Do druku 1518 PIERWSZYPREZES SADUNAJWY szEGo RzEc PosPoLITEJ PoLsKIEJ
Warszawa,dnia"2J
stycznia2009r.
BSA ll/lll- 021-226108
Pan Lech CZAPLA ZastępcaSzefa KancelariiSejmu
(,,',łi,/t,,ł , ..4,,,,,o"o.,-,,,u,1 /,n,o,'" 1,1
W odpowiedzi na "pismo z dnia 13 listopada 2008 r., Ps-331/08 upzejmie pzesytam uwagi Są du NajwyŹszegodo pose/sklego projektu ustawy o zmianie Konstytucii Rzeczypospolitei Polskiei.
Lech GARDOCKI
Warszawa,dniaJy'stycznia2009r. sĄD NAJWYzszY B|URoSTUD|ÓWi ANALIZ Warszawa P|.Krasińskich 00.951 2416, BSA tUilt-021-226i08
Uwagi do poselskiego projektuustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
A. Uwagi do ań. 1 pkt. 1' 3 i 5 pose|skiegoprojektuustawy o zmianie KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej |.Wyeliminowaniewpł ywusamorzą dów(korporacji)zawodowychna dostępdo wykonywaniazawodów zaufaniapub|icznego. zmianęań. ,l7 ust.1 Konstytucji RP, a W ań. .1pkt .1projektuzaprQponowano w ań. 1 pkt 5 zmianę ań. 65 KonstytucjiRP' zwią zanąze zmianą art. 17 ust. 1 Konstytucji RP. stanowi:,,W Ań. 17 ust. 1 Konstytucji RP w bzmieniuobecnieobowią zują cym drodze ustawy mo na tworzyc samozą dy zawodowe, reprezentują ceosoby wykonują cezawody zaufania pub|icznegoi sprawują cepieczę nad na|e ytym i d|ajegoochrony.''' wykonywaniem tychzawodóww granicachinteresupub|icznego Projektw ań. 1 pkt 1 nadajewprawdzienowe brzmieniecał emuart' 17 ust. .t zdania KonstytucjiRP, ale istotazmianypolegana dodaniuw tym postanowieniu wo|noŚciwyboru treś ci: drugiegoo następują cej ,,Samozą dyte nie mogąograniczaÓ RP zmianyproponowane,j w art.17 ust. 1 Konstytucji zawodu''.Treś ćnormatytvna z treś cią zaproponowanego W stajesię zrozumiał iaczyte|nadopierow zestawieniu RP ustępu1a. Ań' 65 Konstytucji ań. 1 pkt 5 projektudodaniaw ań' 65 Konstytucji RP w ust. 1 zawiera zasadę wo|noś ciwyboru i wykonywaniazawodu. To
postanowienie ó i zapewniasię wo|noś wyboru KonstytucjiRP stanowi:,,Ka demu wykonywaniazawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyją tki okreś |aUstawa'''. w art. 1 pkt 5 projektunowy ust. 1a w art. 65 KonstytucjiRP ma Zaproponowany zawoduod ustawauza|e niapodjęciewykonywaniaokreś |onego stanowió:,,Je e|i speł nienia szczegó|nychwarunków,usta|enieich spetnieniapowieza się organowi państwowemu.osoby wykonują cedany zawÓd nie mogą uczestniczyĆw pzed tymorganem.''' podejmowaniu rozstrzyg nięózapadają cych RP po|ega w ań. 17 ust.1 iW ań. 65 Konstytucji lstotazmianproponowanych więc na wył ą czeniumoi|iwoś cipowiezenia w drodze ustawowejsamorzą dom zawodowymzawodów zaufania pub|icznegosprawdzaniaspeł nianiaprzez daną ci osobę warunkówdo wykonywaniadanegozawodu,a w szczegó|noś wymagań o dostępiedanej osoby do zawodu pub|icznegoma decydowac kwa|ifikacyjnych. (organpaństwowy). wł adzapubIiczna ze pow sze zmiany mają na ce|u W uzasadnieniuprojektustwierdzono, zawodowychna dostępdo danego wphnvusamorzą dów(korporacji) ,,wye|iminowanie zawodu osób, które pragną go wykonywać ,czy|i potencjalnychkonkurentów dotychczasowych czł onkóWkorporacji''' zmian na|e yprzede wszystkimzwrócić W stosunkudo proponowanych treś ci. uwagę na to, e nie został yujęte W normy o precyzyjneji zrozumiał ej Proponowanezmiany czytane w oderwaniuod uzasadnieniaprojektuustawy jak i przestanekuzasadniają cych zmieniają cej są doś ćniejasnezarównoco do treś ci, zapis w ań. .l7 ust. 1 zdanie drugie ich wprowadzenie.Zwł aszczaproponowany ci RP, zgodniez ktÓrymsamozą dy nie mogąograniczaćwo|noś wyboru Konstytucji z niego , zawodu,nie jest jasny, gdy chodzi o konkretnątreś ónormatywnąktóra wynika. Proponowanezmiany nasuwajązasadniczezastęe enie, zewykraczĄą poza unormowaniezagadnieńzasadniczych,które powinnybyć regu|owanenormami rangi konstlucyjnej. Sprawdzanie kwalifikacjipotrzebnych do wykonywania zawodów regu|owanychstanowi materię szczegół ową ,ktÓra powinna być cech charakterystycznych regulowanaw drodze ustawowejipzy uwzg|ędnieniu poszczególnych zawodÓrvzaufaniapubIicznego. zmian,jak wynikaz uzasadnieniaprojektu,brano pod Przy projektowaniu ido naborudo radcówprawnych'notariuszy) uwagęzawodyprawnicze(adwokatów, je na wszystkiezawody zmiany,a następnieuogó|niono tychzawodówdostosowano
zaufaniapublicznego. Na|e yzwrócićuwagę,Źe regu|acjazawartaw proponowanym ań' 65 ust. 1a KonstytucjiRP, zgodniez którą osoby wykonują cedany zawód nie mogą uczestniczyćw podejmowaniu rozstzygnięćzapadają cychpzed organem państwowym W sprawie ustalenia speł nieniawykonywania warunków do wykonywania zawodu, będzie prowadził ado niemoz|iwoŚci rzeczywistego sprawdzeniaspeł nianiawymagań kwa|ifikacyjnych do wykonywaniazawodu np' |ekaza,TrudnowyobraziÓ sobiemo |iwośsprawdzenia ć kwa|ifikacji do wykonywanla zawodu|ekaza przezosoby,któreniewykonujątegozawodu. W Konstlucji nie mogą być zamieszczaneregu|acjedotyczą cedostępudo poszczegó|nychzawodów zaufania pub|icznego, a ty|ko przy odrębnejregu|acji naborudo zawodówprawniczych adwokata,radcyprawnegoinotariuszawydajesię moz|iwezreaiizowanieceiÓw projektowanych zmian pzy jednoczesnymspeł nieniu ci warunkówpoprawnoś IegisIacyjnej ustanawianych pzepisÓw prawnych. odebranie samozą dom zawodowymmo |iwoś sprawdzania ci speł niania warunków do wykonywaniazawodów zaufania pub|icznegoprzez kandydatów nasuwa te wą tpiiwoś zci punktuwidzeniazasadnoś cioraz zgodnoś ci z ideami społ eczeństwa obywate|skiego i samozą dnoŚci.Powierzeniewył ą cznieorganom państwa sprawdzaniaspeł nianiapzez kandydatówwymagań do wykonywania zawodóWzaufaniapub|icznego mo ebyć ocenianejako nadmiernerozbudowywanie funkcji organów administracjipaństwowejw demokratycznymspoleczeństwie. Nieprawidł owośktóre ci, mogą się pojawicw dział a|nośsamozą ci dów zawodowych p|zy dopuszczaniukandydatówdo wykonywaniazawodÓw zauIaniapub|icznego mogą i powinnybyć zwalczanew drodzekontro|isą dowejrozstzygnięcorganpw samozą dówzawodowych. Proponowanezmiany KonstytucjiRP nie są wł aś ciwym ś rodkiemdo ci zapewnieniaprawidł owośnaboru do wykonywania zawodówzaufaniapub|icznego, w tym zawodÓw prawniczych,które pzede wszystkim mie|i na względzie projektodawcy zmian. ll. ograniczenie dostępu do sł u bypublicznej osób zwią zanychz systemem wł adzykomunistycznej' W art.1 pkt3 projektuzaproponowano dodaniew ań. 60 Konstytucji RP, który zawierazasadę dostępu do sł u bypub|icznejna jednakowychzasadach pzez
obywate|ipolskich korzystają cych z peł nipraw pub|icznych'ustępu drugiegoo brzmieniu następują cym : zakres i tryb ograniczeńkorzystaniaz prawaokreś |onego w ust. .1 ,,Ustawaokreś |a przez osoby,które brał yudziałw dział aniach, o którychmowaw ań. 61a ust' 1.''' Dziatania,o których móWi ań. 61a ust. 1 (dodanieań. 61a KonstytucjiRP jest W ań. 1 pkt 4 projektu), przed 1 stycznia1990 r. Zaproponowane to ,,prowadzone jej aparatu przymusu dział aniapańii komunistyczneji podporzą dkowanego państwowego, którebył ywymierzone w dą eniaNarodudo niepod|egł oŚci iwo|noś ci, prawaobywate|i oraz prawaKoŚcioł ainieza|e nych instytucji spotecznych''. Proponowanazmiana nasuwa wą tp|iwoś natury ci aksjo|ogicznej i istotne zastrzeienianatury prawnej. ci aksjologicznej, to rozwazeniawymagał oby, Je e|ichodzio wą tpliwoś natury czy do Konstytucjipowinnybyć wprowadzanepo prawie dwudziestu|atachod postanowienia pzeszł oś cią . zmianyustrojowej dotyczą ceroz|i:zeńz komunistyczną To zagadnienie pozostaje do rozstzygnięciaw toku prac sejmowych nad projektem zmianyKonstytucji opiniowanym RP. Argumentyzarównoza, jak i pzeciw wprowadzaniu do Konstytucji RP postanowień dotyczą cych roz|iczeń z komunistycznąpzeszł oŚcią został yju pzedstawionew cią gu ubiegtych|at w ró nychwypowiedziachi dyskusjach.Nie ma więc potrzebyana|izowaniatego w niniejszej opinii. zagadnienia Je e|iuznalobysię za zasadnewprowadzenie do Konstlucji postanowienia pub|icznej ograniczają cego dostępdo sł u by osób zwią zanychz systememwł adzy komunistycznej, to odpowiedniepostanowienie Konstytucji RP nie mo emiećtpkiej w projekcie.Proponowanyań.60 ust' 2 treś ci'jaka został azaproponowana KonstytucjiRP nie okreś |a adnychpzedmiotowychograniczeńdostępudo slu by pub|icznej Zawieraon jedynie osób zwią zanychz systememwł adzykomunistycznej. de|egacjędo wydaniaustawy,która takie ograniczeniawprowadzi,a b|ankietową jednocześ nie nakł ada obowią zekWydaniatakiejustawy.WydanaUstawa,nieza|e nie ań.60 ust.2 Konstlucji RP. od jej treś ci,bę dzie zgodna z proponowanym Wprowadzoneprzez ustawę ograniczeniadostępudo sł u bypublicznejbędą w RP. kontro|i ich zgodnoś zciKonstytucją spodjakie.iko|wiek zasadziewył ą czone Konstytucjanie mo e zawieraÓpostanowień,które w sposób b|ankietowy do wprowadzaniaw drodze ustaw ograniczeńpraw i wo|noś ci upowaŹniał yby
zagwarantowanychW Konstytucji.Takie postanowieniapodwa ająbowiem istotę /
gwarancjikonstytucyjnych. Je eli w Konstytucji RP mialoby się zna|ezć postanowienieograniczają ce dostępdo stu bypub|icznejosób zwią zanychz systememwł adzykomunistycznej, to takie postanowienie powinno okreś |aóogó|nie zaróWno podmiotowy, jak i przedmiotowyzakres ograniczenia, a ustawa powinna jedynie konkretyzowaćto ograniczenie. Zakres podmiotowyograniczeniadostępu do sł uzbypub|icznejjest okreś |ony bardzoogó|nymipojemnym okreś |eniem u ytymW proponowanymań' 61a ust. 1 KonstytucjiRP. Natomiast nie został yokreś |one adne ograniczeniaprzedmiotowe dostępu sł u bypub|icznej.samo okreś |enie,,sł U bapub|iczna''jest okreś |eniem bardzo pojemnymiobejmuje bardzo ró ne stanowiskaW administracjipublicznej,w tym stanowiska niezwią zane ze Sprawowaniemswoistych d|a administracjifunkcji wł adczych' np'
stanowiska w
pub|icznych jednostkach organizacyjnych
zaspokajają cychpotzeby obywateliw dziedzinieochrony zdrowia,oś wiatyi innych dziedzinach' Je eIi ograniczenie dostępu do sł u by pub|icznej miał oby zostac wprowadzone, to zasadnie mogł oby ono dotyczyĆ tych stanowisk, które są bezpoś rednio|ub poś rednio zwią zane ze sprawowaniem wł adzy pub|icznej. okreś lenie ,,stanowiska, które są bezpoś rednioIub poś rednio zwią zane ze sprawowaniem wltadzy pub|icznej'' ma
doś ć precyzyjnie okreś |oną treś ć .
Stanowiskamizwią zanymi bezpoś rednioze sprawowaniemadministracjipub|icznej są stanowiska jednoosobowychorganów administracjipublicznej i stanowiska w kolegia|nychorganach administracjipub|icznej.Natomiaststanowiskamizwią zanymi poŚrednio ze sprawowaniemwł adzy pub|icznejsą stanowiska, na których praca po|ega na meMorycznym paygotowywaniu rozstrzygnięć organów administracji publicznej. W podsumowaniuopinii dotyczą cej zmiany zaproponowanejW ań' 1 pkt 3 projektumo na ogó|nie powiedzieć , e projektzawiera raczej ideę wprowadzenia ograniczenia dostępu do sł u bypub|icznejosób zwią zanych z systemem wł adzy komunistycznej,a nie konkretnąnormę konstytucyjnąo okreŚ|onejtreś ci.Tej idei powinnazostac nadana odpowiedniatreś ćnormatywna,je eli samo wprowadzenie ograniczeń dostępu do sł uzby pub|icznejosób zwią zanych z systemem wł adzy komunistycznejuzna się za potrzebneiuzasadnione.
B. Uwagi do ań' 1 pkt 2 i pkt 4 pose|skiego projektu ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej |. Ustosunkowaniesię do propozyciizawańej W ań. 1 pkt 2 projektuWymagaW pienllszej ko|ejnoś cizwrócenia uwagi na obowiązujące rozwiązania prawne związane z materią poruszoną w projektowanymprzepisie.Kwestia poddania osoby, która ze Wzg|ęduna zabuzenia psychiczne stvvarzazagroienie d|a innych osób, zabiegom medycznymsł u ą cymzmniejszeniutego zagroŹeniaW sposób poś rednizostał aju bowiemuregu|owanaw ustawodawstwiezwykł ym. DoIyczy to zwł aszcza prawa karnego, a w szczegó|noś ci pzepisów okreś |ają cych zasady o ekania ś rodkówzabezpieczają cych.Przypomnieć na|e y, e skazują c sprawcę na karę pozbawieniaWo|noś ci bez warunkowegozawieszenia jej wykonania za pzestępstwo popetnioneW Stanie ograniczonej poczyta|noś ci W ań. 31 s 2 k.k.' są d mo eorzec o umieszczeniugo w zakł adziekarnym, okreś |onej (ań.95 s 1 k.k.)' w którym stosujesię szczegó|ne ś rodki|ecznicze|ubrehabi|itacyjne z ko|ei w razie skazania na karę pozbawienia wo|noś ci bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za pzestępstwo skierowane pzeciwko wo|noś ci popeł nionew zwią zku z zakł óceniemczynnoś cipsychicznycho podł o u seksua|ne,j, seksua|nym,innym niŹ choroba psychiczna'są d mo eorzec umieszczeniesprawcy, po odbyciu tej kary w zakł adzie zamkniętym a|bo skierowanie go na |eczenie (ań. 95 a s 1 k.k.).. ambulatoryjne Ponadto,zawieszają cwykonaniekary,są d mo ezobowią zaćskazanego m.in. do: poddaniasię |eczeniu,W szczególnoś ciodwykowemulub rehabi|itacyjnemu, ą |bo oddział ywaniomterapeutycznym Iub uczestnictwu w programach korekcyjnoedukacyjnych(ań. 72 $ 1 pkt 6 k'k').W doktryniesł uszniepodnosi się, e dodaniew wyniku nowelizacjikodeksu karnego z dnia 27 lipca 2005 r. (Dz. U. Nr , poz. 163, poz' 1363) do treś ci ań. 72 s 1 k.k. pkt 6 sformuł owania,'oddział ywaniom ci do tego, e W przepisietym chodzi o terapeutycznym'' nie pozostawiawą tp|iwoś co Wszelkie oddział yryVania'niebędą ce |eczeniem odwykowym W postaci np. psychoterapiid|a sprawcy znęcania się, czy te sprawcy przestępstwaseksua|nego (M. Budyn - Kulik, w: M. Mozgawa (red.),Kodeks karny. Praktyczny komentarz, Kraków 2006, s' ,l68).Taka psychoterapiamo eZostactak epoł ą czonaz |eczeniem farmakologicznym.
Niezale nieod regu|ac,ji z zakresu prawa karnego materia|nego wskazaó na|ezytak ena pzepisy wykonawcze.Zgodniez aft' 117 k'k.w. skazanego,u którego stwierdzonouza|e nienieod a|koholua|bo ś rodkówoduzają cych |ub psychotropowych oraz skazanegoza przestępstwo okreś |one w ań. 197.203k.k., popeł nione w zwią zkuz zabuzeniamipreferencji seksua|nych, obejmu,je się' za jego zgodą , odpowiednim|eczeniemi rehabi|itacją W; razie jej braku - o stosowaniu |eczeniaIubrehabiIitacji orzekasą d penitencjarny. Z ko|eiw myś ań.96 | k.k'w'skazaniz niepsychotycznymi zabuzeniami psychicznymi,w tym skazani za przestępstwookreś |one w ań. 197-203 k'k'. popeł nionew zwią zku z zaburzeniamipreferencjiseksualnych, upoś |edzeni umysł owo, a tak euza|e nieni od alkoholua|boinnychś rodkówoduzają cych|ub psychotropowychoraz skazani niepeł nosprawnifizycznie - wymagają cy oddział ywania specja|istycznego' zwł aszczaopieki psycho|ogicznej, |ekarskiej|ub rehabi|itacyjnej odbywająkarę pozbawienia woInoś w ci systemieterapeutycznym. W systemietym odbywająkarę róWnie skazani,o którychmowa W ań. 95 $ 1 k.k.
(szerzej zob. S' Leł enta|,Kwaliflkowanieskazanych do systemu terapeutycznego oddział ywania(ze szczegolnym uwzględnieniemskazanych za przestępstwa seksualne), GsP 2008' Nr .19s. 21)' Wskazaniewł aś ciwego systemuwykonywania karypozbawienia wo|noś mo ci enastą picjuŹna etapiewyrokowania (ań. 62 k.k.) Pzepisy prawa karnego zawierają rÓwniez odpowiednie regu|acjeo charakterzeprewencyjnym,które mogą sł u yÓ ze strony ,,zmniejszeniuzagro zenia osobyz zaburzeniami psychicznymi'', przepisie' o którymmowaw projektowanym Dotyczy to m.in' mo |iwoś ci nał o eniana skazanego' w pzypadku warunkowego zawieszeniaWykonaniakary,takichobowią zkówjak: powstrzymanie się od przebywaniaw okreś |onych ś rodowiskach |ub miejscach(ań. 72 $ 1 pkt 7 k'k.)' powstzymywaniesię od kontaktowania się z pokzywdzonym|ub innymi osobamiW okreŚ|onysposób (ań. 72 $ 1 pkt 7 a k.k.),czy tez opuszczenie|oka|u zajmowanegoWspÓ|niez pokrzywdzonym (ań. 72 $ 1 pkt 7 b k'k'). obowią zkite mają charakterprewencyjnyi mogą zapobiegaćzagrc .eniu ze stronyskazanego' (szerzejzob. R.A', Stefański Środek karny W postaciobowiqzkupowstrzymaniasię od przebywaniaw okreś Ionych ś rodowiskach lub miejscach,zakazu kontaktowania się z okreś Ionymi osobamilub zakazu opuszczania okreś lonego miejscapobytubez zgodysqdu,PS 2006'nr 6).
obowią zek powstrzymywaniasię od kontaktowaniasię z pokzywdzonym |ub innymi osobami w okreś |ony sposób moŹna nał o yć tak e W pzypadku warunkowegoumozenia postępowania(ań. 67 $ 3 k.k.).Natomiastzgodnie z aI1.,|3 przemocyw rodzinie(Dz' U. Nr 1B0, ustawyz dnia 29 lipca 2005 o pzeciwdział aniu poz. '1493)umarzają cwarunkowopostępowaniekarne wobec sprawcy przestępstwa popeł nionegoz u Lyciem przemocy |ub grozby bezprawnejwobec czł onkarodziny a|bozawieszają cwykonanie kary za takie pzestępstwo, są d, nakł adają cobowią zek, o którymmowa W art. 72 $ 1 pkt7a i7b k'k.,okreś |a sposób kontaktuskazanegoz pokrzywdzonym|ub moŹe zakazać zb|i aniasię skazanego do pokrzywdzonegoW okreś |onych okoIicznoś ciach. Podobny pozwalają ce
charakter mają
na
zastosowanie
przepisy kodeksu tymczasowego
postępowania karnego
aresztowania
W
celach
pozaprocesowych.Zgodnie z art. 25B S 3 k.p'k' tymczasowe aresztowaniemo e wyją tkowonastą pić tak eWtedy,gdy zachodzi uzasadniona obawa, e oska ony, któremu zarzucono popeł nienie zbrodni |ub umyś |nego występku, popeł ni pzestępstwo przeciwko
yciu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu' a
zwł aszczagdy popeł nieniem takiegopzestępstwa groził .Ustawodawcadopuś cił tym samym do stosowaniatzw' wzg|ędniepredeliktua|nego tymczasowegoaresztowania, co
w
uproszczeniu oznacza
mo Iiwoś ćstosowania izo|acyjnego ś rodka
zapobiegawczegoz uwagi na samą obawę popeł nieniaprzez oska onego nowego pzestępstwa (zob' S. Wa|toś ,Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2005, s' 4.12). Na tej samej zasadzie mo na stosować tak e Środki zapobiegawcze o (art.25B S 4 k.p.k.). charakterzewo|noś ciowym
Funkcję prewencyjnąspeł niarównie ań. .14ust' .1ustawy o pzeciwdział aniu
przemocy w rodzinie w myś |którego,je e|izachodzą przesł ankid|a zastosowania tymczasowego aresztowania wobec oska onego o pzestępstwo popeł nionez uŹyciemprzemocy |ubgrozby bezprawnejwobec czł onkarodziny,są d mo ezamiast tymczasowegoaresztowaniazastosowaćdozór Po|icji'pod warunkiem e oska ony opuś ciloka| zajmowany wspó|nie z pokzywdzonym, W wyznaczonym pzez są d terminie,i okreś |imiejsce pobytu (szerzej zob. R.A. Stefański, Warunkowydozór Policji - nowy ś rodekzapobiegawczy, PiP 1006' nr 6)' ZwróciÓ na|e yrównie uwagę na regu|acjeprawa karnego wykonawczego' których ralio /egls po|ega na zmniejszeniuzagrozenia d|a spoteczeństwaze strony skazanego.Chodzi o takie pzepisy jak chocia by:uza|e nieniezgody na przyznanie
/
skazanemu
z
zablrzeniami
preferencji seksua|nych (odbywającemu karę
pozbawienia wo|noś ciw zakł adzie karnym typu zamkniętego za przestępstwo okreś lonew ań. 197.203 k.k., popeł nionew zwią zku z tymi zaburzeniami)nagród Wolnoś ciowych' o którychmowa w ań. 13B $ 1 pkt 7 iB k.k'w.od zgody sę dziego penitencjarnego(art. 139 $ 6 a k.k.w.)' czy te obowią zkowe oddanie takiego skazanego pod dozór kuratora są dowego W przypadku warunkowego pzedterminowegozwo|nienia(ań. 159 k.k.w.),jak równieŹob|igatoryjne zasięgnięcie opinii biegł ychprzed Wydaniemtakiej decyĄi pzez są d penitencjarny(ań. 162 s 3 k.k.w').Podobny charakterma ań. .166$ 2 k.k.w.zobowią zują cydyrektorazakł adu karnego do zawiadomienia wł aś ciwejjednostki PoIicji o zwoInieniu takiego skazanego z zaktadu karnego (zob' równie ań. 168 a $ 3 k'k.w'), czy tei wprowadzenie wymogu zgody sędziego penitencjarnegona przeniesienie go z zakł adu karnego typu zamkniętego do zakł adu karnego typu pół otwańego |ub otwańego(ań' 89 $ 3 a k.k.w.). ||. Przedstawione powy ej zestawienie przepisóW stanowi jedynie egzemp|ifikację istnieją cychrozwią zańprawnychWprowadzają cychSzczegó|nyre im postępowania z osobami, których dotyczy ań. 1 pkt 2 projektowanejustawy' Nowe|izacjaKonstytucjiwydaje się zatem zb\^eczna,skoro podobny ce| mo na osią gną ćna podstawieaktuaInieobowią zują cychprzepisów. W tym pierwszym kontekŚcie rozwa eniaWymaga chocia bywprowadzenie na wzór brlyjski regu|acjipo|egają cejna uza|e nieniuuzyskania ł agodniejszego wymiaru kary od zgody na |eczenie farmako|ogiczne'Taką samą zasadę mo na był obyodnieś ćdo warunkowegop edterminowegozwo|nienia.Propozycja ta.jest godna przemyś lenia nie ty|koz tego względu, e odpowiadazasadzie volentinon fit iniuria, a|e przede Wszystkim d|atego, e pozwa|a ona p ypuszczać , i
skazany
podda
|eczenie
się
psychoterapii. Powszechnie bowiem Wiadomo,
e
farmako|ogicznemo e być skuteczne jedynie wówczas, gdy będzie wspomagane psychoterapią a w terapię zaanga owanybyć musi ten, który został jej poddany. Mo naco prawda argumentowaĆie , taka zgoda będzie ka|ku|owana.Uchy|aniesię od psychoterapii mogł oby wówczas zostac uznane za warunek ob|igatoryjnego odwoł aniawarunkowegoprzedterminowego zwoInienia lll.
Projektowany pzepis
Konstytucji pozwala na
poddanie osoby
odpowiednimzabiegom medycznymm.in.wÓwczas, gdy stwarza ona zagro eniedla cie|esnejinnychosób''. Proponowanerozwią zaniebudzi zastęe .eniaz ,,nietykalnoŚci
punktuWidzeniazasady proporcjona|noŚci. Z jednej strony bowiem zezwa|a się na ingerencjęmedyczną bez zgody pacjenta,ktÓra moze spowodowaćskutek,o którym pł odzenia,z drugiejnatomiast mowa W ań. 156 k.k.' po|egają cyna utraciezdo|noś ci (ar|.217 k.k.).o dysproporcjitych dóbr ś wiadczy chroni się nietykalnoś cie|esną Ć proste zestawieniesankcji,w pien,.uszym p ypadku, Czyn zagrozonyjest karą do 10 |atpozbawieniawo|noś ci (ań. '156s 1 k.k.)'w drugimnatomiastdo roku (ań. 217 $ 1 k.k.). lV. Podstawowe znaczenie ma jednak kwestiao charakteze aksjologicznym. Projektodawcymuszą mianowicieudzie|icodpowiedzi na pytanie,czy |eczenie ma sł u yćjedynie dobru spoteczeństwa,Czy te !zawsze musi sł uzycwył ą cznieosobie leczonej. Y. Zmiany proponowane w ań. 1 pkt 4 projektuWią Źą się - jak wskazują '. Projektodawcy- z potrzebą ,,rozrachunku z komunistycznąprzeszł oś ciąPzepis ten umoŹ|iwiaob}ĄVate|om dostęp do wiedzy o prowadzonychp|zez dniem 1 stycznia 1990 r. dział aniach pańii komunistycznych i podpozą dkowanego jej aparatu precyzuje przesł anki przymusu Wymierzonych w dą zenia niepod|egł oś ciowe' ograniczenia tego uprawnienia,jak rÓwnie wskazuje na organ wł aś ciwy do jego realizacji. Projektowanaregulacja prawna wpfowadza sformutowaniawysoce ocenne i nieostrew postaci ,,prawado peł nejwiedzy'',,,szczegó|nieuzasadnionejochronydóbr osób
pokrzywdzonych'', czy ' te
,,wiadomoś ci szczegÓ|nie istotnych d|a
bezpieczeństwa państwa''' Prob|ematyczne mo e być tak e ustaIenie zakresu sformuł owania''osoby wspomagają cedział aniawymieaone w dą eniaNarodq do niepod|egł oś iciwo|noś ci''. Podobnie jak w przypadku ana|izowanegoań. 1 pkt .1 projektuna|e yzwróciĆ uwagę, e proponowanezmiany nie został yu.iętew normy o wystarczają co precyzyjnej treś ci, a proponowana zmiana nasuwa podobne wą tpIiwoŚcinaturyaksjo|ogiczneji prawnej. G. Uwagi do ań. 67 ust. 1 poselskiego projektu ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
W zakresie dotyczą cymań. 67 KonstytucjiRP wnioskodawcyproponują dodanieust.1a o treś ci:
10
y strukturach 'osoby, które sł uiył y|ubpracował w prowadzą cych dział ania, o .1 ktÓrychmowa W ań' 61a ust' , nie mogą czerpac z tego tytuł uszczegó|nych kozyś ciw zakresieubezpieczenia spotecznego.'' Powyisza zmianamiatabyumo liwić pracenad innymprojektem zgł oszonym pzez Klub Parlamentarny,,PlatformaObywatelska"- o zmianie ustawy o zaopatrzeniuemeryta|nym nł niezyzawodowychoraz ich rodzinoraz ustawyo zaopatzeniu emeMalnym funkcjonariuszyPo|ic,ji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętznego, Agencji Wywiadu, Sł u byKontnlvywiaduWojskowego,Sł u by WywiaduWojskowego'Centra|negoBiura Antykorupcyjnego, Stra yGraniczne1, Biura ochrony Rzą du, PaństwowejStrazy Pozarneji Sł u byWięziennejoraz ich rodzin'którynotabenezostałuchwa|ony w dniu 19.12.2Oo8 r. Powy szyprojektnie ma bowiem Szans na wejś cieW
ycie, nawet po
przyjęciugo p ez Sejm, ze wzg|ęduna razą ce naruszeniekilku ewentua|nym gwarancjikonstytucyjnych, co niewą tp|iwie został obywychwyconeprzez Trybunaf Konstytucyjny, na co zwrócono uwagę w opinii Są du Najwy szegoz dnia 29 paŹdziernika 2008 r. Do podstawowych wad projektuzgł oszonych pzez Sqd Najwy szy na|e ąm' in.: - naruszenieań. 10 Konstytucjipo|egają ce na pzekroczeniuustrojowego zakresu uprawnieńprzez wł adzęustawodawcząponiewa , W istocieto ona zamiastwł aozy są downiczej wymierza przedmiotowejgrupie osób okreś |onyrodzaj kary (zmniejszenie emerytury), - naruszeniezasady praw nabytychprzez to, e nie ma mo |iwoś zastosowania ci koncepcjiprawa niesł usznienabytego,iako :enie ma zadnego zwią zkumiędzy nieakceptowanymzachowaniem (udział W Wojskowej Radzie ocalenia Narodowego), a uprawnieniami, którechcesię odebrać(emerytura mundurowa). Biorą czapewnepod uwagępowy sze postanowi|i zast ezeniawnioskodawcy skł adają c pzedmiotowy projekt zmiany Konstytucji usuną ć pzeszkody (zabezpieczenia)konstytucyjneuniemozIiWiają ce dokonanie zmian wskazanycn ustawemeMalnych. Projektodawcyzmierzają do zmiany Konstytucji W ce|u zatatwienia jednostkowejsprawyzwią zanejz poł o eniem incydentalnej, prawnymki|kuosób, któzy zdaniem projektodawcÓW powinniponieś ćkarę,jakko|wieksą to osoby w mocnopodeszł ym Wiekui zmianaKonstytucji mo esię okazaćniepaydatna. ll
Nie twozy się c Ta okolicznoś ćwskazuje te na absurdalnoś projektu. jednejsprawyo znaczeniupzejś ciowym. Konstlucja to dla zał atwienia Konstytucji akt prawnyo znaczeniudziejowym,regulu!ą cyproblemy,którychistnieniemoŹna zał ozyć . na dziesięciolecia (czego pzykł adem jest Konstytucja stanóW Zjednoczonych). Prob|em,który chcą rozwią zaćprojektodawcy ma znaczeniedrugorzędne z punktuwidzenia interesówpaństwai narodu' Takich kwestii nie rozwią zujesię - Konstytucja KonstytucjąPrzeciwnie . stoina strazy,aby takie kwestierozwią zywać zgodniez przyjętymi zasadami. Konstytucjanie mo e sł u yćzał atwianiuspraw incydentaInychpzez jej do aktualnychpotzeb tejczy innejwttadzy. ,,naginanie" być pretekstem ce|umogł oby DopuszczeniezmianyKonstytucji w powy szym tego typu rozwią zańdo udezania w osoby, które kolejnymgrupom do u yryVania z przyjętych zą dzą cych będą się wydawać niegodne,aby czerpac ,,korzyś ci'' rozwią zańprawnychPoza tym, na|e yjeszcze zauwa yć , e uprawnieniaemeryta|nenie są (nagrodą )' zmianieań. kozyś ciami,, o którychmowaW proponowanej ,,szczegó|nymi do sł u b mundurowych. nawetW odniesieniu 67 Konstytucji' Jest to uprawnieniez tytuł upeł nieniate.|sł u byw organach państwa. (peł nienie a nie za,,sposób.'jej peł nienia' stu by), Emeryturana|e ysię za ,,udzia|, Jeś |iby,,sposób''doprowadzał.do popeł nieniaprzestępstwa,to mo |iwejest odebranie prawa do emeMury mundurowej,czego nie przewiduje system jest zatem niecosurowszy. powszechny. ni Systememeryta|ny sł uŹbmundurowych w ktÓrymemerytury nie mo nazostacpozbawionym' systempowszechny, (takjak formuł wymiaru a Formuł a wymiaruemerytury mundurowej uwzg|ędnia okres sł uŹbyoraz jej funkcjonariusza, wysokoś zarobków c emeryturypowszechnej) ), wyra asię w stosowaniuprze|icznikówniektórychokresów rodzaj(trudnoś ćco pozwa|ają cych na pzyjęcieich w większymwymiaze ni był yfaktycznie. (pzy tych samych zarobkachi tym Wy szakwota emeryturymundurowej nie dział a samymsta u)wynikaz faktu' e w systemiezaopatzeniaspoł ecznego m. in. społ ecznego mają caswe konsekwencje zasada so|idaryzmu ubezpieczeniowa pzepł ywś rodków umoŹ|iwiają cej w tzw.degresywnejmetodzieWymiaruś wiadczeń iod krócej yją cych więcejzarabiają cych, do mniejzarabiają cych od ubezpieczonych do dł u ejyją cych. 1f
W systemie ubezpieczenia społ ecznegodział a nadto zasada |imitowania zarobków objętych ubezpieczeniem (skł adką ).Powoduje to, Źe pracownik nawet znacznie więce,jzarabiają cyni funkcjonariuszmo e otrzymać emeMurę ni sząni funkcjonariuszzarabiają cymniej. A zatem wyzsze emerytury mundurowe wcale nie muszą wynikac ,,z niezasł u enia wysokich
zarobkÓW'
.oł nierzy i
po|icjantów' ani
te
,,z
uprzywilejowanego sposobu ustalaniaemeMur i rent". Sposób ustalania wynika z reguł rzą dzą cych pzyjętą techniką (metodą ) zabezpieczenia danej grupy społ ecznej.We wszystkich jednak sluacjach do ochronysł u bmundurowychstosujesię metodązaopatrzeniową .
IJ
IzBA KRAJowA
A R c H I T E K T Ów
RADA
lZBY
A R c H l T E K T Ów
Warszawa,dnia21stycznia2009r. Ldz.022lKRlN2009/w EK
_ \\t R s
ARIAT
SzanownyPan Bronisł awKomorowski
W pŁYł 'ł i:ł . {)
Marszał ekSejmu RzeczypospolitejPolskiej
Stanowisko KrajowejRady Izby Architektów w sprawie projektuustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospoiitejpolskiej SzanownyPanie Marszał ku, KrajowaRada |zby Architektów,po zapoznaniusię z pose|skimprojektem ustawy o zmianie KonstytucjiRzeczypospo|itejPolskiej przesł anymnam w ramach konsu|tacjispoł ecznychza pismem datowanym na dzień 17.1o.20ot r.,pragniezgł osicswojestanowisko w tejsprawie. Samoaą dy zawodowepeł niąistotnąfunkcjępub|icznqnadzoru nad na|eŹytymwykonywaniemzawodów zaufania pub|icznego.W pzypadku samorzą duarchitektówjego zadania o znaczeniu pub|icznympo|egająna
dbaniuo jakoś ćprojektówarchitektonicznych, jakoś cobiektówbudow|anych, ich harmonijnewkomponowaniew otoczenie, poszanowaniecharakteru
o o . J óó warszawa, U] f o l Śa I 2. Tel.: (0,22) 827 85 t4. TeLt{ax (a-22i 827 6z 4Z N I P : 5 2 5 . 2 2 - 2 8 . 2 l 9 R €g o n : 0 | ? 4 6 ó3 9 5 K o n t o : P K O B P S A X O/W-wa Nr l 0 I 0 2 0 r 0 l 3 0 0 0 0 0 t 0 2 0 0 0 1 2 3 5 9
KRAJowA
RADA
1 Z B Y A R c H I T E K T Ów
krajobrazu naturalnego i miejskiego oraz zbiorowego i prywatnego dziedzictwa. Proponowana zmiana Konstytucji, wprowadzają ca dobrowo|ną przynaIeŹnoś do c samorzą du zawodowego, zmierza do pozbawienia przez nie samorzą dÓwpodstawowychinstrumentówsł u ą cych wypeł nianiu w imieniupaństwamisji pub|icznejnadzoru nad na|ezytymwykonywaniem zawodóWzau'faniapub|icznego.oczywiś ciewo|noś wykonywania c zawodu postanowieniami stanowijedno z prawjednostki,gwarantowanych rozdział u 2 Konstytucji. Jest jednakrzeczą oczywistąŹe wo|noś wykonywania c zawodu nie mo emieccharakteru abso|utnego i e musibyć poddanareg|amentacji prawnej,w szczególnoś cigdy chodzi o uzyskanie prawa wykonywania zawodu, wyznaczeniesposobów i metod (ram) wykonywania okreś lonego powinnoś ci zawodu, a Iak ze okreś |enie wobec państwa, odbiorcy usł ugi gwarancjawo|noś ci i samorzą duzawodowego.|nnymisł owy'konstytucyjna przez samorzą d wykonywaniazawodunie tylkonie kł Ócisię z regulowaniem zawodowyszeregukwestiizwią zanychtak z samymwykonywaniem zawodu, jak i ze statusemosób zawód ten wykonują cych, a|ewręczzakł adapotrzebę istnieniatego typu regulacji,zw]aszcza,gdy chodzi o zawód zaufania jakimjest zawód architekta. pub|icznego, Na|eiy równie podkreś |ic,efunkcjonowanie samorzą duopierasię na zasadzie
subsydiarnoś ci' okreś |ają cejzakres
ingerencji państwa
wfunkcjonowaniespoł eczeństwa. c W myś ltej zasady aktywnoś państwa, jego instytucjii organów powinna zostac ograniczonaw tych sferach, w ktÓrychrÓwniewydajnei skuteczneokazujesię dział anieobywate|ii grup społ ecznych(samorzą dÓw)'Zgodnie zatem z zasadą pomocniczoŚci, państwo przy pomocy swoich organów nie mo e zastępować inicjatywy i odpowiedzia|noś osób ci oraz samorzą dów zawodowych.Proponowana zmiana ań. 65 Konstytucji RP wprowadzają cakompetencjęorganów państwowychdo nadawaniauprawnieńdo wykonywania zawodubez udział u osób
wykonujących dany zawód
jest
zaprzeczeniem tej zasady.
Dotychczasowa dział aInoś samorzą c du zawodowego architektÓw strona 2
\ KRAJOWA
RADA
IZBY
ARCHITEKTOW
Wzakresie nadawaniauprawnieńbudow|anychdowodzi, e wykonujeon swoje obowią zki efektywnie.W zwią zku z powyŹszym proponowane ograniczeniazadan i uprawnieńsamorzą dÓwzawodowych,w szczegÓ|noś ci samorzĄduarchitektÓw,poprzezodebranieim uprawnieniado przyznawania prawa wykonywania okreŚ|onegozawodu stanowi naruszenie zasady subsydiarnoś ci. Z uwagi na powyŹsze Krajowa Rada |zby Architektow Uwaza propozycje dotyczą ce zmiany ań. 17 ust. 1 i ań. 65 Konstytucji Po|skiejza cał kowicie Rzeczypospo|itej bezzasadnei wnosio ich odrzucenie.
- - ---)
//ł --.''_ . . . . . . . . . . . . . . . .\..... . . /. ./..= . . . : =. . . .
. . . . . . , . .. -.:-. , ,/. a 1 ... . . . - - - . .
Sł awomhfak, erchitekt Prezes KrajowejRady IzbyArchitektów
Paweł Koby!ańsk i, archite kt Wiceprezes Krajowej Rady Izby Architektów
s(rona -l