Cai Chet Cua Ligoun

Nguyeân taùc: Jack London

Ngöôøi dòch: Syõ Tieán

“Nôï maùu phaûi traû baèng maùu, giai caáp phaûi traû baèng giai caáp.” Luaät cuûa Thlinket 1. “Baây giôø haõy nghe toâi keå veà caùi cheát cuûa Ligoun ñaây?” Dieãn giaû ngöøng noùi, hay noùi cho ñuùng hôn ngöøng phaùt aâm. OÂng ta ñöa maét troøn xoe maét nhìn veà phía toâi toû veû ngaïc nhieân. Toâi ñang ñöa caùi chai röôïu ra phía ngoïn löûa cho moïn ngöôøi cuøng thaáy, duøng ngoùn tay caùi ñaùnh daáu möùc röôïu ñaõuoáng, roài ñöa chai röôïu cho oâng ta. OÂng ta laø Palitlum, moät tay naùt röôïu. OÂng ta ñaõ keå cho toâi nghe raát nhieàu chuyeän, vaø hieän giôø toâi ñang soát ruoät ñeå nghe oâng ta keå veà caùi cheát cuûa Ligoun. Trong nhöõng ngöôøi coøn soáng, oâng ta laø ngöôøi bieát roõ chuyeän naøy hôn ai heát. OÂng ta ngöûa ñaàu veà phía sau. Tieáng caøu nhaøu cuûa oâng ta bieán maát moät caùch nhanh choùng bôûi tieáng öøng öïc cuûa röôïu tuoân vaøo coå hoïng. Caùi boùng cuûa oâng ta beân döôùi boùng caùi chai uùp ngöôïc taïo ra moät hình thuø kyø quaùi ñang nhaûy muùa chaäp chôøn treân beà maët goà gheà cuûa vaùch ñaù phía sau löng chuùng toâi. Palitlum rôøi ñoâi moâi ra khoûi caùi chai sau moät cuù noác ñieäu ngheä. OÂng ta ñöa maét nhìn moät caùch luyeán tieác nhöõng tia naéng vaøng voït cuoái cuøng coøn vöôn laïi treân baàu trôøi trong moät ngaøy gioù baác muøa heø . 2. “Thaät laø laï,” oâng ta noùi; “Noù laïnh nhö nöôùc maø laïi noùng nhö löûa. Noù mang laïi söùc maïnh vaø cuõng laáy ñi söùc maïnh cuûa con ngöôøi. Noù laøm cho ngöôøi giaø trôû neân treû laïi vaø ngöôøi treû trôû neân giaø ñi. Ai meät moûi noù seõ giuùp cho ngöôøi ñoù coù theå ñöùng daäy vaø ñi veà phía tröôùc. Noù coù theå laøm cho ai ñang khoeû maïnh boång trôû neân buoàn nguû. Anh trai toâi voán laø moät ngöôøi raát nhaùt gan. Theá maø moãi khi noác röôïu vaøo laø anh ta coù theå gieát moät luùc boán keû thuø trong nhaùy maét . Cha toâi voán hung döõ nhö moät con soùi, oâng ta luoân laø moái ñe doïa cuûa moïi ngöôøi, tuy nhieân khi oâng ta uoáng vaøo, khi gaëp nguy, oâng ta chaïy troán raát nhanh. Keå cuõng thaät laï.” “Loaïi röôïu ‘Three Star’ naøy coøn toát hôn nhöõng caùi thöù röôïu maø hoï ñang duøng ñeå ñaàu ñoäc caùc anh ôû ñaây,” toâi noùi, tay vung ra theo thoùi quen. Boùng toái ñaõ bao truøm leân khe nuùi vaø döôùi kia laø bôø bieån vôùi nhöõng ñoám löûa laäp loeø nhö theå ñang goùp phaàn vaøo söï hieän dieän cuûa noù trong ñeâm. 3. Palitlum caàm chai röôïu nhìn toâi nhö muoán noùi, neáu cöù ñeå cho oâng ta uoáng röôïu oâng ta seõ keå chuyeän huøng hoàn hôn laø luùc theøm röôïu. “Naøy,” toâi vöøa noùi vöøa giaät laïi caùi chai vaø keïp giöõa hai ñaàu goái cuûa mình.“Baây giôø oâng haõy keå chuyeän cuûa Ligoun ñi. Chai ‘Three Star’ naøy seõ tính sau.” “Chuyeän daøi laém, nhöõng toâi khoâng meät ñaâu,” roài oâng ta töï bieän baïch moät caùch loá bòch. “Noù ñang ôû treân ñaàu moâi cuûa toâi thoâi. Toâi seõ duøng nhöõng lôøi leõ ñeïp nhaát ñeå noùi veà Ligoun vaø nhöõng ngaøy cuoái cuøng cuûa oâng ta.” “Khi uoáng röôïu vaøo oâng seõ meät ngay,” toâi cheá nhaïo, “noù seõ laøm oâng buoàn nguû.” “Anh thaät laø khoân ngoan” oâng ta choáng cheá, khoâng toû veû giaän hay baát maõn.“Boïn caùc anh ai cuõng toû ra khoân ngoan. Baát cöù luùc naøo, duø thöùc hay nguû, caùc anh luoân coù röôïu ‘Three Star’ beân mình, nhöng toâi chöa heà thaáy caùc anh say xæn bao giôø. Khi caùc anh khai thaùc vaøng trong nuùi vaø ñaùnh baét caù döôùi bieån, ngöôøi cuûa chuùng toâi ñaøo vaøng vaø ñaùnh baét caù giuùp caùc anh. Hoï vui möøng vaø bieát ôn khi caùc anh traû coâng hoï baèng thöù röôïu ‘Three Star’ naøy. 4. “Toâi ñang quan taâm ñeán caâu chuyeän cuûa Ligoun,” toâi toû ra maát heát kieân nhaån. “Ñeâm khoâng daøi, ngaøy mai chuùng toâi laïi coøn phaûi traûi qua moät cuoäc haønh trình gian nan nöõa.” 1

Toâi ngaùp vaø laøm ñieäu boä nhö muoán ñöùng daäy. Palitlum toû veû boái roái. OÂng ta baét ngay vaøo caâu chuyeän. “Khi veà giaø, Ligoun mong muoán caùc boä toäc neân chung soáng moät caùch hoaø bình. Luùc coøn treû, oâng ta laø moät chieán binh taøi gioûi, oâng ta noåi baät trong caùc cuoäc chieán ñaáu vôùi nhöõng boä toäc keå caû treân nuùi vaø döôùi bieån. Thôøi oâng ta luoân coù ñaùnh nhau. OÂng ta thöôøng khoe nhöõng chieán lôïi phaåm cuûa mình, ñuû loaïi: baèng xöông, baèng chì vaø baèng saét . . . OÂng thuôøng thu ñöôïc nhöõng chieán lôïi phaåm naøy nhieàu hôn ngöôøi khaùc. OÂng ta coù taát caû ba baø vôï. Moãi baø coù vôùi oâng hai ñöùa con. Nhöõng ñöùa con trai cuûa oâng ta, töø ñöùa lôùn nhaát cho ñeán ñöùa nhoû nhaát, ñeàu ñaõ hy sinh trong caùc traän ñaùnh. Nhöõng cuoäc chieán dieãn ra khoâng ngöøng nghæ. OÂng ta nhaün maët ôû khaép nôi, vöøa roäng vöøa xa. Phía Baéc ñaõ töøng ñeán taän Unalaska vaø vuøng bieån Shallow, phía Nam ñaõ ñeán taän Queen Charlottes. Ngöôøi ta keå coù laàn oâng ta ñi cuøng vôùi ngöôøi cuûa boä toäc Kales ñeán taän Puget Sound, vaø gieát ngöôøi cuûa hoï ngay nôi truù nguï. 5. “Nhö toâi ñaõ noùi, khi veà giaø oâng laïi mong muoán caùc boä laïc soáng hoøa bình vôùi nhau. Khoâng phaûi oâng ta sôï, hay thích ngoài moät mình ôû moät goùc naøo ñoù beân ngoïn löûa vôùi moät bình röôïu ñaày trong tay. Tröôùc ñaây oâng ñaõ töøng gieát ngöôøi moät caùch khoân ngoan, coù khi raát döõ tôïn vaø khaùt maùu. Hoài coøn treû, oâng ñaõ töøng traûi qua naïn ñoùi khuûng khieáp. Khi lôùn leân vôùi söùc maïnh cuûa tuoåi thanh nieân oâng ñaõ ñöông ñaàu vôùi bieån döõ vaø nhöõng con ñöôøng nghieät ngaõ. Ñeå tröøng phaït nhöõng ñieàu oâng ñaõ laøm, moät chieác taøu chieán ñaõ baét oâng laøm tuø binh vaø giam oâng ôû taän ñaát nöôùc cuûa ho, ñaát nöôùc cuûa nhöõng ngöôøi Raâu Xoàm vaø ngöôøi Boston. Nhieàu naêm sau oâng ta ñöôïc tha veà. Luùc ñoù toâi chæ môùi laø moät thaèng beù con vöøa môùi lôùn. Khi veà giaø Ligoun khoâng coøn con caùi. Toâi soáng gaàn guõi vôùi oâng vaø oâng ta ñaõ daïy cho toâi nhöõng söï khoân ngoan trong cuoäc soáng. “Ñaùnh nhau thaät ñaõ, Palitlum aï,” oâng ta noùi. Naøy, anh baïn raâu xoàm, hoài ñoù toâi chöa coù teân caùi Palitlum nhö hieän giôø, moïi ngöôøi thöôøng goïi toâi laø Olo, coù nghóa laø teân ñoùi khaùt. Sau ñoù oâng ta uoáng moät nguïm röôïu, “Ñaùnh nhau thaät khoaùi,” Ligoun noùi nhö vaäy, “nhöng ñoù laø söï ngu ngoác nhaát. Khi coøn ôû ñaát nöôùc cuûa ngöôøi Boston, toâi ñaõ nhìn thaáy taän maét hoï khoâng bao giôø ñaùnh nhau tuy hoï khoûe maïnh hôn chuùng ta. Chuùng toâi ñaõ töøng ñaùnh nhau vôùi hoï treân nhöõng hoøn ñaûo vaø ôû nhöõng vuøng cao. Ñoái vôùi hoï chuùng toâi ví nhö khoùi duøng ñeå hun muoãi trong leàu vaø söông bieån maø thoâi. Ñaùnh nhau thuù vò thaät, nhöng duø sao ñoù vaãn laø vieäc laøm ngoác ngheách nhaát. 6. “Do vaäy, duø oâng laø moät chieán binh raát thieän chieán nhöng luùc naøo Ligoun cuõng keâu goïi hoøa bình. Khi veà giaø, oâng ta trôû thaønh moät oâng chuû lôùn vaø raát giaøu coù. OÂng ta toå chöùc moät böõa tieäc ñeå phaùt chaån. Chöa bao giôø coù moät cuoäc phaùt chaån lôùn nhö theá. Naêm traêm chieác thuyeàn ñaäu doïc theo bôø soâng, moãi chieác thuyeàn khoâng döôùi möôøi ngöôøi tính caû nam laãn nöõ. Taùm boä toäc ñaõ tuï taäp veà ñaây, töø nhöõng ngöôøi giaø nhaát cho ñeán nhöõng ñöùa treû môùi sinh cuõng ñeàu coù maët. Nhöõng boä laïc xa xoâi cuõng keùo ñeán tham döï. Nhöõng khaùch du lòch, nhöõng ngöôøi tìm vaøng nghe noùi cuõng ñoå xoâ ñeán. Trong suoát baûy ngaøy, hoï tha hoà aên uoáng. Taùm ngaøn caùi meàn ñaõ ñöôïc phaân phaùt. Qua baûng ghi cheùp toâi ñöôïc bieát cuoäc phaùt chaån naøy döïa vaøo tình traïng ngheøo khoå vaø döï vaøo giai caáp cuûa ngöôøi nhaän. Sau cuoäc phaùt chaån Ligoun trôû thaønh moät ngöôøi ngheøo khoå nhaát; tuy nhieân caùi teân cuûa oâng ñöôïc moïi ngöôøi nhaéc nhôû ñeán thöôøng xuyeân. Ñieàu naøy ñaõ laøm khoâng ít caùc vò thuû laûnh caùc boä toäc khaùc phaûi ghen tî. 7. “Tieáng noùi cuûa Ligoun raát coù troïng löôïng. OÂng ta luoân khuyeân baûo moïi ngöôøi neân soáng hoaø bình vôùi nhau. OÂng ta ñeán töøng baøn tieäc, töøng choã phaùt chaån vaø nôi caùc boä laïc tuï taäp ñoâng ñeå keâu goïi hoøa bình. Sau ñoù ít laâu, toâi vaø Ligoun cuøng ñi döï moät buoåi tieäc lôùn do Niblack toå chöùc, oâng ta laø thuû laûnh cuûa nhoùm ngöôøi Aán soáng ven soâng thuoäc boä toäc Skoot, caùch boä laïc Stickeen khoâng xa maáy. Ligoun luùc naøy ñaõ raát giaø vaø keà caän vôùi caùi cheát. OÂng ta 2

thöôøng ho khi thôøi tieát trôû laïnh hay do khoùi ñoát trong lieàu. Mieäng oâng ta thöôøng chaûy maùu cho ñeán luùc cheát. “Coù moät laàn oâng ta noùi vôùi toâi; “toát hôn heát laø toâi neân cheát trong khi chieán ñaáu, toâi chæ thích maùu cuûa toâi phun ra töø moät con dao khi bò ñaâm. Toâi thích nghe tieáng va chaïm cuûa saét theùp vaø muøi cuûa thuoác suùng, vaø tieáng theùt cuûa nhöõng chieán binh laïnh nhö saét vaø naëng nhö chì.” Thaät tình maø noùi, maëc daàu ñaõ giaø nhöng oâng ta vaãn coøn haêng maùu laém anh baïn raâu xoàm aï. 8. “Töø Chilcat ñeán Skoot raát xa, chuùng toâi phaûi ñi baèng thuyeàn maát maáy ngaøy. Trong khi nhöõng ngöôøi ñaøn oâng cheøo thuyeàn, toâi ngoài döôùi chaân Ligoun ñeå nghe oâng ta giaûng giaûi veà Luaät. Toâi muoán noùi roõ vôùi anh ñoâi chuùt veà Luaät ôû ñaây, noù seõ giuùp anh hieåu ñöôïc nhöõng ñieàu toâi saép keå. Ñoù laø Luaät nôï maùu phaûi traû baèng maùu, vaø giai caáp phaûi traû baèng giai caáp. Ligoun giaûi thích cho toâi nghe caën keõ veà ñieàu naøy. OÂng ta noùi. “Olo coù bieát khoâng, khi anh gieát moät ngöôøi thuoäc giai caáp döôùi mình, anh seõ khoâng coù ñöôïc moät chuùt vinh döï naøo caû. Anh phaûi gieát nhöõng ngöôøi coù ñòa vò cao hôn mình. Vinh döï ñoái vôùi anh caøng lôùn khi ngöôøi bò anh gieát coù ñòa vò caøng cao. Nhöng caùch toát nhaát, nhö toâi ñaõ noùi vôùi anh, neân soáng hoøa bình vôùi nhau. Ngoaøi ra anh cuõng neân nhôù raèng, khi anh gieát caøng nhieàu ngöôøi, Luaät seõ gieát anh.” “Ñoù laø Luaät daân gian cuûa Thlinket,” Palitlum toû tieác nuoái. “Toâi coøn nhôù nhöõng ngöôøi lính trang bò suùng oáng vaø nhöõng phaàn töû xaáu töø phöông Taây cuûa caùc anh ñeán ñaây hoï cuõng am hieåu veà caùi Luaät naøy cuûa chuùng toâi.” 9. “Chuùng toâi ñeán boä toäc Skoot vaø ñeán nhaø thuû lænh Niblack vaø kòp luùc.” Palitlum tieáp tuïc. “Ñoù laø moät böûa tieäc lôùn khoâng keùm gì böûa tieäc trong buoåi phaùt chaån cuûa Ligoun. Hoâm ñoù coù söï hieän dieän cuûa caùc boä toäc Chilat, Sitkas, Stickeens, Wrangels vaø Hoonahs hoï laø nhöõng laùng gieàng cuûa boä toäc Skoot. Coù caû boä toäc Douglas Channel töø caûng Houghton, nhöõng ngöôøi laùng gieàng Awks töø Douglass Channel, caùc cö daân cuûa löu vöïc soâng Naass, boä toäc Tongas ôû phía Baéc Dixon, vaø boä toäc Kakes ñeán töø ñaûo Kupreanoff. Nhöõng ngöôøi Siwashes ñeán töø Vancouver, boä toäc Cassiars töø vuøng Gold Mountain, nhöõng ngöôøi Teslin, vaø keå caû nhöõng ngöôøi Sticks töø ñaát nöôùc Yukon cuõng ñeán tham döï.” “Thaät laø moät cuoäc hoïp maët thaät ñaày ñuû. Tröôùc tieân laø cuoäc hoïp giöõa caùc vò thuû laõnh vaø Niblack. ÔÛ ñoù taát caû moïi söï thuø haèn ñeàu bò queân laûng trong nöôùc giaûi khaùt cô-vaùt. Ngöôøi Nga ñaõ daïy cho chuùng toâi laøm thöù nöôùc uoáng naøy, ba toâi noùi vôùi toâi nhö vaäy, nhöng ñieàu naøy ba toâi chæ nghe oâng noäi toâi noùi laïi, coøn oâng noäi toâi cuõng nghe oâng baø caùc ñôøi tröôùc noùi laïi maø thoâi. Loaïi nöôùc cô-vaùt cuûa Niblack coù cho theâm vaøo nhieàu thöù khaùc nhö ñöôøng, boät, taùo khoâ, hoát boá, . . . cho neân noù trôû neân moät loaïi thöùc uoáng daønh cho caùc oâng, maïnh vaø ngon. Tuy vaäy noù vaãn keùm xa so vôùi “Three Star,” oâng baïn raâu xoàm aï. 10. “Ñaây laø thöùc uoáng chæ daønh rieâng cho caùc vò thuû lænh. Chæ coù caùc laûnh ñaïo môùi ñöôïc uoáng. Hoï coù caû thaûy hai möôi ngöôøi. Toâi ñöôïc phaân coâng ñi cuøng Ligoun ñeå giuùp ñôõ oâng ta vì oâng quaù giaø, to con vaø naëng neà. Khi ñi oâng ta phaûi döïa vaøo vai toâi, ñoâi khi toâi giuùp oâng ngoài xuoáng hoaëc ñöùng leân . ÔÛ cöûa ra vaøo ngoâi nhaø Niblack coù ñaët moät khuùc goã lôùn. Theo tuïc leä, moãi vò thuû laõnh tröôùc khi böôùc vaøo nhaø phaûi ñeå laïi giaùo, suùng, vaø dao ôû ñaây. Nhö anh ñaõ töøng bieát, khi ngöôøi ta uoáng röôïu nhieàu vaøo, nhöõng thuø haèn cuõ deå troåi daäy, ñaàu oùc vaø tay chaân hoï cuõng trôû neân hieáu ñoäng hôn. Toâi ñeå yù thaáy Ligoun coù mang theo hai con dao. Moät con oâng ta phaûi ñeå laïi beân ngoaøi, caùi kia oâng daáu trong chieác meàn cuûa mình, caùn dao höôùng ra ngoaøi. Caùc vò khaùc cuõng laøm töông töï. Toâi ñaâm ra lo laéng khoâng bieát ñieàu gì seõ xaûy ra. “Caùc vò thuû laûnh ñöôïc xaép xeáp ngoài theo caáp baäc laøm thaønh moät voøng troøn chung quanh caên phoøng. Toâi ngoài beân caïnh Ligoun. ÔÛ giöõa coù ñaët moät thuøng nöôùc cô-vaùt. Moät ngöôøi noâ leä ñöôïc phaân coâng ñöùng caïnh ñeå lo vieäc chieát roùt. Môû ñaàu, Niblack ñoïc moät baøi phaùt bieåu cuûa 3

mình. Baøi phaùt bieåu bieåu hieän tình höõu nghò giöõa caùc boä toäc vaø ñaày nhöõng lôøi leõ hoa myõ. Sau ñoù oâng ta ra hieäu cho ngöôøi phuïc vuï muùc moät baàu nöôùc cô-vaùt mang ñeán cho Ligoun. Ñieàu naøy cuõng deå hieåu vì oâng ta laø ngöôøi coù chöùc phaän cao nhaát ôû ñaây. 11. “Ligoun uoáng baàu nöôùc cô-vaùt cuûa mình cho tôùi gioït cuoái cuøng. Sau ñoù toâi giuùp oâng ñöùng daäy ñeå ñoïc baøi phaùt bieåu cuûa mình. Baøi phaùt bieåu cuûa oâng raát hay, oâng ñaõ ñoïc noù nhieàu laàn tröôùc caùc boä toäc. Tröôùc tieân oâng ghi nhaän söï coá gaéng cuûa Niblack veà vieäc toå chöùc buoåi tieäc, sau ñoù oâng keâu goïi moät cuoäc soáng hoaø bình giöõa caùc boä toäc nhö toâi thöôøng ñeà caäp tröôùc ñaây, vaø cuoái cuøng oâng khen ngôïi nöôùc cô-vaùt raát ngon. “Sau khi Ligoun uoáng xong, tôùi phieân Niblack uoáng, vaø sau ñoù laàn löôït heát vò thuû laûnh naøy ñeán vò thuû lænh khaùc uoáng phaàn nöôùc cô-vaùt cuûa mình theo thöù baäc. Taát caû nhöõng ai uoáng xong cuõng ñeàu khen nöôùc cô-vaùt raát ngon. Coù phaûi toâi vöøa noùi taát caû khoâng? Thaät ra khoâng phaûi nhö vaäy ñaâu, anh baïn raâu xoàm a. Coù moät ngöôøi, khuoân maët haén ta coøn raát treû, oám tong nhö con meøo, nhöng ñoâi maét haén ta raát lanh lôïi vaø coù veû lieàu lænh. Haén ta uoáng baàu nöôùc côvaùt cuûa mình moät caùch im laëng, sau ñoù haén phun nöôùc boït ñaùnh toeït xuoáng neàn nhaø, khoâng noùi moät tieáng. “Khoâng khen nöôùc cô-vaùt ngon laø moät ñieàu sæ nhuïc; khaïc nhoå xuoáng neàn nhaø coøn teä hôn laø söï sæ nhuïc. Nhöng haén ñaõ laøm nhö theá. Ñöôïc bieát haén laø thuû lænh cuûa boä toäc Stick ôû Yukon, ngoaøi ra khoâng ai bieát gì hôn. 12. “ Nhö toâi ñaõ noùi, ñoù laø moät sæ nhuïc lôùn. Nhöng anh neân nhôù ñieàu naøy, ngöôøi bò sæ nhuïc trong böûa tieäc ngaøy hoâm ñoù khoâng phaûi laø Niblack, ngöôøi chuû böõa tieäc, maø laø ngöôøi coù ñòa vò cao nhaát ñang ngoài treân trong caùi voøng troøn naøy, ñoù laø Ligoun. Khoâng ai noùi tieáng naøo. Moïi caëp maét ñeàu ñoå doàn vaøo haén ñeå xem haén saép giôû troø gì. Haén ta vaãn ngoài im. Ñoâi moâi khoâ heùo cuûa haén ta run run khoâng noùi moät tieáng, caùnh muõi haén khoâng ñoäng ñaäy, ñoâi maét haén khoâng heà chôùp. Khuoân maët haén taùi xanh gioáng nhö khuoân maët cuûa nhöõng ngöôøi giaø vaøo nhöõng buoåi saùng laïnh caét da khi naïn ñoùi ñang hoaønh hoaønh, vôï than con khoùc, khoâng coù thòt hoaëc khoâng coù daáu hieäu naøo cho thaáy seõ coù thòt. Cuõng gioáng nhö nhöõng ngöôøi giaø mong ñôïi, Ligoun cuõng ñang mong ñôïi söï vieäc seõ xaûy ñeán cho mình. “Caên phoøng khoâng moät tieáng ñoäng. Moät caùi voøng troøn cheát. Vò thuû lænh naøo cuõng giaáu mình trong chieác meàn cuûa hoï. Hoï ñöa maét thaêm doø phaûn öùng cuûa nhöõng ngöôøi ngoài beân caïnh. Hoài ñoù toâi coøn treû, toâi chöa coù nhieàu kinh nghieäm soáng; tuy nhieân toâi cuõng nhaän thöùc ñöôïc raèng ñoù laø nhöõng giaây phuùt toâi chæ coù theå gaëp duy nhaát moät laàn trong ñôøi maø thoâi. 13. “Stick ñöùng daäy, moïi ngöôøi ñeàu nhìn anh ta. Anh ta baêng qua voøng troøn ñi ñeán tröôùc maët Ligoun. “Toâi laø Opitsah, bieät hieäu Con Dao,” anh ta noùi. “Ligoun khoâng noùi gì, cuõng khoâng theøm nhìn anh ta, maét oâng ta nhìn ñaêm ñaêm xuoáng ñaát.” “OÂng laø Ligoun,” Opitsash noùi. “OÂng ñaõ gieát raát nhieàu ngöôøi, nhöng raát tieác toâi vaãn coøn soáng.” “Ligoun vaãn khoâng noùi gì. OÂng ra daáu cho toâi ñôõ oâng ta ñöùng daäy. OÂng ta gioáng nhö moät caây thoâng giaø, traàn truïi vaø xaùm xòt, nhöng vaãn saün saøng ñeå ñöông ñaàu vôùi söông giaù vaø baûo toá. OÂng ta khoâng heà chôùp maét vaø cuõng khoâng caàn nghe Opitsah ñang noùi nhöõng gì, thaäm chí khoâng theøm nhìn Opitsash ñeán nöûa con maét. “Khi ñoù Opitsah toû veû giaän döõ vaø ñieân tieát. Haén nhaûy choi choi tröôùc maët Ligoun. Kieåu maø ngöôøi ta thöôøng laøm khi muoán laêng nhuïc ngöôøi khaùc. Sau ñoù Opitsah haùt moät baøi haùt ca ngôïi söï vó ñaïi cuûa haén vaø boä toäc haén. Baøi haùt chöùa ñaày nhöõng töø ngöõ nhaèm boâi xaáu boä toäc Chilcats vaø Ligoun. Trong khi vöøa nhaûy vöøa haùt, Opitsah buoâng rôi caùi meàn treân ngöôøi xuoáng, ñeå loä 4

con dao ñang caàm trong tay. Haén ta khoa con dao thaønh nhöõng voøng troøn tröôùc maét Ligoun, mieäng haùt baøi haùt veà Con Dao. 14. “Moïi ngöôi ñieàu im laëng ngoaïi tröø tieáng haùt cuûa Opitsah. Caùi voøng troøn cuûa caùc vò laûnh tuï boä laïc laëng im nhö moät caùi voøng troøn cheát. Aùnh chôùp cuûa con dao trong tay Opitsash nhö taïo neân moät ngoïn löûa caêm thuø hieän leân trong maét hoï. Ligoun ñöùng yeân maëc duø oâng ta bieát caùi cheát saép ñeán vôùi mình. OÂng ta khoâng heà toû veû sôï haõi. Opisash muùa con dao caøng luùc caøng gaàn khuoân maët cuûa oâng ta. Ligoun vaãn khoâng heà nhaùy maét, troøng maét oâng ta vaãn ñöùng im. “Opitash ñaâm vaøo traùn Ligoun hai nhaùt. Moät gioøng maùu ñoû voït ra ngay sau ñoù. Ligoun ra hieäu cho toâi giuùp oâng ta böôùc tôùi. OÂng ta nhìn thaúng vaøo maët Opitsah vaø mæm cöôøi moät caùch khinh bæ Khi ñi ngang qua Opitsash, oâng ta duøng tay haát nheï moät beân hoâng cuûa haén ñeå coù choã böôùc tôùi, gioáng nhö khi ngöôøi ta ñöa tay veït moät nhaønh caây thaáp caûn loái treân ñöôøng. 15. “Toâi bieát Ligoun seõ raát xaáu hoå neáu phaûi gieát Opitsah tröôùc nhöõng vò thuû lænh coù maët ôû ñaây. Ñoù laø moät ñieàu sæ nhuïc ñoái vôùi moät vi laûnh tuï lôùn. Toâi boång nhôù ñeán Luaät vaø toâi bieát Ligoun cuõng nhôù noù nhö in trong ñaàu. Döôùi Ligoun, Niblack laø ngöôøi coù caáp baäc cao nhaát ôû ñaây. Ligoun töïa ngöôøi vaøo caùnh tay cuûa toâi, tieán daàn veà phía Niblack. Caùnh tay beân kia cuûa oâng vaãn bò Opitsah ñeo baùm theo taán coâng. Coù leõ ñòa vò thaáp keùm cuûa haén quaù seõ laøm baån tay cuûa con ngöôøi vó ñaïi. Opitsah vaãn tieáp tuïc ñeo baùm theo vaø duøng dao ñeå ñaâm oâng ta. Ligoun khoâng theøm ñeå yù ñeán haén. Thaäm chí oâng ta cuõng khoâng cau maøy. Vaø cöù nhö theá Ligoun baêng ngang qua caên phoøng ñeå ñeán choã Niblack. Niblack ta ñang truøm kín ngöôøi trong chieác meàn vaø toû veû hoaûng sôï khi thaáy chuùng toâi ñeán. 16. “Luùc baáy giôø nhöõng xích mích cuõ laïi buøng phaùt, nhöõng haän thuø ñaõ laõng queân boång troåi daäy. Lamuk, moät ngöôøi ôû boä toäc Kake, coù moät ngöôøi anh trai bò cheát ñuoái ôû Stickeen. Ngöôøi Stickeens laïi khoâng caáp cho ngöôøi cheát moät caùi meàn ñeå choân caát theo nhö tuïc leä ôû ñaây. Do vaäy Lamuk ñaõ duøng moät chieác dao daøi ñaâm ngay vaøo tim cuûa Klok-Kutz, moät ngöôøi thuoäc boä toäc Stickeen. Coøn Katchhook thì nhôù laïi cuoäc caûi vaû cuûa nhöõng ngöôøi ôû vuøng soâng Naass vôùi ngöôøi Tongas ôû phía Baéc cuûa Dixon, vò toäc tröôûng boä toäc Tongas duøng suùng ñeå gieát anh ta. Phaùt suùng gaây ra moät tieáng ñoäng lôùn noù laøm cho caùc vò thuû lænh ngoài chung quanh voøng troøn trôû neân haêng maùu. Vò thuû lænh naøy gieát vò thuû lænh kia, hay chính hoï bò ngöôøi kia gieát cheát, tuøy vaøo söï may ruûi cuûa töøng ngöôøi. Hoï cuõng ñaâm vaø baén vaøo Ligoun. Ai gieát ñöôïc oâng ta seõ ñöôïc vinh döï lôùn lao vaø chieán coâng cuûa ngöôøi ñoù seõ maõi maõi ñöôïc nhaéc ñeán. Hoï baùm theo oâng gioáng nhö baày soùi baùm theo moät con nai. Coù quaù nhieàu ngöôøi ñeo baùm cho neân hoï phaûi gieát laãn nhau ñeå giaønh giaät. Moät söï hoån loaïn chöa töøng coù. 17. “Ligoun vaãn chaàm chaäm böôùc tôùi, khoâng moät chuùt voäi vaøng, laøm nhö mình coøn soáng thaät laâu nöõa khoâng baèng. Toâi nghó coù leõ oâng seõ töï saùt, baèng caùch rieâng cuûa mình, tröôùc khi hoï gieát oâng ta. Nhö toâi noùi, oâng ta ñi thaät chaäm. Nhöõng con dao vaãn tieáp tuïc ñaâm vaøo ngöôøi oâng ta. Toaøn thaân oâng ta ñaãm ñaày maùu. Khoâng ai ñeo baùm theo toâi vì toâi chæ laø moät ngöôøi treû tuoåi, khoâng coù tieáng taêm gì. Tuy vaäy toâi cuõng bò laûnh maáy nhaùt dao vaø moät vieân ñaïn noùng boûng truùng vaøo ngöôøi. Luùc ñoù Ligoun vaãn coøn döïa vaøo ngöôøi toâi. Opitsah vaãn baùm theo ñeå ñaâm oâng ta. Caû ba chuùng toâi cuøng tieán veà phía tröôùc. Khi chuùng toâi ñöùng tröôùc Niblack, oâng ta coù veû sôï haõi. OÂng ta laáy chieác meàn truøm kín ñaàu mình laïi. Ngöôøi cuûa boä toäc Skoot bao giôø cuõng nhaùt gan. “Goolzug vaø Kadishan, moät ngöôøi ñaùnh caù vaø moät ngöôøi ñi saên luoân saùt caùnh beân nhau vì danh döï cuûa boä laïc. Hoï boång noåi côn thònh noä vaø ñaùnh vaøo ñaàu goái cuûa Opitsah, haén ta ngaõ xuoáng vaø bò hoï giaãm ñaïp leân treân. Moät con dao rít leân tron khoâng khí vaø ghim vaøo coå hoïng 5

cuûa Skulpin, thuoäc boä toäc Sitkas, vaø haén moø maãm hai tay, quay troøn nhö con vuï , vaø sau cuøng loâi toâi ngaõ theo haén. 18. “Naèm döôùi ñaát toâi nhìn thaáy Ligoun cuùi ngöôøi xuoáng Niblack. OÂng ta ñöa tay giôû chieác meàn ñang quaán treân ñaàu Niblack ra, xoay khuoân maët cuûa haén ra phía aùnh saùng. Ligoun khoâng moät chuùt voäi vaõ. OÂng ta ñöa löng baøn tay ra chuøi maùu ñang phuû kín caû ñoâi maét ñeå coù theå nhìn thaáy roõ vaø xaùc ñònh moät caùch chaéc chaén ñoái töôïng. Khi ñaõ chaéc chaén ñoù ñuùng laø khuoân maët cuûa Niblack, oâng ta lia moät nhaùt dao ngang qua coå hoïng cuûa oâng ta. Gioáng nhö khi ngöôøi ta caét coå con höôu ñang run raåy. Khi ñoù Ligoun ñöùng thaúng ngöôøi daäy, haùt leân baøi ca thaàn cheát. Ngöôøi oâng ta ñu ñöa tôùi lui. Skulpin, ngöôøi ñaõ keùo toâi teù ngaõ, baén moät phaùt suùng vaøo Ligoun trong tö theá ñang naèm. Ligoun ñoã guïc xuoáng nhö moät caây thoâng giaø trong côn gioù maïnh. Palitlum ngöøng keå. Ñoâi maét oâng ta ñaêm ñaêm nhìn ngoïn löûa ñaày veû kích ñoäng, moät beân maù oâng ta coù maøu naâu saãm nhö ñaãm ñaày maùu. “Coøn oâng, Palitlum? Luùc ñoù oâng laøm gì?” 19. “Toâi ö? Luùc ñoù toâi nhôù raát roõ Luaät cuûa boä toäc mình. Sau ñoù toâi nhanh choùng gieát cheát Opitash. Toâi ruùt con dao cuûa Ligoun töø trong coå hoïng cuûa Niblack ra, sau ñoù ñaâm vaøo Skulpin, ngöôøi ñaõ keùo toâi ngaõ xuoáng. Toâi laø moät ngöôøi treû tuoåi coù giai caáp thaáp nhaát cho neân toâi coù theå gieát baát cöù ngöôøi naøo coù giai caáp cao hôn mình. Ñoù laø nieàm vinh haïnh. Ñaøng kia, Ligoun ñaõ cheát, oâng ta khoâng caàn söï giuùp ñôõ cuûa toâi nöõa. Toâi ñeå con dao cuûa oâng ta beân caïnh vaø ñöa maét tìm kieám nhöõng ngöôøi coù ñòa vò cao hôn toâi coøn soùt laïi.” Palitlum sôø soaïn trong chieác aùo sô mi cuûa mình vaø loâi ra moät con dao, voû dao coù chaïm khaéc. OÂng ta ruùt dao ra khoûi voû. Ñaây laø moät con dao töï reøn, kieåu daùng hôi thoâ keäch. Coù leõ noù ñöôïc laøm baèng moät caùi giuõa. Moät con dao nhö vaäy chæ coù theå tìm thaáy ôû nhöõng oâng giaø trong haøng traêm ngoâi laøng cuûa vuøng Alaskan. “Coù phaûi ñoù laø con dao cuûa Ligoun?” toâi hoûi. Palitlum gaät ñaàu. “Toâi muoán ñoåi anh möôøi chai ‘Three Star’?” toâi noùi. 20. Palitlum ñöa maét nhìn toâi roài noùi moät caùch chaäm raõi. “Anh baïn raâu xoàm aï! Hieän giôø toâi meàm nhö nöôùc laõ, yeáu ñuoái nhö ñaøn baø. Toâi ñaõ laøm hoûng caùi buïng cuûa mình baèng nöôùc côvaùt, caùc loaïi röôïu maïnh vaø loaïi ‘Three Star’ cuûa caùc anh. Ñoâi maét toâi ñaõ môø, ñoâi tai toâi khoâng coøn thính nhö xöa nöõa, söùc maïnh cuûa toâi ñaõ ñi vaøo nhöõng lôùp môõ trong ngöôøi. Luùc naøy toâi khoâng coøn chuùt vinh döï naøo caû. Moïi vaãn goïi toâi laøø Palitlum, thaèng naùt röôïu. Tuy nhieân toâi chæ coøn moät chuùt vinh döï ôû choã Niblack, ôû boä toäc Skoot. Moãi khi nhôù veà noù, toâi chôït nghó ñeán nhöõng kyõ nieän thaân yeâu cuûa toâi ñoái vôùi Ligoun. Anh haõy neùm quaùch maáy chai röôïu ‘Three Star’ cuûa anh ra bieån ñi vaø haõy nhôù raèng con dao naøy seõ maõi maõi laø cuûa toâi. Toâi muoán giöõ maõi con dao naøy. Toâi laø Palitlum, teân naùt röôïu, nhöng ñaõ coù moät thôøi noù laø Olo, caùi thaèng ñoùi khaùt naøy ñaõ duøng tuoåi treû cuûa mình ñeå phuïc vuï cho Ligoun!” “Palitlum, oâng thaät laø moät ngöôøi vó ñaïi,” toâi noùi “toâi haûnh dieän vì ñöôïc quen oâng.” Palitlum ñöa tay ra. “Chai röôïu ‘Three Star’ noù phaûi thuoäc veà toâi. Ñoù laø coâng cuûa toâi ñaõ keå chuyeän cho anh nghe,” oâng ta noùi. Treân nhöõng neáp nhaên cuûa taûng ñaù phía sau löng chuùng toâi, toâi chôït nhìn thaáy caùi boùng baùn thaân vó ñaïi cuûa oâng ta beân döôùi caùi chai to lôùn ñang doác ngöôïc.

6