(BAJ0ni;\ i!; :EAł ii.i,Ci.i n!.Dcc.\'!
Do druku nr 1854 uLae{p'NP5?6'|cł ]dll
L'dz.ąq!p
/oBsil/2oog
\{arszawa,dnia 2 czerwca2009 r.
Szanowny Pan Bronisł aw Komorowski Marszał ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
I la os,zoog
W nawią zaniu do przesł anegow ramach konsultacji społ ecznych'Iirajos'ej Radzie Rądcó* Pralvtrr'ch rządo*ego projektu usta\-\'y- Kodeks kam)'. usrarv}- Kodeks kamy w}kona\ł 'czyolaz ustaNy Prawo ochronyś rodou'iska (druk sejmowynr I854) . \ł .zał ączeniu przes5'ł amopinię do projektu oplaco!\'anąw ranlach oś rodkaBadań, studiów i Legislacji Iirajowej Rady Radcór,t'Prawnyclr,
2 ą^rW \ł 'rceprezes Krajow
rawnych
(lA
oś rodekBadań'studiów i Legislacii
Dr MarekKulik
opinia do projektu ust'rł }'o znriaEi. ust,}t} _ Kodeks kąrDy,ustaNY_ Kodeks karny wykonarvczvoraz ustawy- Prawo ochrony ś rodowiska (druk sejmolrxnr l85.l). Proponowanefnliany fmierzają do wprowadzeniado porządkuprawnegonowej inst}tucij: FunduszuPomocyPokz1rvdzon1.rn oraz PomocyPostpenitĆ ncjamej' któregodysponentem ma być Ministel
Sprawi€ d liwoś ci' Zakes
dział ania obecnie istnięjące8o Funduszu Pomocy
Postpenitencjamej ma zostaórczbudowanyo udzielaniepomoc'"* pokzy,wdzon)mprzestępstwami. Zasadniczonastępują to zaterndNie jakoś ciowe a'iany w ŚloŚuD}tldo obecnieistnjejące8o stfu]u p.awnego'Po pierwsze - zluknie moi]iwoś (istnicjąca ć obecnie)orzekanianawięek i ś wiadczęń pienię nych'na rzecz organizacji wpisanych do wykazu prowadzonegoprzez lr{inistra Sprawiedliwoś ci' a zajmującychsię dział alnoś cią polegającąnaspeł nianiu ś wiadczeń na okreś lony cel bezpoś rednio z\\'iązanyz ochronązdrowia]ub z udzielalriempomocyosobomposzkodouanł r,ll w
w}?adkach komunikac'ł jnych.Po
diugię zadania istniejącego Funduszu Pomocy
PosĘ enitencjamej f ostanąpoł ączone z zadaniamipomocypokrzyrvdzon1rn' Dodatko\ł ąmianą jest zlikrr'idowaniew art' 47 s 2 k.k' mo liwoś ci orzekanianawiązek(a poś redniow art. 49 ś rviadcz€ I ipienię n}ch)na cele f\\iązanę f ochroną ś rodowiskaz przeznaczęniem na ten cel' lr,lo liwoś ta ć zostajęzastąlionaoŹekaniem rrawiązekwył ącznie NarodowegoFunduszuochrony Środowiskai GospodarkiWodnej, o który'rnmowa w ań.400 ustawyz dnia27 kwietnia200l I'
(Dz U. z 2008r' Nr 25' poz' ] 50.z P'awo ochlon.vś rodowiska
póź n.zm'). odnoszącsię po kolei do proponowanych fmian naie ypodnieś następujące ć kwestie:
l. MoŹe budzić wątpliwoś ci zasadnoś ł cączeniarv jedn;'rnfunduszuzadańzwiązan1'ch z pomocąpokz;lt'dzon1.mi związanychz pomocąpostpenitencjamąCele, które ma realizować novr'o powstał y fundt.rszsą bowiem rozbie nę' Pomoc pokrz1wdzony' stanowj w}.raf kompensacfnejfunlcjj pra\,akanego. ChÓdzi lu zaten o zadoś ć ucz}nieniu poL'z;rvdzonemu. Z kolei u' u.1padkupomocy posĘ }ęnitęncjamej chodzi o udzieleniepomocy skazan1mna karę pozbawieniawo]noś ci i kończącyTn odbF,t,anie tej kary.Cele te zatemsą rofbie nestądw),dajesię \ł 'ysocewąĘ liwe poł ączenieich w jednyn funduszu'oczyrr.iś cie na Ministra Sprawiedliwoś ci
oś rodekBadań' Studiów i Legislacii nał o ony zostałobowięek zapewnieniaprowadzeniaodrębnejgospodarkifinansowejw zakesie ci egofunduszu,jednak na obecn)nretapienie znamy Jeszcze obu mocluł ówdział alnoś przyszł t}.rnw kontekś cie sposobu'w .jaki Ministel zamierza się z tego obowiąZkuwyrviązać Poza . funduszem,wysocewątpljwęjęst,cfy peł na okolicznoś ci' ejednakmamy do cz}.nieniaz,jedn}.rn jest realniemo liwa' rozdzielnoś gospodarki ć finansowejw zakresieobu sferdział alnoś funduszrr ci ć 'nitylko organizacyjnelozdzie]eniefunduszy' Skoro borviem Taką peł nąrozdzielnoś zapę\ł funduszma w dwóchzaklesachswejdział alnoś dział ci aćodrębnie,rówńe dob emogąistniećdwa fundusze'Natomiastw w1padl.a,kiedy istniejejeden fundusz' w któr}ł I jednak (choć byw powstać wiątkowych s}'tuacjach i nieznaczn}Ąn zakesie) mo edojś ó do,'pomieszaniaś Iodków',, mo erównie s}tuacjatrudnado zaakceptowania' zasilanyjest m'in. z potrąceńf obecnie istnie'jącyFundusz Pomocy Postpenitęncjamy pracę i z kar pierrię nych'Powstajewątpliv/oś ćczy , wylagrodzeń skazanych ś wiadczących rozporządzenie Minista zapewni, e ś rodkipochodzącef tych celóW zawszei wył ączniezostaną uzle do pomocypostpenitencj tunej. wpł acanych z nawiązek w większ}mjęszczestopniuunikaćnale yprzeznaczaniaś rodków pienię nych przezsprarvcówprzestępstw na celezwiązanez pomocąpostpenitencjamą i ś rt'iadczeń TegonaieŹyuniknąć a, nie ma pewnoś ci, czy akt wykonawczyuniknięcietakiezaguarantuje' w at1'2 ust 2 $ 15 stwierdzenie, e Nie wydajesię nale }t)Ąn zabezpieczeniern za\\.arte zasadyfunlcjonowania w drodzelozpo ądzeniaszczegół owe MinisterSprawiedliwoś okreś ci lając b ę prowadzęniaodrębnejgospodarkifinansowejw zakresierealizacji Funduszuuwzględnipotz€ a tŃ e potizebę zada.1dotyczącychpomocy pokrz1nł dzon}m olaz pomocy postpenitencjamej' skltęcznegoi racjonalnegowykorfysta a ś rodkówFunduszuoraz osiągnięciacelów, dla których peł ne1 Funduszzostałulworfony.w t}.rnbowiemzakresieprzepisustawynie będziegwararrtował ś rodkami Funduszu'Nie wiadomobowicm,w jakim zakresiewspólne koszty odrębnoś między ci z wpł ył ów ,penitencjamych''(potlącenia z funkcjonowaniaFunduszu będą pokry"rvarre u'yragrodzeń skazanych)i ,pale nychpokrz}.wdzonym''(nawiązki, ś wiadczeniapienię ne). Ponadtofudne do okreś lenia będą w t}Ąnzakresieź ródł atakie jak zapisy, spadki daro\ł izny, dotacje,zbiórki i irrne ź ródł a.Nale yrozumieć ' e ś rodkiz nich pochodzącebędą ttogł y być przeznaczanena dowolnie wybrany moduł dział alnoś ci Funduszu' To mo ę spowodować niebezpieczne zachwianiewydatkówFunduszu' wańo ZauwMyó'Źe w obecn}.rn Tradyc).nąfunkcjąna$dązkijest je.jcel kompensacyjny' stanięplawn}'rni tak flmkcja ta jest ju nieco zachlt'iana'Z tradyc1jnierozumianejnawiązki polskimprawiekam1'rn. wpł acanej do rąkpokz}.wdzonegoniewieleju został owe współ czesn1m (art' Istniejetylko klasycznanawiązkaorzekanaw razieskaza'l1ia za wyrąbdrzewai kradzieŹleś ną 290 k-k.),a tak ezastępczanawiązkaorzekanazamiastobowiąfkunaprawieniaszkody(art.46 $ 2
oś rodekBadań, Studiów i Legislacii k'k'). w tlm ostatnimzresztą!\lpadku nawiązkastano\'iw-vł ącznie surogotnaprawieniaszkod.vt roli. nregrazadnejsamodzielnej Na\ł 'iązka okeś ]ona w alt. 47 k.k' w obcĆ n}ł stanie plawn}mjed}niepoś rednio peł nirolę n kompensacyjnąjest bowiem orzekanado Iąk inst}tucjizajmującejsię speł nianiem okeś lonych z przeznaczeniemna ten cęl' Jcst (o zatem ś wiadczenie, ś wiadczeń z którego pokŹ)$'dzL]ny przestępstwem, za które orzeczononawiązkęw ogóLenie musiko.zystaći zw},klenie korzysta. Pr4'najnrniejjednek nawiązki i ś rł iadczenia pienię nesą u obecn}mstanrepla\|n}Tń na cele związanez ochroną orzymajmniejteoretycznie)przeznaczonena speł nianieś wiadczeń p ez sprawcę' takiegosamegodobla,jaI(iezostał ozaatakowane w ś wietle proponowanychfmian wplaĘ te będą mogŁvbyć przeznaczanena inny cel, ni fwiązany z ochrouątakiegodobra' jakie zostalozaatakowaneprzez sprawcę' Zatembędzietrlosł odojś ćdo s}tuacji,w której orzekasię np' ś wiadczenie pienięzneza plzestępstwo przeciwkowolnoś ci(np' p y odslfpieniuod w}mierzeńakary),a ś rodkiw danym roku wydajesię gł ówniena zadoś ć ucf}nienie drcgowych'gdy pokrz1.rrdzeni ojlarom p estępst\\. przeciwko wolnoś cinie otrz)mają ńcfego. Tal.a sttuac.jamo e w plaktyce pTzestępstwami pienię ne pozbawićnawiąfkii ś wiadczenia wydaje się, e obecoa reszly cechkompensacyjnych' jest bardziejklarorvna.Nawiązkai ś rr.iadczenie jęst na ochronę pienię neprfeznaczane s}tuac,ja te!]odobra,które zaata}owano' Nie ma przepł 1.rtu ś rodków na ocluonęinrrychdóbr' Dodającokolicznoś c, e częś ć\ł ?ł }'wówpochodzize ź ródełneuralnych(darou,izn)itp.) powstajewątpli\ł 'ośno ć ,co mogąbyć przeznaczone tegorcdzajuś rodki'Pofosta,je sporymargines wątpliwoś ci, , osadzonychi zwalnianychz zakł adówkamych, cz},teŹ kogo nale yrvspieraćczy w obecnlm staniepfawn)mktoś kto pokrz1w,dzonych' , dokonujedarorviznyna ecz Fundtlszu Pomocy Postpenitencjamejrr'ie,
e \ł sPieI3 pomoc postpęnl1encjarną Po \ł pro\\'adzerriu
proponowanejzmiany nie będzie miał ju
MoŹe zrczygnowaćz dokoDania lakicj pe\ł noś ci.
darowizny. 2' Utu'orzeniejedrrolitegofunduszumot!r'o\\'anejest trudnoś ciami w utrzymarLiu kontroli przez Ministra finansowejnad dział alnoś cią organizacji\ł ,Pis}Ąvanych do rejestruprort'adzonego tak]ch Sprarviedlirvoś w ci. uzasadnieniuplojektuslwierdzasię, ezacbodząw}padkizakł adania gł ównielub rr'ylączniezamiaremuz-vskalia organizacji,szczegó)niestowazyszeń'mot\\\'owane upisu do wykazui uzyskaniamo liwoś ci poz,vskiwania ś Iodkówz t\1uł uorzekanychprzez sądy nawiązeki ś wiadczeń pienię nych. Jest to nielvątp]iwieprawdą.jednak walto zalwaiŁyć ,i.e w takim wĘ adku od lozsądkusąduzale ylo, czy n^rzęcz tegolodzaju ..podejrzanej'' olganizacji pienię nego. wydaje się' ze sądyzasł ugljąw będą czy rLiebędąorzekanenarviązkii ś wiadczenia tej mierzęna większezaufanieze shony uslawodawcy,ni odebranieim pola manewrurł 'sferze orzekanianawiązek i ś wiadczeńpienię nychi stworfenjecenha]niefa ądzanegofunduszu,
oś rodekBadań, Studiów i Legis|acii co wiąfe się z utwoŹeniemstosownegoaparatubiurokratyczneso. poł ączonego z nieunilinion).rn będą zatem z narriązeki ś wiadczeńpienię n'vch okeś lon1mikosztaĘ j' slodki wpł y.lvające d)'strybutorem Ponadtofaktyczlt.tnr fr'urduszu. umniejszoneÓ koszt}'związanez funkcjonowaniem co nies(etymo eozna.zac,ze tegorodzajupomocystaniesię wył ącznielt,linisterSprawiedliwoś ci, w kontretnej sltuacji ś rodkibędą przeznaczanena pomoc ofrarom takich p.zestępstw,jakię ministerw danejs$uacji uzna za godnetŃiej pomocy.Mogą być to cz}ny innęgorodzaju,ni te' za które orzeczononawiązki i ś wiadczeniapienię nę(w obecn),rnstanle p.awn}m Jest lo njęmoŹliwe'co jest zaletąobecnegorozwiązania)'Dodać nale y' e wybór okeś lonejkategoni pruestępstw,na pomoc ofialom których będą pfzeznaczaneś rodkiz nawiązek i ś wiadczeń koniuŃtury, od tego,czy prasabędzieptsaćo tych' a za]ezećmoŹer]p'od okreś lonej pienię nych' od tego, czy !v dan)m miejscll w Polsce zdarzy się drastycznyt nie innych przestępstwach' przestępstwa' przezprasęw}Tadekokreś lonego nagł oś niony Wreszcie mogą mieć mie,jscew)Tadki zachwiania proporcji między wydatkami na du ewydatkina pomoc rozbie necele przyszł egofunduszu'Mogą zdaląló się nieproporcjonalnie z pokzywdzeniemdrugiegoŁspektudfiał alnoś ci. lub pomoc pokJz}'\r.dzon1m postpęnitenc'jamą oczyrviś cie prz}najmniej częś ciowozapobieerlie temu plowadzenie odrębnej gospodarki _ finansowejw poszczególnychzakesach fuŃcjonorranialiutduszu.Jednak- Jak \ł skazanowy ej które ńe są okeś lonejalio zwrązane z aspektem istnieją planoivanc ź ródla dochodó\-ł ',
być wykorzystylvane będąmogł -v kompensacyjrrym. czy penitencjarnyn.Środlii z nich pochodzące w zakesie wydatkówfunduszu. wy ejzach\ł 'ianiem dowolnie'co groziwskMan),rn kontrolinad stwierdzeńa' ebrakjest mozliwoś ci w kontekś cie zawartęgow uzasadnieniu na rzeclorgani/acji $'obecn)tnslanieprawn}'rn przeznaczanyLIl wydatko||ania ś rodkow sposobem Pizede nale y\ł '}tazićpowaŹnezaniepokojenie. społ eczną dział alnoś cią zajmującychsię okreś loną rł .szystkimś wiadcz}'ć 1()mo e o bral.u (obecńe) odport{edniejkonlIolj ze strony Ministm t},chś rodków. Sprawiedliwoś nad ci wydatkowaniem projektu:,'Je elitakie uzasadnienia sformuł owanie Bardzie.jjeszczeniepokoinastępujące d yBą t ra ąconieprawidlorł 'o$Tdatkować uz!skane ś rodki'to j€ storr'alzyszeniebędzie naw€ mo liwą Śankcją jest \rTkreś lee z wykAzu.'' Nie jest to bowiem jedyna moŹliwa sankc]a. kamego.Z uzasadnierua Mo liwejest przecie rt'takichw1padkachnawetwszczęciepostępowania ustawy w}tika t}mczasem, e jęd)'nądrogą ja}ą dostrzęgaMinisterstwow t)m zakresje]est adninistraqjne. Postępowanie ]' lr{oŹlirvejest wszak e,Źe w lł Jpadku powstaniajednolitegc.Funduszu Pomocy takiego To pź emawiafa powoł aniem ć Pokz1rvdzon}mpoprawieulegnie ś ciągalnośnawią7ek. runduszu' Jędnak po pierwsze - nie mo e być on poł ączonyz Funduszem Pomocy peł ną a nie tylko częś ciową ć PosĘ enitencjamej'Tylko organizacyjnarozdzielnoś gwarantuje .D
oś rodekBadań, Studiów i Legis|acii rozdzielnoś gospodarki ć finansowęj.Po drugie dystrybucja ś rodków *'innabyc zorganizou'ana w sposób gwalanfuJącynale }'tyich rozdział ' W uzasadnieniuprojektu ustawy podnosi się nieró*rlomiemoś rv)'datkowania c ś Iodków'Jednakzmiany1ejniekorzystnejs}tuac.li nie gwalmrują proponowaneprzepisy' Po tzecię
ć budzi wątpliwoś okolicznoś ćze , pelnią ś rodkórvrv tyrr
zakresiedysponujcwył ącfnieMinister Sprawiedliwoś ci' o ile jest rzeczą zupeł nienormalną ze dysponujeon ś rodkami jalio organnadrzędnynad zakladami Fu1duszuPomocyPostpenitencjarnej kam}'rni,o tyle nie ma uzasadnienia dla w peł niswobodnego dysponowaniaprzezniegoś rodkami err.enfualnego Funduszu Pomocy Pokrzyvdzon1.m'w ś wietleproponowauychzmian ininister będziebowiemdokonlvać ostatecznej pochodzących dystrybucjiś rodkórv z nawiązeki ś wiadczeń pienięŹnych,co dot-Ychczas był o domeną sądórv' Mamy zatem do cz1nieniaz kolejnyn iu o!traniczeniem kompetencjiwł adzysĄdowniczej. i to dokonującej się na rzecz organu,któr},niejest (ak sąd)niezawisł y. Istniejewięcr} yko'Źeś rodki tebędąwydatkowmew sposóbdeterminowany okreś Jonymi celamipolityczn1mi. 4. Islnienietrudnoś ciinterpretacyjnych z ponown1,rn wnioskiemo wpls po ujart'nleniu nieprawidł owoś wciwydatkowaniufasądfonychś rodkównie powinno przesądzaćo cał kowitej przcbudowieistniejącego systemu,lecz racfej powinnoskł aniaćdo dokonaniastosowanej leformy w JuŹ istniejącFń.a następniepoczekaniena j.j efekty'Wartojednocześ nie zanwa yćiLe , i.lodł o obecnieistniejące-j niekorzysnej s}tuacjile y tak ew w}!ątko'\'olibelalnlm obecnies;'stemie dokon}'wania stosownegowpisu do wykaztl'Być mo enale ypomyś leć raczejo aeformowaniu sys!emu dokony.rvtutia u pisu.niz o catkouitelz nlegorezygna.li. wano zatrwa yćŹe , \\, ogóle polvstalie rejestruprowadzonegoPrzez Ministra bylo
uzasadnianew (en sposób, e stwierdzono,iz nawiązk są (być mo e. brak bowiern był o stoso\ł 'nych badań)orzekanena ftecz o|Ean1zacii które (Iównie być moŹe)nie koź ystająz nich odporviednio.w poprzednimstanie prawnym orzekanienawiązek na rzecz te1' czy llrne; organizacjiuzaleź nionę był ood rzetelnoś sądu. ci Nie mo nawykluczyć , e*'ł aś nie taki syslembył wł aś ciwy'wplowadzenie rejestruograniczył ow t)m zakresieswobodę sądu,co o tyle był o wąP]iwe, esądmógł dysponowaćwiedząnatematrzetelnoś konł ci retnycho'ganizacji,jatiei nie muslał wcale rnieć minister-Ponadto nic był o chyba tafrle wprowadzenieoglanlczenla,ze organizac.;e, na rzecz którychorzekanesą nawiązkii ś wiadczenia musząobe,jmować zakesemswej dział alnoś obszal ci cał egokaju (obecny ar1'49a k'k.)' w takim stanieprawn;m w)'kluczono moŹ]i\ł 'ośwspieIaDia ć inicial)Ąvo charakterze lokalnyn,niekiedycennYch.Trmczasempoprzednio mógł cz}'nićto sąd,dobrzezońentowanyw mie1scowych uwarunkowaniach. Niewielezmieni w t}Ąnfakresieproponowanę obecńe skręś lęnie ań' 49a' Funduszbędzie cenlra]nieprzez ]\,linistrazarządfany'ś rodkiz niego cenlralniep ydzielale' Mo na w)razić ,,
oś rodekBadań,studiów i Legistacii ze s)'luacjaorganizacji'któIc dotądotrzynr;.rvałjedpie obalł 'ę, y i]uzorycznewsparclę,nle zmienr się ' 5. warto zau\ł 'a yć e, w propoDowanych przepisachbędzieistniał amo liwoś orfekania ć nawiązek zarówno na 'zecz pIojektowanegoFunduszu Pomocy Pokrzlrrrdzon1.rnoraz Pomocy jal( na rzeczNarodouego FunduszuOchJon!Srodo$rskaI GospodarkiWbdnej. Postlenitencjamej, jest inaczej'orzeczenieś u'iadczenia Natomiastiv w1padkuś wiadczenia pienię nego mo liwejest tylko na rzecz FunduszuPomocy Pokrz)'wdzon)'moraz Pomocy Postpenitencjamej, nie jest natomiastmoŹli\'r'e na rzecz NarodowegoFundr.rszu ochrony Srodo$'lskaiGospodarki Wodnej. Dodać nalezy, e orzeczenietakiegoś rviadczenja nie jesl \'yk]uczonew w)ladku popeł nienia pŹestępst\ł 'aprzeciwko ś rodowiskunafuralnemu.obecnie ś rt'iadczenię pienięŹnemogą być oEekan€ na podstawięań' ,19s l k.k' ś wiadczenie mo ebyć przeznaczonena cę| zwięany z ochlonądobranaruszonego lub zagoŹonegopŹestępstwem'Dotyczyto tak ecelów związanychz ochronąś rodou'iska naturalne8o' Proponowana zmiala ograniczatę mo ]iwoś ć . Jestto o tyle nietrafne, enierzadkow w}?adl.ucz5ttówprzeciu'koś rodowisku naturalnemu nie da się wskazać konkretnegopokrzlwdzonego'Moze tu mieć miejscetzw' pfzęstępstwo bez ofial' Skoro tak, nie jest uzasadnioneorzekanie ś g.iadczenia na rzecz funduszu wspienjącego pokrz1rł dzonych'Jest nalomiast uzasadnione orzeczenie ś wiadczeniana rzecz ńjlduszu wspięrającego ochr:onę ś rodÓ$.iska, co jednali nie będziepo wprowadz€ n iu proponowanej fmiany mo ]iwe.
Dr Marek Kulik
Tloczono z polecenia Marszalka Sejou Rzeczypospolitej polskiej Skerowano do druliu
Cena
czerwc^2009r.
zł + 22voyAT
1
tmnr W