-346‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫‪43‬‬

‫رﻫﺒﺮي ﺣﺰب ﺑﺎ وﺟﻮد ﻛﺮاﻫﺘﻲ ﻛﻪ داﺷـﺖ ﺑـﺎ ﻓـﺸﺎر اﻓـﺮادي ﻣﺎﻧﻨـﺪ ]ﻋﺒﺪاﻟـﺼﻤﺪ[‬ ‫ﻛﺎﻣﺒﺨﺶ‪ ،‬اردﺷﻴﺮ ]آواﻧﺴﻴﺎن[‪] ،‬رﺿﺎ[ روﺳﺘﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻴﺎنﻛﻨﻨـﺪه اراده ﺷـﻮروي ﺑﻮدﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﺰرﮔﻲ را ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺎﻋﺪ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺳﺎزد‪ .‬دوﻟﺖ ﻧﻴﺰ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ از‬ ‫ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ و در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺑﻪ ﺗﻴﺮاﻧﺪازي و ﻛﺸﺖ و ﻛﺸﺘﺎر ﻧﻴـﺰ‬ ‫دﺳﺖ ﺑﺰﻧﺪ‪ ...‬ﻇﻬﻮر ﻛﺎﻣﻴﻮنﻫﺎي ﺣﺎﻣﻞ ﺳﺮﺑﺎزان ﺷﻮروي ﻧﻴﺰ در ﻣﺤﻞ اﻟﺘﻘﺎء دو ﻧﻴـﺮو‬ ‫ﻧﻈﺮ را ﺟﻠﺐ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ اﻧﻌﻜﺎﺳﻲ ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﻣﻨﻔﻲ داﺷﺖ و ﺑﺮﺧـﻲ اﻓـﺮاد آن روز‬ ‫ﻛﺎرتﻫﺎي ﻋﻀﻮﻳﺖ ﺣﺰﺑﻲ را ﭘﺲ دادﻧﺪ‪ ...‬آن ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻦ در ﻣﺎزﻧﺪران ﺑﻮدم‪ ...‬ﺗﻌﺪاد‬ ‫اﻋﻀﺎي ﺣﺰب در ﺳﺎري در آن ﻣﻮﻗﻊ ‪ 15-10‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺻﻒ ﺑﺴﻴﺎر رﻗﻴﻖ ﺑﺎ ﻃـﺮز‬ ‫ﻣﻀﺤﻜﻲ‪ ،‬ﺑﺪون روﺣﻴﻪ‪ ،‬راﻫﭙﻴﻤـﺎﻳﻲ ﺧـﻮد را ﺑـﺎ ﺷـﺮﻛﺖ اﻳـﺮج اﺳـﻜﻨﺪري ﺷـﺮوع‬ ‫ﻛﺮد‪ ...‬وﻗﺘﻲ ﺷﻌﺎر ”ﻣﺮدهﺑـﺎد ﺳـﺎﻋﺪ“ داده ﻣـﻲﺷـﺪ‪ ،‬ﭼـﻮن ﻣﺤـﻞ ﺗﻈـﺎﻫﺮ در ﻣﻴـﺪان‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﺳﺎري ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮدم ﺳﺎده آن را ﺗﻈﺎﻫﺮي ﻋﻠﻴﻪ ”ﺳﺎﻋﺖ“ ﺷﻤﺮدﻧﺪ و ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‬ ‫‪250‬‬ ‫ﻛﻪ ﺳﺎﻋﺖ‪ ...‬ﭼﺮا آنﻗﺪر ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺣﺰب ﺗﻮده را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﺟﺮاي ﻧﻔﺖ ﺷﻤﺎل ﺣﺎدﺛﻪاي اﺳﺖ داراي اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺰرگ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻛﻪ ﻃﻠﻮع ﻋﺼﺮ ”ﺟﻨﮓ‬ ‫ﺳﺮد“ را ﻧﻮﻳﺪ ﻣﻲداد‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪ ،‬ﻣﺬاﻛﺮات ”ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ“ دوﻟﺖ ﺳﺎﻋﺪ ﺑﺎ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫـﺎي‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ و روﻳﺎل داچ ﺷﻞ ﻳﻚ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻋﺎﻣﺪاﻧﻪ ﺑـﺮاي وارد ﻛـﺮدن ﻧﻈـﺎﻣﻲ ﺷـﻮروي ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﺤﻨﻪ اﻳﺮان ﺑﻮد و ﺣﻠﻘﻪ ﻣﻬﻤﻲ در زﻧﺠﻴﺮه ﺗﺤﺮﻳﻜﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ دوران ”ﺟﻨﮓ ﺳﺮد“ را آﻏﺎز‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد و در ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ ﻋﻈﻴﻢ اﻳﻦ دوران‪ ،‬ﻛﻪ ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﺷـﺶ دﻫـﻪ ﺑـﻪ درازا‬ ‫ﻛﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺮﻳﻠﻴﻮنﻫﺎ دﻻر ﺻﺮف ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ دو ﺑﻠﻮك ﻣﻲﻛﺮد و ﺳﻮدﻫﺎي ﻧﺠﻮﻣﻲ ﻧﺼﻴﺐ‬ ‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎران ﻧﻈﺎﻣﻲ و ﻛﻤﭙﺎﻧﻲﻫﺎي ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫در دوران رﻳﺎﺳﺖ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺑﺮ ﺳﺎزﻣﺎن اﻃﻼﻋﺎت اﻗﺘﺼﺎدي ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﻧﻴﺰ اﻳﻦ‬ ‫اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﻪﺷﺪت اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ و ﺷﺒﻜﻪاي ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪ R8‬را در اﻳﺮان ﻫﺪاﻳﺖ ﻣـﻲﻛـﺮد‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺗﻤﺎم ﻗﻮا از اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮارداد اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻔﺖ ﺷﻤﺎل ﺑﺎ ﺷﻮروي ﻣﻤﺎﻧﻌـﺖ ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‪،‬‬ ‫ﺑﻬﺮام ﺷﺎﻫﺮخ‪ ،‬ﻛﻪ در آن ﺳﺎلﻫﺎ ﻗﻄﻌﺎً ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻫﻤﻜﺎري داﺷﺖ‪ 251،‬در‬ ‫‪ .250‬ﻃﺒﺮي‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﺄﺧﺬ‪ ،‬ص ‪.64‬‬ ‫‪ .251‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻣﻮاﺿﻊ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ و ﻃﺒﻊ ﻧﺎآرام ﺑﻬﺮام ﺷﺎﻫﺮخ )‪ (1975-1912‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ درﺑﺎرة ارﺗﺒﺎﻃﺎت‬ ‫او ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﺳﺎلﻫﺎي ﭘﺲ از ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﺑﺎ ﻗﻄﻌﻴـﺖ ﺳـﺨﻦ ﮔﻮﻳـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻫﺮخ در ﺳﺎلﻫﺎي ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﻮد و در‬ ‫دوران اﻗﺎﻣﺖ در آﻟﻤﺎن و ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﻲ ﺑﺨﺶ ﻓﺎرﺳﻲ رادﻳﻮ ﺑﺮﻟﻴﻦ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ ﻫﻤﻜـﺎري ﻣـﻲﻛـﺮد‪ .‬و‬ ‫ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺎلﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺮوﻳﺲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻮد‪ .‬وﻟـﻲ او در دﻫـﻪ‬ ‫‪ 1970‬در اﺻﻄﻜﺎك ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺎﭼﺎر در آﻟﻤﺎن اﻗﺎﻣـﺖ ﮔﺰﻳـﺪ و در ﺗﻨﮕﺪﺳـﺘﻲ‬ ‫←‬

‫‪44‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان >رﺑﻴﻦﺗﺮپ‪ 252‬راﺟﻊ ﺑـﻪ ﻧﻔـﺖ اﻳـﺮان ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺧﻄـﺮ ﺑـﺰرگ در‬ ‫ﻛﺠﺎﺳﺖ< ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪> :‬ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﻓﻬﻤﻴﺪهاﻳﻢ ﻛﻪ ﻧﻔﺖ ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺸﻮر ﻣﺎ اﻫﺪا ﺷﺪه و ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺎ در روزﮔﺎر آﻳﻨﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ <.‬ﺷﺎﻫﺮخ‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺷﺪﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻋﻄﺎي اﻣﺘﻴﺎز ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺷـﻮروي ﺑﻴـﺎن داﺷـﺖ و ﺑـﺎ‬ ‫ﺣﺮوف درﺷﺖ اﻓﺰود‪> :‬دﺳﺘﻪ او‪‬ل ]از ﻣﺪاﻓﻌﺎن اﻋﻄﺎي اﻣﺘﻴﺎز ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺷﻮروي[ ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‬ ‫دادن ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺷﻮرويﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﻗﺘﺼﺎد ﻛﺸﻮر و ﻗﺮارداد آن ﻫﻢ از اﻣﺘﻴﺎز ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب ﺑﻬﺘﺮ‬ ‫‪253‬‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺎﻓﻞ از اﻳﻦﻛﻪ ﻣﺎ اﺳﺎﺳﺎً ﻣﻨﻜﺮ اﻋﺘﺒﺎر اﻣﺘﻴﺎز ﻧﻔﺖ ﺟﻨﻮب ﻫﺴﺘﻴﻢ‪<.‬‬ ‫ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ و ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪1332‬‬

‫ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ دو ﺳﺎل ﻫﺪاﻳﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪) R8‬ﻣﺤﺎﺻﺮه اﻗﺘـﺼﺎدي اﺗﺤـﺎد ﺷـﻮروي( را‬ ‫ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ و در ﺳﺎل ‪ 1951‬در ﻣﻘﺎم رﺋﻴﺲ ﺑﺨﺶ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ زﻣﺎن ﻫﻨﻮز ﺳﺮﻟﺸﮕﺮ ﺳِﺮ اﺳـﺘﻮارت ﻣﻨـﺰﻳﺲ رﺋـﻴﺲ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑـﻮد و ﺳِـﺮ رﻛـﺲ‬ ‫ﺑﻨﺴﻮن از ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒﻪ ﺳﺮوﻳﺲ ﻓﻮق ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬در ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻣﺠﺘﻤـﻊ‬ ‫ﻛﻠﻴﻨﻮرت ﺑﻨﺴﻮن ﺑﺎ ﺧﺎﻧﺪان ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ و اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﻧﺎمﻫـﺎي ﻓـﻮق آﺷـﻨﺎ‬ ‫ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻮرﺧﻴﻦ از ﻣﻨﺰﻳﺲ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان >ﺳﺮﺟﺎﺳـﻮس وﻳﻨـﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴـﻞ< ﻳـﺎد‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﺳﺘﻮار ﻣﻨﺰﻳﺲ و ﻛﺎدر ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒﻪ آن زﻣـﺎن ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑـﺎ‬ ‫ﻛﺎﻧﻮنﻫﺎي ﻗﺪرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮﭼﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﻳﺸﺎن در ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﺑـﻪﺷـﻤﺎر‬ ‫ﻣﻲرﻓﺖ ﺑﻪرﻏﻢ اﻳﻦﻛﻪ در آن زﻣﺎن زﻣﺎم دوﻟﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪدﺳﺖ ﺣﺰب ﻛـﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﺑـﻪرﻫﺒـﺮي‬ ‫ﻛﻠﻤﻨﺖ اﺗﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻮد‪.‬‬ ‫”ﻧﻴﺠﻞ وﺳﺖ“‪ ،‬ﻣﻮرخ ﻧﻴﻤﻪ رﺳﻤﻲ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ‪ ،‬ﻣـﻲﻧﻮﻳـﺴﺪ‪ :‬در ﺳـﺎل‬

‫←‬ ‫ﻣﺮد‪ .‬ﻧﮕﺎرﻧﺪه درﺑﺎرة ﺑﻬﺮام ﺷﺎﻫﺮخ ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ و اﺳﻨﺎد ﻣﻬﻤﻲ ﮔﺮد آورده ﻛﻪ اﮔـﺮ ﻓﺮﺻـﺘﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻃـﻲ‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫)‪252. Joachim von Ribbentrop (1893-1946‬‬

‫دﻳﭙﻠﻤﺎت آﻟﻤﺎﻧﻲ و وزﻳﺮ اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ دوﻟﺖ ﻫﻴﺘﻠﺮ در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ .1945-1938‬ﺑﻬﺮام ﺷﺎﻫﺮخ در زﻣـﺎن‬ ‫ﺟﻨﮓ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺄﻣﻮر ﻧﻔﻮذي اﻳﻨﺘﻠﻴﺠﻨﺲ ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در آﻟﻤﺎن ﺣﻀﻮر داﺷـﺖ‪ .‬او در اﻳـﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪ و‬ ‫ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺸﺎﺑﻪ دﻳﮕﺮ رواﺑﻂ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺳﺮان آﻟﻤﺎن ﻧﺎزي را ﺑﻪﺷـﻜﻠﻲ اﻏـﺮاقآﻣﻴـﺰ ﻣﻄـﺮح ﻣـﻲﻛـﺮد و از‬ ‫اﻳﻦﻃﺮﻳﻖ ﻛﺴﺐ اﻋﺘﺒﺎر ﻣﻲﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫‪ .253‬ﻣﺮد اﻣﺮوز ﺗﻮﻗﻴﻒ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮرخ ‪ ،1326/7/18‬ص ‪.4‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫‪45‬‬

‫‪ 1951‬ﻳﺎﻧﮓ ﻃﺮﺣﻲ را ﺑﻪ دوﻟﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ اراﺋﻪ داد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم رﻣﺰ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻛﺎﻧﻴﺮ‪ 254‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺮح ﭘﻴﺸﺪرآﻣﺪ ﻃﺮح ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻛـﺎﻧﻴﺮ ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﻲ دزد‬ ‫درﻳﺎﻳﻲ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻣـﺎت ﺳـﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ ﺑـﻪ دﻛﺘـﺮ ﻣﺤﻤـﺪ‬ ‫ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖوزﻳﺮ اﻳﺮان‪ ،‬داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻛﺎﻧﻴﺮ ﻃﺮﺣﻲ ﺑﻮد ﺑﺮاي ﺑﺎزﭘﺲﮔﻴﺮي اﻣﻮال‬ ‫ﻣﻠّﻲ ﺷﺪه ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ و اﻳﺮان‪ .‬دوﻟﺖ ﻛﻠﻤﻨﺖ اﺗﻠﻲ اﻳـﻦ ﻃـﺮح را رد ﻛـﺮد وﻟـﻲ در‬ ‫اواﺧﺮ اﻳﻦ ﺳﺎل ﺣﺰب ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر‪ ،‬ﺑﻪرﻫﺒﺮي وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴـﻞ‪ ،‬زﻣـﺎم ﻗـﺪرت را ﺑـﻪدﺳـﺖ‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن اوﺿﺎع ﺑﻪﺳﻮد ﻳﺎﻧﮓ دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪ و ﺳﺮ ﺟـﺎن ﺳـﻴﻨﻜﻠﺮ‪ ،‬رﺋـﻴﺲ ﺟﺪﻳـﺪ ام‪.‬‬ ‫آي‪ ،6 .‬ﻳﺎﻧﮓ را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم ﺧﻮد ﻣﻨﺼﻮب ﻛﺮد‪ .‬ﻃﺮح ﻣﺮدود ﺷﺪه ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻛﺎﻧﻴﺮ ﺑـﺎ‬ ‫‪255‬‬ ‫ﻧﺎم ﺟﺪﻳﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭼﻜﻤﻪ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪ و ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﺳﻴﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﻤﻞ درآﻣﺪ‪.‬‬ ‫زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ ﻛﻮﺗﺎه ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﻧﻮﺷﺘﻪ ”ﻧﻴﺠﻞ وﺳﺖ“ ﺣـﺎوي اﻃﻼﻋـﺎت ﺑﻴـﺸﺘﺮي‬ ‫اﺳﺖ و ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻳﺎﻧﮓ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻃﺮّاح و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه اﺻﻠﻲ ﻛﻮدﺗﺎ ﺑﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﺳﻤﺎﺟﺖ‬ ‫و ﭘﻴﮕﻴﺮي اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﺪانﺟﺎ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ در ﻟﺤﻈﻪاي ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎز و‬ ‫ﺣﺴﺎس ﺑﺎ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺧﻮدﺳﺮاﻧﻪ ﺧﻮد ﻣﺎﻧﻊ ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي ﺳﻴﺎ از ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻮدﺗﺎ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻗـﺪام‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻃـﺮح اوﻟﻴـﻪ ﻛﻮدﺗـﺎ در ‪ 25‬ﻣـﺮداد ‪ 16 /1332‬اوت ‪ 1953‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖاﷲ ﻧﺼﻴﺮي و ﺗﻌﺪادي از ﻛﻮدﺗﺎﭼﻴﺎن دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﺤﻤﺪرﺿـﺎ‬ ‫ﭘﻬﻠﻮي وﺣﺸﺖزده از راﻣﺴﺮ ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد ﮔﺮﻳﺨﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬ﻛﻪ وﻳﻠﺒﺮ در ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺧﻮد ﺑﺎ‬ ‫ﻋﻨﻮان >ﺷﻜﺴﺖ آﺷﻜﺎر< ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺟﺰﺋﻴﺎت آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺎﻟﻲرﺗﺒﻪ وزارت اﻣﻮر‬ ‫ﺧﺎرﺟﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺳﻴﺎ در واﺷﻨﮕﺘﻦ را ﻧﻴﺰ وﺣﺸﺖزده ﻛﺮد و آﻧﺎن دﺳﺘﻮر ﻟﻐـﻮ ﻋﻤﻠﻴـﺎت را‬ ‫ﺻﺎدر و ﺑﺮاي اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺳﻴﺎ در ﺗﻬﺮان ارﺳﺎل ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در آن زﻣـﺎن ارﺗﺒﺎﻃـﺎت واﺷـﻨﮕﺘﻦ ﺑـﺎ‬ ‫اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺳﻴﺎ در ﺗﻬﺮان ﺑﺎ واﺳﻄﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎت ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ اﻳﺴﺘﮕﺎه ام‪ .‬آي‪ 6 .‬در ﻧﻴﻜﻮزﻳﺎ )ﻗﺒﺮس(‬ ‫اداره ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﻣﻨﺪرﺟﺎت ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ دﻛﺘﺮ وﻳﻠﺒﺮ‪ ،‬ﻓﺮدي ﺑﻪﻧﺎم ﺟﺎن ﻛﺎﻟﻴﻨﺰ‪ 256‬در رأس‬ ‫آن ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺧﻄﻴﺮ‪ ،‬ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﻣﺎﻧﻊ ارﺳﺎل دﺳﺘﻮر واﺷـﻨﮕﺘﻦ ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺳﻴﺎ در ﺗﻬﺮان ﺷﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺳﻴﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻜـﺎري ﺧـﻮد ﺑـﺎ ﺷـﺒﻜﻪ اﻳﻨﺘﻠﻴﺠـﻨﺲ‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪ دو‪‬م ﻃﺮح ﻛﻮدﺗـﺎ اداﻣـﻪ داد و ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﭘﻴـﺮوزي ﻧﻬـﺎﻳﻲ‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت در ‪ 28‬ﻣﺮداد ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺪ‪” .‬ﻧﻴﺠﻞ وﺳﺖ“ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫‪254. Operation Buccaneer‬‬ ‫‪255. Nigel West, ibid, pp. 469-470.‬‬ ‫‪256. H. John Collins‬‬

‫‪46‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻣﻌﻬﺬا‪ ،‬در ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎز وزارت اﻣﻮر ﺧﺎرﺟﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻨﺘﺮل اﻋـﺼﺎب‬ ‫ﺧﻮد را از دﺳﺖ داد و در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻮدﺗﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑـﻪ ﺗـﺮك آن ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬وﻟـﻲ‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻜﺎﺗﺒﺎت ﺳﻴﺎ ﺑﺎ ﺗﻬﺮان از ﻃﺮﻳﻖ اﻳـﺴﺘﮕﺎه اﻳﻨﺘﻠﻴﺠـﻨﺲ ﺳـﺮوﻳﺲ در ﻗﺒـﺮس‬ ‫اﻧﺠــﺎم ﻣـﻲﺷــﺪ و ﻳﺎﻧــﮓ ﺗﺮﺗﻴﺒـﻲ داد ﻛــﻪ ارﺳــﺎل ﭘﻴـﺎم ﻣﻘﺎﻣــﺎت آﻣﺮﻳﻜــﺎﻳﻲ ﺑــﻪ‬ ‫ﻣﺄﻣﻮرانﺷﺎن در ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻓﺘﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺲ از ﺳﻘﻮط ﻣﺼﺪق و اﻋﺎده اﻗﺘـﺪار‬ ‫‪257‬‬ ‫ﺷﺎه ﺑﻪدﺳﺖ اﻳﺸﺎن رﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﻃﻲ ده ﺳﺎﻟﻲ ﻛﻪ از اﻧﺘﺸﺎر ﻛﺘﺎب ”ﻧﻴﺠﻞ وﺳﺖ“ ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ ﻧـﺎم ﺟـﺮج ﻛﻨـﺪي‬ ‫ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎم وﻗﺖ ام‪ .‬آي‪ ،6 .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻃﺮّاح و ﻓﺮﻣﺎﻧـﺪه ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﻛﻮدﺗـﺎي ‪ 28‬ﻣـﺮداد‬ ‫‪ 1332‬ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺎرﻳﺨﻲ راه ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮاﻟﺪ ﺟﻴﻤﺰ در ﺧﺎﻃﺮات ﺧـﻮد از ﺟـﺮج ﻛﻨـﺪي‬ ‫ﻳﺎﻧﮓ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫ﻣﻦ ]در ﻛﻠﻮپ ﻣﺎﻧﺪي[ ﺑﺎ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ آﺷﻨﺎ ﺷﺪم ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1961‬از ﻣﻘﺎم‬ ‫ﺧﻮد ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗـﺎﺋﻢﻣﻘـﺎم ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﻣـﺴﺘﻌﻔﻲ ﺷـﺪه و ﺑـﻪ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻛﻠﻴﻨـﻮرت ﺑﻨـﺴﻮن‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪ ...‬ﺟﺮج ﻳﺎﻧﮓ اﺑﻠﻬﺎن را ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ .‬او ﻣﺮدي ﺷﺠﺎع و اﺳـﺘﻮار ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫او را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻳﻚ اﻓﺴﺮ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻣﺘﻌﺎرف ﺷﻤﺮد‪ .‬آنﭼﻪ ﻣـﻦ از ﻳﺎﻧـﮓ ﻓﺮاﮔـﺮﻓﺘﻢ‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﻮادث واﻗﻌﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻧﻪ اﻳﻦﻛـﻪ ﻣـﺮدم ﭼﮕﻮﻧـﻪ درﺑـﺎرة‬ ‫ﺗﺤﻘﻖ آنﻫﺎ ﺗﺼﻮ‪‬ر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ...‬او ﻳﻜﻲ از اﻓﺮادي ﺑﻮد ﻛﻪ در اﺳﺘﺮاﺗﮋي اﻋﺎده ﻗـﺪرت‬ ‫ﺷﺎه در اﻳﺮان ﻧﻘﺶ داﺷﺖ‪ .‬او ﺑﻪﻃﻮر آﺷﻜﺎر ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ آنﻫـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﻤﻚ ﺳﻴﺎ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎذب و ﺷﻮرشﻫﺎي ﺳـﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘـﻪ‪ ،‬ﺑـﻪﻃـﻮر ﻛﺎﻣـﻞ‬ ‫دوﻟﺖ اﻳﺮان ﺑﻪرﻫﺒﺮي دﻛﺘﺮ ﻣﺼﺪق را ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﺮدﻧﺪ؛ و ﻧﻴـﺰ ﺑـﺮاي ﻣـﻦ ﺷـﺮح داد‬ ‫ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ]در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر دﻳﮕﺮ[ ﺑﺎ ارﺳﺎل ﻳﻚ رﻳﺶﺗﺮاﺷﻲ ﺣـﺎوي ﻣـﻮاد ﻣﻨﻔﺠـﺮه‬ ‫‪258‬‬ ‫ﻳﻚ وزﻳﺮ ﻣﻬﻢ را ﻛﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻴﻠﻴﭗ دﻳﻮﻳﺲ ﻧﻴﺰ در رﺳﺎﻟﻪ ﺧﻮد درﺑﺎرة ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ ﺷﺪن ﺗﻜﺎﭘﻮﻫﺎي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ام‪ .‬آي‪.‬‬ ‫‪) 6‬زﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ‪ (82‬از ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‪ -‬رﺋﻴﺲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻮﻧﺘﻲ وودﻫﺎوس‪ -‬ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫‪259‬‬ ‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪257. ibid, p. 470.‬‬ ‫‪258. Gerald James, In the Public Interest, London: Little, Brown & Co., 1995, pp. 44-45.‬‬ ‫‪259. Philip H. J. Davies, “Institutionalizing Intelligence: The Development of MI6 Internal‬‬

‫‪Organization and the Whitehall Village Market for Espionage”:‬‬ ‫‪http://www.psa.ac.uk/cps/1994/davi.pdf‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫‪47‬‬

‫و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﻛﺘﺎب ﻣﻬﻢ اﺳﺘﻔﻦ دورﻳﻞ درﺑﺎرة ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 50‬ﺳﺎﻟﻪ اﺧﻴﺮ اﻳﻨﺘﻠﻴﺠـﻨﺲ‬ ‫ﺳﺮوﻳﺲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﺳﺖ‪ 260‬ﻛﻪ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻧﺎم ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧـﮓ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﻃـﺮّاح و رﻫﺒـﺮي‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻮدﺗﺎ در اﻳﺮان ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬روزﻧﺎﻣﻪ ﮔﺎردﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬در‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺑﺎ ﻋﻨﻮان >دوﻟﺖ اﻳﺮان دﺳﺖﻧﺸﺎﻧﺪه ﻣﺎ ﺑﻮد<‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ اواﺧﺮ ﺑﻴﺶﺗـﺮ ﻣـﺮدم وزارت ﺧﺎرﺟـﻪ اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه آﻣﺮﻳﻜـﺎ و ﺳـﻴﺎ را‬ ‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬در اﻳﺮان ﻣﻼﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻛـﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﺟﺎي دﻳﮕﺮ ﻛﺮه ارض ﺑﻪدﻧﺒﺎل اﺳﺘﻘﺮار ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎي دﺳﺖﻧﺸﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬وﻟـﻲ اﻛﻨـﻮن‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻳـﻚ ﺗﻮﻃﺌـﻪﮔـﺮ دﻳﮕـﺮ ﻧﻴـﺰ در ﻛﻮدﺗـﺎ ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫داﺷﺖ‪ :‬دوﻟﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪرﻫﺒﺮي وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴـﻞ ﻛـﻪ ﺧـﻮد را ﻣـﺪاﻓﻊ ﺳـﻴﻨﻪﭼـﺎك‬ ‫دﻣﻜﺮاﺳﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬دورﻳﻞ در ﻛﺘـﺎب ﺧـﻮد ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻛـﻪ وزارت ﺧﺎرﺟـﻪ‬ ‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴــﺎ و ﺑــﺎزوي اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ آن )ام‪ .‬آي‪ (6 .‬ﻧﻘــﺶ اﺳﺎﺳــﻲ در اﻳﺠــﺎد و ﮔــﺴﺘﺮش‬ ‫آﺷﻮبﻫﺎﻳﻲ اﻳﻔﺎ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻘﻮط دوﻟﺖ ﻣﺼﺪق اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬رﻫﺒﺮي اﻳـﻦ اﻗـﺪاﻣﺎت‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ ﻣﺤﺒـﻮب اﻳـﺮان را‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﻲ از ﺳـﻮي ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲﻫـﺎي ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﻨﻔـﻮر‬ ‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪> ،‬ﻣﺮد دﻳﻮاﻧﻪ< ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﻳﻌﻨـﻲ ﺟـﺮج ﻛﻨـﺪي ﻳﺎﻧـﮓ ﺑـﻪدﺳـﺖ داﺷـﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﺎﻧــﮓ ﺑﻌــﺪﻫﺎ ﺑــﻪ ﺣﺮﻓــﻪ ﺑﺎﻧﻜــﺪاري ﺗﺠــﺎري در ﻟﻨــﺪن ﻣــﺸﻐﻮل ﺷــﺪ و ﺑــﻪ ﻳﻜــﻲ از‬ ‫اﻓﺮاﻃﻲﺗﺮﻳﻦ ﻓﻌﺎﻻن ﻧﮋادﭘﺮﺳﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ ﺑـﺪل ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬ﻳﺎﻧـﮓ ﺑـﺎ ﭘـﺸﺘﻮاﻧﻪ ﻣـﺎﻟﻲ ﺳـﻴﺎ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ وﺳﺎﺋﻞ ارﺗﺒـﺎط ﺟﻤﻌـﻲ اﻳـﺮان ﻣﺘﻤﺮﻛـﺰ ﻛـﺮد‪ .‬او از ﻃﺮﻳـﻖ اﻧﺘـﺸﺎر‬ ‫داﺳﺘﺎنﻫﺎي دروغ‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺖ رﺷﻮه ﺑﻪ روزﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎران اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬و اﻧﺠﺎم ﻫﺮ ﻧﻮع دﺳﻴﺴﻪ‬ ‫ﻛﺜﻴﻒ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻻزم ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲداد‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮد را ﭘﻴﺶ ﺑﺮد‪ .‬ﺟﺮج ﻛﻨـﺪي ﻳﺎﻧـﮓ‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ در ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﻗﺒﺎل اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﻬـﺮهﺟـﻮﻳﻲ و ﻛـﺴﺐ ﺳـﻮد ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫‪261‬‬ ‫ﻣﻬﻢﺗﺮ از اﺣﺘﺮام ﺑﻪ اﺻﻮل دﻣﻜﺮاﺳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﮔﺮداﻧﺎن ﻛﻮدﺗﺎ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ درﺑﺎرة ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺗـﺼﻮﻳﺮي ﺟـﺎﻣﻊﺗـﺮ از‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ درﺑﺎرة ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪:‬‬ ‫‪262‬‬ ‫درﺑﺎرة ﺳﺮﻟﺸﮕﺮ ﺳِﺮ ﺟﺎن آﻟﻜﺴﺎﻧﺪر ﺳﻴﻨﻜﻠﺮ )ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ”ﺳـﻨﺒﺎد“(‪ ،‬رﺋـﻴﺲ ﻛـﻞ ام‪.‬‬ ‫‪260. Stephen Dorril, MI6: Inside the Covert World of Her Majesty's Secret Intelligence‬‬

‫‪Service, New York: The Free Press, 2000.‬‬ ‫‪261. Paul Foot, “Iran was our puppet state”, The Guardian, Tuesday May 2, 2000.‬‬ ‫)‪262. Sir John Alexander Sinclair (Sinbad‬‬

‫‪48‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫آي‪ 6 .‬در زﻣﺎن ﻛﻮدﺗﺎ‪ ،‬در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه و ﻣ‪Ĥ‬ﺧﺬ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘـﻲ ﻣﻄﻠـﺐ زﻳـﺎدي ﺑـﻪ ﭼـﺸﻢ‬ ‫ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪ .‬ﻇﺎﻫﺮاً ﻫﻨﻮز ﺑﻴﻮﮔﺮاﻓﻲ وي ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﺸﺪه و ﺟﺰﺋﻴﺎت زﻧﺪﮔﻲاش ﺗﺎ ﺑـﻪ اﻣـﺮوز در‬ ‫ﻫﺎﻟﻪاي از ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﮕﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ در دوران ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دو‪‬م ﻓﺮﻣﺎﻧـﺪه اﻃﻼﻋـﺎت‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻮد‪ ،‬در دوران رﻳﺎﺳﺖ ﺳﺮﻟﺸﮕﺮ ﻣﻨﺰﻳﺲ ﺑﺮ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ او را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‬ ‫و ﺳﭙﺲ ﺑﻪﺟﺎي ﻣﻨﺰﻳﺲ رﺋﻴﺲ ﻛﻞ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎن دﻗﻴﻖ آﻏﺎز رﻳﺎﺳـﺖ او ﺑـﺮ ام‪ .‬آي‪.‬‬ ‫‪ 6‬ﻧﻴﺰ ﻣﺒﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ اﻧﺪرﻳﻮ‪ ،‬اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ‪ ،‬ﺷﺮوع رﻳﺎﺳﺖ ﺳﻴﻨﻜﻠﺮ ﺑﺮ ام‪.‬‬ ‫آي‪ 6 .‬را ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ‪ 1951‬ﻣﻲداﻧﺪ‪ 263.‬وﻟﻲ در ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﻨـﺎﺑﻊ آﻏـﺎز رﻳﺎﺳـﺖ وي از ﺳـﺎل‬ ‫‪ 1953‬ﻋﻨﻮان ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دوران ﺳﻪ ﻳﺎ ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻟﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﺳِﺮ ﺟﺎن ﺳـﻴﻨﻜﻠﺮ ﺑـﺮ ام‪ .‬آي‪6 .‬‬ ‫را‪ ،‬ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1956‬ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺖ‪> ،‬دوران وﺣﺸﺖ< در ﺗﺎرﻳﺦ اﻳـﻦ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣـﻲﺧﻮاﻧﻨـﺪ‬ ‫زﻳﺮا در اﻳﻦ ﺳﺎلﻫﺎ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋـﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ ﺑـﻪﺷـﺪت درﮔﻴـﺮ ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺑﺮاﻧـﺪازي و‬ ‫‪264‬‬ ‫ﺧﺮاﺑﻜﺎري و ﺗﺮور ﺑﻮد‪.‬‬ ‫درﺑﺎرة آﻟﻦ داﻟﺲ‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺳﻴﺎ در زﻣﺎن ﻛﻮدﺗﺎ‪ ،‬در ﺻﻔﺤﺎت ﭘﻴﺶ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪.‬‬ ‫در زﻣﺎن ﻛﻮدﺗﺎ‪ ،‬رﻳﭽﺎرد ﻫﻠﻤﺰ‪ 265‬رﻳﺎﺳﺖ ﺳﺘﺎد ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﺳـﻴﺎ‪ 266‬را ﺑـﻪدﺳـﺖ‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬او ﺑﻌﺪﻫﺎ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،1965‬ﻣﻌﺎون ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺳﻴﺎ ﺷـﺪ و در ﻣـﺎرس ‪ 1973‬ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬ ‫ﺳﻔﻴﺮ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه در اﻳﺮان ﻣﻨﺼﻮب ﮔﺮدﻳﺪ و ﺗﺎ ژاﻧﻮﻳﻪ ‪ 1977‬در اﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﺑﻮد‪ .‬درﺑﺎرة‬ ‫ﻫﻠﻤﺰ و ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ او ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣـﺖ ﭘﻬﻠـﻮي ﺑـﻪﻃـﻮر ﻣـﺸﺮوح در ﻇﻬـﻮر و ﺳـﻘﻮط‬ ‫‪267‬‬ ‫ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮي ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪام‪.‬‬ ‫ﻛﺮﻣﻴﺖ روزوﻟﺖ‪ 268،‬ﻣﺴﺌﻮل دﺳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﻬـﻢ ﺳـﻴﺎ در‬ ‫راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻛﻮدﺗﺎﺳﺖ‪ .‬او در ‪ 7‬ژوﺋﻴـﻪ ‪ 16 /1953‬ﺗﻴـﺮ ‪ 1332‬ﻣﺨﻔﻴﺎﻧـﻪ وارد اﻳـﺮان ﺷـﺪ و از‬ ‫ﺳﻮي ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺘﺒﻮع ﺧﻮد ﻫﺪاﻳﺖ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻮدﺗﺎ را ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬درﺑﺎرة ﻛﻴﻢ روزوﻟـﺖ‬

‫‪263. Christopher Andrew, Secret Service: The Making of the British Intelligence Community,‬‬

‫‪London: Heinemann, 1985, p. 493.‬‬ ‫‪264. “The Secret State: British Intelligence and Covert Action”:‬‬

‫‪http://www.wakeupmag.co.uk/articles/sstate2.htm‬‬ ‫)‪265. Richard McGarrah Helms (b. 1913‬‬ ‫)‪266. Coordination, Operations and Policy Staff (COPS‬‬

‫‪ .267‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﻬﺒﺎزي‪ ،‬ﻇﻬﻮر و ﺳﻘﻮط ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﺟﻠﺪ دو‪‬م‪ :‬ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان‪ ،‬ﺻـﺺ‬ ‫‪.218-210‬‬ ‫)‪268. Kermit Roosevelt (1916-2000‬‬

‫‪49‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫در ﺟﺎي دﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪام‪ 269‬و ﻟﺬا از ﺗﻜﺮار زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ او ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛـﻨﻢ‪ .‬در اﻳﻨﺠـﺎ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ دو ﻧﻜﺘﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪:‬‬ ‫او‪‬ل‪ ،‬در ﺗﺎرﻳﺨﻨﮕﺎري ﻛﻮدﺗﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺶ روزوﻟﺖ ﺑﻴﺶ از ﺟﺎﻳﮕﺎه واﻗﻌـﻲ او ﺑﺮﺟـﺴﺘﻪ ﺷـﺪه‬ ‫در ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻧﻘﺶ دو ﭼﻬﺮه ﻣـﺆﺛﺮ و ﻣﺮﻣـﻮز ﻛﻮدﺗـﺎ‪ -‬ﺟـﺮج ﻛﻨـﺪي ﻳﺎﻧـﮓ و ﺳِـﺮ ﺷـﺎﭘﻮر‬ ‫رﻳﭙﻮرﺗﺮ‪ -‬ﺑﻪﻛﻠﻲ ﻣﻐﻔﻮل ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﻣﻴﺮ اﺳﺪاﷲ ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ‪،‬‬ ‫ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ﻛﻮدﺗﺎ اﻳﻔﺎ ﻧﻤـﻮد‪ ،‬در ﻳﺎدداﺷـﺖﻫـﺎﻳﺶ اﺷـﺎره‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﻃﺮات روزوﻟـﺖ را در ﻣـﻪ ‪ ،1977‬دو ﺳـﺎل ﭘـﻴﺶ از اﻧﺘـﺸﺎر آن‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ و‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺴﺎس ﻋﻠﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ روزوﻟﺖ ﻣﻲﺧﻮاﻫـﺪ ﺧـﻮد را >ﻗﻬﺮﻣـﺎن<‬ ‫‪270‬‬ ‫ﻛﻮدﺗﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪.‬‬ ‫دو‪‬م‪ ،‬ﺧﺎﻧﺪان ﮔﺴﺘﺮده روزوﻟﺖ ﻧﻴﺰ از دﻳﺮﺑﺎز داراي ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ ﺑـﺎ ﻫﻤـﺎن ﺷـﺒﻜﻪ‬ ‫ﺟﻬﺎنوﻃﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺗﺤﻮﻻت ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1332-1320‬اﻳﺮان و ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ﻧﻘﺶ‬ ‫اﺻﻠﻲ را داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻧﺪان روزوﻟﺖ ﻳﻜﻲ از ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺻﺮاف و ﺗﺎﺟﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷـﻤﺎﻟﻲ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﺒﺎر آن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺻﺮاف ﻣﻬﺎﺟﺮ از ﻫﻠﻨـﺪ در ﻧﻴﻤـﻪ او‪‬ل ﺳـﺪه ﻫﻴﺠـﺪﻫﻢ ﻣـﻴﻼدي ﺑـﻪﻧـﺎم‬ ‫ﻳﻮﻫﺎﻧﺲ روزوﻟﺖ‪ 271‬ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻓﺎﺋﻘﻪ ﺻﺮاﻓﺎن ﻳﻬﻮدي در ﻫﻠﻨﺪ ﺳﺪهﻫﺎي‬ ‫ﻫﻔﺪﻫﻢ و ﻫﻴﺠﺪﻫﻢ‪ 272‬و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﻌﺪي و ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﺧﺎﻧـﺪان روزوﻟـﺖ اﺣﺘﻤـﺎل‬ ‫ﻳﻬﻮديﺗﺒﺎر ﺑﻮدن اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺟﺪ‪ ‬ﻣﻄﺮح ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬در ﻃﻮل ﺳـﺪهﻫـﺎي ﺑﻌـﺪ‪،‬‬ ‫اﻋﻀﺎي اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺻﺮاف و ﺗﺎﺟﺮ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ﭘﻴﻮﻧـﺪﻫﺎي‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي و ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﺎﻟﻲ داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺧﺎﻧـﺪان ﻫـﺎي ﺳﺮﺷـﻨﺎس ﺧﻮﻳـﺸﺎوﻧﺪ‬ ‫روزوﻟﺖ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻟﻴﻮﻳﻨﮕﺴﺘﻮن‪ 273،‬ﻣﻮرﻳﺲ‪ 274،‬ﻫﺎوﻟﻨﺪ‪ 275،‬آﺳـﭙﻴﻨﻮال‪ 276،‬اﺳـﺘﻮر‪ 277‬و‬ ‫‪ .269‬ﻫﻤﺎن ﻣﺄﺧﺬ‪ ،‬ﺻﺺ ‪.224-218‬‬ ‫‪270. Asadollah Alam, The Shah and I: The Confidential Diary of Iran’s Royal Court, 1969-‬‬

‫‪1977, London: I. B. Tauris, 1991, p. 540.‬‬ ‫)‪271. Johannes Roosevelt (d. 1750‬‬

‫‪ .272‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﺷﻬﺒﺎزي‪ ،‬زرﺳﺎﻻران‪ ،‬ج ‪ ،2‬ﺻﺺ ‪.90-86‬‬ ‫‪273. Livingston‬‬ ‫‪274. Morris‬‬ ‫‪275. Howland‬‬ ‫‪276. Aspinwall‬‬

‫‪50‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫دﻻﻧﻮ اﺷﺎره ﻛﺮد‪ 278.‬ﻳﻜﻲ از ﻧﻴﺎﻛﺎن ﻧﺴﻞﻫﺎي ﺑﻌﺪي اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺑـﻪﻧـﺎم وارن دﻻﻧـﻮ‪ 279‬در‬ ‫ﻧﻴﻤﻪ او‪‬ل ﺳﺪه ﻧﻮزدﻫﻢ ﻣﻴﻼدي از ﺷﺮﻛﺎي ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ راﺳﻞ و ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه اﻳـﻦ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ در ﺑﻨـﺪر‬ ‫ﻛﺎﻧﺘﻮن ﭼﻴﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ راﺳﻞ‪ 280‬ﻳﻜﻲ از ﺑـﺰرگﺗـﺮﻳﻦ ﻣﺮاﻛـﺰ ﻗﺎﭼـﺎق ﺗﺮﻳـﺎك در ﺳـﺪه‬ ‫ﻧﻮزدﻫﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻋﻤﻴﻖ داﺷـﺖ و در ﺗﺄﺳـﻴﺲ ﻣﺠﺘﻤـﻊ‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ ‪ HSBC‬و ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻛﺸﺘﻴﺮاﻧﻲ ‪ P&O‬ﺳﻬﻴﻢ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ در اﺷﺘﻌﺎل ﻧﺎﺋﺮه ﺟﻨﮓﻫﺎي‬ ‫ﺗﺮﻳﺎك ﻋﻠﻴﻪ دوﻟﺖ و ﻣﺮدم ﭼﻴﻦ ﻧﻘـﺶ ﺑﺰرﮔـﻲ داﺷـﺖ‪ .‬دﻛﺘـﺮ ﺟـﺎن ﻛـﻮﻟﻤﻦ‪ ،‬ﻛﺎرﺷـﻨﺎس‬ ‫ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ﺳﻴﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر‪ ،‬ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻮﺳﺘﻦ ﺷﺮﻳﻚ ﺑﺎﻧﻚ ﺑﺪﻧﺎم ‪ HSBC‬ﺑﻮدﻧﺪﻛﻪ ﻫـﻢ‬ ‫اﻛﻨﻮن ﻧﻴﺰ ﻣﺤﻞ ﺗﻄﻬﻴﺮ ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ دﻻر ﭘﻮل ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺠﺎرت ﺗﺮﻳﺎك اﺳـﺖ‪ .‬اﺳـﺎﻣﻲ‬ ‫ﻧﺎﻣﺪاري ﭼﻮن ﻓﻮرﺑﺲ‪ 281،‬ﭘﺮﻛﻴﻨﺰ‪ 282‬و ﻫﺎٍﺛـﺎوي‪ 283‬در اﺳـﻨﺎد ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻫﻨـﺪ ﺷـﺮﻗﻲ‬ ‫ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻣﻜﺮر ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬اﻳﻦ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪاﺻﻄﻼح ”اﺻﻴﻞ“ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ راﺳﻞ‬ ‫را اﻳﺠﺎد ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺮﻳﺎك ﺗﺠﺎرت اﺻﻠﻲ آن را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲداد وﻟﻲ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮي ﭼﻮن ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ درﻳﺎﻳﻲ ﻣﻴﺎن ﭼﻴﻦ و آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻧﻴﺰ اﺷـﺘﻐﺎل داﺷـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪﭘﺎس اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1833‬درﺑﺎر ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ و ﻛﻤﻴﺘﻪ ﮔﺮداﻧﻨـﺪه ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ‬ ‫‪284‬‬ ‫ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ اﻧﺤﺼﺎر ﺗﺠﺎرت ﺑﺮده ]در ﻣﺴﻴﺮ ﻓﻮق[ را ﺑﻪ اﻳﺸﺎن اﻋﻄﺎ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫وارن دﻻﻧﻮي ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ ﭘﺪر ﺑﺰرگ ﻣﺎدري ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ دﻻﻧﻮ روزوﻟﺖ‪ 285،‬ﺳﻲ و دوﻣـﻴﻦ‬ ‫رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه )‪ ،(1945-1933‬اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺎدر ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟﺖ‬ ‫←‬ ‫‪277. Astor‬‬

‫‪ .278‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪:‬‬ ‫‪“A Classification of American Wealth: History and genealogy of the wealthy families of‬‬ ‫‪America”,‬‬ ‫‪http://www.raken.com/american_wealth/other/infos.asp‬‬ ‫‪279. Warren Delano, Jr.‬‬ ‫‪280. Russell & Co.‬‬ ‫‪281. Forbes‬‬ ‫‪282. Perkins‬‬ ‫‪283. Hathaway‬‬ ‫‪284. Coleman, ibid, p. 137.‬‬ ‫)‪285. Franklin Delano Roosevelt (1882-1945‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫‪51‬‬

‫دوران ﻛﻮدﻛﻲ ﺧﻮد را در ﺑﻨﺪر ﻫﻨﮓﻛﻨﮓ ﺳﭙﺮي ﻛﺮد‪ 286.‬ﻻزم ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ راﺳﻞ ﺑﺎ ﻗﺎﭼﺎﻗﭽﻴﺎن ﭘﺎرﺳﻲ ﺗﺮﻳﺎك ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻓﻌﺎل داﺷﺖ و ﻳﻜـﻲ از دﻻﻳـﻞ‬ ‫‪287‬‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آن ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از >دﻻﻻن ﭘﺎرﺳﻲ< ﻣﺴﺘﻘﺮ در ﺷﺒﻪﻗﺎره ﻫﻨﺪ و ﺑﻨﺎدر ﭼـﻴﻦ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﭘﻴﻮﻧﺪ رﻳﺸﻪدار ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ در ﺟﺮﻳﺎن ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻮدﺗـﺎي ‪ 28‬ﻣـﺮداد‬ ‫‪ 1332‬در ﻫﻤﻜﺎري روزوﻟﺖ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ ﭘﺎرﺳﻲ ﺗﺪاوم ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﻬﻮده ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟﺖ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري رﺳـﻴﺪ‪ ،‬ﺑـﻪوﺳـﻴﻠﻪ‬ ‫وﻳﻠﻴﺎم دوﻧﻮوان‪ ،‬دوﺳﺖ وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴـﻞ‪ ،‬دﻓﺘـﺮ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ اﻃﻼﻋـﺎت )ﺳـﻠﻒ ﺳـﻴﺎ( را‬ ‫ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮد و ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﺘﻨﻔﺬ از ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖﻫﺎي ﻳﻬﻮدي اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه را ﺑﻪ ﻛﺎخ ﺳـﻔﻴﺪ‬ ‫‪290‬‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل داد‪ .‬ﻣﻮرﺧﻴﻦ از ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ روزﻧﻤﻦ‪ 288،‬ﺑﻨﺠـﺎﻣﻴﻦ ﻛـﻮﻫﻦ‪ 289،‬ﻓﻠـﻴﻜﺲ ﻓﺮاﻧﻜﻔـﻮرﺗﺮ‪،‬‬ ‫‪286. Frank Welsh, A History of Hong Kong, London: Harper Collins, 1993, p. 423.‬‬ ‫‪287. Charles C. Stelle, Americans and the China Opium Trade in the Nineteenth Century,‬‬

‫‪USA: Arno Press, 1981, p. 101.‬‬ ‫)‪288. Samuel Irving Rosenman (1896-1973‬‬

‫روزﻧﻤﻦ ﻧﮕﺎرش ﻧﻄﻖﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ روزوﻟﺖ را ﺑﻪﻋﻬﺪه داﺷﺖ و در زﻣﺎن رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬـﻮري ﻫﻤﻜـﺎر‬ ‫ﻧﺰدﻳﻚ وي ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ 13‬ﺟﻠﺪي ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲﻫﺎي روزوﻟﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ او وﻳﺮاﻳﺶ و ﭼﺎپ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪289. Benjamin Victor Cohen (1894-1983‬‬

‫از ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺳﺮﺷﻨﺎس آﻣﺮﻳﻜﺎ و از ﻣﺸﺎوران اﺻﻠﻲ ﻓـﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟـﺖ‪ .‬از دوران‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻞ در ﻫﺎروارد ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻓﻠـﻴﻜﺲ ﻓﺮاﻧﻜﻔـﻮرﺗﺮ و ﻟـﻮﻳﻲ ﺑﺮاﻧـﺪﻳﺰ‪ ،‬دو رﻫﺒـﺮ ﺑﺮﺟـﺴﺘﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﻦ درﺟﻪ او‪‬ل ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﻢ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑـﺪل ﺷـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از‬ ‫ﺟﻨﮓ او‪‬ل ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻤﺮاه ﺑﺮاﻧﺪﻳﺰ ﺑﻪ ﻟﻨﺪن رﻓﺖ و اﻳﻦ دو ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺖﻫﺎي اﻳـﺎﻻت‬ ‫ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺻﻠﺢ ﭘﺎرﻳﺲ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻜﺎري ﺗﻨﮕﺎﺗﻨـﮓ ﺑـﺎ ﺣﻴـﻴﻢ واﻳـﺰﻣﻦ‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﻮﻫﻦ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ ”وﻃﻦ ﻣﻠﻲ ﻳﻬﻮد“ در ﻣﺠﻤﻊ ﻣﻠـﻞ اداﻣـﻪ داد و ﺳـﭙﺲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬در ﺳـﺎل ‪1933‬‬ ‫ﺑﻪ واﺷﻨﮕﺘﻦ رﻓﺖ و در زﻣﺮه ﺣﻠﻘﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻣﺸﺎور وي‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ”ﺗﺮاﺳﺖ ﻣﻐﺰﻫـﺎ“ ﺷـﻬﺮت داﺷـﺖ‪ ،‬ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻛﻮﻫﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻓﺮاﻧﻜﻔﻮرﺗﺮ و ﺗﻮﻣﺎس ﻛﺎرﻛـﺎران )‪ (Thomas G. Corcoran‬ﺣﻠﻘـﻪ ﺧـﺼﻮﺻﻲ‬ ‫ﻣﺸﺎوران روزوﻟﺖ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲداد‪ .‬او ﺳﻬﻢ ﻣﻬﻤﻲ در رﻓﻊ ﻣﻮاﻧﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﻋﻄـﺎي ﻛﻤـﻚﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﻲ و‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ در دوران ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬﺎﻧﻲ اﻳﻔﺎ ﻛﺮد‪ .‬از ﺳﺎل ‪ 1945‬ﺳـﻤﺖ ﻣـﺸﺎورت ﺟﻴﻤـﺰ‬ ‫ﺑﺮﻧﺰ‪ ،‬وزﻳﺮ ﺧﺎرﺟﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺠﺎﻣﻴﻦ ﻛﻮﻫﻦ در دوران ﺣﻴﺎت ﺧﻮد ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻣﻬﻤـﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺖ و از ﻃﺮاﺣﺎن و ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازان ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﻣﺎﻟﻲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‪ ،‬از ﺟﻤﻠـﻪ در‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺳﻮم‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬وي از دوﺳﺘﺎن ﻧﺰدﻳﻚ ﻟﻴﻨﺪون ﺟﺎﻧﺴﻮن‪ ،‬رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر آﻣﺮﻳﻜﺎ‪،‬‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪52‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻫﺮﺑﺮت ﻟﻬﻤﻦ‪ 291،‬ﻫﻨﺮي ﻣﻮرﮔﻨﺘﻮ‪ 292‬و ﺟﻴﻤﺰ وارﺑﻮرگ‪ 293‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ دوﺳـﺘﺎن و‬ ‫←‬ ‫)‪290. Felix Frankfurter (1882-1965‬‬

‫در ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده ﻳﻬﻮدي در وﻳﻦ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ و در ﻛﻮدﻛﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه واﻟﺪﻳﻨﺶ ﺑـﻪ آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﻣﻬـﺎﺟﺮت‬ ‫ﻛﺮد و ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺧﻮد را در رﺷﺘﻪ ﺣﻘﻮق در ﻫﺎروارد ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮد و ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻗﻀﺎﻳﻲ درﺟـﻪ‬ ‫او‪‬ل آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺪل ﺷﺪ‪ .‬از ﺳﺎل ‪ 1914‬ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 25‬ﺳﺎل اﺳﺘﺎد ﻛﺮﺳﻲ ﺣﻘـﻮق داﻧـﺸﮕﺎه ﻫـﺎروارد ﺑـﻮد‪ .‬در‬ ‫دوران ﺟﻨﮓ او‪‬ل ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﺸﺎور ﺣﻘﻮﻗﻲ وزﻳﺮ ﺟﻨﮓ آﻣﺮﻳﻜﺎ در اﻣﻮر ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﺑـﻮد‪ .‬در اﻳـﻦ دوران وي‬ ‫ﺑﻪﻫﻤﺮاه ﻟﻮﻳﻲ ﺑﺮاﻧﺪﻳﺰ ﻳﻜﻲ از دو رﻫﺒﺮ اﺻﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺻﻬﻴﻮﻧﻴﺴﺘﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮد‪ .‬او در اﻳﻦ دوران ﺳـﻤﺖ‬ ‫ﻣﺸﺎور ﺣﻘﻮﻗﻲ وودور وﻳﻠﺴﻮن‪ ،‬رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر‪ ،‬را داﺷﺖ و ﺑﻪﺷﺪت در راه ﺗﺤﻘﻖ اﻋﻼﻣﻴﻪ ﺑﺎﻟﻔﻮر و اﺳﺘﻘﺮار‬ ‫ﻗﻴﻤﻮﻣﻴﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﺮ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﻛﻮﺷﻴﺪ‪ .‬ﻓﺮاﻧﻜﻔﻮرﺗﺮ از دﻫﻪ ‪ 1920‬در زﻣﺮه دوﺳﺘﺎن ﺻـﻤﻴﻤﻲ و ﻣـﺸﺎورﻳﻦ‬ ‫ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟﺖ ﺑﻮد و در دوران رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري روزوﻟﺖ ﻧﻴﺰ از ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﺎورﻳﻦ وي ﺑﻪﺷـﻤﺎر‬ ‫ﻣﻲ رﻓﺖ‪ .‬روزوﻟﺖ در ﺳﺎل ‪ 1939‬ﻓﺮاﻧﻜﻔﻮرﺗﺮ را در ﺳﻤﺖ ﻗﺎﺿﻲ ﻛﻞ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣﻨﺼﻮب ﻛﺮد‪ .‬او ﺗﺎ‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1962‬در اﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫)‪291. Herbert Henry Lehman (1878-1963‬‬

‫ﻫﺮﺑﺮت ﻟﻬﻤﻦ ﻳﻜﻲ از ﺳﻪ ﭘﺴﺮ آرﺗﻮر ﻟﻬﻤﻦ‪ ،‬از اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﺪان ﺳﺮﺷﻨﺎس ﻳﻬﻮدي ﻟﻬﻤـﻦ و از ﻣـﺪﻳﺮان‬ ‫ﺑﻨﻴﺎد ﻟﻬﻤﻦ‪ ،‬ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺮادران ﻫﺮﺑﺮت ﺑﻪﻧﺎم اﻳﺮوﻳﻨﮓ ﻟﻬﻤﻦ )‪ (1945-1876‬از ﻗﻀﺎت ﻣﺘﻨﻔـﺬ اﻳـﺎﻻت‬ ‫ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮﺑﺮت ﻟﻬﻤﻦ در دوران ﺟﻨﮓ او‪‬ل ﺟﻬﺎﻧﻲ در دﻓﺘﺮ ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟﺖ ﻛﺎر ﻣﻲﻛـﺮد ﻛـﻪ در‬ ‫آن زﻣﺎن از ﻣﺴﺌﻮﻻن ﻧﻴﺮوي درﻳﺎﻳﻲ ﺑﻮد‪ .‬او ﺳﭙﺲ در ﺑﺨـﺶﻫـﺎي ﺗـﺪارﻛﺎﺗﻲ وزارت ﺟﻨـﮓ ﺑـﻪﻛـﺎر‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ و در ﺳﺎل ‪ 1919‬ﺑﺎ درﺟﻪ ﺳﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮﺑﺮت ﻟﻬﻤﻦ در ﺳﺎل ‪ 1910‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻛﻨﮕـﺮه‬ ‫از ﺣﺰب دﻣﻜﺮات ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1924‬ﻣﺠﺪداً ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ روي آورد و ﻳﻜﻲ از رﻫﺒﺮان ﺣﺰب دﻣﻜﺮات و‬ ‫رﺋﻴﺲ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺎﻟﻲ اﻳﻦ ﺣﺰب ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1928‬در اﻧﺘﺨﺎب دوﺳﺘﺶ‪ ،‬ﻓـﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪار اﻳﺎﻟﺖ ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﻧﻘﺶ ﻣﺆﺛﺮ اﻳﻔﺎ ﻛﺮد و ﺧﻮد ﻣﻌﺎون اﺳﺘﺎﻧﺪار ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1932‬ﻛـﻪ روزوﻟـﺖ‬ ‫ﺑﻪﻋﻨﻮان رﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮر اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﻟﻬﻤﻦ در ﻣﻘﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪار ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺟﺎي ﮔﺮﻓـﺖ و ﺗـﺎ‬ ‫‪ 1942‬در اﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﺑﻮد‪ .‬در دوران ﺟﻨﮓ دو‪‬م ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﻛﻤﻚ ﺷﺎﻳﺎن ﻛﺮد‬ ‫و در ‪ 1949‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻧﻴﻮﻳﻮرك در ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ دوران از دوﻟﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺑﻪﺷﺪت ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮد‬ ‫و در ‪ 1958‬رﻳﺎﺳﺖ ﻛﻤﻴﺘﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ دﻫﻤﻦ ﺳﺎﻟﮕﺮد ﺗﺄﺳﻴﺲ دوﻟﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﻫﺮﺑـﺮت‬ ‫ﻟﻬﻤﻦ از ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاران ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﻬﺎدﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻳﻬﻮدي در ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬او در ﺳﺎل ‪ 1910‬ﺑـﺎ دﺧﺘـﺮ‬ ‫اﺗﺸﻮل )‪ ،(Atschul‬ﺑﺎﻧﻜﺪار ﺳﺮﺷﻨﺎس آﻟﻤﺎﻧﻲﺗﺒﺎر ﺳﺎﻧﻔﺮاﻧﺴﻴﺴﻜﻮ‪ ،‬ازدواج ﻛﺮد‪.‬‬ ‫)‪292. Henry Morgenthau Jr. (1891-1967‬‬

‫ﺧﺎﻧﺪان ﻣﻮرﮔﻨﺘﻮ از ﻣﻬﺎﺟﺮان ﻳﻬﻮدي آﻟﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻫﻪ ‪ 1860‬در ﺑﻨﺪر ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷـﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﺮي ﻣﻮرﮔﻨﺘﻮ )‪ (1946-1856‬از ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و از ﺣﺎﻣﻴﺎن وودرو وﻳﻠـﺴﻮن در اﻧﺘﺨﺎﺑـﺎت‬ ‫رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﺳﺎل ‪ 1912‬ﺑﻮد و رﻳﺎﺳﺖ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﺣﺰب دﻣﻜﺮات را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷـﺖ‪ .‬وﻳﻠـﺴﻮن در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1913‬ﻣﻮرﮔﻨﺘﻮ را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺳﻔﻴﺮ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه در ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ ﻣﻨﺼﻮب ﻛﺮد و او در دوران ﺟﻨﮓ او‪‬ل‬ ‫←‬

‫‪53‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻣﺸﺎوران ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟﺖ ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺮه ﻣﻬﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ در ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ 1332‬ﻧﻘـﺶ داﺷـﺖ‪ ،‬ﻛﺮﻳـﺴﺘﻮﻓﺮ‬ ‫ﻣﻮﻧﺘﺎگ وودﻫﺎوس‪ 294‬ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ”ﻣـﻮﻧﺘﻲ وودﻫـﺎوس“ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در اواﺧـﺮ ﻋﻤـﺮ ﻟـﺮد‬ ‫ﺗﺮﻳﻨﮕﺘﻮن ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬وودﻫﺎوس در ﻣـﺮداد ‪ /1330‬اوت ‪ ،1951‬ﻳﻌﻨـﻲ اﻧـﺪﻛﻲ ﭘـﺲ از‬ ‫آﻏﺎز رﻳﺎﺳﺖ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ ﺑﺮ ﺑﺨﺶ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ام‪ .‬آي‪ ،6 .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣـﺴﺌﻮل اﻳـﺴﺘﮕﺎه‬ ‫اﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎن در ﺗﻬﺮان ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﺪ‪ .‬او ﺑﺨﺸﻲ از ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد را درﺑﺎرة ﺳﺎلﻫـﺎي اﻗﺎﻣـﺖ‬ ‫‪295‬‬ ‫در اﻳﺮان ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﻧﺘﻲ وودﻫﺎوس ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎي داراي ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎري ﺗﻌﻠـﻖ دارد ﻛـﻪ‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1918‬ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﺑﺎرون ﺗﺮﻳﻨﮕﺘـﻮن ﺑـﻪ ﺟﺮﮔـﻪ اﺷـﺮاﻓﻴﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ راه ﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬ﭘـﺪر‬ ‫وودﻫﺎوس ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻟﺮد ﺧﺎﻧﺪان ﺧﻮد ﺑﻮد و ﻣﻮﻧﺘﻲ در ﺳﺎل ‪ 1998‬ﺑﺎ ﻣﺮگ ﺑﺮادرش‪ ،‬ﺟﻴﻤﺰ‪،‬‬ ‫ﻟﺮد ﺗﺮﻳﻨﮕﺘﻮن ﭘﻨﺠﻢ ﺷﺪ و ﺑـﻪ ﻣﺠﻠـﺲ ﻟﺮدﻫـﺎ راه ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬در زﻣـﺎن ﺟﻨـﮓ ﺟﻬـﺎﻧﻲ دو‪‬م‪،‬‬ ‫وودﻫﺎوس اﻓﺴﺮ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ارﺗﺶ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻮد‪ .‬او در اوت ‪ 1943‬ﺑﻪ درﺟﻪ ﺳﺮﻫﻨﮕﻲ ارﺗﻘﺎء‬ ‫←‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ و ﻣﺮﻣﻮزي در ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ اﻳﻔﺎ ﻧﻤﻮد‪ .‬وي ﺑﺎر دﻳﮕﺮ در ﺳﺎل ‪ 1932‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺣﺎﻣﻲ ﻓـﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ‬ ‫روزوﻟﺖ وارد ﺻﺤﻨﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﺮي ﻣﻮرﮔﻨﺘﻮ )ﭘﺪر( از ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاران ﺳـﺎزﻣﺎن ﺻـﻠﻴﺐ‬ ‫ﺳﺮخ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺴﺮ ﻫﻨﺮي ﻣﻮرﮔﻨﺘﻮي ﻓـﻮقاﻟـﺬﻛﺮ‪ ،‬ﻛـﻪ او ﻧﻴـﺰ ﻫﻨـﺮي ﻣﻮرﮔﻨﺘـﻮ ﻧـﺎم داﺷـﺖ‪ ،‬از‬ ‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان و ﻣﺎﻟﻜﻴﻦ ﺑﺰرگ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ﺳﺮدﺑﻴﺮ ﻣﺠﻠﻪ ‪ American Agriculturist‬ﺑـﻮد‪ .‬در دوراﻧـﻲ‬ ‫ﻛﻪ روزوﻟﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪار ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺑﻮد ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ و دوﺳﺖ ﺻﻤﻴﻤﻲ وي ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓـﺖ‪ .‬ﻫﻨـﺮي ﻣﻮرﮔﻨﺘـﻮ‬ ‫)ﭘﺴﺮ( در ﺳﺎل ‪ 1934‬در دوﻟﺖ روزوﻟﺖ وزﻳﺮ ﺧﺰاﻧﻪداري ﺷﺪ و ‪ 11/5‬ﺳﺎل در اﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﺑﻮد‪ .‬او ﻧﻴﺰ از‬ ‫ﺣﺎﻣﻴﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ دوﻟﺖ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺑﻮد و در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1952-1951‬رﻳﺎﺳﺖ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه داﻧـﺸﮕﺎه ﻋﺒـﺮي‬ ‫اورﺷﻠﻴﻢ را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫)‪293. James Paul Warburg (1896-1969‬‬

‫ﭘﺴﺮ ﭘﻞ وارﺑﻮرگ )زرﺳﺎﻻر ﻧﺎﻣﺪار ﻳﻬﻮدي‪ ،‬ﺑﺎﺟﻨﺎق ﻳﺎﻛﻮب ﺷـﻴﻒ و از ﺷـﺮﻛﺎي ﻛـﻮﻫﻦ‪ -‬ﻟﻮﺋـﺐ و‬ ‫ﺑﺎﻧﻚ وارﺑﻮرگ(‪ .‬ﺟﻴﻤﺰ وارﺑﻮرگ در دوران ﺟﻨﮓ او‪‬ل ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﻫﻮاﻳﻲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻫﻤﻜﺎري‬ ‫داﺷﺖ و ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ رﻳﺎﺳﺖ ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ زرﺳﺎﻻري ﺟﻬﺎﻧﻲ را ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫از رﻫﺒﺮان ﺣﺰب دﻣﻜﺮات ﺑﻮد و در دوران رﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮري ﻓﺮاﻧﻜﻠﻴﻦ روزوﻟﺖ از اﻋﻀﺎي اﺻﻠﻲ ﮔـﺮوه‬ ‫ﻣﺸﺎوران او ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬از ﻣﺸﻮﻗﺎن ﻣﺪاﺧﻠﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دو‪‬م ﺑـﻮد و در دوران ﺟﻨـﮓ‬ ‫رﻳﺎﺳﺖ دﻓﺘﺮ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻨﮓ )‪ (Office of War Information‬را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫‪th‬‬

‫)‪294. Christopher Montague Woodhouse, 5 Baron Terrington (1917-2001‬‬

‫‪ .295‬ﺳﻲ‪ .‬ام‪ .‬وودﻫﺎوس‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭼﻜﻤﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻓﺮﺣﻨﺎز ﺷﻜﻮري‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﻧﺸﺮ ﻧﻮر‪.1367 ،‬‬

‫‪54‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻳﺎﻓﺖ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭼﺮﻳﻜﻲ در ﻳﻮﻧﺎن را ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬وي در ﭘﺎﻳـﺎن ﺟﻨـﮓ‪ ،‬از‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1945‬رﻳﺎﺳﺖ اﻳـﺴﺘﮕﺎه ام‪ .‬آي‪ 6 .‬در ﻳﻮﻧـﺎن را ﺑـﻪدﺳـﺖ داﺷـﺖ و در ﺳـﺎل ‪1951‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را در ﺗﻬﺮان ﺑﻪدﺳﺖ ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬وودﻫـﺎوس در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪1959-1955‬‬ ‫رﺋﻴﺲ اﻧﺴﺘﻴﺘﻮي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ اﻣﻮر ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ 296‬و ﻣﺪﻳﺮ ﭘـﮋوﻫﺶﻫـﺎي اﻳـﻦ ﻣﺆﺳـﺴﻪ ﻣﻬـﻢ و‬ ‫ﻣﺘﻨﻔﺬ و در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1966-1959‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﺷﻬﺮ آﻛﺴﻔﻮرد در ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻮام ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻮد‪ .‬او‬ ‫ﺳﭙﺲ ﻣﻌﺎون وزارت ﻛﺸﻮر ﺷﺪ و از ﺳـﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 1970‬ﺗـﺎ ﺳـﺎل ‪ 1974‬ﺑـﺎر دﻳﮕـﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪه‬ ‫آﻛﺴﻔﻮرد در ﭘﺎرﻟﻤـﺎن‪ .‬وودﻫـﺎوس در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1986-1977‬رﺋـﻴﺲ اﻧﺠﻤـﻦ ﺳـﻠﻄﻨﺘﻲ‬ ‫ادﺑﻴﺎت‪ 297‬ﺑﻮد‪ .‬او در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻟﻨﺪن‪ ،‬ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ و آﻛﺴﻔﻮرد ﻧﻴﺰ ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﻲﻛﺮد و ﻣـﺪﺗﻲ‬ ‫رﻳﺎﺳﺖ اﻧﺘﺸﺎرات ﭘﻨﮕﻮﺋﻦ را ﺑﻪدﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻮﻧﺘﻲ وودﻫـﺎوس در ﻓﻮرﻳـﻪ ‪ 2001‬در ‪83‬‬ ‫ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻓﻮت ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﻮﻧﺘﻲ وودﻫﺎوس در ﺳﺎل ‪ ،1945‬ﻳﻌﻨﻲ ﺷﺶ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از اﺳﺘﻘﺮار در اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﺎ دﺧﺘـﺮ‬ ‫ارل ﻟﻴﺘﻮن دو‪‬م و ﻧﻮه ارل ﻟﻴﺘﻮن او‪‬ل‪ 298،‬ﻧﺎﻳﺐاﻟﺴﻠﻄﻨﻪ و ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣﺎي ﻫﻨـﺪ )‪،(1880-1876‬‬ ‫ازدواج ﻛﺮد‪ .‬ارل ﻟﻴﺘﻮن از ﺳﺮان ﺣﺰب ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎر و دوﺳﺖ ﻟﺮد راﻧﺪوﻟﻒ ﭼﺮﭼﻴﻞ‪ ،‬ﭘـﺪر‬ ‫ﺳﺮ وﻳﻨﺴﺘﻮن ﭼﺮﭼﻴﻞ‪ ،‬ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﺨﻨﮕﺎري ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﻮاﺿﻊ ﺿﺪ روﺳﻲ و ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي‬ ‫ﺧﺸﻦ و اﺳﺘﺒﺪادياش در دوران ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﻨﺪ ﺷﻬﺮت دارد‪ 299.‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬وودﻫـﺎوس در‬ ‫زﻣﺎن اﺳﺘﻘﺮار در اﻳﺮان در وﺿﻌﻲ ﻗﺮار داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻬﺮه ﻣـﻮرد اﻋﺘﻤـﺎد ﭼﺮﭼﻴـﻞ و‬ ‫ﻛﺎﻧﻮنﻫﺎي اﻓﺮاﻃﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ ﺧﺎﻧﺪان وودﻫﺎوس ﺑﺎ ﺑـﺎزار ﺑـﻮرس ﻟﻨـﺪن در زﻣـﺎن‬ ‫ﻛﻮدﺗﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﺟﻴﻤﺰ وودﻫﺎوس‪ 300،‬ﺑﺮادر ﺑﺰرگ ﻣﻮﻧﺘﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 1961‬ﺑﺎ ﻣﺮگ ﭘـﺪر‬ ‫ﻟﺮد ﺗﺮﻳﻨﮕﺘﻮن ﭼﻬﺎرم ﺷﺪ‪ ،‬در زﻣﺎن ﺟﻨﮓ ﻋﻀﻮ ﺳﺘﺎد ارﺗـﺶ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴـﺎ در ﺣﻴﻔـﺎ ﺑـﻮد و در‬ ‫ﻫﻤﺎن ﺳﺎلﻫﺎ زﺧﻤﻲ ﺷﺪ‪ .‬او در ﺳﺎل ‪ 1948‬ﺑـﺎ درﺟـﻪ ﺳـﺮﮔﺮدي ﺑﺎزﻧﺸـﺴﺘﻪ ﺷـﺪ و ﻃـﻲ‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1980-1952‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜـﻲ از ﺷـﺮﻛﺎ و ﻣـﺪﻳﺮان اﺻـﻠﻲ ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﺷـﭙﺎردز اﻧـﺪ‬

‫‪296. Royal Institute of International Affairs‬‬ ‫‪297. Royal Society of Literature‬‬ ‫‪st‬‬

‫)‪298. Edward Robert Bulwer Lytton, 1 Earl of Lytton (1831-1891‬‬ ‫‪299. R. F. Foster, Lord Randolph Churchill: A Political Life, Oxford University Press, 1981,‬‬

‫‪p. 183.‬‬ ‫‪th‬‬

‫)‪300. James Allen David Woodhouse, 4 Baron Terrington (1915-1998‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫‪55‬‬

‫ﭼﻴﺲ‪ 301‬از ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺎزار ﺑﻮرس ﻟﻨﺪن ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ آﻏـﺎز‬ ‫روﻧﻖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺟﻴﻤﺰ وودﻫﺎوس اﻧﺪﻛﻲ ﭘﺲ از اﺳﺘﻘﺮار ﺑﺮادرش در ﺗﻬﺮان اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻜﺎﭘﻮﻫﺎي ﻣﺮﻣﻮز ﻣﺎﻟﻲ ﻳﻜﻲ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﭘﺎﻳﻪ ﺣﻮادث ﺳﺎلﻫـﺎي ‪-1329‬‬ ‫‪ 1332‬اﻳﺮان ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﮕﺎرﻧﺪه‪ ،‬ﻳﻜﻲ از اﻫﺪاف اﺻﻠﻲ ﺷﺒﻜﻪ زرﺳﺎﻻري ﻣﺆﺛﺮ‬ ‫در ﺗﺤﻮﻻت اﻳﺮان ﻃﻲ آن ﺳﺎلﻫﺎ دﺳﺘﻜﺎري ﻣﺎﻟﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﺳﺘﻦ ارزش ﺳـﻬﺎم ﺧـﺼﻮﺻﻲ‬ ‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻧﻔﺖ اﻧﮕﻠﻴﺲ و اﻳﺮان در ﺑﺎزار ﺑﻮرس و ﺧﺮﻳﺪ اﻳﻦ ﺳﻬﺎم ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﻛﻮدﺗﺎ و اﻧﻌﻘـﺎد‬ ‫ﻗﺮارداد ﻛﻨﺴﺮﺳﻴﻮم‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻬﺎم اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮاوان ﻳﺎﻓﺖ و ﺳﻮدﻫﺎي ﻛﻼن ﻧﺼﻴﺐ اﻳﺸﺎن ﻛﺮد‪.‬‬ ‫وﻳﻠﻴﺎم راﺟﺮ ﻟﻮﻳﺲ درﺑﺎرة ﻧﻘﺶ وودﻫﺎوس در ﻛﻮدﺗﺎ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫وودﻫﺎوس را ﻣﻲﺗﻮان در آن واﺣﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺟﻨﮕﺠﻮي ﭼﺮﻳﻚ و ﻣﺄﻣﻮر ﺳـﺮّي و‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪار و ادﻳﺐ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮد‪ .‬او در دوران ﺟﻨﮓ ﺟﻬـﺎﻧﻲ دو‪‬م دوش ﺑـﻪ دوش‬ ‫اﻋﻀﺎي ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻳﻮﻧﺎن ﺟﻨﮕﻴﺪه ﺑﻮد‪ .‬در ‪ 27‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﻪ درﺟﻪ ﺳﺮﻫﻨﮕﻲ ﻧﺎﺋـﻞ‬ ‫ﺷــﺪه ﺑــﻮد و ﺑﻌــﺪﻫﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪه ﻣﺤﺎﻓﻈــﻪﻛــﺎر آﻛــﺴﻔﻮرد در ﻣﺠﻠــﺲ ﻋ ـﻮام و ﺳــﺮدﺑﻴﺮ‬ ‫اﻧﺘﺸﺎرات ﭘﻨﮕﻮﺋﻦ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮ ﭼﺎﺗﺎم ﻫﺎوس و ﻣﻮرخ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻮﻧـﺎن ﮔﺮدﻳـﺪ‪ .‬او در‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1952-1951‬رﻳﺎﺳـﺖ ﺑﺨـﺶ ‪ MI6‬در اﻳـﺮان را ﺑـﻪﻋﻬـﺪه داﺷـﺖ‪ .‬در آن‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣـﺸﺘﺮك اﻧﮕﻠـﺴﺘﺎن و آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺗﻨﻬـﺎ راه ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از‬ ‫ﻋﺰﻳﻤﺖ ارﺗﺶ ﺳﺮخ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺟﻨﻮب و ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر دﺳﺖﻧﺸﺎﻧﺪه ﺑـﻪ ﺳـﺒﻚ‬ ‫اروﭘﺎي ﺷﺮﻗﻲ در اﻳﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ وودﻫﺎوس ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻣـﺴﺌﻠﻪ ﻧﻮﺷـﺖ‪:‬‬ ‫ﭼﻪ ﺑﺴﺎ اﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻜﺮي در ﺳﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ وﻟﻲ در اواﻳﻞ ﺳﺎلﻫـﺎي ‪ 1950‬اﻳـﻦ اﻣـﺮ‬ ‫ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪] ...‬ﺑﻪﻋﻘﻴﺪه او‪ [،‬ﻫﺮﭼـﻪ ﻣـﺼﺪق ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﺮ ﺳـﺮ ﻛـﺎر ﻣـﻲﻣﺎﻧـﺪ‬ ‫‪302‬‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻦ ﻛﻪ اﻳﺮان ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل روسﻫﺎ درآﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬ ‫و ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﺑﺰرگ ﺳِﺮ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻛﻮدﺗﺎ و‬ ‫اﻓﺴﺮ راﺑﻂ ام‪ .‬آي‪ 6 .‬ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬اﺷﺎره ﻛﺮد‪ .‬درﺑﺎرة ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙـﻮرﺗﺮ ﻃـﻲ ﻣﻘﺎﻟـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ و اﺳﻨﺎد ﻣﻬﻤﻲ را در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮدهام‪ 303.‬آنﭼﻪ در‬ ‫اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﺠﺪد ﻗﺮار دﻫﻢ‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ ﺑـﺎ ﻟـﺮد وﻳﻜﺘـﻮر‬ ‫روﭼﻴﻠﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ روﭼﻴﻠﺪ ﺗﺪاوم داﺷﺖ‪ .‬درﺑﺎرة ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﮔـﺴﺘﺮده و ﺳـﻄﺢ‬ ‫‪301. Sheppards and Chase‬‬

‫‪ .302‬ﻣﺼﺪق‪ ،‬ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺻﺺ ‪.404-403‬‬ ‫‪ .303‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﻬﺒﺎزي‪» ،‬ﺳِﺮ ﺷﺎﭘﻮر رﻳﭙﻮرﺗﺮ و ﻛﻮدﺗﺎي ‪ 28‬ﻣﺮداد ‪ ،«1332‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻـﺮ اﻳـﺮان‪،‬‬ ‫ﺷﻤﺎره ‪ ،23‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪ ،1381‬ﺻﺺ ‪.204-103‬‬

‫‪56‬‬

‫ﺳﻴﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ ﺟﺮج ﻛﻨﺪي ﻳﺎﻧﮓ‬

‫ﻋﺎﻟﻲ وﻳﻜﺘﻮر روﭼﻴﻠﺪ ﺑﺎ ﺳﺮوﻳﺲ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ در ﻇﻬﻮر و ﺳﻘﻮط ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮي ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪام‪ 304.‬ﭘﻴﺘﺮ راﻳﺖ‪ ،‬اﻓـﺴﺮ ﺑﺎزﻧﺸـﺴﺘﻪ ام‪ .‬آي‪ ،5 .‬در ﺧـﺎﻃﺮات ﺟﻨﺠـﺎﻟﻲ‬ ‫ﺧﻮد ﻋﻤﻖ ارﺗﺒﺎﻃﺎت روﭼﻴﻠﺪ و ﺷﺎﭘﻮر را ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﻲدارد‪:‬‬ ‫ﻟﺮد وﻳﻜﺘﻮر روﭼﻴﻠﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دوﺳﺘﻲاش ﺑﺎ ﺷﺎه اﻳﺮان و اداره ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ‬ ‫ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ در ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﻛﻪ آنﻫـﺎ را ﺑـﺮاي دﻳـﻚ واﻳـﺖ ]رﺋـﻴﺲ ‪ [MI6‬و ﺑـﻪﻃـﻮر‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳِﺮ رﻳﭙﻮرﺗﺮ ﻛـﻪ ﻧﻘـﺶ ﺗﻌﻴـﻴﻦﻛﻨﻨـﺪهاي در ﻋﻤﻠﻴـﺎت‬ ‫ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧــﻪاي ‪ MI6‬در ﺳــﺎلﻫــﺎي دﻫــﻪ ‪ 1950‬داﺷــﺖ‪ ،‬رواﺑــﻂ ﺧــﻮد را ﺑــﺎ دﺳــﺘﮕﺎه‬ ‫‪305‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ .304‬ﻇﻬﻮر و ﺳﻘﻮط ﺳﻠﻄﻨﺖ ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ج ‪ ،2‬ﺻﺺ ‪.125-120‬‬ ‫‪ .305‬ﭘﻴﺘﺮ راﻳﺖ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﺷﻜﺎر ﺟﺎﺳﻮس‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺤﺴﻦ اﺷﺮﻓﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،1367 ،‬ﺻـﺺ ‪-92‬‬ ‫‪.93‬‬