Cach Danh Dau Trong Am

English Department - HYTTC

NguyÔn Quèc Huy

Mét sè quy luËt vÒ viÖc bá dÊu träng ©m trong tiÕng Anh. Trong viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng nãi tiÕng Anh, ph¸t ©m lµ mét trong nh÷ng viÖc tËp luyÖn ban ®Çu nh»m ®¹t ®îc nhu cÇu giao tiÕp trùc tiÕp qua nghe, nãi. NhiÒu ngêi ViÖt häc tiÕng Anh gÆp khã kh¨n trong viÖc ®äc vµ nãi do nh÷ng ¶nh hëng qua l¹i gi÷a tiÕng ViÖt vµ tiÕng Anh. TiÕng ViÖt lµ mét hÖ thèng ng«n ng÷ ®¬n ©m tiÕt, trong khi tiÕng Anh lµ mét hÖ thèng ®a ©m tiÕt, víi cêng ®é nhÊn giäng kh¸c nhau trªn c¸c ©m tiÕt cña mét tõ vµ c¸c tõ trong c©u. V× vËy viÖc ®äc ®óng träng ©m tiÕng Anh lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n víi ngêi ViÖt häc tiÕng Anh. Tõ tiÕng Anh cã nhiÒu ©m tiÕt nªn ngêi nãi thêng nhÊn m¹nh vµ kÐo dµi mét ©m tiÕt nµo ®ã, vµ nãi hoÆc ®äc nhanh c¸c ©m tiÕt cßn l¹i trong tõ. ¢m tiÕt nhËn sù nhÊn giäng cña ngêi nãi ®îc gäi lµ ©m tiÕt nhËn träng ©m cña tõ (word stress) 'record, under'stand, 'dictionary, pre'fer T¬ng tù, cã mét sè tõ trong c©u ®îc ngêi nãi nhÊn m¹nh vµ cÊt cao giäng h¬n nh÷ng tõ kh¸c. Nh÷ng tõ nµy ®îc gäi lµ tõ nhËn träng ©m c©u (sentence stress) 'Mary’s at 'home to'night. 'Mary’s 'here 'now. The 'doctor’s in his 'office to'day. 1. Träng ©m tõ tiÕng Anh (Word Stress) Trong tÊt c¶ c¸c tõ cã hai ©m tiÕt hay nhiÒu h¬n, mét ©m tiÕt ®îc ph¸t ©m lín h¬n, næi bËt h¬n. ¢m tiÕt m¹nh nµy ®îc nhÊn m¹nh hay mang träng ©m, vµ nh÷ng ©m tiÕt yÕu h¬n kh¸c kh«ng mang träng ©m (kh«ng ®îc nhÊn m¹nh). Vµ thêng nh÷ng ©m tiÕt kh«ng mang träng ©m ®îc ph¸t ©m nhÑ h¬n, ng¾n h¬n vµ thêng ®îc rót gän (reduced syllables), nghÜa lµ kh«ng cßn lµ nguyªn ©m trän vÑn mang träng ©m (ch¼ng h¹n nh /ei, e, æ, a:,әu,u:, ju:/ chuyÓn thµnh c¸c ©m yÕu h¬n nh ©m /ә/, /i/ hoÆc / Λ /.

1

English Department - HYTTC

NguyÔn Quèc Huy

Ký hiÖu /'/ thêng ®îc ®Æt ®Çu ©m tiÕt mang träng ©m chÝnh (main/primary stress), tõ dµi cßn cã träng ©m phô (secondary stress). Träng ©m phô kh«ng ®îc nhÊn m¹nh b»ng träng ©m chÝnh, nhng mang ©m nguyªn ©m trän vÑn vµ ®îc biÓu trng b»ng dÊu /ֽ/ vµ dÊu nµy thêng ®îc ®Æt tríc ©m tiÕt mang träng ©m phô. ֽmathe'matics, ֽinfor'mation, comֽmun'cation Nh ®· nãi ë trªn, c¸c ©m tiÕt trong mét tõ ®a ©m tiÕt ®îc s¾p xÕp thµnh mét chuçi nèi tiÕp gåm c¸c ©m tiÕt nhËn träng ©m vµ ©m tiÕt kh«ng nhËn träng ©m. Do ®ã ngêi ViÖt häc tiÕng Anh thêng gÆp khã kh¨n trong viÖc nhËn ra ©m tiÕt nµo mang träng ©m vµ ©m tiÕt nµo kh«ng mang träng ©m. Nh×n chung, c¸ch ph©n bè träng ©m chÝnh thay ®æi tuú theo tõng tõ. Träng ©m cã thÓ r¬i vµo: - ©m tiÕt thø nhÊt: 'answer, 'student, 'library - ©m tiÕt thø hai: a'bove, re'ply, te'legraphy - ©m tiÕt thø ba: under'standing, infor'mation - ©m tiÕt thø t: misunder'standing, incompre'hensible - ©m tiÕt thø n¨m: palatali'zation ViÖc ®Æt sai träng ©m trong khi nãi cã thÓ lµm cho ngêi nghe khã hiÓu. Vµ ®«i khi viÖc dêi ®æi träng ©m trong cïng mét tõ cã thÓ lµm thay ®æi tõ lo¹i vµ ¶nh hëng ®Õn ng÷ nghÜa cña tõ. ThÝ dô: 'record (n): hå s¬, kØ lôc, ®Üa h¸t, tiÕng t¨m, thµnh tÝch, lÝ lÞch re'cord (v): ghi chÐp, thu (h×nh hoÆc tiÕng) Tuy nhiªn, vÉn cã mét sè quy luËt chung mµ ngêi ViÖt häc nãi tiÕng Anh cã thÓ dùa vµo ®ã ®Ó ®o¸n biÕt nªn ®Æt träng ©m ë ©m tiÕt nµo trong tõ. a. Tõ mét ©m tiÕt mang träng ©m chÝnh: Thêng th× trong phÇn liÖt kª tõ kh«ng ghi träng ©m cña tõ mét ©m tiÕt. b. Mét sè quy luËt gióp ngêi häc ®o¸n ®îc vÞ trÝ cña träng ©m trong tõ: 1. C¸c danh tõ vµ tÝnh tõ hai ©m tiÕt thêng cã ©m tiÕt thø nhÊt nhËn träng ©m.

2

English Department - HYTTC

NguyÔn Quèc Huy

VÝ dô: 'present (adj), 'conduct (n), 'contrast (n), 'rebel (n) Ngo¹i lÖ: ma'chine (n), mis'take (n), a'lone (adj) 2. C¸c ®éng tõ hai ©m tiÕt thêng cã ©m tiÕt thø hai nhËn träng ©m. VÝ dô: pre'sent, con'duct, con'trast, re'bel Tuy nhiªn, mét sè ®éng tõ hai ©m tiÕt l¹i cã träng ©m chÝnh r¬i vµo ©m tiÕt ®Çu tiªn. VÝ dô: 'promise, 'answer, 'enter, 'offer, 'listen, 'happen, 'open 3. C¸c tiÒn tè: un-, im-, in, … vµ hËu tè thêng ®îc dïng ®Ó thªm vµo mét tõ ®Ó t¹o thµnh tõ dµi h¬n. Vµ th«ng thêng träng ©m chÝnh ë nh÷ng tõ dµi h¬n nµy thêng kh«ng ®æi nghÜa lµ vÉn ë ©m tiÕt ®îc nhÊn cña tõ gèc. VÝ dô: 'possible (adj): cã thÓ im'posisble (adj): kh«ng thÓ de'velop (v): ph¸t triÓn de'velopment (n): sù ph¸t triÓn 'happy (adj): h¹nh phóc 'happiness (n): niÒm h¹nh phóc 4. ¢m tiÕt ®i liÒn tríc hËu tè “-tion” nhËn träng ©m. VÝ dô: 'nation, pro'tection, interpre'tation. 5. ¢m tiÕt liÒn tríc hËu tè “-sion” nhËn träng ©m. VÝ dô: de'cision, con'clusion, per'mission Ngo¹i lÖ: 'television (n): Ti vi 6. ¢m tiÕt liÒn tríc hËu tè “-ic”, “-ical” nhËn träng ©m. VÝ dô: e'lectric, sta'tistic, eco'nomic, po'litical, 'practical Ngo¹i lÖ: 'Arabic, 'Catholic, 'rhectoric, a'rithmetic, 'lunatic, 'politics. 7. ¢m tiÕt liÒn tríc hËu tè “-ity” nhËn träng ©m. VÝ dô: a'bility, ac'tivity, co'mmunity, sim'plicity, curi'osity 8. ¢m tiÕt liÒn tríc hËu tè “-ial”, “-ially” nhËn träng ©m. VÝ dô: 'facial, me'morial, e'ssentially, arti'ficially 3

English Department - HYTTC

NguyÔn Quèc Huy

9. ¢m tiÕt liÒn tríc hËu tè “-ian” nhËn träng ©m.

VÝ dô: li'brarian, poli'tician, 'Asian, Indo'nesian 10.¢m tiÕt liÒn tríc hËu tè “-itive” nhËn träng ©m. VÝ dô: com'petitive, 'sensitive 11.¢m tiÕt liÒn tríc hËu tè “-logy” nhËn träng ©m. VÝ dô: psy'chology, e'cology, tech'nology 12.Nh÷ng tõ tËn cïng b»ng c¸c hËu tè “-ate”, “-ary” cã träng ©m chÝnh r¬i vµo ©m tiÕt c¸ch c¸c hËu tè hai ©m tiÕt. VÝ dô: con'siderate, in'vestigate, com'municate, 'literary, 'necessary, 'dictionary Ngo¹i lÖ: docu'mentary, ele'mentary, supple'mentary, ex'traordinary 13.C¸c hËu tè sau thêng nhËn träng ©m chÝnh: “-ee”, “-eer”, “-ese”, “-aire”, “-ique”, “-esque” vµ hËu tè “ -ain” (chØ ¸p dông cho ®éng tõ) VÝ dô: refer'ee, addre'ssee question'naire, millio'naire mountai'neer, engi'neer tech'nique, u'nique Vietna'mese, Japa'nese pictu'resque, gro'tesque re'main, main'tain Ngo¹i lÖ: com'mittee, 'coffee Nh ®· nãi ë phÇn trªn, tõ mét ©m tiÕt lu«n nhËn träng ©m chÝnh. Tuy nhiªn, khi ®Æt mét sè tõ gÇn nhau t¹o thµnh mét côm tõ th× träng ©m chÝnh cña mét tõ riªng lÎ cã thÓ bÞ dêi ®æi trong côm tõ – r¬i vµo mét tõ bÊt k× nµo ®ã – vµ cã thÓ tõ riªng lÎ mét ©m tiÕt nhËn träng ©m phô. VÝ dô: Japa'nese – ֽJapanese 'cooking after'noon – ֽafternoon 'sleep Thêng th× danh tõ thø nhÊt cña danh tõ kÐp nhËn träng ©m chÝnh, danh tõ thø hai nhËn träng ©m phô. VÝ dô: 'earthֽquake, 'lifeֽboat, 'blackֽbird Chó ý: ViÖc di dêi träng ©m trong mét sè côm danh tõ cã thÓ lµm thay ®æi nghÜa cña côm tõ. VÝ dô:- a 'black ֽbird: con qu¹ ®en; a ֽblack 'bird: con chim mµu ®en 4

English Department - HYTTC

NguyÔn Quèc Huy

- an 'English ֽteacher: gi¸o viªn d¹y tiÕng Anh; an ֽ English 'teacher: gi¸o viªn ngêi Anh. 2. Träng ©m c©u tiÕng Anh (Sentence Stress) Theo quy luËt chung, träng ©m c©u thêng r¬i vµo c¸c tõ néi dung nh: danh tõ, tÝnh tõ, ®éng tõ vµ tr¹ng tõ. C¸c tõ cÊu tróc nh m¹o tõ, liªn tõ, giíi tõ kh«ng nhËn träng ©m. ViÖc thay ®æi träng ©m chÝnh trong c©u cã thÓ lµm thay ®æi ý nghÜa cÇn nhÊn m¹nh. VÝ dô: 'Mary telephoned Jim yesterday. (ý nhÊn m¹nh ngêi gäi lµ Mary) Mary 'telephoned Jim yesterday.(Mary gäi ®iÖn tho¹i chø kh«ng ®Ých th©n ®Õn gÆp) Mary telephoned 'Jim yesterday.(Mary gäi ®iÖn tho¹i cho Jim chø kh«ng ph¶i ai kh¸c) Mary telephoned Jim 'yesterday.(Mary gäi ®iÖn tho¹i cho Jim h«m qua – chø kh«ng ph¶i h«m nay)

5