Bao Olympia Tet 2008

© 2008 - Cộng ñồng Olympia Việt Nam www.olympiavn.org

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Lời chúc ñầu xuân Vậy là ñã 2 năm kể từ khi tờ báo The Olympeek ngừng xuất bản, nay diễn ñàn OlympiaVN lại xuất bản một tờ báo. Tờ báo này mang tên The Olympeek số 11 như ñể nhắc lại kỷ niệm ñẹp của quá khứ, nhưng bản thân số báo này có nhiều ý nghĩa khác ở thì hiện tại. Hôm nọ có lần tớ nhìn lên bầu trời tìm những ý tưởng xa xôi, thấy hình ảnh chiếc máy bay phản lực ở phía xa, nó vừa bay vừa từ từ ñể lại một vệt khói kéo dài. Chợt nhận ra rằng mình thấy luồng khói phun ra chậm là vì mình ở quá xa, chứ thực ra tốc ñộ của máy bay rất nhanh và khói phun ra cực kỳ nhiều. Lại liên tưởng ñến kết quả của cộng ñồng OlympiaVN, người ở rất xa thấy những gì chúng ta tạo ra là rất khiêm tốn, nhưng lại gần sẽ thấy cộng ñồng này vận ñộng không ngừng và sản sinh ra nhiều sản phẩm, ña dạng. The Olympeek 11 ñóng vai trò như một dấu ấn, tổng kết những thành quả hoạt ñộng của chúng ta trong 1-2 năm vừa qua. Những gì không thể viết hết ở The Olympeek, chỉ có ai theo dõi sát sự phát triển của cộng ñồng này thì mới nhận ra ñược. ðó là một sự kết dính tốt hơn trong một tổ chức mà nó tự hào với khẩu hiệu "chúng ta là một gia ñình". ðó là hàng loạt thành viên trưởng thành qua các hoạt ñộng ở OlympiaVN và ñang ñóng vai trò quan trọng trong các cộng ñồng khác. ðó là tinh thần khám phá tri thức, tinh thần nhân ái sẵn sàng chia sẻ với người khó khăn. Chúng ta còn sở hữu một phong cách suy nghĩ tích cực và chín chắn, tạo nên một môi trường thích hợp ñể nuôi dưỡng những nhân cách lớn. Giờ ñây ñất nước ñang chuyển mình nhanh chóng, hòa nhập với sự phát triển chung của thế giới. Xã hội phát triển cũng ñặt ra vấn ñề mới cho thành viên OlympiaVN, ñòi hỏi mỗi người cần có sự chuẩn bị tốt hơn cho sự phát triển liên tục trong tương lai. Xã hội ngày nay ñánh giá thế hệ trẻ chúng ta có 2 tính cách: một là có thói quen hưởng thụ và ngại ñương ñầu với khó khăn, hai là có ñầu óc cởi mở và năng ñộng tạo ra cái mới. ðây là hệ quả tất yếu của quá trình phát triển kinh tế xã hội, bộ phận nào ñược nuông chiều và thích hưởng thụ thì có ñiều kiện ñể lười ñi, bộ phận nào ham tìm tòi và sáng tạo thì có nguồn tài nguyên mới ñể giúp mình khai thác. Chọn mặt nào trong tác ñộng hai mặt này, xét cho cùng ñó là phụ thuộc vào cách ta trả lời cho câu hỏi "chúng ta muốn gì?" Chúng ta muốn có cuộc sống sung sướng cho riêng mình, hay chúng ta muốn con cái mình có cuộc sống tốt ñẹp? Tớ tin là các thành viên OlympiaVN có thừa nhận thức ñể biết chọn hướng nào. Tưởng tượng 5 năm, 10 năm sau, các thành viên OlympiaVN trưởng thành và ta có thể dự ñoán ña số sẽ là những lãnh ñạo ở mức ñộ nào ñó, có khả năng ảnh hưởng ñến người khác. Chúng ta không ñược phép lãnh ñạo xu hướng lười hóa và hưởng thụ, mà nên dẫn ñầu trong xu hướng tích cực lao ñộng và sáng tạo. ðể cho thế hệ con em mình ñược tiếp nhận một xã hội tốt ñẹp, gần hơn là ñể cho thế hệ mình ñược góp phần tạo ra xã hội ñó, chúng ta cần chọn con ñường lao ñộng ngay từ lúc này. Nếu như OlympiaVN ñã vượt qua phép thử ñịnh tính, thì bây giờ chúng ta cần tiếp tục vượt qua phép thử ñịnh lượng, ñó là cần tạo ra thật nhiều sản phẩm (con người, tư duy, tri thức, lý tưởng... dùng tiếng Anh gọi chung là "output"). Chúng ta sẽ thúc ñẩy xã hội sử dụng output của mình, trước hết là xã hội sẽ kiểm nghiệm chất lượng output của mình, và ñó cũng là cách mình ñóng góp trực tiếp vào sự phát triển chung của xã hội. ðó là lý do mà nhân dịp Xuân Mậu Tý này, cộng ñồng OlympiaVN chúc tất cả các thành viên một năm tích cực lao ñộng ñể tạo ra nhiều output, tạo tiền ñề giúp chúng ta có thể ñể lại dấu ấn của mình trên con ñường phát triển ñến tương lai. TM. BQT OlympiaVN Admin dok (Doãn Minh ðăng)

Trang 2

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Diễn ñàn OlympiaVN: Tổng kết năm hoạt ñộng 2007 Diễn ñàn Olympia ñược chính thức thành lập khoảng giữa tháng 12 năm 2003 sau một thời gian thử nghiệm. Diễn ñàn không chỉ là nơi học tập, giao lưu cho những người ñã thi Olympia mà còn là nơi ñể những người yêu mến Olympia nói riêng và yêu mến tri thức nói chung tìm thấy những tri thức quý giá và những tình cảm chân thật. Khẩu hiệu của diễn ñàn chúng tôi là "CHÚNG TA LÀ MỘT GIA ðÌNH". Từ khoảng năm 2003 – 2006 diễn ñàn sinh hoạt ở ñịa chỉ www.olympia.net.vn/forum/. Nhưng sau này ñể thuận lợi hơn cho công tác quản lý cũng như mở rộng thêm khả năng phát triển thì từ năm 2006 diễn ñàn ñã ñổi tên OlympiaVN và dùng ñịa chỉ www.OlympiaVN.org/forum. Trong năm ñầu tiên sau khi chuyển nhà từ diễn ñàn cũ sang diễn ñàn mới, OlympiaVN ñã có ñược những sự ñổi thay ñể phù hợp với tình hình phát triển mới. Nhìn chung năm bản lề của sự chuyển giao này là một năm ñầy biến ñộng với rất nhiều những vấn ñề phát sinh và những thành quả hết sức ñáng khích lệ, có thể nói là một năm bội thu nhiều nhất về mặt thành tích từ hồi thành lập diễn ñàn cho ñến nay. ðể ñạt ñược ñiều ñó là cả một sự cố gắng rất lớn của các thành viên tham gia. Sau ñây là vài nét nổi bật.

1. Về học tập Diễn ñàn OlympiaVN ngay từ ñầu ñã xác ñịnh ñược mục tiêu chính là bổ sung và giải ñáp những thắc mắc về mặt kiến thức cho những thành viên tham gia diễn ñàn bằng cách mở các box học tập ñể mọi người thảo luận và những cuộc thi ñố vui trực tuyến ñể mọi người có thể kiểm tra kiến thức của mình. Hiện các cuộc thi ñố vui trực tuyến của OlympiaVN do admin minhlam lãnh ñạo ñã có ñược một "thương hiệu" vững chắc và là một chiến lược phát triển mũi nhọn ñể thu hút nhân tài về với diễn ñàn. Chính từ những cuộc thi ñố vui trực tuyến này ñã ñào tạo ra một thế hệ các em học sinh muốn ñược thử sức của mình trên sân chơi lớn hơn chính là chương trình ðường lên ñỉnh Olympia. Chưa năm nào diễn ñàn có nhiều bạn tham gia thi ðLðO như O8 năm nay và kết quả thu về thật sự là một thành công rất lớn: 3/4 bạn vào vòng thi năm là những thành viên của diễn ñàn, tích cực tham gia các cuộc thi ðVTT cũng như ñóng vai trò tổ chức cho các cuộc thi này thành công tốt ñẹp. ðiều này tạo cơ sở cho ðVTT tiếp tục có ñược một chỗ ñứng không thể thay thế ở diễn ñàn với tầm quan trọng hàng ñầu trong việc nâng cấp kiến thức cho các thành viên. Tiếp sau thành công của các thành viên trong chương trình ðLðO là những thành tích cực kỳ xuất sắc trong các kỳ thi cấp quốc gia, chưa bao giờ các thành viên lại ñem về cho diễn ñàn nhiều giải như thế: tính riêng box Hóa ñã ñem về 6 giải (2 nhì, 2 ba và 2 khuyến khích) và hy vọng năm 2008 sẽ thu về ñược thành công lớn hơn. ðiểm thi ñại học của các thành viên 12 năm rồi cũng rất cao. Ví dụ như bạn Trần Ánh Nhi ñược 29,5 ñiểm (cao nhất khối B) và ñã ñỗ á khoa vào trường ðại học Y Dược TPHCM, Trương ðặng Huy Hoàng 27 ñiểm (thủ khoa ðH cảnh sát) và rất nhiều bạn khác nữa ñã ñỗ vào ñược các trường ðại học lớn trong cả nước. Ngoài ra các thành viên của diễn ñàn ñã ñạt ñược thành tích rất cao trong các kỳ thi chọn HSG cấp tỉnh/thành, các kỳ thi Olympic khu vực và phần lớn các thành viên là học sinh phổ thông của diễn ñàn là những học sinh giỏi toàn diện. Về phía các sinh viên thì nổi bật nhất là Minh Châu ñã ñược giải thưởng sinh viên ba tốt cấp thành và giải thưởng sao tháng giêng của TW ðoàn TNCS Hồ Chí Minh cùng với nhiều những bạn khác nữa. Các bạn sinh viên là những nguồn ñộng lực lớn ñể hướng dẫn các thành viên ở phổ thông nắm vững hơn kiến thức ñã học và truyền ñạt lại những vấn ñề mà mình ñã gặp phải ñể giúp các bạn ñi sau tránh ñược những sai lầm ñó, họ luôn chứng tỏ mình là những người anh, người chị ñáng tin cậy cho những em nhỏ hơn. Một phần lớn những thành tích chói sáng ñã nêu ñều có dấu ấn ñậm nét của các bạn sinh viên ñã và ñang tham gia ñóng góp cho diễn ñàn. Tất cả cùng hướng tới một cộng ñồng vững mạnh.

Trang 3

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

2. Về hoạt ñộng xã hội Một mặt mạnh khác của cộng ñồng OlympiaVN là hoạt ñộng xã hội với nhiều chương trình thiết thực, tổ chức Người Việt Trẻ ñã hoàn thành 20 chương trình và 3 dự án lớn riêng trong năm 2007. Trong ñó nổi bật nhất là tham gia các chương trình lớn như VN2015 ở Huế và trong chương trình này NVT ñã ñược giải thưởng với công trình "làm sạch dòng sông An Cựu", tham gia chương trình hội chợ từ thiện với các nhóm HðXH khác ñể quyên góp cho gia ñình anh Tạ Văn Chính là một gia ñình nghèo ở Hà Tây, ñóng góp ủng hộ ñồng bào miền Trung bị bão... Bên cạnh ñó website của NVT ñã chuyển sang ñịa chỉ mới với nhiều thông tin hơn, các hoạt ñộng cập nhật hơn về các chương trình tình nguyện trên khắp mọi miền ñất nước ñể từ ñó từng bước nâng cao vị thế của NVT trong cộng ñồng xã hội. 3. Về những ñiều chỉnh tại diễn ñàn Bắt ñầu tiến hành việc hạn chế ñăng ký và thắt chặt kỷ luật ñể làm cho diễn ñàn trở nên trong sạch và có tính khoa học hơn. Bên cạnh ñó ñã có những biến chuyển mới như cài thêm bộ gõ LaTeX chuyên gõ các công thức toán học, ñưa vào sử dụng luật viết ñúng chính tả và ngữ pháp, tiến hành hạn chế ñăng ký ñể nâng cao chất lượng thành viên, thiết kế mẫu áo chung cho thành viên diễn ñàn và ñặc biệt là các cuộc offline quy mô lớn của thành viên diễn ñàn ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh ñể tạo cho diễn ñàn một không gian sạch, thân ái và hòa nhập. Bắt ñầu ñưa chức danh supermod vào hoạt ñộng, hiện ñã có 4 supermod làm việc rất hiệu qủa cùng với admin quản lý nội dung toàn diễn ñàn. Thành lập tổ chức ñại biểu diễn ñàn OlympiaVN với 7 thành viên có nhiệm vụ ñóng vai trò các quan sát viên ñộc lập ñể nhận xét tình hình hoạt ñộng của diễn ñàn và thẩm tra hoạt ñộng của ban ñiều hành ñể từ ñó ñề xuất với ban quản trị. Có thể nói vai trò của tổ chức này như quốc hội vậy. Với một phương pháp tổ chức và làm việc như thế thì trong năm 2007 vừa rồi ñã không phải kỷ luật nhiều trường hợp nhưng vẫn phải nhắc nhở nhiều về luật chính tả. 4. Về những hạn chế cần khắc phục Tất nhiên bên cạnh những hoạt ñộng ñó thì còn có nhiều những hạn chế cần phải ñược khắc phục. Thứ nhất là các box học tập vẫn chưa hoạt ñộng thật sự hiệu quả, có khá nhiều các box học tập ở trong tình trạng "ñóng băng" cũng như có quá ít thành viên post bài, ñiều này làm cho không khí thảo luận học tập không thực sự sôi nổi. Vẫn có khá nhiều thành viên ñăng ký nhưng không hề post bài nào hoặc ñã lâu không ñăng nhập, có lẽ không khí ở diễn ñàn chưa làm cho họ cảm thấy mình có thể hòa nhập ñược cũng như họ ñã có những mối bận tâm khác lớn hơn, không thể tiếp tục cống hiến cho diễn ñàn. Thường xuyên có thành viên vi phạm luật chính tả mặc dù ñã nhiều lần nhắc nhở, và có những thành viên thực hiện chức năng khen chê ñể sử dụng vào các mục ñích không ñúng. Vẫn còn tồn tại tình trạng spam bài ở các topic nghiêm túc. Tất cả những vấn ñề này cần phải ñược khắc phục trong năm hoạt ñộng 2008 này. 5. Phương hướng hoạt ñộng - Biên soạn dữ liệu có giá trị của OlympiaVN, chuyển lên Tủ sách khoa học VLOS. Chương trình này do admin dok lãnh ñạo. - Phát triển hệ thống ðố Vui Trực Tuyến. Chương trình này do admin minhlam chủ trì. - Phát triển lại tờ báo của OlympiaVN. Chương trình này do admin shindo phụ trách. - ðào tạo học sinh giỏi tham gia các kỳ thi, do hai admin shindo và minhlam dẫn dắt. - Thúc ñẩy việc hợp tác với các diễn ñàn khác trên nhiều lĩnh vực. Ngoài các hoạt ñộng này, chúng ta vẫn kỳ vọng sẽ lập nhiều thành tích khác dựa theo ý tưởng ñề xuất của các thành viên. Một năm ñủ dài ñể có nhiều biến cố xảy ra, quan trọng là mình sẵn sàng ñể tiếp ñón các cơ hội mới. Trang 4

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

ðịnh hướng chính sách của cộng ñồng OlympiaVN: về ñối nội, chúng ta hoàn thiện mô hình quản lý kiểu nhà nước, thu hút Olympians tham gia diễn ñàn và kết nối với hoạt ñộng offline của Người Việt Trẻ; về ñối ngoại, chúng ta tổ chức hợp tác với các cộng ñồng tri thức khác và những tổ chức hoạt ñộng khoa học, giáo dục và vì thế hệ trẻ. Mục tiêu của năm 2008: Cộng ñồng Olympia Việt Nam sẽ ñược nhìn nhận như một khối gắn kết những bạn trẻ giàu nhiệt huyết và tài năng, làm ñược những dự án thiết thực cho giới trẻ Việt Nam, là một ñịa chỉ ñào tạo nhân tài và cung cấp nguồn tri thức tham khảo có giá trị. Tất cả những ñiều ñó báo hiệu một năm 2008 phát triển cao của OlympiaVN trên nhiều lĩnh vực. TM. BQT OlympiaVN Admin shindo (ðỗ Văn Thanh Nhân)

Trang 5

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Tin tức từ forum 1) Việc hình thành và ñi vào hoạt ñộng của tổ chức ñại biểu diễn ñàn Olympiavn gồm 7 thành viên nòng cốt và gắn bó lâu dài với diễn ñàn. Nhiệm vụ của họ là ñưa ra những quyết sách ñể cùng với các thành viên ñiều hành cải tiến diễn ñàn theo hướng tốt dần lên. 2) Các trận thi ñấu GALA 3 ñã ñi vào những trận cuối cùng dự kiến sẽ diễn ra vào sau Tết nguyên ñán Mậu Tý. 4 ñội mạnh nhất ñã ñược xác ñịnh bao gồm: ðố vui Toán online, Khám Phá Thiên Văn, ðố Vui Hóa sinh và Khoa học xã hội online.Theo các bạn ñội nào sẽ giành ngôi vô ñịch mùa này? 3) Các cuộc thi online và offline mùa 2008 ñã bắt ñầu mở màn, ñầu tiên là cuộc thi giải trí trực tuyến (G3T), hiện ñang chuẩn bị các thủ tục ñể tiến hành các trận thi ñấu bán kết 1. Bên cạnh ñó là sự ra ñời của Văn học offline bên cạnh Hóa offline và sắp tới sẽ là sự ra ñời của cuộc thi Dịch thuật của box ngoại ngữ nữa. Tất cả nhằm góp phần kích thích tinh thần học tập của các thành viên trong diễn ñàn. 4) Ngày 29/1 thì một số thành viên giỏi của diễn ñàn ñã tham dự kỳ thi chọn HSGQG diễn ra ở nhiều hội ñồng thi trên khắp cả nước. Ở box Hóa gồm 6 bạn, Toán 1 bạn và Sinh 1 bạn. Mong tất cả các bạn sẽ thi thật tốt ñể mang vinh quang về không chỉ cho các bạn mà còn cho tỉnh thành và cả diễn ñàn nữa. 5) Một giải thưởng nữa mới ra ñời bên cạnh giải thưởng Athena chính là giải thưởng Edison nhằm ñộng viên và khuyến khích các bạn hăng say học tập hơn nữa. Thời gian ñăng ký nhận giải thưởng sẽ hết hạn vào ngày 31/2/2008. 6) Dự kiến sẽ tổ chức offline cho các thành viên khu vực miền Trung sau dịp Tết âm lịch ñể thắt chặt tình ñoàn kết của mọi người trong diễn ñàn. Chi tiết mời các bạn vào xem ở box thông báo và mong các bạn ở miền Trung nhiệt tình tham gia. 7) Bắt ñầu tiến hành công tác hợp tác với các diễn ñàn bạn ñể cùng nhau phát triển. Ngày 22/1 vừa rồi thì chúng ta ñã chính thức ký ñược thỏa thuận hợp tác với diễn ñàn hocmai.vn, hoahoc.org, vietastro.org và chemvn.net. Sắp tới họ sẽ sang diễn ñàn OlympiaVN giới thiệu những nét ñặc trưng của diễn ñàn họ. 8) Ngày 27/1 vừa qua thì nhân dịp thành viên Ánh Ngọc từ TPHCM ra HN thì các bạn ở HN ñã tổ chức một cuộc họp offline than mật chào ñón bạn. Ngoài ra còn có sự tham gia của thành viên foris là một thành viên của ñội tuyển ðHðN tham gia chương trình chào năm mới của VTV3, một hình thức SV mới và nếu nó ñược ủng hộ thì SV2008 sẽ có một hình thức mới. 9) Tổ chức HðXH Người Việt Trẻ trực thuộc diễn ñàn ñã có nhiều những hoạt ñộng thiết thực nhằm giúp ñỡ những ñồng bào có hoàn cảng khó khăn ở khắp mọi miền ñất nước như vừa rồi ñã tổ chức thành công chương trình Nam ðông và nhiều chương trình có ý nghĩa khác. ðặc biệt mới ñây ñã ñược báo Tuổi Trẻ ñứng ra bảo trợ thông tin cho chương trình quà tặng tri thức. 10) Trong quý IV của chương trình ðường Lên ðỉnh Olympia năm thứ 8 thì thí sinh ñại diện cho diễn ñàn là bạn Phạm Vũ Lộc ñã xác lập ñược một kỷ lục mới của chương trình với ñiểm số 385 ñiểm và ñiểm số tăng tốc cao nhất là 160 ñiểm. Rất tiếc trong cuộc thi qúy IV thì bạn ñã không thành công. Như vậy chung kết năm thì diễn ñàn của chúng ta sẽ ñóng góp ba ñại diện là: Lê Trung Hiếu, Huỳnh Anh Vũ và Nguyễn Mạnh Tấn cùng với bạn Nguyễn Lê Duy nhất quý IV sẽ tranh tài kiến thức ở trường quay S9 vào cuối tháng 5 này. Tin khoa học công nghệ 1) Những kỹ thuật hiển vi hiện ñại nhất ñã có thể cho chúng ta thấy ñược hình dạng của những con vi khuẩn cách ñây 2,7 tỉ năm về trước. Kết qủa này ñã giúp cho các nhà khoa học có thể có một cách thức hiện ñại hơn ñể nghiên cứu về vấn ñề sự sống ñã bắt ñầu trên trái ñất như thế nào, ñây vẫn là một vấn ñề còn gây nhiều tranh cãi ngoại trừ một thông tin ñã ñược xác nhận là các mầm sống ñầu tiên ñã ñược xác ñịnh vào khoảng 3,7 tỉ năm về trước. Một số trong các loại vi khuẩn mới phát hiện bằng phương pháp kính hiển vi này ñã ñược xác ñịnh niên ñại là sống cách ñây 3,5 tỉ năm về trước sẽ là một công cụ hiệu lực ñể cho các nhà khoa học khám phá ra một vài ñiều quan trọng về những sinh vật hữu cơ trong thời kỳ ñầu tiên này. 2) Một nghiên cứu ñăng trên tạp chí khoa học uy tín Nature cho thấy rằng khi ta ñang ở trạng thái căng thẳng thì một số tế bào ở tuyến tụy của người trưởng thành sẽ tiết ra insulin. Những nghiên cứu này Trang 6

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

dựa trên cơ sở kết qủa các thí nghiệm tiến hành trên chuột ñã mở ra một hướng tiếp cận mới cho việc thay thế các tế bào chiết xuất insulin trong cơ thể người bị tiểu ñường. 3) Nồng ñộ vitamin D trong máu thấp thường ñi kèm với các loại bệnh tật và sự bổ sung vitamin D trong máu sẽ làm giảm các nguy cơ mắc các loại bệnh liên quan ñến vitamin D. Tuy nhiên những nghiên cứu mới ñây nhất ñã cho thấy rằng sự bổ sung thêm vitamin D là vô hiệu và nồng ñộ vitamin D thấp trong máu chính là kết quả của quá trình bệnh tật. Những sự bổ sung thêm vitamin D lại làm cho bệnh tật trở nên nghiêm trọng hơn. 4) Những nghiên cứu mới nhất của NASA ñã chỉ ra rằng bầu khí quyển của sao hỏa có hơi ete nồng ñộ loãng với áp suất thấp hơn 1% áp suất của bầu khí quyển trái ñất. ðiều này làm cho các nhà khoa học phải xác ñịnh xem liệu gió ở trên sao Hỏa có ñủ mạnh ñể hình thành và biến ñổi các thay ñổi ñịa chất hay là gió tiếp tục giúp ñỡ xây dựng thêm các cấu trúc ñã có từ trước ñó. 5) Theo những nghiên cứu gần ñây của Steven Petsch, một nhà nghiên cứu ñịa chất thuộc ñại học Massachusetts Amherst thì các loại khí thiên nhiên sinh ra từ vi khuẩn có khả năng ñiều khiển khí hậu và tái sinh năng lượng. Nghiên cứu này là một tin mừng cho các công ty năng lượng ñể mở ra một hy vọng mới trong việc sử dụng khi thiên nhiên làm nguồn năng lượng tái sinh và cũng cho biết thêm những thông tin mới về sự ấm lên toàn cầu và lịch sử quá trình ñiều khiển khí hậu trái ñất. 6) Một phương pháp tổng hợp hữu cơ mới ñã ñược xây dựng dựa trên một loại xúc tác của rhodi, với tính chất mà theo như Tiến sĩ Huw.M.L.Davies, tổng biên tập tạp chí Nature giải thích là với chỉ 1 gram chất xúc tác bạn có thể thu ñược ñến 10kg dược phẩm và có thể giúp chúng ta tổng hợp ñược những chất tưởng chừng như không thể. Nó ñược ứng dụng ñể tổng hợp nhiều loại dược phẩm khác nhau nhưng xúc tác này có giá rất ñắt do giá của rhodi trên thị trường ñắt gấp 10 lần vàng. 7) Hai nhà khoa học thuộc trường ñại học Princeton của Mỹ ñã ñưa ra lý thuyết toán học "hải ñăng" ñể có thể giúp hiểu sâu hơn về bản chất của các tinh thể phức tạp. Những tìm kiếm của các nhà khoa học này ñã làm xuất hiện ñược một mối liên hệ toán học giữa những sự sắp xếp khác nhau do các tiểu phân tương tác với nhau gây ra khi ở nhiệt ñộ thấp. Nghiên cứu này có thể giúp các nhà khoa học có thể nhìn thấu ñược những tính chất quan trọng của các loại polymer. 8) Cái gì làm cho kim cương trở thành một loại ñá qúy có giá trị nhất? ðiều này ñã ñược nhà toán học Toshikazu Sunada ñưa ra một bài báo trên tạp chí Toán học Mỹ thì một số những bí ẩn về vẻ ñẹp của kim cương ñã ñược phân tích dưới cái nhìn của phân tích toán học ñối với cấu trúc vi tinh thể của nó. ðiều này dẫn tới làm cho Sunada khẳng ñịnh rằng các loại tinh thể ñều ñược sắp xếp theo một quy tắc toán học nhất ñịnh và ông khẳng ñịnh rằng ở ñâu ñó trong vũ trụ tinh thể sẽ có duy nhất một loại tinh thể khác có thể có cùng các loại tính chất như kim cương, Sunada gọi loại tinh thể này là "K4". Nhưng hiện nay vẫn chưa có thông báo nào về việc tổng hợp hay phát hiện ñược K4 trong tự nhiên. 9) Nguyên lý bất ñịnh Heisenberg ñã khẳng ñịnh rằng không thể quan sát ñược ñồng thời vị trí và vận tốc của hạt nhưng những nghiên cứu mới ñây nhất của các nhà khoa học Mỹ ñã khẳng ñịnh rằng với kỹ thuật quang học mới bao gồm việc sử dụng các chùm laser có năng lượng cao và các chấm lượng tử thì họ có thể quan sát ñược tương tác giữa các tiểu phân nano. ðiều này rất có ích cho việc nghiên cứu nhiều hơn và sâu hơn những tính chất vật lý của các vật liệu kích thước nano. 10) Trong tốc ñộ cao của quá trình làm cho các năng lượng mặt trời trở nên rẻ hơn và có hiệu qủa hơn thì rất nhiều nhà khoa học và các công ty năng lượng tham gia vào việc nghiên cứu các tính chất của vật liệu nano. Jin Zhang, giáo sư hoá học của trường ñại học California ñã lãnh ñạo một nhóm nghiên cứu và ñã tạo ra ñược một loại bản mỏng phủ lớp TiO2 kích thước nano ñược kích thích bởi một nguyên tố khác như nitơ chẳng hạn và một loại vật liệu bản mỏng khác dùng các chấm lượng tử tinh thể kích thước nano. Cả hai vật liệu này hấp thụ mạnh ánh sáng khả kiến và làm tăng khả năng chuyển hóa thành năng lượng mặt trời.

Trang 7

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Nhân vật nổi bật nhất diễn ñàn trong tháng 1: Olympian Bùi Thị Minh Châu Tết Mậu Tý ñang lấp ló ngoài cửa, cùng với cái se se lạnh của khí trời, với hương tươi mát của một mùa xuân mới. Vốn dĩ “mùa xuân là tuổi trẻ của năm”, cũng như “tuổi trẻ là mùa xuân của cuộc ñời” (La Palice), cho nên những người trẻ tuổi như chúng ta cần nhận thức ñược tuổi trẻ thật ñáng quý như thế nào, và cần sống ra sao cho xứng ñáng với nguồn nhựa sống dồi dào ấy. Với Bùi Thị Minh Châu, sinh viên khoa Quan hệ quốc tế - ðHKHXH&NV TPHCM, Olympian năm 5, có thể nói, bạn ñã làm ñược ñiều này. Nhắc ñến Minh Châu là chúng ta ñang nhắc ñến một sinh viên giỏi toàn diện của trường ðHKHXH&NV, một cán bộ ðoàn năng nổ và cũng là một thành viên tích cực của tổ chức hoạt ñộng xã hội Người Việt Trẻ. Từng tốt nghiệp thủ khoa THPT với 61/60 ñiểm, ñoạt giải nhì cuộc thi học sinh giỏi Văn toàn quốc, và thành tích nhất tuần cuộc thi ðường lên ñỉnh Olympia, Minh Châu là một trong số những sinh viên ñược tuyển thẳng vào khoa Quan hệ Quốc tế trường ðHKHXH&NV. Trong thời gian học tập tại trường, bằng sự nỗ lực không ngừng của bản thân, Châu ñã làm cho nhiều bạn bè cùng trang lứa phải ngưỡng mộ vì những thành tích không dễ dàng ñạt ñược của mình: xếp hạng nhất khoa năm học 20052006 và 2006-2007, ñạt danh hiệu sinh viên 3 tốt cấp trường, cấp ðHQG và cấp thành trong hai năm liền, là một trong 9 sinh viên tiêu biểu của ðHQG năm 2007, thẳng tiến ñoạt giải thưởng “Sao Tháng Giêng” của Trung ương Hội sinh viên năm 2007-2008…và là chủ nhân của hàng loạt các học bổng như: Học bổng Nữ sinh Việt Nam, học bổng Nguyễn Thái Bình, ñược ñặc cách học bổng Odon Vallet chỉ dành cho khối tự nhiên, học bổng Nguyễn Hoàng Informatics… Minh Châu hiện nay cũng giành ñược một suất “Quản trị viên tập sự” của tập ñoàn Unilever khi bạn cùng với ñội tuyển ñoạt giải 3 cuộc thi “REXONA - ðọ sức anh tài Marketing”, và Châu cũng là Ủy viên thường trực Hội ñồng nhân dân trẻ khóa I. Không chỉ cố gắng trong học tập, Minh Châu còn là một người rất nhiệt tình trong các hoạt ñộng xã hội. Là ñội phó ñội công tác xã hội khoa QHQT, ñồng thời cũng là ủy viên ban chấp hành nhóm Người Việt Trẻ miền Nam, Minh Châu không những rất ñược mọi người yêu mến mà còn ñược trao danh hiệu “Trái tim hồng” vì những ñóng góp nổi bật trong các hoạt ñộng xã hội và tình nguyện vì cộng ñồng. Sẽ không ngoa nếu như chúng ta nói rằng: dường như Châu sinh ra là ñể sống vì người khác. Với những thành tích ñáng nể như thế, vào ngày 12.10 vừa qua, tại trường THCS Nguyễn Hiền (quận 7), Châu vinh dự ñược xuất hiện trong chương trình “Mang gương sáng ñến học ñường” do Hội khuyến học TP.HCM tổ chức. Lời kết: ðôi khi ngẫm lại, tôi cảm thấy mình thật may mắn khi quen biết Châu, chứng kiến nhiều sự việc về Châu, và mỗi một sự việc ñều mang ñến cho tôi sự mến phục sâu sắc. Tôi tin rằng không chỉ riêng tôi mà cả diễn ñàn Olympia, cả tổ chức Người Việt Trẻ ñều vô cùng hãnh diện khi chúng ta có một thành viên tuyệt vời như thế.

Trang 8

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Trang 9

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Trang 10

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Trang 11

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Trang 12

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Hình thành và phát triển khả năng tư duy ñộc lập qua khai thác bài tập hình học trong sách giáo khoa Năng lực tư duy ñộc lập ( TDDL) là khả năng biết cách tự mình ñặt vấn ñề, giải quyết vấn ñề một cách hợp lí và biết kiểm tra chất lượng của việc giải quyết bằng phương thức thích hợp. Với HS, tính ñộc lập thực sự biểu hiện ở sự ñộc lập suy nghĩ, ở chỗ biết cách tổ chức công việc của mình một cách hợp lí.Các bài tóan (BT) ở trường THPT là một phương tiện có hiệu quả và không thể thay thế ñược trong việc giúp chúng ta nắm vững tri thức, phát triển tư duy, hình thành kĩ năng trong giải tóan. ðể việc học tập có hiệu quả nhất, chúng ta cần tự mình khám phá trong chừng mực có thể một phần lớn tài liệu học tập. Hãy cùng nhau tư duy từ một bài toán trong SGK. BT: Cho tam giác ABC ngoại tiếp ñường tròn tâm I. Với a = BC, b = AC, c = AB. Chứng minh rằng: a.IA + b.IB + c.IC= 0 CM: Kéo dài ñường phân giác AI cắt BC tại D. Theo tính chất ñường phân giác trong tam giác ta có: BD= ac/(b+d) A

DC= ab/(b+c) Và theo sự phân tích hai vectơ không cộng tuyến ta có: ID=DC/BC.IB+ DB/BC.IC = b/(b+c). IB+ c/(b+c).IC (*) Mặt khác, do BI là phân giác trong tam giác ABD : ID = ID/IA. AI= BD/AB. AI = a/(+c). AI (**)

B

I*

C

Thay (*) vào (**) ta ñược : a.IA + b.IB + c.IC = 0 Không dừng lại trong nội dung bài tập, ta hãy thử ñi phân tích biểu thức vectơ trên sang biểu thức vô hướng. a.IA + b.IB + c.IC <=> (a.IA + b.IB + c.IC )2 = 0 <=>a2. IA2 + b2.IB2 + c2. IC2+ 2ab. IA.IB+ 2bc.IB.IC + 2ca.IC.IA = 0 <=>a2. IA2 + b2.IB2 + c2. IC2 + ab(IA2 +IB2 - AB2 ) + bc(IB2 + IC2 – BC2) + ca(IC2 + IA2 – AC2)=0 <=>a.IA2 (a+b+c) + b.IB2.(a+b+c) + c.IC2(a+b+c) - abc.(a+b+c) =0 <=>a.IA2 + b.IB2 + c.IC2 = abc Vấn ñề ñược phát hiện: Nếu I là tâm ñường tròn ngoại tiếp tam giác ABC thì a.IA2 + b.IB2 + c.IC2 = abc, trong ñó a = BC, b = AC, c = AB.(1) Từ biểu thức a.IA2 + b.IB2 + c.IC2 = abc, hãy thử liên tưởng ñến BðT Cosi: abc = a.IA2 + b.IB2 + c.IC2  3

3

abc.IA 2 .IB 2 .IC 2

<=> a3b3c3 ≥ 27.abc.IA2.IB2.IC2 <=> abc ≥ 3. 3 3 .IA.IB.IC Dấu bằng xảy ra khi và chỉ khi a.IA2 = b.IB2 = c.IC2 = abc/3, khi ñó dễ dàng CM ñược tam giác ABC

ñều. Vấn ñề ñược phát hiện: Nếu I là tâm ñường tròn ngoại tiếp tam giác ABC và a = AB, b = AC, c = AB thì abc ≥ 3.3 .IA.IB.IC. Dấu bằng xảy ra khi tam giác ABC ñều (2) 1/3

Trang 13

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Hãy tiếp tục thử xem nếu thay ñổi I bằng một ñiểm M bất kì trong tam giác ABC thì kết quả sẽ như thế nào? Và quan hệ giữa ñiểm I và ñiểm M sẽ ra sao:

•v = a.MA + b.MB + c.MC= a.(MI+IA) + b.(MI+IB)+ c(MI+IC) = (a+b+c).MI + (a.IA + b.IB + c.IC ) = (a+b+c).MI Nhận xét: v khác 0 khi và chỉ khi M khác 1 và |a.MA + b.MB + c.MC| = (a+b+c).MI (3).

•(a.IA + b.IB + c.IC )2 = a.MA2 + b.MB2 + c.MC2 + 2ab.MA.MB + 2bc.MB.MC + 2ac.MA.MC = a2.MA2 +b2.MB2 + c2.MC2 = ab(MA2 + MB2 – AB2) + bc(MB2 + MC2 – BC2) + ca(MC2 + MA2 - AC2) = a. MA2(a+b+c) + b.MB2(a+b+c) + c.MC2(a+b+c) - abc(a+b+c) ≥ 0 <=> a. MA2 + b.MB2 + c.MC2 ≥ abc

(4)

•a.MA + b.MB + c.MC = a(MI+IA) + b(MI+IB) + c(MI+IC)2 2

2

2

2

2

= (a.MI2 + a.IA2 + 2a.MI.IA) + (b.MI2 + b.IB2 + 2b.MI.IB) + (C.MI2 + C.IC2 + 2c.MI.IC) = MI2(a+b+c) + (a.IA2 + b.IB2 + c.IC2) + 2MI(a.IA + b.IB + c.IC ) =(a+b+c).MI2 + abc Vậy a.MA2 + b.MB2 + c.MC2 =(a+b+c). MI2 + abc (5) Như vậy, từ BT ñầu trong SGK phổ thông, bằng các khai thác như trên, chúng ta ñược các kết quả (1), (2), (3), (4), (5). Do ñó có thể khai triển chúng dưới dạng các BT sau:

BT1: Cho I là tâm ñường tròn nội tiếp tam giác ABC với a = BC, b = AC, c = AB. CM: a.IA2 + b.IB2 + c.IC2 = abc

BT2: Cho I là tâm ñường tròn nội tiếp tam giác ABC. CM: abc ≥ 3. 3 3 . Dấu bằng xảy ra khi nào? BT3: Cho tam giác ABC với a = BC, b = AC, c = AB, Tìm vị trí ñiểm M ñể biểu thức a.MA2 + b.MB2 + c.MC2 ñạt giá trị nhỏ nhất BT4: Cho tam giác ABC với a = BC, b = AC, c = AB, tìm tập hợp ñiểm M thỏa mãn biểu thức a.MA2 + b.MB2 + c.MC2 = k2 (với k là số cho trước) BT5: Cho tam giác ABC với a = BC, b = AC, c = AB. Tìm tập hợp ñiểm M thỏa mãn |a.MA + b.MB + c.MC| =k (với k là số cho trước). Cuối cùng, hãy thử giải quyết vấn ñề ñặt ra như sau: Với 3 bộ số (a,b,c) thì tồn tại duy nhất ñiểm I là tâm ñường tròn nội tiếp tam giác ABC thỏa mãn: a.IA + b.IB + c.IC = 0 Với 3 số k1, k2, k3 khác 0 ta có ñiểm G là trọng tâm tam giác ABC thỏa mãn GA + GB + GC=0 Vậy liệu có tồn tại hay không một ñiểm P sao cho k1.PA + k2.PB + k3.PC=0

Chúc bạn thành công! Thu Hà – Vigro_luv_olim

Trang 14

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Làm sao ñể học tốt từ vựng tiếng Anh? Thế giới ngày càng phát triển, nhu cầu giao lưu thương mại, văn hóa ngày càng trở nên cấp thiết ñối với hầu hết mọi người. Bạn có thể tự thực hiện một chuyến du lịch nước ngoài ñể mở mang tầm mắt, nhưng ñể hiểu biết một cách ñầy ñủ hơn về con người, phong tục ở nơi ñó thì bạn cần phải trao ñổi thông tin. Bạn muốn giới thiệu về bạn, về quê hương bạn ñến bạn bè năm châu, bạn phải sử dụng một loại ngôn ngữ của cộng ñồng ñể diễn ñạt những ñiều bạn muốn nói. Chính bởi những nhu cầu ñó, mọi người không ai có thể phủ nhận ñược vai trò của việc học tiếng Anh. Tuy nhiên, một trong những ñiều khó khăn mà bất cứ học viên học tiếng Anh nào cũng mắc phải, ñó chính là việc học từ vựng. Vậy, học từ vựng như thế nào ñể hiệu quả? Vài “kinh nghiệm” sau hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn.

1. Học từ vựng qua bài ñọc. Thật khó khăn nếu như bạn chọn cách học từ vựng bằng việc ngồi nhìn chúng và… học thuộc lòng. Nhiều ý kiến cho thấy, việc học từ vựng thông qua các bài ñọc, ñặc biệt là các bài ñọc chứa kiến thức khoa học, kiến thức phổ thông sẽ giúp cho bạn nhớ từ lâu hơn. Nếu có thể, hãy tìm ñọc sách/tạp chí song ngữ, nhưng phải chắc rằng, chúng là những quyển sách/tờ báo có uy tín. Ví dụ: Trong câu: “The most important device for knowing directions on the ocean is a compass. This shows navigators the direction of north, and therefore also south, east, and west”, bạn có thể thắc mắc những từ như “compass”, “navigator”, “direction” có nghĩa gì, nhưng dựa theo các từ như “north”, “south”, “east”, “west”, bạn có thể suy ra ñó là các hướng, và “compass” ở ñây có thể là một vật ñịnh hướng. Sau khi kiểm tra lại bằng từ ñiển, bạn sẽ biết và nhớ nghĩa chính xác của các từ ñó là: “compass – la bàn”, “navigator – nhà hàng hải”, “direction – sự ñịnh hướng”.

2. Học từ vựng bằng phương pháp so sánh, ñối chiếu Khá nhiều từ trong tiếng Anh – cũng như các ngôn ngữ khác – có cùng một nghĩa, dẫu vậy, sắc thái ý nghĩa của chúng khác nhau, ñược dùng trong những trường hợp khác nhau. Tập cách so sánh, ñối chiếu nghĩa trong từng tình huống cụ thể là cách giúp bạn hiểu rõ hơn từ mà các bạn ñang học. Ví dụ: Cả hai từ “Golden Ages” và “heyday” ñều có nghĩa là thời kỳ rực rỡ của ñiều gì ñấy, nhưng nếu như “Golden Ages” là thời kỳ hoàng kim của một quốc gia, một triều ñại lịch sử thì “heyday” lại mang nghĩa thời kỳ hoàng kim của một ñời người. Hay như từ “nation” và “country” cùng một nghĩa là ñất nước, nhưng “nation” lại nghiêng về việc mô tả theo hướng chính trị hơn chữ “country”.

3. Học từ vựng trong một cụm từ Một số từ bắt buộc phải ñi cùng với một từ khác, do ñó, cần học chúng dưới dạng một cụm từ. Ví dụ: Khi bạn muốn “quảng bá về ñất nước mình”, bạn không thể dùng từ “popularize”, vì trong trường hợp này, mình muốn dùng hết khả năng của mình ñể làm cho mọi người biết ñến ñất nước mình, biến ñến những tinh hoa và văn hóa, chứ không phải biết ñến ñất nước như một “mặt hàng” cần phổ biến. Vì thế, từ “promote” là một chọn lựa phù hợp. Mặt khác, bạn cần lưu ý, bạn không phải “promote” một ñất nước mà bạn “promote” hình ảnh của ñất nước ñó: “to promote your country’s image”.

4. Tự ñặt câu cũng là cách ñể học từ vựng Với bất kỳ một từ nào ñấy, bạn cũng có thể tự ñặt những câu hóm hỉnh dễ nhớ. Ví dụ: Có hai cụm từ “tricky question” (câu hỏi ñánh ñố) và “be stumped” (bị bí), mình sẽ ñặt ñược một câu như thế này: “Don’t make the tricky questions, I’m stumped!”
(ðừng ñặt những câu hỏi ñánh ñố, tôi sẽ bí mất!)

5. Hãy có một quyển từ ñiển riêng cho mình Không phải là từ ñiển Oxford, cũng không phải là những quyển từ ñiển bạn ñem về từ các cửa hàng sách. Hãy tập thói quen tự tạo từ ñiển cho riêng mình, bằng cách sử dụng một quyển sổ cỡ vừa, phân chia Trang 15

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

thành 26 khu vực tương ứng với 26 chữ cái, mỗi lần học một từ nào mới, hãy ghi vào trang thích hợp. Sau một thời gian, nhìn lại “quyển từ ñiển xách tay” ấy, bạn sẽ rất thích thú khi phát hiện ra mình ñã học ñược rất nhiều từ. ðây cũng là cách ñể giúp bạn ôn lại những từ ñã học.

6. Học bằng… card Bạn tin không, mỗi card sẽ là một công cụ ñắc lực giúp bạn tiếp thu từ vựng. Dùng những mẩu bìa cứng, cắt thành những card nho nhỏ, trên mỗi card chỉ ghi một từ duy nhất, ghi kèm phiên âm, không ghi nghĩa tiếng Việt (nhưng bạn phải xem nghĩa tiếng Việt trước ñó ☺ ). Các card ấy bạn cho vào ví, mỗi khi mở ví lấy tiền, bạn sẽ có thêm thời gian “nghía” qua tấm card có chứa từ. Một lời khuyên dành cho bạn, không nên ñể quá nhiều card trong ví, chỉ cần ba cái là ổn. Sau khi ñã nhớ sâu ñược các từ cũ, bạn lại tiếp tục bỏ vào những tấm card mới. Không tin thì bạn cứ thử xem! ☺ Trên ñây là một vài cách học từ vựng tiếng Anh mà mình ñã từng thực hiện. ðiều cuối cùng mình muốn nói ñến các bạn, ñừng ngạc nhiên khi mình ñã làm theo những “mẹo” trên mà vẫn không hiệu quả nhiều. Học ngoại ngữ còn ñòi hỏi năng khiếu và tình yêu, chỉ khi bạn thật sự yêu thích một ñiều gì ñó thì bạn sẽ thực hiện nó dễ dàng. Mọi thứ còn lại phải trông chờ vào sự nỗ lực của bản thân các bạn ñó.

Trần Mỹ Hằng (Ngữ văn Anh – ðHKHXH&NV TPHCM)

Trang 16

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Công nghệ Nano – Công nghệ của tương lai I. Những nền tảng ban ñầu Vào ngày 29/12 năm 1959, trong một buổi nói chuyện ở hội Vật Lý Mỹ thì nhà khoa học ñã ñược giải Nobel Richard.F.Feynman (bài nói chuyện này của ông sau này ñã trở thành một bài giảng khoa học nổi tiếng nhất thế kỷ XX) với tiêu ñề “Có rất nhiều phòng ở phía dưới” (There’s plenty of room at the bottom). Trong buổi nói chuyện ñó ông ñã trình bày vấn ñề về những vật liệu có kích thước siêu nhỏ, ñiều ñáng lưu ý là những ý tưởng của ông ñã xuất hiệu trước khi con “chip” ñầu tiên ra ñời vài năm sau ñó. Ý tưởng chủ ñạo trong bài nói chuyện của ông là về khả năng ñiều khiển mọi vật bằng những vật liệu có kích thước cực nhỏ. ðến năm 1980 thì những vật liệu nano ñầu tiên ra ñời ñã khẳng ñịnh những nhận ñịnh của ông.

Ở ñây ta cần phân biệt hai khái niệm là công nghệ nano và khoa học nano, mặc dù ranh giới giữa hai lĩnh vực này không thực sự rõ ràng: Khoa học nano là ngành khoa học nghiên cứu về các hiện tượng và sự can thiệp (manipulation) vào vật liệu tại các quy mô nguyên tử, phân tử và ñại phân tử. Tại các quy mô ñó, tính chất của vật liệu khác hẳn với tính chất của chúng tại các quy mô lớn hơn. Công nghệ nano là việc thiết kế, phân tích ñặc trưng, chế tạo và ứng dụng các cấu trúc, thiết bị, và hệ thống bằng việc ñiều khiển hình dáng và kích thước trên quy mô nanomet. Vật liệu nano là ñối tượng của hai lĩnh vực là khoa học nano và công nghệ nano, nó liên kết hai lĩnh vực trên với nhau. Kích thước của vật liệu nano trải một khoảng khá rộng, từ vài nm ñến vài trăm nm. Người ta phân loại vật liệu nano thành các loại sau: Về trạng thái của vật liệu, người ta phân chia thành ba trạng thái, rắn, lỏng và khí. Vật liệu nano ñược tập trung nghiên cứu hiện nay chủ yếu là vật liệu rắn, sau ñó mới ñến chất lỏng và khí. Về hình dáng vật liệu, người ta phân ra thành các loại sau: •

Vật liệu nano không chiều (cả ba chiều ñều có kích thước nano, không còn chiều tự do nào cho electron), ví dụ, ñám nano, hạt nano... •

Vật liệu nano một chiều là vật liệu trong ñó hai chiều có kích thước nano, electron ñược tự do trên một chiều (hai chiều cầm tù), ví dụ, dây nano, ống nano,...

Ảnh: Một cấu trúc vật liệu nano một chiều

•

Vật liệu nano hai chiều là vật liệu trong ñó một chiều có kích thước nano, hai chiều electron ñược phép di chuyển tự do, ví dụ màng mỏng,... • Ngoài ra còn có vật liệu có cấu trúc nano (nanocomposite) trong ñó chỉ có một phần của vật liệu có kích thước nm, hoặc cấu trúc của nó có nano không chiều, một chiều, hai chiều ñan xen lẫn nhau.

II. Chế tạo vật liệu nano như thế nào? Các vật liệu nano có thể thu ñược bằng bốn phương pháp phổ biến, mỗi phương pháp ñều có những ñiểm mạnh và ñiểm yếu, một số phương pháp chỉ có thể ñược áp dụng với một số vật liệu nhất ñịnh mà thôi. - Phương pháp hóa ướt ( wet chemical )

Trang 17

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Bao gồm các phương pháp chế tạo vật liệu dùng trong hóa keo ( colloidal chemistry ), phương pháp thủy nhiệt, sol-gel, và kết tủa. Theo phương pháp này, các dung dịch chứa ion khác nhau ñược trộn với nhau theo một tỷ phần thích hợp, dưới tác ñộng của nhiệt ñộ, áp suất mà các vật liệu nano ñược kết tủa từ dung dịch. Sau các quá trình lọc, sấy khô, ta thu ñược các vật liệu nano.

Ưu ñiểm của phương pháp hóa ướt là các vật liệu có thể chế tạo ñược rất ña dạng, chúng có thể là vật liệu vô cơ, hữu cơ, kim loại. ðặc ñiểm của phương pháp này là rẻ tiền và có thể chế tạo ñược một khối lượng lớn vật liệu. Nhưng nó cũng có nhược ñiểm là các hợp chất có liên kết với phân tử nước có thể là một khó khăn, phương pháp sol-gel thì không có hiệu suất cao. - Phương pháp cơ học (mechanical) Bao gồm các phương pháp tán, nghiền, hợp kim cơ học. Theo phương pháp này, vật liệu ở dạng bột ñược nghiền ñến kích thước nhỏ hơn. Ngày nay, các máy nghiền thường dùng là máy nghiền kiểu hành tinh hay máy nghiền quay. Phương pháp cơ học có ưu ñiểm là ñơn giản, dụng cụ chế tạo không ñắt tiền và có thể chế tạo với một lượng lớn vật liệu. Tuy nhiên nó lại có nhược ñiểm là các hạt bị kết tụ với nhau, phân bố kích thước hạt không ñồng nhất, dễ bị nhiễm bẩn từ các dụng cụ chế tạo và thường khó có thể ñạt ñược hạt có kích thước nhỏ. Phương pháp này thường ñược dùng ñể tạo vật liệu không phải là hữu cơ như là kim loại. - Phương pháp bốc bay Gồm các phương pháp quang khắc (lithography ), bốc bay trong chân không (vacuum deposition) vật lí, hóa học. Các phương pháp này áp dụng hiệu quả ñể chế tạo màng mỏng hoặc lớp bao phủ bề mặt tuy vậy người ta cũng có thể dùng nó ñể chế tạo hạt nano bằng cách cạo vật liệu từ ñế. Tuy nhiên phương pháp này không hiệu quả lắm ñể có thể chế tạo ở quy mô thương mại. - Phương pháp hình thành từ pha khí (gas-phase) Gồm các phương pháp nhiệt phân (flame pyrolysis), nổ ñiện (electro-explosion), ñốt laser (laser ablation), bốc bay nhiệt ñộ cao, plasma. Nguyên tắc của các phương pháp này là hình thành vật liệu nano từ pha khí. Nhiệt phân là phương pháp có từ rất lâu, ñược dùng ñể tạo các vật liệu ñơn giản như carbon, silicon. Phương pháp ñốt laser thì có thể tạo ñược nhiều loại vật liệu nhưng lại chỉ giới hạn trong phòng thí nghiệm vì hiệu suất của chúng thấp. Phương pháp plasma một chiều và xoay chiều có thể dùng ñể tạo rất nhiều vật liệu khác nhau nhưng lại không thích hợp ñể tạo vật liệu hữu cơ vì nhiệt ñộ của nó có thể ñến 9000 C. Phương pháp hình thành từ pha khí dùng chủ yếu ñể tạo lồng carbon (fullerene) hoặc ống carbon, rất nhiều các công ty dùng phương pháp này ñể chế tạo mang tính thương mại.

III. Tính chất khác thường của vật liệu nano so với vật liệu khối bình thường Tính chất thú vị của vật liệu nano bắt nguồn từ kích thước của chúng rất nhỏ bé có thể so sánh với các kích thước tới hạn của nhiều tính chất hóa lí của vật liệu. Chỉ là vấn ñề kích thước thôi thì không có gì ñáng nói, ñiều ñáng nói là kích thước của vật liệu nano ñủ nhỏ ñể có thể so sánh với các kích thước tới hạn của một số tính chất. Vật liệu nano nằm giữa tính chất lượng tử của nguyên tử và tính chất khối của vật liệu. ðối với vật liệu khối, ñộ dài tới hạn của các tính chất rất nhỏ so với ñộ lớn của vật liệu, nhưng ñối với vật liệu nano thì ñiều ñó không ñúng nên các tính chất khác lạ bắt ñầu từ nguyên nhân này. Như ta ñã biết các vật liệu kích thước lớn thì có thể dùng các ñịnh luật vật lý cổ ñiển ñể mô tả tính chất của nó còn với vật liệu kích thước nhỏ cỡ nguyên tử chỉ có thể mô tả ñược tính chất bằng các ñịnh luật của cơ học lượng tử. Chính ñiều này ñã tạo nên sự khác biệt của vật liệu nano và ñã ban cho nó những tính chất quý giá hơn bình thường do những tính chẩt của vật liệu nano nằm ở khoảng giữa tính chất của nguyên tử (ñược miêu tả bằng cơ học lượng tử) và vật liệu kích thước lớn (ñược mô tả bằng cơ học cổ ñiển) Chúng ta hãy lấy một ví dụ : Vật liệu sắt từ ñược hình thành từ những ñô men, trong lòng một ñô men, các nguyên tử có từ tính sắp xếp song song với nhau nhưng lại không nhất thiết phải song song với mô men từ của nguyên tử ở một ñô men khác. Giữa hai ñô men có một vùng chuyển tiếp ñược gọi là vách ñô men. ðộ dày của vách ñô men phụ thuộc vào bản chất của vật liệu mà có thể dày từ 10-100 nm. Nếu vật liệu tạo thành từ các hạt chỉ có kích thước bằng ñộ dày vách ñô men thì sẽ có các tính chất khác hẳn với tính chất của vật liệu khối vì ảnh hưởng của các nguyên tử ở ñô men này tác ñộng lên nguyên tử ở ñô men khác. Trang 18

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

IV. Một số ứng dụng chính của vật liệu nano Giới khoa học ñã bắt ñầu nghĩ ñến chuyện ñưa ứng dụng "bề mặt không dính tuyệt ñối" vào sản xuất tàu ngầm không dính, giúp tàu ngầm chịu ít lực cản hơn, nhờ thế sẽ tốn ít nhiên liệu hơn. Ngoài việc dùng làm lớp phủ cho tàu ngầm, công nghệ nano còn ñược ứng dụng vào quần áo chống thấm nước. Quần áo ñược phủ một lớp bề mặt nano sẽ "thách thức" mưa gió - không một giọt mưa nào lọt ñược vào cơ thể người mặc. Mặt khác, công nghệ nano còn ñược sử dụng ñể chế tạo lớp bề mặt cực dính. Hãy tưởng tượng là chúng ta chỉ lấy phần chóp bé xíu chỉ bằng 1/1000 của chính những sợi lông ñấy ñể chế tạo băng keo. Không một sản phẩm nào có thể dính hơn ñược". Vật liệu nano có khả năng ứng dụng trong sinh học vì kích thước của nano so sánh ñược với kích thước của tế bào ( 10-100 nm ), virus ( 20-450 nm ), protein ( 5-50 nm ), gen ( 2 nm rộng và 10-100 nm chiều dài ). Với kích thước nhỏ bé, cộng với việc “ngụy trang” giống như các thực thể sinh học khác và có thể thâm nhập vào các tế bào hoặc virus. phân tách tế bào ( magnetic cell separation ), dẫn truyền thuốc (drug delivery), thân nhiệt cao cục bộ (hyperthermia), tăng ñộ sắc nét hình ảnh trong cộng hưởng từ hạt nhân (MRI contrast enhancement). Các cấu trúc nano có tiềm năng ứng dụng làm thành phần chủ chốt trong những dụng cụ thông tin kỹ thuật có những chức năng mà truớc kia chưa có. Chúng có thể ñuợc lắp ráp trong những vật liệu trung tâm cho ñiện tử và quang. Những vi cấu trúc này là một trạng thái ñộc nhất của vật chất có những hứa hẹn ñặc biệt cho những sản phẩm mới và rất hữu dụng. Nhờ vào kích thuớc nhỏ, những cấu trúc nano có thể ñóng gói chặt lại và do ñó làm tăng tỉ trọng gói (packing density). Tỉ trọng gói cao có nhiều lợi ñiểm: tốc ñộ xử lý dữ liệu và khả năng chứa thông tin gia tăng. Tỉ trọng gói cao là nguyên nhân cho những tương tác ñiện và từ phức tạp giữa những vi cấu trúc kế cận nhau. ðối với nhiều vi cấu trúc, ñặc biệt là những phân tử hữu cơ lớn, những khác biệt nhỏ về năng lượng giữa những cấu hình khác nhau có thể tạo ñược các thay ñổi ñáng kể từ những tương tác ñó. Vì vậy mà chúng có nhiều tiềm năng cho việc ñiều chế những vất liệu với tỉ trọng cao và tỉ số của diện tích bề mặt trên thể tích cao, chẳng hạn như bộ nhớ (memory). Những phức tạp này hoàn toàn chưa ñuợc khám phá và việc xây dựng những kỹ thuật dựa vào những vi cấu trúc ñòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc khoa học căn bản tìm ẩn trong chúng. Những phức tạp này cũng mở ñuờng cho sự tiếp cận với những hệ phi tuyến phức tạp mà chúng có thể phô bày ra những lớp biểu hiện (behavior) trên căn bản khác với những lớp biểu hiện của cả hai cấu trúc phân tử và cấu trúc ở quy mô micrômét. Khoa học nano là một trong những biên giới của khoa học chưa ñược thám hiểm tường tận. Nó hứa hẹn nhiều phát minh kỹ thuật lý thú nhất.

V. Tương lai của công nghệ nano Trong một nghiên cứu của tổ chức do Liên hợp quốc bảo trợ về dự báo những vấn ñề kinh tế – xã hội của thiên niên kỷ thứ ba, các chuyên gia báo cáo rằng công nghệ nano là một trong năm ngành công nghệ ñột phá có tác dụng tích cực nhất trong vòng 25 năm tới, ñối với kinh tế thế giới. ðây là một ngành công nghệ ñược hình thành dựa trên hiểu biết về các quy lụât, hiện tượng, tính chất của cấu trúc vật lý có kích thước ñặc trưng ở thang nanomét (1 phần tỷ mét = 1.10-9m). Dự báo trên ñây dựa vào sự kiện là số nước tham gia chạy ñua và ñầu tư nghiên cứu về công nghệ nano tăng mạnh hàng năm, số bằng phát minh cũng tăng vọt và doanh số của lĩnh vực công nghệ nano năm 2001 ñã ñạt 45 tỷ USD. Các dự án Nano hiện ñang là mục tiêu của các quỹ ñầu tư mạo hiểm (venture capital fund). Harris & Harris Group, Inc. quỹ ñầu tư chủ yếu vào công nghệ Nano ñang nắm trong tay cổ phần của 16 công ty công nghệ siêu nhỏ, trong ñó có 14 công ty về công nghệ Nano (4 về vật liệu, 6 về ñiện tử, 3 về ảnh, 2 về sinh học và 1 về thiết bị). Quỹ ñang tìm kiếm các dự án tích hợp giữa nhiều công nghệ Nano. Silion Valley Nano Ventures, quỹ ñầu tư mạo hiểm mang tên Thung lũng Silicon, cũng ñầu tư vào 6 công ty OptivaInc, Nanospire, Nanostellar, Tailored Materials Corporation và Integrated Nanosystems dưới hình thức cổ ñông thiểu số (0,25 - 3 triệu ñôla Mỹ). ðịnh hướng ñầu tư tương lai của Quỹ là các công cụ, các phần mềm và vật liệu cần thiết cho các ứng dụng phát triển công nghệ Nano, các kênh phân phối và tạo lập thị trường. ðang trong quá trình tích lũy vốn, quỹ ñầu tư Alameda Capital nhắm vào thị trường truyền thống về công Trang 19

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

nghệ thông tin, khoa học ñời sống và năng lượng với sự hội tụ ña công nghệ bao gồm cả các loại vật liệu tiên tiến sử dụng công nghệ Nano. Việc ñưa các nghiên cứu về công nghệ Nano vào sản xuất hàng loạt vẫn còn nhiều hạn chế, tuy nhiên một số sản phẩm ñã nhanh chóng tiếp cận thị trường và ñã có những ảnh hưởng nhất ñịnh. Năm 2000, tức là 9 năm sau, ñèn jumbotron ñược tung ra thị trường, một loại ñèn trên cơ sở Nanotube sử dụng các hạt ñiện tích xạ trường ñể bắn phá phốt pho. ðến nay, ñèn ñược sử dụng ở nhiều sân vận ñộng. Có thể thấy tốc ñộ phát triển của công nghệ này nhanh hơn trước rất nhiều khi biết rằng 23 năm là khoảng thời gian từ khi các thuộc tính bán dẫn của germanium ñược mô hình hóa cho ñến khi sản phẩm ñầu tiên, radio bán dẫn, ra ñời. Công nghệ nano là một ngành công nghệ non trẻ, tuy nhiên nó có khả năng sẽ làm thay ñổi một cách toàn diện bộ mặt cuộc sống của chúng ta . Vì thế nhiều quốc gia trên thế giới ñã quan tâm và ñặt ra mục tiêu nghiên cứu phát triển và ứng dụng công nghệ nano, như là một ñòn bẩy thúc ñẩy sự phát triển của nền kinh tế, cùng các ngành khoa học công nghệ khác, vốn ñã phát triển như công nghệ thông tin, công nghệ sinh học. Mỗi quốc gia ñến với công nghệ nano với nhiều con ñường và mục ñích khác nhau . Mỹ là một siêu cường quốc vốn ñã có vị trí ñộc tôn trong lĩnh vực công nghệ thông tin, công nghệ sinh học cùng với các quốc gia khác như Nhật bản và Singapore, vì vậy không phải là ñiều ngạc nhiên khi chính phủ Mỹ ra sức xây dựng và nghiên cứu, nhằm giữ vững vai trò thủ lĩnh của mình trong lĩnh vực công nghệ nano. 2 trung tâm nghiên cứu công nghệ nano quốc gia ñược xây dựng, trên dưới một chục các viện sáng kiến ñược thành lập ñã chứng tỏ mối quan tâm của chính phủ Mỹ nói chung cũng như các ngành khoa học, quân sự, giáo dục nói riêng trong nỗ lực làm người tiên phong trên công nghệ nano. Theo sau là các nước liên minh châu Âu, cũng có các chương trình hợp tác chiến lược, xây dựng mạng lưới thông tin ñể chia sẻ tài nguyên và kinh nghiệm trong việc khai thác các ứng dụng của nano. Mặc dù chưa có những bước tiến rõ rệt trên ñường ñua nano, nhưng liên minh châu Âu là một ñối thủ tầm cỡ với Mỹ cũng như các nước châu Á.

Ảnh: Ống nanocacbon

VI. Những hạn chế của công nghệ Nano Các chuyên gia cho biết nhận thức sai và sự bóp méo công nghệ nano ñã tiếp sức cho nhiều viễn cảnh thảm khốc. Nhiều người lo sợ trong khi những người khác cho rằng công nghệ nano là phi hiện thực. Ngành mỹ phẩm ñã bổ sung các hạt kẽm oxid nano vào kem chống nắng. Chúng không chỉ hấp thụ tốt các tia tử ngoại mà còn làm cho kem trong suốt và trơn mượt. Theo GS Welland, một quan niệm lập dị ñeo ñuổi công nghệ nano là viễn cảnh máy móc... tự sao chép. Ông nói: ''Quan niệm này quá viễn vông. Tôi nghĩ những người lo ngại về các cỗ máy tự sao chép không nên nhìn nhận công nghệ nano theo kiểu ñó. Thiết kế một cỗ máy phân tử là rất khó khăn. Nếu bạn muốn làm cho nó có khả năng tự sao chép, bạn sẽ không thể bước chân vào lĩnh vực này''. Eric Drexler, người ñược coi là cha ñẻ của công nghệ nano cũng cho rằng những cỗ máy nano tự sao chép như vậy chắc chắn sẽ không phổ biến. Nhiều người còn lo ngại các phân tử sinh học, cỡ nano, với khả năng tự sao chép sẽ di chuyển vào cơ thể con người và làm những việc không thể dự ñoán ñược. GS Welland và Ryan coi ñây là tin ñồn nhảm. Theo họ, các viễn cảnh trong tiểu thuyết khoa học này không chỉ hướng sự chú ý của mọi người khỏi những lợi ích thực sự của công nghệ nano mà còn làm lu mờ những vấn ñề mà con người quan tâm, như các loại hạt có trong khí thải của xe cộ mà chúng ta hàng ngày hít phải. Một phần những hạt ñó có kích cỡ nano. Ngoài ra, con người vẫn chưa biết liệu các hạt nano ñược tìm thấy trong dòng máu có nguy hại cho sức khoẻ hay không...

Trang 20

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

VII. Công nghệ Nano ở Việt Nam, những tin hiệu lạc quan ban ñầu Từ những năm 90 của thế kỷ trước, nhiều trường ñại học, viện nghiên cứu ở Mỹ, các nước châu Âu, Nhật Bản... ñã có các trung tâm, các phòng thí nghiệm nghiên cứu các vấn ñề của vật lý nanô. Ở Việt Nam, công nghệ nanô ñã sớm ñược các nhà khoa học nhận thức về tầm quan trọng. Các nhà khoa học cho rằng, nếu chúng ta bắt ñầu sớm thì gần như sẽ ñi cùng các nước. Thực tế vài năm qua, ở nước ta ñã có các nhóm nhà khoa học tiến hành nghiên cứu về công nghệ nanô. Trường ðại học Công nghệ là trường ñại học ñầu tiên của nước ta mở ngành ñào tạo công nghệ nanô. GS. VS Nguyễn Văn Hiệu cho biết: ðiều quan trọng lúc này là phải nhanh chóng ñào tạo ra những con người hiểu biết ñể vận dụng công nghệ nanô bởi không lâu nữa, các dây chuyền sản xuất ứng dụng công nghệ nanô cũng sẽ xuất hiện ở Việt Nam. Công nghệ nanô ñã ở ngưỡng ngôi nhà của chúng ta.

ðược biết, năm 2003, Trung tâm công nghệ cao TP.HCM tuyên bố ñã chế tạo thành công than nano “lỏng” từ những nguyên vật liệu sẳn có và rất ñơn giản ở Việt Nam như than bùn, than ñá, ñầu dừa, than xơ dừa, dầu cặn. Nghiên cứu này ñược ñánh giá là bước ñột phá mở ñường cho Việt Nam tấn công vào thị trường sản xuất vi mạch máy tính và linh kiện bán dẫn. Phát minh này cũng ñược xem là bước ñột phá giúp Việt Nam ñi tắt ñón ñầu trong công nghệ cao. Những ứng dụng thực tế này có ý nghĩa rất lớn trong việc mang lại hiệu quả kinh tế cao về kinh tế, xã hội và môi trường. Tại Việt Nam trong môi trường ñiều kiện khí hậu như hiện nay, công nghệ Nano ñã ñược ứng dụng vào các sản phẩm dành cho trẻ em ñể bảo vệ sức khoẻ và tiết kiệm thời gian, giúp các bà mẹ nuôi con khoa học. Bằng công nghệ Nano bình sữa cho trẻ em có thể tiêu diệt 99,9% hai loại khuẩn gây ung thư và tiêu chảy mà không cần qua nhiệt ñộ cao. ðây là sản phẩm dành cho trẻ em ñầu tiên ở Việt Nam ứng dụng công nghệ Nano ñược Bộ Y tế công bố về chất lượng sản phẩm Như vậy công nghệ Nano ñã ngày càng phát triển cao và trở thành trung tâm của thế giới hiện ñại. Nếu thế kỷ 20 ñược coi là cuộc cách mạng về công nghệ thông tin thì thế kỷ 21 sẽ thuộc về công nghệ nano.

Trang 21

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Những chòm sao chìa khóa của bầu trời Bầu trời ñêm với muôn ngàn tinh tú luôn khiến chúng ta say mê. Từ rất lâu rồi những ñốm sáng trên cao luôn chứa ñựng những bí ẩn của vũ trụ và cả những khát vọng muốn khám phá nó của con người. Thuở xưa, khi cuộc sống con người còn gắn liền với thiên nhiên thì những ngôi sao những chòm sao trên bầu trời lại còn có những vai trò hết sức quan trọng trong cuộc sống hàng ngày, như ñược dùng ñể xác ñịnh thời gian, mùa màng … xác ñịnh phương hướng cho những nhà thám hiểm trong những chuyến hải hành dong buồm ra khơi xa. Bạn hãy cùng tôi lang thang trên bầu trời cùng với những chòm sao quan trọng trong việc ñịnh hướng ñó là những chiếc la bàn thiên nhiên hay những “chìa khóa của bầu trời”.

Chòm sao Bắc ðẩu – Chòm sao Gấu Lớn (Ursa Major) Người Trung Quốc có câu “Biết ñược Bắc ðẩu, ñi khắp thế gian”. Chòm sao Bắc ðẩu(1) ngày nay theo phân chia 88 chòm sao trên bầu trời của Hiệp Hội Thiên Văn Quốc Tế(2) thì nó là một phần của chòm sao Gấu Lớn (Ursa Major), ñó là 7 ngôi sao có hình dạng chiếc gàu xuất hiện ở phía bắc khi hoàng hôn xuống trong những ñêm mùa xuân và hè. Thiên văn phương ñông trong ñó có Việt Nam gọi nó là Bắc ðẩu Thất Tinh, nó còn xuất hiện trong rất nhiều nền văn hóa, với người Mỹ nó có tên gọi “Cái Muỗng Lớn” (Big Dipper) vì hình dạng rất ñặc biệt trên bầu trời.

ðiểm ñặc biệt của chòm Bắc ðẩu ngoài hình dạng ra chính là ở công dụng xác ñịnh phương hướng, nó giúp chúng ta xác ñịnh chính xác hướng bắc trong trường hợp khó quan sát ñược sao Bắc Cực (Polaris) – sao nằm tại cực bắc trong chòm Gấu Nhỏ (Ursa Minor) vốn không phải là một ngôi sao sáng lắm. Thẳng theo cạnh gàu nối liền 2 sao β và α của chòm Gấu Lớn là chỉ thẳng hướng bắc và gấp khoảng 5 lần ñoạn ñó sẽ giúp chúng ta tìm ñến sao Bắc Cực. Ngoài xác ñịnh phương hướng, chòm Gấu Lớn còn là một chòm sao “chìa khóa” quan trọng giúp cho những người mới quan sát bầu trời ñịnh vị ñược các chòm sao khác quanh nó.

Ảnh: Chòm sao Gấu Lớn với bảy sao dạng gàu có tên gọi Bắc ðẩu

Trang 22

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Ảnh: Chòm Gấu Lớn (ðại Hùng) thường ñược dùng làm mốc ñể nhận diện các chòm sao quan trọng khác. 1. ðến chòm Sư Tử(Leo): Cạnh gàu từ sao δ ñến γ sẽ dẫn ta ñến sao Regulus là sao sáng nhất trong chòm Sư Tử còn ñược gọi là trái tim của mãnh sư. 2. ðến chòm Mục Phu(Bootes): Nương theo cán gàu vẽ một ñường cong ra ngoài, lấy tâm là sao Denebola là sao sáng ở ñuôi của chòm Sư Tử ta sẽ nhìn thấy ngôi sao Arcturus có màu vàng cam trong chòm Bootes. Arcturus rất dễ nhận biết vì nó là sao sáng thứ 3 trên bầu trời ñêm. 3. ðến chòm Song Tử(Gemini): Nối 2 ngôi sao δ và sao β, ta lại kẻ một vạch dài ra phía trước, ñường ấy sẽ dẫn tới sao Castor trong chòm Song Tử. Sẽ không khó ñể nhận biết chòm Song Tử với hai anh em sao sáng Pollux và Castor cạnh nhau ở phần ñầu của chòm. 4. ðến chòm Tiên Hậu(Cassiopeia): Từ ngôi sao ε của chòm Gấu Lớn, ta nối thẳng vào sao Bắc Cực và kẻ một ñường nối ñi suốt luôn sang hướng bên kia thì găp sao γ của chòm Tiên Hậu. Chòm Tiên Hậu có dạng chữ M ở phía ñối diện với chòm Gấu Lớn qua sao Bắc Cực nên khi chòm Gấu Lớn bắt ñầu lặn mất thì chòm Tiên Hậu mới hiện lên ở hướng ñông và ngược lại. 5. ðến chòm Ngự Phu(Auriga):Ở cuối cán gàu có 2 ngôi sao là η và ζ. Ta lại nối 2 sao ñó và vạch một ñường kẻ dài ngang phía trên miệng gàu. Nó sẽ dẫn ñến ngôi sao Capella trong chòm Ngự Phu.

Trang 23

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Chòm Sao Thợ Săn(Orion) Chòm sao Thợ Săn là chòm sao của mùa ñông, hẳn bất kì ai trong số chúng ta cũng ấn tượng với hình dáng như chiếc nơ của nó với 3 sao thẳng hàng nằm ở thắt lưng của chàng tráng sĩ.

Ở Việt Nam trong dân gian còn có tên gọi là Sao Cày cho phần giữa của chòm vì nó giống như hình của chiếc lưỡi cày. Trong trường ca Odyssey của Homer, chòm sao Orion là một trong những chiếc la bàn tự nhiên mà chàng Odysseus ñã sử dụng trong chuyến hải trình dài dằng dặc của mình tìm ñường về với quê hương. Phía dưới 3 sao thắt lưng thẳng hàng của chòm cũng là 3 ñốm sáng nhỏ thẳng hàng tạo thành thanh kiếm của chàng Orion, vùng giữa chính là cụm tinh vân Orion nổi tiếng: M42, M43… Thẳng theo hướng của thanh kiếm là gần như chính xác hướng Nam, quả là một chiếc la bàn tự nhiên tuyệt diệu. Từ chòm Orion chúng ta có thể tìm ra rất nhiều chòm sao khác xuất hiện vào mùa ñông và ñều là những chòm sao sáng của bầu trời.

1- Sao Sirus và chòm Canis Major (ðại Khuyển) Hãy kéo dài 3 sao thẳng hàng ở thắt lưng của Orion bạn sẽ gặp một ngôi sao sang xanh rực rỡ ñó chính là sao Sirus trong chòm ðại Khuyển. Sirus còn gọi là sao Thiên Lang, ngoại trừ các hành tinh nó là ngôi sao sáng nhất của bầu trời ñêm. Sirus cách chúng ta 8.6 năm ánh sáng.

2- Sao Procyon – Chòm Canis Minor (Tiểu Khuyển) và Tam Giác Mùa ðông Procyon là ngôi sao sáng thứ 8 trên bầu trời cùng với Sirus và Betelgeuse (chòm Orion) tạo thành một tam giác ñều với 3 ñỉnh rực sáng.

Ảnh: Tam Giác Mùa ðông

Trang 24

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

3-Sao Aldebaran và chòm Taurus (Kim Ngưu) – Cụm sao Tua Rua Aldabaran, ngôi sao có màu ñỏ cam là một nhánh của chữ V- sừng bò của chòm Taurus. Nó là ngôi sao sáng thứ 13 trên bầu trời. Hãy kẻ ñường thẳng từ 3 sao thắt lưu của Orion nhưng ngược hướng với Sirus ñể tìm ra Aldebaran. Gần chòm Taurus có một cụm sao mờ rất nổi tiếng ñó là Pleiades hay ở Việt Nam còn gọi là Tua Rua. Cụm sao này còn gọi là sao Mạ vì xuất hiện lúc sáng sớm vào ñầu tháng 6 thời ñiểm gieo mạ.

4- Chòm Gemini (Song Tử) Sẽ không khó xác ñịnh chòm Gemini vào lúc này( tháng 2/2008) vì ñang có Sao Hỏa sáng ñỏ ở trong chòm. Nhưng vào những lúc khác bạn có thể dùng sao Betelguese và thắt lưng của Orion ñể xác ñịnh sao hai sao Pollux và Castor trong chòm Gemini.

5- Chòm sao Auriga (Ngự Phu) Ở trên ñầu của chòm sao Orion, xuôi theo thanh kiếm về hướng bắc các bạn sẽ bắt gặp một chòm sao có hình ngũ giác ñó là chòm Auriga(Ngự Phu) trong ñó có sao Capella là sao sáng thứ 6 của bầu trời.

6- Lục Giác Mùa ðông Các sao sáng của những chòm sao trên hợp thành các ñỉnh của 1 lục giác gọi là Lục Giác Mùa ðông.

ðỉnh lục giác là các sao: -Sirius: sao sáng nhất bầu trời (chòm Canis Major – ðại Khuyển) -Rigel: sáng thứ 7 (Chòm Orion- Thợ săn) -Aldebaran: sáng thứ 13 (Chòm Taurus – Kim Ngưu) -Capella : sáng tứ 6 (chòm Auriga – Ngự Phu) -Pollux và Castor: sáng thứ 16 và 45 (chòm Gemini – Song Tử) -Procyon: sáng thứ 8 (chòm Canis Minor – Tiểu Khuyển).

Ảnh: Lục Giác Mùa ðông

Trang 25

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Chòm Sao Thiên Nga – Thập Tự Phương Bắc Chòm sao Thiên Nga (Cygnus) xuất hiện trên bầu trời vào những ñêm hè với Ngân Hà tựa như dải lụa bạc vắt ngang bầu trời. Sông Ngân khi chảy qua chòm Thiên Nga thì tách ra làm hai nhánh và ñây cũng là nơi Ngân Hà nhìn rõ nhất. Chòm Thiên Nga còn có tên gọi khác là Thập Tự Phương Bắc vì hình dạng như cây thánh giá của nó ñối ngược với chòm Thập Tự Phương Nam. Cũng như chòm Thập Tự Phương Nam ñây là chòm sao quan trọng trong việc ñịnh hướng, ñường thẳng nối sao Deneb sao sáng nhất trong chòm ở ñỉnh thập tự với sao Gienah ở cạnh sẽ chỉ gần như chính xác hướng Bắc.

Tam giác mùa hè Theo dòng chảy của sông Ngân chúng ta sẽ bắt gặp tam giác mùa hè với 3 sao sáng: Vega (chòm Lyra – Thiên Cầm) , Deneb (chòm Cygnus - Thiên Nga) và Altair (chòm Aquila – ðại Bàng) với sao Altair là ñỉnh nhọn hướng về phía Nam. Mỗi năm vào tháng 7 với những cơn mưa không dứt, khiến chúng ta nhớ lại câu chuyện buồn của Ngưu Lang – Chức Nữ. Dòng sông Ngân ngăn ñôi hai bờ, Ngư Lang ( sao Altair) ở bờ Tây còn nàng Chức Nữ phía bờ ðông xa hơn về phương bắc. Sao Ngưu Lang rất dễ nhận biết vì cạnh nó nằm giữa và gần như thẳng hàng với hai sao nhỏ.

Chòm Sao Crux - Thập Tự Phương Nam (Nam Thập) Chòm sao Nam Thập gắn liền với hình ảnh của những vùng ñất cực nam, hình ảnh nó xuất hiện trên lá cờ các nước của Châu ðại Dương. Trên hải trình xuôi về phương nam khám phá ra các vùng ñất mới, khi qua khỏi ñường xích ñạo và càng dần về phương nam thì các chòm sao dùng ñể ñịnh hướng như Bắc ðẩu và sao Bắc Cực không còn quan sát ñược nữa. Lúc này chòm Nam Thập chính là chiếc la bàn tin cậy cho các nhà thám hiểm.

Trang 26

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Khác với bắc cực, nam cực không có sao ñể làm mốc.Thật ra là có, ñó là sao Sigma(σ) của chòm Octans (Kính bát phân), chòm sao ñược ñặt theo tên của một dụng cụ ño góc trong thiên văn và hàng hải. Thế nhưng, với ñộ sáng biểu kiến là + 5.5 gần như sao Sigma Octantis cực kì khó nhận biết bằng mắt thường. May mắn thay, chòm Nam Thập cũng hữu dụng như chòm Bắc ðẩu ñể xác ñịnh phương hướng. Kéo dài cây thánh giá sẽ cho ta gần như chính xác hướng nam.

Ảnh: Sử dụng chòm Nam Thập ñể xác ñịnh hướng Nam Chúng ta ñã dạo một số chòm sao qua các chòm sao có tác dụng ñịnh hướng của bầu trời ñêm. Nắm ñược qui luật và các ñặc ñiểm của bầu trời sẽ khiến bạn càng yêu nó hơn. Bất cứ lúc nào bạn ra ngoài và có một bầu trời sao lấp lánh ở trên ñầu, hãy ñừng quên quan sát nhé!

Nguyễn Anh Tuấn CLB Thiên Văn Nghiệp Dư TP.HCM – HAAC (www.vietastro.org) Chú thích: (1) Không hiểu tại sao từ lâu có rất nhiều người dùng tên gọi Bắc ðẩu cho sao Bắc Cực(Polaris), thậm chí là trong cả sách giáo khoa. Trong chương trình “ðường Lên ðỉnh Olympia” gần ñây cũng có ñáp án gọi Bắc ðẩu cho sao Bắc Cực. ðây là sự nhầm lẫn trong tên gọi. Về tên gọi Bắc ðẩu: "ðẩu" ( 斗 4nét ) có nghĩa là cái ñấu, cái chén, cái vại... Bắc ðẩu ( 北斗) thực chất không phải một ngôi sao mà là một mảng sao gồm 7 sao, chúng có vị trí sắp xếp trông tựa cái xoong, cái gàu múc nước....(tức"ñẩu"). Chòm bắc ñẩu theo thiên văn hiện ñại là 7 sao chính của chòm Gấu Lớn. Ngoài Bắc ðẩu Thất Tinh còn có tên gọi Nam ðẩu Lục Tinh là 6 sao có hình cái gàu tương tự trong chòm Cung Thủ (Sagittarius). (2) Hiệp Hội Thiên Văn Quốc Tế – International Astronomical Union (IAU) ñã chia bầu trời thành 88 chòm sao. Các tên gọi như Bắc ðẩu, Big Dipper với phần sao của chòm Gấu Lớn, hay Thần Nông ñối với chòm sao Bọ Cạp chỉ là tên gọi tương ứng trong các nền văn hóa với một phần của các chòm sao theo ranh giới hiện nay. Ở tiếng Anh người ta gọi các tên dạng này là “asterism”- các chòm sao không chính thức, ñể phân biệt với “constellation”- các chòm sao chính thức.

Trang 27

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Trang 28

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Trang 29

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Trang 30

The Olympeek - Tờ báo của diễn ñàn OlympiaVN - Số 11 (Tết Mậu Tý)

Trang 31