Angkasawan

B INt]UHSI ERHSHINS,TEKNtlLtlGI

MOSTI BUDAYA IN|IUASI KEARAH KTCTMTRTANGAN SAINS DANTTKN(|I|IGI . t0lsl48] Tltlut'/ r 22ftBBl.l[R12006 UIUSIn/ llllulY$ll+ RABU fit-5 + PP362/1212006

s

?'

I

(

Menjejak angkasawan yang Malaysia pertama

(

i

cabaran re"t

atihanmeniadi angKasawan

'!' L

Bulan-bulan di Planet

(

a

Kandungan FEBRUHRI EtltlS F0 K U S BTDANGsainsangkasasekatitagi menemuipara ketyang berkaitandenganprojektersebut. pembacadenganfokus estrdotrny angkasa kali ini tertumpu Selainitu,artikelmengenaiprojek-projek lebrh kepada projek Angkasawanlvlalaysiayang semakin negarasepertisatelitRazakSATyang akandrlancarkan tahun hampirmendapatkan calon-calonterakhirnya. ini turutdipaparkanuntuktatapanpembaca. Selepas lapan orang diuRuanganchit-chatsaintispula memumkan melepasi ujian-uJian nemubualDatukDr BaharuddinYasebelumini, jumlah calon angtim, PengarahInstitutSains Angkakawasan itu akan disaringkan sa, UniversitiKebangsaanMalaysia kepadaempatorangdan kemu(UKN.4) untuk mendapatkangambad annya kepada dua orang ran ringkasmengenaipembangunan yang akan mengikutilatihandi bidangsainsangkasadi negaraini. Rusia. Bagi para pelajar, bahan-bahan yang disajlkan dalam eslidotmy kali Akhirnya,salahseorangrakyat negara kita akan mencatat Inrbolehdrjadrkan sebagaimaklumat sejarah tersendiriapabila ber tambahan untuk mata pelajaran peluangberadadi angkasapasatns. da tahundepan Es dotmy cuba mendapatkan p e r k e m b a n g a nt e r k i n i d a l a m ED '"='fF . . . .d a r i m u k a 6 h i n g g am u k a 1 5 " 1 proses pemilihancalon angkasawan dan luga beberapaarti-

\--' ,t* \ y'

,

'1. Menjejakangkasawannegara -muka4&5 2 Siapaangkasawanpertama -muka 6 &7 l\.4alaysia?

t

^'

7 I n f oe s t i

. r n u k a1 6 & 1 7

1 4 D u n i as a i n t i s

- muka 28

8 . S c i e n c eF a c t s

- m u k a 1 8& 1 9

15 AbangWan & IT

- muka 29

9 Gosipsa ns

3. Prosespemilihancalonangkasawan - mukaS&9 4 FlazakSAT dilancarkanke angkasa -muka10& 11 t a h u ni n i 5 Satelitsetiamengelilingi Bumi - m u k a1 2 & 1 3 6 . C h i t - c h asta i n t i s

)7

- m u k a2 0 & 2 1

- muka22 &23 10 Faktamenarik '11 To The Skiesand Beyondl - muka 24 12. StesenAngkasaLepas - m u k a2 5 Antarabangsa '13 - muka 27 S a i n t i sl s l a m

- m u k a1 4 & 1 5

1 6 .C u b a - c u bsaa i n s

- m u k a3 0 - 3 1

'17.Poster

- muka 32

18. Fiakanesti

- muka 33

19. Suratpembaca

- muka 34

20. Kuiz Estisquare

- muka 35

Semasa

Fokus

.',{

",1{.W

Er.-

IKUTI artike-artikelmengenaibidang sains angkasadan projek pemilihancaion angkasawan Malaysiayang kini memasukifasafasa terakhirpemilihan. ......muka 4 hingga 15

KETAHUIbagaimanasejarah dan bentukstesenangkasayang menjadi destinasangkasawanI/alaysia.

. . . . . .m . u k a2 5

N4ISTERI bagaimanawajah lelaki lerbentukdi permukaanbulan di dedaholeh saintis.

...... muka 20 dan 21

7z

.t (-

j.

t

5,a

....\ :2:: .,.{} '-\.-

I ALAM hormatpara pembaca dan peminateslidolmysekalan S e m o g as. e g a l au s a h ad a a m pengetahuan rnenrngkatkan s a i n s t, e k n o l o gd a n i n o v a sm i emb u a h k a nh a s i ly a n gm e m b a n g g a k a n S e p e r tyi a n gk r t am a k l u mt.a h u n2 0 0 6 a K a nm e n l a olra n u ny a n gp e n ln g da am selarahpernbangunan b dang s a n s a n g k a s aa p a bl a M a l a y s i a k a n mernlih calon-calonangkaSawannya penama S e l a r t J N 4 da v s d l - g a a 1 a ' r- e l a F c a r k a n s a t e lt t e r kn r n y a R a z a k S A T y a n g d l a d u a l k a n d ra n c a r k a n p a d a perlengahantahunInl Projekangkasawannegarayangte ah d i u m u m k a ns e l a kt g a t a h u nl e p a sk n m e T n a s u kf a s a j a s a t e r a k hr p e ml h a n le ah c a o r r y d d p a b r i aJ , a - d e n J _ r d 1 dijalankan Selepas pengumurnan apan orang c a L o ry d n g b e r i a v a' n e l g f a r J . g i L j r a n setakatInr. ernpatdarpada mereka a k a n d r ! m u m k a n . 1 ' r e m aksiu f a s a
i.-r

,olp'

qnv:

h

l.rr

.l6Dan

s e b eu m d i a k h i rdi e n g a nd u a c a l o n B a g a i m a n a p u nd,a n p a d ad u a c a o n t e r a k h i ry a n g a k a n m e n l a l a n ia t h a n i n t e n s r fd r R u s i a l u h a n y a s e o r a n g s d h d . ay a n od h a r b e o e - d r g r e n y e . l d l e k s p e d r skre a n 9 ( a s ab e r s a r d a g t a sawan Busiapada 2007 Ekspeds itu akan beradadi Stesen A n g k a s a L e o a s A r r a r a b d - g s a( l S S ) b a g l t e m p o h a n t a r ae n a m d a n a p a n har. Projek menghantarangkasav/an(e a n g k a s a s e m e m a n g n y am e m e r l ku a n

belanjayang t ngg B a g ar n a n a p u nN. 4 a l a y s tae a h r n e n d a p a t a w a r a nu n t u km e n g r k upt r o l e kt u t a n p am e m b a b i t k aanp a a p a k o s s e b a q a h a s r l ' r ] b a lb a l d
S e l an d a r p a d a m e r n b u kkt a n k e m a . n p u a nn e g a r ad a a m b r d a n gs a r n s . p r o l e kn r l u g a a K a nm e n r u p u K m naIo k a l a n g a nr a k y a tg o o n g a nm u d a m e rn t s b r d a n g - b r d a nbga r u d a l a m b d a n g s a i n sd a n t e k n o l o g B i d a n gs a n s a n g k a s am i s a l n y ab e r kait rapat dengan projek angkasalvan d a n a e r o a n g k a syaa n g s e d a n gd r b a n ' g L r n K aon n e g a r an dang Untuk mengetahu brdang-b b a r u n . p e n g e t a h u a nd a l a m b i d a n g sa ns dan matematk rrenladiasas utam a y a n g p e ru d k u a s a o l e h p a r ap e l a lar o e \ p n a l L . a -o o . F l .d n g . d \ a \ v a n e g d a P e n g e t a h u adna a m b a h a s al n g g e r s n t e L a hd r l a k u k a nd e n g a n m e n g a d a K a n d a n R u s r al u g aa k a nb a n y a km e m b a n t L l pelbagaraktivit pelaJarseperl perad!an k e r a n ak e d u a - d ubaa h a s an r d g u n a k a n mereka crpta paka an angkasawan o e ' ' r g a ' r" r e r L a s d a l a r b d d , l g s a i n s pe'adJa.r Telcipta 'oL{etdd1 seb.i- angkasa garnya Se amat rnernbaca

rfrt

#

an6

an negaPa

DATUKSERI Dr. JamaludinJarjis beramah-mesra dengan lapan calon anEKa9awannegara yang melepasi ujian p€milihan. baru-baruini.

Oleh MOHD.RIOZWANMD. IMAN EJAK YuriGagarin,angkasawan Rusiameniadimanusia pertamayang mengembarake angkasalepasmelalui pesawatVostok1 pada 12 April 1961, manusiadi seluruhduniaberlumbalumba untuk mendapatkangelaran angkasawantersebut. Sepertiyang diketahuiAmerikaSyarikatdan Rusia meruoakankeraiaan yang palingbanyakdrelibatkanaiiridalam projekangkasalepasdan sudah tentu mempunyaipalingramaiangkasawan mereka. Seseorangboleh didefinasikansebagai angkasawanapabilamerekamengembarake angkasa(iaitumelebihi kira-kira'100kilometerdaripadaaras bumi)menggunakan kapalangkasa. lnfo: Sehingga12 OHober 2005.seramai 448 manusiatelah menghabiskan 28.000hari krew (crew days) di angkasa(yang bersamaandengan 7 6 , 7t a h u n )d e n g a nl e b i h1 0 0d a r i p a da merekaberpeluangmelakukan 'spacewalk alau keluar daripada pesawatdi angkasa,

esrt0otmu o

MenurutWikip€dia,s€banyak34 negaradi s€luruhdunialelahmempunyai angkasawanmerekayangt€lah mengembarake angkass. Pada23 Julai1980,rakyatVietnam, perlaPhamTuanmenladr angkasawan madarirantauAsiaapabilamengikul

negarayang pertamaitu bermulaseiak tigatahunlepasdenganpenubuhan Pemanduyang sebuahJawatankuasa dipengerusikanoleh Dato' Seri Mohd. NaiibTun Abdul Razak,Timbalan PerdanaMenteri Malaysia.

ekspedisike angkasabersama pesawatSoyuz37 dari SovietRusia. Bagaimanapun, selepasitu, tiada lagi rakyatdaripadaAsia Tenggarayang berjaya mengikutiiejak langkahnya, kecualidaripadanegaraAsia sepertiIndia,China,Jepundan seDagarnya. Kini,sebuah lagi negaradari rantauAsia Tenggaraakan mencatat rekod unluk m€milikiangkasawannyayang pertamaiaitu Malaysiayang kini dalam prosespemilihanakhir calon-calontersebut. "l\,lalaysia akan mencatatsejarah menjadisalah sebuahnegaradi dunia yang mempunyaiangkasawan apabilasalah seorangrakyatnegaraini akan bersama-samaangkasawanRusia mengikutiprolekpenyelidikanke angkasatahundepan,"kata Menteri Sains.Teknologidan Inovasi.DatukSeri Dr.JamaludinJarjrs. Programmelahirkanangkasawan

Projekyang imejnegaradi akanmenaikkan mata dunia sainsangkasaitu tercetus berikutanperjanjiankerajaanMalaysia denganpihak Rusia- hasilpembelian '18 buahjet peluangjenisSukhoiSu30MKM bernilaiASS900juta (RM3.42 bilion) Hasiltimbalbalas Dembelianoesawat itu, kerajaanFlusiatelah menawarkan

*H" ?m

satu tempatunluk seorangangkasawan rakyatMalaysiabersama-samaangkasawan Rusiamengikuliekspedisike StesenAngkasaAntarabangsa(lSS) yang dijadualkanpada Oktober2007. Malaysiatelah menerimatawaran tersebutkeranaselaindaripada menaikkanimej dunia sains negara, penglibalan negaradalammenghantar angkasawanitu akan juga memberi manfaatdaripadasegi kemajuanbidang penyelidikan sainsangkasa. "la juga akan meningkatkanminat para pelajardi negaraInidalambidangsains angkasadan tuga membuktikankemampuan Malaysiamelakukansesuatuprojek yang pemah dianggapmustahil sebelumini."kataDr.Jamaludrn. Beliauberkata,seiakdiumumkanmengenaiprojekini,sambutandan maklum balasditerimadanpadarakyatnegaraini adalahpositif. InidapatdilihatapabilaAgensi AngkasaNegara(ANGKASA),sebuah agensidi bawahKementerian Sains, Teknologi dan Inovasi(MOSTI)telah menerima11,000permohonan sejak tawarannya muladibukapadatahun 2003. Sebagaipersediaan untukmemilih seorangcalon angkasawannegarait-, PanelPemilihan Angkasawan telah ditubuhkan dengandipengerusikan oleh Tun HanifOmaryangahli-ahlinya terdiri daripadapakaFpakardalam pelbagai oroang Proses Pemilihan ProsespertamapemilihanangkasawanbermuladenganLarian Angkasawan seiauh3.5 km dalamtempoh 20 minityangdradakandi enam pangkalantenteraudaradan kem len. tera darat di seluruhMalaysia. Seramai435 menyertai lariandan 199 orang layakmelepasitahap kelayakan. Daripadajumlahtersebut,194telah hadiruntukDemeriksaan oerubatandi manaseramai65 orangtelahlulustetapi hanya57 orangyang telahmenghadirkan diri untukUiianAerooerubatanl. Untukpemilihan selerusnya, hanya27 calon yang layakke peringkatUjian Aeroperubatanll dan ujian lkhliarHidup. Hasildaripadaujranrtu.seramailapan orangcalontelahberiayadiprlih. Mereka ialah: 1 NorazlanShahMahadi - Pengurusprojek(36tahun) 2. KelvinLim HockSeong - Juruterbang(25 tahun) 3 lvlohammedFaiz Kamaludin - Juruterbang (34 tahun) 4. l\y'ohd BostamiAhmad - Perunding penampilan (25 tahun)

PROJEK Angkasawan negara mendapat sokongan padu daripada masyarakat berbilangkaun.

5. MuhammadHusainiHashim - Jurutera(25tahun) 6. S. Vanajah - Jurutera.calon wanila tunggal(34 lahun) 7 SheikhMuszapharShukor - Doktorperubatan(34 tahun) 8. FaizKhaleed - Doktorgigi (26 tahun)

menjalani ujiangetirdan sebabitu calon yang terpilihmestiseorangyang benarbenartabah. AngkasawanpertamaMalaysiayang dijadualberlepaspada Oktobertahun depan akan beradadi lSS, 402.34 kilometerdari permukaan bumi untuktempoh enamhinggalapanhan.

Daripadalapancalonini,empat orang sahajayang akan dipilihuntuk menjalaniujian perubatanterperinci di Rusrayang diletapkan olehAgensi AngkasaRusiaselamadua minggu. Kesemualapancalon angkasawan yang dipilih melepasisaringan sebelumini memenuhr tahapkesihatan fizikal,mentaldan personaliti mengikutkriteriayang ditetapkan oleh AgensiAngkasaRusiadan Amerika Syarikat. "lVerekaakan menjalanisaringan seterusnyayang lebih tertumpu kepadapenampilanIndNrdusebelum empat orang drpihhunluk dihaniarke Busia," kata Dr.Jamaludin,barubaruini. Nama empat orang calon ini akan diumumkanolehllmbalanPerdana lvlenleri,DatukSeri N,lohdNajibTun Abdul Razak pada pertengahan bulanMac Daripadaempat calontersebut, hanyadua akandipilihuntuklatihan selama18 bulandi StarCity, lvtoscowNama merekaakan diumumkanoleh Perdanal\y'enteri, DatukSeriAbdullahAhmadBadawi. Dr.Jamaludinberkata,selama tempoh itu, dua calonakhir terpaksa berpisahdengankeluargaserta

estilotmq o

uam ? I

ERAJAANbaru-baruini mengumumkanlapancalon programangkasawannegara telah layakmelepasiujian-ujian saringansebelumini. Sesiapasahajayang dipilihmenjadl angkasawanMalaysiayang pertama sudahtentu akan mencatatsejarah dalamduniasainsangkasanegara dan sudahtentuakan diingatisehingga masa depan. Daripada435 calonyang menghadiri ujiansaringanpertamaiaituberlarisejauh 3.5 kilometerdalammasa 20 minit. lapanorangdaripadamerekatelah layakuntukmemasukisaringanketujuh sehinggapertengahanbulanini Sudahtenlu,debarantersebutsemakinmemuncakkeranadaripada l a p a ne , m p a ta k a nt e r p i l i h u n t u km e -

.:,

.

.;'ii

,,,o-u^, -d,,,,vd, I DE-

terusnyasebelumditapis kepadadua dan akhirnya nanyaseorangsanala yang akan mengikutisaintis Rusiake angkasatahun deoan. ketrkaditemurbaru-baru I yang ini, lapancalon-calon j berjayamelepasiujianketu. / juh itu menyifatkanmereka kiniperlubersaingdengan diri sendiriuntukberjayaker ana segalakekuatanmentaldan fizrkal akan meniadiukuran Walaupundatangnyadaripadapelbagailatarbelakang.tetapipada tahapsekarang(sehinggamemasul saringanketujuh),setiapcalonmempunyaipeluangsama rata dengan keupayaanyang lidakbanyak

{+.?

gurusproieksebuahsyarikatswasta berkata.semuapesertayang terpilih mempunyaikehebatantersendiri sehinggamampumelepasienam tahapujiansebelumini. ''Sekarangsemuanyabergantung diri untukkekal keoadakemamDuan bersaingdenganmemberikanyang

MENTERI Sains, TeknoloEl dan Inovasi, Datuk Seri Dr. Jamaludin Jsrlls (klrl sekali) melihat aksi calon-calon angkasawan negara melakukan teriunan dari bot laiu tempur Pasukan Khas Laut (Paskal) yang merupakan sebahagian daripada uiian ikhtiar hldup .l'l'6

.i?,tl

^-Elr.n

T.^i'16^

tl.ht'r

l

"h"t

DarqL

h.rtt-hqrtr

ini

t I

FAIZ KHALEEO

MOHAMMEOFAIZ KAMALUDDIN

,

NORAZLANSHAH MAHADI

KELVINLIM HOCK SEONG

6"-,.'

MOHD BOSTAMIAHMAD

terbaik,"katanya,baru-baruini. Tambahnya, setiappesertasudah pastimenanamazam untukberjayatermasukdirinyasendiridan ia mentadikanpersaingandengandiri sendiri adalahlebihhebal. lvlohammed Faiz Kamaluddin. JuruterbangPenerbanganMalaysiapula perjalananuntukmenjadi memberitahu, angkasawanpertamanegaramasih jauh dan ia benar-benarmengujiketahananmentaldan lizikal persainganantarapelvlenurutnya, sertasudahtidakwuiudsebahknva mentaldan fizikalnyayang bakal'menjadi penentukepadakejayaantersebut. "Sudahpastisaya memberiyang terbaik dan mencabardiri sendiriuntuk memberiyang lebihbaik bukansahaja berbandingpesertalaintetapilebih baik daripadaapa yang saya mampL lakukan,"katanya. Ini katanya,keranatugas sebagai juruterbangbukanciri utamapemilihan angkasawankeranaramaiyang memohondan.merekatersingkirdi peringkat awarsanngan. Justerukatanya,dia tidakpernah memandangrendahterhadappeserta

S.VANAJAH

MUHAMADHUSAINI HASHIM

lain sebaliknyamenjadikanmerekasebagaikayu pengukursebelummencabar diri sendiriagar menjadiyang lel baik Sementaraitu.calonwanitatunggal yang masihbertahan,S. Vanajah, memberitahu sebagatseorangmanusia brasa,dra hanyamempersiapkan diri dengancabaranpalinggetiryang perlu dihadapi. Menurutnya, apa yang dilakukan ialahmemastikantahapkesihatanter barkdan menambahilmu mengenai aeroangkasa. "Sayadari awal lagi bersaingdengan diri sendirikeranaia membolehkankita mengenalkelemahandiri,"katanya Sehubunganitu katanya.pada peringkatsaringanketujuh,dia akan cuba membaikidiridalam banyaksektorbagi memenuhisetiapkriteriayang diperlukantermasukoenamDilan diri. Seoranglagicalonyang layak.Kelvin Lim Hock Seong,yang merupakan JuruterbangAirAsiaberkala,selepas layakke pusinganseterusnya. dia kini lebihbersedialerulamadari segi menIat. Baginya,persaingandengancalon

DR.SHEIKHMUSZAPHAR SHUKOR

lain bukanlagi perkarasebenarkerana merekasemuanyalayaksehingga mampubertahanke peringkat sekarang. ''Sayatanyadiri sendiri.berapabanyak yang saya mahu Saya bagijawapan dan saya akan usahauntukmencaparnya "Sayamahu ke peringkatakhirdan munculangkasawanpertamanegara, itu matlamatsaya daripadaawal dan akan cuba sehinggake akhrr,"katanya. Antaracalonlainyang lerpilihialah i/ohd BostamiAhmad.Muhammad HusainiHashim,Dr. Sheikhi/uszaphar Shukordan Faiz Khaleed. Daripadalapancalonsaringanketujuh, empatakan dipilihbagi menjalanl ujianperubatandi Rusiaselamadua mrnggusebelumdua calonakhrrditentukan. Hanyaseorangdaripadadua calon akhrrtersebutakan dihantarke Stesen (lSS),manAngkasaAntarabangsa akalaseoranglagi sebagaisimpanan. Sumber: Kementerian Sains, Teknologi dan Inovasi dan Utusan Malaysia.

.lot

B 20m

Fokus

Eabaran men SusunanLAUPAJUNUS PBOGRAi/ Angkasawan Malaysia dilancarkan pada 8 Ogos 2003 oleh bekas Perdana i.l|enteri,Tun Dr.

Mahathir Mohamad. Programtersebutdiwujudkan denganbeberapa tuiuanmemperhngkatkanpencapaiandalam bidangsains,teknologi dan industri negara. Selainitu,ia jugamampu: Memberi inspirasi kepada warga araysra agarsentasamencapal keunggulan dan kesepakatan dan menanamkan semangatjati diri UJIAN pemilihan p€ringkat ketiga yang dikendalikanInstitut yang bakal membinakeazamanPerubatanPenerbangan(lPP),TenteraUdara DiRaiaMalaysia. ne0ara. O Memupukminat di kalanganrakyat nya semua calon dijadualkan akan golonganmuda untuk merintisbidang- menjalanipemenksaanperubatanlanjutan, penilaian psikologi, temuduga bidang baru sains dan leknologiyang penting dalam usaha mengekalkan formal. dan oemeriksaan oerubatan tahapdaya saingnegaradalamjangka yang terakhirdi Rusia. panlang. O Memperolehilmu dan pengalaman PeringkatUjian Rusradan negara-negara lain supaya '1. menjadi asas bagi negara membina Seramar59 oranglulusujianlarian kepakarandalam bidang sains angsejauh 3.5 kilometerdalam masa kukasa leoasdan sains. rang 20 minit dan pemeriksaanperu. Program ini dikendalikanoleh sebatanam yang dradakanpada27 Ogos buah JawatankuasaPemandu yang dan 3 Septembertahunlalu. JawatankuasaPemandu dipengerusikan oleh Timbalan Perdana Menteri. a Ujianperubalanaeroangkasa DatukSeri NajibTun Bazak- Seramai 27 oeserta darioada59 calon berjayadalam ujian ini yang diPemilihan calon adakan selama lima hari bermula26 Septembertahunlalu. Kumpulanpertama pemohon seraa Pada 16 Januati.2Tcalon berkenamai 11,275orang telah disanng dan an termasuk dua wanita memulakan bilanganini telah dikurangkanmenjadi satu lagi siri ujiansaringan. kira-kira2,000 orang. l\rereka dibawa ke Pangkalan TenBilanganini pun lelah dikurangkan tera Udara Diraja lvlalaysia(TUDM), lagi ke jumlah 894 orang calon yang Subanguntukmenjalaniujianrenang. dikehendakimenjalanisuatu siri ujian Sesi renang terbahagrkepada dua dan temuduga, peringkatiaitu ujianapungandan ujian Ujianfizikalyang pertamadalam siri terjundan paraskira-kiraempatmeter. ujian ini ialah lariansejauh3.5 kilomeCalon-calon kemudiannya dibater yang diadakan pada hari Sabtu, 27 hagikankepadaempatkumpulanuntuk Ogos tahunlepasdi Kuantan,Pahang. ujiankerjasamadalam kumpulan Acaramemulakanlarianoleh kumpuSetiapkumpulandiberkanbeberapa lan seramai62 orang calon telah dilabahan masakan dan diarah menyekukan oleh Menleri Sains. Teknologi diakanhidanganutama. dan Inovasi,Datuk Seri Dr. Jamaludin Pada sebelah malam. calon-calon Jarjis. m e n g i k u t ik e l a s b a h a s a s e b e l u m Calon-calonyang lain menyertailaflmenialanipemeriksaanperubatan an-larianserentakyang diadakanpada la merangkumi ujian darah, 3 SeDtembertahun leoas di lima temujran stres atau tekanan serta pat iaitu Butterworth(Pulau Pinang), ujian ultrabunyibagi melihat Subang (Selangor), Kluang (Joho4, organdan strukturpada bahaKuching(Sarawak)dan Kota Kinabalu gian abdomen seperti pan- (Sabah). kreasdan hati sertauiianoada Selepassemua larianini, sepanjang bahagiandada dan paru-paru tempoh beberapabulan yang berikul

estiiJolmu o

a Uj i a n a e r o f i s i o l o g ib a g i kemampuan mengelahui peserta berfikir pada ketinggian 25,000 kaki (7,620 mete0 tanpa oksigen yang cukup. D e n g a n m e n g g u n a k a ns i . mulatortekanan.calon didedahkan kepada tekanan per mukaan selama 30 minit sebelumtekananditambahpada kadar 1,000 kaki (304 meter) seminit Padatahap25,000kaki.semua peserta perlu rnenanggalkan topeng oks gen dan menyelesaikan beberapasoalan Matematikdan Lukisan

a Pada pada 22 Januari d Lumut Perak.seramai18 calonberlayatermasuk seorang wanita menjalani ujian ikhtiarhidup dalam air di sekitarperairan Pangkor Laut. diikuti peringkat darat di kawasan berpaya di daerah Segari. Peringkatujian ini melibatkanseba' hagianlokasilatihanyang dijalanioleh Pasukan Khas Tentera Laul Diraja (Paskal). i.4alaysia dariMerekamerupakansebahagran pada calon yang berjayadalam ujian aerofisiologidan ulian psikologiyang d i l a l udi a r i 1 6 h i n g g a2 1 J a n u a rlia l ud i KualaLumpur. a Pada23 Januarisebanyak18 calon ll memulakansesi ujianAeroperubatan dan lkhtrarHidup selama empat hari membabitkanujian ikhtiarhidup dalam air dan darat. Ujian lasak ini menguji ketahanan situasisebenar fizikalbagi menghadapi kekuranganoksigen dan tekanan dl angkasalepas serta ketahanantulang m e r u p a k a nu j i a n p a l i n g g e t i r p e r l u dilepasi Jika mereka berjayamelepas ulian 'oksigen paradoks Angkasawan Negaratelah PBOGRAM meningkatkan minalparapelaiarmendalamibidangsainsangkasa.

I

I

t ttlrl affi

uan CALON angkasawan nega.a menialani uiian 'lkhtiar Hiduo'sambil diawasi Pasukan Khas Teniela Laut (PASKAL) di PanEkalan Tentera Laut Diraia Malaysia

(TLDM),

CALONangkasawan sedangmenjalanr ujiankebuktekanandansimulaloryang digunakan dalam latihanjuruterbang. serta ketahanan tulang itu, peluang unluk lulus dalam ujian-uiianlain yang ditetapkanoleh AgensiAngkasaLepas Rusiasemakincerah. Antara uiian penting lain termasuk tekananmental,fungsiparu-paru,perut, tulang serta kandungan haemoglobin dalamdarahmerah Ujian turut merangkumipenggunaan kebuktekanandan simulatoryang diguna dalam latihanbagi juruterbangserta anak kaoal Tentera Udara Drraia lvlalaysia(TUDM)itu. dijalankanoleh Institut PerubatanPenerbangan Malaysia. Ujian ini menggunakankhidmatlebih 30 sainls dan pakardalam mengendalikanujiankepadacalon Selepas menjalani sesi ujian yang turut dikendalikanoleh Pasukan Khas Tentera Laut Diraja lvlalaysia(Paskal) '10 calonlagi akan drgugurkan. , Empal calon dipr|h daripada lapan lon yang lulus sesi temuduga oleh

sebuah jawatankuasapemilihanselepas 18 orang menamatkan ujian ikhtiarhidup dan ujian perubatandi Lumut, Perak dari 23 hingga 26 Januarilalu. Empat calon angkasawan ini akan menjalanisatu lagi peringkat saringanselamadua minggu di Rusia,Mac ini. Merekaantaralain akan diberi pendedahankepadamikrograviti. denganditerbangkan sehinggapa ras melebihi10.000meter oada kedudukan-kedudukan tertentu yang membolehkan mereka terapung di udara tanpa daya tarikan graviti. Selepasitu,dua calonakan menjalani latihansebagaiangkasawanselama'18 bulanpada bulanberikutnya.

Latihandi Rusia Tujuan iatihan-latihanini diadakan ialah untuk menyediakandua orang calon angkasawanMalaysiayang akan menjalanilatihan di pangkalanPusat Penyelidikan Saintifikdan UiianLalihan Angkasawan Yuri Gagarin Negara Rusia (Yuri Gagarin Russian State ScientificFeserch dan Test Center of Cosmonaut Training di bawah program latihan angkasawanyang diselenggarakan oleh AgensiAeroangkasaFusia (RussianAerospaceAgency) Daripada latihan ini seorang calon akan ke angkasasebagaiangkasawan sulung negara untuk menjalankanpenyelidikantentang mikrograviti. Rancanganpelaksanaanprojek mengkumifasa-fasayang berikut:

Medico-Biological Problems. 2. LatihanAm AngkasaLepas bagi di YuriGagarin dua orangangkasawan RussianState ScientificResearchand Trainingyang TestCenterof Cosmonaut meliputi:

Latihanteori a Medico-biological lraining (latihan edico-biologi) Latihanm€nyelamatdiri anak kapal angkasadalam pelbagaikeadaanper kemahiran sekitaranuntukmemDeroleh yangbakaldigunakanandainyaberlaku pendaratan tersasarsepertidi pergunuatauberpaya, an,daerahberpohonan erahgurun,Artik,ataulaut. penerLatihan di makmal-makmal bangandengansimulasimikro-graviti a lvenguasaipemantauanperalatan aenat-v$ual a Latihanyang berkaitandenganaktiviti-aktivitidi angkasalepasdi makmal NeutralBuoyancyLaboratory o Latihandi dalam simulatorkaoal angkasapengangkutan bersepadu a Latihandi dalamsimulatormodulorbit Derseoaou 3. Latihan di kalangananak kapal angkasa bagi eksp€rimen-eksp€rimen yang bersaintifiktentangmikro-graviti kaitandenganperusahaan-perusahaan terkemukasektorangkasalepas. 4. Penghantaranseorangangkasawan ke StesenAngkasaLepasAntarabangsa (lnternationalSpace Station) untuk melakukaneksperimen-eksperimensaintilik tsntangmikro-graviti. Sumber: Laman web www,angka

1. Pemilihancalon-calonwarga Ma- sawan.gov.my,Utusan Malaysledan laysiamenerusipemeriksaanperubalan Bernama. menurut kriteria Russian lnstitute for .\

esttd,stmu

lrl iJr' OIeh LAUPAJUNUS ALAH satu petandakejayaan lvlalaysia dalambidangsains angkasaialahkeupayaannya membangunkan satelituntukkegunaan sendiri. Bermuladenganpembinaan TiungSAT-1iaitusatelitpenderiaanjauh yang dilancarkanpada 26 September 2000 menggunakanpelancarRusia, Dneprdi BaikonourCosmodrome, Kazakhstan, satelitkedua,RazakSat menunggugiliranuntukdilancarkan t a h u ni n r . l\.4alah sebelumini dilaporkanbahawa, Malaysiaakan melancarkanbeberapa lagi satelitpada masa akan datang. Penglibatan Malaysiadalamteknologi satelitbukanbaru malahbermulasejak '1960-an denganpenggunaansiesen penerimaandi Kuantan,Pahang. lvlalaysia melangkahsetapakkemudiannyaapabilamenubuhkanPusat RemoteSensingNegara(IVlACRES) pada 1990dan sejakitu aplikasisatelit b e r m u l ad i n e g a r ai n i Pada 1994,kerajaanpada masa itu ditawarkanoleh syarikatBinarianguntuk melancarkansatelitkecildengan kenderaanpelancarAriane Tawaranitu mendorongBahagian SainsAngkasa(BAKSA)dan pelbagai agensimenubuhkankonsortiumIVAXSTAR bagi memulakanlangkahdalam leknologisatelit. Denganitu AstronauticTechnolog,

esii

'tTLl (V

l(il

iJI]

(M) Sdn. Bhd. (ATSB),ATSBditubuhkan oada 1997 unluhmelaksanakan orogram pembangunan 1. TiungSATSelepaspenubuhanATSB.pembangunanTiungSAT-1, satelrtmikropertama denganmuatan(payload)tiga pengimej multispektra, satu pengimeikajicuaca dan eksperimenpengukurancas tenaga tinggidigerakkan. TiungSAT1 rnempunyaikeupayaan mengambilgambardibinauntukjangka hayattiga tahunsahajatetapihayatnya telahdipanjangkan dengantekniktertentU,

Satelrttersebutbergerakmengorbit 645 kilobumi pada altitud(ketinggian) meterdengankecondongan64.5 daqah. lebihawal daripada Bagaimanapun, ilu, Binariangtelah membelidua buah dan satelitkomunikasiN/EASAT-1 IV]EASAT-2, l\,lEASAT1 dilancarkanpada 13 Januari1996mempunyaijangkahayat '12tahun,manakalaMEASAT-2yang '13 dilancarkanpada November1996 juga mempunyaijangkahayat12 tahun. Pada masa yang sama iaituantara tempoh1997-2000,langkahdimulakan dengankonseppemindahanteknologi oenganSurrey menerusrKerlasama SatelliteTechnologyLimrted(SSTL). UnitedKingdombagrpembangunan satelitberkenaan. IungSAT-1 mempunyaiiangkahayat selamatiga tahundan perludigantikan dengansatelitbaru. Satelitberkenaanpada mulanyadike(N/edium Aperture nali sebagail\TACSAT tetapibekasPerdana CameraSatellite), lvlenteri Tun Dr. Mahathrrl/ohamad memberinama RazaksATsempena Kedua,Tun nama Perdanal\,lenteri Abdul RazakHussein. RazaksATyang dibangunkanpada 2000 melibatkankeriasamaATSBdan SaTReciCo. Ltd dari KoreaSelatan. la dibangunkandalamempatmodel iaitumodelujian(TM),modelkejuruter aan (EM),modelkelayakan(QM) dan fasa terakhiriaitumodelpenerbangan {FM),

tl 2006

Bagaimanapun sesetengahpembangunanSUb-SrStem satelrtberkenaan telah dijalankandi negaraini oleh juruteraATSBkeranaaspekini paling pentingbagi pembinaansatelit

keranakomponen.komponen diperoleh daripadapihakyang mengeluarkannya Pembangunan satelitberkenaanjuga melibatkan AgensiAngkasaNegafa (Angkasa)dan kepakarandari universiti rempalan. BerikutadalahfungsJungsisubsisRazakSATmempunyaikemampuan tem: menghasilkan imej pankromatikbersaiz a Cource Sun Sensof (CSS) 2 5 meterdan imei multisoektrallima kedudukanmatahari - Penderiapenmeteryang membantudalampemetaan ganggarsudutorientasisatelitberband- infrastrukturpemetaangeologidan ing dengankedudukanrnatahari ekosistemdan pelbagaikegunaan berkaitanpendenaanjauh a Fine Sun Sensor (FSS)menegak Salelitlerbabitakan dilancarkandl satelit - Penderiapengukursudutorien- PulaLKwalei|n,kepu,aLran Mrcronesia, tasi secaraarah melintangdan arah LautanPasifikdi orbrtkira-kira600 kilomenegaksatelrt meterdari Bumi pada kedudukanNear EquatorialOrbit (NEO) a Magnetometer altitud atau onentasl Bagi membantuoperasisatelitberkesatelit.- Mengukurkeamatanmedan naan sebuah PusalAngkasal,4alaysra magneb t u m ib a g it u j u a nm e n g a n g g a r yang berhargaRM100juta bakalberopaltitudatau orientasisateit. e r a s rl a n u nr n r . Pusatangkasalersebutyang dibina a Magnetorquer 'l^edanrragnet buml berasaskanPusatAngkasaKennedy, untuktujuanmenstabilkan altiludatau AmerikaSyarikal(AS) bakalberoperasi orientasrsatelit - l,4enghasi kan medan o i S u n g aL r a n g .B a n t r n gS. e l a n g o ' d i magnetdw kutubbag ber nteraksidentapakseluas161 I hektarmr||kkerajaan gan medanmagnetbum untuktujuan Persekutuan. menstabilkan altitudatau orientasi Pusaltersebutakan memarnkantiga satelrt Derananutamarartuoemantauandan pengendalia.r satelrtFazakSATsebagai a Telemetry & Command Module stesenuntukmenerimamaklumatdan mengandunm g i a k l u m am t engenai berhubungdenganangkasawanpada keadaansatelrldan ardhdnkepaoaprolek 2007 dan bagi melaksanakan [,4odulalau perkakasandalamsatelt usahasama membangunkan Sistem yang menghantarisyaratyang mengan- PenempatanGlobal(GPS)bersama dungi maklumatmengenaikeadaan KesatuanEropah(EU). sate it dan arahankepadasatelit Selainpusatangkasatersebut, StesenPenerimaData SatelitBumi (IMFGS)di Temerlohakan a On Board Computer mengagihkan I\TACRES juga membantuope'asrsatelitberkem a k l u m adt a n a r a h a nk e p a d am o d u l m o d u l a r nd a l a ms a t e l i l- K o m p u t e r naan dalamsatelityang mene(madata, Apa yang penling,RazakSATdan apa memprosesdan mengagihkan maklumat luga satelityang dibangunkanselepas dan arahankepadamodul-modullain ni membuktikan lValaysiatidakketingdalarnsatelit. galandalamteknologitersebutyang drkatakanhanyadidominasinegara a Battery Control Unit kuasa daripada malu bate'i dalamsatelrt - U.r|lyang .nerMalahselepasMalaysiaberjaya gawalpeneflmaan,penytmpanan dan pengagihankuasadaripadabateri i*l da am satelit a Pyro Electronic sel suria kepada kedudukanyang dikehendakisewaktudi orblt - Elektronikkawalanbagi sistem pyro yang akan mernbebaskan panelse suria kepadakedudukanyang dikehendak sewaktudi orbit SetakatIn, persediaanRazakSAT telah hampr memasukllasa penerbangan iait! peringkatterakhirsebelurn d lancarkanyang dijangkapada perteng a h a nt a h u ni n i Pembrnaansatelttberkenaanmeltbatkanhampr 50 juruteraATSB menerusitumpuankepadabidangbidangyangjuruteratempatanmemilikl \ e p a k a ' a nd a n s e b a h a g a n n y ar e n e r u s i kerjasamadenganpihakluar Ini keranadalamindustrisatellt.ra memerlukansoko.lgankepakaranlain

. Altitud(Ketinggian): 685km a SatahKecondongan: 9 darjah a Berat:180kilogram(termasuk payload) a Envelope: l'1.2mX 1.2mtingg. a KetepatanKawalanAltitud: K u r a n g0 . 2 a Kuasa:300w a Payload(Muatan):i,4AC (KameraBukaanSaiz Sederhana) a KapasitistoranData:30 Gbit a KadarTransmisiData:3oMbps a JangkaHayatMisi:Tigatahun a JenisOrbit:OrbitHampir (NEqO)Kerangka Khalulistiwa (mempunyai a B a d a nA: l u m i n i u m ciri-ciriringandan kuat)Jenis Orbit:OrbitHampirKhatulistiwa (NEqo) a Kekerapan Lintasan:14 kali senarl melancarkan 1 pada satelitTiungSAT2000,negarainidikatakan antaralima negaraterkehadapan dalamleknologi satelitdi Asia. yangdijanaolehATSB Kepakaran penggerak menladr kepadanAngkasa. da usahanegaramenjadilebihmaju dalambidangsainsangkasa.

I !!r rlr

I

7 F

tal

I'

J

L

''t

:L

l

SAINTIS lompatan . berjaya membuktikan :a xemamPuan menghasllkansatellt buatan Malaysia.

estl ' ,'

.13 ?006

1 \

\ \

dan kemahiranyang luas dalam segala aspek yang diperlukandalam misi angKasa|Iu a) Sebagaipelancong Wang yang banyakdan bersediadilaburkan,sepertryang drlakukanoreh seoranghartawan,DennisTito. Pelancongmungkinberadadi angkasa seuntukwaktuyangsingkat,umpamanya mingguatau dua. Keperluantidak begitu kritikalsepertlangkasawanyang bertugas sebagarjuruteraatau lurumudrdan juga pekerjayang akan menjalankanaktivitiaktivitiyang penting. b) Sebagaipenyelidik fizikaldan mentalyangtinggi Ketahanan d i p e r l u k a nk e r a n a p e n y e l i d i km u n g k i n perlutinggaldi angkasalebihlamasepertl dalam jangka waktu sebulanatau lebih bergantung kepadamisi

tlHllnl*ffi

lnstitut SainsAnokasa. Universiti

KebangsaanL4alaysia(UKl\,1) lnstitutini meletakkanvisi untuk beradadi hadapandalampenyelidikansainsdan teknologi angkasadengan menyertaiaktivitipenyelidikan an9kasaantarabangsa. Institutterbabitjuga meletakkan misinyamembangunkan tenagamanusiauntukpenyelidikan dan industri angkasa dan membangunkan sainsdan teknologiangkasa. la jugamembangunkan kegunaan sains dan teknologiangkasauntuk kemaluandan kesejahteraanrakyat, mempromosikepentinganangkasa untuk pembangunanmampan dan menyoKongprogram angKasanelkuti sedutan wawancarawarlawan. LAUPAJUNUS bersamabeliau baru-baruini.

yang bernilai Bagaimanapersediaansesebuahne- b e r b i l i o n - b i l g a r a u n t u k m e n g h a n t a ra n g k a s a w a n i o n s e t a . hun. mereKa. PROF. BAHARUDDIN: L4isiangkasa memerlukankepada perbelanjaanyang yang panjang. tinggisertaperancangan perludidedahkan kepada a) Masyarakat angkasa dan teknologi angkasa serta diberi pemahaman yang jelas tentang pentingnyaangkasa dan usaha.usaha penerokaannya. Apabila masyarakatsudah mengalami pendedahan ini merekaakan bersediajika belanjayang kerajaaninginmengeluarkan besar untuk rancanganjangka panjang programangkasainr, bagimembangunkan termasukpenghantaranangkasawanke angkasa. kemDi AmerikaSyarikatumpamanya, pen dan peneranganberkenaan dengan manfaat program angkasadijalankandi kalangan masyarakat umum, Ierulamase-

Sejakbilakahmanusiamula terfikir ke angkasa? PROF. BAHARUDDIN: Terdapal banyak mitos yang menyebuttentangmanusia ke angkasaatau dari angkasadan hubunganantaramanusiadengandewaoewa. yang diwarisiolehorang Hrkayat-hikayat Melayu umpamanyamenyebut tentang kayangandan baju layang yang membolehkanmanusianaik ke kavanoandan kali untuk muridorangdai kayanganturunke 6umi. Diakuiolehahli kajipurbabahawabina- muridsekolah [/isalnya an-binaantamadunlama sepertiyang terdapatdi AmerikaSelatan,Mesir.Sumeria m u r i d - m u r i d mempunyaistrukturyang berorientasikan sekolah diyang di- pelawamenastronomi(astrologi) objek-objek k a t a k a n m e m b o l e h k a na h l i - a h l in u j u m c a o a n g K a n mencerapdan menafsirperistiwa-peristr-e k s p e r i m e n . eKSpermen wa yang berlakudi angkasa. Pendekkata.sejakmanusramempunyai yang akan drlakesedaran,angkasaadalah satu daripada lankan oleh angkasawan dalam misi perkara-perkara yang difikirkannya. mereka Apakah pers€diaanseseorangitu se- Angkasawandipilihjuga dari kalanoan ouru sekolah.NASA menbinalamanbelum dia lavak ke anokasa? web yangbolehdiaksesolehmuridPROF.BAHARUDOIN:Sebagaiang€- iama-n sawan seseorangitu perlu mempunyai murid,yangmanamerekabolehmengikuti kesihatanyang baik, ketahananmental perkembangan sesuatu mrsi terus danfizikalyangtinggidan berpengetahuan menerus. Dan sekolah dioalakkanme-

P,.ri

n'li-1

nubuh(ankelabangkasa Sepertiyang kita saksikanbaru-barurni sesuatumisi tu diberihebahanyang seluas-luasnya b) Bag k ta negarayang kecil- satu-satlrnya cara krta ooleh menghanlarangkasawan(e angkasaiatahdengan meltsedra batkandiridenganprogram"program ada yang dijalankanoleh negara-negara lain seoertiAmerika.Erooah,Flussiadan China Saya percayacara ini yang boleh padamasa Ini dilaksanakan c) Programangkasamelibatkanpelbapulangan gai bidangrlmudan memberikan yang besardar segi ilmu dan juga pada hari r4i kila me|hatp.ograrranghasajLga memberi pulanganekonomiyang besar secara langsung atau tidak langsung lndustriangkasadunia

perlu bermula dari sekolah lautanhattadi anokasa. Oleh itu, manuisiahari ini cuba ber.

Komungkinanpada masa hadapan India,Pakislan danJepunmampumenghantarangkasawannya denganpssawal ke4asamabeberapanegara sendin. yangmampu. Italam konteks n€gara, apakah suPada pandangan Prot, apadah sampai masantra Malaysia nre- kah kepentingan menguasai lahiikanangkasawansendiri? ruang angkasa kerana kebanyaPROF. BAHARUDDIN:Mglahirkan kan negarabedumba-lumbake arah itu?. PROF. AAHABUDDIN:Pensrokaan angkasaadalahbertJjuanuntukmsmahamibumidanalam. Psng€tahuanitu nantibolshdigunakan untuk psmbangunandan kes€iahteraan manusiasertiasekelianmakhlukdi bumi. Selain satelit, apakah lagi o

1( m N: Bukannyati-

daK layak, tetapr dak tetapi panel pemilihan'akan memilihyang lavakkeranabilanoan vano lebihlayak bilanoan

yangakantorpilihsangatkecil.Samalah Samdiah halnyadenganpemilihanmemasukprogram pangajianperubatandi universili awam.

Prosram

angKasamF libatkan lbagai bidang ilmu dan memberikanpula-

ce )

PROF. BAHABUDDIN:Kapal angl€sa, Satelit adalah sejenis kipal angkasa yang mengorbitbrimi buat bebsrapa lama.Kapalangkasabolehnaikdan turunssrlamsngorbit bumijuga.

wa manusiaks angl€s4 t€l(|olod r€k6t adahh utarna.Untrk tinggald ar€kasa

ngan yang besar darisegiilmu. Padahari ini kita dengEnmanusiayangberadadi angl€sa.

angkasa juga memberi pulangane Angkasaadalah angkasaadalah hami bumi dan alamdanuntukpenggunaan ilmuitu untuk pembangunandan kesejahtsraan manusiadan ssgalayangberadadi bumt. Psperanganboleh berlakudi manamana jua apabilaterdapatperebutan. fidak kiradidaratansepertidiPalsstin, di

k

PHOF.DATUK DR.BAHARUDDIN YAN

nomiyang

r

Ada. Anjing r kg angkasa.

sscia langsung u tidak lang-

sung. ,,

luas.Po6oalansamaada lerdapataiau tidak makhluklain di luar bumi adalah persoalanyang sentiasa bermain di dalammindamanusiadi bumi. Dalampenerokaan saintifikkita perlu mempunyai mindayangterbuka.

l6 :Lla

Susunan KHAIRUNNISA SULAIMAN AINTISmenganggarkan a arn semeslalvujudk rak r r a1 3h n g g a1 5 b l i o n1 a ' h u n a u . m a n a k a a y a nagn p e r caya a terbentukdarpadakeladl an B g 3ang. Berdasarkan teor berkenaansemuanya Segaa jirirndan tenagatelahberkumpubersarna-sarna dalam satu ruangkecil Ini meletupdalarf satu etupan b e s a rd a n a h r l a ha a m s e m e s t a rctdr

ru

d d

<emcang Beberapaahl astronompercaya a l a m s e m e s t aa k a n b e r t a r n b a h Sesardan mengembang lantasrnenrlsnahkand r nyasendr N 4 e r e ( a r n e m a n g gnry a T h e GNagG b a tu B g Bangyangd ela terbalik.rnanakalayang lan men lafgkakanaarf sernestaakan terus berkembang selamanya

CELTEVE'a T I D A Ka d aa p ay a n g e b h p a n t a s b e r g e r a ks e l a i nc a h a y a a m a m p ub e r g e r a kd e n g a nk e l a j u a n 2 9 9 . 7 9 2 , 4 5l8r r e t e rs e s a AI

Setahuncahaya merupakan jarak cahaya bergerakrnealul v a k u r nd a l a m m a s a s e t a h u n a d a l a hI 4 6 x 1 0 , 1 1c7m l\y'anakala b ntang palingde kat se ain rnataharadalah4 3 I a n u nc a n a y al a u n n y a Drameterga aksr alau lvllky W a y a d a i a hk r a - k i r a1 0 00 0 0 t a h ! n c a h a y ad a n l a r a k( e g a laks \,487dalamgugusanVrrgo a d a l a h5 0 l u t at a h u nc a h a y a Jarak olljek pa rng jauh dilrhat dalam alarn semestaadal a h k i r a - k r r1a8 b r i i o nt a h u nc a h a y a( 1 8x 1 0 ^ 9t a h u nc a h a y a )

Llur L.iLrLLLE t'.IL.Lt LuL.LuLruLrVEI EILriTERDAPATais di kutub utara manakala ngarai keringdi permukaannya mencadangkan Marikh hanya mempunyai air dalam bentukcecair. SekarangInl, air ttdak lagi ujud dalam bentuk cairs€babtekananudara yang amat rendah di i.4arikh menyebabkan air bertukar menjadi wap secara sena mena Dafl kajran kea tas kawah-kawah hentaman meteorit yang dilangka telah berlakudalam masa 4000 juta tahunyang lepas,atmosferaMarikh dijangka lebrh serupa denganatmosferadi Bumi yang membolehkan keujudanair dalam bentuk cair Salahsatu bulanJuprler iaitu Europa diselalautandalam. puti.ais,dan di lapisanbawahnyamungAhli astronomiberminatdenganisya_ krnterdapatkawasanlautanyang luas. rat kerana dengan adanya aii menunuurannyayang tatnGanymedemem- jukkan bukti kewujudankehidupandi punyailaprsantebalais terapungdalam luar Bumi.

Hpakahgalaksi?

GALAKSI merupakan kumpulan ber, Jutaluta bintang yang berkumpulbersama-samaoleh tankangraviti galaksi l u g a m e n g a n d u n ggia s i n t e r s t e l l adra n habuk D i a n g g a r k aanl a ms e m e s t am e m p u n -

yar kira-kira50 biliongalaksidan Euml terleiakdalam [,4ilkyWay Cahayada(pada bintangdi satu hui e n g a r n bm rl asakira-kra l u n g g a l a k sm 100 000 tahun unluk sarnpaike hujung salu lagi

Hpakah meteor, etenoit dan hujan meteoP? MUNGKIN pada malam yang cerahandaterlihatcahayadi langit. ini mungkindisebabkancebisan batu alau logam yang dina. makanmeteroiddenganlaju menerusrangkasa Apabila meteroidmemasuki atmosferaBumi.geserandengan molekulair menghasilkan cahaya cerah. inilah yang dinamakan meteoratau shootingstar Banyak meleor mengikutlaluan komel yang mengorbitmala. haridan apabilameteroidmemasuki aimosferaBuni banyakkelthatan dalang daripadakawasan yang sama I n i d i n a m a k a nh u j a n m e l e o r dan jika meteroid cukup besar untuk mendarat tanpa terbakar sepenuhnya,ia dipanggilmeteroit.

IB S

?005

c e ne e t a c t S

tlfhatis the of life cVcle_ a star? moons? lN our solarsystem,only two planelsdon't have moons The planetclosestto the Sun, Mercury,doesn'thave any nalural satellrtes. Even thoughVenusis nearlylhe same size,mass,and distancelrom the Sun as the Earth,Venusalso doesnt have moons. But between1672 and 1892.a few astronomers saw something near Venusthat seemedlike a moon. In 1884,one astronorner suggestedthat they had seen a new planetthat was in conjunctionwrthVenusevery 1,080days He namedthe planetNeith.But laterscientistsprovedthat t wasn'ta planetat all - astronomershad mistakendistantstars and asteroidsas a moon or planet. So Venusis alone in its orbit.

esti

mg

t3 a!lE

HreUF0srea[?

A star s a arge lla of gas that g ves ofl lght from a n o n g on g n u c r e arre a c o tn The reaction slarts when temperatures n the d c r < c g a - L o e ' e a c i d b o J t 1 . 8 0 0 . 0 0F0 a n d l t i s n u ce a r f u so n c a n g o o r f o r b l r o n so l y e a r s S t a r sa b o L rtto b e b o r n f ' o m a c l o u do f g a s a n d lLrl

d _ Ld t-U pro.O5ld s

Ollqnl Slcrrr l\e

OJr rel="nofollow">,4

are In lne p me of |te Ag ng slars expandand grorvinto hot red g antS. t h e n t h e y c o o l a n d s h r n k i n t ob r g h t l v h r t ed w a r f s W h e na s t a rr u n so ! t o f f u e . i t r e a c h e tsh e e n do f t t s l i f e ,l k e t h s d o o m e ds t a r c a p t u r e db y t h e H u b b l e Te escope

.,\-

THE truth s, nobody knowsfor sure,but it's very unlikelythat UFOSare real Why? Becausethe distance betweenthe Earth and lhe nearestpossiblesourceof intelligent life is very.very large It wouldtake mili i o n sa n d m i l l l o n o sf yearslor a spaceship to kavel this distance. BUT theremay be intelligent alienlife out there,lar awayyou can learnmore aboutthe searchlor ' extraterrestrial" (meanrngoutsideof the Eadh') life at this greatsite,Life

UlhVis it eold THE averagetemperaturein deep space is about 3 degreesabove absolutezero (thats the coldestanythingcan get). But some partsof spaceare hotter.Near a star,space is hot becausestars give off radiation Earthis warm beca!se it's close lo the Sun,and its atmospheretrapsthe Sun'sheat But most of spaceis very cold becausethe un verse rs alwaysexpanding. The Big Bang theoryexplainshow the universe was created with a huge exploslon where matterslartedmovingoutward. As matterexpandedrtgotcooler.Scientrsts can measurethis temperatureand call it the cosmicbackgroundradiation It's the same everywherein the universe, unlessa star ike the Sun is aroundio heat t h n g su p

''

v-.---:-:i:r.i

F. ---

--.

e0 g.i

aF

?008

...

nf 0 eS t

A I N T I St e a h a m a m e n g e t a h u i bahawakandunganutamad dalamkometadalahais, bagarmanapun merekatidakpast sama ada ar tu hanyaterkandungdi dalamnya tau turutberadapada permukaankomet. Analisisterbarudaripadamisl Deep lmpactNASA tahun lalu memberikan buktrpertarnabahawaais sebenarnya wuludpada permukaanuar kornel. Menurut misi itu yang diterbitkan dalam lurnal Sains baru-baruini, penyelidiktelah me aporkanpermukaan Tempel1. kometyang dijadikansasa'an Tisi Deep Inp l. .rempunyai tiga kelompokkeci a Luas permLhaanTe.npel1 adalah k ra-kra 45 batu persegtatau 1 2 bilion kakr persegi dengan kawasan

yang drlipuliars krra-krra 300,000kal persegl manakalaselebihnyadilipuli oeou P a o a4 J J l a r 2 0 0 5N. A S Am e n g h e n ram Tempel1 dengansalu alat penyF asat tembagayang dikenalisebagai 'impactoripada kejauhankira-kira83 luta batudari Buml S a i n t i s p e r c a y a p e r m u k a a na i s Ternpelsepatutnyaberada di dalam kornetbagamanaounletupansekalrkala habuk dan wap yang drkenali sebagaigeyser menyebabkan ais lers e b u t I e r k e l u a rk e b a h a g r a np e r mukaan. Sebaikterkeluar,kristalais rtu ber gabungdalamsatubentukyang drkenali sebagai koma bercahaya,iaitu kumpulanmateflalyang mengelilingi \omet manakalaais nya pula membentukseolah-olahsepertiekor.

Sut angkasamula hantarisyarat SEBUAHsut pakaan angkasalepasdrpenuhrdenganpemancarrado yang dilancarkan ke ruangangkasabaru-baruini menghantar isyarat ketika sedang mengelingi bumi Sul angkasatanpamanusiaitu menghantar rsyaratberkenaanselepassekan lama operatordr bumi tdak menerimasebarang isyaratselepasa dilancarkan JurucakapradroRelay League,dl Con, necticut, AS,AllenPittsberkata syaratradro yang diterma ttu sangat lemah. perlahan dan sukar untuk ditafsirkantetap masih bolehditerima Sut berkenaanyangdikenalisebagallvan lvanovichdilepaskandari stesen angkasa dan kelhatanseolah-olahseorangangkasawanyangtidakbermaya la sepalLlrydre'1gla.Ia.'akd.ran rresel da arn enambahasakepadapakaroperator rado untuk beberapahari sebelummerna-

estr

rr,rt (7

sLk semL/aatmosfe'abJm dan terbakar Sut angkasaitu juga seharusnyarnenghantar gambar hasil kerja dan sebarang bentuk mak umat pembelajarankepada pelajar-pelajar sekoah S e l a i n d i e n g k a p i a a t p e m a n c a r .s u t angkasatu turutdilengkapdenganpengesan oagr memanlau suhu dan kuasa bateri Operatorrado seharusnya meneflma mesejuntukbeberapa hari melaluifrekuensi '145 990 N/l-lzdi AmerikaSyarikat Projeksut angkasa ituyangdikenalsebagi Suitsal-1merupa. kancetusandea operatorradiodari Rusa

el

lllisteri uajah 'leIaki di bulandidedah

?006

'#'

KEJADIAN\etutange orrbalg yalg ter- vit Bumr menyebabjad di bulan sejakzaman slam. berke- kan bonjol semakin mungknan menyebabkanpenghaslan t r n g g l lmej 'lelaki d Buan \Man in the Moon) Pergerakansecara apabilad lihatdar Bumi oesar-oesaran TnePelbagaiandaiandan teor mengenal nyebabkankeretakan gelapd permukaanbu- padakerakdan menyelompok-tompok lan Va.g nen]bentJ\wajahn anLtsra ter- babkanmagma(dar pe sebuttetapitiadas apa yangmengetahui r u t B ua n ) k e u a r m ej m '] bagamanaia terbenluk . oahr perrnJ^aanBLlar. K n i , s a n t i s d i O h o S t a t eU nv e r s i t y , Ketikaitu Bu an masih aktf Amerika Syarikat mendakwa berjaya dar segigeologl menyelesaikan m steri tersebutdengan Keadaanin rnenyebabkan bernernbuatmodel topogralkal Bulandan berapatornpokke ihatanseperl ma membuat pemetaan gravt terhadap t a . h d u p d a n m u u t s e o r a n ge l a k id pergerakan tanda-tanda batu Bu an apabla d ihatdariBlml Ka iar mercadarg\a1yarg kesa'.per' Apabla berlakukanhentaman atau langgarandr zamans lam di perrnukaan pergerakankuat,anda akan dapatrne|bu an rnenyebabkantimbunya bonlol- hat kesannyabertaburanseperl yang bonio da'r \awar'r.se'renlarara'i<arg d- dapatd Ihat padamodellapangangravtr

Ll tt

illrlll

GALAKSIjiran kita.iaituGalaksiAndromedatelahbertarnbah saiznyakepadahampirtigakaligandadanpadasa z asal Namunbegitu,galaksiin bukannyatelahmengembanq se cara dramatik,tetapipenemuanahli astronomimenuntukkan. bintang-bintang kelamyang beradadi sekelilngAndromedarn 'halo'di sekeilingnya). (dahulunya dipercayai membentuk ruparupanyasebahagran daripadastrukturasalcakeragalaksiin Olehrtu.saizdiameternya sekarangtelahrnencecah kepada 220,000tahuncahaya,daripadasa z asa sekitar70 000 hingga 80,000tahuncahaya hujungke satuhujung Parasaintisyang mernbentang kertaskerjapenemuanini d dalam pertemuanAmericanAstronomicaSociety di L,4rnneapolisbersependapat. bintang-bintang tersebutasalnyadari beberapabuah galaksiyang bersaizkecil,yang telah menghentamdan bergabung pergerakannya sepanjang berhampiran galaksiAndromeda. GalaksiAndromedaterletak2luta tahuncahayadar Bumi, dan terletakdi dalamburujAndromeda la bolehkelihatansepertisebuahtompokanyangsamar-samar denganmatakasardari kawasanlangilyang gelap dan bebas dari oencemarancahava lVenerusibinokular, ia amat mudahuntukdije,akdan sering menjadiobjek kegemaranahli-ahliastronomiamalur.

kami, kataRalphvon Frese ahl geologi d Oh o StateUn versityyang merupakan salahseorangdar padakurnpuan penyel d i Kt e r s e b u l

rl );

PEI\4lLlHAN anokasawanoertamatelah dilakukanoadaiahun 196i , iaitu sebanyakiujuh angkasawantelahdipilih untukke angkasabagi dalam menyertaioperasiangkasalepasoleh AmerikaSyarikat. Pada 1959,NASAtelahmenjalankan keriasamauntukmelakukanoemilihan di (alangantenterabagi meri;adikan merekaangkasawandengan yang telah memenuhisyarat-syarat drtetaokan Padamulanya,NASAmenetapkan wajib memilikipengalamanmemandu kapalterbangjet dan latihankejuruteraan. Pemilihancalonangkasawanpada zamanSoaceShuttleoula memerlukan ketinggianbakalangkasawankurang5 kaki 11 inci keranaruangyang terhad di dalam kapsul"Mercury"yang telah direkadan seramaitujuhorangdaripada 500 orangyang memohonterpilih pemilihanangkaLama-kelamaan, sawanbertukarsyaratnyadaripada pengalamanmemandukapalterbang jet dan latihankeJuruteraan kepada lebihdalambidangakademik pertamacalonangkaPengambilan sawan bagi menyertaiprogram ke angkasalepasdiialankanpada Januari 1978

P a d ab u l a nJ u l a i , 3 5o r a n gd i p i l i h dan diberikanlatihanyang ketatdi NASAJohnsonSpaceCenter(JSC),di Houston.Texasuntukmemastikan persediaansepenuhnyasebelumke anoKasateoas. liumpulanyang terdiridaripada20 saintisanokasawandan 15 oemandkapalang-kasa tamatlatrhandan dinaikkantarafdaripadapelatihangkasawankepadaangkasawanyang sah.

e3 ?005

llleteor dan fileteoroid METEOROIDmerupakanpar- meteor tersebut pada kadar tikel palingkecil yang mengor- kelajuanyang amat tinggi. bit mataharidan kebanyakanKebanyakandaripadametenya hanyalahsebesar sebutir o r y a n g m u n c u l d i l a n g i t pasrrsahala. berwarnaputihkebiruan. Hasil kajian ahli astronomi Namun kadangkalaia boleh s e l a m aI n rm e n u n j u k k am n e t e - juga munculdalam warna kunoroid-meleoroid di angkasale- ing dan jingga dan perbezaan pas berasaldaripadakomet warna ini adalah berkaitterus Apabila komei bergerak di dengankelajuanmeteorlersedalam orbitnya, ia akan me- but dan bukannyakandunganninggalkanpartikel-partikel ini nya disepanjanglaluanorbitnya lvleteoryang beTwarnamel,4eteoroid tidak boleh dilrhat rah selalunyamunculdi dalam apabila ia berada di angkasa b e n t u k l u r a i a n a t a u g a r i s a n r e p a s K e r a n a s a r z n y a y a n g yang panlan9. amat kecil Inr menunjukkanmeteorterNamun,ia boleh dllihatapa- sebut hanya merentasilapisan bila ia memasukikawasanat- atmosfera bumi pada sudut mosfera bumi dan meleoroid yang kecilsahaja. pada keadaaninr dipanggilseKebanyakannya daripada bagaiMeteor. meteor ini lerbakardan terus l\reteoryang kelihatanme- hancur pada altitud60 hingga renlasi langit kita adalah ker- 80 batu di udara,dan ia Jarang ana geseranyang terhasiloleh d a p a t d i l i h a t l e b i h d a r i p a d a m o l e k u l - m o l e k uuld a r a y a n g beberapasaat sahaja. m e n g h e n t a mp a r t i k e l - p a r t i k e l

- - . ,I i

/-f 1.1 (7

?.1 ?006

Facts

By KALIMANTAN TAN DiscoveryChannelshowcasesthe besl tlying machinesin the world lF hroughoutthe historyol mankind,humanshave I dreamedol soaringintothe sky I I as freelyas the bir-ds. This desirefirsl appearedin ditlerentculturesin the torm of leoendssuch as the Greek story of lcaius escaprngon wingsmade of wax and fealhersand the wau (Kelantankites)used by a Malayprinceto meet his love in the heavens. Thesedreamsof flighthave always been enthusiastically exploredin reality. Even as early as 4008C, the Chinesewere experimenting with putling men on kiteswhilelamous ltalian arlistLeonardoDa Vinci,in 1485, designedthe ornithopter, whrchimilated the flappingmotionof brrds,as a form of transport. In 1783,the Montgolfier brothers filleda largesilk bag with hot air,got in and becamethe firstever oeooleto travel by air. However,it was onlv on 17 December'1903that nioderncontrolled flightwas achievedwhen the Wright brotherslaunchedtheirfirstcontrolled tlyingmachine,simplycalledThe Flyer, intothe air for 12 secondsand tlew a granddistanceol 37m.The lengthof lheir flightmay have been shorl but what was more importantwas thatthey finallyworkedout how to powerand controlan airbornevehicle. Sincetheirbreakthrough, aviation has come a long way, moving from small,simDlemachinesthat couldtravel merelva few kilometresto huoe supersonicjets capable ol crossi;g continentsin a singleleap. Da Vinci's dosigns have also been reworkedand transformedinto the modern rotarvwing€d aircrattof today. Yet not all flyingmachineswere createdequal.Thereis the largostpassenoerairlinerthe Airbus380 which can-accommodate as many as 8OO passengers, the sleek,diamondshapedF117Nighl Hawkstealthfighter and the unmannedPredatoraircraft whichcan be used to launchmissiles. Helicoptershave also advanced to the

estid,rtmu

point where they can be used to carry heavy militaryequipmentlike lhe CH47 Chinook or battle the laroest tanks like the lethalApache Longb6w. .Hybridshave also emergedfrom the two dilferenttechnologieslike the AV8B Harrierwhich looksand flieslike an airplanebut is able to land like a helicopter. Come the middleof March.vou will be able to oet a taste ol the bdst that aviation his'ioryhas to otfer with two DiscoveryChannelprograms. The Greatest Ever: HelicoDterswill shed light into the world of rotary winged aircrattwith a high protile panel ol judgessuch as best-selling mililary author Tom Clancy putling helicopters througha seriesof testssuch as flying the fastest helicopterin the world upsidedown or deliveringa glassof champagnefrom high in the sky. Adrenalinejunkiesand war buffs would also apDreciateThe Greatest Ever;FighterPlaneswith a countdown

of airolanesthat have been integral in winning the aerial banles lought in the lasl century.From the Red Baron'sfamousDR1 Fokker,Wwll's best olaneslikelhe MitsubishiZero to the modernand deadlymachinessuch as F18 Super Hornet,you'd be taken ridethroughhistory on an exhilarating wrthinsightsfrom flyingaces and veterans. The invenlionof flighthas revolutionized the entire world - it has changed how we travel, the way we fight wars and made the world a much smallerplace.With the developmentof these highly sophisticatedmachinesthrough the years, Man has finally lound a way to take to the skies, and soar. The Greatest Ever: Helicopterswill premiereon 23 March 1opmand The GreatestEver:FighterPlaneswill pr€miereon 16 March1opmon Drscovery Channel,Exclusively on AstroChannel 50.

LepasHntanaban EJARAHpembinaansebuah stesenangkasalepasbermula dari imaginasiseorangpenulis novelsainsfrksyenpada 1869 yang menulisbuku berjudul Bnck Moon'iaitumengenaisebuahkapal makhlukasingyang datanghe bumi. Bagaimanapun ketikaitu, tiadasiapa yang menganggapimaginasipenulisitu bakalmenjadikenyataansehingga 1923apabilaahli astronomiterkemuka dunia,HermanOberthmenghidupkan kembahoerkataanstesenanokasa lepas. Oberthmenggambarkan stesen angkasalepasitu sebagaisebuah pusal untukmenghantarangkasawan ke bulanatau planetMarikh. Pada 1952,konsepstesenangkasa Dertamatelahditerbitkanoleh Dr WernervonBraundi dalamsebuah majalahdengangambaransebuah ousatseluas250 kaki,menoorbillebih danpada1,OOO batu daripad;bumi qan berpusingbagi mewujudkangravititiruan melaluidaya emparan. Bertitiktolakdaripadasemuaimagrnasi itu, NegaraSovietUnionkemudiannyaberjayamelancarkan stesen angkasayang pertamamerekaiaitLr Salyut1 pada 1971 iaitukira-kira sedekadselepasseorangangkasawan di hantarke angkasa. la diikutrdenganpelancaranstesen angkasayang lebrhbesarmthkAmenka Syaflkatpada 1973yang menempatkan tiga angkasawansebelumpulangke bumi setahunkemudrannya. Rusiapula mengoraklangkahdalam penguasaanmereKamenerokaruang angkasalepassecaramisiiangkapanmelancarkan lang apabilakemudiannya

kepadasejarahsebuahstesen angkasalepasapabrlaia mula menjadisemakinpentingdan kali ini pembinaannya melibalkankerjasamadi antara16 buah negaramaju di seluruhduniadan dikenalisebaoai StesenAnokasaLeoasAntarabanosa

flssr.

EnambelasnegaratersebutmasingmasingialahKanada,Jepun,Rusia,11 negaraanggotaAgensiAngkasa Erooahdan Brazil. Rancanganreka bentukISS sebenarnvaadalahlebihbesardarioadaISS yang'sedangdi bina hari ini, nimun ekoranmasalahkegawalanekonomi yang melandaAsia dan Eropah, memaksaNASA merekabentuksemula ISS dengankos yang lebihmurah. Pembinaannya bermulapada September1998denganmodulZarya milik Rusiameniadimodulasas bac ISS dan dilancaikanmenggunakan* roket Soyuz. RoketSoyuzmerupakanroketpenting keranapenghantaran krew atau angkasawanhanyabergantungkepada kapalangkasaini lldak lama selepasitu, modulUnity milikAmerikaSyarikaldilancarkan dan bercantumdengan modul Zarya dan pencantumanbersejarahini dilakukan denganbegitutelilikeranakedua-dua modulini tidakpernahbercantum semasadi bumi BerbezadenganZarya,Unitydrhantar denganmenggunakansebuahkapal angkasaulang-alik, Atlantis. Pertengahan tahun 2000 menyaksikan modulAlphamilik AmerikaSyarikatpula bercantumdenganISS diikutioleh pemasangan Canada Arm pada lewat 2000 dan CanadaArm 2 padaApril2001. PadaJulai2001. 'Pintu ISS'atau dikenali sebagaiArrlocktelah dipasangdi modulAlpha untuk membolehkan krew-krewISS menjalankanaktivitidiluar ISS.

Sumbangannegara anggota. AmerikaSyarikatbertanggungjawab membinadan menyelenggarakan elemen operasipenhngdan sistemutama stesenberkenaan. la termasukpenyelenggaraan tiga modultitiksambungan,modulmakmal, segmenpengikat,empal lapisansolar, modulsetempat,tiga adapter,kubahkubahkecil,pembawaalat logistik.dan moduldaya emparan AS juga bertanggungjawab membangunkanpelbagaisystemtermasuk kawalantermaldan data,sokongan hidup,systembekalantenaga,komunikasi,kemudahankawalandi darat dan kemudahandi taDakoelancaran. Negara-negara lainjuga tidakterkecualidalam menyumbangkepakaran masing-masing termasukKanadayang menyediakan tanganrobotsepanjang 55 kaki yang digunakansebagaialat penyelenggara di stesenangkasa. AgensiAngkasaEropahpula membangunkansebuahmakmalpengimbang tekananudarayang dilancarkan oleh kapalangkasaulang-balik dan pengangkutan logistikyang dilancarkan olehAriane5. Jepun membangunkan sebuahmakmal yang dilengkapidenganlandasan luaransebagaitapak penyelidikan dan juga kenderaanlogistik. Russiajuga tidakterkecualidalam menyediakan dua modulpenyelidikan dan juga kuarterstempattinggalyang dikenalisebagaiModelPerkhidmatan yang dilengkapidenganalat dan sistem sokongankehidupansendiri. la merupakanpangkalankuasasains denganlapisansolaryang boleh menyediakan kira-kira20 kilowan kuasaelektrik,pengangkutan logistik, dan juga kapalangkasaSoyuzsebagai kemudahanpergi-balikangkasawan.

esti&,rtmg

astronomilslamterkenal *

Susunan KHAIRUNNISA O SULAIMAN

L-SUFI merupakan seorang ahli astronomiParsiatau dikenali sebagai lran sekarang, yangjuga dikenalisebagaiAbd ar-Rahmanas-Sufi atau Abd al-Rahman Abu al-Husain dan dikenali di Barat sebagaiAzophi. Beliau lahir pada 7 Disember903 dan meninggalpada25 Mei 986. Tinggaldi kawasan Emir Adud adDauladi lsfahan,beliaumelakukantugas menteriemahdan mengembangkan kerja-kerjaastronomiGreek,terutamaAlmagestof Ptolemy. Sebagai seorang ahli astronomi terkenaldi ZamanPertengahan, Al-Sufi juga melakukanbeberapasumbangan denganmembetulkan senaraibintang Ptolemydan melakukananggaran magnitud dan keielasanyang menyimpangdaripada kerja Ptolemy. Beliau mengenalpasti Awan Besar yangkelihalan Magellanic diYamandan bukandi lsfahanyang tidak dapatdilihat oleh bangsa EropahsehinggapengembaraanMagellanpada abad ke 16. Al-Sufi merupakanpenterjemahutama ke BahasaArabmengenaiastronomi Hellenisticyang berpusatdi lskandariah. Beliaumemerhatikandan dapat mengira tempoh panjangtahun kopika dan Al-Suli juga memerhati dan menerangkan mengenai bintang, posisi, magnituddan wama dan menghasilkan keputusanmengenaiburui demi buruj. Bagi setiap buruj, beliau meng-

hasilkan dua lukisan satu dariDada luarancakerawaladan satu lagi dari sebelahdalamyang dilihatdari Bumi. Al-Sufi iugamenulismengenaiastrolab dan mencaribeberapakegunaan mengenainya. Beliau menerbitkanbukunya yang terkenal 'Book of Fixed Stars' Dada 964, memaparkanmengenaikerianya dalambentukteks dan gambar. Dalamketerangandan gambarmengenaiAndromeda,beliaumemasukkan 'A Little Cloud'yang sebenarnyaadalah AndromedaGalaxyM31. Beliau menggambarkannya berada dalam mulut ikan yang besar merupakan buruh Arab dan 'awan' berkenaan telah dikenalioleh ahli astonomi di lsfahansebelum905 Masehi. Dalam bukunya,beliau juga menerangkanmengenaigugusanOmicron VelorunlC 2391 sebagai'bintangnebulous' di Vulpecula,satu gugusan alau asterisyang kini dikenalisebagai Al-Suti atau Gugusan Brocchi atau Collinder399. Beliau juga menggambarkan Awan MagellansebagaiAl Bakr, lembu jantan putihdi selalanArab yang mana ia lidak kelihatandari UlaraArab kerana latitudnya. Al-Sufi menyediakan carta langit daripada pemerhatiannyadan mengubahmagnitudnya dengancermat. BukunyaKitab al-Kawatibal-Thabit al-l\rusawwar merupakan hasil karya yang ungguldalamastronomistellar. Bukunya boleh didapati dalam Bahasa Arab dan diterjemah dalam Bahasa Peranchis oleh Schjellerup dan ia dikatakanpentingsehinggakini bagi kajian pergerakandan kepelbaga-

ian. Kerja-kerjaAl-Sufitidak diketahuidi Eropah.Pada masa penciptaanteleskoo.AndromedaNebulatelahditemui oleh Simon l\,lariuspada 16'12menggunakanteleskop. Al-Sulijuga menjelaskanmengenai warna Sirms(satubintang)tidak berubah yang kemudiandisahkanmelalui pemerhatian. Seneca melaoorkanmelihat Sirms berwarnamerahdi Rom, Ptolemypula melihatwarna kemerahandi lskandariah dan Schmrdtoada 1841 namDak warna putih selepaswarna kuningbeberapahan sebelumnya. Warna yang berlainan dianggap hasil darioadaoerubahancuaca dari satutemoatke lemDatlain. Disebabkan sumbangannya yang besardalambidangastronomi,sebuah kawah di Bulan dinamakan Kawah Azophi yang mempunyai diameter 47.0 kilometerdalam sembilanbahagian peta bulan dan terletak22.1 Selatan,12.7Timur. Beer dan Madlerdalam tugasannya terkenal D6r lvlondpada 1837 menyebul kawasanpermukaanbulansempena namaA-Suli(Azophi).

E7

'Jl

II

SusunanHOHDKHUZAIHlsftAll

Jurius I I enlrnr.rr.r oberthdilahrr-

ton pada 25 Jun 1894 di bandar H Hermannstadt, I lTransylvanian, I f Romenh. Bersama seorang rakyat Flusia,Konstantin Tsiolkovskydan rakyat Amerika, Robert Goddard, O6eth juga dianggap bapa kepada penyelidikansains astronomrdan oenciotaanroket. Menariknya.walaupun tiga peantis ini telah samparkepadakebanyakankesimpulan-kesimpulan sama mengenaikemungkinansebuah roket boleh dilepaskan daripadatankangravitibumi, namun mereka sebenarnyamenjalankank4ian tersebutsecarabersendiriantanpa sobarang pengetahuanmengenai penyelidil(anmasrng-maslng. l\ilinatOberthmengenaisainsroketb€rmulaketikabeliauberumur11tahunlagi. la bermula apabila ibunya memberi satusalinanbuku 'FromThe EarthTo The Moon'karangan JulesVerne,yangkemudrannyadibacasekurang-kurangnya sebanyak|ma atauenamkalisehinggadra betul-betul arifmengenainya Pada usia 14. Obe(h telah membayangkan satu sentak roket yang boleh terbangsendirimerentasi udaramenggugas-gasekzos nakanprinsippenyingkiran (dan satu bahan bakar cecair) dan dasarnya Beliau tidak melakukan sebarano penyelidixan bagrmengujimodelnyaitu. letapi secaraberterusanmembangunkan teori-teoriberkailanrekaannyarlu. Dalam masa yang sama. beliau turut belajardenganmeru,ukkepadapelbagai yangbeliau bukuterutamanya malematik sedarmenguasaikemahiran itu jika ingin mencabarwilayahgraviti OberthJugamenyedansemakrntrnggi nisbah di antara pergerakandan berat roket.maka semakintinggiroketitu dapat mengembarake angkasa Beliau turut mengenalpastimasalah dariDadaoelancaranroket itu iaitu ketika roket itu sepanjangbahan itu dipenuhi bahan api sehinggalahia habis digunakan, beratnyaadalahtetap sama dan ra menle*.: lasKan Keupayaan enjin bagi meneruskan tujahan (pergeraKan) Akhirnya, Oberth f_ be4aya mencaa penyelesarannya iartu rnelancarkanroket itu secara berperIngKaryang mana

apabilasatubahagianroketsilinderdigunakan, ia dibuangbagi mengurangkan bebanandan menambahkelaiuan. ldeatersebutselerusnya sehinggakini menjadi penting terutamanyamembabftkanpelancaranrohetke anghasa.halaju dan bebanan Pada tahun 1912.Obenh telah menyambungpelajarandalam bidang perubatan namunsesi pengajiannyaterganggu akibatPerangDuniaPertama Perang itu juga secara tidak langsung menyeretOberthyangditempatkandi unit perubatan,namun dalam masa yang samajugamembukapeluangkepadanya meneruskan kaiianmenoenairoket Selepasperang beralihir,Oberth kemballsemulake universrti tersebuttapikali pengajiandalam bidang ini meneruskan Fizikdenganbeberapasaintisyang terulunoketikaitu. Oberth pernah menghasrlkantesis mengenaisains roket pada tahun 1922 namuntesispertamanyaitu telah ditolak SeleDasoenolakanitu. Oberth menahandiridaripadamenghasilkan tesisyang berikutnyanamun menyimpan hasrat untukmembuktikan bahawabeliaumampu menjadisaintisyangagungwalaupun tanpa sebaranggelaranalau pangkat Bagaimanapun. setahunselepaspenolakan tesisnvaitu. beliau telah menerbitkansebuahjurnalsetebal92 muka surat bertajuk'Fakete zu den Planetenraumen (Ihe Rocketinlo PlanetarySpace) la diikutidengansatulagiversiyanglebih tebal (429 muka sural)denganludul yang sama yang kemudrannya men,adl terkenaldr peringkatantarabangsasebagai satu hasil kerja yang hebat dan terulung

Orbethdalambahagian-bahagfiterakhirtesisnyaitu juga ada mengatakan bahawa roket sebenarnvaboleh dilancarkan dengan membawa bersama' sama anak kapaldi dalamnya. Beliau juga muncul saintis pertama yang bersungguh-sungguh membuktikan kebenarankala-katanyartu yang kemudiannyadrkajisecara berterusan sehinggalahangkasawanpertama dihantarke bulan. Dalamtahun yang sama juga, beliau hilang pemandanganmata kiri ketika sedangbekerjasebagaipenasihatteknikal kepada pengarahfilem Jerman, F'ru Lang dalam satu produksi bagi filemGirl in The lvloon. menqhasilkan Pada era 30-an, Oberth mengambil seorangpembanlumuda yang kemudrannya turut menjadisaintissains roket terkenaldi Jermandan AS iaitu Werhner von Braun Mereka telah bekeriasamasemasa Perang Dunra Kedua bagi membangunkanroketV2, iaitu roketyang dikenali sebagai senjata dendam' untuk tenteraJerman Selepasperangitu tamat,kedua-dua sarntisini turut be{erjasamadr Agensi PeluruBalistikTenleraAS di Alabama, sebelum Oberth bersara tiga tahun kemudiannya dan pulangke Jerman. Oberthmeninggaldi hospitalNuremberg, Jerman Baral pada 29 Disember 1989ketikaberumur95 tahun Menurutkebanyakanpendapatorang yang dekat dengannya,Orbelh sepanj a n g h i d u p n y a m e r u p a k a ns e o r a n g yang rendah diri lerutamanyaapabila berkaitandenganpencapaiandan sumbangannyadalam bidangastronom

3lri: , ,i1'-rY (7

--:*a

-"';j,

juruterayangterlibat pakanseseorang penyedi dalammanamanaperingkat lidikandanpembangunan industri aeronaulikdanjugaastronautik. a Juruteraaeronautikal Juruteraaeronautikal terlibatdalam bidangpenerbangan di dalamrangkumanatmosfera bumi. a Jurulera astronautikal terlibatdalam Juruteraastronautikal bidangpenerbangan di luarrangkuman bumi. atmoslera

IDANGaeroangkasadr negara inr kini semakin berkembano pesal. Buktinya.lvlalaysrakrni di peringkatpersediaanmemilrh seorang angkasawan yang akan mencatatsejarahdunia sains angkasa tempalan. Selainitu, pelbagaibidangberkaitan dengan aeroangkasajuga sedang dibangunkan di negara ini, termasuk membangunkansatelit sendiri, mengeluarkanpesawatringandan juga terlibat dalam penganjuranleknologipenerbanganseperti pameran LIMA di Langkawisetiaptahun. PenubuhanPusatAeroanqkasa Anta(MIAC)luga memrabangsal\.4alaysia buktikankesediaannegarauntuk menjadi pusat kemudahanpenyenggaraan, pembaikandan baik pulih(N4RO) dalam bidang tersebut untuk rantau Asra Pasifik. KumpulanIndustriKerajaanMalaysia bagiTeknologiTinggi(MIGHT)berkata, peningkatanyang kukuh dalam MRO dijangkadapal dilihatmulai tahun depan selarasdenganperkembangan duniayang berpusatdi ranlauAsraPasifik. Sehubunganitu, negarakini sedang mempercepatkanpertumbuhansektor itu dengan sasaran untuk menguasai lima peratus daripadapasaran global bernilaiRM12 bilion menielanotahun 2015, kata MIGHT. ,.q

,

est/crotmu

Bidangini memerlukanramaitenaga penmahirdalam bidangkejuruteraan, gurusan penerbangan,kawalan tralik udaradan juruterbang. Pelalaryang berminatdalam bidang ini mestilahmemounvaikelulusanbaik dalamsubjek-subjek 6ainsterutamanya S a i n s d a n M a t e m a t i k ,s e l a i n m i n a t mendalam dalam teknologi-teknologi penerbangan dan angkasa. Salah sebuah universiti tempatan yang menjadiperinlisdalam menawarkan kursusseumoamaini ialah UniversitiTeknologiMalaysia(UTM),Universiti Sains Malaysia (USM) dan Universiti KebangsaanMalaysia(UKl\4). Universili-universiti awam lain di negara ini tidak terkecualidari menawarkan pendidikandalam bidangtersebut. Siswazah-siswazahdalam bidang kejuruteraanaeronautikini juga boleh bekerja di dalam bidang kejuruteraan mekanikal. Kepadamerekayang berminatdalam bidang akademik dan penyelidikan, peluang terbuka untuk mereka menjadi tutor/pensyarahdi mana-mana institusi yang menjalankankursus bidang aeronautik. KERJAYA DAN JAWATAN a Jurulera aeroangkasa? lvlenoikutdefinisi lnstitutAeronautik dan Astronautik Amerika (AIAA), iurutera aeroangkasa adalah meru-

KumpulankeriaAeroangkasa kerjaaeroangkasa Sebuahkumpulan terdindari gabunganjurutera,saintis aeroangkasa. sertajuruteknik pengetahuan Juruteramenggunakan dan kemahiranfakta gunaan bagi meiyelesaikanmasalah,para sarntis dan pengemengelolakanperaturan tahuan tambahan,yang seterusnya oleh juruteradalam dapatdigunakan prosespenyelesaian sebelumnya. yangkebiasaannya amat Juruteknrk m a h i r m e n g e n d a l i k am nesin-mesin serta oeralatanpula,bertindakmemdansaintis. bantukerjakerjajurutera aeroangkasa Kerjayakeiuruteraan beban-beban selalunvamenvebabkan kerjayanglebihkurangsamadengan pekerjaan yang lain.Kekeiuruteraan banyakankeria dijalankandi peiabat, tapakprojekataumakmalpenyelidikan. yang Apakahbidangmatapelajaran perludiambiluntukkerjayadi bidang aeroanokasa? daBaoi-memudahkan oemahaman lam irenceburibidandberkaitandenganaeroangkasa. adalahlebihbaikjika matapelaiaran-matapelajaran berkaitan diberikan dengansainsdan matematik penel(anan yangsewalarnya. lni termasuklahmatematikmoden dan tambahansertafizik.Kursuskojuga munikasisepertibahasaInggeris tidakbolehdiabaikan. Juruteramemerlukanpengetahuan bagimenyeleasasfizikdanmatematik saikan masalahkejuruteraandan penoetahuan adalahamat berkomunikasi ilham-ilham walar bagi menyalurkan dan perancangankejuruteraanyang kompleks dalambahasayangmudah, terang,berkesanserta senangdifahamt. O Sumber: MIGHT dan Thomas Jeffercon High School fot Science and Technology.

diri sendiri Vangmemutih Oleh MOHD. RIDZWAN MD IMAN

I)irtu (ec lneleori vanq Serte'llangan :lr'r Felcaga3'rci-ri]''0ciel ienvelri]r^n- s3te i oalr ..]|ir i rq{i::i . ca( i l i l a a i l l e n a n er l r " ' i : l r l a r l e n a S r { it til
,

lryLl

-ai;r. r |1.,--..]|

,t

.:

-

:

. rt lla ank?na<.rnrnemberi

t:l

I I :i: _r:t. r F I tar Ic lLL ran ,.':rfa]

-

:

-.ll:lf.ll 'l :L I -

,i :

|

r'\

:

_.iKitln

-.1 l-l _ir' , L

,il

_.

.t:),re:t| (:l

r tt -

...

'

' -

I

r-1,1]:i_ _ll

'1,

:,

f .

I i\ ll[.il] :arlri Lir r, i'ali:alt_ f, r , r i l f l - : r ' i r l i r, l r l r r r 1 r l , l r r r / i l s a D e r ' ,.,r '( lrl''.tt t [];. f.l 11, , .rt r. lal|r S l r 't::: tt tt I tt:t Tta- , I l,rlrLr.

,

r

aj: rrr l__

l:

,

cuba-cuba Satns

mazingcoloufsin bubbles What'sgolngon? Whv are soap bubbles so bolourtul? The colours of a soap bubble come from whitelight,whichcontainsall the colorsof the rainbow.When white light reflects from a soao film. some ot the colors get brighter,and others disappear. You can thinkof liohtas beino made up of wavesdilkethe wav-esin the ocean.When scientiststalk about waves, thev often talk about a

waves Trequency. is the numberof times Frequency

that a wave vibralesin a second.

What do you need? . smallclearplasticlid (fromyogurtor mar garinecontainer) . clearplastictape . llashlightthatworks a bubblejuice(seerecipebelow) a spoon a straw a roomyou can makedark

BubbleJuice: a 1 gallonwater

a Ag cupdishwashing soap Mixthe ingredienls togetherin a big buck et or dishpan.ll you makeyourbubble juicethe day beforeyou wanllo use it, you'llgetbigger, stronger bubbles, butit's prettygoodrightaway,too. What do I do? 1. Tapethe plasticlid overtheendof the flash

tid. 4. Turnofi the lightsandholdthe flashlightso thatthe bottomof the bubbledomeis iust aboveyoureyebrows. 5. Watchtheswirlingcolors.ll you putths wet strawintoth€ bubbledomeand blowvery gsntly,you can movethe colorsaround. 6. Watchthe colors.Howmanydo you see? lf youwatcha bubblefor a fewminutes,do the colorschange?Whatcolorsdo yousee rightbeforethe bubblepops?Do you €ver see blackandwhiteoolkadots?

estiSstmq av

lioht is made uo ol lioht waves of manv ditferentfrequencies. -Two waves ian be-in the same placi) at the same time. Suppose two ocean waves of equal size meet. Each wave pushes up and down on the water in its Dath. Wherethe waves meet,thereare two ditterentforcesactingon the water, one trom each wave. lf both waves push up on the water, the water moves twice as high as it would move it it were pushed by one wave alone.

This is calledconstructiveinterference.

lf one wave pushesup and the olherpushesdown,the two pushes canceleach otherand the waterdoesn'tmove at all. when this hapoens.it's calleddestructiveinterference.

What'sthe bes! set-upfor seeingcolours in a bubble?

Intederence colorson a bubblelookbrightesl whenther€'swhitelightshiningon the , bubbleand a blackbackgroundbehindit. The colors come from lioht that's reflectingtrom the soap film.-Youwant to be on the same side of the bubbleas the light sourceso thal lightwill bounce back to your eyes. The black backgroundkeeps light that's shining lhrough from the other side of the bubblelrom washingoul the colors.

Source:http://www.exploratoflum.eou

JT

intoa simplecamera!

What do I need . emptyPringles chipcanor anything similar a marKer a ruler a X-Actoknifeor utilityknite(aska grown-upto nerpyoucu0 a thumblackor pushpin a masKrng lape a aluminum foil a scissors(if you want) a brightsunnyday What do I do? 1. Takethe plasticlid otf the Prinoles can and wipeout the iiside. (Savethe lid!) 2. Drawa linewiththe markerall the wav around the can,about2 inchesuo fromthe b6ttom. Havea grown-upcut alorigthat lineso the tube rs In lwo Dreces. 3. The shorterbottomoiece hasa m€ialend.With the thumbtack,makea holein the centerof lhe metal. 4. Putthe plasticlid ontothe short€rpiece.Putthe longerpiecebackon top. Tapeall the pieces logether.

6. Go oulsideon a sunnyday.Closeon€oye and holdthe tubeup to vduroihereve.Youriant the insid€ol the tubeto b€ as darkas possible.so cup your.hands aroundthe openingof the tube if you neeoro. Lookaroundyouryardthroughthe tube.The lid makesa screenthai showsyou upside-down colourpictures! 7. Holdyourhandbelowths tubeandmoveit v6ry slowlyupward.Yourhandis movingup,butyourll se€ its shadowmovedownthe scr€gnl

What'sgoing on? Ho$/doesa holein the bottomof a PrinolesA can makea pictureof the world? The holedoesn'tmakethe picture.The imageof the world is alwaysthere.All the holedoesis makeit possiblelor youto seeit. Supposeyou pointyour Pringl€sPinholeat a brightlylit bouquetof llowers.Lightreflectsotl th€ red rose,the blueiris, the whitedaisy,and the greenleaves. It you holda pieceot whitepapernearthe bouquet,some of that reflectedlightwill shineon the paper-butit won'tlook

The sameis lrue for lightbouncingott all the othertlowers in the bouquet.On lhe oihersideofihs hole,theselightrays rgvsalan imageol th€ bouquet. You'v€madea camera!Thiskindot camerais calleda camera obscura-which is Latintor'dark chamber.' Th€firstcameraobscurasweresmallroomsthatwelecomplelelydark exceptfor a tiny holein a wallthat let in a dot of sunlight. Peoplein the roomsaw an imageot the treesand sky on the walloppositethe hole-andwereamazedwhenths image disappeared at sunset! Source:ExDloratorium. SanFrancisco.

esti&otmg

3e

t O L O N E L Y L r nA e x e l v e vc h G a . . t . rr l t l . t a r r - i r 1 ( i . i - ] r , : a . : h 2 t 1! 1 6 3 r . a s : r S : . ! t a - ' s ^ t : n a l t a r i r t l _ af s t n t r t ' i r' I : i a a € Gatl;',rI'"r'as bort rr e sr.a 11c,.\'rr trc-cto' lu'loirtov,rRussia n ral qfe,,1r up of a co ect ve fa T, Y L o | ]e d t h e S o v e : A I F o r a - "3 r i l becanc a I qntcrp .1 :lrl a- oifccr Ho !.ns c i a s e n t c D e r r : ' r c I r s ! ' o , ! r o r S a , . , . la o s ' 'TlcnatLtls G a g a r r p l o : e C t r c \ , / o s t c kI l V o s t . . means East In R.rss an) n- ss o r !!lr c l a ! f r c h e dA p r i l1 2 , 1 9 6 1 f r o m t h e B a k o r u r Cosnodrome H s l l r q h tl a s t e d T0 U m | lu t e s a r d o r - rt c d

l h e E i l f t l ro n e t m e T h e c r l ) s u e t r a v r .. d : r l . r r a t r t u o ec [ TT2 ] c 2 ! ' 1 3r e s 1 1 8 03 2 ; ( ' i ) a l r x l e E a r t r n l a : t r a i . : l . - i 2 l j l l k m r F ! r t , ' , a st o ' r . . c r o ' r r n e : l r c Lr : l TfL. sf-rncecrrf.,'.a.i recovereD lta "',il da,,'n ltr. Sarato','r.'.1on of the S,l,rct Ur .rr Ga!a, ' dieC al a.l. al.+",/her hts l',4G I 5 plalle crlshed n bac rlredthe'neaf tulos.o,nj

r11.

F

33 ?00E

AmalinSofialsmail AlamatNo.1027 Batu7 1/2KGSalor, 15100 KotaBharu, Kelantan Sekolah: S.lvl.K. AgamaNaimLilbanat lJmur: 13 Bidang sainsyang diminati: Sains Perubatan dan Angkasa lepas.

Hemalatha a/p PremSukcharean a/l Bavindran KimChee AlamatI, JlnPertama : Alamat140,Taaman 4,Taman Permata, SriKroh, JlnkuakLuar 30100 lpoh, Perak 33100 Pengkalan Hulu, Sekolah: SN4K Perak Tarcisian Convent, lpoh Sekolah: S.l\4 KTun t mur:17 Saban. Pengkalan Hulu, Bidang sainsyang Perak diminati: Angkasa ljmur:16 Lepas danAstronomi. Bidang sainsyang diminati: Sains . Angkasa, Arkeologi dan . Sains Komputer

Mohd,FaridFaizal othman AlamatD-456 Kampung KualaBedah, 20050Kuala Terengganu Sekolah: Sekolah Menengah Agama Sherkh AbdulMalek lJmur: 18 E-mel:[email protected] Bidang sainsyang diminali:AlamSekrtar.

Jahangir Khanbin llilaiitftKhan Alamat53,JLN Angsana 3,Taman Binting 81750 Masai Johor Sekolah: Sekolah Kebangsaan Taman Rinting I Masai, Johor E-mel:Umur:11 Bidang sainsyang diminati:Sains Sukan danAstronomi.

lzawatiCheYusotf Alamat: 2081-8KG Tebakang, Bukit Payung, 21400 l\4arang, Terengganu Sekolah: Akademi Jarum Berlian SdnBhd Bangunan Surianita. Jalan Limau kasturi. 24000 Terengganu Umur: 21 Eidang sainsyang diminati:Kejuruteraan Automotif

AhamdHassan lsmail Alamat3,Jalan Taming lmpian4,Taman Taming lmpian, 43000 Kajang, Selangor S€kolah: Sekolah Agama l\4enengah. Batu 10,Cheras 43200 Hulu Langat, Selangor Umur:15 Bidang sainsyang diminati: Ashonomi danKimia.

NurFatihah Nadia Nordin Alamat: 97.LBG Laksamana 20DT[,4N Perdana Sentosa 41200 Klang, Selangor S e k o l aShJ: K ( C ) Chung Hwa, Klang E-mel: [email protected] my U m u r1:2 Bidang sainsyang diminati: Sains Komputer

SitiAisyahMohd. Yusotf AlamatLot1792, JLN 15 KGKubu Gajah Gajah, 47000 Sg Buluh, Selangor Sekolah: SKMerbau Sempak. Sg Buluh U m u r1:0 Bidang sainsyang diminati: SansBobotik danKompLter.

Raulah Atan Alamat:K3-4.BlokK, AptSeriKembanqan, JaanBukitBeruntung 7,Bukit Beruntung 48300Rawang Selangor t mur:40 Bidang sainsyang diminati: Sains Komputer.

BORANGPENYERTAAN '^ Nana ---

esti'amal fl€niadi'rakafl , . , ' , , . i r r-! . nlad keahlian ersirD" rds' enerlma Pelbagar

Sekoah: U m u r :B i d a n gs a i n sy a n gd i m i n a l t .

E-mel:

Alamatkan borangandakepada:AkademiSains (ASltI),902-4,JalanTunlsmait, Malaysia 50480KualaLumpur.Andajuga bolehe-melkanpenyerlaan andakepada:[email protected],

esti&otmq

-3q 4006

Perlubanyak naklunat ringkas Estidstffiusumber meKturnat T"mln []drisn

Saudarapsngarang, SAYAadalahantaraberjutapembacayangbegitu sejakdaripadakeluaranpertameminatiestrdotmy ma lagi. Sebagaipembaca,saya mendapatiperubahan ini denganmemberl estidotmyselakkebelakangan penekananmenyeluruhlerhadap isu-isu yang

Saudarapengarang, SAYA ingin mencadangkanagar eslidotmy dapat mengadakanperaduanmengarangartikel sainsbagi menarikminatpelajarterhadapbidang sarns dan teknologi,terutama mengrkuttema yang dipaparkansetiapbulan. Pemenangmungkinboleh dipilihberdasarkan kepadakecekapanmerekamendapatkanrujukan dalam estidolmy bagi menghasilkanartikel yang menarikserta dapat menjadipanduandan rujukan kepadapembacadan pelajarlarn. Kiriman: Amirah lzzati, SauiEnaUtama, Sungai Buloh, Selangor. Jawapan: Terima kasih atas cadangan adik. Pihak kami memang mempunyai cadangan seperli itu dan sedang berusahamendapatkan penaia hadiah.

kelihatan menarik. SelamatberjayaestidotmY, Kiriman: NurainHatlzah. B{4, PerumahanAwam Mergong, Alor Setar, Kedah Jawapan:Terimakasihatas 3okonganbertarusan adik. Kaml akan berusahameniadikanaslidotmy lebih menarikdl maaadepan,

Huangsoal-iaualrsains Saudarapengarang, BAGI saya, majdah estidotmy telah berjaya meningkatkan pengetahuandan kesedaranterhadapsains dan teknologr. agar majalahestidolmy Di sini saya inginmencadangkan mengadakansuatu ruanganbaru yang membolehkanwarga estidotmy betinleraksidengan pembaca dengan mewujudkanruangansoal-jawabsains. Kami juga mahukanruangantips-tipsdan rujukanmengenai bidangsainsdan teknologiyang terkini Saya amat cadanganini akan mendapatperhatianyang sewajarnyadaripadapihak pengarangestidotmy.

Kiriman: Muhammad lzzal Baharudin, No.25. Jalan Rusa 20/9. Seksyen 20, S h a hA l a m , Selangor Jawapan: Terima kasih dan cadangan adik itu seme' manonva telah diutarakan sebelum ini dan kami akan peniirSangkan selepas mendapat satu panel peniawab soalan yang terdiri daripada saintis mengikut kepakaran masing-masing.

Hantarkansebarangpendapatatau teguransama ada melaluisurat kepad" n*aO"ti'S"i* (ASM),902-4,Jalan Turi lsmail,50480Kuala Lumpur ataupunmenerusie'mel:

^,-+;.

flc) | |

I I l\.1 /1'

f,,f"f"V"i"

I l

3s ?006 'l I

1 . BOS AIIIANINA 8T,RAZIKI

NO98 JLNPERI\4AI, KTfuIB, QUARTES 73400GEI\4AS, NEGEBI SEfuIBILAN 2 WAN MIRAWANSALAIII BT201/2KGAYER LIMAU. 78300IV]ASJID TANAH. IllELAKA I\4OHO, ISMAIL BINRAI\4LI LOT2777, JLNSGAPONG. 93950 KUCHING, SARAWAK. 4 ZAMRIA BINPATBUM NO]40X,LORONG KERAMAT DALAI\4 5 KGDATUK KERAIVIAT, 54OOO KUALA LUI\4PUR, 5 NOOR AINISYAFIOAH BI ABDBAHIIVI 365,JLNSEBOJA 1/5B,TAMAN SEROJA, OSOOO SG,PETANI, KEDAH

Answerfor EstiSquareJanuary SCIENCE: 1 .L G U P 2.AMAMG 3 .B U C T D O 4, EAMFMET 5 .G R I N S O A M

ANSWER: PLUG MAGMA CUBOID AMMETER ORGANISM

MATHEMATICS: 1 .M D E O 2. UQTRA 3 .E T N I N H 4.ILLMNIO 5. ETNPNAOG

ANSWER: MODE OUABT NINETH MILLION PENTAGON

\TRUOt0l\5 Llstedbe ow are l0 words 5 words n sciencesubjecland 5 words n mathefialics sublectLetters In lhesewordshavebeenJumbled As a c ue let(ers underlned are n the correctposton Unscrambeihesewordsand writelhemdowncorrespondtng y

EXA/'\PLt: sa!'ttr '!A1Htl,lAT t5

ANGLE

ALNEG scrtIil

IAPPU 2HANUM 3XONGYE 4!YOBLGO 5RAPSAT

P H G

o

G

A

I E

E

il,{lllti,itr(5

IsLPU ?LAToT 3DMEA I N ,OTAOGNC 5BUTSACR

/

i''T o M

MAOT

I l-

T N

o T

U

Openlo pr maryand secondaryscl.oolstudenlsaged l 7 o r b €o v r

e h gb e l o r l h e c o m p e i i t o n y ' J u d g e sd e c s o n s f n a y ' E n l r e s n e e d l o r e a c hu s b e f o r eo r o n l 4 a r c h ] 3 2006 e / E n l r e s r e c e i v e da l t e r l h e c o s n g d a l e v r n c t b e e n t e n an e 0

Name: HorneAddress

B rht CerlilicatellC Nol Tel: e' F !e !r nn€rsv/ b€ c:osen eacl"rnonthbaseoon rne y' Ea:r N nnerwt rece!e a gamesset fromSPf"lrlorlf Rl'4100

Mar yourenlreslo AkademiSainsMalaysia.902-4, JalanTunlsmail,50480 KualaLumpur.

e5t/

ff,g

Hantarkan borang ini beserta Cek/MO/PO kepada:

i* !

ii Utur.n Publicationr & Dkttlbrtors Sdn Bhd (26823-A) t 1 & 3, Jalan3/91A,TamanShamelin Perkasa, Cheras, 56100KualaLumpur. SifahubungiBahagianPemasaran Tel:03-92a56577. Faks:03-92E74645

S e k o l a h/ O r g a n i s a s i

n Money order

! Postalorder

! Bank Draf

lCek-(ek hendaklah d i p a l a n gd a n d i b a y a r atas nama lJtusan Publications& DistributorsSdn Bhd

RAKAN ESTIDOTMY RM1I PESANAN TERUS:RMl3