Arrange Marriage

  • Uploaded by: hardeep
  • 0
  • 0
  • December 2019
  • PDF

This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA


Overview

Download & View Arrange Marriage as PDF for free.

More details

  • Words: 11,673
  • Pages: 22
fdb ~ fdbK dh okj

87

wB[Zysk Gog{o ftnkj

6

wB[yZ sk Gog{o ftnkj 1H wZ[Y edhwK s'I jh wB[Zysk d/ Gb/ bJh pV/ tvw[Zb/ T[&Zdw ehs/ iKd/ oj/ jB. nfij/ T[&ZdwK ;dek eJh cb;c/ (philosophy) Jhikd ehs/ iKd/ oj/ jB ns/ b'eK B/ T[BQK ~ ihftnk th. fJj rZb tyoh j? fe T[BQK cb;fcnK #s/ wB[Zy fesBk e[ s[fonk, i/ s[fonk sK T[; dk wB[Zy ~ eh ckfJdk iK B[e;kB j'fJnk. fJ; soQK dhnK eJh rZbK wB[Zyh fdwkr dh uouk dk ftFk ojhnK jB fe ;G dh pokpo nk}kdh bJh eh eh \b;c/ pD/. Bkb jh Bkb fJj th uouk dk ftFk fojk fe ;wkie n;{b ns/ ;wkie GkJhuko/ #u fJ;soh, pZu/, wod, w[zv/ iK e[Vh d/ okyt/I jZeK bJh fejV/ fejV/ \b;c/ xV/ rJ/. 2H ;wki ;[Xko ns/ fJ;soh-wod d/ okytÉ jZeK bJh nB/eK \b;c/ pD/ j'Dr/. go ;koh d[BhnK #u ;G s'I f}nkdk ;wkie gotkBrh ti'I fJ;soh-wod d/ ftnkj dh ohs ~ wjZst fdZsk frnk. tZy'-tZy XowK, w}QpK, G[r'be w";wK, tksktoB ns/ T[&ZE'I dhnK b'VK nB[;ko ftnkj d/ Yzr s/ ohs-fotk} th pD/. ftnkj dh ekoiFkbk #u ;wMD tkbk nfjw B[esk fJj ;h fe fJ;soh }ks ~ Yzr d/ Bkb, f;o u[Ze e/, gZs puk e/ fiT{Dk gqkgs j' ;e/. g[oksB ;w/I #u tfjFhns d/ ekoB e'Jh th wod fe;h th fJ;soh ~ nkgDh ekw dh fsqgsh bJh id'I

fdb ~ fdbK dh okj

88

wB[Zysk Gog{o ftnkj

wo}h ngDkn e/ e/tb fJZe fyv"D/ tKr tos e/ m[eok fdzdk ;h. wktK Bkb wod oki dk fJj XZek j'D ekoD izwD tkb/ pZfunK dh gotfoF th mhe sohe/ Bkb BjhI ;h j[zdh. ]?o ! n;hI sK ftnkj pko/ ftuko eoBh j?. 3H g{op iK gZSw dh ;fGnsk #u ftnkj dk wsbp fJj' fbnk iKdk fojk j? fe wB[Zy nkg' nkgDk xo t;k e/, nkg'nkgD/ gsh-gsBh s/ pZfunK Bkb fJZe ;[yh ;z;ko t;k e/, fJ; Xosh ~ ;tor pDk ;e/. gozs{ ftnkj dk fJj nfjw f;XKs fJZe wy"b pD e/ jh ofj frnk. fJj g{oB s"o s/ ekw:kp j'D dh pikJ/ xoK dh nFKsh ns/ fJ;soh bJh fJZe i/bQ]kBk pD frnk ns/ wB[Zysk bJh sbke GohnK efujohnK pD frnk. dki gqEk nXhB fJ;soh ~ rT{ tKr t/uDk iK T[;dh fJ; ekoB w"s, fJj ;G rZbK }fjws pD e/ fJZe pj[s dodBke uouk dk ftFk jh pD e/ ofj rJhnK. Gkt/I fesB/ jh Xow ns/ \b;c/ fsnko ehs/ ikD, Gkt/I fesB/ jh ;ys ek~B pDkJ/ ikD iK T[BQK ftZu gfotosB fbnKdk ikt/ go wB[Zy ~ FKsh sd'I sZe gqkgs BjhI j' ;edh id sZe ftnkj d/ nfjw B[es/ ~ Bk ;wfMnk ikt/. wB[Zysk d/ Gb/ bJh fJ; B[es/ ~ ;wMD bJh e/tb ns/ e/tb T[jh ;wM (understanding), \b;ck, Bhsh iK ;wkie YKuk ezw nk ;e/rk i' ;opftnkgh (universally) ngDkfJnk ik ;é. T[j YKuk wB[ZyK ~ T[&Zu/ nkdoF f;ykt/ s/ ;G bJh (w[zv/$e[Vh) ;KMh ;'u fdzdk j't/, ;koh wB[Zysk bJh fJe' fijk (universal) j't/, jo/e d/F iK Xow Gkt/I e'Jh th j't/, T[; d/ wzBD tkfbnK ~ fJe;kosk, fgnko, fJB;kBhns ns/ fJ;soh-wod dh pokpoh jh BjhI ;r'I T[BQK ~ fJZe T[&Zu/ nkdoF tZb th gq/fos eodk j't/, ;G bJh fJZe ukBD-w[Bkok pD e/ ;KMhtkbsk dh fw;kb pD ;e/. eh d[BhnK d/ fJfsjk; ftZu e'Jh n?;k wkor, Bhsh

89

fdb ~ fdbK dh okj

wB[Zysk Gog{o ftnkj

iK \b;ck (philosophy) j? ? nkU ftuko eohJ/. 4H nkw s"o s/ gsh-gsBh ftueko e[M gq/FkBhnK$ ;wZf;nktK fJe' fijhnK jB. fJ; pko/ osk e[ ftuko eoBh ;kv/ bJh bkj/tzd j't/rh. ;wZf;nk 1 L 5H

fJZ e d{ i / ~ nkgD/ fposh (Domination)

nXhB

eoB

dh

to gZy tZb'_ L eJh wod nkgDh gsBh ~ fJ; G[b/y/ ftZu jh g?o dh i[Zsh pDkJh oZyd/ jB fe T[j xo dk wkbe j?. T[j ;wMd/ jB fe gsBh ~ T[BQK dh o}k #u jh s[oBk pDdk j?, Gkt/I T[j gsh nkg rbs jh feT[I Bk j'D. fJ; eoe/ T[j nkgDh gsBh ~ nkgD/ j[ew nXhB jh ubkT[_d/ jB. 6H T[BQK ~ fJj G[b/yk ;G s'I gfjbk sd'I g+dk j? id'I T[j oZp ih ~ ft;ko fdzd/ jB. id'I oZp ih ft;o ikD sK wB[Zy nkgD/ nkg ~ jh ;G e[M ;wMD bZr g+dk j?. d{finK d/ d[ZyK T[&Zs/ nkgD/ ;[ZyK ~ yVk eodk ofjzdk j?. T[; ~ d{i/ d/ fdb d/ dod dk nzdk}k jh BjhI ofjzdk feT[&Ife nfij/ pzfdnK ~ wB[Zyh fjod/ dh gSkD jh BjhI nkT[_dh. j[D fJj e[dosh fB:w ;G irQk bkr{ j' fojk j? fe fi; wB[Zy ~ fJj ;wM nk iKdh j? fe i' oZp ih w/o/ fjod/ #u tZ;d/ jB sK T[j' oZp ih d{finK d/ fdb ftZu th tZ;d/ j'Dr/ sK T[j fetÉ d{finK dk fdb d[ykýrk ? i/ fJj Bk}[e B[esk ;wM g? ikt/ fe w+ d{finK dk fdb d[yKdk jK sK T[BQK d/ fdb #u p?m/ oZp ih ~ m/; gj[zudh j't/rh sK

fdb ~ fdbK dh okj

90

wB[Zysk Gog{o ftnkj

nf;ZX/ s"o s/ T[j w/o/ fdb d/ oZp ~ m/; gj[zukT[Dk j' frnk. feT[&Ife ;G? xN okw[ p'b? okwk p'b? Ò okw fpBk e' p'b? o/ Ò (gzBk 988) 7H ;koh ftuko dk f;ZNk fJj' fBefbnk fe njzeko tZ; wB[Zy nkgD/ nzdo d/ oZp ~ jh ft;ko u[Zek j[zdk j? sK jh nkgD/ ;oho T[&Zs/ M{mk wkD eodk fcodk j? L ejk fp;k;k fJ; GKv/ ek fJsBe[ bkr? mBek Ò (gzBk 1253) id fe fJ; G[ZbV wBZ[y ~ gsk BjhI fe ik ojDk Bkjh n?s[ ifr sk ekfJs[ rkofp jzYhn? Ò (gzBk 473) w[Zedh rZb fJj' j? fe i/ wB[Zy oZp ~ ft;ko d/t/ sK d{i/ gk;/ ;d r[D gzy brk e/ T[; dh Fy;hns #u'I T[&Zv iKd/ jB. wB J/e[ B u/sf; w{V wBk Ò jfo fp;os s/o/ r[D rfbnk Ò ojkT[ Ò (gzBk 357) Gkt T[; ftZu'I fJj uzrk r[D rb jh iKdk j? fe d{finK ~ nkgD/ nXhB dpk e/ T[BQK dk fdb BjhI d[ykT[Dk ukjhdk. 8H

ezfBnk gZy tZb'_ L

j{pj{ fJj' rZb eJh irQk d{ih fXo tZb'I th tkgo iKdh j? id'I eJh EktK s/ gsBh nkgD/ gsh ~ i'o{ dk r[bkw pDke/ nkgD/ nXhB dpk e/ ubkT[_dh j?. b/feB ;wMD tkbk B[esk fJj' j? fe T[j gsBh th oZp ~ ft;ko u[Zeh j[zdh j?. fJ; ekoB T[j gsh ~ ns/ gotko d/ j'o w+poK ~, nkgD/ j[ew nXhB ubkT[_dh j?. T[; ~ nkgD/ i'pB dk wkD j' u[Zek j[zdk j? fJ; ekoB T[j

91

fdb ~ fdbK dh okj

wB[Zysk Gog{o ftnkj

gsh dh ekw G[Zy d/ ekoB T[; ~ BukT[_dh j?. T[; dk gsh ekw tZ; nkgDk nkg G[Zb e/ T[;dh jo/e tkfip, Bk-tkfip rZb dh JhB wzBdk-wzBdk nkfyo (r[bkw j' e/) gsBh dk dk; pfDnk e'jb{ d/ p?b tKr GT[_dk ofjzdk j?. go gsBh ~ fJj rZb ft;o jh iKdh j? fe XB[ i'pB[ nke eh SkfJnk Ò ns/

(gzBk 689)

XB[ i'pB[ no[ c[bVk BkmhnV/ fdB ukfo Ò (gzBk 23) T[j nkgD/ i'pB d/ wkD ftZu wZsh j'Jh fJj G[Zb jh iKdh j? fe fJ; i'pB B/ fJZe fdB sK w/o/ s'I y[Z; jh ikDk j?, fco w+ feT[I nkgD/ i'pB s/ xwzv eo-eo e/ y[nko j' ojh jK. w+ feT[I j'oBK nzdo p?m/ oZp ih ~ ft;ko e/, T[BQK dh j/mh (Letdown) eoe/, nkgD/ nkg ~ w;s jkEh tKr T[&Zuk wzB e/ feT[I nkgDh nrBh #u ib ojh jK. 9H

f;ZN/ ti'I gsh iK gsBh #u'I i' th fJaZe-d{i/ s/ jkth j' e/ (dominate) d{ih fXo d/ fdb ~ d[ykT[_dk j? sK T[j fBFu/ jh j'oBK ~ th d[ykT[_dk iK d[ykT[_dh j't/rh. oZp ~ ft;koB ekoB jh fJj o'r tkgodk j?. ;wZf;nk 2 L 10H

fdb ~ fdbK dh okj

wB[Zysk Gog{o ftnkj

j? s/ gsBh ~ d'Fh th mfjokT[_dk ofjzdk j?, gsBh ftukoh th @wosh fenk Bk eosh#, wzBdh ofjzdh j?. fJ; soQK nuBu/s fJj ;z;ekoB gqGkt pZfunK s/ g+dk j?. nZr/ s[o e/ T[BQK d/ pZfunK (p/Nk iK p/Nh) #u'I ùNk Gkt Gok nkgDh G?D ~ dpkT[_dk ofjzdk j?. fJj nkds fJsBh ftrV iKdh j? fe ftnkj wro'I T[j nkgDh gsBh Bkb th T[j' fijk fttjko eodk j? fij'-fijk T[; dk fgsk T[; dh wK Bkb eodk ;h iK T[j nkg nkgD/ pZugB s'I jh nkgDh G?D Bkb eodk ;h. 11H j{pj{ i' gsBh nkgD/ gsh ~ dpk e/ oZydh j? T[; dh p/Nh tZvh j' e/ nkgD/ gsh Bkb T[j' fttjko eodh j? fitÉ T[; dh wK T[; d/ fgsk Bkb eodh ;h. f;ZN/ ti'_, T[j nkgD/ ihtB ;kEh, ;Z; ;j[o/ ns/ p}[orK Bkb p/-ndp, rkbh rb'u, p{o/ p'b, T[&Zu/ bfji/ ftZu rZb eodh j? ns/ fJ; soQK T[BQK Bkb ;fseko dh ezX s'V d/_dh j?. 12H fgZS/ fbyhnK fw;kbK nkw t/yD #u nkT[_dhnK jB. fJj rZb tZyoh j? fe eJh w[zv/ e[VhnK uzrh ;zrs ekoB, nkgD/ wK-fgU dhnK rbshnK s'I ;zGb e/, pZu e/ ofjzd/ jB. wK fgT[ d/ p[o/ ;z;ekoK d/ o'r s'I pu/ ofjzd/ jB ns/ T[j nkgDk ftnkj[sk ihtB ;[Zyh pshs eod/ jB go n;hI fJZE/ nkw Fq/Dh (in general) dh go/FkBh iK ;wZf;nk ~ ;wM oj/ jK.

p[o/ ;z;eko L

T[go ftuko/ rJ/ wK-fgT[ d/ ekoB eJh pZu/-pZuhnK ~ pugB ftZu nfijk wkj"b fwbdk j? fe T[j t?;/ jh feodko (character) pDd/ iKd/ jB, i?;h T[BQK d/ wK-fgU dh F];hns j[zdh j?. fw;kb d/ s"o s/ i' wod nkgDh rbsh j'D s/ th gsBh ~ jo t/b/ dpkT[_dk ofjzdk j?, nkgDh rbs JhB th wBtkT[_dk

92

;wZf;nk 3 L 13H

dkitoh s/ sbke L

eJh w[zv/ e[VhnK d/ wK-fgU dh d[fBnkth gdkoEK dh G[Zy fJsBh tZX u[Zeh j[zdh j? fe T[j f;X/ iK nf;ZX/ Yzr d/ Bkb dki b+d/ ns/ fdzd/ jB. fJ; ekoB ftnkj[sk i'V/ d/ ihtB dh s'o

fdb ~ fdbK dh okj

93

wB[Zysk Gog{o ftnkj

mhe okj/ g+dh jh BjhI s/ ihtB }fjws pfDnk ofjzdk j?. ;j[fonK tZb'I e[Vh d/ g/e/ xo s'I ;e{No, eko, e?F, wekB, coBhuo ns/ i/toks dh wzr ehsh iKdh j?. w[zv/ d/ wksk fgsk tZb'I w[zv/ dh gVQkJh-fbykJh s/ ehs/ you/ dh th wzr ehsh iKdh j?. i/ wzrK g{ohnK Bk j'D sK eJh irQk e[VhnK ~ e'm/ s'I XZek d/ e/ iK s/b gk e/ ;kV e/ wko fdZsk iKdk j?. eJh irQk e[Vh d/ wZE/ s/ pdubBh dk M{mk fNZek bk e/ T[; ~ sbke d/ fdZsk iKdk j?. 14H eJh dck jkbks fJ; d/ ftgohs j[zd/ jB. w[zv/ tkb/ mhe j[zd/ jB s/ e[Vh tkb/ w[zv/ d/ wK-fgU, Gok-G?D #s/ M{m/ fJb}kw brkT[_d/ jB iK w[zv/ s/ fe;/ Bkb B}kfJ} foFs/ dh s'jws bk e/ iK fco w[zv/ ~ Bkwod eoko eo e/ foFfsnK ~ sbke sZe gj[zuk fdzd/ jB. 15H ;wki d/ m/e/dko Gb/ jh vh_rK wko e/ efjD fe n;hI 21thI ;dh ftZu gqt/F eo u[Ze/ jK, nZi dh Bkoh npbk BjhI j?, wodK dh dk;h BjhI ojh go e"Vk ;Zu sK fJj j? fe dki d/ b'GhnK dh frDsh nkJ/ fdB tZXdh jh ik ojh j?. b'eh efjzd/ jB fe T[BQK nkgD/ w[zv/ ~ gVQkT[D fbykT[D s/ bZyK o[gJ/ you ehs/. fJ; soQK w[zv/ s/ you/ j'J/ dh t;{bh (reimbursement of investment) T[j B{zj d/ xo'I eoBk ukj[zd/ jB. fJ; s'I fJbktk w[zv/ dh n?F' fJFos s/ rqfj;Eh dk g{ok fJzs}kw th T[j e[Vh tkfbnK d/ f;o jh wVBk ukj[zd/ jB. fJj fposh gfjbK e[M EktK #s/ j'fJnk eodh ;h go j[D ;G irQk tZXdh ik ojh j?. e[M b'ehI fdykt/ ti'I gfjbK ;tk o[gJ/ iK 11 o[gJ/ ftZu ;w{je ftnkj eotk b+d/ jB go pknd ftZu ;G e[M wzr b+d/ jB.

fdb ~ fdbK dh okj

94

wB[Zysk Gog{o ftnkj

;wZf;nk 4 L 16H

g/fenK dh XB-d"bs dk r[wkB L

eJh e[VhnK nkgD/ g/fenK dh nwhoh ~ ns/ w[zv/ (gsh) d/ xo tkfbnK dh BhthI nkofEe dFk ~ fJsBk f}nkdk w;bk pDk b+dhnK jB fe T[BQK dh BZe j/m'I e[M BjhI bzxdk. f;ZN/ ti'I T[j gsh d/ xo ofjD bJh nkgDh n;woEsk gqrNkT[_dhnK jB. nkf]o T[j gsh ~ nkgD/ g/e/ xo itkJh pDk e/ oZyD #u ekw:kp j' iKdhnK jB iK nwhoh #u gbh j'D ekoB y[bQ/ you, ;'Bk, egVk s/ B"eo ukeo nkfd dh E[V d/ ekoB w[zv/ d/ ns/ ;Z;-;j[o/ d/ BZe #u dw eoh oZydhnK jB f;ZN/ ti'I B"psK sbke sZe g[Zi iKdhnK jB. 17H go rZb dh sfj s/ frnK gsk bZrdk j? fe ;wZf;nk Gkt/I w[zv/ dh iK e[Vh dh j't/ go T[; dh iV #u o'r, n;zs'yh j'D dh fposh j?. f;ZN/ ti'I fJe d{i/ Bkb skb-w/b BjhI p?m gKdk ns/ T[BQK ~ sbke dk o;sk fJ]fsnko eoBk g+dk j?. ;wZf;nk 5 L 18H

eoweKvh ohs fotk} L

fJBQK s'I fJbktk e[M ohs fotk} ns/ Xowh eow eKvK dhnK ;wZf;nktK th w[zv/-e[Vh d/ nkg;h ftrVd/ foFs/ ftZu pbdh #u s/b gkT[D dk ezw eodhnK jB. f;Zy-irs #u fJe j'o gfjb{ th t/yD tkbk j[zdk j? fe fijV/ wK-fgT[ nzfwqsXkoh, gzi eekoh s/ fBsB/wh BjhI j[zd/ T[BQK d/ pZu/ th fJ; s'I tKM/ ofj iKd/ jB. fijV/ wksk-fgsk nkg Fokp gh_d/, i{J/ skFK y/vd/ jB BshiB ;G wzdhnK nkdsK T[BQK dh ;zskB #u th nk iKdhnK jB s/ f;ZNk

fdb ~ fdbK dh okj

95

wB[Zysk Gog{o ftnkj

fJj fBebdk j? fe T[BQK dh p/Nh iK p/N/ ~ nkg;h skbw/b oZyD ftZu go/FkBhnK dk ;kjwDk eoBk g+dk j?. 19H eJh xoK #u T[bNh jh tkgodh j?. w[zvk iK e[Vh d'jK #u'I fJe ihtB ;kEh nkg sK nzfwqsXkoh j[zdk j? go T[; dk d{ik ihtB ;kEh Xowh ihtB s'I e'ok j'D ekoB gzi eekoh ns/ fBsB/wh ihtB ;kEh Bkb fBGkT[D d/ pdb/ T[; ~ m[eok fdzdk j? ns/ BshiB sbke sZe B"ps gj[zu iKdh j?. 20H

e[M j'o ;wMD :'r

fJE/ fJ; B[es/ dk fXnkB oZyDk }o{oh j? fe toswkB wkj"b ftZu e[Vh-w[zv/ #u_' fJe iK d't/I jh nzfwqsXkoh ihtB s'I fpbe[b nBikB j[zd/ jB. bktK t/b/ T[BQK s'I ;koh ;zrs d/ ;kjwD/ nzfwqsXkoh j'D dk fJeoko wzfrnk iKdk j?. T[j ;zrs d/ ;Bw[Zy wZEk N/e e/ fJeoko sK d/ d/_d/ jB go nfrnkBsk ns/ wzdh ;'u ekoB ne;o ;koh T[wo jh fJ; tvw[Zbh dks s'I tKM/ ofjzd/ jB. t?;/ sK nfij/ i'V/ dk n;{bB nkBzd ekoi jh BjhI j'Dk ukjhdk. nfij/ w"e/ s/ T[BQK e'o/ GKfvnK s'I fJeoko wzrDk jh rbs ;kfps j[zdk j?. r[owfs d/ f;XKs nB[;ko nzfwqsXkoh sK T[j j[zdk j? i' nkgDk nkgk ;wogD eoe/ nzfwqs Se/ Bk fe XZe/ Bkb E'fgnk j'fJnk (imposed) feT[&Ife skdkd (quantity) dk fXnkB BjhI oZyDk ukjhdk. t?;/ th f;XKse s"o s/ nzfwqsXkoh i'V/ dk jh nkBzdekoi j'Dk ukjhdk j?. i' w[zvk iK e[Vh fe;/ nBwshJ/ Bkb nzsoiksh ftnkj (intermarriage) eokT[Dk ukj[zdk j? sK T[j fJ; e;tZNh #s/ nkg jh g{ok BjhI T[so fojk j[zdk fe T[j nzfwqsXkoh j?. b/feB i/eo T[j nzfwqsXkoh j? ns/ T[; ~ nBwshJ/ Bkb gq/w-fgnko (love-affair) ekoB ftnkj eokT[Dk jh g? fojk j? sK T[; ~ nkgDh nwbh ihtBh (nzfwqsXkoh) d/ gqGkt Bkb nkgD/

fdb ~ fdbK dh okj

96

wB[Zysk Gog{o ftnkj

;kEh ~ th nkswe s"o s/ T[&Zuk eoe/ ftnkj s'I gfjbK jh nzfwqsgkB eok b?Dk ukjhdk j?. fco nkBzd ekoi d/ ;z;eko ~ fBGk e/ frqj;Eh ngBkT[Dh ukjhdh j?. ïeo T[; dk ;kEh nzfwqsgkB eoBk jh BjhI ukj[zdk sK s[ozs fJj ;wM bU fe fi; ~ w"fbe s"o s/ ihtBh ns/ w[oFd Bkb jh fgnko ;fseko BjhI, T[j nkgD/ ;kEh Bkb th e/tb o{g s/ ekwh fposh se wfjd{d ftnkj eo fojk j?. i' fe fBGDk Bkw[wfeB jh j[zdk j?. fJZE/ Fos fJj' j? fe i/eo nBwshJ/ Bkb fgnko eoe/ ftnkj j' jh ikt/ sK w[zvk ns/ e[Vh d't/I jh nzfwqsXkoh, gzi eekoh, fBsB/wh ns/ g{oB ofjs tkb/ j'D. 21H fJ; rZb dk y[bk;k fJ; eoe/ ehsk frnk j? feT[_fe nzfwqsXkoh wB[Zy dk nkBzd ekoi j't/rk sK nzfwqsXkoh tkbh nwbh ihtBh j'D eoe/ fe;/ th ekoB sbke dh e'Jh EK jh BjhI oj/rh. id'I n;hI gzEe ofjs wfonkdk (nekb s]s s'I gqtkfBs) ~ gVQKr/ sK gsk uZb/rk fe nkBzd ekoi wro'I sbke dh e'Jh EK BjhI ofjzdh. 22H i' wB[Zy nkBzd ekoi dh ohs nB[;ko Gkt r[o{ dh pkDh ~ wzB e/ T[; nB[;ko ubdk jh BjhI iK nzfwqsXkoh jz[dk jh BjhI sK T[BQK dk ftnkj nkBzd ekoi nB[;ko j'Dk jh BjhI ukjhdk. T[BQK dk ftnkj fe;/ th nBwshJ/ Yzr Bkb iK ek~BB (court marriage) jh j'Dk ukjhdk j?. fJj' fij/ b'ehI gfjb'I jh ;'u b+d/ jB fe n;hI efujohnK d/ XZe/ yk e/ sbke s/ Gkt/I b? btKr/ go r[o{ dh w[csh #u fwb ojh rZb wzB e/ ;[yh ofjDk rtkok jh Bjh_. T[j tehbK dh ch; Go e/ d[Zy yohdd/ jB.

fdb ~ fdbK dh okj

97

wB[Zysk Gog{o ftnkj

23H i' w[zvk iK e[Vh ftnkj ;wÉ, ftnkj wro'I, xo ;zskB iK g[Zso ;wÉ FrB$ngFrB eod/ jB iK wK-pkg, dkdkdkdh, BkBk-BkBh, ukuk-ukuh iK e'Jh j'o wB[Zy T[BQK s'I ;ko/ ohs, o;wK ns/ ;ko/ eoweKv eotkT[_d/ jB sK bk}wh j? fe fJBQK ;ko/ gyzvK ~ eoB bJh pj[s XB ns/ XB d/ ftykb/ dh }o{os g+dh j?. fJj fpwkoh th Bkb jh nk iKdh j? fe fJj BjhI ;h ehsk, cbkD/ ~ T[j BjhI ;h fdZsk, skok v[Zpk ;h fe ufVnk iK tes uzrk ;h fe wkVh xVh ;h fJfsnkfd. fJj ;G r'oy XzXk eofdnK eJh n?;hnK rZbK tkgodhnK jB fe w[zv/ e[Vh d/ ftnkj wro'I T[BQK d/ fJZefwe j'D d/ pdb/ fJj rZbK$xNBktK fJsBk fGnkBe o{g Xko b+dhnK jB fe eJh d\k w[zv/ e[Vh d/ Bk ukj[zfdnK j'fJnK th sbke j' iKd/ jB. 24H ftnkj[sk ihtB dhnK j[D she n;hI e[M fJe nkw gqubs ;wf;nktK ~ ;KfMnK ehsk j?. ;wZf;nktK fJ; Bkb'I tZX th j' ;edhnK jB go n;hI tZX s'I tZX T[BQK ;wZf;nktK ~ ;KfMnk ehsk j? fiBQK d/ ekoB ftnkj[sk i'V/ d/ xo dhnK dhtkoK yVhnK jh BjhI ofj ;edhnK. 25H T[go'es fw;kbK d/DhnK fJ; eoe/ bk}wh j' rJhnK feT[&Ife n;hI T[BQK ;kohnK tkgoB tkbhnK w[;hpsK$xNBktK dk f}eo eohJ/ fiBQK dk jZb ;k~ n?;/ cb;c/ iK n?;/ ;KM/ ;opZs d/ Gb/ tkb/ (universal) Xow s'I fwb ;e/ fi; ~ fiT{ e/ ;kohnK (jkEh e/ gKt wÉ ;G ek gKt) w[;hpsK dh iVQ jh g[ZNh iký. 26H i' Xow fJB;kB ~ (fJ;soh GktÉ wod) fJe;ko, fpBk ftseo/ s'I jo/e Xow, B;b ns/ d/F d/ wB[ZyK ~ fBogZy, jo gZy¸ g{oB ns/ ;jh ftuko d/t/ e/tb T[;h ~ jh ;opftnkgh (universal), ;G d/ bJh T[&Zsw (perfect) ns/ ;G d/ ;KM/ Xow

fdb ~ fdbK dh okj

98

wB[Zysk Gog{o ftnkj

dh gdth d/ ;ed/ jK. fJ; bJh ;G d/ ;KM/ Xow dh fcbk;\h nB[;ko oZp ih d/ Bkb wB[Zy d/ ftnkj dhnK i' bktK b?DhnK jB T[BQK dh ftuko eoBh j?. 27H r[owfs ;koh wB[Zysk d/ Gb/ bJh nfijh ;op;KMh ftukoXkok j? i' e/tb f;ZyK dh Bjh_. fJ; ~ wzBD Bkb e/tb f;ZyK dk jh Bjh_, pbfe ;ko/ irs dk Gbk j' ;edk j? feT[_&fe fJj T[&Zsw (perfect) ihtB iku fdqVkT[&Idk$f;ykT[&Idk j?. r[owfs wB[Zy ~ oZp ih Bkb fJefwesk f;ykT[&Idh j? fe oZp B/ fJj f;qFNh ;kih ns/ T[j ;kfonK d/ ;KM/ fgsk jB. r[owfs dk Gkt r[o{nK dh ftukoXkok Gkt r[opkDh ~ fejk iKdk j? i' fe ;qh r[o{ rqzE ;kfjp #u nzfes j?. r[opkDh ihtB d/ jo w;b/ T[&Zs/ jo fJe gZy¸ Gog{o (all points, from all directions) ;jh ftuko fdzdh j?. r[owfs rqfj;Eh fsnkr e/ pBK-izrbK iK gjkVK ftZu ik e/ pqjwukoh pD e/ ofjD ~ oZpsk dk wkor BjhI wzBdh. e/ tb rqfj;Eh ~ jh Gkt ftnkj eoe/ rqfj;Eh d/ ;ko/ fB:wK ftZu ofjzfdnK L xkfb ykfJ feS[ jEj[ d/fJ Ò ns/

(gzBk 1245)

feos ftos eo Xow dh jEj[z d/e/ Gbk wBkt? Ò (GkJh r[odk; ih, tko 6 gT[Vh 12) fJ;/ fe;w dh fiT{Dh ~ n;bh oZp dh g{ik dk doik fdzdh j?. 28H nZi d/ ns/ nkT[D tkb/ :[Zr ~ r[owfs nB/eK w;fbnK s/ tvw[Zbh nrtkJh fdzdh j?. T[BQK nB/eK w;fbnK #u'I nkT[ n;hI ftukohJ/ fe ftnkj pko/ r[owfs dh ftuko fJ; d[BhnK

fdb ~ fdbK dh okj

99

wB[Zysk Gog{o ftnkj

dh nrtkJh bJh eh do;kT[&Idh j?. 29H ftnkj pko/ wB[Zy ~ (w[zvk ns/ e[Vh d'tK ~) r[owfs i' ftuko fdzdh j? T[; ~ r[opkDh dhnK uko bktK #u nzfes ehsk frnk j? ns/ nBzd ekoi d/ ;z;eko ;wÉ fJBQK uko bktK dk gkm-ehosB ehsk iKdk j?. 30H nkT[D tkb/ ;wki, nkT[D tkbhnK B"itkB ghVQhnK ~ fJBQK uko bktK d/ noE i/eo e/tb ftnkj ;w/I jh ehosB ns/ gkm okjhI BjhI pbfe ftnkj s'I gfjbK jh uzr/ sohe/ Bkb y[bQ e/ (in detail) ;wMk fdZs/ ikD sK w[zv/ ns/ e[Vh d/ Btftnkj[sk ihtB bJh pj[s bkj/tzd ;kps j' ;ed/ jB. ihtB iku dk y}kBk (The Living Treasure) d/ T[gokb/ ftZu fJe fJj T[gokbk th wB[Zysk dh ;/tk #u jk}o j?. ftnkj s'I gfjbK w[zvk e[Vh, T[BQK d/ wksk-fgsk, BkBe/, dkde/, ukuk-ukuh s/ B/V/ d/ ;ke ;zpzXh, i' th T[BQK dh Fy;hns ns/ ftnkj[sk ihtB ~ gqGkts eod/ jB ;G ~ bktK d/ noE s/ nkBzd ekoi pko/, ;G e[M ns/ ;jh-;jh ikDekoh d/Dh pj[s }o{oh pDdh j?. ;ko/ wB[ZyK d/ Gb/ bJh bktK dk Gkt noE 1H ;qh r[o{ rqzE ;kfjp #u uko bktK dh pkDh, ;{jh wjbk 4 d/ f;ob/y j/m gzBk 773-774 s/ nzfes j?. f;Zy-irs ftZu nBzd ekoi dh o;w ~ fBGkT[D bJh ftnkj ;wÉ fJBQK dk rkfJB ehsk iKdk j?. b/feB n;hI fJBQK d/ Gkt noE e/tb nBzd ekoi eoB tkb/ w[zv/, e[Vh bJh jh BjhI ;r'I ;koh b'ekJh bJh ;wMD/ jB sk fe jEbh g[;se ftZu'_, fJBQK uko bktK dk Gog{o bkjk b? ;ZehJ/. 2H

uko bktK d/ pj[gZyh noE ;wMD s'I gfjbK fJ;

fdb ~ fdbK dh okj

100

wB[Zysk Gog{o ftnkj

pkDh #u nkJ/ e[M nZyoK d/ Gkt noE (r[owfs d/ f;XKsK ~ w[Zy oZyfdnK) ;kv/ bJh ;wMD/ nfs b'Vh_d/ jB. 3H gfjbK sK ;k~ fJ; rZb dk fBskok eo b?Dk ukjhdk j? fe ;ohoe s"o s/ i' e[Vh-w[zv/ dk ftnkj j' fojk j? T[BQK d'tK bJh fJ; uko bktK dh pkDh dk fJe' fijk noE b?Dk j?. d{ih rZb fe fJBQK uko bktK dk Gkt noE, jo/e wB[Zy tk;s/ fJe' fijk j? GktÉ wB[Zy nkgDh T[wo d/ fe;h th gVkn s/ j't/ ns/ fe;h th fbzr (gender) dk j't/. fJBQK uko bktK dh ofjB[wkJh, jo/e wB[Zy d/ Gb/ bJh Gkt wB[Zysk bJh pj[s bkj/tzd j?. 4H gfjbh bKt ftZu b\} @@goftosh## ~ ;wMDk pj[s }o{oh j?. Ugoh B}o s'I i/ eo t/yhJ/ sK @@goftosh## dk noE j[zdk j? fe d[fBnkth fposh #u yfus. b/feB r[o{ gk;Fkj id'I T[uko oj/ jB fe @goftosh eow fdqVQ eoBk j?# sK e[M v{zxkJh #u fJ; d/ noEK ~ ;wMD dk isB eod/ jK. don;b r[opkDh s'I gfjbK Gkos #u fisB/ th pj[ frDsh d/ ws gqufbs ;B T[BQK #u (1) ftnkj Bk eotkT[Dk (2) pqjwukoh pD e/ ofjDk (3) d[Bhnk ~ fsnkr e/ izrb ns/ po\kBh gjkVhnK s/ ik e/ sg eoBk (4) fJ; ;ko/ irs ~ M{m, fwfEnk, d[ZyK dk xo ;wM e/ fJ; s'I T[gokw j' ikDk nkfd e[M n?;/ ftuko gqufbs ;B. nfij/ jZm, i'r, fsnkr ~ o{jkBhns (Xkowesk) ;wfMnk iKdk ;h. 5H ;qh r[o{ rqzE ;kfjp dh ;w[Zuh pkDh okjhI ;G s'I gfjbK sK fJj fdqVkfJnk frnk j? fe L fJj[ ir[ ;u? eh j? e'mVh ;u/ ek ftfu tk;[ Ò (gzBk 463)

fdb ~ fdbK dh okj

101

wB[Zysk Gog{o ftnkj

Gkt fJj ;koh f;qFNh oZp ih dh jh pDkJh j'Jh j? ns/ fJ; ftZu jo EK oZp ih pV/ ukT[ Bkb ofjzd/ jB. i/eo fJ; soQK ;'uhJ/ sK ;tkb T[mdk j? fe i/ oZp ih nkg jh fJ; Xosh ~ ;ki e/ fJ; #u nkg jh ofjzd/ jB sK fco L i

fJj iZr M{mk, fwfEnk feT[&I wzB bJhJ/ ?

ii

fJ; iZr ~ m[eok (Renounce) e/ izrb #u feT[&I ub/ ikJhJ/ ?

iii

fJ; iZr ~ d[ZyK dk xo wzB e/ BkwodK tKr{z d[ZyK s'I vo e/, fJ; iZr s/ ;dhth Bk nkT[D (so called reincarnation) bJh ig-sg feT[I eohJ/ ?

iv

i/ fJj iZr ;Zu/ oZp ih dh ;Zuh feos j? sK fJ; ~ M{m wzB e/ fJ; s'I w{zj feT[&I w'VhJ/ ?

v

i/ iBw b+fdnK jh wB[Zy d/ ;oho ftZu ekw, eq'X, b'G, w'j, nzjeko gzi wjkpbh Bkb' Bkb jh fNek fdZs/ (built-in) iKd/ jB sK fco fJBQK ~ feT[&I SZv d/JhJ/ ?

vi

i/eo r[owfs nB[;ko ns/ ni'e/ wkvoB ns/ ftef;s ;wki ftZu th ftnkj fJe ehwsh, tvw[Zbk, ;[fBjoh ;wkie n;{b j? sK ftnkj Bk eotk e/ n;hI nkgD/ nkg ~ feT[I pqjwfrnkBh nytkT[D dh ;{]w jT[w? #u v[p oj/ jK ns/ pqjwukoh ofjD ~ (r[owfs d/ T[bN) feT[&I o[jkBhns dk BK d/ oj/ jK ?

fdb ~ fdbK dh okj

102

wB[Zysk Gog{o ftnkj

6H don;b i/eo wB[Zy nfrnkBsk tZ; iht/ sK nkswe sb s'I fvr g+dk j? fco T[j wB[Zy, wB[Zyh eow eoB d/ pdb/ gF[sk tkb/ ezw eoB bZr g+dk j? fJj fJ; soKQ j? wkB' fitÉ fe fuZeV #u v[ZpDk. b/feB r[owfs okjhI nu/s ntZ;Ek s'I ;[u/s j' e/, fuZeV s'I T[go T[m e/ (fuZeV ftZu jh ewb tKr{z pkjo) fiT{Dk jh ihtB ebk j?. i/eo wB[Zy @@goftosh## Gkt d[fBnkth ezwK ~ fuZeV, M{m, fwfEnk, d[ZyK dk xo ;wM e/ SZv jh d/t/ sK fJ; f;qFNh dh ;koh wB[Zysk dh rodF jh o[e ikt/rh. ;ko/ wB[Zy ny"sh pqjwukoh pD e/ izrbK ftZu ofj e/ fJe d{i/ Bkb bV woDë ns/ T[&ZE/ th M{m, fwfEnk, fuZeV ;wM e/ SZvh j'Jh fJj d[Bhnk jh pDk d/Dr/ sK jh sK r[o{ ih B/ T[ukfonk j? ngdk ek wkfonk frqj s/ B;sk Ò d/;[ S'fv god/;fj XkfJnk Ò gzu uzvkb Bkb/ b? nkfJnk Ò (gzBk 1348) feT[&Ife wB dhnK G?VhnK tkdhnK Bkb jh ofjzdhnK jB. fJj }o{oh BjhI fe e'Jh wB[Zy pqjwukoh pD e/ wB dhnK G?VhnK tkdhnK s'I S[ZN ikJ/. 7H

r[opkDh okjhI wB[Zy ~ ;wMkfJnk j? fe

J/ B/sqj[ w/foj' jfo s[w wfj i'fs Xoh jfo fpB[ nto[ B d/yj[ e'Jh Ò jfo fpB[ nto[ B d/yj[ e'Jh Bdoh jfo fBjkfbnkÒ J/j[ ft;[ ;z;ko[ s[w d/yd/ J/j[ jfo ek o{g[ j? jfo o{g[ Bdoh nkfJnk Ò (gzBk 922) pZ; ! fJj' ehwsh B[esk ;wMDk j? fe fJZE/ e[M th wzdk

fdb ~ fdbK dh okj

103

wB[Zysk Gog{o ftnkj

BjhI e/tb wB[Zyh fposh dh nu/sBsk ekoB ;G e[M M{m, fwfEnk iK d[ZyK dk xo bZrdk j?. fJ; eoe/ pj[frDsh tkb/ ny"sh Xow d/ cb;fcnK B/ iK e[M ny"sh f;Zyh G/y #u e[M ;zsK ;kXK B/ fJ; Xosh ~ d[ZyK s'I vo e/ ;[ZyK ~ fsnkrDk jh Xkowesk ;wM fbnk j?. 8H

fJ; eoe/ r[opkDh okjhI wB[Zy ~

ikr[ o/ wB ikrBjko/ ns/

(gzBk 387)

pzd/ y'i[ fdb jo o'i Bk fco[ go/;kBh wkfj Ò fJj i[ d[Bhnk f;jo[ w/bk d;srhoh Bkfj Ò (gzBk 727) dk frnkB d/ e/ fJj ;wMkfJnk j? fe i/eo oZp ih B/ fJj iZr ouBk ehsh j?, oZp ih ;Zu/ jB, oZp ih dh ouBk (fJj iZr) th ;Zuh j? sK fJ; s'I vo e/ d[ZyK s'I xpok e/, ;[ZyK ~ gkg ;wM e/ fJ; ~ i/ fsnkr d/t/_rk sK n? wB[Zy ! s{z oZp ih s'I jh N[ZN ikt/_rk. 9H fJ;h eoe/ r[o{ ih wB[Zy ~ ;G s'I gfjbK goftosh eow fdqVQ eotkT[D dk f;XKs pyFd/ jB. fi; wB[Zy B/ ;[Zyd[Zy, ][Fh-|wh, ihtB #u T[sko-uVkn, ;zi'r-fti'r ns/ gotkoe w'j t/y/ jh BjhI T[j eh ikD/ fe ekw, e'qX, b'G, w'j, jzeko eh j[zd/ jB ? fi; wB[Zy B/ ezwk-ekiK d/ xkN/-tkX/ BjhI ;jkû, fJ; ihtB d/ gb-gb pdbd/ ;[Zy-d[Zy, jB/oh-MZyV, i/m-jkV dh sgF iK ;ktB Gkd'I BjhI wkD/ T[; ~ eh gsk fe xo/b{ ihtB ftZu ofjzfdnK fJ; ;G e[M Bkb fetÉ x'b eoe/ oZph o}k #u ojhdk j? ? 10H

id'I wB[Zy frqj;sh ftZu BjhI ofjzdk ns/ izrbK-

fdb ~ fdbK dh okj

104

wB[Zysk Gog{o ftnkj

gjkVK s/ ubk iKdk j? sK T[j frqj;shnK d/ p{j/ s/ nk e/ jh fGfynk wzrdk fcodk j?. frqj[ sfi pB yzv ikJhn? u[fB ykJhn? ezdk Ò nij[ fpeko B S'vJh gkgh wB[ wzdk Ò (gzBk 855) Gkt izrbK, gjkVK s'I nk e/ fJj ny"sh ;kX{-;zs iK pqjwfrnkBh id'I nkw iBsk ftZu ftuod/ jB sK @fteko# fJBQK ~ x/o e/ b[ZN b+d/ jB. nkgDh ihtBh d/ ehs/ ;ko/ ig-sg dh g{zih fJj fJe gb #u b[Nk p?md/ jB ns/ to-;okg iK Boe;tor d/ cst/ d/D bJh eq'fXs j' T[md/ jB. 11H ;wMD tkbh rZb jh fJj' j? fe oZp ih dh pDkJh f;qFNh ftZu wkfJnk o{gh fpy i/eo j? sK frnkB o{gh r[o{ th jk}o j? go nfrnkBsk tZ; wB[Zy fJBQK d[fBnkth ;[ZyK, wkfJnk, ;[Zy nkokw d/ t;hfbnK (comforts) ~ gkg ;wM e/, fsnkr tkb/ gk;/ g? e/, nkgD/ nkg ~ Xowh ;wMdk ofjzdk j?. i/eo n;hI cohd ih d/ fJ; Fpd ~ ;wMhJ/ sK T[j T[uko oj/ jB L cohdk rbhJ/ fueV[ d{fo xo[ Bkfb fgnko/ B/j[ Ò ubk s fGi? ezpbh ojK s s[N? B/j[ Ò (gzBk 1379) f}zdrh d/ jo gb #u ftekoK dk fuZeV j?, fJ; fuZeV #u'I nfrnkBsk tZ; bzxD ekoB ;kvh wZs o{gh ezpbh yokp j' iKdh j?. cohd ih nZr/ \owkT[_d/ jB fe GktÉ fGiT[ f;iT[ ezpbh nbj to;T[ w/j[ Ò (gzBk 1379) Gkt ihtB d/ o;s/ ftZu fisBhnK woih ftekoK Gog{o o[ektNK dk jVQ, jB/oh, s{\kB fgnk nkt/ f;nkDk wB[Zy sK frnkB Gog{o ;[u/ssk Bkb T[BQK ;kohnK n"eVK s'I fBoüg j' e/ bzxdk iKdk j?. i/eo wB[Zy n"eVK ~ gkg ;wM e/ N[o/ jh Bk sK fJj

fdb ~ fdbK dh okj

105

wB[Zysk Gog{o ftnkj

f}zdrh fiT{D dk wB'oE jh fBow{b (superfluous) j' iKdk j?. 12H T[go'es ;koh ftuko dk f;ZNk fJj' fBebdk j? fe wB[Zy B/ fJ; Xosh s/ ofjzfdnK, ;ko/ ;[Zy-nkokw ~ wkDfdnK (nothing to renounce) fJ; ftZu'I ;[u/s nt;Ek okjhI ekw:kph Bkb bzxd/ ikDk j?. fJ; eoe/ r[o{ ih wB[Zy ~ ;G s'I gfjbh ftuko @@goftosh eow## fdqVQ eoB dh fdzd/ jB. i/eo wB[Zy oZph feos s'I w[Beo Gkt ;G e[M jZm-i'r Bkb fsnkr jh d/t/ sK wB[Zy oZp ih Bkb ;KM fet/I gk ;edk j? ? i/eo oZp ih Bkb ;KM gkT[Dh j? sK oZp ih dh ;Zuh feos (f;qFNh) Bkb th o}k GkD/ #u ofj e/ skb-w/b fpmkT[Dk jh gt/rk fJ; eoe/ gfjbh bKt #u @@goftosh eow## tkbk pj[s nfjw B[esk wB[Zy ~ fdqVQ eotkfJnk j?. 13H fit/I @@goftosh## b\} dk r[owfs #u nkgDk jh Gkt noE j? fJ;/ soQK uko bktK #u eJh j'o th b\} jB fiBQK ~ ;wMDk th nfs b'Vh_dk j? fit/I fe @@pqjwk t/d[##. fJ; b\} ~ ;wMD bJh n;hI ig[ih ;kfjp dh gzith gT[Vh #u nkJ/ r[o[ Jh;o[ r[o[ r'oy[ powk r[o[ gkopsh wkJh Ò (gzBk 2) d/ B[es/ ~ ;wM bJhæ. fJ; gzesh ftZu r[o{ BkBe gksFkj efj oj/ jB fe pj[sks b'eh nkgDk ;G e[M pqjwk ~, eJh b'e r'oy ~ ns/ eJh gkopsh (fFt ih dh gsBh) ~ wzBd/ jB. go r[o{ BkBe gksFkj wB[ZyK ~ ;opftnkgh (universal) ns/ fBogZy oZp ih Bkb i'VBk ukj[zd/ jB. oZp ih Bkb i[VB bJh ;fsr[o (;Zuk r[o{) (universal truth) Gkt ;Zu/ frnkB Bkb i'VBk ukj[zd/ jB s/ T[ukod/ jB fe ;Zu Bkb i[VB tkb/ jo/e wB[Zy tk;s/ r[o{ frnkB jh JhFo (JhFto), r'oy, pqjwk ns/ gkopsh j?. fJ; dk Gkt fJj' fBefbnk fe ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dh ;koh

fdb ~ fdbK dh okj

106

wB[Zysk Gog{o ftnkj

pkDh wB[Zysk, J/esk, ;KMhtkbsk ;op ftnkgh ;Zu (universal truth) dh e;tZNh s/ pk-dbhb (logical) g{oh-g{oh T[sodh j?. fJ; eoe/ ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dh pkDh jh ;Zu d/ wkor s/ N[oB tkb/ jo/e wB[Zy bJh ns/ Bt/I ftnkj/ i'V/ bJh oZp o{g j?. fJ;/ eoe/ gfjbh bKt #u pkDh pqjwk t/d[ Xow[ fdqVj[ Ò (gzBk 773) gzesh dk noE fBebdk j? fe r[o{ dh pkDh jh oZp o{g j? Gkt pkDh jh ;Zuk frnkB j? ns/ pkDh jh pqjw o{g frnkB j?. 14H fJ; soQK d{ih bKt #u b\} @@nBjd ;pd[ tikfJ## (gzBk 790) nkT[_dk j?. fJ; dk Gkt noE r[owfs nB[;ko fJj' fBebdk j? fe ;Zu d/ frnkB ~ jo gb nkgD/ ihtB #u fiT{Dk. fJj wkB' fit/I fe i'r wZs d/ ny"sh @nBjd Bkd# tKr{z, r[o{ dk frnkB fBozso wB[Zy d/, ihtB d/ jo/e gb ns/ gfjb{ #u ofjB[wkJh eodk ofjzdk j?. i'r wZs ftZu ;wfMnk iKdk ;h fe @nBjd Bkd# id'I tZiD bZr gt/ sK wB[Zy dk ihtB o{jkBhns Gog{o j' iKdk j? b/feB r[owfs f;XKs iK e;tZNh nB[;ko fi; wB[Zy B/ r[o{ d/ wkor Gkt r[opkDh nB[;ko nkgD/ ftekoK s/ ekp{ gk fbnk ns/ ;fsr[o dh pkDh ;fs ;o{g[ j? r[opkDh pDhn? Ò (gzBk 304) nB[;ko nkgDk ihtB Ykb fbnk sK T[; d/ ihtB dk jo/e gb jh r[opkDh nB[;ko j' frnk sK wkB' fJj @@nBjd ;pd[ tikfJ## (gzBk 790) dh nt;Ek j?. 15H fJ;/ soQK shiVh bKt #u b\} @p?okr# nkT[_dk j?. gqufbs wZs nB[;ko ;ko/ d[fBnkth ;[Zy-nkokw ~ fsnkr e/, xo frqj;sh SZv e/, izrb ns/ shoE :ksoktK bJh, júFk bJh xo'I ub/ ikDk @p?okr# efjbkT[_dk ;h. üfeB r[owfs nB[;ko

fdb ~ fdbK dh okj

107

wB[Zysk Gog{o ftnkj

fdb ~ fdbK dh okj

108

wB[Zysk Gog{o ftnkj

xo-frqj;sh #u ofjzfdnK, ;ko/ ;[Zy-nkokwK ~ wkDfdnK, ftekoK s'I T[go j' e/ fBFekw nt;Ek tkbk ihtB fiT{Dk jh @p?okr# j?. wB dhnK ]kfjFK s/ ekp{ gkT[Dk jh p?okr j?. e[M th SZv e/ xo'I ikDk @p?okr# BjhI pbfe ;ko/ ;[Zy-nkokwK ~ G'rfdnK wB dh T[&Zusk Bkb @fuZeV #u ewb# tKr{z fiT{Dk jh n;bh @p?okr# efjbkT[_dk j?. fJ;/ nt;Ek ~ r[owfs #u

jK fe i/eo ;G dksK d/ wkbe gqG{ Bkb jh fJZefwZe j' ikJhJ/ Gkt oZp ih ~ jh wzr bJhJ/ sK fJj wkB' @wB fuzfdnk cb[# gkfJnk jh j' frnk feT[&Ife ;kohnK dksK d/ wkbe Bkb n;hI fJZefwZe dh nt;Ek wkDh sK ;kv/ wB dhnK wzrK nkg/ jh g{ohnK j' rJhnK Gkt n;hI wzr ofjs (;zs'yh) j' rJ/, n;hI ;zs'yh (desireless) nt;Ek gqkgs eo bJh.

j;zfdnk y/bzfdnk g?Bzfdnk yktzfdnk ftu/ j't? w[efs Ò (gzBk 522) Gkt fiT{_d/ ihn ;G e[M G'rfdnK, nkgD/ nzso-nksw/ ~ ftekoK s'I w[es eo b?Dk jh n;bhns #u @p?okr# j[zdk j?.

17H nkT[ j[D uko bktK #u nkJ/ e[M yk; b\}K d/ Gkt noEK ~ w[Zy oZyfdnK fJBQK d/ ;w[Zu/ Gkt noEK ~ ;wM e/ nkgD/ nwbh ihtB #u XkoB eoB dk :sB eohJ/. uko'I bktK d/ Gkt-noE ~ i/eo fJe fJe gzesh #u ;wMDk j't/ sK n;hI gfjb'I fJj ftuko th eo b+d/ jK fe gfjbVh bKt dk Gkt noE eh j? ns/ d{iVh, shiVh ns/ uT[EVh bKt dk eh Gkt noE j?.

16H n;hI uko bktK #u nkJ/ e[M gquZfbs b\}K ~ ;wM oj/ jK fe T[BQK b\}K dk r[owfs nB[;ko eh Gkt-noE j[zdk j?. ;' fJ;h soQK uT[Eh bKt ftZu @@wB fuzfdnk cb[ gkfJnk## (gzBk 774) pko/ th osk e[ ftuko }o{oh ikgdh j?. d[BhnK ftZu nB/eK n?;/ Xow jB fiBQK d/ ftFtk; jB fe cbkD/-cbkD/ eoweKv i/eo g{o/ ehs/ ikD sK oZp ih e'b'I @wB fuzfdnk cb[# Gkt nkgD/ wB dhnK wzrK g{ohnK eotk ;ehdk j?. r[opkDh ftZu d[fBnkth gdkoEK ~ gqkgs eoB dh pikJ/ wB[Zy dh G[Zyh-ezrkb nkswk ~ fsqgs eoB bJh wB ekp{ eoe/ ;fji ns/ ;zs'y o{gh fposh f;yk e/ pbtkB ehsk iKdk j?. ;s[ ;zs'y[ j't? nodkf; Ò sk ;[fD ;fd pjkb/ gkf; Ò (gzBk 878) fJ; eEB nB[;ko ;Zuh fiT{Dh Gkt ;zs'y o{gh nt;Ek dh ïeo wzr ehsh ikt/ sK wkB' fe oZp ih B/ nkgD/ Bkb ;k~ fJZefwZe eo fbnk j?. ;' r[opkDh d/ fJ; tZvw[Zb/ f;XKs ~ ftukofdnK n;hI fJ; b\} @wB fuzfdnk cb[# dk noE fJj' ;wMd/

(1)

gfjbVh bKt - Adjust Don't protest - nkg;h skb-w/b fpmkT[Dk ns/ fto'X Bk eoBk.

(2)

d{iVh bKt - Don't Break wall of Respect nkg; ftZu p'bfdnK ;fseko dh dhtko ~ Bk s'VBk.

(3)

shiVh bKt - Both Looking in one Direction - d'tK d/ ihtB dk fJe' wB'oE j'Dk.

(4)

uT[EVh bKt - Don't spend more than one's earnings - nkgDh ewkJh s'I tZX you Bk eoBk.

;{jh wjbk ˜Ò jfo gfjbVh bkt goftosh eow fdqVkfJnk pfb okw ihT[ Ò pkDh pqjwk t/d[ Xow[ fdqVj[

fdb ~ fdbK dh okj

109

wB[Zysk Gog{o ftnkj

gkg sikfJnk pfb okw ihT[ Ò Xow[ fdqVj[ jfo Bkw[ fXnktj[ f;fwqfs Bkw[ fdqVkfJnk Ò ;fsr[o[ r[o[ g{ok nkokXj[ ;fG febfty gkg rtkfJnk Ò ;ji nBzd[ j'nk tvGkrh wfB jfo jfo whmk bkfJnk Ò iB[ ej? BkBe[ bkt gfjbh nkozG[ eki[ oukfJnk Ò•Ò jfo d{iVh bkt ;fsr[o[ g[oy[ fwbkfJnk pfb okw ihT[ Ò fBoGT[ G? wB[ j'fJ jT[w? w?b[ rtkfJnk pfb okw ihT[ Ò fBowb[ GT[ gkfJnk jfo r[D rkfJnk jfo t/y? okw[ jd{o/ Ò jfo nksw okw[ g;kfonk ;[nkwh ;op ofjnk Gog{o/ Ò nzsfo pkjfo jfo gqG[ J/e' fwfb jfo iB wzrb rkJ/ Ò iB BkBe d{ih bkt ubkJh nBjd ;pd tikJ/ Ò–Ò jfo shiVh bkt wfB ukT[ GfJnk p?okrhnk pfb okw ihT[ Ò ;zs iBk jfo w/b[ jfo gkfJnk tvGkrhnk pfb okw ihT[Ò fBowb[ jfo gkfJnk jfo r[D rkfJnk w[fy p'bh jfo pkDh Ò ;zs iBk tvGkrh gkfJnk jfo eEhn? neE ejkDh Ò fjod? jfo jfo jfo X[fB T[gih jfo ighn? w;sfe Gkr[ ihT[ Ò iB[ BkBe[ p'b/ shih bkt? jfo T[gi? wfB p?okr[ ihT[ Ò—Ò jfo uT[EVh bkt wfB ;ji[ GfJnk jfo gkfJnk pfb okw ihT[ Ò r[ow[fy fwfbnk ;[GkfJ jfo wfB sfB whmk bkfJnk pfb okw ihT[ Ò jfo whmk bkfJnk w/o/ gqG GkfJnk nBfdB[ jfo fbt bkJh Ò wB fuzfdnk cb[ gkfJnk ;[nkwh jfo Bkfw tih tkXkJh Ò jfo gqfG mke[fo eki[ oukfJnk XB fjod? Bkfw ftrk;h Ò iB[ BkBe[ p'b/ uT[Eh bkt? jfo gkfJnk gqG[ nftBk;h Ò˜Ò–Ò 18H jo/e bKt ftZu S/-S/ gzeshnK jB, jo/e bKt nkgD/ nkg ftZu fJe ;w[Zuk Gkt ;wMkT[_dh j? ns/ nrbh tkgoB

fdb ~ fdbK dh okj

110

wB[Zysk Gog{o ftnkj

tkbh wB dh T[&Zusk dh nt;Ek bJh wB[Zyh nkswe pb ~ g'qVQsk fdtkT[_dh j?. gfjbh bKt dhnK gzeshnK ns/ Gkt noEK w[skpe obthI ftuko ;KM eod/ jK. ;{jh wjbk ˜Ò jfo gfjbVh bkt goftosh eow fdqVkfJnk pfb okw ihT[ Ò pkDh pqjwk t/d[ Xow[ fdqVj[ gkg sikfJnk pfb okw ihT[ Ò Xow[ fdqVj[ jfo Bkw[ fXnktj[ f;fwqfs Bkw[ fdqVkfJnk Ò ;fsr[o[ r[o[ g{ok nkokXj[ ;fG febfty gkg rtkfJnk Ò ;ji nBzd[ j'nk tvGkrh wfB jfo jfo whmk bkfJnk Ò iB[ ej? BkBe[ bkt gfjbh nkozG[ eki[ oukfJnk Ò•Ò (gzBk 773) 19H ;G Bkb nkg;h skbw/b fpmkT[Dk ns/ fe;h dk fto'X Bk eoBk (Adjust don't protest) jfo gfjbVh bkt goftosh eow fdqVkfJnk pfb okw ihT[ Ò pkDh pqjwk t/d[ Xow[ fdqVj[ gkg sikfJnk pfb okw ihT[ Ò (gzBk 773) n;hI fgZS/ @goftosh eow# pko/ ftuko eo nkJ/ jK fe oZp ih dh fJ; f;qFNh, ouBk ns/ ;G e[M ~ ;Zu eoe/ wzBDk j? (1) @pfbjkoh e[dofs tf;nk# (gzBk 469), (2) e[dofs e/ ;G pzd/ (gzBk 1349) (3) @p[ok Gbk ej[ fe; B' ejhn? ;rb/ ihn s[wko/# (gzBk 383) n?;/ nB/eK r[opkDh c[owkDk nB[;ko n? ! wB[Zy s{z oZp ih ~ jw/Fk bJh :kd oZy ns/ oZph o}k #u ofj. fJj' gfjbk eow wB[Zy ~ fdqVQ eotkfJnk frnk j?. i' wB[Zy oZp ih dh fJ; ouBk ~ jh M{m ;wMdk j?, ;ko/ b'eK ~ p[ok Gbk, gkghg[zBh iK iks-gks d/ tyo/t/I nB[;ko t/ydk j?, T[j oZp ih ~ jo gb :kd oZy jh BjhI ;edk. oZp ih dh fJj ouBk j? ns/ ouBk

fdb ~ fdbK dh okj

111

wB[Zysk Gog{o ftnkj

;Zuh j?, ;ko/ wB[Zy th T[; d/ fJe B{o s'I T[gi/, fJe nzF jB. r[o{ dh wZs Gkt r[opkDh jh T[j pj[w[Zbh ftuko j? i' wB[Zy ~ oZp ih dk ísk eokT[D tkbk ihtB p]Fdh j? ns/ n?;h fiT{Dh jh pqjw (oZp) o{g pkDh j? i' wB[Zy ~ T[&Zuk ihtB fdqVQkT[_dh j? ns/ wB[Zy nkgD/ gkg o{gh ihtB s'I T[go j' e/ ;Zu/ eow-o{gh, ;Zu/ Xow ~ fdqVQ nt;Ek #u fiT{D bZr g+dk j? Gkt wB[Zy ~ gkg SZvD/ BjhI g+d/ pbfe fBowb eow o{gh ;Zu/ Xow ~ fiT{_fdnK wB[Zy e'b'I e'Jh wzdk eow iK nyT[sh gkg j[zdk jh BjhI j?. Xow[ fdqVj[ jfo Bkw[ fXnktj[ f;fwqfs Bkw[ fdqVkfJnk Ò ;fsr[o[ r[o[ g{ok nkokXj[ ;fG febfty gkg rtkfJnk Ò

(gzBk 773)

20H fit/I fe n;hI gfjbh d' gzeshnK #u ftukfonk j?, mhe T[;/ ftuko nB[;ko wB[Zy ;Zuk-;[Zuk wB[Zysk Gog{o Xow fiT{_dk j?. pkDh d/ fJ; eEB nB[;ko n?;h fiT{Dh d/ Xow ~ fdqVQ eoB bJh oZp ih dh :kd ~ jw/Fk nkgDh f;wqsh Gkt :kd ftZu oZyDk ukjhdk j?. n?;h gZeh (cemented) Xkowesk bJh ;Zu/ r[o{ Gkt ;fsr[o (universal truth) ~ nkgD/ nwbh ihtB #u fiT{Dk ukjhdk j? sk fe @;fG febfty# Gkt fBZe/ s'I fBZe/ ns/ tZv/ s'I tZv/ ;G wzd/ eowK s'I wB[Zy ~ w[esh fwb ikt/. ;ji nBzd[ j'nk tvGkrh wfB jfo jfo whmk bkfJnk Ò iB[ ej? BkBe[ bkt gfjbh nkozG[ eki[ oukfJnk Ò•Ò 21H

(gzBk 773)

;Zu/ r[o{ dh pkDh nB[;ko ;Zuk ihtB fiT{D Bkb

fdb ~ fdbK dh okj

112

wB[Zysk Gog{o ftnkj

wB[Zy ~ ;fji ns/ nBzd dh nt;Ek gqkgs j' iKdh j? s/ wB[Zy ~ oZp ih dk Bkw ns/ ;G e[M fwZmk-fwZmk bZrD bZr g+dk j?. n?;h nt;Ek ~ BkBe ih nkyd/ jB wkB' fit/I fe oZp ih d/ Bkb wB[Zy d/ ftnkj dh F[o{nks j' rJh j't/. 22H gVu'b (Analysis) L e[Vh ns/ w[zvk d't/I jh gfjbh bKt dk nkozG oZp ih dh :kd s'I F[o{ eod/ jB i' fe f;qFNh d/ ouBuko jB ns/ ;opftnkgh jB. oZp ih ~ :kd oZyD dk Gkt nkgD/ fBZih ihtB ftZu T[BQK ~ wfj;{; (realise) eoBk j? ns/ nkgDhnK eoBhnK ftZu (deeds) T[BQK ~ jk}o ;wMDk j?. fJ; nB[;ko id'I e[Vh-w[zvk fiT{D bZr g?Dr/ sK T[j d't/I jh nkgD/ nzdo dhnK G?VhnK tkdhnK (evil thoughts) ~ tkuD dh tkdh ftZu g? ikDr/. fJ; nB[;ko id'I th e[Vh-w[zvk fJe d{i/ ~ fcZek p'bDr/, jkth (dominate) j'Dr/ iK fe;/ th rZb s/ X'yk (cheat) d/Dr/ sK T[;h gb :kd nk ikt/rh fe ;opftnkgh oZp ih w?~ d/y oj/ jB. fi; soQK w+ g{oB (perfect) BjhI jK T[;/ soQK úok ;kEh (spouse) th g{oB (perfect) BjhI j? id'I fJj ;'u pD ikt/rh sK T[j fJe d{i/ dk wB d[ykT[D d/ pdb/ nkg; ftu skbw/b fpmkT[D (adjust) bZr g?Dr/. fJ;h soQK e[Vh-w[zvk d't/I jh o'}kBk dh f}zdrh ftZu fJe d{i/ Bkb fto'X (protest) eoB dh EK skbw/b fpmkT[D (adjust) dh tkdh ftZu g? ikDr/. id'I fe;h wB[Zy dh f}zdrh ftZu fJ; soQK oZp ih ~ nB[Gt (realise) eoB dh iku pD nkT[_dh j? sK T[; dk fjodk ;fji/ -;fji/ ;dhth nkBzd tZb tZXdk iKdk j? ns/ nkswe nv'bsk tZb edw g[ZNdk iKdk j?. id'I wB[Zy dh nkswk fJ; T[&ZukJh tZb tX/rh sK wB[Zy ~ oZp ih dh ouBk ns/ ;ko/ wB[Zy uzr/ bZrD bZr g?Dr/ ns/ fco wB[Zy dh nt;Ek

fdb ~ fdbK dh okj

113

wB[Zysk Gog{o ftnkj

Bk e' p?oh Bjh fprkBk ;rb ;zfr jw eT[ pfB nkJh Ò (gzBk 1299) tkbh pD ikt/rh. gotkoe, ;wkie ns/ fttjkoe ;zpzXK ftZu ;G Bkb pD nkt/rh. go i/eo wB[Zy B/ oZp ih ~ jo tes :kd oZyD tkbk edw BjhI g[ZfNnk sK ftnkj ns/ gotko dh ftuko fBow{b (superfluous) ;kps j't/rh. jfo d{iVh bkt ;fsr[o[ g[oy[ fwbkfJnk pfb okw ihT[Ò fBoGT[ G? wB[ j'fJ jT[w? w?b[ rtkfJnk pfb okw ihT[Ò fBowb[ GT[ gkfJnk jfo r[D rkfJnk jfo t/y? okw[ jd{o/ Ò jfo nksw okw[ g;kfonk ;[nkwh ;op ofjnk Gog{o/ Ò nzsfo pkjfo jfo gqG[ J/e' fwfb jfo iB wzrb rkJ/ Ò iB BkBe d{ih bkt ubkJh nBjd ;pd tikJ/ Ò–Ò (gzBk 774) 23H fe;/ Bkb th ;fseko dh dhtko Bk s'VBk Gkt ;G dk ;fseko eoBk. (Don't Break Wall of Respect) jfo d{iVh bkt ;fsr[o[ g[oy[ fwbkfJnk pfb okw ihT[Ò fBoGT[ G? wB[ j'fJ jT[w? w?b[ rtkfJnk pfb okw ihT[Ò (gzBk 774) 24H fiT[I jh wB[Zy dh wkB;e nt;Ek #u ihtB T[&ZfunK eoB tkbh gfjbh bKt nozG j' iKdh j? sK wB[Zy d{ih bKt dh nt;Ek s/ nZgV iKdk j?. fJ; d{ih bKt #u r[opkDh o{g ;fsr[o ns/ oZp ih Bkb wB[Zy d/ wB dhnK fposhnK dk skb-w/b p?mDk F[o{ j' iKdk j?. fiT[I-fiT[I wB[Zy pkDh nB[;ko fdqVQ j' e/ fiT{_dk j? fsT[_-fsT[I T[; dk nkswe pb tZXdk iKdk j?. f;ZN/ tZi'I wB[Zy dk wB fBoGT[ j[zdk iKdk j? feT[&Ife pkDh nB[;ko

fdb ~ fdbK dh okj

114

wB[Zysk Gog{o ftnkj

fBoGT[ ig? ;rb GT[ fwN? Ò (gzBk 293) fBoGT[ oZp ih ~ :kd eoe/ wB[Zy @i/jk ;/t/ s/jk# j' iKdk j?. ;' fi; wB[Zy ~ @fBoGT[# nt;Ek gqkgs j' ikt/ T[; dh fBFkBh fJj pD iKdh j? fe T[j wB[Zy Bk sK vodk j? ns/ Bk jh fe;/ ~ vokT[_dk j?. G? ekj{ eT[ d/s Bfj Bfj G? wkBs nkB Ò (gzBk 1427) T[;dh nt;Ek @Bk voBk ns/ Bk jh vokT[Dk# tkbh pD iKdh j?. i' wB[Zy Bk vodk j? s/ Bk jh fe;/ ~ vokT[_dk j? ;[Gkte jh (obviously) T[; wB[Zy d/ nzdo'I jT[w? dh w?b ¥sw j' iKdh j?. fBowb[ GT[ gkfJnk jfo r[D rkfJnk jfo t/y? okw[ jd{o/ Ò jfo nksw okw[ g;kfonk ;[nkwh ;op ofjnk Gog{o/ Ò (gzBk 774) 25H i' wB[Zy fBoGT[ j' iKdk j? ns/ jT[w? dh w?b s'I w[es j' iKdk j? T[j fJj edh th BjhI ;'udk fe w+ iK w/o/ ekoB ;G e[M j' fojk j?. pbfe T[; wB[Zy ~ sK ''The laws of the nature is the will of God.'' Gkt ;G e[M oZph j[ew, fB:w, ;opFeshwkB (Omnipotent) ek~B nzdo j' fojk ikgdk j?. f;ZN/ ti'I T[j wB[Zy oZph fB:wK d/ nXhB uZb e/ @fBowb GT[# dh nt;Ek wkDdk j?. fJ; dk Gkt fJj fBefbnk fe T[; wB[Zy ~ nkgD/ fe;/ th ehs/ T[&Zs/ jT[w? eoB d/ pdb/ oZp ih ;G irQk (nzdo'_-pkjo'_) ;G e[M eod/ wfj;{; j[zd/ jB ns/ T[j wB[Zy, oZ[ph j[ew dh T[bzxDk eoB tkbk e'Jh ezw BjhI eodk pbfe fJj ;wMdk j? fe oZp ih ;G irQk fJe o; ftnkge jk}oBk}o jB (omnipresent) ns/ fJ; jk}o-Bk}osk dk wsbp

fdb ~ fdbK dh okj

115

wB[Zysk Gog{o ftnkj

fdb ~ fdbK dh okj

116

wB[Zysk Gog{o ftnkj

j[ew? nzdfo ;G[ e' pkjfo j[ew B e'fJ Ò (gzBk 1) j?. oZph j[ew #u @fBowb GT[# oZy e/ wB[Zy oZph j[ew o}k #u jh fiT{_dk j?. oZph j[ew, o}k #u @fBowb GT[# tkbh ihtBh jh oZp ih d/ r[D rkfJB dk b]kfJe (denotes) pD iKdh j?.

Bkb ;fseko dh dhtko gZeh eoBr/ ns/ j'oBK Bkb th nkgD/ foFs/ ftZu fJ; Bh_j s/ yVh dhtko ~ o'}kBk w}p{s (cemented) eoBr/. fJ; soQK ;fseko ~ ekfJw oZyfdnK nkgD/ fgnko ~ ;kfonK ftZu tXkT[Dr/.

nzsfo pkjfo jfo gqG[ J/e' fwfb jfo iB wzrb rkJ/ Ò iB BkBe d{ih bkt ubkJh nBjd ;pd tikJ/ Ò (gzBk 774) 26H id'I nzdo'I pkjo'I ;G irQk fJe oZp ih wfj;{; j'D bZr g+d/ jB sK n?;h nt;Ek #u wB[Zy ;G irQk ;s;zrs jh eodk j? Gkt e/tb Xkowe ;EkBK s/ p?m e/ jh BjhI pbfe gsh-gsBh ns/ nkgD/ jo/e ;pzX ftZu wB[Zy ;s;zr o{gh, oZph r[D d/ wzrb rkT[_dk Gkt ;Zu d/ ftukoK dh jh ;KM eodk j?.

n?;/ oZph fB:wK ~, nkgk tko e/ (surrender) T[j nkgD/ njzeko, jT[w? (ego) ~ ;Zu d/ frnkB okjhI ;t?fGwkB pDkT[B tZb gq/fos j''Dr/. n?;/ T[&Zu/ nkuoD tkb/ i'V/ d[fBnkth ohsh fotk}K b?D d/D dhnK p/b'VhnK o;wK ftZu ed/ th BjhI g?Dr/ ns/ e[Vh izwD ns/ w[zvk B izwD d/ w"e/ s/ e'Jh th j"b/ ns/ n"y/ p'b BjhI p'bDr/. d[fBnkth fdykt/ (show off) ns/ M{mh FkB-F"es ftZu g? e/ ed/ th fJe d{i/ ~ }bhb BjhI eoBr/. n?;/ ;t?fGwkB tkb/ i'fVnK dh o'}kBk ihtBh #u ndp tkb/ p'b xVB/ F[o{ j' ikDr/. j[D s/o/ g/e/, s/o/ wK-fgT[, s/oh G?D, s/oh wK d/ pdb/ jo/e foFsk @ih# Gkt ;fseko Bkb p[bkfJnk ikt/rk. oZph fB:w ~ fiT{_d/ j'J/ nkgDh F];hns ftZu'I fBzdk, u[rbh, Jhoyk, eq'X d{o eod/ j'J/ fgnko dh w{os pDd/ ikDë. fijV/ wB[Zy oZp ih Bkb ftnkj dh fJj d{ih bKt ubkT[_d/ jB T[j pkDh d/ ;s;zr ftZu jo gb nkBzd wkDd/ jB. fJ; ;s;zr dk ;dek nkgD/ nzdo ns/ j'oK d/ nzdo oZp ih ~ gSkD e/ edh th fe;h ~ p/ndp BjhI eoBr/.

27H gVu'b (Analysis) L nkgD/ nBw'b ihtB dh, oZp ih Bkb d{ih bKt ftZu id'I e[Vh ns/ w[zvk d't/I jh oZp ih ~ fBozso :kd oZyD tk;s/ ;fsr[o (universal truth) ~ nkgD/ ihtB ftZu ngBkT[Dr/ sK r[opkDh nB[;ko ;opftnkgh oZp ih ~ jo irQk jk}o-Bk}o ikD e/ nzdo'_-pkjo'I oZp ih d/ e[dosh ek~B dh ftuko eofdnK T[BQK nB[;ko ihtBh ~ YkbDr/. r[o{ ;kfjp T[ukod/ jB L r[o fwfb GT[ r'ftzd ek G? vo[ d{fo eoDk Ò (gzBk 1188) Gkt oZp ih d/ fBowb GT[ (oZph fB:w) ftZu ofj e/ d't/I fBoG?sk tZb edw u[ZeDr/ i' fe ;fji/ jh fgnko d/ w?dkB ftZu T[soBk j?. fJ; dh gfjbh gSkD fJj j? fe T[j fJe d{i/

j[ew? nzdfo ;G[ e' pkjfo j[ew B e'fJ Ò

(gzBk 1)

jfo shiVh bkt wfB ukT[ GfJnk p?okrhnk pfb okw ihT[ Ò ;zs iBk jfo w/b[ jfo gkfJnk tvGkrhnk pfb okw ihT[ Ò fBowb[ jfo gkfJnk jfo r[D rkfJnk w[fy p'bh jfo pkDh Ò ;zs iBk tvGkrh gkfJnk jfo eEhn? neE ejkDh Ò fjod? jfo jfo jfo X[fB T[gih jfo

fdb ~ fdbK dh okj

117

wB[Zysk Gog{o ftnkj

ighn? w;sfe Gkr[ ihT[ Ò iB[ BkBe[ p'b/ shih bkt? jfo T[gi? wfB p?okr[ ihT[ Ò—Ò (gzBk 774) 28H d'tK d/ ihtB dk fJe' wB'oE (Both Looking in one Direction) j'D eoe/ gsh-gsBh d'BK dh fJe' fe;w dh fBowb eow ns/ p?okrh nt;Ek tkbh fposh pD iKdh j?. e/tb gsh-gsBh dh jh BjhI ;r'I jo/e gotkoe foFs/ #u wB[ZyK dh p?okrh, ;zs'yh ihtBh tkb/ ftukoK dh ;KM pD iKdh j?. p}[orK dh d'so/-g'so/ sZe ;G Bkb fynkbK dh ;KM ekoB T[wo dk coe (difference of age) th w[Ze iKdk j?. Gkt ;ko/ fJe d{i/ Bkb T[wo d/ ftseo/ s'I T[go T[&Zm e/ ob p?md/ ns/ fJe d{i/ dk fgnko wkDd/ jB. jfo shiVh bkt wfB ukT[ GfJnk p?okrhnk pfb okw ihT[ Ò ;zs iBk jfo w/b[ jfo gkfJnk tvGkrhnk pfb okw ihT[ Ò (gzBk 774) 29H id'I wB[Zy gfjbh ns/ d{ih bKt dh nt;Ek fiT{D bZr g+dk j? sK ;fji/ jh oZp ih Bkb fJZefwZesk tkbh shih bKt dh nt;Ek s/ nZgV iKdk j?. wB eoe/ nkswe T[&ZukJhnK tZb wB[Zyh fjodk ftek; eodk iKdk j?. id'I shih bKt dh nt;Ek pDdh j? sK wB[Zy d/ fjod/ #u p?okr g?dk j[zdk j?. p?okr pko/ n;hI fgZS/ ftuko eo nkJ/ jK fe @p?okr# dk noE, xo frqj;sh SZv e/ izrbK #u ub/ ikDk BjhI pbfe xo frqj;sh #u ofjzfdnK, ;ko/ ;[Zy-nkokw G'rfdnK, ftekoK d/ fuZeV s'I T[go T[&Zm e/ nkswe p?okrh nt;Ek #u fiT{D dh ebk j?. r[o{ dh pkDh nB[;ko wB[Zy dk ihtB, ;[Zy-d[Zy, ][Fh-|wh, ihtB d/ T[sko uVQkt ns/ fe;h d/ izwD-woD t/b/ nv'b nt;Ek tkbk j' iKdk j?. wB[Zy ][Fh t/b/ Y'b-Y[wZe/ ns/ FokpK #u yfus BjhI j[zdk ns/ |wh t/b/ YKJh

fdb ~ fdbK dh okj

118

wB[Zysk Gog{o ftnkj

wko e/ o'-o' e/ oZp ~ T[bKG/ BjhI fdzdk. 30H gsh-gsBh ns/ gotkoe iK ;wkie ;zpzXK ftZu wB[Zy ;Zu dh ;zrs jh eodk j?. fJj' @tZv/-Gkr# wB[Zy nkg nkgDh ihtBh #u @goftosh eow fdqVQ# eoB ekoB gqkgs eodk j?. r[o{ dh pkDh nB[;ko wB[Zy d/ wB #u nv'b nt;Ek tkbk i' @p?okr# g?dk j[zdk j? fJj wkB' fit/I fe oZp ih Bkb fJZefwZesk dk o; nkgD/ nzsonksw/ #u wfj;{; j'Dk F[o{ j' iKdk j?. gsh-gsBh iK xo d/ ;G ihnK Bkb, ;Zu/ ;[Zu/ ns/ T[&Zu/ f]nkbK dh ;KM j' iKdh j?. i' wB[Zy fJj nt;Ek BjhI wkDd/ jB T[BQK gsh-gsBhnK d/ nkg;h f]nkb BjhI fwbd/. fJZE'I sZe jh BjhI pbfe wK-fgT[ dh th nkg; #u BjhI pDdh ns/ pZfunK Bkb th fe;/ dh BjhI pDdh. ;ko/ xo dh skDh jh ftrV iKdh j?. fJe dk w{zj g{op ns/ d{i/ dk gZSw tZb Gkt nB/eK fdFktK (tZy tZy f]nkb) tZb ;ko/ ihnK dk w{zj fcfonk jh ofjzdk j?. fJe d{i/ s'I fuV/, fyZM/ ns/ T[gokw j'J/ fiT{_d/ jB. n?;/ wB[Zy d/ gotko #u gsBh fcbw iKdh j?, gsh r[od[nko/, pZu/ Bku-rkD/ ns/ tZv/ tv/o/ feZNh-gkoNh iK shoEK, eoweKvK #u yfus ofjzd/ jB. pZ; ! fe;/ dk th ;[o fe;/ Bkb w/b BjhI yKdk. 31H fJ;/ eoe/ p?okrh wB dh nt;Ek tkb/ gsh-gsBh ns/ ;ko/ gotko tkb/ fJe ;KMhtkbsk tkbh ;zrhse b?n tKr{z J/esk, tzv SZeDk ns/ fJe d{i/ d/ d[Zy-dod tzvkT[D (caring and sharing) tkbk ihtB fiT{_d/ jB. y/vD t/b/ ;ko/ ob e/ y/vd/, jZ;D ýb/ jZ;d/, ;s;zr t/b/ ;s;zr nkfd eod/ jB. ;G dk ;[o e'wb, fwbD;ko ns/ fgnko Gfonk j' iKdk j?. fBowb[ jfo gkfJnk jfo r[D rkfJnk w[fy p'bh jfo pkDh Ò

fdb ~ fdbK dh okj

119

;zs iBk tvGkrh gkfJnk jfo eEhn? neE ejkDhÒ

wB[Zysk Gog{o ftnkj

(gzBk 774)

32H shiVh bKt tkbh nt;Ek tkb/ wB[ZyK d/ ihtB #u T[BQK d/ xo #u oZph r[DK dh ftuko, fwZmh p'bh ns/ ;Zuh pkDh dh thuko ehsh iKdh j?. xo fdnK dh, fJe;[osk j'D ekoB ;zs o{gh r[D tkb/ wB[ZyK dh ;KM neZE oZp ih dh eEB eoB tkbh pkDh okjhI oZp ih dhnK tfvnkJhnK dh ftuko jh j[zdh j?. T[BQK d/ xo Bku, GzrV/, e"e-N/b (cocktail), Bht/I gZXo d/ fJFeh-w[Feh rhs-rkD/ iK Bzr/}-Go/ o;kü, w?r}hB (magazines) iK fJ; soQK d/ ;kfjs dh e'Jh EK jh BjhI j[zdh feT[&Ife ;kfonK dh ;'u fJe;[o j'D ekoB e/tb fJe ;Zu tZb nrq;o j[zdh j?. fjod? jfo jfo jfo X[fB T[gih jfo ighn? w;sfe Gkr[ ihT[ Ò iB[ BkBe[ p'b/ shih bkt? jfo T[gi? wfB p?okr[ ihT[ Ò—Ò

(gzBk 774)

33H fit/I fe n;hI fgZS/ ftuko nkJ/ jK fe i' wB[Zy iK gotko nkg; ftZu oZb e/ r[opkDh dh ftuko eod/ jB. T[j fdB'I-fdB ftekoK s'I T[go T[&ZmD bJh fwjBs eod/ j'J/ p?okrh nt;Ek #u ngVd/ iKd/ jB. fJ;dk wsbp T[j wB[Zy, gsh-gsBh iK gotko nkgD/ bJh nkgD/ @wZE/ s/ Gkr# fby oj/ jB feT[&Ife @wZE/ s/ fby/ Gkr# jh T[BQK d/ eowK dk f;ZNk j[zd/ jB. ;' id'I T[j jo/e gb, p?okrh ihtB Gkt xo-frqj;sh #u ofjzfdnK ftekoK d/ fuZeV s'I T[go T[&Zm e/, oZp ih ns/ nkgD/ ftZu e{V dh dhtko s'VB ftZu ekw:kp j' iKd/ jB. fJj' b]kfJe j? fe T[BQK d/ fjod/ ftZu oZp ih d/ Bkw dh Gkt oZp ih ~ fwbD dh brksko

fdb ~ fdbK dh okj

120

wB[Zysk Gog{o ftnkj

X[zB T[gi g+dh j?. T[j jw/Fk ;Zu fiT{_d/, ;Zu yKd/-gh_d/ ns/ ftekoK s'I T[go fuZeV #u fyV/ ewb tKr{z ofjzd/ jB. BkBe ih c[owkT[_d/ jB fe oZph fwbD dh uko bktK ftZu'I shih bKt wB d/ p?okr dh nt;Ek j?. 34H gVu'b (Analysis) L e[Vh ns/ w[zv/ d'jK tk;s/ oZp ih Bkb ftnkj dh shih bKt sd'I jh tkgoh ;wMh ik ;edh j? id'I wB[Zy ftZu gfjbh ns/ d{ih bKt ekoB, oZp ih dh fBozso :kd tZ; iKdh j? fi; ekoB foFfsnK ftZu skb w/b pDkT[Dk, tzv SZeDk, ndp d/ p'b, ;fseko dh dhtko ekfJw oZyDk, fe;/ ~ Bk dpkT[Dk (no domination), nkfd r[D ;fji/ jh gZe iKd/ jB. fJBQK r[DK ;dek T[BQK d'BK ~ ns/ jo/e T[; wB[Zy ~ oZp ih ~ fwbD dk p?okr g?dk j' iKdk j?. fJ; p?okr dk ;dek f}zdrh fJe;[o (balanced) nt;Ek s/ nZgV iKdh j?. n?;/ wB[ZyK dk fe;/ th fe;w dk d[fBnkth fsnkr, fw;kb d/ s"o s/ p/b'VhnK o;wK fotkiK ftZu Bk g?Dk d[fBnkth fdykt/ (show off or rat race) ftZu Bk g?Dk, T[BQK dh jT[w? dk gqrNktk BjhI j[zdk, pbfe ;Zu ~ fiT{D dh ukj, ;fji/ jh pD nkT[_dh j?. ;ji ;[GkfJ w/ok wB[ wkfBnk Ò

(gzBk 327)

r[owfs d/ fJ; \[owkB nB[;ko j[D fJj wB[Zy fe;/ th fe;w dh fJZSk (desire) g{oh B j'D ekoB oZp ih Bkb frbk fFetk BjhI eod/ ns/ B jh nkg;h foFfsnK ftZu skD/-fwjD/ wkod/ jB. go n;hI nkgfDnK foFfsnK ftZu i/eo Mbe wko e/ d/yhJ/ sK ;koh T[wo dki b?D iK ÅD d/ ns/ fpokdoh ftZu g[ZSDg[SkD d/ ;kv/ frü-fFet/ jh BjhI w[Zed/. ekoB f;o\ fJj' jh ikgdk j? fe wB[Zy B/ nkgD/ ihtB ftZu ftnkj dh F[o{nks oZp

fdb ~ fdbK dh okj

121

wB[Zysk Gog{o ftnkj

ih ~ jk}o ;wM e/ ehsh jh Bjh_. go fijV/ gotko shih bKt b? e/ p?okr nt;Ek s/ gj[zu ikDr/ T[j nv'bsk dh nt;Ek fiT{D bZr g?Dr/ ns/ ][Fh-rwh, ;[Zy-d[Zy, jB/oh-MZyV, ;ktB-Gkd'_, rowh;odh, joy-;'r, ;G fe;w d/ ;wÉ #u ;Zu ftZu ftuoBr/ ns/ n?;/ ;ko/ gotkoK d/ f]nkbK dh ;[o fJZe' j' ikt/rh. jfo uT[EVh bkt wfB ;ji[ GfJnk jfo gkfJnk pfb okw ihT[ Ò r[ow[fy fwfbnk ;[GkfJ jfo wfB sfB whmk bkfJnk pfb okw ihT[ Ò jfo whmk bkfJnk w/o/ gqG GkfJnk nBfdB[ jfo fbt bkJh Ò wB fuzfdnk cb[ gkfJnk ;[nkwh jfo Bkfw tih tkXkJh Ò jfo gqfG mke[fo eki[ oukfJnk XB fjod? Bkfw ftrk;h Ò iB[ BkBe[ p'b/ uT[Eh bkt? jfo gkfJnk gqG[ nftBk;h Ò˜Ò–Ò (gzBk 774) nkgDh ewkJh s'I tZX you Bk eoBk (Don't spend more than one's earnings) jfo uT[EVh bkt wfB ;ji[ GfJnk jfo gkfJnk pfb okw ihT[ Ò r[ow[fy fwfbnk ;[GkfJ jfo wfB sfB whmk bkfJnk pfb okw ihT[ Ò (gzBk 774) 35H gfjbhnK fszB bktK #u wB[Zy d/ wB dh fdB'_-fdB uVQdhnK ebK tZb tZX ojh nkswe nt;EktK jB. fJBQK ftZu'I fdqVQ j' e/ i' wB[Zy (gotko) nkgDk ihtB fiT{_d/ jB, T[BQK dh nkswe nt;Ek uT[EVh bKt sZe g[Zi iKdh j?. uT[Eh bKt dh nt;Ek #u wB[Zy dh ;fji Gog{o nt;Ek pD iKdh j? i' fe wB[Zy dk oZp ih d/ Bkb fJZefwZesk Gkt w/b-fwbkg j' ikD dh g{oB nt;Ek j?. n;hI ;ko/ oZp ih Bkb fJZefwZe j' ;ed/ jK go n;zs'yh fposh ;k~ d[fBnkth gdkoE tZb gq/fos eodh iKdh j?. f;ZN/ ti'I

fdb ~ fdbK dh okj

122

wB[Zysk Gog{o ftnkj

d[fBnkth gdkoEK #u yfus iK T[BQK dh geV ;k~ oZp ih s'I d{o eo fdzdh j?. 36H ;' oZp ih d/ Bkb w/b dh fJj nt;Ek uT[Eh bKt #u pDdh jh fJ; eoe/ j? fe wB[Zy ;zs'yh fposh tkbk pD iKdk j?. d[fBnkth gdkoE G'rdk th j? go j'o-j'o dh G[Zy ysw j' iKdh j? ns/ i/ e[M nkgDk j? th sK T[; dh geV th w[Ze iKdh j?. 37H wB[Zy dh fJj nt;Ek sd'I jh pDdh j? id'I wB[Zy nzdo'-pkjo'I ;fji/ jh r[o{ tZb w[Zy Gkt r[o{ dh pkDh nB[;ko fiT{Dk nkgDk ;[GkT[ jh pDk b+dk j?. jfo whmk bkfJnk w/o/ gqG GkfJnk nBfdB[ jfo fbt bkJh Ò wB fuzfdnk cb[ gkfJnk ;[nkwh jfo Bkfw tih tkXkJh Ò (gzBk 774) 38H n;hI bktK d/ noE eoB s'I gfjb'I e[M b\}K d/, r[owfs f;XKsK ns/ ;fsr[o (Universal truth) nB[;ko Gkt noE ;wM e/ nkJ/ jK. uT[EVh bKt dh u"Eh gzesh ftZu nkJ/ b\} @@wB fuzfdnk cb[ gkfJnk## pko/ n;hI ;wM ftuko (g?oQk16) eo jh nkJ/ jK. nkT[ j[D T[BQK noEK ~ w[Zy oZy e/ r[opkDh d/ fJ; tZvw[Zb/ f;XKs ~ th ;wMhJ/. 39H i' wB[Zy pkDh nB[;ko ;fji-;zs'y dh nt;Ek wkDdk j? T[; wB[Zy dh ihtB fefonk, ;[Gkn, nkdsK, ;G e[M oZph j[ew fB:w w[skpe pD iKdhnK jB. fJ; dk Gkt j'fJnk n?;h eoBhnK tkbk wB[Zy oZp ih ~ uzrk bZrdk j?, T[BQK ~ GkT[_dk j?. n?;/ wB[Zy ~ jo ;wÉ nBfdB (fdB oksh), 24 xzN/ oZp ih dh jh fbt bZrh ofjzdh j? Gkt wB[Zy dhnK eoBhnK (deeds)

fdb ~ fdbK dh okj

123

wB[Zysk Gog{o ftnkj

ftZu'I oZph r[D fdZ;D bZr g+d/ jB. 40H n?;h ihtBh tkb/ wB[Zy d/ nzdo'I ;zs'y ns/ ;fji ekoB ;zs'yh (desireless) nt;Ek Gkt d[fBnkth gdkoEK ~ G'rD dh G[Zy w[Ze iKdh j? feT[&Ife ;kohnK dksK dk wkbe gqG{ ih T[BQK ~ nkgD/ fjod/ #u fwb g+dk j? Gkt wfj;{; j[zdk j?. T[j wB[Zy oZp ih s'I dksK wzrD dh pikJ/ oZp ih ~ jh gqkgs eo b+d/ jB. Gkt T[BQK dk @wB fuzfdnk cb[# e'Jh d[fBnkth gdkoE BjhI pbfe gdkoEK d/ wkfbe oZp ih T[BQK dk @wB fuzfdnk cb[# j' iKd/ jB. gquZfbs XowK #u wzfBnk ikdk ;h fe Bkw-o{gh tXkJh fjod/ nzdo tZidh wfj;{; j[zdh j?. r[o{ ;kfjp \owkT[_d/ jB fe fi; B/ @wB fuzfdnk cb[# Gkt oZp ih ~ jh gk fbnk, T[; wB[Zy d/ fjod/ #u jo tes wkB' tXkJh jh tZidh wfj;{; j[zdh j?. fco T[j wB[Zy d[fBnkth gdkoEK dh G[Zy iK fdykt/ bJh tkX{ d/ you/ BjhI eod/ jB. jfo gqfG mke[fo eki[ oukfJnk XB fjod? Bkfw ftrk;h Ò iB[ BkBe[ p'b/ uT[Eh bkt? jfo gkfJnk gqG nftBk;h Ò ˜ Ò (gzBk 774) 41H fit/I fe n;hI @goftosh eow fdqVkfJnk# nB[;ko gfjbh bKt dh wB[Zyh nt;Ek ~ oZp ih d/ fwbD dk nozG ftukfonk j?, T[;/ soQK uT[Eh bKt #u ;zg{oBsk (perfection) iK oZp ih d/ Bkb fJZefwZesk (oneness with God) dk eki ofunk frnk j?. fJj uT[Eh bKt wB[Zy dh T[j nkswe nt;Ek j?, i' gfjbh bKt s'I F[o{ j' e/ fJZefwZesk tkbh uT[Eh bKt s/ nk e/ ekoi dh g{oBsk sZe g[Zidh j?. j[D fJZE/ g[Zi e/ n;hI fJe ftuko j'o ;KM eoBh }o{oh ;wMd/ jK.

fdb ~ fdbK dh okj

124

wB[Zysk Gog{o ftnkj

42H d[Bhnk d/ nB/eK Xow oZp ih ~, ;G wB[ZyK dk gsh ns/ wB[ZyK ~ oZp ih dh gsBh dh sFphj d/ e/ nB/eK ekftofus ;kfjs (literature) fdzd/ jB. ;{\h wZs #u oZp ih ~ wkF{ek ns/ wB[ZyK ~ wkF{e ;wMd/ jB. r[opkDh #u oZp ih ~ fgsk, wksk, pzXg, Gqksk, ;zrh-;kEh, ;[nkwh, mke[o, wkbe, oytkbk nkfd eJh gZy'I T[uko e/ wB[Zy ~ frnkB p]fFnk j? feT[&Ife r[opkDh oZp ih ~ fBor[D o{g wzBdh j?. o{g[ B o/y B ozr[ feS[ fsqj[ r[D s/ gqG fGzBÒ (gzBk 283) ns/ fBor[B[ nkfg ;or[B[ Gh Ujh Ò (gzBk 287) r[opkDh nB[;ko oZp ih fBor[D jB ns/ ;koh f;qFNh dh ouBk (universe) oZp ih dk ;or[D o{g j?. r[owfs nB[;ko fBor[D oZp ih ;G irQk jk}o-Bk}o jB go oZp ih dk e'Jh o{g iK fbzr (gender) BjhI j?. r[owfs dk fJj f;XKs i/eo n;hI gZb/ pzBQ bJhJ/ sK fJj ;k~ fdqV eotkT[_dk j? fe n;hI uko bktK ~ e/tb fJe w[zv/-e[Vh d/ ftnkj sZe ;hfws oZy e/ BjhI ;wMDk pbfe nBzd ekoi ;wÉ d/ th fJ; d/ Gkt noE (ofjB[wkJh) d'B'I gsh-gsBh ns/ ;ko/ gotkoe ;zpzXK bJh fJe' fij/ b?D/ jB. fJ; ftZu e'Jh FZe BjhI fe r[opkDh #u ;G wB[ZyK ~ oZp ih dh gsBh ns/ T[; ~ ;kvk ;G dk gsh T[ukfonk j? go nzsqht Gkt noEK okjhI ;k~ ;ko/ wB[ZyK ~ oZp ih dk Bkb fe;/ foFs/ dk Bkw (sFphj) d/ e/ nrtkJh wB[Zy ~ jh fdZsh rJh j?. 43H T[go ftuko nkJ/ r[owfs f;XKs s'I pknd j[D fJ; uT[Eh bKt dhnK nkyoh gzeshnK d/ noEK dh e[M ftuko eohJ/. @XB# dk noE j? fJ;soh iK gsBh. r[o{ ;kfjp pV/ o'wKfue

fdb ~ fdbK dh okj

125

wB[Zysk Gog{o ftnkj

Yzr Bkb e'wb fjod/ dhnK skoK S/V e/ fJ; ftZu efjzd/ jB fe iht o{g fJ;soh dh gqG{ gsh Bkb fwbD dh uT[Eh bKt ftZu fpnkB ehsh rJh nt;Ek T[; d/ fjod/ ~ ftrk; y/V/ ftZu b? nkT[_dh j? Gkt wB[Zy dk fjodk @BkBe Grsk ;dk ftrk;# tKr{z fyV iKdk j?. 44H uT[Eh bKt ftZu iht o{gh XB (wB[Zy) dk Bk-fpB;B tkb/ Gkt nfpBkFh oZp ih Bkb ;dhth s"o s/ w/b j' iKdk j?. gotkoe ;zpzX iK gsh-gsBh d'BK tZb'I th i/eo t/yhJ/ sK gshgsBh dk nkg; ftZu fgnko ns/ ;s;zrh foFsk j'D ekoB fJ; uT[Eh bKt nB[;ko oZp ih Bkb fJZefwZesk tkbk nkswe ftnkj (nBzd ekoi) ;zg{oB j' iKdk j?. j[D T[j nkgD/ nrb/ ;ko/ ihtB ftZu oZp ih Bkb fJZefwZe tkb/ oZph r[D fiT{Dr/ s/ edh th oZp ih T[BQK s'I ftS[VBr/ jh Bjh_. d[fBnkth foFfsnK ftZu sK i/eo fe;h fJ;soh dk gsh wo ikt/ sK T[; ~ ftXtk efj fdzd/ jB. ;koh T[wo T[; d/ wZE/ s/ ftXtk dk fNZek brk e/ T[; bJh nB/eK rz[MbK ns/ wBkjhnK (Taboos) xV fdzd/ jB iK fco T[; ~ pd;{os eoB bJh ;kd/, fuZN/ eZgV/ iK f;o d/ tkb w[zB e/ rzih eo fdzd/ jB. go fi; fJ;soh dk gsh fiT{_dk j't/ ns/ i/eo gsBh wo ikt/ sK gsh ~ widower efjzd/ jB. b/feB fijV/ gsh-gsBh dk nkswe ftnkj uko bktK nB[;ko oZp ih Bkb j' u[Zek j't/ T[j edh th widow-widower j[zd/ jh BjhI feT[&Ife nfpBkFh gqG{ Bkb ;dhth nBzd ekoi (ftnkj) T[BQK dk j' u[Zek j[zdk j?. T[BQK dk ;[jkr ;dhth j[zdk j?. 45H fJ;/ soQK fiBQK pZfunK d/ wK-fgT[ Bk j'D T[BQK ~ :shw efjzd/ jB go nkswe nt;Ek ftZu fiBQK d/ wksk-fgsk oZp ih jh pD ikD T[BQK ~ :shw edh th BjhI j'Dk g+dk feT[&Ife

fdb ~ fdbK dh okj

126

wB[Zysk Gog{o ftnkj

oZp ih @nfpBkFh# jB, @nekb w{os# jB. 46H gVu'b (Analysis) L uT[Eh bKt dk Gkt noE fJj' fBefbnk fe ;fji ;zs'y tkb/ wB[Zy oZp ih Bkb fJZefwZe Gkt oZp ih d/ d/F, ;Zuyzv ftZu j[D/ fiT{_d/ ihn jh ofjzd/ jB. T[BQK ~ oZp ih s'I fJbktk d[fBnkth gdkoE dh geV fpbe[b BjhI ofjzdh. gotko iK gsh-gsBh ~ nkg; ftZu d[fBnkth gdkoE yohdD iK ftykt/ bJh e[M th ckbs{ dk ohs fotki BjhI eoBk g+dk feT[&Ife ;Zuyzv ftZu nZgVh nt;Ek tkb/ wB[Zy ~ goftosh eow fdqVQ j' u[Zek j[zdk j?. i?;/ ib wfj ewb[ fBokbw[ w[orkJh B? ;kD/ Ò (gzBk 938) gzesh w[skpe T[j fuZeV s'I T[go T[&Zm e/ oZp ih Bkb fJZefwZe ofjD dk nBzd wkD fojk j[zdk j?. fJ; nBzd #u ftuo oj/ wB[Zy ~ fteko iK d[fBnkth gdkoEK dh geV iK G[Zy ofjzdh jh Bjh_, T[j gdkoEK d/ j'D iK Bk j'D, ezw Xzd/ d/ xkN/-tkX/ j'D iK izwD-woB j't/ jo t/b/ nv'b ofzjdk j? Gkt ;fji/ jh ;Zuyzv ftZu ofjDk, gfenkJh d/ s"o s/ fdqVQ j' u[Zek j[zdk j?. T[j d[fBnkth gdkoEK iK ftekoK ekoB nkgD/ wB dk u?B r[nkT[_d/ BjhI jB. oZph nBzd ekoi tkb/ gotko ns/ gsh-gsBh ~ pj[-gogzu eoe/ pj[s-pj[s ewkJhnK mZrhnK BjhI eoBhnK g+dhnK. oZph fwbD dh fJ; uT[Eh bKt tkbh nt;Ek dh ;zg{oBsk s'I pknd nrbk ihtB ;[feqs eow tkbk (only good deeds) pDk e/ fiT{_d/ jB. 47H fJBQK bktK d/ noE jo/e wB[Zy d/ bJh pV/ ehwsh f;ZX j[zd/ jB Gkt/I T[j ftnkfjnk j? iK Bjh_. go fJBQK ftZu dZ;/ sohe/ Bkb (dzgsh, wK-fgT[ ns/ foFs/dko) ;ko/ jh bkjk yZN e/ nkgD/ ihtB ~ T[funK eo ;ed/ jB. id'I fJBQK ftukoK ~ ;kv/

fdb ~ fdbK dh okj

127

wB[Zysk Gog{o ftnkj

fdb ~ fdbK dh okj

128

wB[Zysk Gog{o ftnkj

gotkoK ns/ ;wki ftZu fttjkoe eoBh eoe/ ihftnk ikt/rk sK fes/ th ftykt/, MrV/, FokpK-GzrV/ ns/ dki ekoB, e[Vh ~ wkoB s/ sbke dhnK xNBktK BjhI j'DrhnK. fJj ;G wB d/ Gow jB fe GkrK #u fbfynk jh fJzi ;h iK ;kv/ fgZSb/ iBw d/ eowK dh ;}k iK n;hI e[Vh tkb/ iK w[zv/ tkb/ i' j'J/, fJj ;G G?VhnK j'DhnK ns/ ;'uK Xosh s'I yzG brk e/ T[&Zv ikDrhnK.

g?oK s/ mhe soQK yVQ/ (settle) BjhI j' gKd/. T[gobh ftuko s'A bZrdk j? fe Bk sK gfjb/ dk pkb ftnkj mhe ;h s/ Bk jh nZi dh tv/oh T[wo dk ftnkj. ;' ;k~ fJj ftukoBk ukjhdk j? fe bKtK d/ noE (ftnkj d/ n;{b) ;k~ ;e{b, ekbi ftZu bk}wh fdqVQ eotkJ/ ikD. fJ; siop/ s'I n;hI nkgDhnK nkT[D tkbhnK B;bK ~ BtÉ ;wki dh f;oiBk eoe/ d/ ;ed/ jK.

48H g[oksB ;wÉ #u S'N/-S'N/ w[zv/-e[VhnK ~ e[ZSV u[Ze e/ ftnkj eo fdZs/ iKd/ ;B. fJ; d/ pj[s rbs f;ZN/ fBebd/ oj/. nkfyo ;wki B/ pkb-ftnkj pzd jh BjhI ehs/ pbfe fJBQK ~ tofis eo fdZsk frnk.

52H wB'ftfrnkBe y'i nB[;ko dki d/ fotki ~ nZi Bk e/tb w[zv/ d/ fgsk ns/ G?D-Gok tZb'I jh jZbkF/oh j? pbfe nkg e[Vh th nkgD/ wksk-fgsk ns/ GoktK ~ nkgDh g;zd d/ ;wkB dh fb;N fdzdh j?. fJBQK jh BjhI T[j nkgDhnK tZvhnK G?DK ns/ ;zpzXhnK ~ fdZs/ rJ/ dki Bkb s[bBk eoe/ Bk}kfJ} dpkn gkT[_dhnK ofjzdhnK jB. rZvh, fcq}, NhH thH, tkfFzr wFhB, nkfd T[j nkgD/ ;[Zy-nkokw ns/ o'np gkT[D bJh fJzs}kw eoe/ d/D dh wzr eodhnK jB.

49H b/feB n;hI nZi d/ :[Zr #u t/yd/ jK fe ftnkj:'r w[zv/-e[VhnK dh T[wo tZXdh iKdh j?. T[BQK d/ fynkb ged/ iKd/ jB. f;ZN/ ti'I d{finK (Partners, family members or in-laws family) Bkb T[BQK dk w/b-fwbkg (harmony) pDkT[Dk w[Ffeb j' iKdk j? ns/ B"ps sbke sZe g[Zi iKdh j?. 50H fdB-p-fdB T[j ;ohoe s"o s/ th fBopb j[zd/ iKd/ jB fJ; eoe/ i'pB Ybdk iKdk j? s/ ;zskB ezw}'o izwdh j?. phwkohnK tZX ojhnK jB. 51H fJe j'o gy'I t/y' sK nZi d/ B"itkB pZu/-pZuhnK T[&Zuh s'I T[&Zuh gVQkJh eod/ iKd/ jB ns/ T[BQK dh T[wo tZXdh iKdh j? fi; ekoB T[BQK dh g;zd d/ ihtB ;kEh BjhI fwbd/ s/ ;wkie ihtB w[Feb j[zdk iKdk j?. T[&Zuh gVQkJh eoBh e'Jh wkVh rZb Bjh_. f;nkD/ pZu/$pZuhnK ftnkj wro'I th tZX s'I tZX gVQkJh eod/ ýy/ rJ/ jB iK eo ;ed/ jB. fiBQK d/ ftnkj d/oh Bkb Gkt tZv/oh T[wo ftZu ehs/ j[zd/ jB p[Ykg/ sZe T[BQK d/ pZu/ nkgD/

53H

gqf;ZX g'qc?;o ns/ ;wki Fk;soh thH æB f;zx (V.N. Singh) d/ nB[;ko ;wki ftZu fiT[I fiT[I G"fse nwhoh tZXh j?, fsT[I fsT[I ufoZso ns/ nfXnkswe r[D nb'g j[zd/ ik oj/ jB. fJ; Bkb bkbu, w[\sy'oh ns/ n;zs'y dh GktBk tZXh j?. ftnkjK ftZu j[D b'ehI w[zv/-e[Vh d/ r[D, gotkoe fgZS'eV, :'rsk ns/ o[uhnK s/ xZN, T[; dh ewkJh d/ ;kXB, nj[d/ dk wkD (status symbol) nkfd dk tX/o/ fynkb eod/ jB. fJ;d/ fJbktk s[bBkswe fdqFNhe'D dh tZXdh fposh B/ dki dh ohs ~ tX/ o/ gZm/ gkJ/ jB. 54H i' w[zvk$e[Vh 18-19 ;kb sZe ekb/i s'I gVQ e/ fBebdk j? T[; dhnK nZyK d[BhnK pko/ ekch jZd sZe y[bQ u[ZehnK j[zdhnK jB. pugB/ dh eZuh ;'u s'I pkjo fBebD d/ p{j/ s/ yb'sk

fdb ~ fdbK dh okj

129

wB[Zysk Gog{o ftnkj

nkgDk GftZy (career) pDkT[D d/ ;[gB/ d/ r'F/ #u j[zdk j? ns/ ;ohoe s"o s/ itkBh nkgD/ g{o/ f;]o s/ nk u[Zeh j[zdh j?. fJ; eoe/ T[; ~ ;ohoe s"o s/ ftnkj, ;zskB, ;?e; pko/ ;[u/ssk (maturity) ns/ ikDekoh th jkf;b j' u[Zeh j[zdh j?. nfij/ pZu/ id'I bktK ~ mhe soQK ;wM u[Ze/ j'D sK T[j ftnkj tk;s/ fpbe[b :'r (fit) j[zd/ jB fJ; eoe/ e[VhnK dk tZX s'I tZX 19 - 21 ;kb ns/ w[zv/ dk 23-25 ;kb dh T[wo sZe ftnkj j' jh ikDk ukjhdk j? i' fe nkT[D tkb/ ;wki bJh pj[s jh bkj/tzd f;ZX j' ;edk j?. fJ; soQK i/ ;kohnK ;oekoK ekbi ftZu fJj bKtK bk}wh eo d/D sK ny"sh ekw o{gh G[Zy tkb/ fgnko (love affairs) ns/ fgnko ftnkj wro'I sbke, r?oek~Bh roGgks nkfd fJj g[bh;, w[eZdw/ nkg/ ]sw j[zd/ ikDr/. ;oekoK s/ gotkoK ~ ckfJdk g[Zi/rk. 55H fJ; ;ko/ ftF/ s/ ftuko eoB s'I fgZS'I fJj ebw fbZyD'I BjhI ofj ;edh fe fJj bktK dh fcbk;ch fJ;soh$wod d'tK tk;s/ pokpo j?. d[BhnK d/ jo/e Xow ftZu fJ;soh-wod ~ pokpo d/ jZe jB iK Bjh s[bBkswe ftuko (comparative studies) eoB tkb/ ftukotkB ns/ gVu'b (analysis ) eoB tkb/ nkg fJj fBoDk eo b?Dr/ fe fJj bktK dh fcbk;ch fJ;soh$wod tk;s/ pokpo j?. d'jK ~ fJe' fijk ;[B/jk fdzdh j?. fJe T[&Zu/ nkdoF bJh d'jK ~ jh BjhI pbfe ;G ~ oZp ih d/ Bkb ftnkj eokT[D bJh gq/odh j?. i' B"itkB nzsoiksh ftnkj (intermarriage) ~ uzrk ;wMd/ jB T[j fJj nzdk}k bkT[D fe eh ;ko/ XowK #u w[zv/$e[Vh bJh fJsBh pokposk ns/ T[BQK d/ ;wkB jZeK ~ fXnkB ftZu oZfynk iKdk j? ? sK itkp fwb/rk - ih Bjh_. fe;/ Bk fe;/ gk;'I nBwshJ/, fJ;soh ~ ;ktK s'b

fdb ~ fdbK dh okj

130

wB[Zysk Gog{o ftnkj

(;wkBsk) BjhI fdzd/ jB. fes/ sK g?o dh i[Zsh pDk e/ skV e/ oZyDk s/ fes/ uko-uko ftnkj eotk b?D/ s/ fes/ gbK #u sbke d/D/. fJj ;G nZi d/ 21thI ;dh d/ :[Zr #u E'E/ ;kps j' oj/ jB. fJZe' r[owfs dk ;KMhtkbsk tkbk f;XKs jh wB[Zysk dk Gbk eoB :'r j?. fiBQK wB[ZyK dk ftnkj j' u[Zfenk j? T[BQK dk co} pDdk j? fe bktK d/ fJ; b/y s/ ftukoK eoe/ nkT[D tkb/ jo/e w[zvk$e[Vh dk fJ; wkor s/ ubD bJh T[sFkj tXkT[D, jo/e gZy'I dki-dj/i, ohsK-fotk}K, T[&Zuh-BhthI GktBk (w[zv/$e[Vh tkb/) fJBQK ;G w;fbnK s'I T[BQK dh ;jkfJsk eoB sk fe T[BQK dk ihtB ;[Zyd j' ;e/. fJj jo F[Gfuzse wB[Zy dh T[; BthI i'Vh d/ efbnkD$Gb/ tk;s/ n;bh tXkJh j'ýrh.



Related Documents

Arrange Marriage
December 2019 30
Marriage
October 2019 46
Marriage
October 2019 43
Marriage
November 2019 41
Marriage
April 2020 30

More Documents from ""