4o Ds Libadias

4ο

Δημοτικό σχολείο Λειβαδιάς Τμήμα Ε1 Στα πλαίσια του Εθνικού Θεματικού δικτύου ¨Κλιματικές αλλαγές ακραία καιρικά φαινόμενα που συντονίζει το ΚΠΕ Στυλίδας

1

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΑΣΚΑΛΑ

ΜΠΑΡΛΑ –ΝΙΑΒΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ

Σχολικό έτος 2008-2009 ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

Το περιβαλλοντικό πρόγραμμα «κλιματικές αλλαγές και νερό» που υλοποιήθηκε από τις μαθήτριες και τους μαθητές της Ε1 του 4ου Δ. Σχ. Λιβαδειάς, με υπεύθυνη του προγράμματος την κ. Μπάρλα – Νιαβή Βασιλική, τη σχολική χρονιά 2008- 09 συμμετέχει στο Εθνικό Δίκτυο Κλιματικές 2

αλλαγές – ακραία καιρικά φαινόμενα» που συντονίζει το ΚΠΕ Στυλίδας.

Ο ν ο μ ατ ε π ώ ν υ μ ο Λουκία Αλμπάνη Ισμήνη Γαλάνη Αναστασία – Αικατερίνη Διαμαντή Ιωάννης Καραϊσκος Γιώργος Κατσούλης Κατερίνα Λόλιου Ναυσικά Λατολλάρι Γιώργος Μίχος Ελπίδα Παπαλάμπρου Σπύρος Πούλος Μαρία Χριστοδούλου Αρτέμης Πρόφκας Δήμητρα Κοϊτσάνου Ιωάννα Ντάικο Μπούτσικος Δημήτρης Αλμπάνη Ιωάννα

3

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Πρόλογος Περιβαλλοντικό Πρόγ. «κλιματικές αλλαγές και νερό» Big bang Η Γη Η ατμόσφαιρα Η εξέλιξη της Γης σε ένα 24ωρο Κλίμα Ιστορία των κλιματικών αλλαγών Καιρός Το κλίμα αλλάζει Άνθρακας Μεθάνιο Αίτια της αύξησης των αερίων του Φαιν. Του Θερμ. Πηγές ενέργειας

4 7 8 10 11 13 14 16 20 24 27 30 30 31

15 16

Συνέπειες της αύξησης της θερμοκρασίας Δείγματα των συνεπειών της αύξησης της θερμοκρασίας Περίοδοι ξηρασίας και πλημμυρών στο παρελθόν Όζον Από το CD της wwf Η Γη – ο γαλάζιος πλανήτης - νερό Ήρθε η ώρα να βοηθήσουμε τον πλανήτη μας Δραστηριότητες κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Οικολογικό αποτύπωμα Ανακοίνωση της wwfγια την Ελλάδα. Ακτιβιστικές ενέργειες πολιτών του πλανήτη μας Σοφές κουβέντες από τους Αβορίγινες - ιθαγενείς κατοίκους της Αυστραλίας.

35 38

17 18 19 20 21 23 24 25 26 27

40 43 44 46 49 55 62 64 61

4

Το περιβαλλοντικό πρόγραμμα «Κλιματικές αλλαγές και νερό» που ένα μέρος του υλοποιήθηκε τη φετινή σχολική χρονιά από τους μαθητές και μαθήτριες της Ε τάξης επιλέχτηκε με τα εξής κριτήρια: 1) της παγκόσμιας διάστασης του προβλήματος 2) της ανάγκης αντίληψης των επιπτώσεων από τις ανθρώπινες παρεμβάσεις στον πλανήτης μας 3) της ανάγκης καθημερινότητά μας.

αλλαγής

στάσεων

και

αντιλήψεων

στην

4) στο μάθημα της Γεωγραφίας μαθαίνουν για το κλίμα, τον καιρό, τις κλιματικές ζώνες, τη σχέση του κλίματος με τη βλάστησης και τη ζωή των ανθρώπων. 5) ασχοληθήκαμε με μία μόνο διάσταση, το νερό, γιατί είναι ένα θέμα που το γνωρίζουν πολύ καλά από το μάθημα της Μελέτης του Περιβάλλοντος των προηγουμένων χρόνων. Την επόμενη σχολική χρονιά το πρόγραμμα θα συνεχιστεί και με άλλα θέματα όπως δάσος, ανακύκλωση, διαχείριση ενέργειας κ.ά. 6) Μπορούσε Ευέλικτης Ζώνης

να

υποστηρικτή

διαθεματικά

στο

πλαίσιο

της

Οι εκπαιδευτικοί στόχοι ήταν:

• Γνώση και κατανόηση για τις φυσικές αλλαγές του κλίματος • • • • •

και των αλλαγών στη ζωή των ανθρώπων. Κατανόηση του Φαινόμενου του Θερμοκηπίου και της επίδρασης στο κλίμα. Γνώση των κινδύνων και απειλών από τη διαταραχή του Φαινόμενου του Θερμοκηπίου. Υιοθέτηση προτάσεων, στάσεων και συμπεριφορών για την ορθολογική διαχείριση του περιβάλλοντος Κατανόηση ότι αποτελούμε μέρος μιας κοινότητας και ότι η λύση αφορά και θα δοθεί από όλους. Η συνεργασία, η έρευνα, η παρατήρηση, η συγκέντρωση πληροφοριών προϋποθέσεις για την επίλυση ενός προβλήματος. .

• Μέθοδοι υλοποίησης 1. Γινόταν συζήτηση στην τάξη για το θέμα. 5

2. υπήρξε χωρισμός σε ομάδες 3. συγκεντρωθήκαν πληροφορίες 4.

5. 6. 7.

(από βιβλία, διαδίκτυο, εφημερίδες και περιοδικά), και εικόνες συζήτηση στη τάξη, απάντηση στα ερωτήματα που προέκυπταν κάθε φορά, τοποθέτηση υλικού στο πίνακα ανακοινώσεων και ανάρτηση των κειμένων στο blog μας: elikonio.blog.spot.com στη συνέχεια γινόταν σχεδιασμός περαιτέρω δραστηριοτήτων υλοποιήθηκε προγραμματισμένη εκπαιδευτική επίσκεψη. Αξιολόγηση του προγράμματος:

Α).αρχικό ερωτηματολόγιο : για να διαπιστωθεί η γνώση των μαθητών. Από αυτό προέκυψαν τα εξής στοιχεία: 1. Το 90% των παιδιών γνώριζαν τις διαφορές κλίματος και καιρού 2. το 90% δεν γνώριζε τα αέρια της ατμόσφαιρας και τα στρώματά της 3. το 60% είχαν ακούσει για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. 4. το 98% θεωρούσε το Φαινόμενο του Θερμοκηπίου κακό για το περιβάλλον και τον άνθρωπο 5. το 99,9% δεν ήξερε τι είναι το Φαινόμενο του Θερμοκηπίου 6. το 88% δεν γνώριζε που οφείλονται τα ακραία καιρικά φαινόμενα ( πλημμύρες, τυφώνες, ξηρασία, λιώσιμο των πάγων). 7. το 95% θεωρεί αιτία των κλιματικών αλλαγών την ανθρώπινη παρέμβαση στο περιβάλλον.

Β).Ενδιάμεση αξιολόγηση δεν έγινε γιατί δεν θεωρήθηκε αναγκαίο. Γ).Η τελική αξιολόγηση έγινε με το παιχνίδι των καρτελών με ερωτήσεις που είχαν φτιαχτεί από τα ίδια τα παιδιά.. Από την τελική αξιολόγηση διαπιστώθηκε ότι σε ποσοστό 90% έχουν κατανοήσει τι είναι το φαινόμενο του Θερμοκηπίου, που οφείλεται η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη, και είναι σε θέση να διαπιστώσουν τις λάθος συμπεριφορές τους και να προσπαθήσουν να τις διορθώσουν αλλά κα να επηρεάσουν και τους δικούς τους ανθρώπους.

Διαθεματικότητα του προγράμματος: εμπλεκόμενα μαθήματα

6

Ιστορία Μαθηματικά

Γλώσσα

Γεωγραφία

Κλιματικές αλλαγές και νερό

Φυσικά

Μυθολογία

Δραματοποί ηση

Αισθητική Αγωγή

Η Υπεύθυνη του προγράμματος Μπάρλα- Νιαβή βασιλική

Περιβαλλοντικό πρόγραμμα:

«κλιματικές αλλαγές και νερό» Τα πράγματα που αντικρίσαμε γύρω μας, όταν κάναμε τα πρώτα μας βήματα, ήταν το χώμα, ο ήλιος, το φεγγάρι, τα άστρα, τα φυτά, τα πουλιά, τα ζωάκια, το νερό, η θάλασσα, τα βουνά, τα σπίτια και πολλά άλλα είτε τα αυτά τα έχει φτιάξει ο άνθρωπος είτε όχι. Πολλές ήταν οι απορίες μας και συνεχώς είμαστε με ένα γιατί στο στόμα μας. Θέλαμε να μάθουμε πως έγινε αυτό πως έγινε το άλλο; Γιατί αυτό είναι έτσι; Καμιά φορά γινόμαστε πιεστικοί, αλλά εμείς θέλαμε να μάθουμε. Στην αρχή νομίζαμε ότι το περιβάλλον μας, η γη μας ήταν πάντα έτσι. Όταν όμως καταλάβαμε ότι δεν ήταν πάντα έτσι, τότε άρχισαν άλλα ερωτήματα. Πώς και πότε δημιουργήθηκε η Γη; Πότε κατοίκησαν τα ζώα και οι άνθρωποι τη γη;

7

Τώρα που είμαστε μαθητές και μαθήτριες της Ε τάξης πολλά έχουμε μάθει αλλά και καινούρια ερωτηματικά έχουν δημιουργηθεί. Ακούμε και διαβάζουμε για την αύξηση της θερμοκρασία της γης, για τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλούν καταστροφές. Λένε οι επιστήμονες ότι ένα μερίδιο ευθύνης έχει ο άνθρωπος για τις κλιματικές αλλαγές. Στο μάθημα της Γεωγραφίας μάθαμε για το κλίμα, τον καιρό, τις κλιματικές ζώνες της Γης Διαπιστώσαμε τη σχέση του κλίματος με την εμφάνιση των φυτών, των ζώων αλλά και τις συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων. Μετά από όλα αυτά είπαμε να ασχοληθούμε με το περιβαλλοντικό πρόγραμμα «κλιματικές αλλαγές και νερό»

Κάναμε ομάδες και αρχίσαμε να δουλεύουμε Το πρώτο μας ερώτημα ήταν “ Πώς δημιουργήθηκε η Γη και γενικότερα το σύμπαν;” Βρήκαμε βιβλία, αναζητήσαμε πληροφορίες στο διαδίκτυο με τη βοήθεια της δασκάλας μας και βρήκαμε πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα. Η μεγάλη έκρηξη –Big Bang Οι επιστήμονες λένε ότι πριν από 15 δισεκατομμύρια χρόνια έγινε ένα ισχυρό Bang ! και γεννήθηκε το σύμπαν. Ό,τι υπήρχε ήταν κλεισμένο μέσα σ' ένα πρωταρχικό πυρήνα. Όταν προκλήθηκε η έκρηξη αυτού του πυρήνα, που ήταν πυκνός και εξαιρετικά θερμός, τα συντρίμμια της ύλης άρχισαν να απομακρύνονται. Σε μια γωνίτσα του διαστήματος, πριν δέκα δισεκατομμύρια χρόνια, δηλαδή 5 δισεκατομμύρια χρόνια μετά το Bing Bang, άρχισαν οι διαδικασίες γέννησης του δικού μας ηλιακού συστήματος. Ο δικός μας πλανήτης , η Γη, έχει ηλικία 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια. Ήταν ο τρίτος βράχος από τον ήλιο, αλλά όχι ο πλανήτης Γη όπως τον ξέρουμε. Ήταν μια σφαίρα πυρακτωμένου λειωμένου βράχου, που έλαμπε σαν ένα μικροσκοπικό αστέρι μέσα στα σκοτάδια του διαστήματος. Η υψηλή θερμοκρασία στην επιφάνεια διατηρούσε την ποσότητα του σιδήρου που υπήρχε λιωμένο, το οποίο σιγά σιγά βυθιζόταν στο κέντρο του πλανήτη, σχηματίζοντας τον σημερινό στερεό πυρήνα της. Πάνω από τους ωκεανούς του μάγματός του δεν υπήρχε καθόλου ατμόσφαιρα, αλλά ένα λεπτό πέπλο, αποτέλεσμα των εξατμίσεων από το λιώσιμο των βράχων στο κενό περιβάλλον. Καθώς κρύωνε το εξωτερικό στρώμα της Γης έτριζε και χωριζόταν σε κομμάτια, ενώ απ' τους τεράστιους κρατήρες ξεπετάγονταν πίδακες από λάβα που κόχλαζαν και καυτοί ατμοί. Συγχρόνως η Γη δεχόταν βομβαρδισμό μετεωριτών, με αποτέλεσμα να καταστρέφεται οτιδήποτε είχε διαμορφωθεί μέχρι εκείνη τη στιγμή. Κάποια στιγμή ένας τεράστιος διαστημικός βράχος 8

συγκρούστηκε με τη Γη και αυτή χωρίστηκε στα δυο. Τα θραύσματα που σκορπίστηκαν στο διάστημα σχημάτισαν την πρώτη ύλη από την οποία δημιουργήθηκε η Σελήνη. Εκείνη λοιπόν την περίοδο, δηλαδή 3,8 τρισεκατομμύρια χρόνια από σήμερα λόγω της σταδιακής μείωσης της θερμοκρασίας του πλανήτη, άρχισε να σχηματίζεται η ατμόσφαιρα και να πέφτει πολύ δυνατή βροχή με αποτέλεσμα οι κοιλότητες της επιφάνειας του πλανήτη να γεμίσουν νερό και να γεννηθεί η θάλασσα που η θερμοκρασία της ήταν πολύ μεγαλύτερη από τη σημερινή. Η θερμοκρασία στην επιφάνεια της Γης μειωνόταν σταδιακά, το μάγμα στερεοποιείτο εξωτερικά, σχηματίζοντας τον στερεό φλοιό. Σιγά σιγά, η Γη διαμορφώθηκε και έγινε όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, αποτελούμενη από τον πυρήνα, το μανδύα και το φλοιό. Και στη συνέχεια εμφανίστηκαν τα φυτά και τα ζώα και τέλος ο άνθρωπος.

Big Bang

Η Γη είναι διάπυρη και η βροχή Και δε φτάνει στην επιφάνειά της

Η πρώτη ατμόσφαιρα της Γης έχει μόνο άνθρακα, υδρατμούς και άζωτο

Παίζοντας με το «πλανητάριο» το ηλιακό

Η επιφάνεια της Γης έγινε ψυχρότερη και η βροχή φτάνει στην επιφάνειά της

Πριν 2,5 δισεκατομμύρια χρόνια προστέθηκε και Οξυγόνο στην ατμόσφαιρα.

9

•

Από ποια στρώματα αποτελείται η Γη; 1. Το εξωτερικό πετρώδες περίβλημα της Γης ονομάζεται φλοιός. Ο φλοιός είναι χωρισμένος σε περίπου 16 πλάκες. Στα όρια των πλακών υπάρχουν ρήγματα, γιατί τα πετρώματα είναι σπασμένα και οι πλάκες κινούνται η μία με την άλλη. Κατά μήκος των ορίων των πλακών γίνονται συνεχώς σεισμοί.

2. Ο μανδύας είναι το στρώμα που βρίσκεται

κάτω από τον φλοιό και αποτελείται από στερεά πετρώματα που είναι θερμότερα και πυκνότερα. Αν και είναι στερεός, ρέει – πολύ αργά βέβαια, μόλις λίγα εκατοστά κάθε χρόνο. 3. Ο εξωτερικός πυρήνας αποτελείται από πυκνό, πυρακτωμένο και ρευστό σίδηρο. Ο σίδηρος αυτός κινείται αργά μέσα στον πυρήνα και δημιουργεί το μαγνητικό πεδίο της Γης. Στο μαγνητικό αυτό πεδίο οφείλεται το ότι η βελόνα της πυξίδας δείχνει προς τον Βόρειο Πόλο. Ο εσωτερικός πυρήνας αποτελείται κυρίως από σίδηρο. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι είναι ακόμα πιο θερμός από τον εξωτερικό, δέχεται τόσο μεγάλη πίεση από τα υπερκείμενα πετρώματα, ώστε είναι στερεός και όχι ρευστός.

• Το επόμενο ερώτημα που μας απασχόλησε ήταν το εξής: «Υπήρχε ατμόσφαιρα από την πρώτη στιγμή της Δημιουργίας της Γης;» Η ατμόσφαιρα της Γης πρωτοεμφανίστηκε, κατά πάσα πιθανότητα, λίγο αργότερα από τη δημιουργία της Γης, όταν άρχισε να δημιουργείται σαν λεπτή μορφή κρούστας ο στερεός φλοιός της, περίπου πριν από 3,8 δισεκατομμύρια χρόνια. Η σύστασή της ήταν τελείως διαφορετική από ό,τι είναι σήμερα. 10

Από τα ηφαίστεια που υπήρχαν ξεχύνονταν αέρια που προέρχονταν από τον πυρήνα της Γης, σχηματίζοντας μια ατμόσφαιρα με διοξείδιο του άνθρακα, άζωτο και υδρατμούς. Παρόμοια σύσταση έχουν και σήμερα τα αέρια που προέρχονται από τις ηφαιστειακές εκρήξεις. Καθώς η Γη συνέχιζε να ψύχεται, σχηματίστηκαν σύννεφα με αποτέλεσμα να υπάρξουν ραγδαίες βροχοπτώσεις για χιλιάδες χρόνια. Αρχικά η πολύ υψηλή θερμοκρασία του στερεού φλοιού της Γης, ο οποίος βρισκόταν σε διάπυρη σχεδόν κατάσταση, προκαλούσε εξάτμιση της βροχής πριν πέσει καλά καλά στο έδαφος. Τα τελευταία 40.000 χρόνια η θερμοκρασία της επιφάνειας του στερεού φλοιού της Γης είχε υποχωρήσει αρκετά, ώστε η βροχή να φτάνει στο έδαφος με αποτέλεσμα το σχηματισμό των ποταμών, των λιμνών και των θαλασσών. Το Οξυγόνο στην ατμόσφαιρα, το οποίο είναι απαραίτητο για τη ζωή εμφανίστηκε αργότερα, πριν 2,5 δισεκ.χρόνια σύμφωνα με τις νέες μελέτες των επιστημόνων. Και χρειάστηκαν 50 έως 100 εκατομμύρια χρόνια ώστε να φτάσει στο ποσοστό που βρίσκεται σήμερα, δηλαδή στο 21% .

• Ένα άλλο ερώτημα που προέκυψε ήταν «Ποια είναι η δομή της ατμόσφαιρας;» Η ζωή στη Γη δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την ατμόσφαιρα. Η ατμόσφαιρα είναι αποθήκη οξυγόνου, ρυθμίζει τη θερμοκρασία και προστατεύει τους ανθρώπους από τις βλαβερές ακτίνες του Ήλιου. Η ατμόσφαιρα αποτελείται από τις εξής ζώνες: την τροπόσφαιρα, που ξεκινάει από την επιφάνεια της Γης και φτάνει σε ύψος 15 χιλιομέτρων. Είναι η ζώνη όπου δημιουργούνται τα περισσότερα κλιματικά φαινόμενα που γνωρίζουμε. Εδώ ένα μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας εγκλωβίζεται και έπειτα ξαναγυρίζει στη Γη. Στην τροπόσφαιρα βρίσκεται το 8090% του αέρα της Γης και συγκρατείται εκεί από τη βαρύτητα. •

•

την στρατόσφαιρα, που ξεκινάει από το 16ο χιλιόμετρο από την επιφάνεια της Γης και φτάνει μέχρι τα 50 χιλιόμετρο. Στο ανώτερο στρώμα τς στρατόσφαιρας βρίσκεται το στρώμα του όζοντος, που φιλτράρει ένα μέρος από τις υπεριώδεις ακτίνες του Ήλιου και δεν φτάνουν στη Γη. Εδώ βρίσκεται σχεδόν ο υπόλοιπος αέρας της Γης δηλαδή το 10-20%, πάνω από τα σύννεφα, εκεί που πετάνε τα αεροπλάνα. Έξω από το παράθυρο του αεροπλάνου δεν μπορούμε να αναπνέουμε. 11

•

η μεσόσφαιρα , από το ύψος των 50 χιλιομέτρων μέχρι τα 85 χιλ. Εδώ η θερμοκρασία μειώνεται διαρκώς και φτάνει στους - 90 βαθμούς Κελσίου

•

η θερμόσφαιρα, από τα 85 χιλ. μέχρι τα 800 χιλ. Εδώ κινούνται οι δορυφόροι σε σχεδόν απόλυτο κενό και η θερμοκρασία μπορεί να φτάσει τους - 1500 βαθμούς Κελσίου η εξώσφαιρα πάνω από τα 1000 χλμ.

•

Η ατμόσφαιρα είναι ένα μείγμα από άζωτο 78%, οξυγόνο 21% και άλλα αέρια ( αργό, μεθάνιο, διοξείδιο του άνθρακα....)1%.Η Σύνθεση της ατμόσφαιρας παραμένει αναλλοίωτη τα τελευταία 500 εκατομμύρια χρόνια. •

Το επόμενο ερώτημα που προέκυψε ήταν χρειάζεται η ατμόσφαιρα;»

«Γιατί

Η ατμόσφαιρα προστατεύει τη Γη από την πτώση των μετεωριτών κομμάτια (πάγου ή πέτρας) οι οποίοι περιστρέφονται στο διάστημα. Προστατεύει τους ανθρώπους από τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου. Η τροπόσφαιρα αποτελείται από υδρατμούς και διάφορα αέρια και έχει την ιδιαιτερότητα αφενός να αφήνει να περάσει το φως του Ήλιου και αφετέρου να εμποδίζει την ακτινοβολία που αντανακλάται από το έδαφος να διαφεύγει στο διάστημα. Τα αέρια της τροπόσφαιρας λειτουργούν σαν "θερμοκήπιο" εγκλωβίζοντας ένα μέρος της θερμότητας . Έτσι η θερμοκρασία της Γης φτάνει κατά μέσο όρο στους +15 βαθμούς Κελσίου αντί για -18 βαθμούς Κελσίου. Δυστυχώς αυτή η ισσοροπία έχει διαταραχθεί σήμερα. Στη ατμόσφαιρα αποβάλλεται όλο και περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο παράγεται από τις βιομηχανίες, τις κεντρικές θερμάνσεις και τα αυτοκίνητα.

• Πότε εμφανίστηκαν τα ζώα, τα φυτά και άνθρωπος; • Ήταν από την αρχή της δημιουργίας της; Η ιστορία της ζωής της Γης σε ένα 24ωρο 1. Ώρα οο.οο: Σχηματίζεται η Γη και το υπόλοιπο ηλιακό μας σύστημα. 2. Ώρα 03:25: εμφανίζονται τα πρώτα πρωτόγονα πράσινα βακτηρίδια που παράγουν γλίτσα. Αργότερα αρχίζει να συσσωρεύεται οξυγόνο στην ατμόσφαιρα. 3. Ώρα 16:οο : Εμφανίζονται στη Γη και άλλοι μονοκύτταροι οργανισμοί, όπως η αμοιβάδα και τα φύκια. 4. Ώρα 20:53: Υπάρχουν ήδη σκουλήκια και μέδουσες με πλοκάμια, κάποιες στο μέγεθος πιάτου φαγητού. 12

5. Ώρα 21: 08:Τα ζώα αρχίζουν να αποκτούν κελύφη, εμφανίζονται οι τριλοβίτες και πλάσματα σαν τα σαλιγκάρια. Τα θαλάσσια φύκη είναι πλέον καλά εδραιωμένα και οι θάλασσες είναι γεμάτες από αγκαθωτά πλάσματα. 6. Ώρα 21:44: Το οξυγόνο της ατμόσφαιρας έχει αυξηθεί τόσο ώστε να επιτρέπεται η ανάπτυξη φυτών. Στην αρχή υπάρχουν βρύα και φτέρες. Δεκαπέντε λεπτά αργότερα έχουν εμφανιστεί μεγαλοπρεπή δέντρα. 7. Ώρα 22:41: Ερπετά εμφανίζονται. Μπορούν να γεννούν αυγά και αρχίζουν να περιπλανιόνται στην ξηρά. Τα έντομα μαθαίνουν να πετούν και κάποια από αυτά γίνονται πολύ μεγάλα, π.χ. η γιγάντια λιβελούλα 8. Ώρα:23:00: Εμφανίζονται οι δεινόσαυροι. 9. Ώρα: 23:52: Οι δεινόσαυροι έχουν εξαφανιστεί. Τα τελευταία 20 λεπτά αναπτύσσονται οι σύγχρονες μορφές βλάστησης. Τα θηλαστικά αποκτούν διάφορες μορφές και μεγέθη. Υπάρχουν πλέον ζώα που μοιάζουν με τα κουνέλια, τους ρινόκερους, τους ελέφαντες, τις καμήλες, τους τυφλοπόντικες, τις γάτες και τους σκύλους. Στη θάλασσα έχουν εμφανιστεί οι φάλαινες και τα δελφίνια που εξελίχτηκαν από οργανισμούς σαν τους ιπποπόταμους. 10. Ώρα: 23:59:56: Πριν από λιγότερο από 4 δευτερόλεπτα εμφανίστηκε ο σύγχρονος άνθρωπος.

16...φύκη

20.53 μέδουσες

23 .00 δεινόσαυροι

21.08 με κελύφη

22.41 ερπετά

ο άνθρωπος 30 δευτερόλεπτα πριν τη λήξη του 24 ωρου

.Ερώτημα 1ο Τι ονομάζουμε κλίμα; ο • Ερώτημα 2 .. Ποια είδη κλίματος έχουμε;, •

ήταν τα καινούρια ερωτήματα που προέκυψαν

1. Κλίμα Κλίμα ονομάζουμε τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν σε ένα τόπο σε κάθε εποχή κι επαναλαμβάνεται σχεδόν ίδιες για πολλά χρόνια. Τα είδη των κλιμάτων στον κόσμο είναι χιλιάδες και δεν μπορούμε να τα απαριθμήσουμε. Μπορούμε όμως να τα χωρίσουμε σε κάποιους βασικές κλιματικές ζώνες, όπως: τροπική, εύκρατη, πολική και ζώνη του ισημερινού και αυτές με τη σειρά τους να διαιρεθούν σε πλήθος μικροκλιμάτων όπως: μεσογειακό, αλπικό, ηπειρωτικό..... 13

2. Κλίματα και φυσικά περιβάλλοντα. Η βλάστηση μιας περιοχής αλλά και οι ασχολίες των κατοίκων της εξαρτώνται κυρίως από το κλίμα της. Εύκρατο κλίμα: Παρουσιάζει ήπιες θερμοκρασίες, έχει τακτικές βροχές και έχει και τις 4 εποχές Βλάστηση:έχει δάση φυλλοβόλων,ανεπτυγμένη γεωργία και κτηνοτροφία. Τροπικό κλίμα: επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες όλο το χρόνο με εναλλαγές ξηρών και υγρών εποχών. Η βλάστηση εξαρτάται από τον όγκο των βροχοπτώσεων. Οι περιοχές που δέχονται πολλές βροχοπτώσεις είναι καλυμμένες με πυκνά δάση. Αντίθετα, στις περιοχές όπου η βροχή σπανίζει, το κλίμα είναι ξηρό τροπικό, και τα τοπία είναι σχεδόν ερημικά. Εκεί συναντάμε τις σαβάνες. Πολικό κλίμα: πάρα πολύ χαμηλές θερμοκρασίες όλο το χρόνο, σχεδόν καθόλου βροχές. Εδώ συναντάμε τεράστιες εκτάσεις πάγου και χιονιού.

Πολικό κλίμα

Εύκρατο

Τροπικό

Ηπειρωτικό

14

Ερημικό Ισημερινό κλίμα: Έχει μια μόνο εποχή, θερμή με συχνές και άφθονες βροχές. Εδώ συναντάμε τις ζούγκλες. Οι περιοχές που βρίσκονται στην ισημερινή ζώνη αποτελούν το 6% της γήινης επιφάνειας και φιλοξενούν τα μισά έμβια ζώα του πλανήτη μας. Η χώρα μας ανήκει στην βόρεια εύκρατη ζώνη και έχει κλίμα μεσογειακό. Το μεσογειακό κλίμα είναι μια παραλλαγή του εύκρατου κλίματος, με θερμά και ξηρά καλοκαίρια.

Ακούμε ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε κλιματικές αλλαγές στον πλανήτη μας, αυτό συμβαίνει τώρα ή υπήρχαν και στο παρελθόν κλιματικές αλλαγές; Η ιστορία των κλιματικών αλλαγών στη Γη

Η δημιουργία της Γης άρχισε, σύμφωνα με τις επιστημονικές μελέτες πριν 4.500.000.000 χρόνια. Στη διάρκεια των χρόνων που πέρασαν γνώρισε πολλές μεταβολές. Ηφαιστειακές εκρήξεις, σεισμοί, συγκρούσεις με μετεωρίτες, οροσειρές και ήπειροι αναδύθηκαν και διαβρώθηκαν, ωκεανοί και θάλασσες διαμόρφωσαν την επιφάνειά της, όπως είναι γνωστή σήμερα. Όλες οι πιο πάνω γεωλογικές μεταβολές που έγιναν είχαν ως αποτέλεσμα η Γη να γνωρίσει πολλές κλιματικές αλλαγές. Πριν 65.000.000 χρόνια έγινε μια σημαντική κλιματική αλλαγή. Αποτέλεσμα αυτής της κλιματικής αλλαγής ήταν η εξαφάνιση του μεγαλύτερου μέρους τους ζωικού βασιλείου της εποχής εκείνης. Είναι η εποχή εκείνη που εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι. Νέα είδη σιγά σιγά εμφανίζονται και ολόκληρη η επιφάνεια της Γης αλλάζει όψη. Τι ήταν αυτό που προκάλεσε αυτή την αλλαγή δεν γνωρίζουν οι επιστήμονες με σιγουριά. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι υπήρξε σύγκρουση της Γης με κάποιον μετεωρίτη. 15

Το κλίμα αλλάζει συνεχώς. Για να το καταλάβουμε αυτό θα πρέπει να φανταστούμε την κάτω εικόνα. Δάση από φοίνικες και τροπικά φυτά έριχναν τη σκιά τους στα λιοντάρια, που ξεκουράζονταν. ζέβρες, αντιλόπες και ελέφαντες έβοσκαν στο παχύ χορτάρι. Στις λιμνούλες ιπποπόταμοι δροσίζονται. Η εικόνα αυτή μας φέρνει στο μυαλό μας εικόνες από την άγρια Αφρική. Όμως αυτό το τοπίο ήταν στην Ελλάδα πριν από εκατομμύρια χρόνια. Το κλίμα της χώρας μας ήταν θερμότερο από το σημερινό και έμοιαζε με τροπικό. Αυτή την εικόνα μας έχουν δώσει τα απολιθώματα που κατά καιρούς έρχονται στο φως από παλαιοντολογικές έρευνες. Έχουν βρεθεί απολιθωμένοι νάνοι ελέφαντες στην Τήλο, ιπποπόταμοι στην Κύπρο, απολιθωμένα δάση από φοίνικες στην Λακωνία, αλλά και στο Νόστιμο Καστοριάς. Πριν από 2.000.000 χρόνια, άρχισε μια νέα γεωλογική περίοδος, που οι επιστήμονες την ονομάζουν Πλειστόκαινο. Σε αυτή τη γεωλογική περίοδο υπήρχαν, όπως υποστηρίζουν οι επιστήμονες, 4 σημαντικοί κύκλοι όπου το κλίμα ήταν πολύ κρύο. Ενδιάμεσα αυτών των κύκλων υπήρχαν περίοδοι κατά τις οποίες οι θερμοκρασίες και η στάθμη της θάλασσας ήταν υψηλή, πολύ υψηλότερη από την σημερινή, είναι οι λεγόμενες μεσοπαγετώδεις περίοδοι.

Η τελευταία παγετώδεις περίοδος ήταν πριν 200.000 χρόνια. Το μεγαλύτερο μέρος του Βόρειου ημισφαιρίου της Γης ήταν καλυμμένο από παγετώνες, που έφταναν κοντά στην περιοχή, όπου τώρα βρίσκεται η Ελλάδα

16

. Οι παγετώνες είχαν δεσμεύσει μεγάλη ποσότητα νερού και η στάθμη της θάλασσας ήταν 120 μέτρα κάτω από το σημερινό. Η χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής άλλαξε. Σημαντικά παλαιοντολογικά ευρήματα μας δείχνουν ότι στην Ελλάδα βρέθηκαν κόκαλα και χαυλιόδοντες μαμούθ στην Μεγαλόπολη και στη Φλώρινα. Την εποχή εκείνη ο χώρος της Ελλάδας δεν ήταν καλυμμένος από παγετώνες.

Περίοδος παγετώνων

17

Πριν από 16.000 χρόνια περίπου, άρχισαν οι παγετώνες να λιώνουν. Το νερό αποδεσμεύτηκε με αποτέλεσμα να ανέβει η στάθμη της θάλασσας. Πολλά από τα νησιά των Κυκλάδων δημιουργήθηκαν αυτή την περίοδο. Η θάλασσα σκέπαζε την ξηρά και οι βουνοκορφές των βουνών γίνονταν νησιά Η περίοδος αυτή, σύμφωνα με τις μελέτες, τέλειωσε πριν 11.500 χρόνια και άρχισε μια άλλη που ονομάστηκε Ολόκαινος και συνεχίζει μέχρι τις μέρες μας. Λίγα πράγματα άλλαξαν από τότε. Η επιφάνεια της Γης στις βασικές μορφές της είναι αυτή που γνωρίζουμε και το κλίμα είναι αυτό που γνωρίζουμε από την ιστορία μας Πολλοί επιστήμονες μετά από έρευνες συσχετίζουν την ακμή ή την παρακμή των πολιτισμών με τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούσαν. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρεται η παρακμή της αυτοκρατορίας των Μάγια στη Ν. Αμερική από κλιματική αλλαγή που οφείλεται σε παρόμοια φαινόμενα όπως το Ελ Νίνιο που γνωρίζουμε σήμερα.

Πριν 18.000 χρόνια ο Ευβοϊκός Κόλπος ήταν λίμνη

Πριν 12.5000 η στάθμη της θάλασσας έχει υψωθεί και έχει σκεπάσει ένα μέρος της ξηράς

Γνωρίζοντας τις κλιματικές αλλαγές στο παρελθόν είναι εύκολο να καταλάβουμε ότι η σημερινή κλιματική αλλαγή είναι μια φυσική μεταβολή. Μια μεταβολή που γίνεται στον πλανήτη μας και οφείλεται σε κάποιες φυσικές διεργασίες που γίνονται ασταμάτητα στο σύμπαν και που επηρεάζουν τον πλανήτη μας. 18

Καθημερινά ενημερωνόμαστε από την Ε.Μ.Υ. ( Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία) για τον καιρό. Όλοι μας για διαφορετικούς λόγους ο καθένας θέλει να πληροφορηθεί για τις αυριανές καιρικές συνθήκες, π.χ. μπορεί να θέλει να ταξιδέψει ή γιατί είναι γεωργός ή γιατί είναι μαθητής, όπως 19

εμείς και θέλουμε να ξέρουμε αν ο καιρός θα είναι κατάλληλος για να πάμε την προγραμματισμένη μας εκδρομή. • • • • •

Ερώτημα 1ο : Τι είναι καιρός; Ερώτημα 2ο : Ποιες είναι οι καιρικές συνθήκες που καθορίζουν τον καιρό; Ερώτημα 3ο : Τι σημαίνει πρόγνωση του καιρού; . Ερώτημα 4ο: Ποια η διαφορά κλίματος και καιρού; Ερώτημα 5ο:Πώς έκανε πρόγνωση του καιρού ο λαός παλιά όταν δεν είχε αναπτυχθεί η επιστήμη της μετεωρολογίας; 1. Καιρός

Ο καιρός είναι η κατάσταση της ατμόσφαιρας πάνω από μια περιοχή για λίγες μέρες

2. Καιρικές συνθήκες Καιρικές συνθήκες είναι η θερμοκρασία, οι βροχές, οι άνεμοι, η υγρασία, ατμοσφαιρική πίεση, νέφωση, 3. Πρόγνωση του καιρού είναι η συγκέντρωση μετεωρολογικών μετρήσεων με σκοπό την πρόβλεψη του καιρού. Η πρόγνωση του καιρού γίνεται από τους Μετεωρολόγους που εργάζονται σε μετεωρολογικούς σταθμούς. Σε όλο τον κόσμο οι μετεωρολόγοι παρακολουθούν αδιάκοπα την κατάσταση της ατμόσφαιρας ( κατεύθυνση και ταχύτητα ανέμου, θερμοκρασία, υγρασία του αέρα ) με την βοήθεια σταθμών στη ξηρά και στη θάλασσα, αεροπλάνων, δορυφόρων και δορυφορικών. Για περισσότερο από ένα αιώνα σημειώνουν τα νέα στοιχεία . Τα δεδομένα αυτά, καταγεγραμμένα με όλο και περισσότερη ακρίβεια σε υπολογιστές, δίνουν τη δυνατότητα προβλέψεων. Τα μοντέλα πρόβλεψης είναι πολύ αξιόπιστα για διάστημα 3 ημερών, όχι .ομως για μεγαλύτερο χρόνο.

20

Δορυφόρος

Ένας μικρός Μετεωρολογικός Σταθμός στο ΚΠΕ Στυλίδας

4. Η διαφορά μεταξύ κλίματος Η διαφορά μεταξύ κλίματος και καιρού είναι ότι το κλίμα αναφέρεται στις συνθήκες που επικρατούν σε ένα τόπο για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα και είναι επαναλαμβανόμενες σε αντίθεση με τον καιρό που αναφέρεται για μικρό χρονικό διάστημα.

5. Ο λαός παλιά μελετούσε τα σημάδια. Ο παππούς και η γιαγιά έλεγαν : • Το φεγγάρι απόψε έχει αλώνι ( γύρω – γύρω του είχε σύννεφα) αύριο θα βρέξει. • Όταν το ¼ του φεγγαριού ήταν όρθιο έλεγαν ότι ο καπετάνιος στο καράβι απόψε κοιμάται άρα αύριο δεν θα έχουμε αέρα, αν όμως ήταν οριζόντιο άρα ο καπετάνιος είναι όρθιος γιατί αύριο θα έχει αέρα. • Κοίταζαν τα σύννεφα τι χρώμα είχα, τι σχέδιο και έλεγαν αν θα βρέξει. • Ο ήλιος καίει σήμερα αύριο θα βρέξει Κοίταζαν τα μερομήνια και έβγαζαν το συμπέρασμα αν θα έχουμε πολλά χιόνια, κρύο και βροχές το χειμώνα κα ζέστη το καλοκαίρι. Τα μερομήνια ήταν μέρες του Αυγούστου που έβλεπαν τα σημάδια και έκαναν τη διάγνωση του καιρού.

• • Μελετώντας τις συνθήκες που καθορίζουν τις καιρικές συνθήκες δημιουργήθηκαν τα εξής ερωτήματα: 1ο :Πώς δημιουργείται ο άνεμος; 21

2ο : Πως δημιουργούνται τα σύννεφα και η βροχή; 3ο : Τι είναι η ατμοσφαιρική πίεση; 4ο : Τι είναι υγρασία;

1ο ;Πως δημιουργείται ο άνεμος. Το πιο κάτω σχήμα μας δίνει την απάντηση στο ερώτημά μας για το πως δημιουργείται ο άνεμος Αυτό που κάνει τον αέρα να κινείται είναι η διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ δυο διαφορετικών αέριων μαζών. Σε μια περιοχή που ο αέρας είναι θερμός, παρατηρούμε χαμηλή πίεση, ενώ, αντίθετα, σε μια περιοχή με κρύο υπάρχει υψηλή πίεση. Λίγος αέρας στη μια πλευρά, πολύς στην άλλη. Ο αέρας, για να γεμίσει τα κενά του, δημιουργεί ένα ρεύμα από την περιοχή με υψηλή ατμοσφαιρική πίεση προς την περιοχή όπου η πίεση είναι χαμηλή. Έτσι, στη Γη τα ρεύματα του αέρα ταξιδεύουν από τις κρύες περιοχές προς τις θερμές. Επομένως ο ήλιος είναι υπεύθυνος για τους ανέμους στον πλανήτη.

Ξεφυλλίζοντας διάφορα βιβλία που ήτα σχετικά με το θέμα μας μάθαμε

ότι: 1.αναπνέοντας και μόνο, απορροφούμε περίπου 10.000 λίτρα αέρα την ημέρα.

2. Τα

έντομα αναπνέουν δίχως πνεύμονες. Η κοιλιά τους φέρει μικρές οπές προς κάθε όργανο.

22

3.

Στο βόρειο ημισφαίριο, οι άνεμοι μετακινούνται από την ανατολή προς τη δύση, ενώ στο νότο ημισφαίριο από τη δύση προς την ανατολή. Η κίνηση του αέρα βοηθούν στο ισομοίρασμα της θερμοκρασίας της επιφάνειας της γης. Έτσι λόγω της κίνησης των θερμών αερίων μαζών θερμαίνονται οι ψυχρές περιοχές του πλανήτη και λόγω της κίνησης ψυχρών αέριων μαζών ψύχονται οι θερμές περιοχές.

2ο : Πώς δημιουργούντα σύννεφα και βροχή Τα νερά που βρίσκονται στην επιφάνεια της Γης εξατμίζονται συνεχώς με τη βοήθεια του Ήλιου. Οι ατμόσφαιρα έχει σταγόνες νερού, δηλαδή υδρατμούς. Πολλές φορές οι υδρατμοί μεταφέρονται με τον αέρα προς τα πάνω, όπου η θερμοκρασία είναι πολύ μικρότερη και ψύχονται, ενώνονται μεταξύ τους και μετατρέπονται σε σταγονίδια νερού. Με αυτό τον τρόπο δημιουργούνται τα σύννεφα. Τα σύννεφα λόγω των ανέμων κινούνται και τα σταγονίδια ενώνονται με αποτέλεσμα να σχηματίζονται μεγάλες σταγόνες , που είναι βαριές και πέφτουν στη Γη. Τότε λέμε ότι έχουμε βροχή. Αν η θερμοκρασία είναι ακόμα πιο χαμηλή τότε έχουμε χαλάζι και αν είναι ακόμα πιο χαμηλή έχουμε χιόνι.

3ο : Η ατμοσφαιρική πίεση Η ατμοσφαιρική πίεση είναι η πίεση που ασκείται σε κάθε επιφάνεια από τον αέρα της ατμόσφαιρας. Οφείλεται στο βάρος του αέρα που βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια. Ο πρώτος που μέτρησε την ατμοσφαιρική πίεση ήταν ο Τορικέλι. Και κατασκεύασε το πρώτο βαρόμετρο Η ατμοσφαιρική πίεση μεταβάλλεται, όσο πιο ψηλά από την επιφάνεια της θάλασσας βρισκόμαστε τόσο πιο μικρή είναι η ατμοσφαιρική πίεση, ενώ συμβαίνει το αντίθετο όταν βρισκόμαστε σε περιοχές που έχουν χαμηλό υψόμετρο.

4ο : Υγρασία: Η υγρασία είναι η ποσότητα των υδρατμών που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα και μετριέται με ένα όργανο το υγρόμετο. Οι τόποι που βρίσκονται κοντά σε θάλασσες, λίμνες, ποτάμια έχουν μεγαλύτερη υγρασία από αυτούς που βρίσκονται μακριά από υδάτινες επιφάνειες. 23

Ένα άλλο ερώτημα μας γεννήθηκε μελετούσαμε το κλίμα είναι: « ποιες είναι οι αιτίες που το κλίμα αλλάζει;» •

καθώς

Οι επιστήμονες έχουν συγκεντρώσει τα αίτια της αλλαγής του κλίματος στις εξής κατηγορίες: 1. Τα φυσικά αίτια: εκρήξεις ηφαιστείων και η ηλιακή δραστηριότητες 2. Η άνοδος της θερμοκρασίας των Ωκεανών επιρρεάζει το κλίμα 3. ανθρώπινες δραστηριότητες, αύξηση των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου

Ερωτήματα: 1ο : Γιατί η ηλιακή δραστηριότητα προκαλεί αλλαγή του κλιματος1 Ερώτημα 2ο: Τι συμβαίνει με τις εκρήξεις των ηφαιστείων; Ερώτημα 3ο τι είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου; Αυτό ευθύνεται για την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη μας; Γιατί κάτι τέτοιο έχουμε καταλάβει από αυτά που ακούμε από την τηλεόραση 1ο : Ηλιακή δραστηριότητα . Οι ηλιακές ακτίνες θερμαίνουν τη Γη διαφορετικά σε κάθε περιοχή , ανάλογα με το που βρισκόμαστε. Χτυπούν κατακόρυφα στον ισημερινό και περνούν ξυστά στους πόλους. Ο θερμός ισημερινός αέρας ανεβαίνει στην ατμόσφαιρα και ψύχεται όσο μεγαλώνει το υψόμετρο. Εκεί η υγρασία του αέρα πυκνώνει και επιστρέφει με τη μορφή βροχών. Οι θερμές περιοχές έλκουν τον ψυχρό αέρα που αναζητούν. Τα ρεύματα του αέρα στον ισημερινό είναι η αιτία για τους διαφορετικούς τύπους κλίματος του πλανήτη

24

2ο : οι εκρήξεις ηφαιστείων Ηφαίστειο ονομάζονται οι τόποι όπου οι λάβα βγαίνει στην επιφάνεια της Γης. Η ηφαιστειακή σκόνη μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο στη δημιουργία παγετώνων. Η εμφάνιση παγετώνων συμβαίνει σε περιόδους με αυξημένη ηφαιστειακή δραστηριότητα.

3ο Τα θαλάσσια ρεύματα των Ωκεανών αποτελούν ένα από τους παράγοντες αλλαγής του κλίματος.

Τα θαλάσσια ρεύματα βοηθούν στο ισομοίρασμα της θερμοκρασίας των ωκεανών. Θερμότητα από τους τροπικούς κύκλους μεταφέρεται στο Βόρειο Ατλαντικό, βοηθώντας στη θέρμανση της Ευρώπης. Ψυχρά θαλάσσια ρεύματα κινούνται σε θερμότερες περιοχές με αποτέλεσμα να μειώνεται η θερμοκρασία των περιοχών.

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΡΕΥΜΑΤΑ

Τα θαλάσσια ρεύματα

25

3ο:Το φαινόμενο του Θερμοκηπίου

Οι υδρατμοί, το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και κάποια άλλα αέρια της ατμόσφαιρας απορροφούν τη θερμότητα και την ξαναστέλνουν πίσω στη Γη. Δηλαδή συμβαίνει κάτι ανάλογο με αυτό που συμβαίνει όταν σκεπαζόμαστε με μια κουβέρτα ή όταν φοράμε το χειμώνα μάλλινα ρούχα. Η θερμότητα του σώματός μας δεν διαφεύγει αλλά απορροφάτε από την κουβέρτα. Ένα μέρος της επιστρέφει σε μας και σιγά σιγά ζεσταινόμαστε και ένα άλλο μέρος της θερμότητας διαφεύγει στον αέρα έτσι η ζέστη δεν κορυφώνεται ώστε να μην μπορούμε να την ανεχτούμε.

Από τα πιο πάνω καταλαβαίνουμε ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι αυτό που δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για τη διατήρηση της ζωής στη Γη. Σήμερα τα αέρια του θερμοκηπίου αυξάνονται με αποτέλεσμα να διαταραχτεί ισορροπία της ατμόσφαιρας

Τα πιο γνωστά σε μας αέρια του φαινόμενου του θερμοκηπίου που έχουν αυξηθεί είναι το διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο. «Τι είναι και πού τα βρίσκουμε; Και γιατί έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια;»

Α. Τι είναι ο άνθρακας και πού βρίσκεται;

Ο άνθρακας είναι ένα φυσικό συστατικό και ένα από τα χημικά στοιχεία. Στην καθαρή του μορφή το βρίσκουμε στη φύση ως μαύρη στερεή μάζα, το λιγνίτη ή ως διαφανής σκληρός κρύσταλλος, το διαμάντι.Ο άνθρακας αποτελεί ένα πολύ μικρό μέρος της Γης, λιγότερο από 1%, αλλά είναι ένα πολύ ζωτικό στοιχείο του σώματός μας και είναι σε ποσοστό 18%. Ενώνεται με το οξυγόνο και σχηματίζει ένα σημαντικό αέριο της ατμόσφαιρας το διοξείδιο του άνθρακα. Το διοξείδιο του άνθρακα εκτός της ατμόσφαιρας βρίσκεται στο νερό. 26

Το διοξείδιο του άνθρακα διαλύεται στο νερό και μετακινείται από την ατμόσφαιρα στη θάλασσα. Ένα μέρος του, συνήθως το λιγότερο, κυκλοφορεί από τη θάλασσα στην ατμόσφαιρα. Τα φυτά που βρίσκονται στη θάλασσα χρησιμοποιούν το διοξείδιο του άνθρακα που παίρνουν από το νερό για τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης. Τα θαλάσσια ζώα τρώνε τα θαλάσσια φυτά και παίρνουν άνθρακα που αυτά έχουν αποθηκεύσει. Και τα φυτά και τα ζώα απελευθερώνουν διοξείδιο του άνθρακα πίσω στο νερό μέσω της αναπνοής. Τα φυτά και ζώα πεθαίνουν, αποσυντίθενται στο θαλάσσιο πυθμένα. Τότε θάβονται και συνθλίβονται από την πίεση του νερού. Τελικά μετατρέπονται σε πετρώματα και καύσιμα που περιέχουν άνθρακα.

Τα φυτά απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα με τη φωτοσύνθεση. Τα δέντρα αποθηκεύουν στο ξύλο τους άνθρακα. Το κόψιμο των δέντρων επιβραδύνει την απομάκρυνση του διοξειδίου του άνθρακα από τον αέρα. Τα φυτά με την αναπνοή τους ελευθερώνουν άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Όταν τα φυτά πεθάνουν, σαπίζουν και γίνονται μέρος του εδάφους. Μετά από καιρό, μέρος αυτού του εδάφους συμπιέζεται και μετατρέπεται σε ορυκτά καύσιμα όπως λιγνίτης και πετρέλαιο. Το διοξείδιο του άνθρακα βρίσκετε και στην ξηρά.

Η καύση των ορυκτών καυσίμων και των δέντρων στα δάση έχει ως αποτέλεσμα την προσφορά του άνθρακα, που ήταν αποθηκευμένος σε αυτά, στην ατμόσφαιρα. Η διοχέτευση στην ατμόσφαιρα του άνθρακα με αυτές τις συνθήκες διαταράσσει την ισορροπία του κύκλου του άνθρακα στη φύση.

27

Ένα «θερμοκήπιο στην τάξη μας»

Κάνοντας πειράματα στην τάξη μας

Ο κύκλος του άνθρακα στη φύση

Β Το μεθάνιο και που βρίσκεται 28

Το μεθάνιο είναι ένα αέριο του θερμοκηπίου 20 φορές πιο ισχυρό από το διοξείδιο του άνθρακα. Προέρχεται από βακτήρια που ζουν σε ελώδεις περιοχές, όπως οι ορυζώνες για παράδειγμα που το ρύζι καλλιεργείται μέσα στο νερό. Αλλά και οι αγελάδες παράγουν πολύ μεθάνιο μέσω της ζύμωσης του χορταριού κατά τη διάρκεια της πέψης τους. Λιγότερες αγελάδες ισούται με μικρότερο ποσότητα μεθανίου στην ατμόσφαιρα. Αλήθεια αυτό μπορεί να γίνει όταν όλο και περισσότερο ο πληθυσμός αυξάνεται και όταν όλο και περισσότερο μοσχαρίσιο κρέας καταναλώνουμε;

Συνεχώς λένε οι επιστήμονες ότι οι μετρήσεις τους δείχνουν ότι τα αέρια του θερμοκηπίου έχουν αυξηθεί. Αμέσως γεννάται το ερώτημα:

• Ποιες είναι οι αιτίες που τα αέρια του θερμοκηπίου του Θερμοκηπίου έχουν αυξηθεί; Ψάξαμε και βρήκαμε ποια είναι τα αέρια του θερμοκηπίου που σχηματίζουν αυτή την προστατευτική "κουβέρτα" γύρω από τη Γη. Αυτή η "κουβέρτα" διατηρεί τον πλανήτη στην ασφαλή θερμοκρασία των 14 βαθμών Κελσίου, δηλαδή η μέση θερμοκρασία σε όλες τις περιοχές του πλανήτη, κάθε εποχή του χρόνου. Τα πιο βασικά από τα αέρια του Θερμοκηπίου είναι κατά αλφαβητικά σειρά, για να μην δυσαρεστηθούνε: διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, νιτρικό οξύ, υδρατμοί και πολλά ακόμα, αλλά που να τα θυμόμαστε, μικροί είμαστε ακόμη. Όμως εμείς οι άνθρωποι σήμερα έχουμε απελευθερώσει μεγαλύτερη ποσότητα αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα η μέση θερμοκρασία της Γης να έχει ανέβει αρκετά. Τα αέρια αυτά προέρχονται κυρίως από τις εξής ανθρώπινες δραστηριότητες: από την καύση ορυκτών καυσίμων- πετρελαίου, γαιάνθρακα κ.ά- για τη θέρμανση και τη βιομηχανία, από τη χρησιμοποίηση των μέσων μεταφοράς, την παραγωγή ηλεκτρική ενέργειας. •

«Ποιες είναι οι πηγές ενέργειας;» ήταν το επόμενο ερώτημα που μας απασχόλησε. ..

Κάθε μέρα καταναλώνουμε πάρα πολύ ενέργεια που σχεδόν δεν την αντιλαμβανόμαστε, π.χ. όταν ανάβουμε το φως ή κάνουμε ένα ζεστό μπάνιο, όταν βλέπουμε τηλεόραση ή ακούμε ραδιόφωνο, όταν οδηγούμε ένα αυτοκίνητο ή μπαίνουμε στο τρένο για να πάμε κάπου, όταν ανάβουμε το καλοριφέρ για να ζεσταθούμε ή το κλιματιστικό το καλοκαίρι για να δροσιστούμε και.....Αυτά που τρώμε ή φοράμε για να μεγαλώσουν ή να γίνουν έχουν χρειαστεί πολύ ενέργεια.

29

Πριν από 150 χρόνια περίπου, οι άνθρωποι έκαιγαν ξύλα για να ζεσταθούν και χρησιμοποιούσαν ζώα για να μεταφέρουν πράγματα. Από τη στιγμή που άρχισαν να χρησιμοποιούνται τα ορυκτά καύσιμα, η παγκόσμια χρήση ενέργειας έχει φτάσει στα ύψη. Αυτό το βλέπουμε και στην καθημερινή μας ζωή σε διάφορες απλές ενέργειές μας, π.χ. έχουμε ηλεκτρικό λεμονοστύφτη, τώρα έχουμε το μίξερ και φτιάχνουμε τα γλυκά ενώ πιο παλιά όλα αυτά τα κάναμε με κάποια χειροκίνητα εργαλεία, δηλαδή και για τα πιο απλά πράγματα σήμερα καταναλώνουμε ενέργεια.

Πηγές ενέργειας 1) Από ορυκτά καύσιμα Α. Ο Λιθάνθρακας καίγεται είτε για να δημιουργήσει θερμότητα είτε σε θερμοηλεκτρικούς σταθμούς, για να κινήσει ατμοηλεκτρικές μηχανές που παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα Β. Το πετρέλαιο αφού το επεξεργαστούν παίρνουμε τα όπως τη βενζίνη και το ντίζελ, που χρησιμοποιούνται στα αυτοκίνητα, στα φορτηγά, στα αεροπλάνα και τους καυστήρες θέρμανσης. Επίσης από πετρέλαιο παρασκευάζονται προϊόντα όπως τα πλαστικά, φάρμακα και απορρυπαντικά. Γ.Το Φυσικό αέριο είναι μεθάνιο που έχει συσσωρευτεί πάνω από τα κοιτάσματα του πετρελαίου. Η εκμετάλλευσή του έγινε τα τελευταία χρόνια. Όπως και ο λιθάνθρακας καίγεται για να πάρουμε θερμότητα ή ηλεκτρική ενέργεια

2.

Πυρηνική ενέργεια.

Οι πυρηνικοί αντιδραστήρες μετατρέπουν την ενέργεια που υπάρχει στο εσωτερικό των ατόμων σε ηλεκτρική. Εδώ διασπώνται τα άτομα του Ουρανίου και απελευθερώνονται τεράστιες ποσότητες ενέργειας.

3 .Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Η ηλιακή ενέργεια μπορεί να μετατραπεί σε θερμική ή σε ηλεκτρισμό με διάφορους τρόπους. Στην αιολική ενέργεια χρησιμοποιούμε τον άνεμο για την παραγωγή ηλεκτρισμού Η υδροηλεκτρική ενέργεια είναι μια μορφή ενέργειας που παράγεται από το νερό που πέφτει με ορμή από τα φράγματα και χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος Η γεωθερμική ενέργεια βασίζεται στη συγκέντρωση ζεστού νερού ή ατμού από το φλοιό της γης για την παραγωγή θερμότητας ή ηλεκτρισμού. Όταν λέμε βιομάζα εννοούμε τα ξύλα, τα φυτικά απόβλητα, τα οργανικά οικιακά απορρίμματα, τη λυματολάσπη κ.ά. που χρησιμοποιείται για ενεργειακούς ή γεωργικούς σκοπούς Μια περίπτωση χρήση της βιομάζας είναι η καύση των ξύλων ή των απορριμμάτων. Στα εργοστάσια αποτέφρωσης απορριμμάτων παράγεται 30

ενέργεια με τη μορφή θερμότητας ή ηλεκτρισμού. Στην Ιαπωνία αποτεφρώνουν το 75% των απορριμμάτων τους, ενώ στη Δανία το 60%.

Πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση αν σκεφτεί κανείς πόσοι τόνοι σκουπιδιών μαζεύονται κάθε μέρα.

Σήμερα σε όλο τον κόσμο γίνεται προσπάθεια να παραχθεί όλο και περισσότερη ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές για να καλυφθούν οι όλο και αυξανόμενες ανάγκες. Ερώτηση: «ποια είναι τα υπέρ και τα κατά των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας;»

Υπέρ

• • •

Δεν κοστίζουν ακριβά Με εξαίρεση το ξύλο, δεν ενισχύουν τα αέρια του θερμοκηπίου Η ηλιακή θερμότητα, ο άνεμος είναι φυσικά φαινόμενα και επομένως δεν κοστίζουν τίποτα .

Κατά • • •

• •

•

Η ηλιακή ενέργεια δεν παράγεται νύχτα Οι ανεμογεννήτριες δεν λειτουργούν όταν δε φυσάει άνεμος, αλλά ούτε και όταν φυσάει δυνατά. Οι ανεμογεννήτριες μπορούν να υποβαθμίσουν ένα τοπίο, γιατί τοποθετούνται σε βουνά. Έχουμε δείγματα στην περιοχή μας που έχουν κοπεί από δάση δέντρα προκειμένου να τοποθετηθούν οι ανεμογεννήτριες. Οι κάτοικοι των περιοχών κοντά σε ανεμογεννήτριες υποφέρουν από ηχορύπανση. Πολλά πουλιά έχουν βρει θάνατο στα πτερύγιά τους. Αυτό είναι έντονο σε περιοχές που σταματάνε το ταξίδι τους τα αποδημητικά πουλιά για να ξεκουραστούν και δεν έχουν εξοικειωθεί με αυτές Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειες δεν αρκούν να καλύψουν τις ανάγκες μας.

31

Αιολικό πάρκα

Πυρινικό εργοστάσιο

ηλιακό πάρκο

φυσικό αέριο

Σωλήνας φυσικού αερίου βιομάζα γεωθερμία Ένα από τα κατά των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ιδιαιτέρα της αιολικής ενέργειας είναι η υποβάθμιση του τοπίου. Επειδή στο νομό μας τοποθετούνται ανεμογεννήτριες ρωτήσαμε και μάθαμε που τοποθετούνται, αν κόβονται δέντρα, δηλαδή αν είναι εις βάρος του δάσους. Αποτέλεσμα αυτής. της έρευνας είναι οι πιο κάτω φωτογραφίες.

32

Σε περιοχή του Ελικώνα που έχουν τοποθετηθεί ανεμογεννήτριες ξεριζώθηκαν δέντρα για να τοποθετηθούν οι πυλώνες υψηλής τάσης προκειμένου να γίνει η μεταφορά του ηλεκτρικού ρεύματος.

Συμπέρασμα: Ναι στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αλλά όχι εις βάρος του περιβάλλοντος. Αυτά τα κομμένα δέντρα χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να γίνουν και κόπηκαν μέσα σε ένα λεπτό με το πρόσχημα την προστασία του περιβάλλοντος με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Λόγω της αύξησης της αύξησης των αερίων του θερμοκηπίου έχουμε αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της Γης. Αμέσως γεννάται το ερώτημα: • Ποιες είναι οι συνέπειες από την αύξηση της θερμοκρασίας ;

Οι Επιστήμονες λένε ότι : 1) Οι παγετώνες θα λιώσουν και θα ανέβει η στάθμη της θάλασσας και θα κινδυνεύουν οι παραθαλάσσιες περιοχές. 2) Οι ωκεανοί θα υπερθερμανθούν, προκαλώντας ακόμη πιο άγριους τυφώνες. 3). Ακραία καιρικά φαινόμενα. 4 Τα ζώα και τα φυτά ενδέχεται να πεθάνουν καθώς δε θα μπορούν να προσαρμοστούν στην αλλαγή της θερμοκρασίας. 5). Οι άνθρωποι επίσης θα υποφέρουν.

33

34

Έχουμε δείγματα από τις συνέπειες της αύξησης μέσης της θερμοκρασίας της Γης; είναι το επόμενο ερώτημα που προέκυψε.

•

1 Οι περισσότεροι παγετώνες στον πλανήτης μας υποχωρούν με ιδιαίτερα ταχύ ρυθμό, π.χ. ο παγετώνας Αράπαχο στο Κολοράντο της Αμερικής από το 1960 μέχρι σήμερα έχει μειωθεί κατά 40μ., το 45% των παγετώνων στη χερσόνησο της Ανταρκτικής υποχωρούν, οι παγετώνες στο Μπουτάν, στους πρόποδες των Ιμαλάϊων έχουν αρχίσει να λιώνουν σχηματίζοντας λίμνες ... Τα νησιά Τσουβαλού, στον Ειρηνικό Ωκεανό θα είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο που θα εξαφανιστεί από την άνοδο της στάθμης του νερού. Το πότε ακριβώς θα γίνει αυτό είναι αδύνατο να καθοριστεί, ίσως σε 30 ή 100 χρόνια. Το υψόμετρο αυτών των νησιών είναι μόλις 2μ. από την επιφάνεια της θάλασσας. 2. Για να δημιουργηθεί ένας κυκλώνας χρειάζεται πολύ θερμό, υγρό αέρα και σταθερό ανεφοδιασμό για να διατηρηθεί. Πού θα βρεθεί ο ζεστός και υγρός αέρας για να γίνει ένας κυκλώνας; Αυτή την απορία τη λύσαμε διαβάζοντας ένα βιβλίο μας έδωσε την πιο κατάλληλη εξήγηση. Βάζουμε στη φωτιά μια κατσαρόλα με νερό να βράσει και εμείς μιλάμε με το φίλο μας ή τη φίλη μας στο τηλέφωνο. Το νερό βράζει και σχεδόν έχει εξαερωθεί με την μορφή ατμού όταν το θυμηθήκαμε. Οι υδρατμοί με τη σειρά τους ζέσταναν τον αέρα πάνω από την κατσαρόλα. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τη θάλασσα. Καθώς ο ήλιος θερμαίνει την επιφάνεια της θάλασσας και η θερμοκρασία του νερού ανεβαίνει, το ζεστό νερό εξατμίζεται στον αέρα. Η υγρασία αυτή δηλαδή ο υδρατμός , παραμένει στον αέρα . Έτσι πάνω από τους Ωκεανούς έχουμε ζεστό και υγρό αέρα με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν τυφώνες και κυκλώνες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν ο Κυκλώνας Κατρίνα που ξεκίνησε με κατηγορία 1 και μέσα σε 4 μέρες έφτασε στην 5 Κατηγορία , που κατάστρεψε κτίρια , ξερίζωσε δέντρα. Ο άνεμος ήταν εντάσεως 249 χλμ. Τα νερά του Κόλπου από όπου ξεκίνησε είχαν την υψηλή θερμοκρασία των 31 βαθμών C .

3 Σε άλλα μέρη έχουμε πλημμύρες και άλλα μέρη του πλανήτη διψάνε.

. Σε πολλά σημεία του πλανήτη αυξάνονται οι βροχοπτώσεις με μορφή καταιγίδας και αυτό έχει ως αποτέλεσμα τις καταστροφικές πλημμύρες. Βρήκαμε ότι από το 1950 έως σήμερα σημειώθηκαν οι περισσότερες πλημμύρες που έχουν καταγραφεί ποτέ σε μια πεντηκονταετία. Το 2000 συνέβησαν οι περισσότερες φυσικές καταστροφές από οποιαδήποτε άλλη χρονιά έως τότε, και το 23% των καταστροφών ήταν πλημμύρες. 35

Το νερό το οποίο πίνουμε προέρχεται από υπόγεια πηγάδια, λίμνες, ποτάμια. Σε πολλά μέρη της γης τα νερά των ποταμών και των λιμνών προέρχονται από τα χιόνια που λιώνουν στις βουνοκορφές. Συγκεντρώνονται αυτά τα νερά και στη συνέχεια οι δημόσιες υπηρεσίες ύδρευσης μετατρέπουν το νερό σε πόσιμο και το

διοχετεύουν στα σπίτια. Όμως με τις υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν στις βουνοκορφές δεν πέφτει πλέον χιόνι αλλά βροχή, η οποία κυλά με μεγάλη ταχύτητα και έτσι δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πόσιμο. Άλλες αιτίες που προκαλούν πλημμύρες είναι οι παλίρροιες, οι τυφώνες, οι σεισμοί και τα ηφαίστεια •

•

Περισσότεροι από τους μισούς κάτοικοι της Γης ζουν σε μέρη όπου οι πλημμύρες αποτελούν μόνιμη απειλή. Το 1998 πάνω από τα δύο τρίτα της έκτασης του Μπαγκλαντές πλημμύρισαν και 10.000.0000 άνθρωποι έμειναν άστεγοι. Η καταστροφή έφτασε και στην Κίνα όπου ο ποταμός Γινγκτσέ έπνιξε εκατομμύρια ανθρώπους. Ένα τεράστιο κύμα ύψους 10 μέτρων χτύπησε το Χονσού της Ιαπωνίας το 1986, πνίγοντας 26.000 ανθρώπους.

Ενώ υπάρχουν μέρη του πλανήτη που λόγω της υπερθέρμανσης πλήττονται από βροχοπτώσεις και σε άλλα μέρη δεν πέφτει σταγόνα. Ελάχιστη ή μηδαμινή βροχή κατά την περίοδο της βλάστησης είναι για τις σοδειές καταστροφικές.

4

Κάποια

αποδημητικά

πουλιά,

όπως οι πελαργοί, οι γκριζόπτεροι γερανοί έχουν πάψει πια να μεταναστεύουν στο Βορρά αναζητώντας δροσιά. Ο τρύγος πραγματοποιείται κατά μέσο όρο δυο βδομάδες νωρίτερα από ό,τι πριν έναν αιώνα. Τα φύλλα των δένδρων πέφτουν όλο και πιο αργά/

Με αφορμή τα παραπάνω προέκυψε το εξής ερώτημα: « κατά το παρελθόν υπήρχαν περίοδοι ξηρασίας και περίοδοι πλημμυρών;» Στις μυθολογίες των λαών υπάρχουν μύθοι που μας δείχνουν περιόδους ξηρασίας και κατακλυσμών. Δυο τέτοια παραδείγματα είναι τα πιο κάτω:

36

1.Στην Παλαιά διαθήκη γίνεται αναφορά για το όνειρο που είδε ο Φαραώ της Αιγύπτου και το εξήγησε ο Ιωσήφ. Το όνειρο λέει ότι :επτά ωραίες αγελάδες ανέβαιναν από το Νείλο και από πίσω άλλες 7 ελεεινές και σκελετωμένες αγελάδες. Στη συνέχεια 7 ωραία στάχυα και άλλα 7 ατροφικά, ανεμοδαρμένα και χτυπημένα από τον καυστικό αέρα. Σε αυτό το όνειρο οι επτά ισχνές αγελάδες και τα 7 ατροφικά στάχυα είναι τα 7 χρόνια έντονης λειψυδρίας, όπως λένε οι επιστήμονες. 2. Υλοποιώντας φέτος το περιβαλλοντικό πρόγραμμα «Γεωπεριβαλλοντικά– Γεωμυθολογικά μονοπάτια: Ακολουθώντας τα χνάρια του Ηρακλή», βρήκαμε ότι ο Ηρακλής περνώντας από τη Αίγυπτο σκότωσε το Βούσιρι, ο οποίος για να λύσει το πρόβλημα της ξηρασίας, που βασάνιζε τη χώρα του για εννέα χρόνια, θυσίαζε κάθε ξένο που ερχόταν στη χώρα του, όπως του είχε πει ο μάντης Φράσιος.

3. Στην Ελληνική μυθολογία αναφέρονται τρεις κατακλυσμοί:  Του Ωγύγου  Του Δάρδανου  Του Δευκαλίωνα Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι οι κατακλυσμοί ήταν μια τιμωρία των Θεών απέναντι στους ανθρώπους. Έτσι για να μπορέσουν να τους εξηγήσουν επινόησαν μύθους. Ο κατακλυσμός του Ωγύγου, λέγεται, ήταν ο πιο μεγάλος κατακλυσμός στη γη και συνέβη το 25.000 Π.Ε. Ο Ωγύγης ήταν βασιλιάς της Αττικής και Βοιωτίας.Γιος του Ποσειδώνα και πατέρας της Αυλίδας και της Αλαλκομενίας, από τις οποίες πήραν τα ονόματά τους οι πόλεις Αυλίς και Αλαλκομεναί. Ο κατακλυσμός έγινε στο τριακοστό έτος της βασιλείας του, γι’ αυτό και πήρε το όνομά του. Εκείνη την εποχή έγινε μια μεγάλη έκρηξη στον ουρανό. Μεγάλη αναταραχή πραγματοποιήθηκε στο ηλιακό μας σύστημα. Μεγάλες ανακατατάξεις στους πλανήτες που βρίσκονταν κοντά και μακριά από τον Ήλιο.. Οι προαιώνιοι πάγοι που κάλυπταν ολόκληρο το βόρειο ημισφαίριο της γης σε μεγάλο μέρος έλιωσαν. Ο κατακλυσμός επηρέασε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο αλλά περισσότερο κατάστρεψε τις πόλεις και τους περισσότερους κατοίκους της Αττικής. Εκείνη την εποχή καταποντίστηκαν οι πόλεις Αθήναι και Ελευσίς, πόλεις που βρίσκονταν στις όχθες της Κωπαϊδας. Πολλοί κάτοικοι έφυγαν για άλλα μέρη, ιδιαίτερα στη Αίγυπτο με τις μεγάλες εκτάσεις. Ο δεύτερος μεγάλος κατακλυσμός ήταν του Δάρδανου που συνέβη το 14.550- 12.500 πριν από σήμερα. Το μύθο του κατακλυσμού του Δάρδανου διέδωσε ο Διόδωρος Σικελιώτης όταν επισκέφτηκε τη Σαμοθράκη, τον 1ο π.Χ. αι. 37

« Οι Σαμοθράκες αφηγούνταν ότι, πριν γίνουν οι κατακλυσμοί στους υπόλοιπους λαούς, στην περιοχή τους έγινε ένας μεγάλος κατακλυσμός. Η στάθμη στη θάλασσα του Πόντου ανέβηκε από τα νερά των ποταμών που χύνονταν εκεί με αποτέλεσμα να πλημμυρίσει μεγάλη παραθαλάσσια περιοχή της Ασίας και να κάνει θάλασσα το πεδινό τμήμα της Σαμοθράκης. Οι κάτοικοι που πιάστηκαν στον κατακλυσμό, έτρεξαν να σωθούν στα ψηλότερα σημεία του νησιού. Καθώς η θάλασσα συνέχισε να ανεβαίνει, προσευχήθηκαν στους Θεούς και έτσι σώθηκαν. Σε ανάμνηση της σωτηρίας τους οριοθέτησαν με πέτρες το νησί, έφτιαξαν βωμούς και έκαναν θυσίες. Ο Δάρδανος, γιος του Δία και της κόρης του Άτλαντα, Ηλέκτρας πέρασε στην Ασία πάνω σε μια σχεδία και ίδρυσε το βασίλειο που αργότερα ονομάστηκε Τροία». Ο τρίτος μεγάλος κατακλυσμός ήταν του Δευκαλίωνα ο οποίος συνέβη το 14.000Π.Ε. Σύμφωνα με το μύθο, οι άνθρωποι είχαν γίνει τόσο κακοί, που ο Δίας αποφάσισε να τους εξαφανίσει με κατακλυσμό. Τότε ο προμηθέας συμβούλεψε το γιο του, το Δευκαλίωνα, να κατασκευάσει μια κιβωτό για να σωθεί. Όταν άρχισε να βρέχει ασταμάτητα κλείστηκε, μαζί με τη γυναίκα του την Πύρα, εκεί. Ο Δίας έριξε τόση πολλή βροχή που στο τέλος μόνο μερικές βουνοκορφές φαίνονταν. Η κιβωτός του Δευκαλίωνα έπλεε πάνω στα νερά εννιά μερόνυχτα και ύστερα κάθισε στην κορυφή της Όθρης ή κατά άλλους στον Παρνασσό, τον Άθω ή τη Δωδώνη. Όταν η βροχή σταμάτησε και τραβήχτηκαν τα νερά, ο Δευκαλίωνας και η Πύρα, βγήκαν από την κιβωτό και έκαναν θυσία στο Δία για να τον ευχαριστήσουν για τη σωτηρία τους. .

Ο Δευκαλίωνας και η Πύρα

οι απόγονοι του Δευκαλίωνα

Ο Θεός δέχτηκε την προσφορά τους και τους είπε να ζητήσουν όποια χάρη θέλουν. Τότε του ζήτησαν η γη να ξανακατοικηθεί από ανθρώπους Σκέπασαν τα πρόσωπά τους, σύμφωνα με τις οδηγίες του Δία, και καθώς προχωρούσαν έριχναν πίσω τους πέτρες χωρίς να κοιτάζουν. Όπου 38

έπεφταν οι πέτρες του Δευκαλίωνα η γη έβγαζε άντρες και όπου έπεφταν της Πύρας, γυναίκες. Ο Δευκαλίωνας και η Πύρα απέκτησαν και δικά τους παιδιά. Ένα από αυτά ήταν και ο πρωτότοκος γιος τους ο Έλληνας, ο οποίος έχτισε την πόλη Ελλάδα. Από την πόλη αυτή πήρε το όνομά της η χώρα μας. Παρόμοιος με τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, στη μυθολογία, αναφέρεται και στη θρησκεία μας ο κατακλυσμός του Νώε. • Στην ιστορία μάθαμε ότι τα παλιρροϊκά κύματα έπνιξαν το νησί Κρήτη γύρω στο 1500 π.Χ. ήταν μια φυσική καταστροφή της ιστορίας. Η καταστροφή αυτού του βασιλείου σχετίζεται με την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας.

Έχουμε πολλές φορές ακούσει από την τηλεόραση για ένα αέριο, το όζον που βρίσκεται στην ατμόσφαιρα και τώρα απειλείται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Αμέσως γεννήθηκε το ερώτημα: « Τι είναι η τρύπα του Όζοντος, και τι είναι το όζον, είναι καλό για μας;»

ΟΖΟΝ Ποιος είναι ο ρόλος του όζοντος στην ατμόσφαιρα; Η τρύπα του Όζοντος Το όζον βρίσκεται στα ανώτερα στρώματα της στρατόσφαιρας σε ένα στρώμα πάχους 7 χιλιομέτρων. Το στρώμα του όζοντος απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της βλαβερής υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας, εμποδίζοντάς την να φτάσει στη Γη. Οι επιστήμονες λένε ότι χωρίς αυτό το ηλιακό φως θα προκαλούσε εγκαύματα, καρκίνο του δέρματος και καταρράκτη στα μάτια μας. Το 1985, Βρετανοί επιστήμονες ανακάλυψαν ότι είχε εξαφανιστεί σχεδόν το μισό του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική. Αυτό προκάλεσε σοκ στον κόσμο. Η τρύπα που δημιουργήθηκε από την εξαφάνιση του όζοντος στην ατμόσφαιρα οφείλεται σε κάποια αέρια, τους χλωροφθοράνθρακες που είχαν συσσωρευτεί στην στρατόσφαιρα. Λένε οι επιστήμονες ότι αυτά τα αέρια θα συνεχίσουν να καταστρέφουν την ατμόσφαιρα για 100 ακόμα χρόνια. Οι χλωροφθοράνθρακες χρησιμοποιούνταν ως προωθητικά σε σπρέι και ως ψηκτικό στα ψυγεία μας. Σήμερα δεν τους χρησιμοποιούμε καθόλου 39

Οι επιστήμονες λένε ότι τα νέα είναι ευχάριστα. Η τρύπα του όζοντος κλείνει και μέχρι το 2050 θα έχει κλείσει τελείως. Αυτό έγινε γιατί όλες οι χώρες του κόσμου συνεργάστηκαν για να αποτρέψουν το κίνδυνο από την τρύπα του όζοντος που είχε δημιουργήθηκε και ήταν αποτέλεσμα ανθρώπινης δραστηριότητας. Σύμφωνα με κάποιες δημοσιεύσεις πέρσι, το 2006, η τρύπα του όζοντος ήταν 28 εκατομμύρια τετραγ. χιλιόμετρα.

Στο CD της wwf, « το κλιμα είναι στο χέρι σου»,διαβάσαμε τα πιο κάτω άρθρα:

•

. Δεν είναι σωστό επίσης πως οι πάγοι στην Ανταρκτική λιώνουν. Μπορεί αυτό να συμβαίνει με λίγους, κοντά στα βόρεια άκρα. Στο κέντρο όμως της παγωμένης ηπείρου η μάζα του πάγου αυξάνεται. Και σε πολλά νησιά του Ειρηνικού η στάθμη του νερού χαμηλώνει, αντί να ανεβαίνει![…] Σε τελευταία ανάλυση, καλό είναι να ξεκαθαρίσουμε πως ο Πλανήτης δεν κινδυνεύει από τις όποιες υπερβολές των κατοίκων του. Ο Πλανήτης προσαρμόζεται στις όποιες ανακατατάξεις. Και καινούργια είδη ζωής πάντα εμφανίζονται. Αν οι δεινόσαυροι ήσαν οικολόγοι, και συντηρούσαν το περιβάλλον της εποχής τους όπως τότε ήταν, το ανθρώπινο είδος δεν θα είχε ποτέ εξελιχθεί. Εμείς δηλ. δεν θα υπήρχαμε σήμερα στη γη… Και ποιος είπε πως στο απώτερο μέλλον δεν θα μπορούσε να εμφανισθεί κάποιο είδος ανώτερο από το ανθρώπινο;» Πηγή: Ανδριανόπουλος, A., Αν οι δεινόσαυροι ήσαν οικολόγοι. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2007 από τον διαδικτυακό τόπο του Ανδρέα Ανδριανόπουλου http://www.andrianopoulos.gr/0010000025

15 μεγάλες ξηρασίες σε 150 χρόνια……. Ανομβρίες και πλημμύρες εμφανίζονται με αυστηρή περιοδικότητα, αποδεικνύει πρόσφατη μελέτη. Άγνωστη η συμβολή του θερμοκηπίου. Ποιος είπε ότι οι ξηρασίες είναι καινούριο φαινόμενο στη χώρα μας; Τουλάχιστον 15 πολύ ισχυρές, κι άλλες τόσες μικρότερης έντασης, ανομβρίες και ξηρασίες, έχει ζήσει η Ελλάδα από τα χρόνια του Όθωνα έως σήμερα. Η χειρότερη από όλες δεν ήταν η φετινή, ούτε καν εκείνη του ’89-90, αλλά του 1898, ενώ ακολουθούν οι ξηρασίες του 1891, του 1876… Ανομβρίες, ξηρές, καταστροφικές χρονιές, μεταξύ Οκτωβρίου και Ιανουαρίου, ζούμε συχνά στη χώρα μας, συνήθως έπειτα από βροχερές χρονιές και καταστροφικές πλημμύρες όπως εκείνες της περασμένης πενταετίας με αποκορύφωμα το 2002. Μια μέτρια μονοετή ξηρασία έχουμε κάθε 5 χρόνια. Μια ισχυρή μονοετή ξηρασία κάθε 10 χρόνια και μια ισχυρή διετή ξηρασία κάθε 25 χρόνια. 40

Αυτό αποκαλύπτει μια ενδιαφέρουσα μελέτη του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων και Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων. Μετεωρολογικές μετρήσεις και στατιστικά στοιχεία του Αστεροσκοπείου Αθηνών στο οποίο υπάρχουν καταγραφές των ετήσιων βροχοπτώσεων από το 1860 ως σήμερα, αλλά και μετρήσεις του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών που επεξεργάστηκαν ερευνητές του, δείχνουν ότι η Ελλάδα εισήλθε σε μια νέα περίοδο ανομβρίας-ξηρασίας. Πηγή: Καθημερινή, 20 Μαΐου 2007 (Θανάσης Τσιγγάνας)

Εμείς διαβάζοντας αυτά διαπιστώσαμε ότι υπάρχουν δυο τάσεις ερμηνείας των κλιματικών αλλαγών. Μία που θεωρεί ότι ο άνθρωπος με τις ενέργειές του ευθύνεται σε ένα βαθμό για τις κλιματικές αλλαγές και τα ακραία καιρικά φαινόμενα και μια άλλη όπου θεωρεί ότι αυτά έχουν συμβεί και στο παρελθόν, τότε που οι κλιματικές αλλαγές ήταν αποτέλεσμα φυσικών αιτιών. Βέβαια εμείς δεν μπορούμε να ξέρουμε πια είναι η σωστή, αλλά εκείνο που έχει για μας μεγάλη σημασία είναι η προστασία του πλανήτη μας.

ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΝΕΡΟ Η ΓΗ Ο ΓΑΛΑΖΙΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ Οι ωκεανοί, οι λίμνες οι ποταμοί, οι παγετώνες καλύπτουν το 70% της επιφάνειας της Γης. Από αυτό το 97% είναι αλμυρό .Το 2,15% είναι οι πολικοί παγετώνες, το 0,63% είναι το νερό των ποταμών και των λιμνών, το ο,60 % είναι τα υδροφόρα στρώματα, υπόγεια ύδατα, και το 0.001% υπάρχει στην ατμόσφαιρα . Ο κύκλος του νερού είναι μια διαδικασία κατά τη διάρκεια της οποίας το νερό μετατρέπεται σε αέριο ( υδρατμοί στην ατμόσφαιρα), σε υγρό ( βροχές, ωκεανοί) ή σε στερεό (χιόνια, πολικοί παγετώνες). Το νερό βρίσκεται σε διαρκή κίνηση εξαιτίας του Ήλιου. Οι ακτίνες που πέφτουν στο νερό προκαλούν εξάτμιση. Ο ατμός, ανεβαίνοντας στην ατμόσφαιρα, ψύχεται και σχηματίζει σταγονίδια. Αυτά, με τη σειρά τους, συγκεντρώνονται και δημιουργούν τα σύννεφα, τα οποία μετακινούνται από τον αέρα και προκαλούν τις βροχές. Το ίδιο φαινόμενο συμβαίνει όταν μία μάζα αέρα συναντά ένα βουνό: ανυψώνεται, ψύχεται και σχηματίζει σύννεφα από όπου αποσπώνται παγωμένες σταγόνες, δηλαδή νιφάδες.

ΤΟ ΝΕΡΟ ΠΗΓΗ ΖΩΗΣ

41

Οι άνθρωποι χρειαζόμαστε νερό για να πίνουμε, να ποτίζουμε τα φυτά και τα ζώα που αποτελούν την τροφή μας και για να διατηρούμαστε καθαροί. Επίσης νερό χρειάζονται και οι βιομηχανίες. Η ζήτηση του νερού ολοένα αυξάνεται. Αυτό οφείλεται στο ότι ο πληθυσμός της γης αυξάνεται, αλλά και οι ανάγκες των ανθρώπων αυξάνονται. Παίρνουμε το μισό του νερού των ποταμών, λιμνών και ρυακιών για δική μας χρήση, αλλά εξίσου ανάγκη έχουν και τα άγρια φυτά και ζώα. Εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών οι επιπτώσεις στον τομέα του νερού είναι ποικίλες, όπως μείωση των υπόγειων υδάτων, μείωση του πόσιμου νερού, η δε αύξηση της θερμοκρασίας θα έχει ως αποτέλεσμα τη ζήτηση του νερού, τόσο για ύδρευση όσο και για άρδευση. Τα 2/3 του νερού ο άνθρωπος το χρησιμοποιεί στη γεωργία για άρδευση.

Από τα πιο πάνω διαπιστώνουμε πόσο αναγκαίο είναι το νερό για τη ζωή στη γη. Το ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής: « είναι το νερό που χρειαζόμαστε κατανεμημένο εξίσου σε όλο τον πλανήτη;» Εμείς ζούμε σε μια χώρα που έχει άφθονα νερά. Έτσι μπορούμε να καλύπτουμε όλες μας τις ανάγκες για ύδρευση και άρδευση. Όμως στις εφημερίδες και στην τηλεόραση πολλές φορές γίνεται λόγος για την έλλειψη νερού σε διάφορες περιοχές της Γης. Κυρίως σε κάποιες χώρες της Αφρικής η πρόσβαση σε καθαρό νερό είναι περιορισμένη. Ξοδεύουν πολύ χρόνο της ημέρας τους για να βρουν νερό. Μας συγκλόνισε αυτό που μας διάβασε η κυρία μας από το βιβλίο «Έβενος, το χρώμα της Αφρικής », του δημοσιογράφου Καπισίνσκι, όπου ένα κοριτσάκι ήταν αναγκασμένο καθημερινά να περπατά 2 έως 3 ώρες για να βρει νερό και να κουβαλάει το δοχείο με τα αδύνατα χεράκια της στο σπίτι της για να πιουν και να μαγειρέψουν. Και ο αγώνας δε τέλειωνε εκεί, ήθελε μετά άλλες τρεις .ώρες για να βρεθούν τα ξύλα για να ανάψουν τη φωτιά για να μαγειρέψουν το ρύζι τους, που είναι η καθημερινή τους τροφή και η οποία θα είναι έτοιμη κατά το βράδυ, όπου όλοι γύρω από τη κατσαρόλα θα έτρωγαν από μια χούφτα ρύζι. Σύμφωνα με μια έκθεση της UNICEF 6.000 παιδιά πεθαίνουν καθημερινά εξαιτίας της έλλειψης νερού και υγιεινής. 1.100.000.000 άνθρωποι

42

εξακολουθούν να πίνουν νερό από μη ασφαλές πηγές, όπως ποτάμια λίμνες, ακάλυπτα πηγάδια, από πλανόδιους πωλητές. Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει, αυτό το δώρο της φύσης σήμερα εμπορεύεται, η τιμή ενός γαλονιού νερού είναι μεγαλύτερη από την τιμή ενός γαλονιού πετρελαίου

Ο άνθρωπος χρωστά πολλά στο νερό

Ο κύκλος του νερού

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου

Ήρθε η ώρα να βοηθήσουμε τον πλανήτη μας. Παρατηρώ τις συνήθειές μου αλλά και των άλλων μελών της οικογένειάς μου, μαζί επισημαίνουμε τα λάθη μας και κάνω τις αναγκαίες αλλαγές που χρειάζονται. 1. Σβήνουμε τις ηλεκτρικές συσκευές

43

Μια τηλεόραση σε κατάσταση αναμονής ( standby) καταναλώνει το 85% της ενέργειας που δαπανά και όταν είναι ανοιχτή. Το ίδιο γίνεται και με το DVD όταν είναι σε αναμονή, ξοδεύει σχεδόν το ίδιο ηλεκτρικό ρεύμα όταν βρίσκεται σε λειτουργία.Αν μια συσκευή βρίσκεται σε κατάσταση αναμονής μας το δείχνει ένα μικρό, φωτάκι, όσο αυτό είναι αναμμένο οι συσκευές θα κατασπαταλούν άσκοπα ενέργεια

•

Έχει βρεθεί ότι αν όλοι οι Ευρωπαίοι επέλεγαν να μη χρησιμοποιούν την κατάσταση αναμονής για τις συσκευές τους, θα εξοικονομούσαν ενέργεια, αρκετή να ηλεκτροδοτήσει μία χώρα σαν το Βέλγιο. Κλείνουμε τα φώτα όταν βγαίνουμε από το δωμάτιο ή την αίθουσα του σχολείου μας και το ανάβουμε όταν επιστρέφουμε. Γενικά όσες συσκευές δε χρησιμοποιούνται τις βγάζουμε από την πρίζα.

•

Δεν πρέπει να αφήνουμε το κινητό μας να φορτίζεται, όταν η μπαταρία είναι γεμάτη. Έτσι σπαταλάμε το 95% του ηλεκτρισμού, ενώ μόνο το 5% χρησιμοποιείται για τη φόρτιση του κινητού.

2.Διαλέγουμε το σωστό φωτισμό Χρησιμοποιούμαι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης. Οι λαμπτήρες φθορισμού διαρκούν 10 φορές περισσότερο χρόνο από τους κοινούς λαμπτήρες πυράκτωσης και δαπανούν 66% λιγότερη ενέργεια. Άρα αντικαθιστώ στο λαμπτήρες φθορισμού.

2.

•

σπίτι

μου

τους

κοινούς

λαμπτήρες

με

Κανόνες για τη σωστή χρήση του πλυντηρίου ρούχων

Όταν βάζουμε στο πλυντήριο δυο ρούχα για να πλύνουμε αυτό σημαίνει τρία πράγματα: σπατάλη νερού, ηλεκτρικής ενέργειας και απορρυπαντικού που ρυπαίνει το περιβάλλον.

• Γι’ αυτό βάζουμε το πλυντήριο μόνο όταν το έχουμε γεμίσει. 44

• Αν τα ρούχα δεν είναι βρώμικα ρυθμίζουμε τη θερμοκρασία χαμηλά. Αυτό συμβαίνει γιατί για να ζεσταθεί το νερό καταναλώνεται το 90% της ενέργειας που καταναλώνεται από το πλυντήριο.

• Βάζουμε απορρυπαντικά φιλικά προς το περιβάλλον • Δε

χρησιμοποιούμε καθόλου μαλακτικά. Προσπαθούμε να διατηρούμε τα ρούχα μας καθαρά για να τα φοράμε περισσότερες μέρες .

• Μεμονωμένα ρούχα μπορούμε να τα πλένουμε στο χέρι.

4. Κανόνες για το πλυντήριο πιάτων •

Όταν ξεπλένουμε τα πιάτα δεν αφήνουμε τη βρύση να τρέχει.

•

Όταν έχουμε πλυντήριο πιάτων το χρησιμοποιούμε μόνο όταν έχουμε πολλά και όχι για ένα φλιτζάνι κι ένα πιάτο

•

Όταν έχουμε τραπέζι με πολλούς καλεσμένους και μετά θέλουμε να πλύνουμε τα πιάτα μας στο πλυντήριο πρέπει να γνωρίζουμε ότι καθαρίζοντάς τα πρώτα με νερό και μετά βάζοντάς τα στο πλυντήριο έχουμε σπατάλη νερού.

•

Το απορρυπαντικό που χρησιμοποιούμε πρέπει να είναι φιλικό προς το περιβάλλον.

5. Ελέγχουμε το θερμοστάτη •

Χαμηλώντας τη θερμοκρασία στο θερμοστάτη των συσκευών θέρμανσης και ψύξης του σπιτιού μας κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου, μπορείς να περιορίσεις τα αέρια του θερμοκηπίου που παράγει το σπίτι μας. Ο θερμοστάτης της κεντρικής θέρμανσης ή του κλιματιστικού όταν βρίσκεται κοντά σε παράθυρο, πρέπει να είναι καλά κλεισμένο. Διαφορετικά η ένδειξη του θερμοστάτη θα είναι εσφαλμένη για την θερμοκρασία μέσα στο σπίτι.

Έχει βρεθεί ότι αν μειωθεί η θερμοκρασία του σπιτιού κατά 1 βαθμό C μειώνουμε κατά 7 % το λογαριασμό του ηλεκτρικού. Το 70% της ενέργειας που χρησιμοποιείται στα σπίτια καταναλώνεται στη θερμότητα. •

Μπορούμε να προγραμματίσουμε το θερμοστάτη του σπιτιού, ώστε η θερμοκρασία να μειώνεται στους 17°C τη νύχτα ή όταν είμαστε έξω, και να επανέρχεται στους 20°C όταν ξυπνάμε ή όταν επιστρέφουμε 45

στο σπίτι •

Να μη ρυθμίζουμε το ψυγείο μας στην υψηλότερη βαθμίδα ψύξης.

•

Να μη βάζουμε στο ψυγείο ζεστό φαγητό. Να το αφήνουμε πρώτα να κρυώσει.

•

Όταν ετοιμάζουμε ένα ζεστό ρόφημα, βράζουμε μόνο την ποσότητα νερού που χρειαζόμαστε

•

Όταν αερίζουμε το δωμάτιό μας, αφήνουμε ορθάνοιχτο το παράθυρο για μερικά λεπτά και όχι για πολλή ώρα, γιατί υπάρχει απώλεια θερμότητας.

6. Να αγαπάμε τα παραπανίσια ρούχα •

Όταν κρυώνουμε στο σπίτι να βάζουμε λίγα ρούχα παραπάνω από το να πάμε να ανάψουμε το καλοριφέρ ή να του ανεβάσουμε τη θερμοκρασία.

•

Αν έχουμε ανάψει το καλοριφέρ και ζεσταινόμαστε δεν ανοίγουμε τα παράθυρα ή φοράμε κοντομάνικο φανελάκι, αλλά χαμηλώνουμε το θερμοστάτη.

7. Δεν σπαταλάμε το νερό: •

Όταν πλενόμαστε δεν αφήνουμε τη βρύση να τρέχει νερό συνέχεια. Την ανοίγουμε όταν χρειαζόμαστε νερό και την κλείνουμε αμέσως όταν δε το χρειαζόμαστε

•

Το ίδιο κάνουμε με το πλύσιμο των δοντιών μας. Έτσι εξοικονομούμε 14 λίτρα νερού

•

Δεν γεμίζουμε την μπανιέρα χρησιμοποιούμε το ντουζ.

•

Δεν πλένουμε τις βεράντες, τα κάγκελα και τα αυτοκίνητα με το λάστιχο αλλά με τον κουβά.

•

Αν έχουμε κήπους ποτίζουμε τα άνθη μας με σταγονίδια, πάντα βράδυ που υπάρχει λιγότερη εξάτμιση του νερού. •

για

να

κάνουμε

μπάνιο

αλλά

Τα φυτά στις βεράντες τα ποτίζουμε με ποτήρι και όχι με λάστιχο. 46

•

Αν υπάρχει πισίνα το νερό που αδειάζεται κατά διαστήματα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πλύσιμο δρόμων, αυλών….

•

Δεν αφήνουμε τις βρύσες να τρέχουν.

•

Το καζανάκι της τουαλέτας να έχει δυο μεγάλη ποσότητα νερού και άλλη μία για καζανάκι είναι παλαιού τύπου βάζουμε μειώνεται η ποσότητα του υποθηκευμένου

σκάλες, δηλαδή μία για πιο μικρότερη ποσότητα. Αν το μέσα ένα τούβλο και έτσι νερού.

8 Αποθηκεύουμε νερό Αν ζούμε σε μονοκατοικία μπορούμε να: Μαζεύουμε το νερό της βροχής από τις υδρορροές και το χρησιμοποιούμε στο πότισμα των φυτών, στο πλύσιμο των αυλών και των αυτοκινήτων

9. Ανακυκλώνουμε •

Όταν κάνουμε με αγορές, χρησιμοποιούμε τσάντα που μπορεί να ξαναχρησιμοποιηθεί, αντί για τις πλαστικές σακούλες μίας χρήσης.

•

Χρησιμοποιούμε τους κάδους ανακύκλωσης για το γυαλί το χαρτί και τις κονσέρβες Η ανακύκλωση κονσερβών αλουμινίου καταναλώνει δέκα φορές λιγότερη ενέργεια αλλά και λιγότερη ποσότητα νερό από ό,τι χρειάζεται για την παραγωγή καινούργιων. Και τα εργοστάσια χρησιμοποιούν πολύ λιγότερη ενέργεια, και νερό όταν φτιάχνουν χαρτί από παλιές εφημερίδες απ' ό,τι από χαρτοπολτό

•

.Επιλέγουμε προϊόντα που έχουν την ελάχιστη δυνατή συσκευασία και όταν μπορούμε αγοράζετε προϊόντα που ξαναγεμίζουν.

•

Βάζουμε το δεκατιανό που παίρνουμε μαζί μας στο σχολείο σε κουτί που μπορεί να ξαναχρησιμοποιηθεί αντί για πλαστικά σακουλάκια ή αλουμινόχαρτο.

10. Περπατάμε •

Για μικρές αποστάσεις δε χρησιμοποιούμε αυτοκίνητο. Αν μπορούμε ας πάρουμε το ποδήλατό μας ή ας πάμε με τα πόδια.

47

Για μεγάλες αποστάσεις, αν υπάρχει η δυνατότητα, να προτιμάμε τα μέσα μεταφοράς, τραμ, λεωφορείο, ηλεκτρικό τρένο, μετρό Δεν είναι τόσο απλό να σώσουμε τον πλανήτη μας, μπορούμε όμως να κάνουμε εμείς μια αρχή ξεκινώντας πρώτα από τις συνήθειες μας και έπειτα από το σπίτι και το σχολείο μας. •

11. Και άλλα πολλά μπορούμε να κάνουμε, μικρά ή μεγάλα •

Φυτεύουμε ένα δέντρο έξω από το σπίτι μου, αν είναι δυνατόν, ή στο σχολείο, η στο καμένο δάσος. Πέντε δέντρα απορροφούν περίπου 1 τόνο CO2 σε όλη τη διάρκεια ζωής τους

•

Χρησιμοποιούμε όσο το δυνατό λιγότερο χαρτί: βγάζοντας φωτοτυπίες και από τις δύο πλευρές του φύλλου χαρτιού.

•

Χρησιμοποιούμε το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο

•

Χρησιμοποιούμε εγχώρια εποχιακά τρόφιμα. Όχι μόνον είναι πιο υγιεινά, αλλά και καλύτερα για το περιβάλλον!

•

Παίρνουμε τους χυμούς μας σε γυάλινα μπουκάλια.

Και τέλος ας κάνουμε σύνθημά μας τη φράση του Μαχάτμα Γκάντι : « Εσύ πρέπει να γίνεις πρώτα η αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσμο» Διάφορες δραστηριότητες που έγιναν κατά τη διάρκεια υλοποίησησς του προγράμματος 1. Η επίσκεψή μας στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπάιδευσης Στυλίδας για να παρακολουθήσουμε το πρόγραμμα «Κλιματικές αλλαγές και ακραία καιρικά φαινόμενα»

Στις 18 Μαΐου επισκεφτήκαμε το 48

Κ.Π.Ε. Στυλίδας μαζί με τα παιδιά της Στ2 του σχολείου μας, για να παρακολουθήσουμε το πρόγραμμα «κλιματικές αλλαγές και ακραία καιρικά φαινόμενα».Το περιβάλλον για μας ήταν γνώριμο, άνθρωποι και κτίριο, μιας και αρχίζοντας η καινούρια σχολική χρονιά επισκεφτήκαμε το Κ.Π.Ε. Στυλίδας για να παρακολουθήσουμε το πρόγραμμα «Γεωπεριβαλλοντικά – Γεωμυθολογικά μονοπάτια», με αφορμή το άλλο μας πρόγραμμα «Γεωπεριβαλλοντικά – Γεωμυθολογικά μονοπάτια της Βοιωτίας». Το πρόγραμμα «κλιματικές αλλαγές και ακραία καιρικά φαινόμενα» μας το παρουσίασαν η κ. Γιώτα Καραφέρη και ο κ. Γιώργος Σταυρόπουλο, μέσα από διαφάνειες και εισηγήσεις. Κατά τη διάρκεια του παρουσίασης υπήρχε διάλογος και συμμετοχή από εμάς. Ήταν πολύ ενδιαφέροντα όλα αυτά που ακούγαμε ώστε νιώσαμε την ανάγκη να κρατήσουμε σημειώσεις. Κάποια από αυτά μπορεί να τα γνωρίζαμε λόγω του προγράμματος που κάναμε, άλλα όμως τα ακούγαμε για πρώτη φορά. Ακούσαμε για το κλίμα, την πρόβλεψή του και για τα αίτια των κλιματικών αλλαγών. Μάθαμε για τα θαλάσσια ρεύματα, τους ανέμους, τους μουσώνες και τους κυκλώνες. Μιλήσαμε για τις πηγές ενέργειας. Αναφερθήκαμε στον καιρό και την πρόβλεψή του, για τα διάφορα σύννεφα και είδαμε ένα μικρό μετεωρολογικό σταθμό που υπήρχε στο προαύλιο του ΚΠΕ. Αφού τέλειωσε η παρουσίαση στην αίθουσα βγήκαμε και πήγαμε στα εργαστήρια όπου είδαμε μέσα από ηλεκτροσκόπια λουλούδια, άμμο, φύλλα φυτών κ.ά. ήταν πολύ ενδιαφέρον. Στη συνέχεια μπήκαμε σε άλλη αίθουσα και είδαμε πετρώματα, απολιθώματα, κογχύλια και μιλήσαμε για την εξέλιξη της ζωής στη Γη.

Στη συνέχεια βγήκαμε έξω και κάναμε τις μετρήσεις μας. Μετρήσαμε τα μποφόρ, την υγρασία, την ατμοσφαιρική πίεση και τη θερμοκρασία και είχαμε τις εξής ενδείξεις: Ώρα 1.30μ.μ. 49

Θερμοκρασία:31,5ο C Ατμοσφαιρική πίεση: 1006

Υγρασία:45% -

και Μποφόρ:2

&

Στη συνέχεια αφού πήραμε μαζί μας θερμόμετρα, υγρόμετρα και ανεμόμετρα πήραμε το δρόμο για το βουνό που βρίσκεται πάνω από τη Στυλίδα. Εκεί πάλι μετρήσαμε και βρήκαμε : Ώρα 2μ.μ. Θερμοκρασία: 31 ο C - Υγρασία:42% Μποφόρ : 0 & ατμοσφαιρική πίεση: 896

-

Αφού με τα κιάλια είδαμε όλο τον Κόλπο του Μαλιακού και τις προσχώσεις που έχει κάνει ο Σπερχειός απέναντί μας κατηφορίσαμε για τη θάλασσα. Εκεί μας περίμενε και ο κ. Βαγγέλης Μαρκατσέλης, κάναμε τις μετρήσεις μας και βρήκαμε τα πιο κάτω: Ώρα 2.30 μ.μ. Θερμοκρασία: 30ο C Ατμοσφαιρική πίεση: 1300

Υγρασία: 49%

Μποφόρ: 0

&

Τα συμπεράσματα από τις μετρήσεις είναι τα εξής: 1. Ως προς την υγρασία παρατηρήσαμε ότι όσο πιο κοντά στη θάλασσα είμαστε τόσο πιο μεγάλη είναι λόγω της εξάτμισης. 2. Ως προς την ατμοσφαιρική πίεση παρατηρήσαμε όσο πιο χαμηλό είναι το υψόμετρο τόσο πιο μεγάλη είναι ενώ όταν βρισκόμαστε σε μεγάλο υψόμετρο τόσο πιο χαμηλή είναι. 3. Η θερμοκρασία κοντά στη θάλασσα αλλά και ψηλά στο βουνό ήταν λίγο πιο χαμηλή από ότι στο Κέντρο που κάναμε τις πρώτες μας μετρήσεις. 4. Ο άνεμος ήταν ελάχιστος, σχεδόν νηνεμία. Παροδικά ερχόταν ένα αεράκι και μετά άπνοια. Αφού κάναμε αυτές τις μετρήσεις και κατανοήσαμε τι συμβαίνει με την ατμοσφαιρική πίεση και την υγρασία πήραμε το δρόμο για φαγητό. Όλη αυτή την ώρα είχαμε ξεχάσει την πείνα μας με όλα αυτά που κάναμε, είδαμε και ακούσαμε.

50

Η ώρα ήταν 3μ.μ. όταν πήγαμε σε μια ταβέρνα και φάγαμε. Πάντα φιλόξενοι οι άνθρωποι του Κ.Π.Ε Στυλίδας και μας έκαναν το τραπέζι. Όλα ήταν τέλεια! Αφού φάγαμε πήγαμε στην πλατεία της Στυλίδας για να φάμε το επιδόρπιό μας, δηλαδή ένα παγωτό. Η ώρα πέρασε αφού ευχαριστήσαμε την κυρία Γιώτα, τον κ. Γιώργο και τον κ. Βαγγέλη πήραμε το δρόμο για τη Λιβαδειά. Άλλη μια περιβαλλοντική επίσκεψη έφτασε στο τέλος της. Στο λεωφορείο μέσα συζητούσαμε με τα παιδιά της ΣΤ2 για την επίσκεψή μας. Οι εντυπώσεις τους άριστες. Όλα έλεγαν ότι ήθελαν να ξαναπάνε.

2.Ζωγραφίζοντας…………………… 3. Παίζοντας παιχνίδια από το CD της wwf 4. Δραματοποιώντας. 5. γράφοντας ένα κείμενο ομαδικά για το πώς θέλω να είναι ο πλανήτης στο μέλλον . Σχηματίζουμε έναν κύκλο. Κάθε παιδί γράφει μια ιδέα σε ένα χαρτί και δίνει το χαρτί στον επόμενο που βρίσκεται στα δεξιά του. Έτσι, κάθε παιδί μπορεί να διαβάσει τις ιδέες των άλλων και να προσθέσει τη δική του. Αυτό επαναλαμβάνεται έως ότου κλείσει ο κύκλος. Με τον τρόπο αυτόν έχουμε δημιουργήσει πολλές καλές ιδέες.

Το κείμενο που προέκυψε είναι το εξής: Η Γη στο μέλλον δεν θέλω να έχει ψηλά σπίτι (πολυκατοικίες, ουρανοξύστες) και αυτοκίνητα. Θέλω να είναι γεμάτη δέντρα, λουλούδια, και πρασινάδα. Θέλω τα ζώα να είναι περισσότερα, και αυτά που είναι σήμερα υπό εξαφάνιση να έχουν αυξηθεί. Να είναι χωρίς καυσαέρια και οι πάγοι δεν θα λιώνουν γιατί σκέφτομαι τα ζώα που ζουν εκεί. Θέλω στο μέλλον να υπάρχουν στη Γη, εκτός από τους ανθρώπους, και άλλα είδη ζώων και αυτοκίνητα που να μπορούν να πετάνε αλλά και ρομπότ. Οι άνθρωποι να μπορούν να πετάνε και να υπάρχουν εξελιγμένα αυτοκίνητα χωρίς καυσαέριο. Θέλω να υπάρχει στο μέλλον μια Γη χωρίς τα σημερινά αυτοκίνητα που αντί για καυσαέριο να βγάζουν μπουρμπουλίθρες!!! Οι άνθρωποι θα ζουν σε εξελιγμένα σπίτια, οικολογικά, που θα έχουν στην ταράτσα τους κήπο. 51

Φαντάζομαι τα μελλοντικά σπίτια να είναι φτιαγμένα με υλικά φιλικά προς το περιβάλλον, να θερμαίνονται και να φωτίζονται με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τα αυτοκίνητα να φορτίζονται και να χρησιμοποιούνται από τους ανθρώπους μόνο για μακρινές αποστάσεις. Να μην υπάρχουν εργοστάσια. Η Γη να είναι καλυμμένη με πολύ πράσινο και να υπάρχουν πολλά εξωτικά μέρη. Οι πάγοι δεν θα έχουν λιώσει και δεν θα κινδυνεύουν να εξαφανιστούν τα ζώα που ζουν εκεί. Δεν θα υπάρχει κίνδυνος να σπάσει η τροφική αλυσίδα Τα μελλοντικά αυτοκίνητα να κινούνται με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Να μην κινδυνεύουν τα ζώα, τα φυτά και οι άνθρωποι από τις κλιματικές αλλαγές. Και να έχει η Γη απαλλαγεί από τα σκουπίδια. Φαντάζομαι ότι θα είναι φτηνές οι πτήσεις για το φεγγάρι για να μπορώ να ταξιδέψω. Τα αυτοκίνητα θα είναι ιπτάμενα και στο σχολείο δεν θα υπάρχουν βιβλία, αλλά υπολογιστές. Όσο για τη χώρα μου τη φαντάζομαι να είναι πιο καθαρή όπως είναι σήμερα άλλες χώρες της Ευρώπης. Οι άνθρωποι θα έχουν εξελιχτεί και θα σέβονται το περιβάλλον. Δεν θα βάζουν φωτιές στα δάση, δεν θα κόβουν τα δέντρα για να κάνουν τα δάση οικόπεδα.

52

Με τον κ. Αναγνώστου Γιώργο, την κ. Καφέρη Γιώτα, τον κ. Μαρκατσέλη Βαγγέλη και την κυρία μας

6 Αειφόρος ζωή και οικολογικό αποτύπωμα Ο πλανήτης Γη παρέχει όλες τις πηγές που χρειαζόμαστε για να ζήσουμε, αέρα για να αναπνέουμε, νερό για να πίνουμε, έδαφος για να καλλιεργούμε τις σοδειές μας, καύσιμα για να καίμε, και υλικά μέταλλα για τις κατασκευές. μας. Κάποιες αναγεννώνται γρήγορα, όπως το ξύλο όταν αναπτύσσονται τα δέντρα ή το γλυκό νερό όταν πέφτει βροχή. Κάποιες άλλες, όπως το έδαφος , χρειάζονται χιλιάδες χρόνια για να σχηματιστούν. Και κάποιες είναι περιορισμένες, όπως η ξηρά. Αν οι άνθρωποι καταναλώνει τις πηγές της Γης με ίδιο ρυθμό ή και μικρότερο από το ρυθμό που παράγονται τότε θα έχουμε αειφορία ( αεί + φέρει) κάτι που μπορεί να συνεχιστεί για πάντα. Το οικολογικό μας αποτύπωμα είναι ένας τρόπος για να δούμε πόσο αειφόρες είναι οι δραστηριότητές μας. Δεν πρόκειται για μια πατημασιά στο χώμα!. Είναι ένας αριθμός που φανερώνει πόσες από τις πηγές του πλανήτη μας χρησιμοποιούμε. Οικολογικό αποτύπωμα είναι η ποσότητα γης που 53

χρειαζόμαστε για να πάρουμε την τροφή μας, τα καύσιμα και τις πρώτες ύλες που χρησιμοποιούμε. Υπολογίζεται σε τ. χλμ. Ήδη το μέσο οικολογικό αποτύπωμα για όλον τον κόσμο είναι 0,022 τ.χλμ. υψηλότερο από το επίπεδο αειφορίας των 0,018 τ.χλμ Το οικολογικό αποτύπωμα της ανθρωπότητας τριπλασιάστηκε μεταξύ των ετών 1961 και 2003.

7. Δηλώσαμε συμμετοχή στην καμπάνια που γινόταν « για την ώρα της Γης» στις 28 Μαρτίου

Κοιτώντας την Έκθεση, για την Ελλάδα υπάρχουν τα εξής στοιχεία: • • •

Έχουμε το 11ο μεγαλύτερο κατά κεφαλήν αποτύπωμα στον κόσμο, 4ο μεγαλύτερο στην ΕΕ, με 59 ισοδύναμα στρέμματα ανά άτομο Καταναλώνουμε 181% πάνω από το όριο βιωσιμότητας (21 ισοδύναμα στρέμματα ανά άτομο) Έχουμε το 2ο μεγαλύτερο κατά κεφαλήν αποτύπωμα κατανάλωσης νερού..

Ανακοίνωση WWF Ελλάς: Τρεις πλανήτες για τους Έλληνες! 29-10-08: Σχεδόν τρεις πλανήτες χρειαζόμαστε οι Έλληνες για να διατηρήσουμε τον σημερινό τρόπο ζωής μας. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει, μεταξύ άλλων, η έκθεση «Ζωντανός Πλανήτης 2008» της διεθνούς περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF που μετρά τις επιπτώσεις του σύγχρονου τρόπου ζωής στα οικοσυστήματα και τους φυσικούς πόρους.Δυστυχώς για άλλη μία φορά η χώρα μας βρίσκεται στη λάθος κορυφή μίας ακόμη παγκόσμιας λίστας. Σύμφωνα με τα πορίσματα της έκθεσης «Ζωντανός Πλανήτης 2008», η Ελλάδα καταλαμβάνει την 11η χειρότερη θέση ανάμεσα στις 148 χώρες που εξετάστηκαν όσον αφορά το οικολογικό της αποτύπωμα, …………………………………………………………………… Ιδιαίτερα δυσμενής είναι η θέση της χώρας μας και όσον αφορά την κατανάλωση νερού. Με μέση ετήσια κατανάλωση 2.389 κυβικών μέτρων ανά κάτοικο, έχουμε το δεύτερο μεγαλύτερο «υδατικό αποτύπωμα» μετά τις ΗΠΑ και διπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου (1.243 κυβικά μέτρα / έτος / κάτοικο). To μεγάλο υδατικό μας αποτύπωμα αποδίδεται στην αυξημένη χρήση νερού για τη γεωργία (87%), στις απώλειες που παρουσιάζει το απαρχαιωμένο αρδευτικό και υδρευτικό δίκτυο της χώρας, αλλά και στη συνολική κακοδιαχείριση των υδάτινων πόρων. 54

«Ο τρόπος ζωής μας στην Ελλάδα έχει ξεπεράσει κατά πολύ το οικολογικό μας όριο. Αυτό οφείλεται κυρίως στη στρεβλή νοοτροπία μας που αντιμετωπίζει το φυσικό περιβάλλον ως ανεξάντλητη πηγή πόρων», δηλώνει ο Διευθυντής του WWF Ελλάς, Δημήτρης Καραβέλλας. «Ταυτόχρονα, η υπερκατανάλωση ενέργειας σε συνδυασμό με την εμμονή της Πολιτείας σε «βρώμικες» πηγές, όπως ο λιγνίτης, ενισχύουν διαρκώς τη δυσμενή θέση της χώρας μας», συνεχίζει ο κ. Καραβέλλας. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η έκθεση του WWF καταδεικνύει ότι το οικολογικό αποτύπωμα της ανθρωπότητας έχει διπλασιαστεί από το 1961, ξεπερνώντας την ικανότητα αναγέννησης του πλανήτη κατά 30% περίπου. Μάλιστα, τα τρία τέταρτα του πληθυσμού της γης ζουν σε χώρες που είναι «οικολογικοί οφειλέτες», δηλαδή η εθνική τους κατανάλωση ξεπερνά τη βιολογική φέρουσα ικανότητα της χώρας. Τις χειρότερες επιδόσεις καταγράφουν οι ΗΠΑ και η Κίνα, καθώς καταναλώνουν η κάθε μία σχεδόν το 21% της βιολογικής ικανότητας της γης. Η αύξηση αυτή του παγκόσμιου αποτυπώματος οφείλεται κυρίως στις εκπομπές αερίων από την καύση ορυκτών καυσίμων.

5 Ιουνίου – Παγκόσμια ημέρα Περιβάλλοντος Μέσα σε 200.000 χρόνια ο άνθρωπος κατέστρεψε την εύθραυστη ισορροπία με την οποία η Γη ζούσε επί 4 δισεκατομμύρια χρόνια. Η υπερθέρμανση του πλανήτη, η εξάντληση των φυσικών πόρων, ο αφανισμός των ειδών δείχνουν ότι ο άνθρωπος θέτει σε κίνδυνο την ίδια τη ζωή του. Στο τέλος του αιώνα, η άμετρη κατανάλωση θα έχει εξαντλήσει το μεγαλύτερο μέρος των φυσικών πόρων της Γης. Δεν υπάρχει καιρός για θρήνους. Μας απομένουν το πολύ δέκα χρόνια για να αναστρέψουμε αυτήν την πορεία. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε τον αλόγιστο τρόπο που εκμεταλλευόμαστε τα δώρα της Γης και να αλλάξουμε τρόπο ζωής. Η 5η Ιουνίου ορίστηκε από τον ΟΗΕ ως Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος πριν από 37 χρόνια για να θυμίζει τη σημασία της Διάσκεψης της Στοκχόλμης για το Ανθρώπινο Περιβάλλον, στις 5 Ιουνίου του 1972. Είναι ένα από τα βασικά μέσα που χρησιμοποιεί ο διεθνής οργανισμός για να δίνει κάθε χρόνο μια νέα ώθηση στον προβληματισμό, την ενεργοποίηση και τη δράση κυβερνήσεων και πολιτών για την προστασία του περιβάλλοντος. Το ειδικό θέμα της φετινής εκστρατείας είναι η αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών, που ο ΟΗΕ συνδέει με την καταπολέμηση της φτώχειας και την προστασία των δασών. Η επιλογή αυτή επισημαίνει την επείγουσα ανάγκη για μια νέα παγκόσμια συμφωνία, ένα πλανητικό "new deal" για τη σωτηρία της Γης, μεταξύ των κρατών που θα συμμετάσχουν στη διάσκεψη της Κοπεγχάγης για τις Κλιματικές Αλλαγές, στο τέλος της χρονιάς. 55

Το "γενικό πρόσταγμα" των φετινών εκδηλώσεων της 5ης Ιουνίου έχει το Μεξικό, σε ένδειξη αναγνώρισης του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζουν οι λατινοαμερικανικές χώρες στην αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών, όπως για παράδειγμα μέσω της αυξανόμενης συμμετοχής τους στην Αγορά Άνθρακα. Το Μεξικό είναι επίσης ένα από τα κράτη που ηγούνται στην εκστρατεία "Φυτεύουμε ένα δισεκατομμύριο δέντρα" του Προγράμματος του ΟΗΕ για το Περιβάλλον (UNEP). Υπεύθυνο για το 1,5% της παγκόσμιας εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου το Μεξικό, έχει αναλάβει να φυτέψει φέτος το 25% των δέντρων της εκστρατείας.

( από το διαδίκτυο)……………….

Βρήκαμε στο διαδίκτυο τις πιο κάτω ενδιαφέρουσες ενέργειες ατόμων για την προώθηση της προστασίας του περιβάλλοντος. 1 Ρόουζ Σάβατζ - "Ας συνεργαστούμε" Η Ρόουζ είναι μια περιβαλλοντική ακτιβίστρια που έγινε γνωστή όταν διέσχισε τον Ατλαντικό Ωκεανό κωπηλατώντας μόνη της. Φέτος, διασχίζει τον Ειρηνικό και θα ολοκληρώσει την "οικο-αποστολή" της τον ερχόμενο Δεκέμβριο, περπατώντας μαζί με χιλιάδες άλλους ακτιβιστές από το Λονδίνο στην Κοπεγχάγη, όπου θα μιλήσει στους πολιτικούς ηγέτες κατά την Παγκόσμια Διάσκεψη για τις Κλιματικές Αλλαγές. Διασχίζει ωκεανούς για να τονίσει τη σημασία τους και περπατάει χιλιάδες χιλιόμετρα για να δείξει την ανάγκη μιας δραστικής εναλλακτικής λύσης για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων. Για κάθε 10.000 κουπιές που κάνει η Ρόουζ καθημερινά, οι άνθρωποι που συμμετέχουν στην εκστρατεία "Ας συνεργαστούμε" κάνουν 10.000 βήματα. Με κάθε 53 ανθρώπους που θα κάνουν 1.000.000 βήματα συνολικά ο καθένας, θα συμπληρώνεται το μήκος μιας μεγάλης αγκαλιάς που θα χωρούσε ολόκληρη τη Γη!... Στις 24 Μαΐου η Ρόουζ Σάβατζ ανακηρύχθηκε Πρέσβειρα για την Κλιματική Αλλαγή (www.rozsavage.com).

2. Το διπλό ποδήλατο του Τσαρλς και του Σο Σκοτ Ο Τσαρλς Σκοτ και ο οκτάχρονος γιος του, Σο θα ξεκινήσουν μια δίμηνη ποδηλατοδρομία κατά μήκος της Ιαπωνίας με ένα διπλό ποδήλατο. Την ιδέα εμπνεύστηκαν από το ντοκιμαντέρ του BBC "Πλανήτης Γη" που παρακολούθησαν μαζί. Πατέρας και γιος θα διανύσουν μια διαδρομή 4.700 χιλιομέτρων, από το βορειότερο ακρωτήριο Σούγια, στο νοτιότερο Σάτα. Ξεκινούν στις 5 Ιουνίου για να συμπέσουν με τις εκδηλώσεις της Παγκόσμιας Ημέρας. Καθ' οδόν θα επισκεφθούν 11 τόπους παγκόσμιας κληρονομιάς, θα 56

μιλήσουν για την εκστρατεία των επτά δισεκατομμυρίων δέντρων που θέλει να φυτέψει ο ΟΗΕ και για τα άλλα καυτά περιβαλλοντικά προβλήματα. Ο μικρός "οικο-πρεσβευτής" Σο θα χαιρετίσει τη Διεθνή Διάσκεψη για τα Παιδιά και τους Νέους στην Κορέα, με βιντεο-τηλεγράφημα που θα στείλει από το απομακρυσμένο σημείο που θα βρίσκεται τότε (www.japanbikeride.com).

3. Με το Πλαστίκι και το Καϊσέι στους Ωκεανούς Ο Ντέιβιντ Ντε Ρότσιλντ εντυπωσιάστηκε από μια έκθεση του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς και κατάστρωσε το δικό του σχέδιο για να αφυπνίσει την περιβαλλοντική συνείδηση των πολιτών του πλανήτη. Με πλήρωμα λίγους και εκλεκτούς επιστήμονες, ναυτικούς, ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών, το ιστιοπλοϊκό "Πλαστίκι" έχει ήδη ξεκινήσει ένα ταξίδι 100.000 ναυτικών μιλίων από τη μια πλευρά του Ειρηνικού στην άλλη. Περνούν από μέρη εντυπωσιακά και περιβαλλοντικά ευαίσθητα, όπως μια περιοχή περίπου έξι φορές μεγαλύτερη από την Ελλάδα, που αποκαλείται "Ο Μεγάλος Σκουπιδότοπος του Ανατολικού Ειρηνικού", όπου το πλαστικό είναι έξι φορές περισσότερο από το πλαγκτόν. Το "Πλαστίκι" είναι ένα εντυπωσιακό καταμαράν 20 μέτρων που κατασκευάστηκε ειδικά γι' αυτό το ταξίδι από πλαστικά μπουκάλια και άλλα αντικείμενα τα οποία προορίζονταν για ανακύκλωση. Είναι εξοπλισμένο με δορυφορικά τηλέφωνα και υπολογιστές, ώστε να στέλνει τακτικά στον υπόλοιπο κόσμο φωτογραφικό υλικό και τις ανταποκρίσεις του. Η ομάδα του "Πλαστίκι" θέλει να δείξει ότι η ανθρωπότητα μπορεί να αντλήσει από την ανθρώπινη έμπνευση ιδέες που δεν εξαντλούν τους φυσικούς πόρους και προχωρούν ένα βήμα μπροστά προς τη βιώσιμη ανάπτυξη (www.theplastiki.com). Το σχέδιο Καϊσέι δημιουργήθηκε από μια ομάδα οικολόγων ναυτικών, ανθρώπων που αγαπούν τον αθλητισμό και τη θάλασσα, περιβαλλοντολόγων και άλλων επιστημόνων. Ένωσαν τις δυνάμεις τους για να μελετήσουν τρόπους με τους οποίους μπορούν να συγκεντρωθούν τα πλαστικά από τους ωκεανούς, να εξουδετερωθούν οι τοξικές τους ιδιότητες και να μετατραπούν σε πετρελαιοκαύσιμο. Η πρώτη ερευνητική αποστολή της ομάδας θα πραγματοποιηθεί φέτος το καλοκαίρι. Σε αυτήν θα γίνει η αναλυτική έρευνα για τις διαδικασίες, το κόστος και τις τεχνολογικές λύσεις που απαιτούνται προκειμένου να πραγματοποιηθεί ο καθαρισμός, ο οποίος, σημειωτέον, θα είναι ο πρώτος στα βάθη των ωκεανών. Η αποστολή είναι εξαιρετικά σημαντική, δεδομένου ότι

57

κάθε χρόνο παράγονται πλαστικού.

περισσότεροι από 60

δισεκατομμύρια τόνοι

Ο μεγαλύτερος όγκος των πλαστικών αντικειμένων είναι μιας χρήσης και μόνον το 5% ανακυκλώνεται. Σύμφωνα με το περιοδικό National Geographic, κάθε τρία λεπτά χρησιμοποιούνται 85 εκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια. Από όσα δεν πηγαίνουν προς καύση, το μεγαλύτερο μέρος παίρνει το δρόμο για τους ωκεανούς. Σπασμένο σε κομματάκια και ίνες, το πλαστικό σκοτώνει χιλιάδες ψάρια και πουλιά που το μπερδεύουν με τροφή, κάνοντας έτσι και την είσοδό του και στην ανθρώπινη τροφική αλυσίδα. Το National Geographic και το Google Earth θα κινηματογραφήσουν την αποστολή Καϊσέι (www.projectkaisei.org)

Σοφές κουβέντες από τους Αβοριγίνες, ιθαγενείς της Αυστραλίας………….. Η σχέση μας με όλα τα φυσικά πράγματα είναι πνευματική. Βλέπουμε τους εαυτούς μας σαν μέρος της φύσης. Οι Πρόγονοι, αυτά τα πλάσματα που άρχισαν την ανθρώπινη κοινωνία είναι σήμερα το ίδιο ζωντανοί, όπως ήταν στην αρχή. Παραμένουν πάντα μέρος της γης και της φύσης,όπως είμαστε κι εμείς.

Αυτή την γη Δεν την καταστρέφω ποτέ Την φροντίζω Τα ζώα είναι οικογένεια για μας. Η γη είναι η μητέρα μας, ο αετός είναι ο ξάδερφός μας. Το δέντρο αντλεί αίμα σαν εμάς. Είμαστε όλοι ΕΝΑ Το δέντρο Σε κοιτάει. Εσύ κοιτάς το δέντρο. Σε ακούει. Δεν έχει δάχτυλα. Δεν μπορεί να μιλήσει. Αλλά αυτό το φύλλωμα αντλεί. Μεγαλώνει, μεγαλώνει μέσα στη νύχτα. 58

Όταν κοιμάσαι ονειρεύεσαι κάτι. Το δέντρο και το χορτάρι το ίδιο. Αναπτύσσονται με το σώμα σου, με τις αισθήσεις σου. Το νιώθεις με το σώμα σου. Λες: «Αυτό το δέντρο είναι το ίδιο με μένα». Μας μεγάλωσε το ίδιο κομμάτι γης Η γη δεν είναι άδεια, η γη είναι γεμάτη γνώση, γεμάτη ιστορία, γεμάτη καλοσύνη, γεμάτη ενέργεια, γεμάτη δύναμη. Η γη είναι η μητέρα μας Περπατάμε στη γη. Την φροντίζουμε. Σαν το ουράνιο τόξο καθόμαστε από πάνω. Αλλά υπάρχει κάτι από κάτω, κάτω από το έδαφος. ούτε εμείς ξέρουμε τι είναι, ούτε εσύ ξέρεις τι είναι. Τι θέλεις να κάνεις; Αν το πειράξεις 59

μπορεί να φέρει κυκλώνες, πολύ βροχή ή πλημμύρες. Όχι μόνο εδώ. Μπορεί να σκοτώσεις κάποιον σε άλλο μέρος. Μπορεί να τον σκοτώσεις σε άλλη χώρα. Δεν πρέπει να το πειράξουμε. Ο νόμος δεν αλλάζει. Μένει πάντα ο ίδιος. Μπορεί να είναι σκληρός αλλά είναι σωστός για όλους τους ανθρώπους. Αυτός είναι ο νόμος. Η ιστορία μας είναι στη γη. Είναι γραμμένη σ’ αυτά τα ιερά μέρη. Τα παιδιά μου θα φροντίσουνε αυτά τα μέρη. Αυτός είναι ο νόμος. Οι παλιοί μου λένε: «Πρέπει να τον κρατήσετε. Ο νόμος πρέπει να μείνει». Αυτός είναι ο νόμος. Η ιστορία μας είναι στη γη. Είναι γραμμένη σ’ αυτά τα ιερά μέρη. Τα παιδιά μου θα φροντίσουνε αυτά τα μέρη. Αυτός είναι ο νόμος. 60

Οι παλιοί μου λένε: «Πρέπει να τον κρατήσετε. Ο νόμος πρέπει να μείνει». Αυτός ο νόμος, αυτή η γη, αυτοί οι άνθρωποι. Δεν έχει σημασία τι είδους άνθρωποι. Κόκκινοι, κίτρινοι, μαύροι ή άσπροι. Το αίμα είναι το ίδιο. Η γλώσσα μπορεί να διαφέρει λίγο, αλλά δεν έχει σημασία. Μπορεί η χώρα σου να είναι αλλού, αλλά τα αισθήματα είναι τα ίδια. Το αίμα, τα κόκαλα, όλα τα ίδια. .,

Αξιολόγηση του προγράμματος

Η αξιολόγηση έγινε με το παιχνίδι των καρτελών που φτιάξαμε με δικές μας ερωτήσεις

Ερωτήσεις που γράφτηκαν στις καρτέλες είναι : 5. Πώς δημιουργήθηκε το ηλιακό μας σύστημα; 6. Πώς λέγεται η μεγάλη έκρηξη; 7. Τι υπήρχε πριν τη δημιουργία του ηλιακού μας συστήματος; 61

8. Πότε δημιουργήθηκε η πρώτη ατμόσφαιρα στη Γη; 9. Πότε εμφανίστηκε το οξυγόνο στη Γη; 10.Τι χρειάζεται η ατμόσφαιρα; 11.Ποια είναι τα στρώματα της Γης; 12.Πώς είναι ο πυρήνας της Γης; 13.Πότε εμφανίστηκε ο άνθρωπος στη Γη; 14.Άλλαξε η Γη με τον ερχομό του ανθρώπου; 15.Γιατί χάθηκαν οι δεινόσαυροι; 16.Γιατί μπορεί να καταστράφηκε ο πολιτισμός των Μάγια; 17.Γιατί στην Ελλάδα αναπτύχθηκε ο Μεγάλος Ελληνικός πολιτισμός 18.Τελικά είναι κακό ή καλό το φαινόμενο του θερμοκηπίου; 19.Πώς αυξάνεται η δύναμη του Τυφώνα; 20.Σε τι οφείλονται οι τυφώνες; 21.Έχουμε στη χώρα μας τυφώνες; 22.Ποιες είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας; 23.Ποια είναι τα ορυκτά καύσιμα; 24.Τι μέτρα μπορούμε να πάρουμε για να μειωθεί το διοξείδιο του άνθρακα 25.Αν δεν υπήρχε το στρώμα του όζοντος τι θα γινόταν στη Γη; 26.Ποιοι είναι οι λόγοι που μειώθηκαν τα δάση; 27.Πού οφείλεται η τρύπα του όζοντος; 28.Τι επιπτώσεις θα έχει η άνοδος της θερμοκρασίας στ Γη; 29.Πού βρίσκεται το στρώμα του όζοντος στην ατμόσφαιρα; 30.Εάν δεν υπήρχε το φαινόμενο του θερμοκηπίου τι θα γινόταν στη Γη; 31.Τι είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου; 32.Ποια είναι τα αέρια του φαινόμενου του θερμοκηπίου; 62

33.Όταν λιώσουν οι πάγοι ποια ζώα κινδυνεύουν; 34.Έχουμε ενδείξεις για την άνοδο της θερμοκρασίας της Γης; 35.Ποιες οι αιτίες αύξησης των αερίων του θερμοκηπίου; 36.Το κλίμα από πού εξαρτάται; 37.Ποια η διαφορά κλίματος και καιρού; 38.Ποια είναι τα υπέρ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας; 39.Ποια είναι τα κατά των ανανεώσιμων των πηγών ενέργειας; 40.Το γλυκό νερό είναι το 70% του επιφανειακού νερού της Γης 41.Έχουμε αναφορές στη μυθολογία μας για πλημμύρες; 42.Ποιο πάρεργο του Ηρακλή συνδέεται με την ανομβρία; 43.Πρέπει να αφήνουμε τις συσκευές σε αναμονή για να έχουμε οικονομία ενέργειας; 44.Ποιου είδους λάμπες θα έβαζες στο σπίτι σου; 45.Το νερό είναι άφθονο σε όλες τις χώρες του κοσμου; 46.Μπορείς να μαζέψεις το νερό της βροχής και πού μπορείς να το χρησιμοποιήσεις;

Βιβλιογραφία: 1. « Νοιάζομαι για τη ΓΗ» - εκδ. Πατάκη 2. «Προστατεύω τον Πλανήτη » εκδ. Καστανιώτη 3. «Το Φαινόμενο του Θερμοκηπίου» - εκδ. Άγκυρα 4. «Γη – Θάλασσα – Αέρας « - ε κδ. Σαββάλας .5. «Η πράσινη εγκυκλοπαίδια» - εκδ. Παπαδόπουλος 6. Το CD της wwf 63

7. ιστοσελίδεας από το διαδίκτυο

64