1278

Druk nr 1278 Warszawa, 30 pa!dziernika 2008 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Prezes Rady Ministrów RM 10-185-08 Pan Bronis"aw Komorowski Marsza"ek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy

- o funduszu so!eckim wraz z projektami aktów wykonawczych. W za"#czeniu przedstawiam tak$e opini% proponowanych regulacji z prawem Unii Europejskiej.

dotycz#c#

zgodno&ci

Ponadto uprzejmie informuj%, $e do prezentowania stanowiska Rz#du w tej sprawie w toku prac parlamentarnych zosta" upowa$niony Minister Spraw Wewn%trznych i Administracji.

(-) Donald Tusk

Projekt USTAWA z dnia o funduszu so!eckim Art. 1. 1. Rada gminy mo$e wyodr%bni' w bud$ecie gminy &rodki stanowi#ce fundusz so"ecki, zwany dalej „funduszem”. 2. Rada gminy do dnia 31 marca podejmuje uchwa"% wyra$aj#c# zgod% na utworzenie funduszu w roku nast%pnym. 3. Fundusz nie jest funduszem celowym w rozumieniu ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104, z pó!n. zm.1)). 4. (rodki funduszu przeznacza si% na realizacj% przedsi%wzi%', które zg"oszone jako wniosek so"ectwa, s# zadaniami w"asnymi gminy, s"u$# poprawie warunków $ycia mieszka)ców i s# zgodne ze strategi# rozwoju gminy. 5. (rodki funduszu mog# by' przeznaczone na pokrycie wydatków na dzia"ania zmierzaj#ce do usuni%cia skutków kl%ski $ywio"owej w rozumieniu ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie kl%ski $ywio"owej (Dz. U. Nr 62, poz. 558, z pó!n. zm.2)). Art. 2. 1. Wysoko&' &rodków przypadaj#cych na dane so"ectwo wynosi: L $ ' F ) % 2 ( m " ! Kb , 100 # & gdzie: F – wysoko&' &rodków przeznaczonych na dane so"ectwo, jednak nie wi%cej ni$ dziesi%ciokrotno&' Kb, Lm – liczba mieszka)ców so"ectwa wed"ug stanu na dzie) 30 czerwca roku poprzedzaj#cego rok bud$etowy, okre&lona na podstawie prowadzonego przez gmin% zbioru danych sta"ych mieszka)ców, o którym mowa w art. 44a ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludno&ci i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, z pó!n. zm.3)), Kb – kwota bazowa równa przeliczonym na jednego mieszka)ca gminy dochodom bie$#cym gminy, o których mowa w art. 165a ust. 4 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych, zaplanowanym w bud$ecie gminy na rok poprzedzaj#cy rok bud$etowy, wed"ug stanu na dzie) 30 czerwca.

1)

Zmiany wymienionej ustawy zosta"y og"oszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1420, z 2006 r. Nr 45, poz. 319, Nr 104, poz. 708, Nr 170, poz. 1217 i 1218, Nr 187, poz. 1381 i Nr 249, poz. 1832, z 2007 r. Nr 82, poz. 560, Nr 88, poz. 587, Nr 115, poz. 791 i Nr 140, poz. 984 oraz z 2008 r. Nr 180, poz. 1112. 2) Zmiany wymienionej ustawy zosta"y og"oszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 74, poz. 676, z 2006 r. Nr 50, poz. 360 i Nr 191, poz. 1410 oraz z 2007 r. Nr 89, poz. 590. 3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta"y og"oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, z 2007 r. Nr 21, poz. 125 oraz z 2008 r. Nr 70, poz. 416 i Nr 171, poz. 1056.

2. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) w terminie do dnia 31 lipca roku poprzedzaj#cego rok bud$etowy przekazuje so"tysom informacj% o wysoko&ci &rodków, o których mowa w ust. 1. 3. (rodki funduszu niewykorzystane w roku bud$etowym wygasaj# z up"ywem roku. 4. Gmina otrzymuje z bud$etu pa)stwa zwrot, w formie dotacji celowej, cz%&ci wydatków wykonanych w ramach funduszu. Zwrot obejmuje wydatki wykonane w roku poprzednim. 5. Wydatki wykonane w ramach funduszu podlegaj# zwrotowi, o którym mowa w ust. 4, w nast%puj#cej wysoko&ci: 1) od 10% do 30% wykonanych wydatków – dla gmin, w których Kb, jest mniejsze od &redniego Kb w skali kraju, 2) od 10% do 20% wykonanych wydatków – dla gmin, w których Kb wynosi od 100% do 120% &redniego K b w skali kraju, 3) do 10% wykonanych wydatków – dla gmin, w których Kb jest wi%ksze od 120% &redniego Kb w skali kraju, gdzie &rednie Kb w skali kraju jest &redni# arytmetyczn# kwot bazowych okre&lonych dla gmin wiejskich i miejsko-wiejskich. 6. Gminy wiejskie i miejsko-wiejskie przekazuj# ministrowi w"a&ciwemu do spraw finansów publicznych, wyliczon# zgodnie z ust. 1, kwot% bazow# Kb, do dnia 31 lipca roku poprzedzaj#cego rok bud$etowy. 7. Minister w"a&ciwy do spraw finansów publicznych oblicza na dany rok bud$etowy &rednie Kb w skali kraju i og"asza je w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urz%dowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, do dnia 31 sierpnia roku poprzedzaj#cego rok bud$etowy. 8. Minister w"a&ciwy do spraw finansów publicznych okre&la corocznie, w terminie do dnia 28 lutego, na rok nast%pny, w drodze rozporz#dzenia, wysoko&' zwrotu, o którym mowa ust. 5 pkt 1 i 2, maj#c na wzgl%dzie konieczno&' zapewnienia, aby wysoko&' zwrotu, o którym mowa w ust. 5 pkt 2, by"a wy$sza ni$ wysoko&' zwrotu, o którym mowa w ust. 5 pkt 3, a wysoko&' zwrotu okre&lona w ust. 5 pkt 1 by"a wy$sza ni$ wysoko&' zwrotu okre&lonego w ust. 5 pkt 2. 9. Minister w"a&ciwy do spraw finansów publicznych okre&li, w drodze rozporz#dzenia, tryb zwrotu cz%&ci wydatków poniesionych w ramach funduszu przez gminy, kieruj#c si% potrzeb# zapewnienia &rodków finansowych dla gmin. Art. 3. 1. Warunkiem przyznania w danym roku bud$etowym &rodków z funduszu jest z"o$enie do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) przez so"ectwo wniosku. 2. Wniosek danego so"ectwa uchwala zebranie wiejskie z inicjatywy so"tysa lub rady so"eckiej lub co najmniej 15 pe"noletnich mieszka)ców so"ectwa. 3. Wniosek powinien zawiera' wskazanie zada) przewidzianych do realizacji na obszarze so"ectwa w ramach &rodków okre&lonych dla danego so"ectwa na podstawie art. 2 ust. 2, wraz z oszacowaniem ich kosztów i uzasadnieniem.

2

4. W terminie do dnia 30 wrze&nia roku poprzedzaj#cego rok bud$etowy, którego dotyczy wniosek, so"tys przekazuje wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) wniosek celem uwzgl%dnienia go w projekcie bud$etu gminy. 5. Wójt (burmistrz, prezydent miasta), w terminie 7 dni od dnia otrzymania, odrzuca wniosek niespe"niaj#cy warunków okre&lonych w ust. 2 – 4, informuj#c jednocze&nie o tym fakcie so"tysa. So"tys mo$e w terminie 7 dni od dnia otrzymania tej informacji podtrzyma' wniosek, kieruj#c go do rady gminy, za po&rednictwem wójta (burmistrza, prezydenta miasta). 6. W przypadku podtrzymania wniosku przez so"tysa, rada gminy rozpatruje ten wniosek w terminie 30 dni od dnia jego otrzymania. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) zwi#zany jest rozstrzygni%ciem rady gminy w tym zakresie. 7. Uchwalaj#c bud$et, rada gminy odrzuca wniosek so"ectwa w przypadku, gdy zamierzone zadania nie spe"niaj# wymogów okre&lonych w art. 1 ust. 4. Art. 4. W ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorz#dzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z pó!n. zm.4)) w art. 7 w ust. 1 pkt 17 otrzymuje brzmienie: „17) wspierania i upowszechniania idei samorz#dowej, w tym tworzenia warunków do dzia"ania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdra$ania programów pobudzania aktywno&ci obywatelskiej;”. Art. 5. W 2009 r. rada gminy podejmuje uchwa"%, o której mowa w art. 1 ust. 2, do dnia 31 maja. Art. 6. W 2009 r. minister w"a&ciwy do spraw finansów publicznych okre&li, w drodze rozporz#dzenia, wysoko&' zwrotu, o którym mowa w art. 2 ust. 5 pkt 1 i 2, na rok nast%pny do dnia 30 kwietnia. Art. 7. Ustawa wchodzi w $ycie z dniem 1 kwietnia 2009 r.

13/10/em 4)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta"y og"oszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 214, poz. 1806, z 2003 r. Nr 80, poz. 717 i Nr 162, poz. 1568, z 2004 r. Nr 102, poz. 1055, Nr 116, poz. 1203 i Nr 167, poz. 1759, z 2005 r. Nr 172, poz. 1441 i Nr 175, poz. 1457, z 2006 r. Nr 17, poz. 128 i Nr 181, poz. 1337, z 2007 r. Nr 48, poz. 327, Nr 138, poz. 974 i Nr 173, poz. 1218 oraz z 2008 r. Nr 180, poz. 1111.

3

UZASADNIENIE Zgodnie z przepisami ustawy o samorz#dzie gminnym w ramach gmin mo$liwe jest tworzenie jednostek pomocniczych. Przedk"adany projekt ustawy ukierunkowany jest jedynie na so"ectwa, z uwagi na ich specyfik%. So"ectwa co do zasady s# jednymi z najmniejszych jednostek pomocniczych o najsilniejszych wi%zach "#cz#cych mieszka)ców, usytuowanych g"ównie na terenach o charakterze wiejskim. Pod wzgl%dem funkcjonalnym, spo"ecznym i gospodarczym jednostek tych nie mo$na zrównywa' z innymi jednostkami pomocniczymi, które powsta"y na terenach o charakterze miejskim (osiedla, dzielnice) i które w stosunku do so"ectw dysponuj# znacznym potencja"em demograficznym i ekonomicznym. Warto w tym miejscu wskaza', $e so"ectwa – w odró$nieniu od dzielnic/osiedli – jako pokrywaj#ce si% co do zasady z lokaln# sieci# osadnicz# (wsiami), reprezentuj# dobrze okre&lon# wspólnot% interesów ich mieszka)ców wynikaj#c# ze wspólnej tradycji historycznej. Co wi%cej: interesy te – ze wzgl%du na swoj# skal% – s# cz%sto mo$liwe do zaspokojenia na poziomie ni$szym ni$ poziom gminy. Z tego wzgl%du nie mo$na mówi' o nierównym traktowaniu so"ectw, tylko o zapewnieniu im adekwatnych instrumentów rozwoju, które umo$liwi# skrócenie dystansu pomi%dzy nimi, a innymi jednostkami pomocniczymi. Nale$y podkre&li', i$ konstytucyjna zasada równo&ci nie oznacza równego traktowania wszystkich niezale$nie od posiadanych cech czy statusu. Ró$nice dziel#ce so"ectwa od np. osiedli czy dzielnic s# na tyle czytelne, $e pozwalaj# na stworzenie w zgodzie z ustaw# zasadnicz# instytucji, która pozwoli na adekwatne traktowanie. Zakres zada) powierzonych so"ectwu jest ka$dorazowo ustalany w jego statucie uchwalonym przez rad% w"a&ciwej gminy. Oznacza to, $e zakres zada) so"ectwa b%dzie si% ró$ni" w poszczególnych przypadkach. Mo$liwe jest jednak$e wskazanie na jego pewien typowy zakres obejmuj#cy: 1) zapewnienie udzia"u mieszka)ców w rozpatrywaniu spraw dotycz#cych ich miejsca zamieszkania. Mieszcz# si% tu takie uprawnienia jak np. opiniowanie projektów uchwa" rady gminy o podstawowym znaczeniu (jak np. bud$et, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego); 2) dba"o&' o zaspokojenie potrzeb mieszka)ców so"ectwa i reprezentowanie ich interesów na zewn#trz. Typow# kompetencj# jest tu np. sk"adanie do w"adz gminy wniosków dotycz#cych interesów mieszka)ców; 3) wspomaganie gminy w realizacji jej zada). Sztandarowym przyk"adem z tego zakresu jest pobór podatków i op"at lokalnych w drodze inkasa przez so"tysów; 4) pe"nienie funkcji organizacyjnej wobec spo"ecze)stwa wsi. Wszystkie wymienione zadania s# bardzo istotne z punktu widzenia mieszka)ców wsi. Przy uwzgl%dnieniu konstytucyjnej zasady pomocniczo&ci zasadne jest, by cho' ich cz%&' by"a mo$liwa do bezpo&redniej realizacji przez so"ectwa. Wi#$e si% to jednak z konieczno&ci# dysponowania przez t% jednostk% pomocnicz# okre&lonymi &rodkami finansowymi. W chwili obecnej dysponowanie &rodkami finansowymi przez so"ectwa uzale$nione jest od dobrej woli gminy – czy te$ mówi#c inaczej – dobrej woli w"adz gmin. S# w kraju gminy, które przeznaczaj# znaczne kwoty do wy"#cznej dyspozycji so"ectw; s# jednak i takie, które nie przyznaj# na ten cel $adnych &rodków. Uwzgl%dniaj#c istotn# rol% spo"eczno&ci wsi w zaspokajaniu podstawowych potrzeb spo"ecznych, zasadnym wydaje si% zapewnienie przyznania okre&lonych &rodków finansowych na ten cel. Co wi%cej – oczekuje si%, $e dzi%ki podj%ciu przed"o$onej ustawy nast#pi istotny wzrost aktywno&ci spo"ecznej i inicjatyw obywatelskich. W konsekwencji, osi#gni%te poprzez uchwalenie przed"o$onej ustawy rezultaty, b%d# znacz#co wi%ksze ni$ wynikaj#ce z prostej kalkulacji ekonomicznej przekazanych &rodków. Tym samym uchwalenie ustawy da du$y bodziec prorozwojowy

terenów wiejskich. Nie mo$na te$ zapomnie' o tym, $e ustawa ta pozwoli na uniezale$nienie si% spo"eczno&ci wsi od lokalnych uwarunkowa) politycznych – co stanowi cel równie$ samo w sobie. W projekcie przewiduje si% tak$e mo$liwo&' wykorzystania &rodków z funduszu w celu pokrycia kosztów dzia"a) zmierzaj#cych do usuni%cia skutków kl%ski $ywio"owej w rozumieniu ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie kl%ski $ywio"owej (Dz. U. Nr 62, poz. 558, z pó!n. zm.). Z przedstawionych wzgl%dów przyj%cie przed"o$onego projektu ustawy wydaje si% w pe"ni zasadne. Ustalaj#c przyj%te rozwi#zania konstrukcyjne oparto si% o nast%puj#ce za"o$enia: 1. Zachowanie w"a&ciwych relacji ustrojowych mi%dzy gmin# a so"ectwami W pe"ni doceniaj#c rol% so"ectw jako wspólnoty mieszka)ców wsi, nie mo$na zapomina' o podstawowym znaczeniu gminy w systemie samorz#du terytorialnego. Wynika to jednoznacznie z art. 164 ust. 1 Konstytucji. Jednocze&nie – jak ju$ zosta"o wskazane na wst%pie niniejszego uzasadnienia – so"ectwa stanowi# jednostki pomocnicze gmin, a nie jednostki autonomiczne. Przyj%ta regulacja winna uwzgl%dnia' te uwarunkowania. Konsekwencj# tego za"o$enia jest potraktowanie &rodków funduszu so"eckiego jako cz%&ci bud$etu gminy, a nie jako wyodr%bnionego funduszu celowego. Dzi%ki temu rada gminy zachowa (w zakresie przewidzianym niniejsz# ustaw#) kontrol% nad przeznaczeniem &rodków przez so"ectwa. 2. Ustalenie algorytmu naliczania &rodków w sposób równowa$#cy interesy so"ectw i gmin Kluczow# kwesti# w przed"o$onym projekcie ustawy jest ustalenie wysoko&ci funduszu so"eckiego. Czyni#c to nale$y rozwa$nie zbilansowa' kilka wymogów: *+ wysoko&' &rodków otrzymywanych przez so"ectwo winna by' uzale$niona od kondycji finansowej gminy. W odpowiedzi na ten wymóg algorytm naliczania &rodków zosta" oparty o wysoko&' przeliczonych na jednego mieszka)ca dochodów bie$#cych gminy, które nie s# dochodami maj#tkowymi. Przyj%ty wska!nik wydaje si% w sposób obiektywny przedstawia' stan finansów gminy; *+ powi#zanie wysoko&ci &rodków ze skal# potrzeb so"ectwa. Wobec faktu, i$ potrzeby te s# w pierwszym rz%dzie uzale$nione od liczby mieszka)ców – liczba ta jest podstaw# do naliczania funduszu. Zaproponowana zosta"a proporcja 1/100 kwoty bazowej na ka$dego mieszka)ca; *+ nawet ma"e so"ectwa winny otrzyma' &rodki wi%ksze ni$ symboliczne. Warunek ten przek"ada si% na przyj%cie sta"ej kwoty funduszu przyznawanej na ka$de so"ectwo niezale$nie od jego wielko&ci. W przed"o$onym projekcie kwota ta zosta"a zaproponowana na poziomie dwukrotno&ci kwoty bazowej; *+ wysoko&' &rodków przekazywanych so"ectwom nie mo$e zagra$a' realizacji gminnych programów infrastrukturalnych. Odpowiedzi# na ten wymóg jest przyj%cie maksymalnej wysoko&ci funduszu so"eckiego. Pozwala to jednocze&nie unikn#' sytuacji, w których &rodki funduszu so"eckiego b%d# rz%du kilkudziesi%ciu tysi%cy z"otych (bez tego ograniczenia najwy$sza wysoko&' funduszu so"eckiego wynios"aby 90,4 tys. z"). W oparciu o powy$sze za"o$enia zosta"y przeprowadzone kalkulacje modelowe w skali ca"ego kraju przy u$yciu danych za rok 2006. Wskaza' przy tym nale$y, $e ze wzgl%du na brak kompletu danych na poziomie so"ectw rachunki zosta"y przeprowadzone na poziomie gmin. W konsekwencji uzyskane wyniki s# nieco zawy$one, jako $e nie uwzgl%dniaj# efektu odci%cia w gminach, w których &rednia wielko&' so"ectwa wynosi poni$ej 800 mieszka)ców. Przy powy$szych za"o$eniach &rednia wysoko&' funduszu so"eckiego w skali kraju (na jedno so"ectwo w danej gminie) wyniesie 10,3 tys. z". Wyst%puje przy tym zró$nicowanie 2

w odniesieniu do poszczególnych województw, b%d#ce w szczególno&ci konsekwencj# innych tradycji co do struktury i wielo&ci so"ectw. Pokazuje to poni$sza tabela Województwo (redni fundusz na so"ectwo Dolno&l#skie 11,1 tys. z" Kujawsko-pomorskie 10,4 tys. z" Lubelskie 9,1 tys. z" Lubuskie 10,8 tys. z" *ódzkie 9,1 tys. z" Ma"opolskie 15,3 tys. z" Mazowieckie 8,8 tys. z" Opolskie 11,4 tys. z" Podkarpackie 15,7 tys. z" Podlaskie 6,6 tys. z" Pomorskie 13,8 tys. z" (l#skie 13,9 tys. z" (wi%tokrzyskie 9,6 tys. z" Warmi)sko-mazurskie 9,5 tys. z" Wielkopolskie 11,1 tys. z" Zachodniopomorskie 11,2 tys. z" *#czna kwota &rodków przekazywanych na fundusze so"eckie nie przekroczy"aby w skali kraju 417 mln z". 3. Zabezpieczenie prawid"owo&ci funkcjonowania systemu finansów publicznych (rodki przekazane so"ectwom s# cz%&ci# finansów publicznych i jako takie musz# podlega' wszystkim rygorom prawa. Wobec liczby so"ectw w skali kraju (ok. 40 tys.) nie jest mo$liwe powierzenie wydatkowania &rodków bezpo&rednio so"ectwom. Nale$y bowiem dostrzec podwójne zagro$enie. Z jednej strony nie mo$na zagwarantowa', $e w"adze so"ectwa b%d# mia"y na tyle dobr# znajomo&' przepisów prawa finansów publicznych, by dzia"aj#c samodzielnie nie pope"ni' nie&wiadomie b"%dów skutkuj#cych odpowiedzialno&ci# z tytu"u naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Z drugiej za& strony mo$na obawia' si% o wydolno&' systemu kontroli w wykonaniu regionalnych izb obrachunkowych w sytuacji ponaddziesi%ciokrotnego wzrostu liczby podmiotów podlegaj#cych kontroli. W efekcie zaproponowano, by dysponowanie &rodkami funduszu so"eckiego odbywa"o si% na zasadach ogólnych. 4. Nie ma potrzeby wskazywania w niniejszej ustawie podmiotu odpowiedzialnego za dysponowanie &rodkami funduszu, bowiem stosowne unormowania zawiera m.in. ustawa o samorz#dzie gminnym. Zgodnie z art. 60 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 ustawy o samorz#dzie gminnym za prawid"ow# gospodark% finansow# gminy odpowiada wójt i w tym zakresie dokonuje wydatków bud$etowych. 5. Przyj%cie modelu cz%&ciowego zwrotu wydatków poniesionych przez gminy w ramach funduszu Przy zwrocie tym zastosowano algorytm, którego zadaniem jest bardziej sprawiedliwe dokonywanie zwrotów. Gminy relatywnie bogatsze dostan# proporcjonalnie ni$szy zwrot. Czynno&ci dotycz#cych zwrotu: w szczególno&ci zbierania danych z gmin i obliczania &redniego Kb w skali kraju, zwrotów dokonywa" b%dzie minister w"a&ciwy do spraw finansów publicznych. W &wietle powy$szych za"o$e) powsta" projekt przed"o$onej ustawy. Konsekwencj# mo$liwo&ci tworzenia funduszy so"eckich jest zmiana ustawy o samorz#dzie gminnym w zakresie doprecyzowania katalogu zada) gminy. Oczekuje si%, $e dzi%ki przyj%ciu przed"o$onego projektu ustawy zwi%kszy si% mo$liwo&' realizacji drobnych, acz istotnych zada) samorz#du wsi. Stworzenie mo$liwo&ci 3

ich finansowania winno si% jednocze&nie prze"o$y' na wzrost aktywno&ci spo"ecznej i inicjatyw obywatelskich. W odniesieniu do bud$etów gmin nast#pi nie tyle ich dodatkowe obci#$enie, co zarezerwowanie &rodków na okre&lone zadania nale$#ce ju$ uprzednio do zada) gmin. (rodki wydatkowane w ten sposób dodatkowo zostan# cz%&ciowo zwrócone z bud$etu pa)stwa. Wyst#pi oczywi&cie pewne usztywnienie wydatków samorz#du gminnego, jednak$e jego skala b%dzie niewielka. (wiadcz# o tym przeprowadzone symulacje wysoko&ci funduszu so"eckiego i jego porównanie z ca"o&ci# dochodów bie$#cych: Ca"kowity fundusz so"ecki Odsetek gmin jako procent dochodów w"asnych nie wi%cej ni$ 0,5% 2,08% 0,51%-1,00% 7,36% 1,01%-1,50% 29,21% 1,51%-2,00% 45,88% 2,01%-2,50% 11,81% 2,51%-3,00% 3,01% 3,01%-3,50% 0,65% W $adnej z gmin nie odnotowano, by fundusz so"ecki przekroczy" próg 3,5% dochodów bie$#cych. Projekt przewiduje nast%puj#ce etapy procedowania przy tworzeniu funduszu, jego wydatkowaniu i cz%&ciowym zwrocie z bud$etu pa)stwa: I. W danym roku (zak"ada si%, i$ pierwszym rokiem dokonania poni$szych czynno&ci b%dzie rok 2009): *+ do dnia 28 lutego (w 2009 r. w terminie do dnia 30 kwietnia) wydanie przez ministra w"a&ciwego do spraw finansów publicznych rozporz#dzenia okre&laj#cego procentowo wysoko&' zwrotu poniesionych wydatków dla gmin w których Kb jest wy$sze od &redniego w skali kraju; *+ do dnia 31 marca podj%cie przez rad% gminy uchwa"y o utworzeniu funduszu w roku nast%pnym (z wyj#tkiem 2009 r. gdzie przepis przej&ciowy – art. 5 projektu – przewiduje podj%cie ww. uchwa"y do dnia 31 maja). W tym terminie gmina decyduje, czy chce utworzy' fundusz; *+ do dnia 30 czerwca zebranie danych na podstawie, których wyliczona zostanie wysoko&' funduszu (liczba mieszka)ców danego so"ectwa - Lm); *+ do dnia 31 lipca przekazanie so"tysom informacji o planowanej wysoko&ci funduszu w roku nast%pnym. Przepis taki wydaje si% konieczny, z uwagi na jego funkcj% informacyjn#. Dzi%ki tej informacji so"tysi b%d# mogli przygotowa' dopracowane merytorycznie wnioski, a prawdopodobie)stwo odrzucenia ich przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) b%dzie mniejsze. Przepis ten wychodzi naprzeciw postulatom &rodowiska samorz#dowego, które oczekiwa"o, aby takie informacje by"y dost%pne dostatecznie wcze&nie. Przepis ten stanowi odst%pstwo od dotychczas stosowanych procedur odno&nie do planowania bud$etu gminy, ale wydaje si%, i$ nie spowoduje dodatkowych komplikacji w procesie tworzenia bud$etu gminy, a so"tysom u"atwi dostosowanie si% do nowych regulacji; oraz

4

przekazanie przez gminy ministrowi w"a&ciwemu do spraw finansów publicznych informacji o wysoko&ci dochodu na jednego mieszka)ca wyliczonej przez gmin% na podstawie art. 2 ust. 1 (Kb) do dnia 30 czerwca; *+ do dnia 31 sierpnia obliczenie przez ministra w"a&ciwego do spraw finansów publicznych i og"oszenie w Dzienniku Urz%dowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” &redniego Kb w skali kraju, w oparciu o dane przekazane przez gminy do dnia 31 lipca; *+ do dnia 30 wrze&nia z"o$enie przez so"tysów wniosków do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o przyznanie &rodków z funduszu. Termin taki umo$liwi uwzgl%dnienie tych wniosków na etapie przygotowywania bud$etu; *+ po 30 wrze&nia – czas na ewentualne odrzucenie przez wójta wniosku niespe"niaj#cego warunków formalnych, jego podtrzymanie przez so"tysa oraz rozpatrzenie przez rad% gminy podtrzymanego wniosku (art. 3 ust. 5 -7 projektu). Elastyczne okre&lenie ww. terminów jest wskazane. Przyjmuje si%, i$ wszystkie czynno&ci w tym zakresie zostan# przez wójta i rad% gminy przeprowadzone w terminach umo$liwiaj#cych uwzgl%dnienie w projekcie bud$etu gminy wniosków obj%tych procedur# odwo"awcz#; II. W roku nast%pnym (tj. od roku 2010): *+ utworzenie pierwszych funduszy so"eckich; III. *+ zwrot wydatków dokonanych w roku poprzednim, w oparciu o art. 2 ust. 5-8 (a w roku 2011 w oparciu o przepis przej&ciowy art. 6).

5

OCENA SKUTKÓW REGULACJI (OSR) Podmioty, na które oddzia"uje akt normatywny: Projekt ustawy b%dzie oddzia"ywa" na gminy, w których utworzono so"ectwa. Projekt b%dzie tak$e oddzia"ywa" na so"tysów, nadaj#c im nowe kompetencje w zakresie sk"adania wniosków o przyznanie &rodków z funduszu so"eckiego oraz w zakresie pó!niejszego wykorzystania tych &rodków. Konsultacje spo"eczne: Projekt zosta" skierowany do Komisji Wspólnej Rz#du i Samorz#du Terytorialnego. Ponadto projekt skierowano do Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych oraz do Krajowego Stowarzyszenia So"tysów, na postulatach którego projekt w du$ej cz%&ci jest oparty. Komisja Wspólna Rz#du i Samorz#du Terytorialnego pozytywnie zaopiniowa"a ww. projekt ustawy na posiedzeniu w dniu 24 wrze&nia 2008 r. Do projektu uwagi wnios"a Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych. Ponadto w dniu 10 czerwca 2008 r. projekt zosta" skierowany tak$e do Krajowego Stowarzyszenia So"tysów, które uwag do projektu nie wnios"o. W wyniku przeprowadzonych konsultacji spo"ecznych oraz uzgodnie) mi%dzyresortowych, w tym dwóch konferencji uzgodnieniowych, w szczególno&ci dokonano nast%puj#cych zmian: *+ w art. 1 ust. 3 wprowadzono dodatkowy warunek zgodno&ci zada) realizowanych ze &rodków funduszu so"eckiego ze strategi# rozwoju gminy; *+ wykre&lono art. 1 ust. 4, w wyniku czego zakres podmiotowy projektu rozszerzony zosta" na so"ectwa we wszystkich typach gmin; *+ zmieniono postanowienia dotycz#ce trybu odwo"awczego okre&lone pierwotnie w art. 3 ust. 4 – 7; *+ wykre&lono art. 4, jako zb%dny; *+ dokonano zmiany dotycz#cej organu, do którego kieruje si% wnioski. Z uwagi na rozszerzenie zakresu podmiotowego ustawy na so"ectwa we wszystkich rodzajach gmin, konieczne by"o wskazanie dodatkowo prezydenta miasta (organu w"a&ciwego w odniesieniu do gmin miejskich). Wreszcie wprowadzono tak$e mo$liwo&' zwrotu gminom cz%&ci wydatków poniesionych w ramach tworzonych funduszy so"eckich z bud$etu pa)stwa (obecne art. 2 ust. 5 – 8.) Stosownie do art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o dzia"alno&ci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414), niniejszy projekt zosta" umieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej Ministra Spraw Wewn%trznych i Administracji. W trybie tym do projektu uwag nie zg"oszono. Wp"yw na sektor finansów publicznych, w tym na bud$et pa)stwa i bud$ety jednostek samorz#du terytorialnego: Konsekwencj# uchwalenia ustawy b%dzie przekazanie do dyspozycji jednostek pomocniczych gmin okre&lonych &rodków. Wobec przyj%tych mechanizmów zachowuj#cych w ustawowo okre&lonych granicach kontrol% rad gmin nie b%dzie to stanowi"o znaczniejszej zmiany strukturalnej w finansach gmin. Wyst#pi jedynie niewielkie usztywnienie wydatków gmin, jednak$e – jak zosta"o wskazane w uzasadnieniu – b%dzie to efekt pomijalny. Ze wzgl%du na wprowadzony mechanizm równowa$#cy (obecne art. 2 ust. 5 – 8) skala obci#$enia dla bud$etu pa)stwa b%dzie rz%du 100 mln z" w skali roku (przy za"o$eniu, $e wszystkie uprawnione gminy uruchomi# fundusz so"ecki i wszystkie so"ectwa wyst#pi# z 6

wnioskiem o &rodki, co wydaje si% by' mo$liwe dopiero po kilku latach funkcjonowania funduszu). Skutki finansowe wej&cia w $ycie ustawy dla bud$etu pa)stwa b%d# mia"y miejsce dopiero od 2011 r. W roku 2010 powstan# pierwsze fundusze so"eckie, a zwrot cz%&ci wydatków poniesionych w tym roku nast#pi w 2011 r. Wp"yw na rynek pracy: Nie przewiduje si% istotniejszego wp"ywu w tym obszarze. Z uwagi na nieznaczne zwi%kszenie obowi#zków urz%dów gmin zwi#zanych z obs"ug# administracyjn# funduszu, wydaje si%, i$ zwi%kszenie zatrudnienia w urz%dach gmin nie b%dzie konieczne. Wp"yw na konkurencyjno&' gospodarki i przedsi%biorczo&': Przewiduje si% niewielki pozytywny wp"yw na przedsi%biorczo&', b%d#cy efektem wspierania inicjatyw lokalnych na poziomie so"ectw. Nie przewiduje si% wp"ywu na konkurencyjno&' gospodarki. Wp"yw na sytuacj% i rozwój regionalny: Przewiduje si% istotnie pozytywny wp"yw na sytuacj% regionaln#. B%dzie to konsekwencj# pobudzenia aktywno&ci spo"ecznej na obszarach wiejskich przek"adaj#cy si% docelowo – tak bezpo&rednio (poprzez zaspokajanie istotnych potrzeb), jak i po&rednio – na rozwój lokalny. Wst%pna opinia o zgodno&ci z prawem Unii Europejskiej: Przedmiot regulacji nie jest obj%ty prawem Unii Europejskiej.

7

Projekt ROZPORZ"DZENIE MINISTRA FINANSÓW1) z dnia

w sprawie okre&lenia wysoko&ci zwrotu cz%&ci wydatków poniesionych w ramach funduszu so"eckiego w 20.. r. Na podstawie art. 2 ust. 8 ustawy z dnia ............r. o funduszu so"eckim (Dz. U. Nr..., poz. ...) zarz#dza si%, co nast%puje: § 1. Wysoko&' zwrotu wydatków, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia ...............r. o funduszu so"eckim, zrealizowanych w ramach funduszu so"eckiego, dla gmin w 20.. r. wynosi: 1) dla wydatków, o których mowa w ust. 5 pkt 1 - .........%; 2) dla wydatków, o których mowa w ust. 5 pkt 2 - ........%. § 2. Rozporz#dzenie wchodzi w $ycie po up"ywie 14 dni od dnia og"oszenia.

Minister Finansów

1)

Minister Finansów kieruje dzia"em administracji rz#dowej - finanse publiczne, na podstawie § 1 ust. 1 pkt 2 rozporz#dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegó"owego zakresu dzia"ania Ministra Finansów (Dz. U. Nr 216, poz. 1592).

UZASADNIENIE Projektowane rozporz#dzenie Ministra Finansów w sprawie wysoko&ci zwrotu cz%&ci wydatków poniesionych w ramach funduszu przez gminy stanowi wykonanie upowa$nienia zawartego w art. 2 ust. 7 ustawy z dnia ...............r. – o funduszu so"eckim (Dz. U. Nr..., poz. ...) W § 1 projektu rozporz#dzenia okre&la si%, wysoko&' zwrotu na rok 20... o którym mowa w art. 2 ustawy z dnia ...............r. – o funduszu so"eckim w rozbiciu na wysoko&' zwrotu dla gmin, w których kwota bazowa równa przeliczonym na jednego mieszka)ca gminy dochodom bie$#cym gminy, o których mowa w art. 165a ust. 4 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104, z pó!n. zm.), zaplanowanym w bud$ecie gminy na rok poprzedzaj#cy rok bud$etowy, wed"ug stanu na dzie) 30 czerwca jest: *+ mniejsza od &redniej kwoty bazowej w skali kraju albo *+ wynosi od 100% do 120% &redniej kwoty bazowej w kraju. Proponuje si%, aby projektowane rozporz#dzenie wesz"o w $ycie w po up"ywie 14 dni od dnia og"oszenia. Projektowane rozporz#dzenie jest zgodne z przepisami Unii Europejskiej. Projekt rozporz#dzenia nie zawiera norm technicznych w rozumieniu przepisów rozporz#dzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 i z 2004 r. Nr 65, poz. 597), w zwi#zku z tym nie wymaga notyfikacji. Stosownie do art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o dzia"alno&ci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414) projekt niniejszego rozporz#dzenia zostanie zamieszczony na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów.

2

3

Projekt ROZPORZ"DZENIE MINISTRA FINANSÓW1) z dnia

w sprawie trybu zwrotu cz#$ci wydatków poniesionych przez gminy w ramach funduszu so!eckiego

Na podstawie art. 2 ust. 9 ustawy z dnia ..............r. o funduszu so"eckim (Dz. U. Nr..., poz....) zarz#dza si%, co nast%puje: § 1. Gmina, która ponios"a wydatki na przedsi%wzi%cia finansowane ze &rodków funduszu so"eckiego, otrzymuje z bud$etu pa)stwa w formie dotacji na realizacj% zada) w"asnych zwrot cz%&ci poniesionych wydatków, w wysoko&ci okre&lonej w art. 2 ust. 6 ustawy z dnia ..... o funduszu so"eckim. § 2. 1 Zwrot cz%&ci wydatków poniesionych na finansowanie przedsi%wzi%' ze &rodków funduszu so"eckiego nast%puje na podstawie wniosku gminy. Wzór wniosku okre&la za"#cznik do rozporz#dzenia. 2. Wniosek o zwrot cz%&ci wydatków, sk"ada wójt (burmistrz, prezydent miasta) do w"a&ciwego wojewody w terminie do dnia 31 maja roku bud$etowego, nast%puj#cego po roku w którym dokonano wydatków. 3. Wykonane wydatki z funduszu so"eckiego przedstawia si% wed"ug stanu na dzie) 31 grudnia roku, za który sporz#dzony jest wniosek. § 3. 1. Wojewoda sprawdza prawid"owo&' sporz#dzonych wniosków pod wzgl%dem rachunkowym oraz formalnym. 2. W przypadku stwierdzenia we wniosku braków lub b"%dów, wojewoda wzywa gmin% do ich usuni%cia w terminie 7 dni od dnia dor%czenia wezwania; w przypadku nieusuni%cia braków lub b"%dów w tym terminie wniosek pozostawia si% bez rozpatrzenia. § 4. Zwrot wydatków, o których mowa w § 1, nast%puje na rachunek bud$etu gminy w terminie do dnia 31 sierpnia roku nast%puj#cego po roku, w którym dokonano wydatków. § 5. Rozporz#dzenie wchodzi w $ycie po up"ywie 14 dni od dnia og"oszenia.

MINISTER FINANSÓW 1)

Minister Finansów kieruje dzia"em administracji rz#dowej - finanse publiczne, na podstawie § 1 ust. 1 pkt 2 rozporz#dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegó"owego zakresu dzia"ania Ministra Finansów (Dz. U. Nr 216, poz. 1592).

ZA*+CZNIK do rozporz#dzenia Ministra Finansów z dnia............ (poz. ..........)

WZÓR WNIOSEK O ZWROT CZE%CI WYDATKÓW PONIESIONYCH W RAMACH FUNDUSZU SO&ECKIEGO Piecz!" nag#ówkowa organu sporz$dzaj$cego wniosek

Adresat: Wojewoda ...................... Nazwa

Kod GUS

Gmina

A. wysoko%" zwrotu, o którym mowa w art.2 ust.5 pkt 1, 2 albo 3 ustawy B. kwota wydatków zrealizowanych w ramach funduszu Kwota z tytu#u wydatków na funkcjonowanie funduszu so#eckiego (AxB)

.......... % .............z# .......... z#

........................ (rok, m-c, dzie&) .......................... (g#ówny ksi!gowy/skarbnik)

.............................. (wójt/burmistrz/prezydent)

2

UZASADNIENIE Projektowane rozporz#dzenie Ministra Finansów w sprawie trybu zwrotu cz%&ci wydatków poniesionych w ramach funduszu przez gminy stanowi wykonanie upowa$nienia zawartego w art. 2 ust. 8 ustawy z dnia ...............r. o funduszu so"eckim (Dz. U. Nr..., poz....). W § 1 projektu rozporz#dzenia okre&la si%, $e gmina, która ponios"a wydatki na przedsi%wzi%cia ze &rodków funduszu so"eckiego, uzyskuje od w"a&ciwego wojewody, zwrot cz%&ci tych wydatków. Wskazanie w"a&ciwego wojewody jako podmiotu, który jest w"a&ciwym do przyjmowania wniosków jest podyktowane tym, $e pracownicy tych organów posiadaj# odpowiedni# wiedz% i do&wiadczenie niezb%dne do obs"ugi tych wniosków wynikaj#ce z realizowanych podobnych zada) np. w zakresie przekazywania dotacji z bud$etu pa)stwa gminom uzdrowiskowym, zwrotu utraconych przez gminy dochodów z tytu"u zwolnienia od podatku rolnego albo podatku le&nego przedsi%biorców o statusie centrum badawczorozwojowego. § 2 okre&la zasad%, $e zwrot cz%&ci wydatków poniesionych w ramach funduszu so"eckiego nast%puje na podstawie wniosku gminy. Wzór wniosku okre&la za"#cznik do rozporz#dzenia. Zaproponowany termin sk"adania wniosku jest podyktowany tym, aby s"u$by finansowe gminy mog"y okre&li', jakie wydatki zosta"y rzeczywi&cie zrealizowane ze &rodków funduszu. Okre&lenie wzoru wniosku ma na celu jednolite i czytelne przedstawianie informacji, która trafia do w"a&ciwego wojewody potwierdzone przez skarbnika gminy oraz wójta (burmistrza, prezydenta). Na"o$enie na wojewod% w § 3 obowi#zku sprawdzenia prawid"owo&ci sporz#dzonych wniosków pod wzgl%dem rachunkowym oraz formalnym ma na celu zapewnienie prawid"owego wydatkowania &rodków publicznych. W razie stwierdzenia we wniosku braków lub b"%dów gmina mo$e w ci#gu siedmiu dniu od daty otrzymania informacji w tej sprawie od wojewody, usun#' nieprawid"owo&ci we wniosku. Projektowany mechanizm ma na celu sprawne przekazywanie gminom &rodków z tego tytu"u. Termin wskazany w § 4 ma celu zapewnienie wojewodom wystarczaj#cego czasu (3 miesi#ce) na rozpatrzenie wniosków z wszystkich gmin przy jednoczesnym zapewnieniu sprawnego przekazywania &rodków. Proponuje si%, aby projektowane rozporz#dzenie wesz"o w $ycie po up"ywie 14 dni od dnia og"oszenia. Projektowane rozporz#dzenie jest zgodne z przepisami Unii Europejskiej. Projekt rozporz#dzenia nie zawiera norm technicznych w rozumieniu przepisów rozporz#dzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 i z 2004 r. Nr 65, poz. 597), w zwi#zku z tym nie wymaga notyfikacji. Stosownie do art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o dzia"alno&ci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414) projekt niniejszego rozporz#dzenia zostanie zamieszczony na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów.

3