Bey-02

BİNALARDA ENERJİ YÖNETİMİ Yrd.Doç.Dr. Koray ÜLGEN [email protected]

Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü Enerji Teknolojileri Araştırma Grubu

ENERJİ POLİTİKALARI

ENERJİ TÜKETİMİNİ AZALTMADA ÖNEMLİ ETKENLER

YASAL YÖNETMELİKLER

YAKIT FİYATLARININ ARTMASI

TÜKETİCİNİN BİLİNÇLENMESİ

ENERJİ POLİTİKALARI

• GELİŞMİŞ ÜLKELER, “SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ” KONUSUNDA ETKİN POLİTİKALAR UYGULAMAKTADIR. • SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ YAKLAŞIMI: GEREKLİ OLAN ENERJİNİN EN AZ FİNANSMANLA, EN AZ ÇEVRESEL VE SOSYAL MALİYETLE VE SÜREKLİ OLARAK TEMİNİNE OLANAK SAĞLAYAN POLİTİKA, TEKNOLOJİ VE UYGULAMALARI İÇERMEKTEDİR.

ENERJİ POLİTİKALARI A.B.D. : •2000 YILINDA SANAYİDE ENERJİ KULLANIMINI 1990 YILINA GÖRE % 20 DÜŞÜRMEK, •SATIN ALMALARDA UYGUN PERFORMANS VE MALİYET GEREKSİNİMLERİNE CEVAP VEREN ÜRÜNLERDEN, ENERJİ VERİMLİLİĞİ SINIFLANDIRMASINDA İLK % 25’ E GİRENLERİN TERCİH EDİLMESİNİ SAĞLAMAK, •2000 VE 2005 YILLARINDA BİNALARDA KULLANILAN ENERJİYİ, 1985 YILI KULLANIMINA GÖRE % 25 VE % 30 ORANLARINDA AZALTMAK, 2005 YILINA KADAR ENERJİ VE SU KORUNUMU SAĞLAYACAK PROJELERİN TÜM BİNALARA UYGULANMASINI SAĞLAMAK

ENERJİ POLİTİKALARI AVRUPA : •

ENERJİ TEMİNİNDE GÜVENİRLİK (2001/77/EC)

•

ÇEVREYİ KORUMA (1993/76/EC), (2002/91/EC)

•

HEDEFLERİNİ REKABET ORTAMINDA SAĞLAYACAK BİR ENERJİ POLİTİKASI İZLENMEKTİR.

ENERJİ POLİTİKALARI

JAPONYA :

1 EKONOMİK BÜYÜME

Ekonomik Durgunluk-Çevre korumasına olan yatırımda azalma

Enerji emniyetsizliği Ekonomik büyümede azalma

3 ENERJİ GÜVENCESİ

2 ÇEVRE KORUMASI

Enerji tüketimi artışı- Artan CO2 emisyonuyla dünya’nın ısınması

Enerjinin verimli kullanımı ve fosil olmayan enerjinin kullanımı 1 2

3

3E’ nin Balansı

ENERJİ POLİTİKALARI

ÜLKEMİZDE TEMEL ENERJİ POLİTİKASI (ETKB)

• YETERLİ MİKTARDA, GÜVENİLİR, EKONOMİK VE TEMİZ OLARAK ENERJİYİ ZAMANINDA TÜKETİCİLERE SUNMAKTIR.

ENERJİ POLİTİKALARI

(www.eie.gov.tr)

ÜLKEMİZDEKİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ ÇALIŞMALARI: • 1980 YILINDA ENERJİ TASARRUFU ÇALIŞMALARI, ELEKTRİK İŞLERİ ETÜT İDARESİ TARAFINDAN BAŞLATILMIŞTIR. • 1981 YILINDA SANAYİDE ENERJİ TASARRUF POTANSİYELİNİ TESBİT ÇALIŞMALARI YAPILMIŞTIR (4 MİLYON TEP, 1 MİLYAR $) • 1988-1991 YILLARI ARASINDA POLİTİKA VE PROGRAM ÇALIŞMALARINA AĞIRLIK VERİLMİŞTİR • 1992 YILINDA, ULUSAL ENERJİ TASARRUFU MERKEZİ (UETM) KURULMUŞTUR • 1992 VE 1995 YILLARINDA, 500 TEP VE ÜZERİ 1200 TESİS İÇİN TÜKETİM İSTATİSTİKLERİ OLUŞTURULMUŞTUR.

SANAYİDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ YÖNETMELİĞİ VE DUYURULAR YÖNETMELİK: 11 KASIM 1995 - SAYI: 22 460 ----------------------------------------------------------------SANAYİ KURULUŞLARININ ENERJİ TÜKETİMİNDE VERİMLİLİĞİN ARTTIRILMASI İÇİN ALACAKLARI ÖNLEMLER HAKKINDA YÖNETMELİK DUYURU: 31 AĞUSTOS 1996 - SAYI : 22 743 ---------------------------------------------------------------KISACA; ENERJİ YÖNETİMİ DERSİ VE KURSU DÜZENLEME ESASLARI DUYURU: 8 TEMMUZ 1998 - SAYI: 23396 ----------------------------------------------------------ENERJİ AUDİTİYLE; FABRİKALARDAKİ ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN ARTTIRILMASI VE ÜRÜN BAŞINA ENERJİ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI

ÜLKEMİZDEKİ BİNALARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ AÇISINDAN ATILAN SON GERÇEKÇİ ADIM

İlki 1984 yılında çıkarılan ve 1999 yılında revize edilen, 2000 yılından itibaren Zorunlu Standard olarak uygulamaya konulan, “TS 825 Binalarda Isı Yalıtım Kuralları Standardı” ve buna bağlı olarak yine aynı içerisinde Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından çıkarılan, “Binalarda Isı Yalıtımı Yönetmeliği” ile binalarda ısı yalıtımı yapılması zorunlu koşulmuş ve bunun yalıtım derecesi belirlenmiştir.

ÜLKEMİZDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ YASASI OLUŞTURULUYOR........

EİE-UETM

ANCAK, JAPONYA: 1979’DA ÇIKARDA, 1999’DA REVİZE ETTİ...

ENERJİ

ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE YÖNETİMİ BAKIŞ AÇISINDAN, ENERJİ NEDİR ?

ENERJİ •

KONFORLU VE RAHAT (UYGUN) GEÇİMİ SAĞLAMAK (SATIN ALMAK) İÇİN GEREKLİ OLAN PARA

N. SHINKAWA

ENERJİ TASARRUFU

=

=

TASARRUFU

ENERJİ TASARRUFU ANAHTAR SÖZCÜKLERİ:

•

ÖNCE İNSAN SONRA TEKNİK KONUDUR

•

TASARRUF YATIRIMDAN DAHA UCUZDUR

•

TASARRUF TEKNOLOJİLERİ BASİT VE DENENMİŞTİR

•

“KARANLIKTA DONMA” DEĞİLDİR

•

AZ ENERJİ İLE AYNI HİZMET !!!

ENERJİ TASARRUFU: • EKİPMANLARIN KAPATILMASIYLA DAHA AZ ENERJİ KULLANIMI

ENERJİ VERİMLİLİĞİ: • AYNI KALİTE VE HİZMET İÇİN DAHA AZ ENERJİ KULLANIMI

ENERJİ YÖNETİMİ VE ENERJİ YÖNETİM SİSTEMLERİ

ÖLÇME • ÖLÇMEK BİLMEK, BİLMEK YÖNETMEKTİR. • AVRUPA ATASÖZÜ: GÖRMEK, İNANMAKTIR. • JAPON ATASÖZÜ: BİR KERE GÖRMEK, YÜZ DEFA İŞİTMEKTEN DAHA İYİDİR. • LORD KELVIN: BİRŞEYİ ÖLÇEBİLDİĞİNİZ VE ONU DEĞERLENDİREBİLDİĞİNİZ TAKTİRDE, BU KONUDA BİRŞEYLER BİLİYORSUNUZ DEMEKTİR. AMA, BİRŞEYİ ÖLÇEMEZSENİZ, ONU SAYILARLA İFADE EDEMEZSİNİZ. O ZAMAN BİLGİNİZ YETERSİZ DEMEKTİR.

ENERJİ YÖNETİMİ, PLANLAMA, KOORDİNASYON VE KONTROL GİBİ BİRBİRİNDEN BAĞIMSIZ OLDUKLARINDA ETKİSİZ KALABİLECEK İŞLEVLERİN BİRARAYA GELEREK OLUŞTURDUKLARI BİR BÜTÜNDÜR. BİNALARDA ENERJİ YÖNETİMİNİN AMACI, KONFOR ŞARTLARINDAN ÖDÜN VERMEDEN, ENERJİ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI VE İHTİYAÇ DUYULAN ENERJİNİN YERLİ, TEMİZ ENERJİ KAYNAKLARI İLE KARŞILANMASININ SAĞLANMASI ŞEKLİNDE OLMALIDIR.

BİNALARDA ETKİN ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ, BİNALARDA YAŞAM KALİTESİNİ İSTENİLEN DÜZEYDE TUTMAK ŞARTIYLA, ENERJİ KULLANIMINI VE GİDERLERİNİ DÜŞÜRECEK, MİNİMUM DÜZEYDE ÇEVRESEL ETKİ YARATACAK, MAKSİMUM TOPLUMSAL FAYDA OLUŞTURACAK SİSTEMLERİN TAMAMI

ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ ENERJİ YÖNETİMİ: P

U

K

Ö

Planla

Uygula

Kontrol Et

Önlem Al-Düzelt

Ö

P HEDEF

K

U

Kalite Kavramı: Müşteri ihtiyaçlarını en ekonomik şekilde karşılamaktır (veya en ekonomik yoldan müşteri tatminidir).

ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİNİN OLUŞTURULMA ESASLARI • ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİNİN ALTIN UNSURLARI • KAMPANYALARIN ÖNEMİ

BAŞARI İÇİN ANAHTAR UNSURLAR :

• • • • • • • • • •

ENERJİ AUDİTİ ÜST YÖNETİMİN DESTEĞİ ENERJİ POLİTİKASI ENERJİ YÖNETİCİSİ BAKIM VE İŞLETME PERSONELİNİN DESTEĞİ ÇALIŞANLARIN KATILIMA ÖZENDİRİLMESİ İZLEME VE RAPORLARLAMA YILLIK HEDEF TESBİTİ TASARRUF PROJELERİ ENERJİ EĞİTİMİ - ENERJİ YÖNETİMİ ENTEGRASYONU

ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ TÜM BU AMAÇLARIN KESİŞTİĞİ YERDE, OLMAZSA OLMAZ TEK ŞART ?

ANAHTAR SÖZCÜK

ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ ENERJİ YÖNETİM PROGRAMININ YÜRÜTÜLMESİ İZLEME Elektrik, Yakıt, Basınçlı Hava, Buhar, Su tüketimleri

ENERJİ AUDİTİ

HEDEF

ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ

İZLEME Geçmişi bilmeden ileriye dönük kararlar almak oldukça zordur. İzlemeden-kaydetmeden hiç bir sistem tam anlamıyla yönetilemez. • Bölüm veya nokta bazındaki tüketimlerin belirlenmesi, • Elektriksel büyüklüklerin izlenmesi ve raporlanması, • Enerji Kalitesinin Arttırılması, • Reaktif güç kontrolü, • Harmoniklerin izlenmesi, • Anlık ve Geçmişe Yönelik Veri Analizi, • Uygun Tarifenin Belirlenmesi, • İnsan Gücünden Tasarruf, hatayı minimize etmek….

ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ

ENERJİ AUDİTİ


TÜM ENERJİ TÜKETİM VE GİDERLERİNİN, - TESİS BOYUNCA DAĞILIMI - HERBİR SİSTEM VE PROSESTE NASIL KULLANILDIĞI
ENERJİ TASARRUFU POTANSİYELİNİN TESBİTİ
GERİ KAZANIM PROJELERİNİN OLUŞTURULMASI

ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ

AUDITOR ESKİ İNGİLİZCE’DE: “SAVAŞ BİTTİKTEN SONRA SAVAŞ ALANINA GELEN VE YARALILARA SALDIRAN” KİŞİ

ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ

HEDEF OLUŞTURMA ÖZGÜL ENERJİ TÜKETİMİ (kWh/m²) •

PERFORMANSINDAKİ İYİLEŞMENİN TANIMLANMASI

•

VERİMLİLİĞİN İYİLEŞTİRLMESİ İÇİN GEREKLİ OLAN MOTİVASYONUN SAĞLANMASI

ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ

HEDEF

İZLEME VE HEDEF OLUŞTURMANIN PRENSİPLERİ

ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ ENERJİ YÖNETCİSİNİN GÖREVLERİ: •

ENERJİ VERİLERİNİ TOPLAMA VE ANALİZ ETME

•

ENERJİNİN SATIN ALINMASININ DENETLENMESİ

•

ENERJİ TASARRUFU OLANAKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

•

ENERJİ TASARRUFU PROJELERİNİN DENETLENMESİ

•

İLETİŞİM ve KOORDİNASYON

ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ UYGULAMADA YAŞANABİLECEK AKSAKLIKLAR: • •

•

HER BÖLÜM AYRI İYİLEŞTİRME PLANLARI YAPAR ANCAK, BU PLANLAR BİRBİRİYLE ENTEGRE EDİLMEZLER SADECE BAZI DEPARTMANLARDA, İŞİN BAŞINDAKİ VE SORUMLU KİŞİLER BU İŞLERİN YÜRÜTÜLMESİ İÇİN ÇABA HARCAR. DİĞER ÜST YÖNETİM VE DEPARTMANLAR, SADECE ONLARA KULAK VERİR. BAŞKA BİR DEYİŞLE, SADECE DİNLEYİCİ OLURLAR ENERJİ YÖNETİMİNDE BİR KERE İYİLEŞME ELDE EDİLDİĞİ ZAMAN, BUNUN İZLENMESİ İÇİN ÇABA GÖSTERİLMEZ VE GELİŞME İÇİN SÜREKLİ ETKİNLİKLERDE BULUNULMAZ

ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ İYİ SONUÇLAR ALMAK İÇİN: •

• •

ÜST YÖNETİMİN KATILIMI VE SÜREKLİ ETKİN LİDERLİĞİ, İLE DEPARTMANLAR ARASINDA UYGULANABİLİR İŞBİRLİĞİ SİSTEMİ, PROJELERİN YÜRÜTÜLMESİ İÇİN YETENEKLİ KİŞİLERDEN BİR EKİP OLUŞTURMA, ENERJİ TASARRUFU YAPILMASI İÇİN UYGUN YÖNTEMİN BELİRLENMESİ

BİR ÖRNEK ve PERFORMANS GÖSTERGELERİ

EGE ÜNİVERSİTESİ UYGULAMASI

•

EBİLTEM-EVYAB (ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE YÖNETİMİ AR-GE BİRİMİ)

•

ENVER (ENERJİ VERİMLİLİĞİ ÇALIŞMA GRUBU: ÜNİVERSİTEM PROGRAMI ÇERÇEVESİNDE)

BİRİMİN KURULUŞU REKTÖRLÜK MAKAMININ OLURLARIYLA, 15.03.2001 TARİH VE 05 SAYILI EBİLTEM YÖNETİM KURULU KARARI İLE EBİLTEM BÜNYESİNDE KURULMUŞTUR.

BİRİMİN KURULUŞ GEREKÇESİ •

11 KASIM 1995 TARİH VE 22 460 SAYILI RESMİ GAZETE “SANAYİ KURULUŞLARININ ENERJİ TÜKETİMİNDE VERİMLİLİĞİN ARTTIRILMASI İÇİN ALACAKLARI ÖNLEMLER” • 31 AĞUSTOS 1996: ENERJİ YÖNETİCİSİ YETİŞTİRİLMESİ • 8 TEMMUZ 1998: ENERJİ TASARRUFU ETÜDÜ

BİRİMİN AMAÇLARI • EİE İLE KOORDİNELİ OLARAK, ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE YÖNETİMİ ÇALIŞMALARINI YÜRÜTMEK, • SANAYİYE MÜŞAVİRLİK HİZMETLERİ VERMEK, • SANAYİYE YÖNELİK ENERJİ AUDİTLERİNİ YAPMAK, • BU KONUDA ULSAL VE ULUSLARARASI KURUMLAR İLE BİLİMSEL İLİŞKİLERDE BULUNMAK, BİLİM İNSANI TRANSFERİNİ GERÇEKLEŞTİRMEK

BİRİMİN AMAÇLARI • ÇEŞİTLİ EĞİTİM ETKİNLİKLERİ DÜZENLEMEK, • “ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE YÖNETİMİ” İSİMLİ BİR DERGİ ÇIKARTARAK, BİLGİNİN YAYGINLAŞMASINI SAĞLAMAK, • ÜLKEMİZDEKİ SERTİFİKALI ENERJİ YÖNETİCİLERİNİ E.Ü. ÇATISI ALTINDA TOPLAMAK, • TEZLERİN BU KONUDA YÜRÜTÜLMESİNE KATKI KOYMAK,

BİRİMİN AMAÇLARI • YAZILI VE SÖZLÜ MEDYA İLE AKTİF OLARAK TEMASA GEÇEREK, ENERJİ VERİMLİLİĞİ BİLİNCİNİN OLUŞMASINA KATKI SAĞLAMAK VE ÜNİVERSİTEMİZİN ADININ DUYURULMASINA KATKI KOYMAK, • İZMİR BÖLGESİNDEKİ MESLEK KURULUŞLARI İLE İŞBİRLİĞİ İÇİNDE BULUNMAK, • BU KONUDA HAZIRLANACAK STANDART, YÖNETMELİK VE YASALARA GÖRÜŞ BİLDİRMEK,

BİRİMİN AMAÇLARI • ÜNİVERSİTEMİZDE ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİNİN KURULMASINA YÖNELİK ÇALIŞMALARDA KOORDİNATÖRLÜK YAPMAK

ÜNİVERSİTELERDE ENERJİ YÖNETİM MODELİ

Rektör/Rektör Yrd. Enerji Verimliliği Danışma Kurulu

Enerji Yönetim Müdürü

Yapı Enerji Yöneticisi

Yapı Enerji Yöneticisi

Komite

Komite

Yapı Enerji Yöneticisi

Komite

EYS organizasyon şeması

Performans Göstergeleri Nelerdir ?

Performans göstergeleri, bir yapıda tüketilen enerjinin derecesini, (başka bir deyişle; enerjinin ne denli verimli kullanıldığını) göstermek için kullanılır. Bu çerçevede; öncelikle her yapı türü için standart kıyaslama değerleri belirlenir. Bu standart kıyaslama değerleriyle yapılan karşılaştırmalar sonucunda, yapı için olası potansiyel gelişmeler-iyileştirmeler ortaya çıkarılabilir.

1 ENERJİ SİSTEMLERİ

ENERJİ TÜKETİMİ

5 Dolaysız Enerji Kontrölleri

Enerji, Enerji Olmayan ve İnsan Sistemlerinin Etkileşimi; Brander Modeli

2 ENERJİ OLMAYAN SİSTEMLER

4 Enerji Akışları

6 Dolaylı Enerji Kontrölleri

3 İNSAN SİSTEMLERİ

1. ENERJİ SİSTEMLERİ 1.Hacim Isıtması 2.Mekanik Havalandırma 3.Aydınlatma 4.Ekipman 4. ENERJİ AKIŞLARI

2. ENERJİ OLMAYAN SİSTEMLER 1.Yapının bünyesi; kapılar, pencereler, duvarlar, döşemeler, ve benzerleri 5. DOLAYSIZ ENERJİ KONTRÖLLERİ

1.Hava sızması 1.Termostatlar 2.Güneş enerjisi kazançları 2.Vanalar ve anahtarlar 3.Isıl iletim 3.Zaman saatleri

3. İNSAN SİSTEMLERİ 1.Çalışma zamanları 2.Hacim kullanımı 3.Konut sakinlerinin davranışları 4.Bakım takvimi 6. DOLAYLI ENERJİ KONTRÖLLERİ 1.Pencerelerin açılması 2.Perdelerin çekilmesi

Bir yapının enerji performansının belirlenmesinin sağladığı yararlar aşağıda belirtilmiştir: •

Yapıdaki enerji tasarruf potansiyeli ile ilgili görüş bildirmek için standartlarla performansın kıyaslanmasını sağlar.

•

Herhangi bir değişikliğin veya enerji tasarruf önlemlerinin etkisini belirlemek ve gelişmeyi gözlemek için daha önceki yıllardaki performansı kıyaslamayı mümkün kılar.

•

Enerjinin nerede kullanıldığını ve atıldığını, tasarrufların nerede yapılması gerektiğini ortaya çıkarmada yardımcı olur.

Bir yapının enerji performansının belirlenmesi için aşağıdakilerin bilinmesi gereklidir: • Yapının yıllık enerji tüketimi • Yerin taban alanı • Hacim ısıtması için kullanılan enerji • Yapının bir yıl boyunca toplam kullanma saatleri

Performans Göstergeleri 1.Basit 2.Toplam 3.Normalleştirilmiş

Basit Performans Göstergeleri (BPG) Bu gösterge, ilk enerji değerlendirmesidir. Fosil yakıtlar ve elektrik için ayrı ayrı bulunur. Bulunan değerlerde hiçbir ayarlama yapılmaz. Burada, dönüştürülmüş döşeme alanı; brüt alandan, tesis odaları ve ısıtılmayan diğer alanların çıkarılmasıyla bulunur (örneğin; depolar, kapalı oto parkları ve çatı hacimleri gibi). Bu alanın tahmin edilmesinde, brüt alanın dönüştürülmüş alana oranı 0.9 olan tipik oranlar kullanılabilir. Dönüştürülmüş döşeme alanının bulunmasında birden fazla tahmini değer varsa, bunlardan en fazla güvenilen değer kullanılmalıdır.

Basit Performans Göstergenin hesaplanması Yakıt Cinsi

1. Yakıt Adı

Gaz

-

Sıvı Yakıt

Kalorifer Yakıtı

Diğer Fosil Yakıt

-

2. Yıllık Fatura Değeri

3. Yakıtın Fatura Birimi

4. kWh Dönüşüm Katsayısı

kWh

1.0

Toplam Fosil Yakıt

Elektrik

5. Yıllık kWh Tüketim (2. x 4.)

6. Dönüştürülmüş Döşeme Alanı (m2 )

7. Yıllık kWh/m2 Tüketim (5. / 6.)

Toplam Performans Göstergeleri (TPG) Bu gösterge, karbondioksit (CO2) veya enerji giderine dayalı olup, normal olarak, enerji temin düzeni tipik olmadığı veya birçok yapının kıyaslanması gerektiği zaman kullanılır. Aynı zamanda, tek bir yapı için enerji gideri veya karbondioksit performansı bilinmek istenebilir.

Enerji Tüketimi Standart Kıyaslama Değerleri Fosil Yakıtlar İçin Yapı Türü

Düşük Tüketim

Orta Tüketim

Elektrik İçin

Yüksek Düşük Tüketim Tüketim

Orta Tüketim

Yüksek Tüketim

(kWh/m²) Fabrikalar Genel İmalat

<225

225-325

>325

<65

65-85

>85

Fabrika Bürosu

<150

150-225

>225

<72

72 -100

>100

Aydınltam İmalatı

<175

175-300

>300

<43

43 -70

>70

Depolama/Dağıtım

<135

135-185

>185

<29

29-43

>43

Üniversite Konaklama

<240

240-290

>290

<85

85-100

>100

Üniversite Akademik

<185

185-220

>220

<75

75-85

>85

Diğer Eğitim

<145

145-215

>215

<35

35-50

>50

Hapishaneler

<430

430-540

>540

<120

120-150

>150

Polis Karakolları

<295

295-410

>410

<45

45-60

>60

İtfaiyeler

<385

385-540

>540

<55

55-80

>80

Cankurtaran

<350

350-460

>460

<50

50-70

>70

Yüksek Öğretim Kurumları

Hapishane – Acil [10]

Fosil Yakıtlar İçin Yapı Türü

Düşük Tüketim

Orta Tüketim

Elektrik İçin

Yüksek Düşük Tüketim Tüketim

Orta Tüketim

Yüksek Tüketim

(kWh/m²) Oteller Küçük

<240

240-360

>360

<80

80-120

>120

İş veya Tatil

<260

260-400

>400

<80

80-140

>140

Lüks

<300

300-460

>460

<90

90-150

>150

İlkokul

<137

137-189

>189

<20

20-27

>27

Yüzme Havuzsuz Ortaokul

<151

151-204

>204

<22

22-31

>31

Yüzme Havuzlu Ortaokul

<172

172-221

>221

<26

26-33

>33

Gıda Satışsız

<80

80 -130

>130

<200

200-260

>260

Büyük

<150

150-200

>200

<240

240-290

>290

Gıda

<80

80-100

>100

<400

400-500

>500

Süpermarket

<160

160-290

>290

<670

670-920

>920

Okullar

Mağazalar

Normalleştirilmiş Performans Göstergesi (NPG) Bu göstergeler; daha hassas kıyaslamalar gerektiğinde, hava ve yapının kullanım saatleri gibi faktörlerin etkisi önemli olduğunda kullanılır. NPG’si düşük, ama gerekli ayarlamalar yapılmadan önce performans göstergesi yüksek olan bir yapı verimlidir. Ancak, halen fazla enerji kullanımı söz konusu olduğu için, enerji giderleri bakımından etkin enerji tasarrufu için iyi olanaklar mevcuttur.

a) Enerji birimleri kWh’ a dönüştürülür. Bir yıllık periyod boyunca, her yakıt için faturalardan enerji tüketimi bulunur. YAKIT TIPI

KULLANILAN BIRIM

ISIL DEĞER

kWh’ E DÖNÜŞTÜRMEK IÇIN KULLANILAN ÇARPIM FAKTÖRÜ

Doğal Gaz

m3

8 250 kcal / m3

9.59

LPG

kg

11 200 kcal / kg

13. 02

Fuel - oil Kalorifer Yakıtı

kg

9 700 kcal / kg

11.28

Fuel - oil No. 6

kg

9 200 kcal / kg

10.70

Motorin

kg

10 200 kcal / kg

11.86

Soma Kömürü

t

5 500 kcal / kg

6.395

Ithal Kömür

t

6 000 kcal / kg

6.977

b) Hacim ısıtması için kullanılan enerji bulunur. Hacim ısıtma enerjisinde, ısıtmanın yapıldığı yerde tüketilen elektrik enerjisi hesaba katılmalıdır. Bunun belirlenmesi genellikle zordur. Hacim ısıtma ile sıcak su ihtiyacının her ikisinin merkezi tesisle karşılanması halinde, bu tesiste tüketilen toplam yakıttan hacim ısıtması için kullanılan enerji miktarının hesaplanması gereklidir. Şayet hacim ısıtma enerjisi ayrı olarak ölçülemiyorsa, aylık enerji tüketiminin gösterildiği histogram kullanılarak tahmini bir enerji tüketimi kabul edilir. Yukarıdakine alternatif olarak, aylık tüketimler mevcut olmadığı için histogram çizilemezse, hacim ısıtma enerjisi, kombine hacim ısıtma ve sıcak su yakıt tüketiminin % 75’i kabul edilir.

c) Hava düzeltme faktörü göz önüne alınarak, hacim ısıtma enerjisi düzeltilir. Dış hava sıcaklığı azaldıkça, bir yapıda daha fazla enerji kullanılır. Farklı yıllardan elde edilen veriyle uygun bir kıyaslama yapabilmek için, bir düzeltme faktörü kullanılır. Bu faktör, “Derece-Gün“ bilgisinden bulunabilir. Derece-Gün; bir baz sıcaklık ile dış hava sıcaklığının 24 saatlik ortalaması arasındaki °C cinsinden farktır. Baz sıcaklık, Derece-Gün’ün en fazla kullanlıdığı Ingiltere’ de 15.6°C olarak alınır . Ülkemizde ise, yapılarda iç hava sıcaklığının 198°C olması istenmiştir . Kaloriferlerin veya diğer ısıtma sistemlerinin yakılması için, 12°C’ den daha az olma koşulu getirilmiştir. TÜBITAK tarafından yapılan Derece-Gün çalışmalarında baz sıcaklık olarak 18°C esas alınmıştır. Buna göre, dış hava sıcaklığı 18°C’nin altına düştüğünde ısıtma yapılması gerekmekte, ancak yönetmelikler dış hava sıcaklığının 12°C’ den az olması durumunda ısıtma yapılmasını öngörmektedir. Örnek olarak; bir haftalık ortalama dış hava sıcaklığı 13°C ise, bu; (18-13) x 7 = 35 Derece-Gün demektir.

“Hava Düzeltme Faktörü ( HDF )“; standard bir yıldaki toplam Derece-Gün’ün, enerji verisinin göz önüne alındığı yıldaki Derece-Gün’e bölünmesiyle hesaplanabilir. Standard yılda, son 20 yılın ortalaması alınır ve içinde 2462 Derece-Gün vardır. HDF =

Standard Derece- Gün ( 2462 ) Enerji Verisinin Bulunduğu Yıl İçin Derece-Gün

Hava düzeltme faktöründe yer alan her iki Derece-Gün çoğu durumda benzer oldukları için, buradaki sonuç 1 değerine yaklaşacaktır. Şayet havayla ilgili veri elde edilemez ise, HDF değeri 1 olarak kabul edilebilir. Ancak bu, NPG’nin hesaplanmasında hassasiyetin azalmasına neden olacaktır.

d) Yapının durumu göz önüne alınarak, hacim ısıtma enerjisi düzeltilir. Bir yapının ısı kaybının bir kısmı pencere ve kapılardan olan hava sızması nedeniyledir. Korunmamış yapılarda aynı iç koşulları sağlamak için yapıda daha fazla enerji kullanılacağı doğaldır. Benzer olarak iyi korunmuş bir yapıda daha az enerji kullanılır. Bu amaçla, yapı durum faktörü göz önüne alınır

Yapının Durumu

Durumun Açıklanması

Yapı Durum Faktörü

Korunmuş

Yapı, çevresindeki benzer yükseklikteki veya daha büyük binalarla çevrilmiştir. Bu, en fazla şehir merkez yerlerinde uygulanır.

1.1

Normal

Yapı, şehir veya kırsal çevrede bulunmakta olup, yer seviyesindedir.

1.0

Korumasız

Az olarak engellenmiş veya bitişik hiçbir engeli olmayan kıyı ve tepelik yerler

0.9

e) Hacim ısıtma enerjisi dışındaki enerji kullanımları göz önüne alınır. Yapıda kullanılan tüm enerjiler daha önceden bulunan düzeltilmiş hacim enerjisine eklenir. Hacim ısıtma enerjisi dışında kalan enerji değerini normalleştirmeye gerek yoktur. Çünkü; bu hava ve yapının koruma şekline önemli derecede bağlı değildir.

f) Yapının kullanım saatleri faktörü bulunur. Ofis binaları, normalde iş amaçları için sürekli olarak kullanılmazlar ve kullanım saatleri bir ofisten diğerine göre faklılık gösterir. Bu güçlüğü gidermek amacıyla, yıllık enerji tüketiminde kullanım saatlerinin göz önünde tutulduğu bir düzeltme yapılabilir. Bu düzeltme faktörü, Derece - Gün düzeltmesine benzer şekilde Tablo 18’deki referans değerlerin kullanılmasıyla hesaplanabilir. Ofisin Tipi

Kullanım Saatleri

2000 m2 büyük

2600

2000 m2 veya daha az

2400

Günde 24 saat kullanılan ofisler veya ofis kısımları

8760

Bilgi işlem merkezleri

8760

Kullanım Saatleri Faktörü (KSF) =

Standard Kullanım Saatleri Yapının Kullanım Saatleri

Yapının bir kısmı normalden daha fazla bir periyod için kullanılacaksa, kullanım saatleri faktörüne bir ayarlama yapmak, başka bir deyişle ilave kullanım saatleri toleransını göz önüne almak gereklidir. Bu ayarlama yöntemi bir örnekle şöyle açıklanabilir: Bir ofis binasının yıllık toplam kullanma saatinin, yapının % 80’ i için 3120 h ve % 20’ si için 8760 h olduğunu kabul edelim. Toplam enerji tüketimi bilinmekte olup, burada normal ve ilave çalışma saatlerinin her ikisi için tüketim yer almaktadır. 3120 h çalıştırılan yapının % 80’ i için kullanım saati faktörü; KSF = 2 400 / 3 120 = 0.77 dir. Geri kalan % 20 için KSF; KSF = 2 400 / 8 760 = 0.27 dir. Tüm yapı için KSF; KSF = 0.80 x 0.77 + 0.20 x 0.27 = 0.67 olarak bulunur. Şayet ilave kullanım saati söz konusu olmasaydı, tüm yapı için KSF = 0.77 olarak bulunurdu.

g) Normalleştirilmiş performans göstergesi (NPG) hesaplanır. Normalleştirilmiş performans göstergesi; düzeltilmiş yıllık enerji tüketiminin taban alanına bölünmesiyle bulunur. NPG’ nin bulunmasıyla, standard koşullar altında yapıda tüketilen enerji miktarı belirlenir ve böylece benzer örnek binalar ile yapının performansının kıyaslanmasında kullanılabilir.

Düzeltilmiş Yıllık Enerji Tüketimi NPG = Taban Alanı

Normalleştirilmiş Performans Göstergesinin Hesaplanması 1. Kullanılan enerjiyi kWh’ e dönüştürünüz. Her yakıt için bir yıl boyunca üç aylık veya aylık olarak aşağıdakileri doldurunuz. Doğal Gaz ............. m3 x 9.59 = ....……...........kWh LPG ........... kg x 13.02 =.........................kW Fuel-oil Kalorifer Yakıtı 11.000 kg x 11.28 = 124 080 kWhh Fuel-oil No.6 ............ kg x 10.78 = kWh Motorin ............ kg x 11.86 = kWh Soma Kömürü ............ t x 6395 = kWh İthal Kömür ............ t x 6977 = kWh Elektrik 132 528 kWh x 1.0 = 132 528 kWh Yıllık Toplam Enerji Kullanımı (A) = 256 608 kWh

2. Hacim ısıtması için kullanılan enerjiyi bulunuz. Sadece hacim ısıtması için kullanılan yakıtlar arasında herhangi bir fark yoksa, toplam enerji kullanımını kWh olarak giriniz. 1. 124 080 kWh 2. ............…...... kWh 3. ............…...... kWh Toplam

124 080 kWh

(B)

Hacim ısıtması ve sıcak su için kullanılan yakıtlar ayrı ayrı ölçülemiyor veya bunların hesaplanması için herhangi bir veri yoksa, bunlar için kullanılan enerjinin % 75 olduğunu kabul ediniz. Bu yaklaşım aynı zamanda elektrikle ısıtılan tüm binalar için de kullanılabilir. 1. .…………….…. kWh 2. .…x 0.75=…. kWh ….................. kWh

(C)

Yıllık Hacim Isıtma Enerjisi ( B veya C )

124 080 kWh

(D)

Yıllık Hacim Isıtma Dışındaki Enerji (A-D)

132 528 kWh

(E)

Toplam

3. Hava düzeltme faktörü (HDF)nü göz önüne alarak hacim ısıtma enerjisini düzeltiniz. 1223

(F)

2462 / 1223=2.01

(G)

Enerji veri yılı için Derece-Gün Hava Düzeltme Faktörü = 2462 / F

Hacim ısıtma enerjisini standart koşullara göre düzeltiniz. (D X G)

249 400 kWh

(H)

4. Yapı durum faktörü (YDF)nü göz önüne alarak hacim ısıtma enerjisini düzenleyiniz. Yapının durumuna uygun olan YDF’ nü seçiniz. Tablo 5’ den 1 bulunur.

(J)

Hacim ısıtma enerjisini düzeltiniz.

(K)

H X J = 249 400 kWh

5. Normalleştirilmiş yıllık enerji kullanımı (NYEK)nı bulunuz. NYEK = E + K =

381 928 kWh

(L)

Tablo 6’ den standart kullanım saatlerini bulunuz.

2400 h

(M)

Yapının yıllık kullanım saatlerini hesaplayınız (Gerektiğinde kısmı yükte kullanım için düzeltiniz).

2600 h

(N)

KSF = M / N= 0.923

(P)

352 520 kWh

(Q)

900 m²

(R)

6. Yapı kullanım saatleri faktörü (KSF)nü bulunuz.

Kullanma saatleri faktörü: Standart saatler için yıllık enerji kullanımı: (P X L)

7. Yapının taban alanını bulunuz. Taban alanı ( TA ):

8. Normalleştirilmiş Performans Göstergesi ( NPG )ni bulunuz. Normalleştirilmiş Performans Göstergesi: NPG = Q / R

392 kWh/m2

Örnek Yapının CO2 Performans Göstergesi Hesaplama Sonuçları Yakıt

Yıllık Enerji Kullanımı

Yıllık Enerji Kullanımı

Cinsi

(kWh)

(kWh/m2) (a)

Gaz

Sıvı Yakıt

Toplam

(kg/kWh) (b)

Yıllık CO2 Emisyonu kg/m2 (a.b)

0.20

124 080

137.87

Kömür

Elektrik

CO2 Dönüşüm Faktörü

0.29

39.98

0.32

132 528

147.25

0.70

103.08

143.06

Üniversiteler İçin CO2 Standart Kıyaslama Değerleri (kg CO2/m2)

Yapı Tipi ÜniversiteKonaklama ÜniversiteAkademik Diğer Eğitim Kur.

Düşük Emisyon < 110

Orta Emisyon 110-130

Yüksek Emisyon >130

90

90-105

>105

55

55-80

>80

Hesaplanan: 143.06 kg CO2/m2