Chuong12

CHÖÔNG 12:

QUAÛN TRÒ TAØI CHÍNH QUOÁC TEÁ 1. Xaùc ñònh moái lieân heä coâng ty meï – con 2. Quaûn trò ruûi ro taøi chính (Financial Risk Management) 3. Laäp ngaân saùch voán quoác teá (International Capital Budgeting) 4. Cô caáu voán quoác teá 5. Quaûn lyù doøng tieàn maët toaøn caàu1

1. XAÙC ÑÒNH MOÁI LIEÂN HEÄ COÂNG TY MEÏ – CON

1.1. Giaûi phaùp nhieàu maët (Policentric solution) 1.2. Giaûi phaùp cuïc boä (Ethnocentric solution) 2

1.1. GIAÛI PHAÙP NHIEÀU MAËT

 Taïo cho coâng ty MNC nhö laø coâng ty meï vaø phaân quyeàn quyeát ñònh cho caùc coâng ty con.  Nhöõng thoûa thuaän veà baûng keâ taøi chính ñöôïc chuaån bò theo nguyeân taéc keá toaùn chung cho caû coâng ty meï vaø coâng ty con.  Söï thöïc hieän cuûa coâng ty con ñöôïc ñaùnh giaù lieân quan ñeán yeáu toá noäi ñòa vaø nöôùc ngoaøi. 3

1.1. GIAÛI PHAÙP NHIEÀU MAËT (tt) Öu ñieåm:  Vieäc phaân quyeàn laøm quyeát ñònh ñöôïc laäp ngay thôøi ñieåm theo ñieàu kieän thò tröôøng  Caùc coâng ty con hoaït ñoäng linh ñoäng hôn, naêng ñoäng vaø hieäu quaû hôn. Nhöôïc ñieåm:  Giaûm quyeàn löïc taäp trung ôû coâng ty meï khoâng phuø hôïp nhu caàu quaûn trò caáp cao cuûa coâng ty.  Taïo caïnh tranh giöõa caùc coâng ty con 4

1.2. GIAÛI PHAÙP CUÏC BOÄ

 Laø laøm cho taát caû hoaït ñoäng kinh doanh nöôùc ngoaøi nhö laø môû roäng kinh doanh trong nöôùc.  Moãi ñôn vò hôïp thaønh heä thoáng keá hoaïch vaø kieåm tra coâng ty meï. 5

1.2. GIAÛI PHAÙP CUÏC BOÄ (tt) Öu ñieåm:  Phoái hôïp quaûn lyù toaøn boä hoaït ñoäng  Taäp trung quaûn lyù taøi chính hieäu quaû. Nhöôïc ñieåm:  Haïn cheá hoaït ñoäng linh ñoäng cuûa caùc coâng ty con.  Caûn trôû nhöõng noã löïc môû roäng cuûa caùc coâng ty con vì coâng ty meï laáy heát nguoàn löïc caàn thieát. 6

1.3. GIAÛI PHAÙP TRUNG TAÂM

 Ñeå giöõ keá hoaïch taøi chính vaø kieåm soaùt quyeát ñònh treân toaøn caàu.  Quyeát ñònh chòu aûnh höôûng bôûi 2 yeáu toá  Baûn chaát vaø vò trí cuûa caùc coâng ty con  Lôïi ích coù theå ñaït ñöôïc khi phoái hôïp hieäu quaû hoaït ñoäng caùc coâng ty con.  Thöôøng coù hieäu quaû hôn khi taäp 7

2. QUAÛN TRÒ RUÛI RO TAØI CHÍNH

2.1. Laïm phaùt 2.2. Phaân loaïi ruûi ro taøi chính 2.3. Quaûn lyù ruûi ro tyû giaù hoái ñoaùi

8

2.1. LAÏM PHAÙT

Moãi quoác gia coù möùc ñoä laïm phaùt haøng naêm khaùc nhau. Aûnh höôûng:  Laøm cho caùc khoaûn nôï taøi chính haáp daãn.  Taùc ñoäng ñeán laõi suaát laøm taêng chi phí khoaûn vay.  Taùc ñoäng ñeán giaù trò tieàn teä treân theá giôùi. 9

2.1. LAÏM PHAÙT (tt)

Khi MNC kinh doanh ôû nöôùc coù möùc laïm phaùt cao, söû duïng chieán löôïc:  Nhanh choùng giaûm taøi saûn coá ñònh ñeå thaùnh toaùn giaù trò taøi saûn nhanh nhö coù theå.  Chaäm thanh toaùn caùc khoaûn chöa thanh toaùn cho ngöôøi baùn maø thanh toaùn baèng tieàn ñòa phöông. 10

2.1. LAÏM PHAÙT (tt)

Caùc chieán löôïc löïa choïn (tt):  Giöõ soá tieàn ñòa phöông trong luùc chuyeån soá coøn laïi cuûa quyõ naøy vaøo nôi oån ñònh hôn.  Tìm nguoàn voán khaùc vì ngöôøi cho vay ñòa phöông seõ taêng laõi suaát ñeå baûo veä khoaûn thu hoài treân ñaàu tö cuûa hoï.  Naâng giaù ñeå giöõ lôïi nhuaän. 11

2.2. PHAÂN LOAÏI RUÛI RO TAØI CHÍNH

 Ruûi ro (töø ñieån) – laø khaû naêng chòu thieät haïi, maát maùt, nguy hieåm, khoù khaên, hoaëc ñieàu khoâng chaéc chaén.  Ruûi ro (taøi chính) – laø giaù trò hoaëc keát quaû maø hieän taïi chöa bieát ñeán, töùc ruûi ro coù taùc ñoäng tích cöïc hoaëc tieâu cöïc.

12

2.2. PHAÂN LOAÏI RUÛI RO TAØI CHÍNH (tt)  Coù 3 loaïi ruûi ro taøi chính:  Ruûi ro laõi suaát – laõi suaát taêng, chi phí laõi suaát vay voán taêng, lôïi nhuaän coâng ty giaûm.  Ruûi ro tyû giaù hoái ñoaùi – tyû giaù hoái ñoaùi thay ñoåi aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán giaù caû saûn phaåm, ñeán lôïi nhuaän coâng ty.  Ruûi ro giaù caû haøng hoùa – giaù caû 13

2.3. QUAÛN LYÙ RUÛI RO TYÛ GIAÙ HOÁI ÑOAÙI 2.3.1. Ruûi ro chuyeån ñoåi (Translation Exposure = Accounting Exposure) 2.3.2. Ruûi ro giao dòch (Transaction Exposure) 2.3.3. Ruûi ro kinh teá (Economic Exposure = Operating Exposure) 14

2.3.1. RUÛI RO CHUYEÅN ÑOÅI  Chuyeån ñoåi laø quaù trình trình baøy laïi baûng keâ taøi chính nöôùc ngoaøi theo ñoàng tieàn chính quoác.  Ruûi ro chuyeån ñoåi xuaát hieän khi coâng ty chuaån bò baûng baùo caùo taøi chính phoái hôïp (Consolidated Financial Statements) vôùi vieäc chuyeån ñoåi caùc ñoàng ngoaïi teä thaønh ñoàng chính quoác.  Tyû giaù hoái ñoaùi ñöôïc söû duïng trong vieäc chuyeån ñoåi coù theå laø tyû giaù hoái ñoaùi hieän taïi, quaù

15

2.3.1. RUÛI RO CHUYEÅN ÑOÅI (tt) Quaûn lyù ruûi ro keá toaùn (Managing Accounting Exposure) hoaëc giaûm ruûi ro baûng toång keát taøi saûn (Balance Sheet Hedge). Tröôøng hôïp ñoàng tieàn ñòa phöông bò maát giaù, coâng ty coù caùc phöông aùn sau:  Baùn ñoàng tieàn ñòa phöông ôû daïng hôïp ñoàng giao coù kyø haïn.  Giaûm caùc möùc tieàn maët ñòa phöông vaø caùc chöùng khoaùn coù khaû naêng thanh toaùn.  Sieát chaët tín duïng (giaûm caùc khoaûn phaûi 16

2.3.1. RUÛI RO CHUYEÅN ÑOÅI (tt)    



Caùc phöông aùn löïa choïn (tt): Taêng nhaäp khaåu haøng hoùa tính theo ñoàng tieàn maïnh. Vay möôïn noäi ñòa. Trì hoaõn vieäc thanh toaùn caùc khoaûn phaûi traû. Ñaåy maïnh vieäc chuyeån coå töùc vaø phí veà coâng ty meï hay caùc coâng ty con khaùc. Ñaåy maïnh vieäc thanh toaùn caùc khoaûn phaûi traû giöõa caùc coâng ty 17

2.3.2. RUÛI RO GIAO DÒCH Ruûi ro giao dòch ño löôøng nhöõng gì thu ñöôïc hoaëc loã laõ phaùt sinh töø vieäc thanh toaùn nhöõng hoaït ñoäng taøi chính maø nhöõng khoaûn naøy ñöôïc bieåu thò baèng ngoaïi teä. Ruûi ro giao dòch naûy sinh töø:  Vieäc mua/baùn haøng hoùa, dòch vuï maø giaù cuûa nhöõng thöù naøy ñöôïc tính baèng ngoaïi teä.  Quyõ ñi möôïn hoaëc cho vay khi thanh toaùn laïi (chi traû) phaûi baèng ngoaïi teä.

18

2.3.2. RUÛI RO GIAO DÒCH (tt) Tröôøng hôïp Lufthansa (Ñöùc) (1985): Thaùng 1/85, Lufthansa ñaõ mua 20 maùy bay Boeing 737 (Myõ) vôùi giaù trò 500 trieäu USD vaøo luùc haøng ñöôïc giao thaùng 1/86. Ruûi ro: tyû giaù giao ngay 1/85 khi Lufthansa kyù hôïp ñoàng laø DM3.2/$. Chi phí döï tính maø Lufthansa phaûi traû laø: $500.000.000 x DM3,2/$ = DM 1.600.000.000  Neáu tyû giaù 1/86 laø DM3.4/$, Lufthansa bò thieät haïi khoaûng 100 trieäu DM. 19

2.3.2. RUÛI RO GIAO DÒCH (tt) Chieán löôïc quaûn lyù cuûa Lufthansa: Kyù hôïp ñoàng daøi haïn (baùn 250 trieäu USD ôû thôøi haïn theo hôïp ñoàng coù kyø haïn) taïi tyû giaù giao coù kyø haïn laø 3.2 DM/$, 250 trieäu USD coøn laïi thì khoâng baûo veä gì caû.

20

2.3.2. RUÛI RO GIAO DÒCH (tt) Keát quaû: Tyû giaù giao ngay ñaõ giaûm töø 3.2DM/$ töø 1/85 coøn 2.3DM/$ vaøo 1/86. Lufthansa:  Ñaõ laõi 250 trieäu USD coøn laïi.  Khoaûn 250 trieäu USD gaén lieàn vôùi hôïp ñoàng coù kyø haïn seõ chòu chi phí laø 225 trieäu DM. [250.000.000$ x 3.2 DM/$] + [250.000.000$ x 2.3 DM/$] = 1.375.000.000 DM 21

2.3.2. RUÛI RO GIAO DÒCH (tt) Chia seû ruûi ro tieàn teä: Trong kinh doanh quoác teá, ruûi ro giao dòch xuaát phaùt töø bieán ñoäng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi, laøm moät beân bò thieät vaø moät beân coù lôïi. Moät soá daøn xeáp chia xeû ruûi ro:  Neáu tyû giaù bieán ñoäng trong moät khoaûng xaùc ñònh – beân nhaäp khaåu ñoàng yù thanh toaùn tieàn haøng baèng ngoaïi teä.  Neáu tyû giaù bieán ñoäng ngoaøi khoaûng ñaõ xaùc ñònh – 2 beân ñoái taùc22

2.3.3. RUÛI RO KINH TEÁ

 Laø söï thay ñoåi giaù trò coâng ty xuaát phaùt töø nhöõng thay ñoåi baát ngôø cuûa tyû giaù hoái ñoaùi.  Nhaán maïnh khaû naêng haïn cheá cuûa coâng ty ñeå döï ñoaùn söï thay ñoåi doøng tieàn hoaëc tyû giaù ngoaïi teä töø trung ñeán daøi haïn.

23

2.3.3. RUÛI RO KINH TEÁ (tt) Quaûn lyù ruûi ro kinh teá:  Ña daïng hoùa hoaït ñoäng (ñòa ñieåm) saûn xuaát ñeå ña daïng hoùa tieàn teä, cho pheùp coâng ty giaûm söï nhaïy caûm vôùi baát kyø söï thay ñoåi ngoaïi teä naøo.  Ña daïng hoùa vieäc cung caáp voán seõ ít bò taùc ñoäng bôûi söï bieán ñoäng laõi suaát vaø laïm phaùt cuûa tieàn teä ñòa phöông. 24

3. LAÄP NGAÂN SAÙCH VOÁN QUOÁC TEÁ

3.1. Thaønh phaàn ngaân saùch voán quoác teá 3.2. Nhöõng ruûi ro trong ñaàu tö quoác teá

25

3.1. THAØNH PHAÀN NGAÂN SAÙCH VOÁN QUOÁC TEÁ  Chi phí ban ñaàu – thöôøng laø doøng tieàn chi lôùn nhaát trong suoát quaù trình thöïc hieän döï aùn, taùc ñoäng thieát thöïc ñeán hieän giaù thuaàn cuûa döï aùn.  Doøng tieàn ñieàu haønh – laø doøng tieàn thuaàn maø döï aùn döï kieán seõ thu ñöôïc khi saûn xuaát thöïc söï tieán haønh. Doøng tieàn hoaït ñoäng roøng cuûa döï aùn seõ quyeát ñònh söï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa vieäc ñaàu tö döï kieán.  Doøng tieàn keát thuùc – bao goàm giaù 26

3.1. THAØNH PHAÀN NGAÂN SAÙCH VOÁN QUOÁC TEÁ (tt)

Tieâu chuaån quyeát ñònh taøi chính ñoái vôùi döï aùn ñaàu tö laø hieän giaù thuaàn cuûa döï aùn döông hay aâm.  NPV > 0 – neân ñaàu tö döï aùn naøy vì seõ coù lôøi.  NPV < 0 – khoâng neân ñaàu tö döï aùn naøy vì doøng tieàn döï kieán töø vieäc ñaàu tö khoâng ñuû ñeå coù suaát hoaøn voán chaáp nhaän ñöôïc. 27

3.1. THAØNH PHAÀN NGAÂN SAÙCH VOÁN QUOÁC TEÁ (tt)

Ñaùnh giaù döï aùn döï kieán: Tình huoáng ngaân saùch voán ôû moät nhaø maùy saûn xuaát taïi Singapore. ACME, nhaø saûn xuaát haøng tieâu duøng Myõ, ñang xem xeùt xaây döïng nhaø maùy taïi Singapore vaøo naêm 1994. Chi phí xaây döïng laø 1.660.000US$. Coâng ty seõ ñi vaøo hoaït ñoäng vaøo 1/95. ACME seõ vaän haønh nhaø maùy trong 3 naêm, vaø sau ñoù seõ giao laïi cho chính phuû Singapore. Ñeå phaân tích döï aùn, ACME phaûi tieân ñoaùn soá lieäu moãi naêm veà doanh thu 28

3.1. THAØNH PHAÀN NGAÂN SAÙCH VOÁN QUOÁC TEÁ (tt)

Theo quan ñieåm coâng ty meï, ACME caàn thu hoài ñoâla Myõ maëc duø hoaït ñoäng ôû Singapore seõ thu veà ñoâla Singapore. ACME phaûi döï ñoaùn söï bieán ñoäng cuûa ñoàng ñoâla Myõ qua 4 naêm. Tyû giaù giao ngay 1/94 laø 1,6600S$/US$. ACME keát luaän raèng suaát laïm phaùt moãi naêm ôû Singapore seõ xaáp xæ 5% cao hôn laø ôû Myõ. Sau khi nghieân cöùu vaø phaân tích thaän troïng, ACME döï ñoaùn raèng doøng tieàn thuaàn cuûa döï aùn taïi Singapore vôùi 29

3.1. THAØNH PHAÀN NGAÂN SAÙCH VOÁN QUOÁC TEÁ (tt) T Danh muïc T 1 Doøng tieàn 2 thuaàn Tyû giaù (S$) S$/US$ 3 Doøng tieàn 4 thuaàn Yeáu toá (US$) hieän giaù 5 (18%) Hieän giaù thuaàn 6 (US$) NPV (US$)

1994

1995

1996

1997

(1.660.00 300.00 600.00 1.500.00 0) 0 0 0 1,6600 1,430 1,8302 1,9217 (1.000.00 172.11 327.83 780.559 0) 7 3 1,000 0,8475 0,7182 0,6086 (1.000.00 145.86 235.45 475.048 0) 9 0 85.628 ACME coù theå quyeát ñònh xuùc tieán döï aùn 30

3.2. NHÖÕNG RUÛI RO TRONG ÑAÀU TÖ QUOÁC TEÁ Ruûi ro töø vieäc ñaàu tö hoaït ñoäng kinh doanh ôû nhieàu nöôùc khaùc nhau, baét nguoàn töø:  Söï thay ñoåi luaät thueá nöôùc ngoaøi  Nhöõng haïn cheá veà vieäc chuyeån lôïi nhuaän veà coâng ty meï.  Nhöõng haïn cheá veà vieäc di chuyeån haøng hoùa vaø voán döï kieán giöõa coâng ty meï vaø coâng ty con. 31

4. CÔ CAÁU VOÁN QUOÁC TEÁ

4.1. Cô caáu voán trong coâng ty 4.2. Nguoàn voán trong coâng ty 4.3. Cô caáu voán cuûa caùc coâng ty con 32

4.1. CÔ CAÁU VOÁN TRONG COÂNG TY Voán coâng ty coù theå hình thaønh töø 2 nguoàn:  Voán töï coù – neáu taát caû voán coâng ty laø voán cuûa chuû:  Öu – doanh thu trong nhöõng naêm ñaàu ñöôïc giöõ laïi  Nhöôïc – haïn cheá quy moâ kinh doanh.  Voán vay – neáu coâng ty coù khoaûn vay lôùn:  Öu – quy moâ coâng ty lôùn hôn, laõi 33

4.2. NGUOÀN VOÁN TRONG COÂNG TY Vay

Coâng ty meï Tr aû laõ i

Coâng ty con ôû Phaùp

Vay Traû laõi

Ñaàu tö voán Coå töùc, phí baûn quyeà n, khaùc Coâng ty

con ôû Brazin

34

4.3. CÔ CAÁU VOÁN CUÛA CAÙC COÂNG TY CON

Coâng ty con coù theå naâng voán thoâng qua:  Töø coâng ty meï  Töø phía ñoái taùc lieân doanh ôû chính quoác, ñoái taùc lieân doanh ôû nöôùc sôû taïi, hoaëc vaán ñeà coå phieáu ôû nöôùc sôû taïi.  Töø thò tröôøng thöù ba. 35

4.3. CÔ CAÁU VOÁN CUÛA CAÙC COÂNG TY CON (tt)

Coâng ty con coù theå vay nôï thoâng qua:  Töø coâng ty me.  Ngaân haøng phaùt haønh traùi phieáu ôû nöôùc sôû taïi hoaëc chính quoác.  Töø ngaân haøng nöôùc thöù ba. 36

5. QUAÛN LYÙ DOØNG TIEÀN MAËT TOAØN CAÀU

5.1. Phaân loaïi doøng tieàn maët 5.2. Caùch thöùc quaûn lyù doøng tieàn maët 37

5.1. PHAÂN LOAÏI DOØNG TIEÀN MAËT 5.1.1. Doøng tieàn maët hoaït ñoäng:  Xuaát phaùt töø hoaït ñoäng kinh doanh haøng ngaøy cuûa coâng ty (thanh toaùn vaät lieäu, caùc khoaûn phaûi traû, khoaûn phaûi thu,... )  Doøng tieàn tröïc tieáp – doanh thu, chi phí tröïc tieáp töø hoaït ñoäng kinh doanh cuûa coâng ty.  Doøng tieàn giaùn tieáp – phí baûn

38

5.1. PHAÂN LOAÏI DOØNG TIEÀN MAËT (tt) 5.1.2. Doøng tieàn maët taøi chính:  Xuaát phaùt töø nhöõng hoaït ñoäng cung caáp voán cuûa coâng ty, dòch vuï cuûa nguoàn caáp voán, laõi suaát ñoái vôùi moùn nôï, traû coå töùc cho coå ñoâng.

39

5.2. CAÙCH THÖÙC QUAÛN LYÙ DOØNG TIEÀN MAËT

5.2.1. Trung taâm taäp trung tieàn maët (Cash Pooling)  Vieäc quaûn lyù tieàn maët do moät trung taâm taïi coâng ty meï naém giöõ  Coù theå taän duïng soá taøi saûn baèng tieàn maët cuûa coâng ty.  Caân ñoái doøng tieàn ra vaøo cuûa caùc coâng ty con ñeå ñaûm baûo an toaøn trong tröôøng hôïp bò thaâm 40

5.2. CAÙCH THÖÙC QUAÛN LYÙ DOØNG TIEÀN MAËT (tt)

5.2.2. Löu thoâng chuyeån tieàn (Netting)  Söï phoái hôïp giöõa caùc ñôn vò caàn phaûi hoaïch ñònh vaø laäp ngaân saùch veà doøng tieàn trong coâng ty ñeå doøng tieàn di chuyeån 2 chieàu ñöôïc saøng loïc vôùi caùc nguoàn khaùc.  doøng tieàn dòch chuyeån 2 chieàu 41

5.2. CAÙCH THÖÙC QUAÛN LYÙ DOØNG TIEÀN MAËT (tt)

5.2.3. Thanh toaùn sôùm vaø chaäm treã (Leads and Lags)  Thôøi gian thanh toaùn linh hoaït giöõa caùc ñôn vò trong MNC giuùp xaùc ñònh thôøi ñieåm caàn tieàn vaø quaûn trò ruûi ro tieàn teä.  Neáu ñoàng tieàn ñòa phöông giaûm giaù – coâng ty con seõ xuùc tieán sôùm vieäc thanh toaùn tieàn (leads) cho coâng ty meï.  Neáu ñoàng tieàn ñòa phöông taêng 42

5.2. CAÙCH THÖÙC QUAÛN LYÙ DOØNG TIEÀN MAËT (tt) 5.2.4. Laøm hoùa ñôn laïi (Reinvoicing)  Coâng ty veä tinh ñaûm nhieäm vieäc chi traû giöõa caùc ñôn vò vôùi nhau.  Coâng ty veä tinh mua haøng töø moät ñôn vò, baùn laïi cho ñôn vò thöù 2, vì theá sôû höõu haøng, laøm hoùa ñôn baùn haøng laïi cho ñôn vò keá tieáp.  Moãi giao dòch bieåu thò baèng ngoaïi teä khaùc nhau, saøng loïc vôùi caùc thanh toaùn khaùc, giaûm ruûi ro tieàn teä cuï theå, vaø ñaët giaù sao cho phuø hôïp vôùi möùc thueá cuûa vaên phoøng laøm hoùa 43

5.2. CAÙCH THÖÙC QUAÛN LYÙ DOØNG TIEÀN MAËT (tt)

5.2.5. Ngaân haøng noäi boä (Internal Bank)  Ñöôïc thieát laäp khi nhu caàu vaø nguoàn taøi chính cuûa moät soá MNC ñang trôû neân quaù lôùn hoaëc phöùc taïp tröôùc dòch vuï taøi chính cuûa thò tröôøng ñòa phöông.  Ngaân haøng noäi boä phaûi thöïc söï mua vaø baùn caùc khoaûn phaûi 44